u
DE ROOS VAN VALKENBURG
kiest
Gouda had een „Casino"
in de middeleeuwen
Beatrix, gemalinne van keizer Richard
3*/. Nederlandse
Staatslening per 1003-34
3Nederlandse
Staatslening; 1948
Inschrijving
DE ESSO ROTTERDAM IN DE VAART
VIJF BABY-OLIFANTEN DEBARKEERDEN
Hoe pen Oceaanvlucht wordt
georganiseerd
Onze voorvaderen
waren aartsgokkers
- |t
(TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
DONDERDAG IS APRIL 1948.
ledereen, die het schilderachtige stadje Valkenburg tn Zuid-Limburg heeft bezocht,
kent de Quine, waar het vooral op een mooie zomeravond zo aangenaam la zich te
verpozen genietend van het kleurrijke panorama. Bertijda wae ht'.geen nu de ruïne
vormt een machtig kasteel, de Dwingel of Valkenburcht geheten, waaraan het stedeke
aeH zijn naam te danken heeft. De heren van Valkenburg, die daar huiaden, waren
machtige heren, die zelfs met de hertogen van Brabant als met hun geüken onder
handelden.
En als men tegen het vallen van de
avond door de ruïne dwaalt, wordt het al
levend voor het oog der verbeelding. De
muurbrokken verenigen zlch'tot wanden
van zalen en ala-de wind de Uzeren St
Oeorge. die ala windvaan een der frag
menten bekroond, doet knarsen, fs het als-
af men het geluid hoort, dat de hamaa-
aen der edelen, die in lang verviolen tij
den er hun woooat hadden, maakten^,
wanneer de dragers ervan zich verplaat
sten. Men waant zich terug In de tijden,
toen kemenade en salet cr nog het ver-
Wijf waren van spinnende aiotvrouwen
en zuchtende jofferen. voor wie de rei
kende minnezanger zijn balladen zong
Een rimpel wit geschilderd houten
plankje vermeldt met zwarte letters in
één der „zalen" dat men zich in de slot
kapel van het eertijds machtige kasteel
bevindt, elders ontdekt men op dezelfde
wijze aangeduid de ridderzaal. Een grote
ruimte was weleer de hal. de opperzaal
Daar waa het. dat Richard. Graaf
van Cornwall en Poitou. zoon van
Zonderland, die na de dood van
uraaf- Willem II van Holland, door
de bisschop van Keulen en enige andere
Duitse vorsten, op 13- Januari 1257 tot
Rooms Koning van Duitsland werd ge
kozen. de hand vroeg van Beatrix van
Valkenburg.
In die dagen sierde kostbaar Corduaans
leder de thans kale muren van het slot.
Kinsttg geweven gobelins hingen aller
wegen tegen de wanden. Een zware,
brede tafel met gebeeldhouwde poten be
vond zich midden in dc zaal. Drie gouden
bekers en een sierlijke zilveren schenk
kan stonden op de tafel. Onder de ver in
de zaal naar voren springende kemenade
xlt in een zware eiken -leunstoel de
machtige heer van Valkenburg, heer
Diaderik. In gepeins verzonken streelt hij
de fiere Jachthond, die zijn schrandere
kop vertrouwelijk op de knie van zUn
meester heeft gelegd. In de diepe vcn-
•ternis. het venster is samengesteld uit
dikke groene ruitjes, zit de rijzige slot-
vrouw aan het spinnewiel. Af en toe laat
zij haar blik waren over.de weinige hut
ten, aan de voet van de heuvel staande,
waar de lijfeigenen en horigen van haar
gemaal wonen. Bij haaT kit haar dochter
Beatrix die zij onderwijl les geeft in het
•pel op de theórbe.
Men ziet het heer Diederik en zijn ge
malin aan, dat zij niet in hdn gewone
doen zijn. Geen wonder trouwens, want
zij verwachten hoog bezoek. Niemand min
der dan Richard van Cornwall, de ge
fortuneerde broeder van Koning Hendrik
III van Engeland, heaft zijn komst aange
kondigd. Deze eerzuchtige graaf wilde
niets Kever dan de op 28 Januari 12S6 in
West Friesland omgekomen graaf Willem
II van Holland opvolgen als Rooms Ko
ning. (Lwx. ala keizer van het Duitse
Rijk. HU moest zich daartoe de steun
verzekeren van vooraanstaande edelen en
had daarom het oog geslagen op Engel-
bert van Valkenburg, een spruit van het
machtige Huis van Limburg, broeder van
heer Diederik, bovendien boezemvriend
en adviseur van de keurvorst-aartsbis
schop vn Keulen. Na zijn aankomst» op
Europa's vasteland wilde Richard dan
ook allereerst een bezoek brengen aan
Valkenburgs slot ten einde met Engelbert
en Diederik zUn plannen te beramen.
Weinig vermoedde hU daar de pas 16-
Jarige Beatrix, dochter van heer Diederik
te zullen ontmoeten, een meisje van on
gewone schoonheid, door alle minnezan
gera uit de omtrek bezongen als de Roos
van Valkenburg, terwyi de hoofse jonkers
van de omliggende burchten om. strüd
haar huldigden in de hoop haar eens als
gemalinne de eigen burcht te mogen bin
nenleiden.
De wachter op de hoge toren blaast op
eens het signaal, dat de komst van de
hoge gast cn zijn gevolg aankondigt. De
valbrug gaat omlaag en weldra hoort men
het hoefgestamp der vurige rossen op het
planken brugdek terwUl tevens het geblaf
der honden tot in de stilte van de slotzaal
doordringt.
Enige korte bevelen weerklinken en
weldra betreedt statig de Engelse hoe
ker de zaal. Na een vluchtige begroeting
en hét drinken van een welkomstdrank
zijn de heren in druk gesprek over de
koningskeuze.
Doch hoezeer het gesprokene zUn be
langstelling heeft. Richard van Cornwall
kan niet nalaten telkens weer met wel
behagen naar de schone Beatrix te kUken
die zelf zichtbaar Is ingenotpen met de
onverwachte belangstelling van de hoge
gast. hoewel zij druk bezig is met haar
borduurwerk. Ook zU blikt af en toe naar
de rUiige krachtige gestalte, die waar-
BE JIINISTER VAX FIXAXCIÉX
bericht, dat ter conversie van de 3-3Vj Neder-
Undse Staatslening 1938 en ter consolidatie van
een deel der vlottende schuld tot de uitgifte wordt
overgegaan van twee nieuwe, hieronder nader om-
Nederlandse Staatsleningen, gezamenlijk
f 1.500.000.000.-.
In atuiuten f lOdO,—f 500.en f 100.—
Uitgifte per 1 Juni 1948.
Looptijd ten hoogste 16 jaren; behoudens de be
voegdheid van gehele of gedeeltelijke aflossing op of na
1 Juni 1962 is de lening op 1 Juni 1964 in haar geheel
aflosbaar
KOERS VAN UITGIFTE 100 V.
D« houder van een schuldbewijs der per 1 Juni 1948 af
losbaar gestelde 3-3'/j°/o Nederlandse Staatslening 1938
woedt geacht met een gelijk bedrag deel te' oeme» in de
3 Nederlandse Staatslening per 1962-64, tenzij hij uiter
lijk op 3 Mei 1948 uitdrukkelijk te kennen heeft gegeven
te willen deel nemen in de na te noemen 3'/« Neder
landse Staatslening 1948. dsn wel aflossing te verlangen.
De schuldjxwtyien, waarmede op voormeldt wij at wordt
declgtnomen tn de 3°/o Nederlands^Staatslening per 1962-64
mogen uiterlijk op l Juni 1933 tegen de pan koers worden
aangewend voor de beuling van aanslagen in dc vermogens-
aanwas be lasting en de vermogenaheffing ineens.
Schuldbewijzen der 3°/t Nederlandse Staatslening perl962-64,
verkregen uit vrije inschrijving, kunneo niet voor de beu
ling dezer aanslagen worden aangewend.
In stukken ven 1000.—, f 500.— eo f 100.—
Uitgifte per l Juni 1948.
Looptijd ten hoogste 50 jaren; aflossing volgens het in
het prospectus aangegeven schemade bevoegdheid^ tot ver
sterkte of algehele delging wordt te allen tijde r<x>r be hou
den, met dien verstande, dat versterkte of algehele aflossing
gedurende dc eerste 20 jaren slechts kan geschieden i
101 en gedurende de verdere looptijd i 100
KOERS VAN UITGIFTE 100 V/e
De houder van een schuldbewijs der 3-3'/a#/s Nederlandse
Staatslening 1938 kan recht van voorkeur uitoefenen op de
3'/«°/s Nederlandse Stiatslening 1948, mits bij van zije
wens om van dit recht gebruik re maken uiterlijk op
3 Mei 1948 uitdrukkelijk doet blijken.
Schuldbewijzen der 3'/^ Nederlandse Staatslening 1948,
hetzij verkregen uiOconversie, hetzij uit vrije inschrijving,
kunnen niet worded aangewend voor de betaling van aan
slagen in de vern^gensaanwasbelasttng en de vermogens',
befing ineens S
■iet rry |«M op bride leBlngei
De gelegenheid tot vnje inschrijving op dat gedeelte van
bet totaalbedrag der beide leningen, hetwelk overblijft na
gebruikmaking van bovenstaande voorkeursrechten, staat
open op 13 Mei 1948 vjn 9-16 uur bij de leden vae
de Vereeftiging voor den Effectenhandel (Bedrijfsgroep
Effectenhandel), fungerend ais inlevenngskantorea in de zie
van het Besluit herstel rechtsverkeer.
Voor nadere bijzonderheden zie men bet ptoepecw.
achünlUk over korte tUd de eerste rid
der der Chrietenheid zal' zijn. Zij ia te
leurgesteld door het feit, dat hij, wiens
hoofd de keizerskroon zal sferen, nooit
haar. de dochter van een kleine, zij het
machtige leenheer, tot gemalin zal wil
len kiezen. De heren zijn het vrij spoedig
eens. Heer Diederik zal de met hem be
vriende ridders en edelen voor Richards
zaak winnen, terwijl heer Engelbert zijn
vriend.'de Keulse keurvoret-aertsbieschop
zal overhalen om le Keulen een tournooi
san te richten, waarop alle Duitse keur
vorsten en de bloem' van de Duitse sdei
zullen verschijneo. Richards goud zal met
kwistige hand worden rondgestrooid en
Engelbert zal al zijn weSprekendheid
aanwenden om Richards verkiezing tot
keizer werkelijkheid te doen worden.
In de maand Maart van 1258 tegen hon
derden Duitse edelen op uitnodiging van
aartebieechop Koenraad van HacheUde
naar Keulen ten einde het tournooi bij
te wonvi
De sierlijk uitgedoste ridders met' de
wapperende verenpluimen op hun hel
men. vergezeld van hun edelknapen. zij
den op de vastgestelde datum de kamp
plaats binnen. Het belooft een vrolijk
tournooi te worden, dè schoonste msagd
vsn alle schone maagden uit den lande
zal aan de dapperste der dapperen tot
vrouw gegeven worden. En wie is die
schoonste ven alle schone maagden?
Beatrix, de Roos van Valkenburg. Op een
hoge troonzetel onder een purperen he
mel zit de aartsbisschop, aan zijn rech
terhand heeft Engelbeijt van Valkenburg,
aan zijn linkerhand diens dochter Beatrix,
de nicht van de biaechop plaats genomen.
De wapenkoningen roepen de namen en
kwartieren der kampvechters ef. zij rij
den tot voor de zetel van de bisschop,
leggen de riddereed af.
Reeds schallen de trompetten: het kamp
spel gaat beginnen, vier aan vier rijden
de kampvechters het terrein op. Plotse
ling verschijnt een schitterend uitgedoste
ruiter ten tonele. Herauten en wachten,
die hem niet kennen, willen hem tegen
houden. doch de bisschop verheft zich van
zijtf zetel en brengt de nieuwaangeko-
mene een hoofse groet: de vreemdeling
toch is Richard van Cornwall.
In het kampspel toont hij zich de meer
dere van alle andere kampvechters. Geen
enkele is in staat hem te weerstaan. En
hij versaagt niet in de strijd, hoewel hij
weet. dat hij zich op deze wijze eer
tegenstanden dan vrienden schept. Eén
doel stelt hij zich echter en dat wil hU
bereiken: de gouden keten der overwin
ning ontvangen uit de handen der be
koorlijke Bkhtrix! En hij slaagt daarin
Beatrix hangt hem de kostbare keten om
de hals. Zenuwachtig tengevolge van al
het. ongewone gebeuren laat de maagd
een harer handschoenen vallen. Snel bukt
de fiere ridder zich en na de handschoen
van de grond te hebben opgeraapt, ameekt
hij de achone dochter van heer Diederik
hem te mogen gehouden ala aandenken
aan deze grote overwinning. Schuchter
knikt zij hem toe en vol trots steekt hU
het nietige voorwerp ala een zegeteken
a^n zijn helm.
Na afloop van het tournooi verzamelen
zich ridders, edelvrouwen. voorname
poortera en hun vrouwen, pagee en edel
knapen iri het bisschoppelijk paleis, waar
geurige waskaarsen de feestzaal in een
zee van gulden Ucht zetten. Een vrolijk
danifestijn zal het einde van deze veel
bewogen dag vullen.
Richard, triomfator in het tournooi.
opent met Beatrix van Valkenburg het
bal. Jn fijn geslepen roemers parelt de
wijn. En menigf jonge men fluistert de
uitverkorene zijn* herten de zoetste
woordekens van eeuwige liefde en trouit
in de gretig luisterende oren. Ook
Richard verklaart Beatrix zijn liefde. Is
het wonder, dat zij zich gevleid voelt, wan
neer de keizer in ape kaar tot zijn ge
malinne w^iet?
Toch zou zij bedrogen uitkomen: Over
de zee toch wachtte Richards gemalinne
op de terugkeer van haar gemaal
Na de feesten teruggekeerd op het Val-
kenburgse slot tuurde Beatrix, hear hart
vol hope. van de golvende landouwen
rond het slot en steeds weer richtte haar
blik zich op de grote heirweg of daar niet
haar ridder op zijn vurig roe kwam aan
stormen. op weg naar zijn verloofde
In de slotzaal zat. somber voor zich uit
starend. heer Diederik. die wiet hoe
snood Richard van Cornwall had gehan
deld tegenover zijn obgappel.
Nog somberder werd zijn blik, toen de
mere zich door het Limburgse land ver
spreidde, dat koning Richard met zijn
vrouw Sancia te Aken zouden worden ge
kroond. Dit geschiedde inderdaad op 17
Mei 1257, op Hemelvaartsdag en Aken. de
aloude kroningatad. zag nooit zoveel
pracht en praal binnen haar nxiren.
En Beatrix vermóedde nog steeds niets,
de trouweloosheid ven hem wien ze haar
hart had geschonken, was haar niet be
kend, integendeel, nu zij hem zo dicht bij
wist. verwachtte zU elk ogenblik hem In
het slot van haar vader te zien. De jaren
gingen voorbij en zU. die eens met ere de
naam vsn Roos vin Valkenburg had ge
dragen. kwijnde weg van verdriet.
Tien jaar na de kroning stierf Richards
gemalinne Sancia. Zodra de rouwtijd was
verstreken, zeilde «en machtige vloot, de
Duitse keizerlijke banier In top de haven
van Farmouth uit. Richard wilde zijn
Duitse lahden bezoeken, doch zijn eerste
bezoek zou haar gelden wier beeltenis uit
zijn giheugen was geweken. Beatrix van
Valkenburg! Hoe zou hij haar terugvin
den? Zou'zU nog vrij zijn en zou zij zich
zijner herinneren?
Klaroengeschal weerklinkt op zekere
dag voor de poort van Valkenburgs
Dwingel. £e komst van een hoge gast
wprdt aangekondigd, de komst van de
keizer.
Even later staat Richard weer in de
ruime slotzaal. Heer Diederik springt
overeind uit zijn zetel en laat zich op een
knie neerzakken: Mijn heer en keizer....
stamelt hU. Richard zegt hem echter, dat
bij iroet opstaan, dat hij. de keizer hem
vergiffenis vraagt voor wat hU had mis
daan en dat hij het kwaad van weleer
wil herstellen.
Waar is zij. Beatrix, de Rooe van Vel-
kenburg? Toon haar deze handschoen en
vraag of zij mij wil ontmoeten!
Beatrix ontvangt de Mbodechap terwijl
zij treurend'aan haar apinrokken zit, in
de diepe venaternls van haar ealet. De
keizer loopt inmiddels vol gespannen ver
wachting nerveus In de zaal heen en
weer.
Even later treedt Beatrix, vergezeld van
haar gezelschapsjoffren de zaal binnen.
Daar zit hU de keizer en de aandoening
overweldigd hear, zij dreigt in zwijm te
vallen, doch reeds ia Richard bij haar
en vangt haar in zUn armen op.
"Beatrix, gij de keuze mijns harten,
eindelijk heb ik u teruggevonden, nu
ben ik een vrij men! Ik kniel aan uwe
voeten In het stof. vergeef mij wat Ik
tegenover u misdreef. Hier sta ik ala uw
keizer, moge het zijn ook als uw bruide
*°Spreken kin Botrl» nioth« «luk ia
haar te groot, doch een blik uit haar
vriendelijke ogen verraadt, dat zij haar
toestemming geeft.
Voor Valkenburg» breken vreugdevolle
dagen aan. De keizer, die te Aken zijn
intrek had genomen verscheen vrijwel
dagelijks in Valkenburgs veste. In heel
het Geul gebied heerste feestvreugde. In
Juni 128B werd in het paleis te Kaisers-
lautern voor het altaar het huwelijk
plechtig voltrokken. Vier weken leng
duurden de feeeten. daarna ging het ge
lukkige pear naar Engeland. Helaas duur
de de echtverbintenis slechts kort Reeds
23 April 1272 stierf Richard. Beatrix bleef
aan het Engelse hof. hoewel vele hoge
Engelae edelen haar hand vroegen, bleef
zij haar onvergetelijke Richard trouw.
Vijf Jaar heeft zij hem overleefd. Op 17
October 1277 stierf zij en werd naast haar
keizerlijke gemaal begraven In de kerk
der Minderbroeders te Oxford.
Zo slaapt de Roos van-Valkenburg op
Engelae bodem.
ROTTERDAM8CHE SCHOUWBURGLOTEN.
Volgens de ..Ftnanc. Koerier" doet zich
voor het voormalig waarborgfonds van de
piemielentnc der Vereniging Ro*teixl«m»ch«
Schouwburg een ernstige moeilijkheid voor
in verband met eisen, die da fiscus heeft ge
steld aan dc N.V.. belast met hot beheer
van dit fond» Werd vóór de geldxulverlng de
belasting door de N V. zodanig betaald, dat
het fond» geheel buiten de N.V. werd gead
ministreerd -en ook niet als actief op haar
balans vermeld, n« de geldzulvering elite de
fiscus, dat het fonds daarin wel werd opge
nomen. zodat over de afgelopen Jaren be
lastingen werden geheven tot een bedrag
van circa 1 54 OSO. De N.V. zou derhalve het
fonds moeten aanspreken en daarvan zou
weer een gewtjzlgd trekkingsplan het gevolg
zijn.'
Nu heeft de N.V. tegenover liet departe
ment zich willen verplichten, om tot en met
1S3S geen dividenden uit te keren en het tn
dat Jaar eventueel bestaande overschot voor
de N.V. door de fiscus extra te laten betas
ten. waarop Is geamtwoord. dat de ftscus de
belasting zou wllfen terug betalen, wanneer
de N.V. haar verplichtingen niet zou kunnen
nakomen door dc thans te betalen belastin
gen. De laatste loten dezer premielening
worden In 1»5J afgelost, waarvoor naar aan
vankelijke berekening voldoende middelen
aanwezig zouden zUn en het is daarom te
hopen, det de fiscus alsnog ten aanzien van
dit geval een mildere houding zal aannemen.
DK WERELDHAVEN.
Over 1447 behaalde dc MIJ tot Expl. van
Onr. Goed. ..De Wereldhaven" te Rotterdam
een winst van «4.138 (v J. 43 444). waaruit,
na toevoeging van het onverdeeld saldo over
IMS groot 11.173. een dividend van 3*.
(v J. iv.) kan worden uitgekeerd.
Het ambtelijk apparaat is de remmende
factor bU de opbouwplannen en bovendien
la de materialenposltie nog zo krap. dat van
een vrij snelle bouw bij de huidige' gang
van zaken nog geen sprake kan zijn.
DELFTSCHE LEERLOOIERIJ EN DRIJF-
R IE MEN FABRIEK VOORHEEN ALtX
1 ADAM.
Het jaar 1447 ls voor de Deutsche Leer
looierij en Drijfrlemenfabriek. voorheen
Alex Adam. te Delft zeer bevredigend ge
weest. De omzet kon worden uitgebreid en
de exportzaken nsmen toe. Aan het eind
van het boekjaar bestond er een behoor
lijke orderportefeuille.
Van de exploitatie-winst ad f 134.343 wordt
f M.47I bestemd voor afschrljvingen en
f 57.400 toegevoegd aan de Reserve Diverse
Belangen, waarna een aaldo-wlnst groot
f 47.441 resteert die een uitkering van 14*
dividend (laatste ultk. 11*aan de aandeel
houders toelaat.
TIELEMAN DROI.
De behaglde resultaten over 1441 geven bU
C.V. Tteleman h Droe alleszins reden tot
tevredenheid. Het winstcijfer bleef wella-
waar-onder dat van 1444. doch In het afge
lopen boekjaar werden grote inkoopsom
men voor pénaioenverzekering besteed en
voor belastingen gereserveerd
Van de wlnat. groot 437.333. wordt
113 843 bestemd voor afschrijvingen en van
het resterende wordt voorgesteld divi
dend (V.J. T i) aan houders van oude aan
delen uit te keren.
Voor de toekomst baart de btlkpoaltle grote
korgen en de optimistische verwachtingen
worden daardoor aanzienlijk getemperd.
ZUID-NEDERL. 8CHEEPIHYPOTHEEK
BANK.
Blijkens het Jaarveralag over 1447 van da
N V. Zuld-Nederl. Scheepshypotheekbank te
Rotterdam ajemmen de resultaten tot grote
tevredenheid.
Afgesloten werden 41 nieuwe leningen tot
een bedrag van f 413.414 tegen 44 ln 1444 met
f 443.344: afgelost werd voor een bedrag van
t 443.344 tegen f 454.844 In 1444 Aan het einde
van 1447 itond in totaal nog uit f 1.144.315 en
op 31 DeC. 1444 f 1.444.045.
Op de leningen, waarbij oorlogiscnade aan
de onderpanden ontstond, zal practlsch geen
verlies worden geleden.
Van -het wlnatsaldo ad f 33.334 (v j.
f 17.437) wordt voorgesteld i'V/i (y. j. 3'/i) aan
de aandeelhouders over hun onverplichte
stortingen uit te keren en (v. j. 3) over
de verplichte stortingen.
liltslultend voor houders van gewone aan-
defen staat op 31 April bij de kantoren der
incasso-Bank te Amsterdam. Rotterdam.
'aOravenhage en Nijmegen de Inschrijving
open op de uitgifte van 1 437.004 aandelen
aan toonder der Willem Smit it Co's Trans
formatoren fabriek N.V. gevestigd te Nijme
gen. In stukken van J 1404 nomlneal. recht
gevende op het halve dividend over het
boekjaar 1447/44 tot de koers van 154 pCt.
Het claimrecht wordt uitgeoefend In de
verhouding twee oude aandelen op één
nieuw. Storting 3 Mei.
Uit het prospectus blijkt, .dat de onder
neming over de Uatate 14 boekjaren een
gemiddeld dividend van 4.4'» uitkeerde,
zodat zU zeker niet tol de slechte dividend-
betalers gerekend moet worden, te minder
waar over de laatste twee oorlogajaren
uiteraard geen dividend werd uitgekeerd.
De resultaten van het lopende boekjaar
zijn voor het reeds veratreken gedeelte van
die éard. dat een gelijk dividend als over
1 Ml/47 mag worden verwacht.
Na de emltale In 1M7 is gebleken, dat een
groter bedrag nodig was om de fabrieken
up to date te maken en om een bescheiden
productie-uitbreiding mogelijk te maken,
die meer speciaal door de enorme vraag
naar transformatoren zo dringend nodig la.
Aangezien de koers der oude aandelen
op 13 dezer 335"* bedroeg, mag een theore
tische waarde van da claim van I 374 worden
aangenomen.
In de vergadering van directie en commis
sarissen der Hollandsche Dlscontaeringi
Maatschappij van 1434 te Rotterdam le. naar
wij vernemen, besloten, aan de algemene
vergadering van aandeelhouders voor te stel
len over het boekjaar 1M7 VU dividend (v.J. 4)
uit te keren.
MIJ TOT AAN- EN VERKOOP VAN
ONROEREND GOED.
„LINKER EN RECHTER MAASOEVER".
De winst over 1M7 van de MIJ tot aan- en
varkoop' van Onroerend Goed ..Linker en
Rechter Maasoever", bedroeg 14 408 (v. j.
14.438). hetgeen een uitkering van Ei (on
veranderd) dividend toelaat. Een bedrag van
3514 wordt naar nieuwe rekening overge
bracht.
Scheldevaart
■ANIWEERT. 18 April vóór 4 uur. Ge
passeerd met bestemming naar:
DerdrecM: Lema, Van Zanten: Eugenie.
De Bruyn: De Hoop. v. d. Veen. Amsterdam:
stad Amsterdam 4. Sponselee; Clmtaentlne,
Van Schtjndel; Amstet 15. Bontekoe. Rotter
dam: Vivat, Wagenmakers; St. An toni us.
Mooren; Joma, Van WeelEnergie. Van
Groeaen. SeklphoL Mla. Stoffels: Greta. Wal-
hout Pernis: Nleuwendam, Wassenaar. En
schedé: Stad Amsterdam I. Oppenhuls. Vlie
ringen: Clseor. Van Vliet. 'a-Hage: Llnquen-
da. Hoogcveen. Kindheven: Rozina Pieter»
neila. Den Breejen.
R. S. STOKVIS ZONEN.
Dividend over 1M7 t pet.
Aan het jaarverslag over 1M7 van de N.V.
Handelmaatschappij R.S. Stokvis A Zonen
te Rotterdam wordt het volgende ontleend:
Ook ln 1841 lag het zwaartepunt van de
activiteit nog bij de Inkoop, welke voor
vele artikelen nog zeer moeilijk bleef. De
aanvoeren bewogen zich niettemin op een
zodanig pelL da» aan de dringendste be
hoefte der afnemers kon worden voldaan.
De omzet waa belangrijk hoger dan In
1444 en bereikt# nagenoeg die van vóór de
oorlog, daarbij rekening houdende met de
■tijging van het prijsniveau.
Varbeteringen bij verschillende kantoren
werden aangebracht, verbouwingen uitge
voerd. diverse terreinen aangekocht, een
nieuw kantoor -te Middelburg Ingericht en
met de herbouw van het hoofdgebpuw
voortgang gemaakt.
De ondernemingen In Prankrljk en België,
waarbij Stokvis belangen heeft, geven gun
stige resultaten t* zien.
Na diverse afschrijvingen en reserveringen
geeft de wlnat- en verliesrekeningen een
netto-winst groot f 1.444444 (v. J, f 1.444.144)
aan. Hiervan komt f 394.444 In aanmerking
voor verhoging der algemene reserve ën
t 317.483 voor afachrijving op gebouwen.
Voorgeateld wordt 7*-'. (v. J. nihil) dividend
aan de aandeelhouders uit te keren en de
De gang van zaken In het lopende jaoek-
Jaar. ontwikkelde zich bevredigend en geeft
aanleiding de goede verwachtingen te hand
haven.
PASSAGE MAATSCHAPPIJ.
Volgens het jaarveralag over 1M7 van ^le
N.V Passage Maatschappij, gevestigd te Rot
terdam heeft de toestand der Maatschappij
zich ln de loop van dat Jaar nagenoeg niet
gewijzigd
Ondanks vele besprekingen kon men er
niet ln slagen he) probleem van de weder
opbouw der Passage lot een gunstige oplos
sing te brengen, temlnder toen een wijziging
werd gebracht in het basis-plan van het blok:
Coolatngei-Sptnhulsatraat-Korte Hoogstraat -
Bulgersteyn. waarbij de Hoogstraat werd
doorgetrokken tot de Coolsingel. dwars door
de voor herbouw toegedachte grond.
Een ander geschikt terrein ln de directe óm-
gevlng bleek niet voorhanden
Pogingen om daarna de inschrijving ln het
Grootboek voor de Wederopbouw aan derden
over te dragen konden ln de ogen vail de
betreffende minister geen genade vinden en
van nieuwe onderhandelingen zijn nog geen
resultaten bekend
Het winstsaldo over 1M7 bedraagt 14111
(v. J. 14.547) dus bijna f 544 hoger, veroor
zaakt door wijziging In de belasting.
Voorgesteld wordt VU (v. J Vdividend
uit te keren en 1 411 naar nieuwe rekening
over te brengen
Bij de kantoren der Rotter dam sche Bank
1e Rotterdam. Amsterdam, 's Gravenhage,
Gouda én Boskoop staat op 34 Aprtl. uit
sluitend voor aandeelhouders de Inschrijving
open op 374 040 nieuwe gewone aandelen ln
Kempkes' Meubelfabrieken N V. te Waddinx-
veen. In «tukken groot nominaal 1444 aan
toonder tot de koers van lFrt/i pet
Bestaande aandeelhouders hebben recht
van Inschrijving in de verhouding: 3 oude
aandelen van 1040 op l nieuw.
Daar de koert der oude aandelen op. 4
den.
1 de claim op 1 44 aangenof
Volgent het prospectus zijn de nieuw te
verkrijgen middelen nodig ter financiering
van de voorraden en omzetten en ten be
hoeve van de productie van een nieuw te
fabriceren artikel.
Uit het Jaarverslag over 1M7 blijkt, dat de
orders voor het binnenland, zowel ala voor
export, regelmatig binnenkomen. zodat
Kempkes voor geruime tijd van orders is
voorzien.
Over 1M7 werd 7* dividend op de aan
delen uitgekeerd.
ROTTERDAM aangek. 11 April: Voorwaart!
Londen, suiker. Lijnzaad. Blnnenh.; Arosa.
IJmuiden. ledig, v Ommeren. Rott. Droogdok
Molenkcrk. Kobe, stukg.; Hol! Ootl Azië
LUn Lekh: Ptara. Cuba. suiker. Eurnest.
Merweh Ouentln. Mlddleabro, stukg Bur
ger. Uselh Ima. Curacao, olie. v. Ommeren.
BPM i\f 1«: EUdon. Newcastle, kolen. Fur-
neas, Waalh. 11: Strijd. HarUngen. ledig, 'ur
nen. Merweh. Se gat.
Aangek 14 April: Coraaoran, Fageraand.
Steen. Wagenborg. HeijschehavenParkha
ven. Buenos Alras, graan. Van Uden.
Merweh. c. Sw.: Coral .Quaen. Shoreham. le
dig. Ruys. Uselh.; Cohta, Londen, suiker.
Lijnzaad: Parkkade; zeeland. Newcastle, ko
len. S.S.M Waalh. 14: Barbara. Antwerpen,
zlnkerta Peterson. Merweh. C. Sw.; Rijnha
ven. Antwerpen, itukgMuller. Merweh
Express. Havre, alukg.. Muller. Parkh.; Hai
nan. Bombay, stukg.. Corneider. Maash. NZ:
aheringham. Harwich, atukg. Hudlg A Pla
ters. Lekh Nlauw Amsterdam. New York,
stukg.. Holl. Am. Lijn. Wllh kadr Elena Mara
Necochea. graan. Muller. Maash II; Tibia,
Curacao, olie. v Ofhmeren. Petr haven; Not
tingham. Leith. kolen. SSM. Waalh 3.
Aangek. 14 April: Atlantic Air, Bahla Blan-
ca. graan. Furness. Maasb. 4: Hernotand, Hoi-
tcnau. ledig. Ivars A v. Staa. Waalh. «1.
ROTTERDAM vertr. 11 April: Zaeman. Ba
tavia. atukg.; Helena, Shoreman, hout; Toko,
Tynedock. hout; Hoop op Zagen, Creeksee.
hout: William Bnrnsley, Kopenhagen, kolen:
Veendam. New York. paaa.; Haating. Wester-
hut. kolen; Liberty. Swansea, hout; Ronan.
Lelth. stukg.; Wallonla, Gothenburg, atukg.;
Becky. Piraeus, stukg.: Plover. Londen,
etukg.: Dalhera. Kopenhagen, stukg.; Ponxa,
Aarhus. graan: Pboenlx, Lubeck. pyriet; Ar-
newood. Mlddleabro. ledig: Bullfinch, Londen
stukg.: Nassauhaven. Kopenhagen, atukg:
Rapid. Boston, stukg Mnlan, Penzanc*. hout;
Wllfrtd, Hamburg, atukg.; William Brawsttr,
Kopenhagen, cokes: Cabourne. Londen, stuk
goed Melrose Ahbay, Huil. stukg.
Vertr. 14 April: Gsea. Boston, bout; Oot-
ma num. Narvik, ledig: Marchcap*. Montreal,
atukg.: Grada. Antw.. ledig: Olwa, Antw.. le
dig: Borwortb. Antw. stukg.: Orion. Al
giers. stukg.: Vataajokall. Londen, ledig;
Democraat. Hamburg, atukg. Raad kerk. Ant-
werpen..stukg Martand. Antwerpen, stukg.:
Ioaanls Chandrla, Bagnóli. kolen: Berksl,
Huelva. ledig
GEREGELDE/LIJNEN
Alderamln (VNS) 14 v Karachi te Bombay
Xlphacca il v Hongkong te Shanghai
Alpbarat (VNS).1« v Sydney te Melbourne
Alndra Calcutti-Rott 11 v Cochin
Alwakl 14 v Buenos Aires te Montevideo
Amstellaad 13 v Montevideo te Santoa
Arak tl v Mtddlesbro te Lissabon
Ardea (KNSM) Valencia-Amst p 13 Oumsant
ArkeldUk Anw-Vera Crue p 13 S Miehaals
Averdijk 14 v Rotterdam te Galveston
AxeldUk 13 v Philadelphia te New York
Ball 13 v Se maring n Bangkok
Belos (KNSM) 13 v Barcelona n Burrtana
Berkel 14 v Rotterdam n Huelva
BlommersdIJk 14 v New York te Londen
Coagoatroom 13 v Pointe Nolre te Matadl
coolhaven (KNSM) 14 v Gdynia te Amat
Cottlca Amst-West Indië 13 v Madeira
Delfland 13 v Sao Franciseb n Montevideo
Delfsliaven 11 v Antwerpen te B Alrea
Dlde 4 v Cristobal n Curacao
14 v Cristobal n Port au Prince
Etao Den Haag 14 v Rott te Aruba
Euterpe 11 v Leixoea te Lissabon
Ganymede» i v Valparaiso n Montevideo
Greetekerk Sydney-R
Hedel Rott-Montreal l
end
Helder "Amaterdam-Chiii II te Callao
Helicon 13 v Maracaibo n H Ca be 11 o
Harnas 18 v Bio Janeiro n Recife
Hestta 14 La Guaira ta Curacao
HUvaranm Amat-Dakar 14 te Antwerpen
Ilea 13 v Palermo n Malaga
jno 14 v Maracaibo ta Curacao
Jobthavea 13 v Dakar n Amsterdam
Kota Inten Rott-HaUfax 13 op «4.34 N 31.41 W
Larenherg 13 v Lome n Takoredl
LlBdakerk Amsterdam-Basra li v Suez
Llnga Monro vla-Zaandam p 14 Dakar
Loesdrackt Bombay-Roll 13 VPort Said
Lutterkarlc Amst-Bas ra p 14 Olbraltar
Maaskerk Amst-Duala II ta Accra
Maasland 14 v Amsterdam te Hamburg
Meerkerk Shanghal-Rott it r Colombo
Metkek ark Loblto-Amst 13 v Freetown
Merak 14 v Stornoway te Oenua
Merwade (KHL) 17 v Bahla te Amat verwacht
Mol es kerk 13 v Shanghai te Botterdam
MUdrecbt Rott-Abadan p 11 Gibraltar
Nlenw Amsterdam 14 v New York te Rott
Notoe 14 v New York n Cap Haitlen
NUkerk 11 v Beira n Lorenzo Marqueg
Okeron 13 v Paramaribo n Trinidad
Ootmarsum 11 v Rotterdam n Narvik
Oraajefontaln 14 v Kaapstad ta Amsterdam
Orion 14 v Rotterdam n Algiers
Orpheu» 13 v Algiers n Napels
Parkhaven 14 v Rosarlo te Rotterdam,
Plato 11 v Vera Cruz n Progreao
prins Maurits 14 v Jaffa te Tel Avlv
Print Willem II 11 v St. John te Houiton
Pygmalion 13 v P Cardon n P Cabello
Radja 4 v Seattle n Kaapstad
Randkark 14 v Rolterdam n Calcutta
Ridderkerk Rott-Shanghal 13 v Aden
Rlouw 13 v Fremantle te Londen
Ruya 13 v Penang n Mauritius
RUnkerk 14 v Mozambique te Beira
Santa Lucia 14 V Swansea n Lissabon
SJoa (KNSM) 11 v Balbao te Tocopilla
Spurt 13 v Port de Bouc te Algiers
stad Haarlem iJmulden-Casablanca p 11 ma
Kaap Flnisterre
Stanvac Djlrak 13 v Makassar te B Papan
straat Mnlakka 11 v Santo» te Kaapstad
Tallaie Rotterdam-Sydney p 13 Suez
Tasman 14 v Palembang te Belawan
4 v Buenos Alre» te MO
Leixoea te Lissabon
Tosarl 11 v Batavia n Bahrein
Trompenburg!» Bordeux te P Lyantey
Van Hentsa 13 v Penang ta Belawan
Vuleaaus 13 v Algiers n Barcelona
Westland 14 v Santoa te Rio Janeiro
Winsum (KNSM) 13 v Aruba te Curacao
TANKVAART KON. SHELL
Antonia 13 v Pladjoe n Batavia
('laodora 7 v Mlrl n Singapore
Gomphlna 7 v Curacao te Maracaibo
Malvlna Curacao-Sydney 14 op 354 m I*van
Moebal Liverpool-Borneo 14 v Lissabon
Nieuw Zeeland
Omila 14 v Suez te Port Said
Kaldja 13 v Mlrl n Pladjoe
Tibia ^4 v Curacao ie Rotterdam
NEDERLANDSE SCHEPEN
Kleins Vaart.
Agiena 11 v Par n Newcastle
AU l) v Norresundet ta Delfzijl
Allee 13 v Gent te Londen
Amigo 14 v Delfzijl te Dublin
Antilope 14 v Antwerpen te Kings Lynn
Ary Seheffer Dublin-Amst p 13 Lizard
Att S 11 v Londen n Wisbech
Bernlna 14 v Kopenhagen te Malmö
Bernlsse 13 v Rotterdam te Lubeck
Biervliet 13 v Antwerpen n Oslo
Birmingham 13 v Blyth naar de Theems
Blue Boy 14 v Maasjluls te Londen
Borelll li v Antwerpen n Huil
Borneo 13 v Rotterdam te Purfleet
Capella 13 v Gent n Hamburg
De RuUter 13 v Aarhui n Wlsmar
Eemetroum 14 v Amsterdam le Londen
Elisabeth (Vermaas) 11 v Grabgemoutlt
Rotterdam
Elisabeth (RKQ) 11 v Kragero te Antwerpen
Escaut 13 v Bordeaux te La Palllca
reroela 13 v Birkenhead te Liverpool
Fiducie 14 v Maassluis ie Boston
riantfrta 11 v Blaye te Eaatham
Franks t* v Manchester te Garaton
Frederlk 13 v.MIddlesbro te Newburgh
GaasterUnd 13 v Rotterdam te Newcastle
Gaja 13 v Antwerpen n Odense
Geziene 14 v Antwerpen te Londen
Glashaven 14 v Boulogne n Antwerpen
Ooote li v Rotterdam le Lubeck
Grada 14 v Rotterdam te Antwerpen
Gruno 13 v Middlesbro te Londen
Hada 13 v Kopenhagen te Korsor
Haskerland ta v Kings Lynn te Boston
Hondsrug 13 v Antwerpen n Oslo
Ingeborg l« v' Manchester te Londen
Jans 13 v Londen te Amsterdam
Java 13 v Runcorn n Partington
Kunlaborl tl v P Houatock te Llttlehampton
Leuvehaven 13 v Gothenburg n Rotterdam
Limfjdrd 13 v DelfzUl n Nykjoblng
MaartJa 13 v Aberdeen n Blyth
Matthew 14 v Manchester n Rouaan
Mcrrurlus 13 v Dordrec?' - Rouaan
Meteoor 14 v Huil te Antwerpen
Mig» 13 v Immlngham n Mlddleabro
Monica 11 v Rouaan n Londen
Nassauhaven 14 v Rott te Antwerpen
Nlenwaal 14 v Amsterdam te Londen
Olwe 14 v Rotterdam te Antwerpen
Omlandla 13 v Antwecpen n zee
orlon 13 v Kings Lynn n Brlghtilngaea
Patrla 14 v Amsterdam te Huil
Prins Bernhard 13 v Londen le Amsterdam
Progres 13 v Antwerpen le Amsterdam
Speedwell 14 v Aalborg n IJsland
Taurus 13 v Falmouth n Londen
Twlod 13 v Wlsmar te Delfzijl
Urmaio 13 v Heroen te Naestved
Vaderland 13 v Hul n Rotterdam
Veenenburgh 13 v Middlesbro n Rotterdam
Virgo li v d Tyne n Amble
Zeehond 13 v Portsmouth n Caan
WATERSTANDEN II APRIL.
Keulen 8.11 8.11: Ruhrort 38 —•-11; Lo-
bith, Rijn. 14 84 -4.14; Nijmegen. Waal. «34
—418: Arnhdm. NederrOn en Lek. 4.38 —8 11:
Deventer IJaael. 3 44 -é«7: Borgharen «188
—•34: Belfeld. Benedenmtaa 4141 +S.48; Gra-
ve beneden de sluia. 4.88 +8.18.
Rijnvaart
LOBITH. 18 April- Gepasseerd met bestem
ming naar:
Rotterdam: Isala 4. Bokslag: Cenlruat I. Rle
mens: Succes. Reltsma; Vertrouwen. Vreden-
burg: Johan. Koolman: Bazel. Schreudera:
Ukkel. BnAjns; Hendrik. Van Veen; Donau-
land. Leeuw van Weenen: Cantrabla. Tempe
laars: Thraola. Bijl; Baroma Jeronlmua: Cos-
mopoilet. Koster; Nagold. Hsrinaa; Schulp.
Boksteijn: Klbo. Zweta; Tlcino. V*n Rossum;
Jan, Boon; Noordzee. Van Prooijen: Soph e.
Binnendijk; Agom 4. Hut; Agom 8. Wolthuis;
Venrouwen. De Oraaf: Keulsche Vaart 13.
Jonkman; Dletelinde. Bertelds: Raijmonde.
Lossie: Theodora. De Jonge; Matterhom 8.
Van Hoeven; Velasquez. Otjens: Mostagarwn.
Haubrlch: Flat Voluntas I. Remie: Eljo. Van-
Essen: Bohemia, verheul: W van Drial
Arts; Neska 4 l*lom. Margarete. NeUenhoff.
Thuringla. Maessen; Rein. Kuipers: Fiat Vo
luntas 18. Aarts: Johan en Anna Scheer»;
Kanaalvaart 18. Lesage; Dollard. Lee u werk e,
Llna. Jlakoot: Vega. Gersten Hengala: Wijk
dienst 5. Vap Rossum Nijmegen: De Tljd.
Zweep; Albert Je. Dijkstra: Oeeske. Drent.
Woracrveer: Rhelnunlon 4. Vergauwen Zmu
phen: Rljnschelde 14 Smlta; Emjo. K<ni«»tr.
Gouda: Wijkdienst 13. Staal Dordrecht: Uega
Meerman: Goliath. Durtncka: Hollander l.
Muller: Bellatrlx. Den Bosch. Majo. Dj Vries.
Den Oever: Petrus. Van Loon. Lobltk: Re
sidu. Stoop Waganingea: Cecilia. 4 Voor-
de. Amsterdam: Rene. Heudera: P®11**"?*
Kielen Maastricht: Goede Verwachting^ De
Jtaas Haarlem: Verandering. Van Megen.
Den Haag: Berendlna. Lameln. Sllkkerveerj
Odenwó:d. Vermalren Harllngen. Damco «4.
Setenhuls
België: Lima. Aerteen; Santa Fé Van Ge-
mert: Termonde. Schunck; Lamogan. v d.
Graaf: Jptta. Hllberink, Bon Père. Brouwers;
Prior. Coupe: Framar. Vermelr; L'Avenlr,
De Clercq: Stompwijk. Van Ben nek om: Ru-
pel. La root]Tesaln. PruUn; Na vex 7. Maria;
Fraternité l Ploegaart: Cara. Bakkeren: Jo
wl Faasse: Express 31. Grootveld; Iato Stout-
jesdijk: Baardwijk, v. d. Meer; Akswljk. Wor
se ling: Meaocco. Peters: Maloja. Feenatra;
Rljnschelde I. Cop: Wilhelmina. Wept: E^
biat. Knape. Edelwelao W. M*»s; Lauma. Pop-
palier. x
Handelsberichten
Ketsen (Ver. v. d ïtetoenh.) Rotterdam 14
April Strict middling 1 Inch staple cx-pak-
huts reële tarra (exel alle rechten) per k*.
/MM. Vorige notering MP/s.
PONDEBDAG 15 APRIL 1948.
GOUDSCHE COURANT
EERSTE BEAD - PAGINA 3
PLAATSELIJK NIEUWS
Botkoop
V.P.R.O.-AVOND
Gouda en omstreken hoorde
ir Bruining en dr. Spelberg
We zijn gekomen om u eens te zien en
de band. die door de jaren tussen de
luisteraar* «n de omroep ia gelegd, dieper
bewurt te dpen worden", aldus iprak dr%i
e. D Spelberg gisteravond ln een volle j
•Schouwburg, bezet met V.PJI.O.-Iuistc*
raars uit Gouda qn omgeving, op een pro-
Daganda-bUccnkomat. waar niet alleen hi),
doch nog e«n andere, niet minder bekende
VP R O.-figuur, het woord voerde. nJL dr
Brulnlng
De leiding ven deze omroep heeft be
hoefte enige dingen te* zeggen, die niét
•oor de microfoon behandeld mogen wor
den want ze betreffen de redlo-polltlek of,
zoal* dr Sperberg het noemde, het radio-
■oektakel rondom de nationale omroep.
De V.PJt.O. Ia en blijft voorstandster van
een nationale omroep en fp de vrfcag: Wat
U dat nu eigenlijk? kan men. volgent dr
Spelberg het beste dit antwoord geven:
dit i« de omroep, waarin de beste cul
turele krachten, die In on« volk leven, 1
op de meeat verantwoorde wijze tot het
volk worden gebracht, zodat het culturele
peil daardoor wordt verhoogd. Dat moet
het doel zijn van elke omroep. De spreker
gaf daarna .«tn ultecnzettine van de be-
tekeni» van de radio voor een volk en
komende tot <ïe godfdienatlge uitzendingen
tél hlL. de" nl®t in handen van
paWruiiere verenigingen, doch moeten be
hartigd worden door een instantie, door
dé kérken in het léven geroepen. Het I*
de'trot* van het V P R O -beatuur. dat het
in de totatrfndkomlng van het I K O.R. zulk
een groot aandeel heeft gehad
Met aan zekerheid grenzende «waar
schijnlijkheid kan men wel zeggan: Van
d e nationale omroep zal geen aprffke zijn
De wet. die straks ons radiobestel zal
regelen, kent geen naüonale omroep
Waar dus voor tal van Jaren vast staat,
dal de omroepverenigingen zullen blijven
bestaan I» het in het belang van het Vrij
zinnig Protestantisme ln Nederland, dat
de VPRO niet alleen blijft bestaan, doch
zo sterk mogelijk wordt geméakt. En dit
is wel dc voornaamate reden, waarom u
mii hier voor u ziet itaan". aldus dr Spel-
berg
Dr Nlcolette Bruining. dc voorzitster van
de VPRO., o.a bekend uit de Vrijdag
avond toespraakjes ..Vandaag", gaf een
overzicht van de geschiedenis van de
V P R.O.. die begon met een ledenaantal
van 0000. indertijd ln drie weken bijeen
gebracht Een geschiedenis vol van span
nende momenten en ook van ontroerende-
velen zlin door de V.P R O-uitzendingen
tot de kerk gebracht. Zo ook die Rotter
damse hulimoeder. die haar kinderen op
de Vrijzinnig Protestantae Zondagsschool
bracht met de mededeling, dat «U van het
geloof-van-de-radio-op-VriJdagavond was
.Nadat de speelster gewezen had dp de
betekenis van de VPRO. deed zij een
beroep op de aanwezigen om steeds ach
ter het werk van deze omroep te staan.
Robert Brox, een der technici, ls een
grappenmaker Hij demonstreerde een
technlïrh snuf ie wat een geestige bij-de-
neus-r.emcrit bleek te zijn maar hij is ook
een man. die van actualiteiten houdt Na
de pauze draalde hij een paar platen,
wnnrop gesprekken waren opgenomen, die
hü met enige bezoekers had gehouden
Nadat de V.P R O -film. gemaakt doqr
Plet Morel te Haastrecht, was vertoond,
kwam he.t programmnnummer. waarnaar
irdereen had zitten uitkijken. Dr G J
Swart. dié de avond leidde, riep de ver
tegenwoordigen van de afdelingen in en
buiten de stad op het ln keurige blocmen-
tooi gezette toneel, waarop de ieugd. met
haar vaandels stond opgesteld Ieder krfeeg
nu gelegenheid om aan dr Bruining een
enveloppe te overhandigen, inhoudende de
adre*scn van nieuwe V P R O -leden, ver
zameld In elke plaats Hot waren er 720
Moordaecht. dat In deze actie de ereplaats
.fhnsm verraste het besluur bovendien.
m»t de aanb'eding van een specifiek Moor
drechts product een mat met de initialen
van de VPRO
..Me» dit aantal van Gouda en omstre
ken zijn we met ons ledental boven de
44.000 gestegen vertelde dr Spelberg in
zhn slotwoord ..Op deze avond, de een en
veertigste in de lange rij van vijftig pro-
paranda-avonden. In deze fleurig versierde
Schouwburg la weer gebleken, toala dat
•ok bleek door heel het land. dat onze
V P.RO springlevend Is". Om uiting te
geven aan de verbondenheid met allen,
die gich Nederlander noemen, verzocht hij
de aanwezigen tot slot het zesde couplet
van het Wilhelmus te zingen
Op deze avond, die voor V.P.R.O.-vrien-
den een vreugde Was te beleven en waar
af» het o a prettig was te kunnen kennTs
maken met de leidster van het Zondaga-
8ehool-halfuur. mevr. L. Spelberg—Stok-
B»ns. die pas hersteld is van ziekte, zong
men gezamenlijk een drietal gezangen
Het Monle Carlo-ballet naar
Nederland
Het Grand Ballet, de Moqte Carlo, dat
in Nederland vier vooratellingen zal geven
(«n 20 Mcl in de Rotterdamse Schouwburg)
tal begeleid wórden door het Rotterdams
Philharmonlsch Orkest. Het hoofdnum
mer zal de balletpantofnlmc Giselle zijn.
Waarin de partij, die Indertijd een creatie
wu van Anna Pavlova, gedanst zal wor
den door de prima ballerina Rosella Hight-
hewer In dc choreografie van Foklne zul-
hn Les Sylphidee en de dansdl uit Prince
gegeven worden Varieties van
fcehina zullen gedanst worden onder lei
ding van Bronülava NUinaka. de zuster
*»n de beroemde danser Nijinskk ballet-
meesteres van het Grand Ballet de Monte
PRIJZEN VAIE DE
JAN CAMPERT8TICHTING
De Jan Campertstichtlng stelt dit Jeer
1 prijzen beschikbaar: de' Conatantijn
lensprija. groot 2000. die zal worden
ikend aan een Nederlands auteur els
i van hoge waardering voor zijn
oeuvre, een prilq van 1500 voor
den nog niet. ofwel einde de bevrijding
•«publiceerde roman ven een Nederlandse
•ékrijver. ten dele spelend ln Den Haag.
«o de Jan Ckmpertprijs. groot 500. voor
•so gedicht of een bundel, of een essay
•P letterkundig febled. van een Neder
landse schrijver niet ouder den 30. De
iMtste prijs wordt voor het eerst uitfe-
mofd en zsl daarom zo mogelijk worden
Wtfekend aan een dichter of essayist, die
*kh door zijn houding in het verzet heeft
■dRderzcheiden
DR HCNNINGHER BENOEMD
RU DE COLUMBIA UNIVERSITEIT
Tot opvolger van prof. dr A. J. Ber-
heeft de Columbia Universiteit te
York dr B. Hunnlngher benoemd,
recteur van het Coördinatiebureau
het toneel. Dr Hunnlngher zei els
Wilhelmina professor" college
In de Nederlandse teel- en letter-
Tevens zal prof. Hunnlngher op-
als cultureel adviseur ven het
*nd« informatiebureau te New York
3. ARTHUR RANK EAE-DOCTOR.
Arthur Rank, die In korte MJd de En-
- filmindustrie heeft opgebouwd tot
wereldindustri*. is bij een bezoek een
Ver, Staten gepromoveerd tot doctor
causa in de rechten bij de univer-
ln Boston.
14 April. Far bes: Rozen Vtaitenden S-4M.
H*U«y 4.78—140. Butterfly 2.44-4 «e. Batter
Times 1-40—1 te. August Nesck 2.30—248. Dt-
varwn: Andromeda 4.48-444. Tulpen 4.38-
•M. Narcissen 4 34-4.34. Mahistakken «44.
Per tak: Slacker» Hlsekura 448-4.l8-t.4l,
Belrozen 8.18-414. Aëelee mollis «48-4:48-
Fer «tuk: Azalea Indies 448-448. Horten-
siq 8.88-1.34. Begonia «17. Blauwe regen 3 44,
f"J>- 40—3.34. Babyrozen ln pot &8—
14». Cineraria 444-4 48, Oenietq 1.44.
Groot Ammert
AUTOBUS REED VAN DE DIJK.
gevel voorkwam erger, doek
v moest dat met vernieling bekopen.
Woensdagmorgen is een grote autobus,
diode dienst Ameide—Rotterdam rijdt,
nabij het Schoonhovense Veer met 18 pas
sagiers van de dijk gereden. De chauffeur
wlldê zich overtuigen of een passagier uit
w" testapt. waardoor deze een
ojenblik lijn aandacht voor het «tuur
kwijt raakte. De autobus kantelde van de
dijk en bleef tegen de gevel van het huia,
bewoond door het •a*t»-Jiloemheuvel.
hangen. Mej. v. d. Ende uit Schoonhoven
kreeg lichte verwondingen door glas
scherven en moest zich onder geneeskun
dige behandeling stellen. De* passagier»
konden nun reis met een andere bus voort
zetten. De gevel vsn de woning heeft veel
geleden en zal vernieuwd moeten worden.
De autobui, die na veel moeite door
twee kraanwagens op de dijk werd ge
sleept. is ter reparatie naar de werk
plaatsen te Kinderdijk gebracht.
Doordat de bus tegen de gevel is blij
ven hangen, lijn de reizigers voor grote
ongelukken gespaard gebleven.
Haastrecht
Werk gegund. De architect Chr- C.
Jansen, alhier, heeft het bouwen van een
woonhuis voor rekening van de heer T. D.
Both in deze gemeente gegund aan. de
laagste inschrijven de heren W. F. Mulek.
huise te Waarder (metselwerk). P. F. M.
LuteUn (timmerwerk). J. Reichard (schil-
dérwerk). J C. Broer (loodgieterswcrk) en
G. C. ten Brummeler (elcctriciteitswerk)
te Haastrecht.
Moordrecht
UtiiI/i KlafotMr.
Het kinderkoor van de zangvereniging
Advendo gaf een uitvoering in de grote
zaal van Het Posthuis. Opgevoerd werd
het kinderzangspel „Jantje in Modder-
stad". waarbij mevr. A. S. van Maren—de
Ruiter de pianobegeleidinf verzorgde. Het
geheel werd vlot gezongen en het wat op
vallend hoe al de kinderen bun grote en
kleine rolletjes keurig speelden De vri)
talrijke toeschouwer*, onder wie burge
meester en mevrouw Brandt—Michon heb
ben evenals de kleine medewerkers(sters)
van deze uitvoering genoten. De heer M.
van der Gaag sprak aan het slot een pro
pagandistisch woerd.
Gemeenteraad bttaen. De burge
meester heeft de leden van de raad bijeen
geroepen voor een openbare vergadering
op Vrijdag om 7.30 uur.
Vriendschappelijk. Zaterdagmiddag
om 5 uur zal Moqrdrecht een oefenwed
strijd spelen tegen Het Noorden ek Rot
terdam.
Moerkapelle
Damnieuws. Slmultaan-eéance. De
heer Kinnechem uit Den Haag speelde een
simultpanwedstrijd tegen óe Moerkapelse
damclub „Dam en Vriendschap".
De uultsiagen waren: W. Meijer
Kinnechem 2—0; J. v. HeldenK. 02;
B A. Cammeraat— K. 1—1; W. v. Helden
Czn.-K. 2—0; J. J. Poissonnier—K. 2-0;
F. Boevee Mzn.—K. 0—2; D. A. de Man—K.
0—2; T. v. Helden—K. 0—2; W Boevee—K.
1—1; J. v. Spengen—K. 1—1; D de Knegt
Jzn -K. 1—1; J. Verschoor—K. 1—1; J.
Zijderhand-K. 0-2: Joh. Koster-K. 0—2;
Jan de Knegt—K. 0—2; L. Verschoor—K.
1—1; Jac. Wondergem—K. 0—2. Ant. Boe-
vee—K. 0—2. F. Hertog Fzn—K. 1—1.
Blindpartij D. Krqft—K. 1—1.
KrlngkamplMnaeksp. De uitslag van
het Kringkampioenschap dammen luidt:
1 D. v. Raffe. Bleiawijk. 2. J C Brlnkers.
Blciswijk: 3. A. Hertog. Zoetermeer: 4. J.
v. Spengen. Bleiswijk; 5. G. v. d. Burg.
Zócteripeer.
De Standard American Petroleum Com
pany heeft door bemiddeling van de Ne
derlandse regering van de United States
Maritime Commission In Amerika het
16.000 tort metend turbo-electrlsch voortbe
wogen tankschip ..Wheeler Hills" aange
kocht, dat ls omgedoopt in „Easo Rotter
dam" en met een voile lading stook- en
dieselolie uit Aruba voor de eerste maal
te Pérnis is aangekomen. Met dit nieuwe
schip, de onlangs aangekochte „Easo Den
Haag" en het omstreeks Juiïi in Neder
land te verwachten „Easo Amsterdam"
Is het in de oorlog in geallieerde dienst
verloren gegane tonnage niet alleen ge
heel vervangen, doch van 33.000 ton tot
43.500 ton uitgebreid.
De snelheid vgn deze schepqn bedraagt
14' i mijl per uur. tegen de oude schepen
10'mijl, zodat de rei» Rotterdam-Aruba
vice versa slechts 28 dagen in beslag ral
nemen tegen vroeger 40 dagen. Het schip
isgeheel gelaat, la 180 meter lang.
heeft een draagvermogen van 18.800 ton
en een laadvermogen vaa 14 500 ton. Het
bouwen duurde slechts 47 dagen.
Oudewater
BeérfffsaHhrciétag. Burgemeester en
Wethouders hebben aan J. van Ardenne
alhier, vergunning verleend tot plaatsing
van een deeimachine met 2 pk. motor in
perceel Havenstraat B3
Benoeming. B. en W. hebben voor
zien in de tijdelijke vacature aan de open
bare school alhier, door de benoeming tot
tijdelijk onderwijzeres van mevr. Pijper
Tolman.
Reeuwijk
De muziekvereniging ..Crescerulo" hield
haar Jaarvergadering in de zaa? van da
heer A. v. d. Starre. Uit het verzlag van
de penningmeester bleek, dat er een batig
saldo in kas was van ƒ273.
Grentwflaiging la de raad.
De loco-burgemeester, de heer J. Balle
ring. heeft tegen Vrijdagavond om half
acht een openbare raadsvergadering uit
geschreven. De agenda vermeldt o.a. Aan
gaan van een geldlening groot 130.000
bU de Bank van Ned. Gemeenten; intrek
king van de algemene verordening voor
het bevaren van da plassen; vaststelling
salartsregeling voor het gemeenteperso-
neel. bespreking frenswUzigingsplannen
met voorstel van B. en W.
Aardolie in de boden»?
Tijdens de bezettingsjaren heeft een
aardolie-maatschappij boringen verricht
naar de aanwezigheid Van aardolie onder
de gemeente Haastrecht. Men dacht toen
algemeen, dat dit maar camouflage be
wegingen waren om personeel aan de gang
te houden. Thani Wijkt het dat het plan
ia om de boringen naar aardolie onder de
gemeente Reeuwjjk in de afdeling Steln
te doen.
Geen vcstiglngavergaaaiag. De mare
chaussee heeft tegen een inwoner onzer
gemeente pfoces-verbaai opgerrRakt we
gens het zonder vestigingsvergunning ver
kopen van textielgoederen Enkele ln be-
slag genomen goederen werden aan de
eigenaar terug gegeven.
8aoek keat problemen.
Met de snoekbrocderij van de gebr. Van
der Starre in de afdeling Sluipwijk gaat
het dit Jaar niet zo naar wens. De oorzaak
hiervan is, dat niet genoegzaam kuitrtjpe
snoek ken worden gevangen De oorzaak
ligt in de nog laat opgetreden vorst. De
anoek schijnt daardoor niet tot kuitrijp-
held te kunnen komen
Ongelukkige val. Toen een veehouder
aan de Nicuwdorperwcg op de zolder uit
bed stapte bemerkte hij niet dat het hekje
van het trapgat openstond. Hij viel door
het gat. waarbij hij aan het hoofd werd
gewond en klaagde over pijn aan efen
heupbeen. De E.H.B.O. verleende de eerste
hulp. waarna dokter Batelaan voor ver
dere behandeling zorgde.
Willy Pétillon overleden
Op 64-iarige leeftijd 1» te 's-Gravenhage
de bekende schrijfster Wiily Pétillon over
leden. Onder de naam Mulder werd
zij op 23 Juni 1883 te Vliasingen ge
boren. Zij genoot onderwija op particu
liere acholen en kwam als 19-jarig meisje
te Groningen in de journalistiek. Op Jeug
dige leeftijd huwde zij met de journalist
Pétillon. Met hem vertrok zij naar Parijs.
Daar overleed haar man ln de eerste we
reldoorlog
Willy Pétillon kwam naar Nederland te
rug en begon zich te ontwikkelen als
schrijfster van boeken voor meisjes van
rijpere leeftijd. ZU redigeerde ook enige
tUd een periodiek voor oudere meisjes.
Zeer bekend zUn geworden haar boe
ken ..Ina en haar motder", „Moeders oud-
sta". „Vera". „Huismusch ..Huls Ter-
vuere". ..Huis aan de rivier", ..MórUke
van den Molenhof". „BeatriW van Elderin-
gen". „Secretaresje ..Bedtnd„Durf het
aan". ..Marianne's groote reis", ..Wil trekt
naar Amerika" en ..Wil moét het zeggen"
Na de bevrijding vcrschcnlcn ..Ala blade
ren op de wind ..Mevrouwtje" en „On
der de oppervlakte". Haar laatste boek:
..Het lichtend pad", een boek voor vol
wassenen. is ter perse.
Het s4. Sheringham van de firma Hudlg
en Pieters bracht gistermorgen het eerste
transport circus-olifanten n^de bevrijr
ding ons land binnen. AW
Rustig stonden de in tieylon geboren
dikhuiden tussendeks in een donker, af-
geschoten hoekje, maar. wie te dicht in de
buurt kwam. kreeg een streling met het
staartpluimpje in het ge iaat.
Om kwart over acht stapten ze van^
boord, de vierjarige bands voorop, ge
volgd door de een Jaar Jongere Shandro
en Mai. Jaen en Blackey. die ieder maa^
twee lente* tellen, drie mannetjes en twee1
vrouwtjes Gemoedelijk sjokten ze over
de extra rwarw loopplanken van het dek
af de kade op. een levende ketting, de
alurf otn .het staartje van de vooraf-
gaande geslingerd. Buiten de poort wachtw
te een grote truck voor „vee- en vleet*
vervoer". De oudste van het vijftal gatf
daar eerst een hoogstandje weg en liet
zich toen gewillig In de wagen brengwó.
De anderen volgden toen.vanzelf.
Deze baby-olifanten aijn «en half Jaar
gedresseerd ln het Engelse circus Shep-
perfleld. Ze xull«i nu hun nummer gaan
..verkopen" ln het circua Karei Strata-
burger, dat nog te Hilversum staat, maar
Zaterdag naar Maastricht vertrekt. Het
vervoer naar Hilvertum was in handen
van de firma Reimann. Stok en Kersken
alhier
In September, als circus Strassburger
naar Rotterdam "komt. zal men d« vyf
babies in.de piate kunnen zien.
Zo oud ala de wereld zelve, schrijft dr G.
D. J. Schotel ln zijn bekend boek ..Het
maatschappelijk leven onzer vaderen in
de 17de eeuw", is de zucht tot dobbelen
en spelen. Overal tyerd gespeeld, op de
straten en op de marktpleinen, in de
kastelen der rijken en in de hutten der
armen.
En Ter Gouw (zie „Volksvermaken"))
voegt er aan toe onze graven dobbelden
waar zU hóf hielden en onze gravinnen
deden het ook. Ja sommigen hadden dag
en nacht de kroes met de dobbelstenen bij
zich.
De edelen dobbelden ln de ridderzaal,
hun schobbejakken deden het op het alot-
plein en de achildwachten daarbuiten op
de brug. De wachter op de trans van de
toren zou zelfs gedobbeld hebben, zo hU
maar een makker had gevonden.
De BuTgemeesteTa en de Schepenen dob
belden op het Stadhuis als zU maaltijd
hielden of wijn dronken en dat til die
kunst goed verstonden, bewees die Am
sterdamse burgemeester, die Reinout van
Brederode de heerlijkheid Nleuwer-Amatal
afwon. Van de Arnhemse Burgemeesters
en Schepenen leest men- ln oude stads
rekeningen. dat zft né de maaltijd Jang
zaten en speelden".
□e schutters dobbelden in de Doelen en
de zieken in de gasthuizen; de poorters
in hun gildehuizen. de ambachtslieden op
de straat, de bedelhars buiten de poort en
de oude vrouwtjes In bun hofjes; de ma
trozen voor de mast en de koks en de
keukenpoes voor de haard. Ieder dobbelde,
vrouwen zowel als mannen, de boeren en
de studenten en ln de taveernen dobbel
den vriend en vreemde.
Dit deed Grotlus zeggen;
JSU (onze voorouders) maakten deze on
deugd bijna tot een deugd; zij behandel
den de dobbelsteen als een ernstige zaak.
met zulk een roekeloosheid in winst en
verlies, dst wsnneer zij zich vsn alles
ontbloot zagen, zij bij de uiterste worp
om dt vrijheid en hun eigen persoon
speelden"'
En onze grote dichter Jacob Cats schreef
in zijn „Houwelick":
„Ten post gsen jongt prott en min
bedatchde wijven.
Te rollen mitte steen, te kloppen mltte
schijven".
Rechtspraak met dobbelstenen
Ja. men ging zelfs zo W, dat door het
werpen met dobbelstenen in de rechts
zaal da mate van de op te leggen straf
werd bepaald en in de raadzaal de Burge
meesters door de dobbelstenen deden uit
maken in welke volgorde zfj de stad in de
Staten-bijeenkomsten zouden vertegen
woordigen.
Ter llustratie hiervoor een tweetal
voorvallen uit de Goudse historie.
Op 18 November 1443 worden voor het
GoOdse gerecht voorgeleid een tweetal
jeugdig* dellnguenten. n.l. Gerijt Coman.
Cornellasoen en GerUt Willem de Stoel-
draijerasoen. die bij avond de ruiten in
geworpen hebben bij vooraanstaande in
gezetenen. waaronder enkele priesters en
een oud vrouwtje op het HeHigegëesterf.
Deze baldadigheid moet gestraft worden
eneblijkbaar Is het lelt zeer ernstig opge
vat. Toch heeft de bepaling de- straf de
rechters blijkbaar voor een dilemma ge
plaatst. want de vssjstelling der straf
maat geschiedt op een zeer uitzonderlijke
wijze. n.l. door het werpen met dobbel
stenen.
De straf is verbanning uit de stad voor
>n te bepalen aantal jaren. De dobbel
stenen zullen uitmaken hoeveel jaren deze
Ergens beven de Atlantische Tïeeasn.
als een stip in de eneindigheld. begeeft
ziek een K.L.M.-C'onstell*tlen naar de
Nieuwe Wereld; veertig passagiers en
een bemanning van tien koppen gaan
met een snelheid van 458 kilometer
per uur hun bestemming tegemoet.
Schijnbaar vergeten hangt het vlieg
tuig daar boven de grote vUver.
Schijnbaar vergeten, want ln werkeiilk-
heid wordt aan weeanzijden van de oceaan
door waakzame, menacn de weg van de
machine nauwkeurig gevolgd en staat men
voortdurend ln- verbinding met de be
manning. die van de grond af regelmatig
op de hoogte gehouden wordt van alles
wat, voor een goede uitvoering van de
vlucht van belang kan zijn De mensen
op dé grond, die zich aan belde rijden van
de oceaan met deze taak belatten, zijn de
flight-operations officers. In h«< Neder
lands zóuden we kunnen zeggen vlieg
technische officieren.
Meteorologische dienst
Hun taak begint reeds voor het begin
van de vlucht Vla de Meteorologische
Dienst krijgen zij de laatste weerberichten
van het te vliegen traject en aan de hand
daarvan wordt de 4e vliegen routé. de
benzinevoorraad en de betalende lading
bepaald. De gezagvoerder komt zich voor
de vlucht van een en ander op de hoogte
stqllen en krijgt dan tqven» het z.g.n
füghtplan (vliegplan). waarin al deze ge
geven* verwerkt zijn. en dat hij onderweg
met zijn eigen waarnemingen moet aan-
Jonge mensen hun woonpfaata moeten ver
laten. Het vonnis bepaalt het volgende:
dat hen 2 taerlngen - teerlingen of dob
belstenen) gegeven zijn ln hoiren handen
en aoveel ogen ala sij worpen so menich
Jalr aouden sij uter stede van der Goude
moeten bliven" op straffe bij tussentijdse
terugkeer aan den lijve te worden ge
straft. De Jongens wierpen met twee dob
belstenen acht ogen; de verbanning werd
dus bepaalt op acht Jaren. Daar en boven
moesten zij beloven nooit rof te nimmer,
hetzij „helmelic noch openbaar ln gheen-
rewfia" wraak op iemand te zullen nemen
ln verband met de hen opgelegde straf.
Het gerecht voegde evenwel aan zijn
vonnis de bepaling toe. dat Indien de
gestraften zich onverhoopt niet hielden
aan de bepalingen van het vonnis, de be
oordeling hiervan .joude ataen tot
cavinge endc besceUdenheiJd der goede
luden van de gerechte in dier tijt weien-
de. overmits dat die knechtkljn voiras.
Jonc van Jaeren waren".
Bij „de veertlch uter vroetscap ende
Rijcdom van der Stede", werd op de le
Januari 148B bepaald, dat bij het benoe
men van nieuwe burgemeesters, de be
noemden bij het lot ..off werpen mit taer-
llnghen". zouden uitmaken, wie hunner
eider kwartaal aangewezen zou zijn „int
refjsen ende die dachvaerden van de stede
wegen te bewaren" da stedelijke belan
gen naar buiten zou behandelen en de
gewestelijke statenvergaderingen zou be
zoeken).
Dobbel- en quaecscoelen
Dit op de duur van overheidswege
maatregelen werden getroffen om aan een
•n ander paal en perk t4 «tellen en althans
voor zover dit mogelijk bleek rege
lend op te treden, tot Inperking van dit
euvel, spreekt vanzelf.
Het spelen In het openbaar, behalve ln
sommige steden ter gelegenheid van de
kermis, vorstelijk bezoek of op andere
feestdagen, werd verboden, maar om
dat een algemeen, spelverbod niet moge
lijk. wellicht niet wenselijk werd geacht
werden de z.g. dobbel- en quaecscoelen
waar het apel onder leiding en toezicht van
het gerecht werd toegelaten opgericht
In sommige steden treft men dan ook
„dobbehnelatera" en „dobbelmejsters-
zwoernen" aan. welke van de nodlga
schriftelijke instructies waren voorzien.
Deze „stedelijke speelzalen", zoals wil ze
thans zouden noemen, vond men in alle
belangrijke steden van Holland en Zea
land. o m. te Haarlem. Delft. Rotterdam.
Den Haag. Lalden. Middelburg. Alkmaar
cn ook. te Gouda.
Jammer genoeg ls niet aan te geven
waar dit Goudse „Casino" gevestigd ia
geweest
Aanvankelijk behoorden deze dobbel- en
quaecscoelen tot de regalia (- vorstelijke
voorrechten), van de Landsheer, die ala
gebruikelijk, om 'een of andere reden
hiermede personen, hem welgevallig, be
giftigde. dan wel deze onder zekere voor
waarden aan de stadsbesturen overdroeg.
In het laatste geval yindt men dan ook
de inkomsten uit deze scholen in dc stads
rekeningen verantwoord, o.a. in dia van
Leiden van het jaar 1387
Goudse speelzaal
Wat Gouda betreft vermeldt het Reg.
Bloijs. 1386—1403. aanwezig in het Alge
meen Rijksarchief, te Den fytag:
„Item heeft min Heer bi aljn brief ge
geven in den Hage opten XXV dach
van Januarlo anno (13) XCVII na den lope
van den Hove (d wz. naar dc voor het
Hollandse Hof geldende tijdrekening, de
z-g. Jaardagstijl: het Jaar werd geacht daar
bij aan te vangen op de eerste dag van het
jaar. dit in afwijking b.v. met de ook ge
bruikelijke PaasatiJI) Hetjnkijn van Cleve.
sine Donrebosmeester (- bevelhebber van
dc artillerie) die Dobbelscole en de Quaeck-
scole van der Goude mit allen horen toe
behoren. nutscip ende profijt die daer toe
«teen. durende HeUnkiJns leven langh
Tegenover deze nieuwe inkomst moet
..Heljnkijn" evenwel van een andere af
stand di» n en wel van zijn inkomsten uit
het rentmeesterschap van Voorne. van
welke functie 4UJ werd ontheven.
In het laatst van de 14de eeuw. begin
15e eeuw. worden deze inrichtingen even
wel geleidelijk opgeheven als strijdig met
de openbare zedelijkheid Men kwam tot
de overtuiging, dat deze verkeerde nel
gingen van de onderzaten geen bron van
tnkomsten voor de oveyheid mochten
blijven. Ook in het buitenland bond men
de «trijd tegen de excessen vsn het apel
aan. Dat dit ernstige afmetingen had aan-
Ïenomen. blijkt uit een betoog van
ranclscuft Borgia, ondeïkoning van Ca-
talonle. die van mening waa. dat*men met
de teerlinck dobbelsteen) vier dingen
verloor, n.l. „het geldt, de tUdt. de god-
vruchtlgheijt en dt consciëntie",.
Wat werd er nu gespeeld?
In de Dobbel- en Quaeckacoelen hoofd
zakelijk op het Quackelbord of Quaeck-
bret <- tiktak- of verkeersbord, eok wel
Jworptafel" genoemd) en met de dobbel-
tenen .taerlingh of teiilinck). maar daar
nevens waren ook in «wang: dammen
schaken, schrijfspelen. kaacten, balspelen,
kaatsen, ateenschieten. enz.
Een omschrijving van deze «pelen zou
mij te ver voeren. De lezer, die hierom
trent meer in de finesses wil worden Inge
licht. verwijs Ik naar de hicyvoren aange
haalde werken van dr Schotel en Ter
Gouw.
'n Hartstochtelijk spalqr
Graaf Jan van Bloia. Heer van Gouda en
Schoonhoven, waa een hartatochtelijk spe
ler- Noch ln<de keuze van het «pel. noch
in die van zijn partners was hij bijzónder
kieskeurig. Dit blijkt uit de boekhouding
van zUn kapelaan Grlaebrecht Stomme,
tevens zijn rentmeester. 04. van bet J«*r
1381.
De rekening vsn 1381 bevat uitgaven lo
verband hiermede. Zo speelde graaf Jan
van Blóts op ..aire ktnderandach" (23 De
cember) in die poirte (- in de stad)
Bijaumont en verloor 10 schellingen en
aoht deniers; op de Woenidach, nae oneer
Vrouwendach te Llchtmlaae (2 Februari:
te Gouda en aan hat #ol van óe graven
van Biola werd de Paanstijl gevolgd, zodat
deze datum nog tn het Jaar la61 viel)
beoefent hij daar het kaatsen, verliest
en leent van een zijner ondergeschikten.
Carboneel genaamdt. een moutton. Om
trent dezelfde tijd „verloer bi met steenen
te acieten en ghelaaen te Yoaeckcn - ia
te drinken). 10 schellingen en 8 deniers.
Verder verliest hU „Jeghens die vrouw
van Bosschet te Bloijs mit enen
gouden vine" (een Pommera muntstuk
vinckenoge of vinckenogenpennlck ge-
naemd). welk muntstuk hem 2 mouttons
kostte.
En zo gaat het voort ln deze rekening
met de vermelding van de sommen die
Grabf Jan van Bloia aan het ten
offer bracht. Dsn «Jn het zijn medg-rid-
ders san wie hU moet betalen, dan weder
is het Hertog Albrecht van Bcljeren of Me-
vrouwe'van Holland In eigen persoon, dan
leden van zijn personeel Behalve kaatsen
en ftecnschieten wordt ook melding ge
maakt van quaecken. poteroUen (zeilen)
en dobbelen.
Aan het Hof van hertog Albrecht werd
veel ..gezeild" schrijft Ter Gouw. een vrij
grof spel. dat. toert ook de podrters
het begonnen te apelen. evenals vhet
..cratjbecken" verboden werd. CraiJ-
becken. ook craeijen. craijen en creljen
genoemd, was een dobbelspel waarvan
nog weinig bekend la. Vermoedcliik was
het een spel dat met schtjven en een
soort haken (bekken) gespeeld werd.
Verbanning bij vals spelen
Met de dobbelscholen verdween evenwel
het dobbelen niet. De overheid trachtte
door strenge straffen misbruik én exces-
een tegen te gaan. ook wat het gebruik
van valse kaarten énz. betreft
Strafte het Goudse Stadsbestuur het
apelen met valse „taerlinghen". met „ver
banning ten eeuwigen dage en op sUn
lljff". bij vroedachapsbealuit van 24 Maart
1473 werd. bepaald, dat men van „gheen
j. aller
r. caetsen ende van balalaen ende vaa
idera- gheen spul"- Hier werd dua be-
laid dat de nadelen uit andere apelen
voortvloeiende, gewild of ongewild, niet
meer onder de bescherming van de wet
zouden «taan.
WearachUnllJfcvWas het onmogelijk geble
ken afdoende maatregelen tegen de speel
woede te treffen en probeerde men op dcro
wijze het verantwoordeiljksgevoel by ae
poorters wakker te schudden
Toch bleef er blUkbaar nog enige vrij
heid voor het «pelen ln het openbaar, mits
onder toezicht
In 1508 werd toch te Amsterdam ean
de .acouteknechta polltle-agenten) bij
keur toegestaan, „openbaerlick qugeck-
borden toe te «tellen ende de dobbeUcole
te houden" gedurende de kermisdagen. In
1547 werd deze keur ingetrokken.
Te Gouda ontvangen blijkens de stads
rekening van 1610. „de. acouteknechta.
overmits dst,sij de quaecke niet meer ge
nieten ende dit an hen om die twee Jaeren
eens geconsenteert es" 30 schellingen
vlaam*.
In Leiden hadden .Ae ecouleknechta" het
recht van ..die quaec" het gehele Jaar.
De speeltafel stond op het stadhuis. In
1547 werd ook daer dit recht Ingetrokken
en de kgechta een schadeloosstelling van
tweejwnd-vleama toegelegd.
Ten slotte nog een opmerking. Het aan
schaffen van speelkaarten was zeer kost
baar. Volgens de rekening van Bloia van
1389 betaalde de Graaf te Haarlem voor
twee spellen niet minder dan 11 schellin
gen en 8 denten. een zeer boog bedrag
voor dia tijd.
G. J. J. Pot,
vullen, zodat men later het gehele ver
loop van de vlucht kan nagaan.
Hun werk begint echter pa» goed wan
neer de machine eenmaal onderweg ia;
elk uur geeft het vliegtuig zijn positie op,
<he dan op hét grondstation op een kaart
wordt aangetekenjlteven» wordt van alle
van de machine émtvangen berUhten aan-
tekening Behoud» op een archiefkaart.
Waarop ook dc vertrek- cn aankomst-
tijden worden genoteerd; de telegrafisch*
correspondentie met dc betreffende ma-
thlne wordt aan deze kaart gehecht, zodat
men iteeds alle gegevens van een bepaalde
vlucht bij eikaar heeft.
Aan de hand van de regelmatig binnen
komende wecrVerwachtlngen gaat de
fllfht-oporatióna-offlcer na wat de weers-
gesteldheid zal zijn. die de machine over
een uur zal ontmoeten Nu bevinden tien
boven de Atlantische Oceaan «te?d« één
of meer depressies: ligt nu de kern van
zo'n depressie precies op de route, die het
vliegtuig zal volgen, dan ontmeet d«
vlieger -slecht weer; men moet de route
du» in zo'n geval verleggen De wind
richting rondom een depressiekern ver
loopt cirkelvormig, zodat htj aan weers
zijden ervan tegengesteld gericht la. D«
route van de machine wordt dan een
voudig zodanig verlegd, dat hU dc wind
meo krijgt: weliswaar zal de af te
route dan tets langer *yn. maar door (M
belangrijke atoun van de wind zal da af
stand In kortere tyd worden afgelegd. In
sommige gevallen wordt de route zelfs
verlegd over Usland. hetgeen een belanf-
ryk grotere afstand wordt om te vjlegen,
maar een stevige wind in dc rug zorgt er
dit geval toch voor. dat New York op
tijd bereikt wordt.
Waarhemingsschepaj
Zeer véél hulp wordt hierbij onden-
vonden van dc op dertien verschillend*
plaatsen in de Atlantische Oceaan ge-
stationneerde weerachepan. die regel
matig hun waarnemingen doen en de
resultaten hiervan op gezette tyden uit
zenden.
De fllght-opcrutlona-officers zijn nog
pas zeer korte ttjd In dienst: ongeveer een
jaar geleden ls de K.L.M. er toe overge
gaan om deze functie ln te voeren; er wa«
toen sjechts 'één fllght-operationa-ofttcer,
een Engelsman, die naast «Un géwono
werk nog de taak kroeg om een gehele
staf op tc lelden. Thans zijn langs do
Noord-Atlantische route, waar hun werk
door het sterk wisselende weer het be
langrijkst ia. op alle landingsplaatsen
fligkt-opcratlona-officers gestationneerd.
terwijl eet) begin ia gemaakt met de plaat
sing langs dc Amsterdam—Batavia-iyn en
nog steeds nieuwe mensen voor dea*
functie worden opgeleid
Op de duur zullen lang* aller inter
continentale route»1 deze helpers van de
gezagvoerder, die het grote publiek nooit
te zien krijgt, ma'ar die er in belangrijke
mate toe bijdragen, dat lpen veilig van de
ene hoek van de aarde naar de andeff
wordt vervoerd, hun plMta innemen,
waardoor dc veiligheid van de burger
luchtvaart onder Nederlandse vlag weer
ln hoge mate zal worden bevorderd.
Moordenaar van A. M. de J&nf
naar Nederland overgebracht
Dc mó&rdenaar van A. M. de Jong, d«
ex-SS'er Van Gogh. arriveerde Dinzdag-
avond onder politiegelelde uit ParU« op
Schiphol. De fx-SS'cr. die !h Spanje wa«
opgespoord, fa op verzoek van de Neder
landse justitie, na veel formaliteiten. **n
ons land uitgeleverd.
Van Gogh heeft in snmenweffïing met
Bernhard die reeds vroeaér werd ge
arresteerd, op Maandagavond 18 October
1843 op laaghartige wyze Ai. M. de Jong
in zijn vlila te Laren vermóórd zy gaven
voor van de luchtbescherming te zijn en
kwamen controleren, omdat er ergens licht
uitstraalde. Nadat De Jong pc twee man-
neng, in «yn woning Jiad gelaten, vrien
delijk had ontvangen en bedankt voor hun
waarschuwing, wilde hU hen weer uit
laten. In de gang echter trokken zy hun
revolvers en vuurden enkele schoten op
Do Jong af en verdwenen haastig ln het
duister. Deze Silbertannc-moord geschied
de onder dc supervisie van de chef van d«
Sipo te Amsterdam, de beruchte Willy
Lages, die de bewuste avond met de beid*
daders per auto naar Laren was gegaan en
op een afstand met de wagen stond te
wachten. Zaterdag 16 October was de ln
het Goot zo beruchte NSB-er en Joden-
Jager Nijland geliquideerd en als repre
saille hiervoor werd A. M. de Jong neer
geschoten.
NEDERLAND—-OMT-INDI8
Celebes ftakassar-Atnst p 18 Gibraltar
Groot» Beer Arasl-Batavla 18 v Aden
i v Oidenbarnevelt IS v Bat te 8«narang
Kallangat 14 v Rotterdam te Batavia
Karatoa Rott-Batavia p 14 Gibraltar
Karos»# 13 v Amsterdam ta Batavia
SloterdUk Batavla-Rolt 14 dwars v Kreta
Tarsal» Batavia-Rott 14 v Aden n Suez
Volendam Bat-Rott 14 op 8.41 N 14 14 O
Willem Knya Rott-Batavia te Port Said
Zeeman RoU-Batavia p 15 Oueaeant
Zuiderkruis Bauvta-Rott U v Parim J
