Melk
Vergeten eiland wenkt de wereld
De vrouw, die met haar
voeten schreef
Blik over Tholen
Onze machtige bondgenoot:
Miniatuur-staat in Driebergen
Het GEDICHT
van de week
Vijftig jaar „Gedienstige"
Altijd in één betrekking
DE HERKOMST |VAN ESPERANTO
Utopia voor de jeugd
Coudse kermis vroeger
„Krakepiejen"' werden
graag gesnoept
AT C~)
AAR.
ANNEER
Historische optocht
gaat door
wiï.r?
Betovergrootvader met 127
nakomelingen
Vijf generaties in Moerkapelte
Overgang cn toelating
Cpornhert-g) mnasium
Geslaagden aan de
Huishoudschool
.HEKSTE BLAD - PAGINA 2.
ZATERDAG 24 JULI 1MB.
werk op de rioter. De sleepboot vaart de haven uit.
Een Canada voor
regenwormen
yiSSERS, kijkt uw pierenpqtten eens na of er misschien nog een Overschotje
in zit, regenwormen, uw Canada is ontdekt, ook gij kunt emigreren, want
Tholen wordt voor u het eiland der belofte en toekomst. Het roept u, gelijk het
moederloze veulen door de radio de merrie. Wat toch is het geval?
De inundatie heeft in de grond een structuurverandering te weeg gebracht.
Het zout ls er weliswaar al lang weer uitgeregend, doch de klei-kalkbmding van
voorheen schynt door de tydelyke ii\werking van het zeewater een kalk natrium-
karakter te hebben gekregen. Gevolg: een cementharde bovenlaag vol scheuren,
een z.g. dichtslaan van de grond en korrelige aarde, waardoor de planten niet
voldoende kunnen ademhalen. Er wordt nu vooral gips op het land gebracht,
wat een goede zalf is. doch yeel meer dan dit kunstmatig, moet een natuurlijk
geneesmiddel uitredding verschaffen en dit wordt belichaamd doorde
regenworm.
LAND ZONDER WORMEN
De rampzaligste nalatenschap van Tholena
inundatie is de regenwormensterfte ge
weest. er valt geen wormpje meer te
ontdekken. En een land zonder wormen
ls nu eenmaal ten dode opgeschreven,
daar deze verachte schepseltjes, die ten
getale van 70 stuks tn één m3 behoren
rond te sluipen Tholen is al blij met
10' per jaar in een hectare 20 ton
„verzetten" en zodoende de levende in
gewanden van de bodem zijn. de onmis
bare kanalen voor de vruchtbaarheid?
Zoals gezegd deze landsvriend no. 1
ontbeert Tholen en de man. die een doel
treffende regenwormeninzameling van
b v. 100 000 exemplaren weet te ontketenen
ten behoeve van dit vergeten eiland van
Zeeland, verdient een standbeeld.
Andere noden
Er zijn meer zorgen. De werkloosheid
heeft er b.v. scherpe vormen aangenomen
Oorzaak toegespitste mechanisatie zet de
arbeiders gedurende lange perioden aan
de kant en de pogingen tot industrialisatie
en Intensivering van de landbouw vorde
ren nog niet best. Het stadje Tholen zelf
houdt 5 ha mooi Induatrieterrein ter be
schikking. gunstig gelegen bij snelle ver
bindingen naar het afzetgebied, maar de
wereld bijt niet hard en de kleine land
bouwer die met z'n gezin een betere
Uesfaanskans krijgt als hij de verbouw
van producten, die meer arbeidskrachten
vergen de zaadteelt en de klein fruitteelt
b-v. ter hand neemt, staat door een
eeuwenoud conservatisme wat schuchter
tegenover omschakeling.. De bevolking is
zeer behoudend, op Zondag b.v. geen
verkeer, geen buasen over het eiland, van
de waterleiding moest men er aanvanke
lijk niets hebben en animositeit tussen de
gkmeenten onderling wil de activiteit van
bestuursorganen, wier blik verder reikt
ddh de grens van het dorp, ook nog wel
eens remmen.
Moeizaam streven
Vier van de zeven I w. Tholen. Stave-
nisse, St. Annaland en Oud-Vossemeer
hebben dezer dagen de kaarten voor de
vaderlandse pers opengelegd en allereerst
gewezen op het streven naar meer ge
meenschapszin. verankerd in een stichting
..Dorpsgemeenschap Hier zet men de
schouder» onder het culturaje en sociale
leven, de film dringt nu meT wetenschap
pelijk nieuws door tot plaatsen, waar hij
tot dusver de deur gesloten vond. jeugd
werk en kleuteronderwijs worden aan
gepakt. op praatavonden en lezingen is
men behoedzaam bezig het chauvinisme ln
te kapselen en te laten overgroeien door
een beter begrip voor burgerzin. Een
uitvloeisel vormt o.a. het plan tot op
richting van een gebouw voor ouden van
dagen in het oude vestingstadje, door
Tbolen met zustergemeenten voorbereid.
De oestercultuur ln Tholen (100 mensen
ln het bedrijf, drie mlllloen aan deviezen
per jaar) maakt een moeilijk» tijd door.
de jongste strenge winter en de hete
gomer hebben dit tere. luxe product ern
stig beschadigd Met het massa-artikel de
mossel gaat t beter. hU belaagt (o.a door
middel van de naar wij ondervonden
actieve firma Stoffels) de Deense con
currentie terdege.
Merkwaardigheden
Een sight-seeing door de nauwe, boch
tige straatjes betekent het opvangen van
glimpen uit het verleden, dat ln al die
oude dorpen ls blijven dromen. Graf
tomben van vroegere Ambachtsheren, die
van hun heerlijkheden wel aan de oot
moedige bevolking schonken; geveltjes uit
de 15de eeuw. een heel mooi bezit St.
Zwemmen.
MARIE BARON t
Na een langdurige slekte la Donder
dagnacht te Botterdam overleden mevr.
M- de Puy—Baron, in de xwemwertld be
kend ala Marie Baron.
Met Zus Braun was zij een der pionier-
eters op het gebied van de zwemfport. een
der eerste pupillen ook. met wie mevr.
Braun zoveel fraaie successen ln binncn-
en buitenland boekte. Zij was schoolslag*
specialiste en bracht vier wereldrecords
op haar naam; ln 192(5 te Brussel de 200
m in 3.184; ln 1928 te Rotterdam hetzelfde
record met 3.12.8; in 1927 te Brussel de 400
BH de onderlinge wedstrijden van de
O-DJZ. zwom ook Marie Baron nog wel
eens een baantje. Hier ziet men haar ln
gezelschap van JHe Mastenbroek.
ra in 6.54.8 en In 1828. eveneens te Brus
sel, in 6.45 8, tijden, die thans njet veel
meer betekenen, maar destijds de gehele
internationale zwemwereid in verbazing
brachten.
In latere jaren, na haar huwelijk, bleef
gij de zwem sport trouw Een enkele maal
flartte zij nog ln wedstrijden vsn haar
ritib. de O.D.Z. en zij was ook badjuf
frouw ln het zwembad aan de Maaskade.
liet mooi bewaarde geveltje uit 1495 te
St Annaland.
Annaland uit 1475 een zeer goed gecon
serveerd ruitvormig schild uit 1591. dat
m het moderne raadhuis wat uit de toon
hangt en in gepenseelde taal vertelt van
de Heilige Anna en aan de keerzijde In
zijn „balken" van de ondeugende onstui
migheid van de heer Herman van Bour-
gondie. zijn bezienswaardig mèt het stam
huis der Rosevelts in Oud-Vossemeer.
waar ander symptoom yan de nieuwe
tijd! sportieve elementen op 31 Augus
tus een wielerronde van Oud-Vosscmeer
laten draaien en mèt dc knusse kerk-
gebouwtje*. van welke de uil begin 1400
stammende, totaal verscheurde en ver
zakte Gothische kerkje Tholen. thans als
Boerderijen en de vergoeding
van oorlogsschade
Boerderijen met landbouwschuren zullen
vanwege haar grootte bij de uitkering
van oorlogsschade wel nimmer voor de
vervangingswaarde in aanmerking komen,
ook al behoort de eigenaar tot de econo
misch zwakkeren. Indien de boerderij
verpacht was. komt bovendien noch de
pachter, noch de verpachter voor ver
goeding van vervangingswaarde in aan
merking. Het gevolg hiervan zal zijn, zo
meenden verscheidene Kamerleden in het
Voorlopig Verslag over de desbetreffende,
wet. dat vrijwel geen enkele boerderij
herbouwd zal worden, behalve dan door
economisch sterkeren
Tegelijk met dit wetsontwerp moet een
algemene regeling voor dc herbouw van
boerderijen worden overgelegd, waardoor
ook voor eigenaren-verpachters herbouw
verantwoord kan worden geacht. Voor de
eigenaren-gebruikers is de toestand nog
veel moeilijker Zij moeten bouwen om
hun bedrijf in stand te houden.
gevolg van een noodkreet, in 1946 gericht
tot Monumentenzorg, volop In restauratie,
de voornaamste is.
Deze restauratie heeft onlangs geleld
tot het vinden van 21 kisten met mum
mies. waarvan er naar Leiden s(|n ge-
sonde n. ten welkome prooi onser oudheid
kundigen. die na de Wieuerdse en de
Limburgse sullen ondersoeken hoe de
Tholense mummies san hun merkwaardige
duursaamheid z(Jn geraakt.
Belangrijk zijn ze. deze mummies, maar
belangrijker men vergete het toch mctl
zijn de wormen, de regenwormen, die
er niet aan knaagden'
Huurverhoging voor
oorlogsschadevergoeding
Ter dekking van de uitgaven voor de
vergoeding van oorlogsschade 'ia ook ge
dacht aan een huurbelasting. die 73
millioen zou moeten opbrengen Dit be
tekent volgens vele Kamerleden gemid
deld een huurverhoging van 15*Een
gelijk percentage leek hun nodig voor Je
verhoogde exploitatiekosten. Neemt $n»n
voorts aan. dat dc financiering door dc
overheid van het exploitatieverlies voor
onrendabele bouwkosten ongeveer 50
milliocn per jaar zal bedragen, dan zon
de huurverhoging tenslotte gemiddeld
40"» moeten bedragen, waarvan 25be
lasting Gaarne zou men daarom verne
men hoe dc regering hierover denkt*
HET IS ZOVER dat de melk zonder bon
vekrijgbaar Is gesteld, zij het dan
maar voorlopig. Vele huismoeders zullen
het bericht met vreugde gelezen hebben,
omdat de mclkrantsoenen niet voor alle
gezinnen toereikend waren.
Met het buitenland vergeleken drinken
de Nederlanders veel melk U kunt rus
tig op een van uw vacantietochten ergens
uit gaan rusten met een glas melk voor
u. zufrder dat iemand dat vreemd vindt
maar probeert u dat eens in het buiten
land.
Als baby beginnen wij met melk. en krij
gen wij via de mtflk alle voedsel, die Wij
de eerste maanden van ons leven nodig
hebben; daarna behoeft het echter aan
vulling. omdat de melk niet alle stoffen
bevat die het menMjüjk lichaam nodig
heeft. Hoewel dus niet alles, bevat de
melk toch de voornaamste grote groepen
van voedselbestanddclen. t^l de vetten,
dfe eiwitten en de suikers of koolhydraten
Vooral de verschillende soorten ciwittcf^
zijn alle in de melk aarfwczig.en jjustz
hieraan ontleent ze grotendeels htlar hogc^
voedingswaarde. In mincfcre mate dankt
zij deze aan haar vetgehalte, hetwelk na
bewerking in de fabriek enigszins -lager
is geworden, zodat tenslotte het eiwitge
halte 3* het vetgehalte 3* en het sui
kergehalte 4'is.
Omgerekend naar de totale voedselhoe-
veelheid welke per dag nodig^ is om in
leven te blijven, zou een volwassene zich
met vier liter melk per dag kunnen voe
den.
Maar. zoals gezegd, bevat melk niet alle
bestanddelen, welke wij nodig hebben Er
zit te weinig ijzer en andere metalen ln.
evenals tc weinig vitaminen c d., zodat op
den duur Iemand toch aict van 4 liter
melk gezond kan blijven.
Altijd koken
Uit hygiënisch oogpunt moet alle zoete
melk voor het gebruik gekookt worden
Door dit koken worden alle schadelijke
kiemen gedood. In de vorige eeuw vond
Pasteur dat tweemaal verhitten tot 80
graden dezelfde kiemdodende werking
heeft als het koken bij 100 graden Bij dc
eerste keer worden de levende kiemen
gedood en krijgen de onontwikkelde kie
men een enorme grociprikkcl. zodat zij
bij dc tweede keer. ook volgroeid, dan
vérnictigd worden Het verhitten tot 100
graden, dus het koken, vernietigt de kie
men in alle mogelijke stadia van ontwik
keling. Maar door deze hogere tempera
tuur treden er ook meer veranderingen op
In ae melkeiwittcn. waardoor zij minder
van kwaliteit worden: vitaminen verlie
zen eveneens bij het kookpunt een deel
van hun werking. De tweemaal tot 80 gra
den .verhitte. di. gepasteuriseerde melk,
is dus van dat standpunt bezien, beter dan
de gekookte
Naast het huishoudelijk gebruik voor
pup. sausjes, pudding. koffie en thee.
wordt de melk ook voor andere doelein
den gebruikt Door haar vloeibare vorm
en haar hoge voedingswaarde is zij voor
de behandeling van maagputienten zeer
geschikt. Dat de melk ecji grote waarde
heeft bij het lichamelijk aansterken wan-
peer zij als extra bijvoeding wordt ge
bruikt verklaart het feit dat dc school-
melkvoorziening nog steeds wordt voort
gezet
Arbeiders, die de gehele dag met giftige
sloffen ln aanraking komen of giftige dam
pen inademen in fabrieken, op het land,
bij het bespuiten van gewassen, en bomen
of In het ziekenhuis bij het géven'van nar-
coses, kregen tot voor korte tijd extra
melk te drinken ter ontgiftiging vun hun
bloed. Dc melk zou deze giftige stoffen
tot zich trekken en onschadelijk maken.
Nu ls deze werking zeer in twijfel getrok
ken, ze wordt eigenlijk alleen nog aange
nomen voor hen die met lood en loodpro-
ducten omgaan, zoals b.v. loodgieters en
letterzetters, ter voorkoming van loodvcr-
giftiging. De distributie gaf tenslotte al
leen nog voor deze groep extra melk. Maar
of ln de andere gevallen werkelijk van
de melk ln het geheel geen suites ver
wacht mag worden lijkt toch we! erg on
aannemelijk Nu de melk vrij is is het toch
aan te raden dat allen, die met giftige
stoffen omgaan wat meer melk drinken
Bijproducten
Uit de oorlogstijd kennen wij nog wel
dc taptemelk zij wordt verkregen door
de volle melk geheel van haar vet tc be
roven, waardoor de bladwige kleur ont
staat. De eiwitten en de suikers zijn er
onveranderd in gebleven, zodat het als
"veevoeder nog wel degelijk waarde heeft
Voor de mens is zij voor de consumptie
minder bruikbaar en niet gewild. Anders
is het wanneer de melk wordt gekarnd;
ook dan is het vetgehalte zeer laag. manr
het verschil ls dat de melk zuur is ge
worden Deze* zuurheid bevordert de ver
tering Karnemelk smaakt voortreffelijk
en is zo klaar om te drinken Haar wordt
een bloedzuiverende werking toegeschre
ven bij personen die last hebben van uit
slag. Bij leverziekten, zoals geelzucht, is
karnemelk ideaal, de eiwitten zijn hier
juist erg nodig, terwijl het vet. dat voor
bedoelde patiënten sch'adclijk ls. ontbreekt
Ook kinderen die geen vette voeding ver
dragen, varen wel bij karnemelk
Hangop is ingedikte karnemelk In een
schone doek wordt de karnemelk opge
hangen; het wel loopt eruit H$4 ls bui
tengewoon smakelijk en voedzaam.
Een door velen helaas nog niet of te
weninlg gebruikt melkproduct ls dc yog
hurt Door bepaalde bacteriën ln melk tc
kweken wordt deze ment tot yoghurt om
gezet. Het heeft een aparte smaak Wag-
neer er volle melk is gebruikt blijft het
vetgehalte behouden. Van taptemelk Iaat
zlth ook yoghurt maken. Samen met be
schuit. maar vooral ln combinatié met
vruchten is het een smakelijke voeding.
Room heeft een buitengewoon hoon vet
gehalte. 'welke aan de room haar hoge
voedingswaarde verleenk Om aan te ster
ken is room het aangewezen middel JIct
is jammer dat het nog niet verkrijgbaar
is.
Van de melk zijn behalve deze bovenge
noemde producten nog andere afkomstig,
die alle hun waarde als voedingsmiddel
hebben, zoals de kaas en de boter Deze
laatste twee zijn nog niet vrij van dis
tributie.
Dat op het ogenblik de melk zonder bon
verkrijgbaar is. is een stap in de goede
richting die dc volksgezondheid zeker ten
goede zal komen, waarbij wij in de eerste'
plaats aan de grootste onzer vijanden, de
tuberculose, denken.
MEDICUS.
Morgen herdenkt mej.
A C. Schonk lc Delft de
dag. waarop zij een halve
et'ftw geleden als dertien
jarig meisje bij de familie
Cieretnans aldaar in be
trekking kwam.
In haar mooie, zwarte
japon ontving zij ons ln
haar eigen, helder kamer
tic om iets van deze jaren
te vertellen. Haar moeder
waste vijftig jaar geleden
voor deze familie en op
zekere dag vroeg men haar
of zij een meisje kende, dat
bij de familie kon dienen
Moeder Schonk dacht aan
haar dertienlarig dochter
tje. dat juist van school
gekomen was en zo kwam
deze als dienstbode bij de
familie Cicrcmans. vader
hoofdambtenaar bij dc Bur
gerlijke Stand, en twee
dochtcrj. ..Dat was vroe
ger zo de gewoonte", zegt
juffrouw Schonk. ..zo van
school, zo een dienstje".
Toen de oude heer Cterc-
mans overleden was. gin
gen de zusters kamers
verhuren aan studenten,
^atcr zijn zij ingetrok
ken bij een bejaarde
professor, voor wie zij
zorgden Na diens dood
verhuurden ze» weer ka
mers. Juffrouw Schonk had
het met al deze mensen erg
druk. De jongste van de
twee zusters hielp ook wel
in het huishouden, maar
het grootste deel van het
werk kwam toch op haar
neer. Zij wüs wel eens van
plan weg te gaan. doch als
puntje bij paaltje kwam.
wilde zij de dames dan
toch niet ln de sleek laten
en bleef dan maar weer.
Van trouwen is nooit Iets
gekomen I.ater heeft zij
daar wel spijt van gehad.
..Ik had een nette jongen
kunnen krligcn. maar ik
durfde niet. Het negen
tienjarig meisje van toen
had niet de moed uit het
rustige leventje bij dc da
mes over te stappen ln een
leven, dat zij niet kende en
waarvan het veie onbeken
de haar benauwde
De stofzuiger
De komst van de stofzui
ger heeft zij met grote
blijdschap begroet, want
vóór die tijd moest zij met
stoffer en blik alle kamera
aanvegen. Van het electri-
sche strijkijzer wil ze ech
ter niets weten. ..Met de
ijzeren bout kan ik betere
streken maken"?
De verstandhouding met
de belde dame» is uitste
kend. De oudste juffrouw
Qrremans. nu 76 jaar. is
- verpleegster en de jongste,
die in de keuken helpt en
erg doof is. 73 jaar. Mej.
Schonk heeft haar eigen
stoel ln de huiskamer, maar
ze zit daar niet. dikwijls,
want het kwieke oude da
metje l.vnog veel te levens
lustig om 's avonds stil te
zitten Viermaal In de weck
gaat zij pandoeren bij ken
nissen en 's winters naar
de ..comedieHet zien van
een film vindt zij „zonde
can haar tijd' Wanneer
het echter slecht weer is,
klimt ze de twee trappen
op naar haar kamertje,
waar haar boeken staan.
Met haar 83 jaar voelt ze
zich nog goed gezond al
willen de benen niet zo erg
meer mee. Tevreden is zij
ook. .Soms denkt ze nog wel
eens dat haar leven ander»
had kunnen zijn. „Maar
daar ben lk nu wel over
heen gekomen", zegt ze.
ONS ESPERANTOHOEKJE
i brief van dr Zamcnhof.
Niet roken in bed
In een kamer van een hotel aan de Sta
tionsweg te 's-Gravenhage werd Vrijdag
morgen om zeven uur brand ontdekt Toen
de brandweer ter plaatse kwam vond zij
in de kamer het stoffelijk overschot van
de 44-jarige matroos Pietcr dc R uit Am
sterdam. Vermoed wordt dat de matroos
op bed een sigaret heeft gerookt en dat
het beddegoed in brand is geraakt,
troos ls waarschijnlijk door dc i
wikkelfrig gestikt.
IkUlTS EN FRANS leerde ik in mijn
Jundcrjarcn. dus op een leeftijd, waar
op men nog geen vergelijkingen kan ma
ken en waarop mon niet tot bepaalde con
clusies kan komen; maar toen ik. ln de
5e klas van het gymnasium. Engels be
gon te leren, viel de eenvoud van dc
Engelse grammatica mO sterk op. voorna
melijk door de kennis die ik toen re.eds
droeg van dc ingewikkelde grammatica's
van het La'ein en Grieks. Ik bemerkte
toen. dat rijkdom aan grammaticale vor-
Democratische vergoeding
van oorlogsschade
ln het Voorlofng Verslag van dc Tweede
Kamer over dc wet op dc vergoeding van
oorlogsschade werd algemeen met een ze
kere nuivering geconstateerd, dat in het
wetsontwerp op de meest belangrijke pun
ten dc minister van Financiën, al dan niet
geholpen door andere ambtgenoten, volle
dig in handen heeft hoe de eigenlijke uit
werking van dc wet In dc practischc toe
passing zal zijn Dc gehele procedure der
uitvoering draagt een sterk gesloten,
streng ambtelijk karakter De Kamerleden
waren daarom van mening, dat bij dc uit-
vw ring mede personen mocfcn worden
betrokken die het vertrouwen genieten
van dc oorlogsslachtoffer. Zij dachten
hicrhii aan een algemene» commissie van
r.«ad of adv - Openb. a^hpid van instruc
ties is evenzeer noodzakelijk.
Tn het Stichtse spiegelt zich sedert eeuwen
-*mct imposante torens in het water van
dc Langbroekcr Wetering het Driebergense
kasteel Sterkenburg. dat temidden van een*
fascinerende natuur getuigt van een ro
mantisch verleden Sedert kort behoort
deze trotse burcht echter geheel aan de
jeugd: er is hier een staatje-in-mimatuur
In wording. datMellig uniek in Nederland
mag worderf genoemd en mogelijk op ons
hele onderwijssysteem bevruchtend kan
werken.
Alles in het leven is maar een idee en zo
dacht de heer Brinkerink, die van huis uit
psycholoog is. er ook over Er zijn nog
steeds mensen, die enigszins sceptisch
staan tegenover zijn groot en enigszins
gedurfde plan. doch hij heeft het geheel
constructief tot in alle onderdelen over
dacht. .Jeugdland" wil niet slechts een
volledige H.B.S - en Lyceumoplciding
overkoepelen (dc lagere school werd
overigens niet vergeten) doch biedt tevens
de mogelijkheid tot vakonderwijs ln dc
meest uitgebreide zin van het woord Dit
is op zichzelf misschien nog niet zo bij
zonder. doch het aardige is, dat het hele
project ook economisch sluitend gemaakt
is. Er zal op Sterkenburg een compleet
studiedorp van stenen gebouwen verrijzen,
waarbij ook agrarische en fokkerij-
bedrijven. alsmede technische en kunst-
nijverheidsbedrijven. een onderdak zullen
vinden. Terwijl de jeugd leert en tegelijk
werkt, worden tal van producten van
rieten manden tot kopjes toe vervaar
digd cn daar de „industrie" op Sterken
burg officieel erkend ls. vormt het ver
overen van een plaats op de handelsmarkt
geen probleem.
Eigen geld
Dé Jeugd ziet haar Rgcstat.ea gehono
reerd ln ïeld. dat de miniatuur-staat zelf
uitgeeft; het zijn in casu waardebonnen,
die op het terrein zelf op verschillende
practische manieren kunnen worden be
steed Men kan ermee naar het eigen
clubhuis gaan om limonade te drinken of
een toneelvoorstelling op Sterkenburg bij-
wonen. Onderling gekwansel met de bon
nen is onmogelijk, daar alle met apec.ale
numrgrrs gemerkt zijn iedere jongen
heeft zijn "igen nummer. Onder toezicht
van de tek< nieraar heeft de Jeugd reeds
..ontwerpen" gemaakt en men hoopt in de
vacantle het ..geld" te latfri drukken. Het
4khelë betalingssysteem wordt door een
eigen bank geregeld en zo staat het kind
midden in de realiteit Alle bedrijven
grijpen in elkaar en bieden tevens tal
van aanknopingspunten voor het onder
wijs- wanneer er scheikundige proeven
genomen moeten worden, wordt dit tege
lijk practisch toegepast in de laboratoria
der bedrijvep en het boekhouden, dat op
school altijd met fictieve balansen diende
te geschieden, zal ook op de practijk ge
richt zijn, De uitgestrekte landerijen, die
een onderdeel van het kasteel vormen,
worden bebouwd of anderszins productief
gemaakt. De uitgebreide kwekerij, diejhet
internaat van groenten en fruit voorziet,
is reeds in werking, terwijl de Imkerij en
het veeteeltbedrijf reeds in een vergevor
derd stadium zijn De jongens zullen dus
straks voor hun kleine gemeenschap ook
hun eigen boter en kaas bereiden
Acsthetische vorming cn sport zijn be
grijpelijkerwijze ook belangrijke onder
delen van het programma, terwijl het
medische gedeelte niet vergeten wordt
zo krijgt Sterkenburg b.v ook een eigen
kliniek
Na tien jaar practijkervaring cn studie
wist de heer Brinkerink. die als directeur
optreedt, dit bijzondere plan te ver
wezenlijken. En de bezoeker, die hier met
een zeker vooroordeel mocht komen en
beweert, dat het niet kan" en het plan
te ..fantastisch" Is, moet eens zien wat
reeds bereikt werd ..Ik zocht een tegen
wicht ten aanzien van het te intellectualis
tische onderwijs", aldus de heer Brinke
rink. „Bij de opvoeding behoort karakter
vorming meer op de voorgrond te komen.
Indien wij van de kinderen harmonische
mensen willen maken, kan men niet vol
staan met de ontwikkeling der verstande
lijke gaven, doch mogen hart en hand niet
vergeten worden. Wij hebBen tot nog toe
vergeten, dat de puber een overgangs-
maatschappij tussen school en maatschap
pij- nodig heeft Jeugdland biedt in het
geheel plaats aan 200 (in- en externe) leer
lingen. Vele plaatsen zijn reeds bezet.
Hard werken
Deze miniatuur-staat opent echter geen
mogelijkhe.d tot een luxe leventje, cr
moet hier in tegendeel hard worden ge
werkt! Romantiek en vrijheid, waarnaar
het kind hunkert en die bij het huidig
onderwijs veelal verstikt worden, vormèn
echter in ieder opzicht de steunpilaren
van JeugdlandZo wordt gestudeerd
*in de open lucht. Omdat het leren hier
eigenlijk spel is en men dus ook de z.g.
vrije uren van het kind dienstbaar kunn -n
wo/den gemaakt voor zijn vorming, heeft
men veel meer tijd dan op een gewone
school, zodat de leerstof in sneller tempo
kan worden verwerkt. Alle leerlingen zijn
enthousiast, zij hebben gewerkt als elec-
trlciens en timmerlieden, als aardappel
rooiers cn schilders, teneinde „hun" we
reld zelf op te houwen. Het geheel moet
voor hen iets hebben van een sprookje en
ln September, wanneer deze machine eerst
Pf>ed gaat draaien thans ia het geheel
nog in opbouw zal het enthousiasme
van de jeugd voor de toekomst de stu»
wende motor moeten blijven.
Honingslingeren op de imkerij ran Jeugd
land onder deskundige leiding. Dè imkers-
in-de-dop laten zich de geheimen van het
vak uitleggen en zien belangstellend toe.
hoe het smakelijke goudgele product door
middel van een soort centrifuge uit de
raten wordt vrij gemaakt. Overigens is
honing ook een der vele attikelen, die
door Jeugdland op de markt gebracht
worden om het gehele project economisch
sluitend te maken.
men slechts een toevallige, historische er
fenis is. doch dat zulk een rijkdom voor een
teal niet beslist noodzakelijk is Onder in
vloed van die ontdekking zette ik mijn
taalonderzoek voort en begon de overho-
ilgc vormen tc schrappen. Dc grammatica
begon onder mijn handen steeds meer te
ontdooien en al spoedig kwam Ik tot een
grammatica van geringe omvang, die niet
meer dap, enkele bladzijden besloeg zon
der dat dit een nadeel voor de taal bleek
te zijn. F.n op dat moment begon ik mij
nog ernstiger aan mijn ideaal over1 te ge-
ven. Echter, dc dikke woordenboeken ver
ontrustten mij nog steeds
Toen ik zat jn dc Be of 7c klas van
het gymnasium viel mijn oog toevallig
eens op het opschrift „avojcarskaja" (her
berg). dat Ik eigenlijk al dikwijls gezien
had. en even later op een uithangbord, dat
..konditerskaja" (suikerbakkerswinkcl)
vermeldde Dat skaia" boezemde mij be
lang in en toonde mij. dat achtervoegsels
de gelegenheid bieden om van een woord
andere woorden af te leiden, die men niet
apart behoeft te leren. Deze gedachte nam
mij geheel in beslag en plotseling voelde
ik vaste grond onder de voeten! Op de
verschrikkelijke, omvangrijke woorden
boeken viel een straal van licht cn zij be
gonnen onder mijn ogen minder omvang
rijk te worden „Het probleem is opgelost",
zei ik tegen mezelf, en ik ging aan het
werk Ik begreep welk een belangrijke
betekenis het volledig gebruik van deze
kracht, welk# in natuurlijke talen slechts
gedeeltelijk, blindelings, onregelmatig en
onvolledig werkt, voor de bewust samen
gestelde taal kan hebben.
Ik begon woorden tc vergelijken cn te
zoeken naar onveranderlijke, bepaalde
verhoudingen en elke dag opnieuw kon ik
een belangrijk aantal woorden schrappen,
gehele series vervangende door een enkel
achtervoegsel ddt een bepaalde betekenis
aanduidt. Ik constateerde, dat 2«r veel
zuivere „stamwoorden" (zoals „moeder"
„smal", „mes", enzgemakkelijk vervan
gen kunnen worden door gebruikmaking
van achtervoegsels, zodat veel overbodige
stamwoorden uit het woordenboek kunnen
verdwijnen. De mechanica der taal lag als
het ware in mijn hand cn ik zette mijn
werk regelmatig voort, bezield door liefde
er. hoop Na verloop van tijd had lk een
volledige gramatlca en een klein woorden
boek gereed.
Het lijkt me nu het Juiste moment, om
nog iets te zeggen over het materiaal voor
het woordenboek. Al veel eerder, toen ik
bezig wns dc overtollige ballast uit de
grammatica te verwijderen, wilde lk het
principe der economie óók voor de woord
vorming laten gelden, in de overtuiging
dat het niets uitmaakt, welke vorm een
wobrd heeft, mits men het erover eens is,
dat elk woord inderdaad een bepaalde be
tekenis weergeeft. Ik dwht dus eenvou
dige woorden uit. er naar strevend, zo
klein mogelijke woorden tc vormen, zon
der een overbodige veelheid vin létters.
Ik zei tot mezelf, dat men dc handeling
..interparoli" (samenspreken. een gesprek
voeren) evengoed kan uitdrukken in het
woordje „pa". waardoor men niet minder
dan 9 letters spaart* Daarom stelde lk een
voudig een wiskundige reeks van zeer
korte, maar gemakkelijk uit te spreken
woordjes op en aan elk van die woordjes
gat ik een bepaalde betekenis (bijv. a. ab.
ar, ad. ba. ca. da. e. eb. ec, be. ce, aba,
aca, enz Doch deze idee moest ik ter
stond weer -verwerpen;-* want proeven
toonden onmiddellijk aan. dat het zeer
moeilijk is dergelijke „uitgedachte woor
den te leren, terwijl hét onthouden ervan
nog veel moeilijker is. Reeds toch kwam
ik tot de overtuiging, dat het materiaal
voor het woordenboek Romaans-Germaans
moest zijn. met slechts die wijzigingen,
welke de onverariderlljke regels en andere
belangrijke ciserj der taal noodzakelijk
maken.
Zo ver gekomen zijnde stelde lk vast.
dat dc bestaande talen over een grote hoe
veelheid woorden beschikken, die reeds
internationaal zijn. aan vele volken be
kend. en als zodanig een ware schat voor
de toekomstige internationale taal En na
tuurlijk maakte ik mij deze woordenschet
ten nutte.
„LA KVAR DELEGITOr
Postadres: A 335.
Dubbeldam»
ZATERDAG 2» JULI 1948.
GOUDSCHE COURANT
TWEEDE BL'AD PAGINA
E „Goudse kermis die aanving op
de eerste Maandag na St. Jacob
(25 Juli), is waarschijnlijk even oud als
de stad Gouda zelf. In een schepenbrief
van 1338 wordt reeds gesproken van ..Sinte
Jacobsdach in de Gouda marekt" en in
een adres aan Keizer Karei V verklaart
de Stadsregering, dat „die supplianten
ende heure volrsaten tn deuchdelyke pos-
sesie" verklaren, dat ..de Sinte Jacobs-
marekt reeds solang gc-bruykelyck is. dat
egheen memorie van menscheD weet VHn
wanneer zy is ingesteld Ik'laat hierbij
in het midden of zij feitelijk een jaar
markt. dan wel een kermis oorspron
kelijk een kerkelijk feest was Naast
deze kermis of jaarmarkt werden nog
enkele andere Jaarlijks terugkerende ker
missen gehouden, in verband met kerke
lijke vierdagen, maar deze waren van
geringere importantie.
De „kermis" was. zowel in stad als in
dorp. het telkenjare wederkerende grote
gebeuren, dan voelde men zich los van
het keurslijf, dal een ieder het gehele
jaar omklemde, dan wierp men alle zor
gen en beslommeringen van zich en zocht
men ..'«lands wijs stands eer ontspan
ning van de geest ln vrolijkheid, scherts
en luim.
Jong en oud. arm en rijk hoog- en
laaggeplaatsten vermeiden gich in de
verschillende mogelijkheden vfcn hef ker-
mifgebeuren. Gravin Margarelha van
9S Nassau logeert in 1654 bij Brederode om
de Haagse kermis mede te vieren en haar
kermisvrijer ls de Raadspensionaris Jan
de Witt, die toen zeker niet zo streng
uit dc ogen keek. als hij gewoonlijk wordt
afgebeeld
De kermissen werden gehouden in het
centrury dfer gemeente Op het marktplein
waren de verschillende kramen en tenten
opgebouwd. Onafscheidelijk was de kcr-
mls aan de „stad" verbonden, want niet
alleen zag men haar als oen vorm van
ontspanning en vermaak voor de burgers
en de buitenlieden, maar men was er van
doordrongen, dat zij de welstand der
neringdoenden in de stad en daai^ede
die van de gehele stedelijke gemeenachap
ten goede kwam.
Hoe vermaakte men zich ln de achter
ons liggende eeuwen op deze feestdagen''
Gegevens ouder dan de 17de eeuw ont
breken. in het bijzonder wal Gouda aan
gaat. althan* in die mate om hiervan een
enigszins volledig beeld te geven Maar
wij mogen wel aannemen, dat ook toen
reeds, naast koopgelegenheden van koek
en andere lekkernijen, speelgoed en huis
houdelijke artikelen, goochelaars, muzi
kanten. kwakzalvers, kunstenmakers, e d
zorg droegen voor het vermaak van de
bezoekers en vele kijkers lokten
Schutterijen en rederijkers leverden ook
hun deel voor ontspanning door optoch
ten, schietwedstrijden cn spel. kortom
alles werkte mede het grote jaarlijkse
feest voor iedereen, de kermis. Ie doen
slagen
Lekker zuur en
warme eieren
Dc koek- en galanterie-kramen, dc olie
bollen en de poffertjes waren ook reeds»
in oude lijden verkrijgbaar, al deed men
het ook dikwijls met appelpannekoeken
en ander eenvoudiger gebak De /uur- eu
pallngkiH.impJes ontbraken ook locn nlel
„Lekker zuur cn warme eieren", en
..krakepiejen (amandels in de bolster)
hadden geregelde aftrek Voor d< jeugd
was er de snocptafel en de man met zijri
gaarne gehoorde roep „Helikhommr-
dhoit" (een lik om een duit). Hij had
namelijk een pot met honing cn een stokje
er in. om tc laten likken
Een bijzondere aantrekkehjkhcid.haddcn
de loterijen cn dc behendigheidsspelen Dc
loterijen of rijffelarijen stonden steeds
onder streng loeficht, daar hierbij nog al
eens practijken voorkwamen, die niet door
de heugel konden. Zo ook bij hel bekende
koekhakken Het Keurboek van de Goudse
baljuw uit de 17de eeuw bevat hierover
verschillende voorschriften, welker over
treding voor die tijd met flinke geld
boeten werd gestraft. Verder waren er de
mallemolen voor jong en oud. de rare-
klck (het kijkspel van natuur- en stede-
schoon. kermisvermakelijkheden en ook
wel gebeurtenissen van de dag), de al
oude poppenkast met Jan Klaasscn en
Katrijn, goochelaars de kokelcrs der
middeleeuwen kunstenmakers, buite
laars en postuurwerkers dc acrobaten
van thans dc beoefenaars van occulte
wétenschappen, de kwakzalvers en opera
teurs. de waarzeggers, de wondermensen
«n de menagerieën.
Men toonde cr in woord en beeld de
meest'naar voren tredende gebeurtenissen
op onderscheiden gebied in eigen land en
elders Zelfs geleerden van naam toonden
hun vindingen van wetenschap en ver
nuft op dc kermissen om deze ter kennis
van het publiek te brengen. Zo toonde
de grote Leeghwater in 1606 op de Am
sterdamse kermis ttjn „kunst van water-
duiken en Adriaen Coenensz van Schil-
peroord de auteur van het „Vischboeck",
stdifd in 1583 met zijn museum van ge
droogde vissen op de Leidse kermis Het
zien van de vissen kostte een duit. van
het boek een oortje f 2 duiten of
stuiver).
Dansende bcrén vermaakten er groot en
klein. Savoyaurdcn toonden hun mar
motten.
Wh- griezelen wilde, ging een kijkje
nemen In de tent met de Bokkenezen
(Boeginezen. bewoners van het eiland
Boni in de Indische Archipel). Zij ver
slonden levende kippen.
De ..rekommandeerders voor de ten
ten. lokten met hun daverende, dikwijls
ook amusante toespraken, grappc n en
grollen de kermisgungers naar binnen om
de wonderen daar aanwezig of vertoond
le zien Dc toegangsprijzen waren gesteld
naar ieders beurs, de gfwone prijs was
één of twee stuivers voor een kijkspel,
voor de ..grote lui" drie of vier Huvgens
dichtte dan ook: aen een wanschapen dier,
versnoepen slj een stuiver drie of vier
Dames met tijgerhuid
Wal de aangekondigde herkomst der
„acteurs" betreft, weid het publiek dik
wijl» zij het ooft op ons» huidige wijze
bij de neus gehumen De Bokkenezen
waren meestal rasechte Amsterdammers
f.en spullebaas „metamorphuseerde" In
1868 ten paar Zaanse mei-Je*: die zich als
dienstmeisje n zijn inrichting hadden
verhuurt!, in ■•-Hjgeide dam- door hen
te bestippen mei .niirum aigenti" en zij
weiden daarna het publiek voorgesteld
al- d' duines met *J* lljgerliuid
Meerminnen waren ijn door hef publiek
zeer ge/ot ht object Meerminnen?
zong een dnhiei ja' -ÖjJVieermlnnen?
- Neen' Wal sterfelijk oug aan
schouwd er een Maai de Amsterdam
mers antwoordden. ..Mijnheer, wij hebben
er wel tien. op onze Botermarkt gezien
De Kamerboeken in het Goudse Archief
bevatten, in het bijzonder wat de 18de
eeuw betreft, vrij uitvoerige aantekenin
gen van de vermakelijkheden op de Goud
se kelmissen. Behalve het vragen van
admissie vergunning) van burgemees-
teren. was nodig het storten van een
klein bedrag in de Aelemoesenierskas def
stad De occultisten, kwak- en lapzalvers.
operateurs, tanden- en kiezentrekkers,
e d„ moesten zich te voren verstaan met
het Chirurgijnsgilde en daaraan een staan
geld. dat slechts enkele guldens bedroeg,
betalen Dc hoge pachtprijzen voor ker
misvermakelijkheden van thans waren
destijds nog onbekend Maar ook de toe
gang-prijzen waren slechts gering
In 1649 krngen Salomon dr Gandre en
Mathijs Tom vergunning de door hen
vervaardigde waterwerken te tonen of
wel zoals aangetekend staat ».syn fon-
teynen te laten sien In 1696 en 1697 staan
het overlijden van Maria Stuart, dc gp-
malin van de Koning-Stadhouder. Willem
III. en de Vredesonderhandelingen te
Rijswijk, die een einde maakten aan de
negen-jarige oorlog lussen Frankrijk en
de Republiek in het brandpunt der be
langstelling. In I69»j vraagt Jambus van
der Paltz vergunning ,.op de aen»taendc
St Jacobsmaggkt binnen xlcse stadt te
mogen vertoonen de Lijckstalie offte be-
graaffenis van Hare Maijesteit van Oroot-
Bretagnie. hooghloffclijckt-r memorie en
verkrijgt die. In 1697 staat hij op de qoud-
se kermis met „hunne Excellenties de
Amhjs-adeuis tot de Viedeshandehncen
Op dezelfde kermis liet Thomas Sm Hing
Rollet dam. door zijn huisvrouw
.eemg< exen en doen nu t ecnige glasc^
een
Jan
Uit vroeger tijden
De Goudsche Courant meldde:
75 Jaar geleden.
Uit een advertentie: Schoitwburg op de
Haven te Gouda. Théatre des Variétés van
Amsterdams Toneelvoorstelling op Woens-
30 Juli van ..Mardoche''. de dieren
temmer van Louisiana, niéuw beroemd
drama tg;and spectacle in vijf bedrijven
"lét nieuwe dckoAtlën en cdstumes (nooit
■Ihier vertoond maar te Parus evenals
tc Amsterdam en elders me het grootste
'ucces opgevoerd), waarin rib hoofdrollen
door de heren Louis Bot wmcester en
Judcls. benevens de damci Brulin Sa-
hlairolles en Wilhelmlna Sluijtcrs zullen
vertoond worden. Entrée I.
58 Jaar geleden.
De volgende tenten komén dc kermis
■'hier bezoeken Schouwburgtent uit het
Palels voor Volksvlijt, directeur Barendse.
Louis Vincken met rijschool. Dobbelaars-
Danorama. de wed Bnmberg. hnf-artiste
®cr Koningin van Nederland de wed»
Decker, dame zonder armen en benrn. Ro.
heft Mullens theater; Kenoff met hvpo-
drome: Haleux met draaimolen. Olieman
®et wonderkinderen.
25 Jaar grledrr.
Gedurende de kermis ls o.m aan on
derstaande personen, na gehouden ver
luchting vergunning tot he innemen van
®ën standplaats verleend: L. C. Arends uit
Apeldoorn met ponnybaan: A Benner uit
Arnhem met aeroplane Jein Benner uit
Breda met bergbaan; fam. IVan Dam uit
Amsterdam met draaimolen! zweefcarous-
•el en luchtschommel. firma'A Benner uit
Alkmaar met stoomcaroussél: C M Ver-
molen uit Gouda met dansrbd W Goosen
Wit Rotterdam met gebakkraam. C. de
Haan—v. d. Brink uit Zeist met polfer-
tjeskraam. J. J. Sanders uit Rotterdam
met wafelen kraam S. v. <L Zee uit Am
sterdam met wafelenkraam: C J. v. d
Steen uit Gouda met gebakkraam.
in en op de handen 1c dragen Ant
de Wilde uit Den Haag vertoonde
geleerd Deen» paard en een hond
van Osnabrugge een man. groot 2
4 duim. oud 30 jaren en Dirck Lour
Doordeson zijn „exercities van sprin [en".
In 1698 geeft Jan Franssen enigp
dies en Elsje Bisschop
vertoont ..de Arme La»
Emm mek
U Juli Ï-&-J en 7—uur Ambaehts-
schoolr Tentoonstelling werKstukken en te
keningen der reeiiingen f
tl Juli 4 uur Sint Janttoren: Caribonbespe-
lingen M Rmer en L. 't Hart.
?4 Juli u. Ter Gouw: Buitengewone ver
gadering Turnkring Gouda en omstreken.
Zl Juli 7 uur Sint Janstoren: Car.l.onbetpe-
lingen M Herzog en R Heer ng
ïi Juli t M u. 8int Janskerk: Avondgebed,
zs Juli li.M u. De Zalm: A geméne verga
dering van aandee!hpuder< N V 401 aan
neming van werken vh H J Nederhoiy
ft Juli 7 ia u Sint Janskerk: Orgelbespeling
w em HU >mann.
Juli 7.4» u Geref. Kerk: Repetitie rang
koren die deelnemen aan aubade bij lege-
1 igsjubi rum H M. de Koningin r
ïl en Juli f.M u Fluwelenslngei Open-
«bare vei koping goederen door deurwaarder
R van Blokland
7» Juli 7—1 u. Raain tl: zitting prgzencom-,
voor indienen k.achten.
Juli Mi uur Oud Geref Gemtenic:
»I3 reek beurt d* Joh van Welren
Juli 7.M u. SpaardershadWatei polpwed-
strijden oa. G Z.C-Robben-heren en G Z C.
Zwemluat-dames
Juli I u. Reünie: Spreekbeurt ds»J Bör-
ger voor Logosve-band oyer De vraag, win-
nee- zullen de nieuwe hemel en de nieuwe
aarde, waarvan Johannes spieekt. er In
derdaad zijn
7» Juli s ïl u. Splerlngstraat 111: Gele-
d'phtiM ,0t lncn"n,' en herinenting legen
Juli Ib—lï u„ Splerlngstraat 1U: Spileek-
uu: Kraamcentrum.
M Juli 1 u Fluwelenslngei M: AutomAbie-
Jenvelling door deutwaa de/ p Van Blokland
H) Juli 7 u. O.N A.-terrein: Voetba weds|i tjd
o na—PVC (Regiment Pontonnlem) Iten
bate vati Ni win.
li Juli i u Nieuwe Schouwburg: Piomitle
en diploma-uitre.king Ambachtsschool. I
31 Juli g.j# u. VrUe Evangelisch» Gemeente:
Bidstond
>1 Juli I Jf u. Sint Janskerk: A>
Bioscopen
»ndgeb|d.
Schouwburg Bioscoop: Martin Roumagnke
(met Mariene Diet :ch en Jean Cabtn)
Thalia Upaier: In vrede leven (me- Al»
Fabr 7 e - Gat Moo c
3 7 en »1J ti. Zondag 3 S 7
1» Tha >a Theater op werkdagen «een m
dagvoorste ingen
Zondagsdienst Doktoren
Bij afwezigheid van de huisarts zijn 1
Zaterdagmiddag 3 tot Zondagavond IJ uur té
consulteren dc doKto-en H Reedijk Crabetbl
straat 45 (telefoon 31JJ) en 1 H F Rtmmt
F uyétenslngel 59 (telefoon 3003)
Apothekersdienst
Steed* geopend/des nachts alléén V
cepten Apothee^f Dee Westhaven 14
Wassenbeelden
De Goudse kermis van het jaar! 1700
bood koorddansers, marionetten, gooche
laars cn wassenbeeldenientcn Dirt k? van
der Hoe ff van Haarlem vertoont .hi
ll.iff van Spiiengien mét kleine bceitecn-
Natuurlijk ontbreken de kwakzalvers niet
Jan Hendricksz Smith mag met „<yne
medicamenten vooïstaen
in 1729 vertoont Lambert Rosel zijn
„gogelkinten Willem Doram twee kin
deren „die hare exercitiën doen Hcr-
manus Sieves gooi helt en toon: een kind
„dat met degens draayd in 1730 kan men
in de tent van Pieter Speelman een Oost-
indisch varken zien D<- koorddansers van
Johannes Galicway en Christina MumIo
zijn aanwezig en Jurren Doel staat up de
kermis met een schaap en een malle
molen In 1732 wordt een schaap met vier
horens vertoond en een jongen met een
groot hoofd, een groot manspersoon en
-een kalf met 6 polen, een vet kind.' een
dode vogel ..Slruys' en een Turks hohdje,
terwijl Bernhurd Ketelaar van beyo» p
schilder, zijn schilderijen exposeerde ln
1748 vertoonde David Rijk „sijn Elettri-
clteyt en de Tabernakel van Moses" en
Johannes Smith een „Bergwerk" De
..tandemeesterStephen Cauckos ontbrak
op deze kermis evenmin.
Omtrent do kermis van 1781 bcvajtlcn
de kamerboeken vele aanwijzingen. Jo
hannes Roolhermel Schouwermans cn
Mattheus Mantel wordt toegestaan ..ge
durende de aanstarnde jutrmarekt hunne
conslen als operateur te mogen exercce-
ren. zondaertoe met een theater te mogen
De Optocht Commissie van de Commis
sie van Orante- en andere Openbare
Ftoten hec/t deflntflof besloten de op*
tocht, die ter gelegenheid van het 30-jarig
regeringsjubileum van H. M de Koningin
worden gehouden, op 31 Augustus 1*
laten doorban
Daar mkfclc verentgingen, die in prin-
cipe inschoven, verzuimd h hben vóór
U Juli hm) definitieve opgave in te stu
ren. verznbkt dr Commissie dit ten spoe
digste te d««n. bij de h.-er van Heuveln.
Graaf Flofisweg 3* e. alhier Moc hten cr
nog verenigingen, industrieën of bednj-
ven /u i dn al-no» wensen deel ie nemen,
dan kurtnen zij »i. h tot J Augustus. Uiter
ste termijn, opgeven.
Ken driétal muziekkorpsen zal aan de
oplochi daelncmrn. terwijl het grolc aan-
laj deelnemers cr reeds nu burg voor
staan, dat dit onderdeel van het feest
programma in allo opzichten zal kunnen
slageij.
voorstaan". Arnoldus Bruynings vertoont
een veilt en een klein paard. Alexis Buttig
remge porspoctiven. land- en zeegezich
ten Mutje Champion kanaryvogels die
konsten doen- en Calharina Demini „ven
1 rouw /onder handen of voeten en een
vrouw die met haar voeten schrijft cn
n vogel die konsten doet" Ken Schim-
menspcl ontbrak evenmin al> een optica,
ter wij! J B Jou bert wa» toegestaan ..een
Venitiane te vertoonen. die op versehey-
den instrumenten speelt".
Kermis 1822 Het merendeel drr attrac
ties bestaat uit abnormaliteiten Drie
varkens en een wonderschaap. een sterke
Hen uJcs, een kind zonder armen, een
Laplander, een dwerg, een vet varken cn
een schaap, een lange man en een kind
s Mereman gaf toneclicpre-cntaties en
pantomimen. I Gras arlcquinades. Joh
Mullens ^ftiagnrti-ch.- werken. Courtois
phvsische vertoningen In het gebouw
..Nut en Vermaak aan de Oosthaven
.(thans dc sociëteit ..de Réunie"i wa* gc-
kiurende de kermisdagen ..Vauxhall en
.Bal (vauxhall. oorspronkelijk een plezier
'tuin /in Londen in de 18de eeuw. later
een aanduiding voor vermakelijkheden,
die wij thans uundugJcn als cabaretkunst),
in alle herbergen werd gedanst en ge
musiceerd EJn ten slotte brachten Hcr-
manus van Aken cn Busnach vogels en
viervoetige dieren voor het voetlicht De
gewone kermisvermakelijkheden, (draai
molens, Russische schommels, koord
dansers, enz ontbraken niet
Kn op de Markt stond ook de Schouw-
burgtent van J.. Gras, jarenlang een van
de meest ..gorenomeerde attracties van
de Goudse kermis.
G. J J. Pot
Een Markt vol tenten en «publiek rondom, zo zag de Coudse kermis cr in 1858 uil.
Vier generaties komen, al is het niet vaak. wel voor. maar
vijf ln leven zijn een zeldzaamheid ln Moerkapclle i« zo n
lange familieschakel en de hijgaande foto brengt de vijf
generaties in beeld De oudste vertegenwoordiger is de 91-
jarige heer Cornells Hoogerdgk. weduwnaar van Wlllempje
Verhoef Links van d»- bet-overgrootvader zijn schoonzoon,
in deze generaties dus overgrootvader, de 66-jurige heer
Engel Breedijk. weduwnaaf van Trijntje Hoogerdijk Ook de
volgende in het ge«laiH- grooty^der dus. is een sihoon/oon,
de he» r Mut mus Lindhout 45 jaar oud. echtgenoot van Janna
Breedpk Hij staat in het midden Van grootvader naar vader,
die rechts staat, weer een schoonzoon de heer Albertus Dirk
Boone. 26 raar en gehuwd met Arendje Kli/abeth Lindhout.
Hun eei-teling, de een week oude Abiaham Boone "doet in
de aim van de' opa z'n geoeolaap. Alle generaties wonen
in Moerkapclle Bet-overgrootvader Hoogerdijk bézit een
grote nakomelingschap, want hij heeft acht kinderen, twee
en veertig kleinkindeien. zes en zeventig achterkleinkinderen
en een ai htei .u htei klemkyid
I* deze familicreeks op zichzelf al zeld/aam. een nog grotere
zeldzaamheid is. dat de kleine peuter behalve een betover
grootvader ook een bc:overgrootmoeder heeft, nl de 94-
jaiigc weduwe Lena Koppenol— Grijs ie Poortvliet, die de
grootmocdei Is van de heer Marmus Lindhout (op de foto
achter in het midden), zoon van Hermanns Lindhout. 72 Jaar
en wonende te Bleiswijk en Arendje Elizabeth Koppenol
overleden
Wat nakomelingcnsthap betreft, wint de overgrootmoeder
het met -tukken, want zij heeft tweehonderd vier en vijftig
nazaten, (weemaal zoveel dus'
IEDER heeft wel eens een schets gezien, waarin met enkele
rake krabbels een tafereeltje uit het da^elgks leven op het
papier werd gezet. Aan zulk een schets doet ..Avond op de
Amstel" van Martin Permys heel sterk denken Men neme maar
eens de tweede strofe, waarin met slechts enkele woorden een
visser, een paartje, de lucht en het water getypeerd worden. En
die geestige „naslag"» na iedere strofe. is het niet of er een
tekenaar aan het werk is. die met een paar vlugge krassen een
onmisbaar detail op de juiste plaats neerzeU
Geen groot dichter. Martin Permys. maar een beweeglijke,
speelse geest, die op de ernst van de avondhemel reageert met
een grapje Hil staat boven de situatie en weet aan het eind van
dit gedichtje het oer-gemoedelijke van zon Hollandse avond
niet een wat brutaal, maar niettemin geestig beeld te suggereren.
AVOND OP DE AMSTEL.
De hemel spreidt, hoog en ver,
Wat grii« eu icflt romig licht.
Daar knipoogt al de eerste ster,
En stil op hel water ligt
een strootje.
Een visser halsstarrig op wacht.
Een paar in aandachtig gevrxj.
De lurht rol belofte van nacht
Hft water in sluimer, en wij:
in 't bootje.
De nereis drijven mee:
Iets wazigs en strepig-wits
Waf velden vol plekken vee.
Een rijtje huisjes en spits-
tie toren
N11 de at-ond zich dichter drukt
En 't water wordt pareldof.
ls 'I. of de hemel zich bukt
Om beter te kijken, of
I» horen
Oc)i meisje, wees maar niet bang'
De jolbaas roeit rustig voort'
H\j doet wel. alsof-ie niets hoort-
..Meheerik vaar al to lang."'
Begrijp je
De hemel is liehtgestrookt.
Wat giys en wat rozig gr glim
Een late stoomboot rookt
Op de drempel van de kim
*U'i Pijpje
Vit: ..DE JONGEREN"
(Bloemlezing door r. Groeuerelt 1919).
MARTIN PERMYS.
Onze bioscopen
MARTIN ROIMAGNAC.
Schouwburg Bioscoop. Een puur
Frans gegeven vol hartstocht en senti
ment. waarbij men onmiddellijk toegeeft,
dat het wr te prefereren is dat Ameri
kaanse films maar Amerikaanse dingen
behandelen en Fransep Franse, want an
ders had men nooit 'die schilderachtige
M enos 111 de rec htzaal gehHd met die spon
tane uitbarsting van pathos en vervoering.
In dat proces is monsieur Martin Rou-
magnnr de hoofdfig verdacht van moord
en hi) wordt vlot vrijgesproken, hoewel
hij het gedaan heeft Maar is met de uit
spraak piet gelukkig, omdat hij op hpt
laatst van de behnndeling plotseling be
seft. dat hij bij de vrouw toch anders dan
een stuk speelgoed stond aangeschreven
Dat is dan vrijwel de enige warmte in
deze geschiedenis, en zn oud is als dc wrg
naar Parijs, om in stijl te blijven oen
man. die rich hals over kop in een avon
tuur stort en dip er z'n zaak en z'n repu
tatie jnl verliest Jean Gftbfl) heeft een
markante kop voor die kleine aannemer
en hit speelt z'n rol met al die fijne punt-
jes. die bij z'n figuur pussen Mariene Dte-
trlsch is al weer die Juffrouw-zo-zo
en zij doet knap want er zweeft veel kil
heid om madame Keizand en sympathie
wekt zii niet en dat is het Immers wat
de uitbeelding in dit koud aandoende
drama vraagt.
In vrede leven.
Thalia Theater. Deze Italiaanse film
behandelt een bewogen gebeurtenis
niet op fanta.* e. maar op de werkelijkheid
berustend die tnden.s,de oorlog gebeurd
een stil dorpje, hoog in de bergen
Mldden-italië De wereld staal In
brand en in Italic wordt dr verbeten «triid
icvoerd tussen tc Duitser» en de opruk-
lende geallieerde leger# Maar het dorp
Maat buiten het krijgsgewoel, het leven
(aat cr z'n kalme gang cn op de akkers
e!den werkt de bevolking hard voor
iet dagelijks bestaan, eenvoudige mensen,
slechts begeren In vrede le leven, zoal»
de
iie slechts begeren In vrede le leven, zni
n.llioenen dal np dc/cjuni u.stigp aar
o graag zouden w llel. Slecht# eén
Duitse soldaat is er om dc orde te bcwa-
en. Hij plakt z'n Bcfehlh-biljetten en de
icwoners lalcn hem plakken en doen er
lun arbeid En dan ineen# i# het dorp
n opschudding, twee nn'-naplc Amcrt-
iaan.«c k: tjgsgevangenen duiken er op cn
iaarop onder, hartelijk beschermd door
en liefdevolle bevo'klng. d e in angstige
.-panning kom' te leven, als het gehe.m
ontdekt word: En c|an dc gruwel van d:e
zo goed brkenrte rn verafschuwde! repre-
sailles sehie:en brandstichten.
Maar de Amerikanen komen er door en
zij nemen een eerbiedige herinnering mede
aan trouwe, eenvoudige zielen
Aldo Fabrizé. Gar Mooie Johnnv Rltz-
miller en Heinrich Bode spelen de hoofd
rollen In dit ontroerend vrrhml van men-
ijkhcid cn naastenliefde
Predikbeurten voor Zondag
Ned Herv Gem. St. Janskerk (Achter
de Kerk 5) 9 en 10 30 uur ds M. C Koole
Den Haag. 5 uur ds G Elzenga. bediening
11 Doop Zaterdagavond .8.30 uur Avond-
g( bed Westerkerk (Fmmastrant 33) 10 uur
d- Gcrh. Huls. 5 uur ds M J. ten Bruggen,
kate - Zégvcld bediening H Doop
Ver van Vrijz Ned Herv (Peperstrakt
128) 10.30 uur d# M J W. Zevenboom. Wil-
dervank.
Ned Herv Ver Calvgn (Turfmarkt 142)
3 uur ds L Vrocgindeweij. Waddinxvxccn.
Remonstr Geref Gemeente (Keizer
straat 2) 10.30 uur ds S S Smeding. Nord-
horn.
Kvang. Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10
uur ds C f G Visser Rotterdam
Oud Katholieke Kerk (Gouwe 107) 10 30
uur pastoor G P Giskes
Geref Kerk (Turfmarkt H0| 10 en 5 uur
ds J P C ten Brink Emhchheim
Geref Kerk «rt 31 (in Chr Geref
Kerk. Gouwe 141) 8.30 en 3 30 uur prof
G Wisse Doorn
Geref Gcmrcnte (Spoorstraat 57b) 10 en
5 uur dr C Steenblok
Chr. Oer. r Kerk (Gouwe 141) 10 15 en
5 15 uur ds Joh van Wclzcn Woensdag 7.30
uur ds Joh van Weizen.
Vrije Evang Gemeente (Turfmarkt 23)
10 en 5 uur ds J I van Wljek. nam. cvan-
gelisatiedienst met medewerking zang
koor. Zaterdag 7.30 uur Bidstond
Leger des Hcils (Turfmarkt 111) 10 cn
7.30 uur zangl dc heer «n mevr. Van
Doorn
Kerk van Jezus Christus van de Heili
gen der Laatste Dagen (Spieringstraat 49)
5 uur dienst
WLRK GEGUND.
B cn W van Rotterdam hebben aan de
firma A den Ouden cn Zn alhier, op een
na laagste mschrijfster opgedragen het
maken van een stalen gchoeiing. remming-
werken. steiger enz. aan dc Schtemond
voor 46 750
Aan het Coornhert-gymnasium zijn be
vorderd
van klasie 1 naar klasse 11 K H. E
Brinkmann. P C Gravesteijn' C A H
van Lingen. J M v. d Maas. I. v d
Meide J H. de Vos tot Nederveen Cappel.
J C Wagner te Gouda, P. Broere te Lek-
kerkerk T van Kwijck te Stolwijk; G J.
Rosbergen te Boskoop: J Rupke te Oude
water.
van klasse II paar klasse III A Adam.
B..as J M Th van Hulzen. N G H
Koopman. W P de Mol. A L Sollewijn
C.elpke H I. M Sukkel J Verboom. C
van Vliet F van Woerden te Gouda. J
P.olterop te Reeuwtjk H. E C Haspels te
Waddinxvcen: T .1 Kamerheek te Bode
graven; M Luijendljk te Groot-Am-
mers:
vartkiasse III naar klasse IV J Amesz.
M Pleeging B W Reerds G P Solle
wijn Gelpkr A M Verlee C J. .1 de
witt Wvncn A Zanen te. Gouda; R M
Hoer te Zevenhuizen. E D. Poisonnler te
Moerkapclle.
van klasse IV Raar klasse V R I. C v
d Bent. C O Kamer. A Q G an Rul
len te Goud.i A W Huge te Nieuwer-
kerk a d IJssel. C J. Hoogendijk te
Ouderkerk a d IJssel:
van klasse V naar klasse VI M G
Broekhuizen. I H de Bruvn L Th
Dereksen, F Grendel. N S Pek B A de
Planque. N Poliakoff. Th C A van Rui
ten. O. Rljneveld A J Vixseboxse J van
Woerden te Gouda. J H Krause te' Woer-
d*m P H I L Ponsioen te Reeuwijk; N
Strcrfland te Lekkerjierk. C A van Vliet
te Stolwijkersiui#
Tot de eerstV klasse zl|n toegelaten J
I H Bik. J F C van Buren. H B. Eclke-
ma K van Kooii E M Korver M D
Lunenburg JAR Meiburg. Ff C Non-
nekes F Revet E. Sollewijn Getpke. W
Torrv A M F Vn«. A H van Wllnbergen
le Ghuda JAM Deelen te I.ekkerkerk:
C M Dekker. C. J Helmstrljd te Zeven
huizen.
Puzzle-winnaars
Eenvoudig was niet. de doorlopende
Kruigwoordpuzzle er was heel wat kennis
voor nodig om de 225 vak les In te vullen
Zoveel te groter is de voldóenlng voor
hen. wie.het gelukt is en vooral als men
nog een prijs wint ook De winnaars zttn
prijs van 5 K v d Werken Lekdijk
240 te Ammerstol
prijzen van t 2 50 J Hoogendijk. Karne-
melkslont 30 te Gouda en M Schouten
Goejanverwelledijk 13 te Gouda
De prijzen kunnen aan ons bureau
Markt 31 worden afgehaald
Burgerlijke stand
Geboren Maria d 1 P Dijkman en M
den Hertog. Bilderdijkstraat 11. Cornelia
Pieter z v J. F. Groenendaal en L. C
Heerken*. Lazarusstraat 9. Renate d v
T de Gixiaff »n G Samtmann Da Costa-
kadc 25. Rene C. J. Verwaal en J
Verbrugge Koekoekstraat 56. Aiida Diana
1 d A IJsselstein en H. v. d Kind.
j Kattensingel 76a. Wfihélmina Susanna d.
I v A van Bommel en W S. Kleijnenburg.
Onder de Boompjes 44. Johanna Adriana
Gerarda d J N Reiding en A R J
v d Berg. Kleiweg 49
Ondertrouwd H Staal en A G Boe
kamp. W. R Groenendijk en L v d Berg
H dc Widt en S Vcrhcij.
Overleden Nellie I.óbertha F.niea van
der Want. 30 j. Abraham Salomé ach
met J J Crucq. 56 j
- ZWEMEXAMENS
Donderdagavond werden in het Snaar-
riersbad voor leden van de Goudse Red
dingsbrigade examen* afgenomen voor de
zwemdiploma's A en B Voor A zijn ge
slaagd de meisjes C v d Laan. C Treu
ren A de Jeu. F Slnppendei en de jon
gens C Hoogerwanrd. G Jansen. C
Mooijenklnd Voor diploma B slaagden de
meisjes T Slappendel. M PalsgraBf. H
Verbeek en de jongens W Brinkman. A
Slinger. J Stoppelenburg. C Leenheer
ONZE LADDERWEDSTRIJD
Goede oplossingen van Probleem No. 22
ontvangen van: J. J. Baggerman (6). A. v
d Berg (6). J W. v. d Dussen (6). N JJT.
Hoogendoorn (8). K dc Jong (8). W E de
long (6). C. Leeflang (6). S. Luitjes f6). C.
Mastenbroek <6) L Sprlk (6). J Stoute
(6). mr A L Th;erens (6). J. W Vaatstra
16). N. v. d Ven (6) M Wolter» (6).
BEROEP ONTVANGEN.
Onze stadgenoot ds J. I. van Wijck,
predikant van de Vrije Evangelische Oe-
j npeeijte ajhier. is beroepen te Rotterdam
tn de tweede prcdikantfplaats.
Gisteren geschiedde aan de Goudse In-
duitrle- en Huishoudschool de jaarlijks»
overgang der leerlingen en dc getuig-
schriftuitreiking.
Bevorderd tot hel 2e jaar van de pri
maire opleiding werden 66 leerlingen;
voorwaardelijk bevorderd 13 en niet be
vorderd werden 16
Bevorderd bot het 2e jaar van de secun
daire opleiding werden 6 leerlingen
Toi het 2e |aar van de opleiding huis
naaisters werden 14 leerlingen bevorderd.
Hei getuigschrift van de primaire op
leiding kregen 58 leerlingen: geen getuig
schrift 5 leerlingen Het getuigschrift werd
toegekend aan: E Blilterswijk. M Boer,
T Boot. R Burghoorn. B v. Eijck, N.
Haarman R Korevaar. J. M Leeflang, J.
C Leeflang. J v Leeuwen. A. v. Leeuwen,
O Maarleveld. G de Man. A d Ouden. S.
Overkamp. G Verbruggen. A. Vermeulen,
M d Vos. A W(]khuizen te Gouda; G. Kok
R Kok. A Verkerk le Ammerstol. C van
Kijk ie Bcrjtnmbacht; R de Jong te Ber-
kenwoudc: I Boer te Gouderak: R v.
Adrichem. R v Erkel. N v Hattem. W.
v d Ruit. G Spek le Moordrecht: A. da
Bpuyn. N d Hollander. T in 't Hout A.
Molenaar C v Vilei. A de Zwart ta
Nieuwerkerk a d IJsel. S Dijksman. J.
Heuvelman J Bogaard te Ouderkerk a d.
IJsel: M Buitelaar. M. v Essen, A. Lur-
bregts. M Slappendel ie Reeuwijk; R.
Soeters le Schoonhoven; G Deelen G
Ren es 'e Stolwijk M Hagedljk. J.
Hoogendoorn T Hijkoop. R van der
Krans A Kuiper». G Lammertse. T.
Mol. R Sikkema. A v Wilgen te Wad
dinxvcen J v Reeuwijk. R v. d Spek té
Zevenhuizen
Het getuigschrift van de secundaire op
leiding werd uitgereikt aoh 10 leerlingen.
p I F v Grondel O de Man. J. Noorde-
siiiaf P Rook. G v Srhoneveld té
Gouda. R Klootwitk le Berhenwoude: <J.
Brokking te Lange Ruige Weide; N Vente.
C v Weelde 1e Nieuwerkerk a. d IJsel;
M Knotters te Oudewatcr. Eén leerling
kt erg geen getuigschrift
Hel getuigschrift van de opleiding ge
zinsverzorgster A behaalden de dames: J.
Bouwman T Jakma. A. Koolwijk. C. d.
Koster W Laurier. A. Stolk, R Stolk, A.
Tillemans. R Tuythof. H v. d Valk ta
Gouda. R Dikhooff te Moordrecht.
Te hoge prijzen
..De hulshoVid wasbehandellng van een
overall mag 35 cent kosten", zei de tucht
rechter voor de prijzen. Een Goudse was
serij had 55 cent in rekening gebracht en
23 cent voor flanfllen laken.* BovenJlen
had de wasserij nagelaten, duplicaten van
de voorgeschreven wasnota's aan te hou
den De tuchtrechter legde twee boeten
op. een van f 100 en e»n van f 25.
Ook dc caféhouder N. te Oudewater wa»
met de Prijsrcntröledienat in aanraking
gekomen Hij had geen 30 cent voor een
gla# jenevei mogen vragen Zijn boete
bedroeg f 150.
Aanleg nieuwe spoorbaan
naar Rotterdam
De N V. Spoorwrgopbouw .In oprich
ting le Utrecht heeft voor rekening van
de N V. Nedcri. Spoorwegen aan de
N V. Hollands Aannemersbedrijf Zanen
en Verstoep te Gravenhage bij over
eenkomst opgedragen het maken van
grondwerken met bijkomende werken ten
behoeve van de aanleg van de spoorweg
Nieuwerkerk—Rotterdam DP. (gedeelte
Hoofdweg—Ceintuurbaan) voor f5 599.090
>!et dü werk komt in uitvoering het
tweede gedeelte van deze spoorbaanaan-
leg. waarvan kort geleden het eerste deel
vanj het grondwerk lopende van de
b/poorbaan GotldaRotterdam Maas tot
de Hoofdweg onder Nieuwerkerk a.d.
IJssel ls gereedgekomen
Bataviase brief
Ook ditmaal kunnen wij tot onze gpüt
geen Bataviase brief publieereft. omdat
wij er geen ontvangen hebben. De redèn
i* ons niet bekend, maar zodra er weer
kopy komt. hopen wtj de publicatie van
dc brievenreeka voort te zetten.
VOOR OPBOUW KERKEN.
Een ln de dienst van Zondag in de Ned.
Herv. Kerken gehouden extra collecte
voor de restauratie van verwoeste kerken
in ons lahd heeft 882.38 opgebracht.
FIETS GBSTOtEN.
Uit een poort naakt een pand aan da
Kleiweg is des avond» een herenrtjwiél
ontvreemd.