Gouda en omstreken in 1948 in vogelvlucht
n
I
Wonderlijke redding
M
i m
Stad bouwt
aan allerlei
Goóda: boordevol jaar
VERGETEN BLOEMEN DIT VROEGER EEUWEN
Dr W E DE MOL:
BLoemenvervoer per vliegtuig
Langzame opgang
in handel en industrie
de man, die nieuwe tulpen schept
bloeien te Limm0p
's Morgens in Aalsmeerse broeikassen;
's middags in de Europese hoofdsteden
Premieverhoging alg.
ziekenfondsen
DE ST PIETERSBERG WORDT VERDER AFGEGRA VEN
Hoe dankbaar was de kleine hond..
Britse critiek op Eisenhowers
oorlogsherinneringen
fsmm
Krimpenerwaard
meldde zich
ZERSTE BLAD - EACI
AOIjjlA. Z
VRIJDAG Si DECEMBER IMS.
stf
T* HET BOHJENCENTRUM LIMMEN - een nietig plaatsje op onze
landkaart (gloeien ieder jaar wgnderluke ..vergerm" tulpen. d!e men
«ergens anders In Nederland vindt en die eens m del 17de en lMe eeuw de
tuinen der lage landen met hun warme kleuren kierden Maar het is
I onmogelijk de befaamde Hortus Bulborurn'1 te noemen, tonder dedejüto
i de mensen voor te «tellen die hier eigenaardig, pionierswerk" hebben
*«rricht Daar u dan In de eerste plaats de Aijhsterdamse bioloog dr
E. de Mol. een man van 1001 experimenten. die eigen wegen
bewandelt Fn met behulp van Röntgenstralen «we sprelten er dadelijk
nog uitvoerig overl heel nieuwe tulpepvaneteiten te voorschijn tovert
Hij heeft hiermede en tevens door rijn ehroroosomen-onderrpekingen
en neutronen-bestralingen een geheel nieuw wetenschappelijk tersein
Ontsloten
De geestelijke vader van de historische collectie is eigenlijk de heer
Boschman. hoofd «Ier O.L. School te Uitgeest cn tuinbouwondcrwijzer
H|j zocht bU tal Van kwekers m de bollenstreek naarstig haar oude
aaemplaren er» was de enige onderwijzer/-die de jeugd kpn.laten zien
welke .bolgewassen Nederland in vervlogen eeuwen bezat Maar hy
realiseerde zich ook duidelijk, dat het vergaarde bezit behouden moest
blijven en het was dr De Mol. die zijn oproep om steun met bnbe-
antwoord liet.
De hortus Bulborum
Op de terreinen van de kwekerijen van 't Hof en Blokker had deze
reeds zijn geestelijke kinderen de bul-
f tenbeentjes in de bloembollenwereld
samengebracht en de historische verzame.
11 Bg betekende ren dankbare uitbreiding
van de befaamde Hortus Bulborum. welks
Wonderen reeds door vële onderzoekers
vgn Internationale naam aanschouwd zijn.
Iedere tulp heeft hier zijn eigen geschie
denis. maar merkwaardig is het, dat de
veekwekers in deze collectie geen „brood"
Zien: men houdt hardnekkig vaat aan de
beproefde tulpen-typen, waarvan de han
delswaarde bewezen is. En dr De Mol.
I als man der wetenschap, tlic het experi-
ment als no 1 ziet en commerciële exploi
tatie als bijkomstig beschouwt, heeft nog
niet beleefd, dat enkele van zijn prachtige
tulpen-variëteiten ook de grots msrkt
bereiken
Veertig jaren wetenschappelijke arbeid
liggen achter hem en we zijn In het bestek
V«n dit artikel slechts Mj machte een
klein overigens interessant gedeelte
te belichten. 4n «jn Amsterdams labora
torium vormen de aantekenden en ma
nuscripten om over de vela weten
schappelijke publicaties nog te twijgen
tin bibliotheek op zichzelf Enorme hoe
veelheden registrerend en administrerend
sgerk zijn vrBzet. waarbij dr De Mol
dankbaar de steun van zijn vrouw rel**'
Dr De Mol eontroleert-een hyacint, traar
mede hii aan het experimenteren is.
veert. Maar zoals vele onderzoekers, die
geheet eigen wegen gaan. vond ook hfl
Belaas veel miskenning en verachtend
schouderophalen, sommigen deden zijn
werk ook kort af met de dooddoener
„niet wetenschappelijk"
Röntgenbestraling
Alles in het lfaffP Is maar een Idee. Wie
kwam voorheeKSjp de gedachte bloem
bollen met RotffpRistralen te behandelen'
De cui^-ctie ..Röntgen", die men In Ltm-
men ieder jaar kaa zien bloeien, plaatst
ons voor een mysterie, want dit zijn
tulpen, waarvan de kleuren ..ontm^ngd"
Werden om het met een vakterm te
zeggen Nieuwe vormen ontstonden: de
grove kleuren van het oorspronkelijke
type werden omgetoverd tot fijne pastel
tinten. Het merkwaardige feit deed zich
Voor. dst deze nieuwe eigenschappen In
eens erfelijk werden, want vele soor
ten. die bijv. 15 jaar geleden bestraald
werden, tonen nog dezelfde (veranderde 2)
kleuren. Als oud-leerling van de bekende
bioloog prof De Vries zou dr De Mol over
het complex der erfelijkheidsfactoren veel
kunnen verhalen er zit tenslotte meer
aan vast doch we willet* met de ver
melding van deze curieuze «bijzonderheid
volstaan De onderzoeker toonde ons vier
tulpen, die zijn werk duidelijk illustreer
den Het grondtvpé. de donkerrose Par
kiettulp ..Fantasy" levec.de door bestraling
drie uiteenlopende nieuwe variëteiten op
en wel fel-rood. zalm-rose en wit met
Jicht-roae. De nieuwe scheppingen werden
„Lorentz". „Farady" en „Einstein" gedoopt
Indien we nog even met onze gedachten
fn ..de Noord" blijven zoals de kwekers
het centrum der bollencultuur noemen
kunnen we nog meer merkwaardig»? zaken
zien. Want hier z}Jn ook tulpen en hyacin
ten. die door knöpmutatié uit normale
vormen ontstaan zijn of door z.g. „ver-
loping". Naast de zillver wilde Hyacint
ait Mesopotamia treft men ook de blauwe
druifjes aan, die door voortgezette ver
edeling zo groot geworden zijn, dat men
er zich alechta over kan verwonderen. De
tulp met twee /6f drie bloemen op een
gtengcl la ook In de Hortus Bulborum
vertegenwoordigd.
Dte u iV t-arieteuen uit een fn lp door réntgen-
bojiroTi -u; i,i'i de bal a-i dr donkerrose Parkièttulp
(kstggj o-iitonden drie geheel nleuu-c variëteiten met
erfelijke ripenirhappen en trel (n de kleuren donker-
rood. int met lichfrose en zalm rose.
•Wie in het bloeiseizoen do^r de Hortus
genoemde „.herinneringen" uif Vroeger te Llmmen dwaalt met Cijn prachtige Sn
eeuwen zoals Zomerschoen (l«50i I.utea ten. ypatuuriijke Mutaties en monstruool-
en Perfecta <1690)'Gele Due van Tol en i teilrn kas zlfh moeilijk in gedachten ver-
Pioen (I7W)i Mariage de ma Ftlie (1745) en plaatsen Raar de dagen, toen deze tuin-
"Gouden Standaard (17501 In het geheel geboren weed ln het tijdvak ISOS— 1MB
vindt men 500 tulpen- en 150 hyacinten- bestond het begin slechts uit een kist
soorten, die ..uit «ie'tnode" rijn doch eens j zonder bodem en deksel Binnen deze
karakteristiek waren voor de Nederland** omheining" werd het studiemateriaal
bloemenmarkt Men begrijpt het eigenlllk i geplant Toen dr De MoMn*'!» zijn proer-
nlet goed went wanneer men een tulp als schrift over hyacinten vol (bolde, begon het
Lac van Rijn of La Reine de Medici be
kijkt. zijn dezs ongetwijfeld m één woord
prachtig.
F.nkele jgren geleden gebeurde het .dat
het Zweedse l^nnaeus-gezelsrhap «Svenska
i.mnt SëHskapets) Jn de oude tuin van
Linnaeus dezelfde hollensoorten wilde
planten, die de grote man dcstRda ook
aanschouwd heeft Goede rand
zoeken en experimentererf eerst goed: het
geen met een regelmatige groei van de
Hortus gepaard ging. Over hv«cinten ge
sproken bij ons bezoek in Llmmen zijn
we ook ln «e kraamkamer" geweest,
waar tal van wonderlijke planten bijeen
bonden De Yi^otdeksiippen en meeldra
den waren met een scherp mesje precieus
afgesneden, zodat '"de mogelijkheid
aanschouwd heer. Goede rand was kunstmatige bevruchting en tot nieuWe
..ff"-™" variëteiten - fe.chïpen
Zo bestaat het heRt levin van dr De Mol
uit onderzoekingen et» nog eens onderzoe
kingen .Tevreden in de volle zin des
Woord» is hij nog steeds niet. want de
modernste ontdekking van deze eeuw
houdt hem bezig- de atoomenergie W'.e
weet welke geheimen deze krachtbron
hem ln zlji» wereld van experimenten nog
kan openbaren. Steeds heeft hij bijzondere
belangstelling gehad voor physl^en che
mie zoals ook een van zijn vpiïroaderen.
de dommee-dlchtêr-fabrikant Johannes de
Mol, de uitvinder van het onvergetelijke
Loosdrechtse porselein
"Heel» Hét leven van deze welettachappe-
Jijke vorregktaat in het teken van ruste
loze ajÉw|^naast zijn werk als docent in
de biolaBe aan de Vrije Unlvergjteit en de
boeken, die hij in de loop der Jaren ge
land uitkomst zou kannen brengen en wel
Nederland, het bollenland Mj uitstek Het
verzoek berriMe dr De Mol en deze liel
er geen gras over groe:en Hij schakelde
de Neversie^Ned Ver. tot Bevordering der
Wetenschappelijke Veredeling van Sier
gewassen) ln een vereniging, die in
"35 met^gteun van enkele belangstellende
kweker* door hem werd opgericht en
het gevolg wast dat penningmeester Fred.
Singer al apdedig in een vliegtuig stapte
met een zeldzame collectie hollen uit
Linnaetis-tijd. Via Stockholm kwamen de
bollen ln de historische tutn te Upsula en
toen de tulpen van weleer met een fraai
wit en rood bloeden toonde de hele
Zweedse pers zich verrukt over het unieke
gèachgnk van het plaatsje- Limmen In
Nederland.
Toen volgde ook Amerika, waar men voor i schreven heeft, beheerst hem. steeds een
het nationale tulpenfeest in Holland»
Michigan dat ieder jaafdoor de Natio
nal Tulip Society gehouden wordt tic*
tot vijftien oude soorten wilde Rebben.
En de dirertaur van het kleurenfestijn
schreef enthousiast zijn mening over de
waarde der zendingen en merkte fi a. op:
Cloaer contact between Hortus Bul
borum and our festival, between Limmen
and Holland-Michigan, because they would
grote haHstocht: zoeken naïr_ het nieuWe.
het on-ondekte
Prof. dt Jansen, directeur van het Lab
vóór Psysiologlsche Chemie te Amsterdam
heeft hem gastvrijheid aangeboden, zodat
hij over een werkru.mte beschikt om zijn
experimenten voort te zetten
Dr De Mol is hier zeer dankbaar voor:
hij heeft hier een eigen wereld, wpy hij
ook op geheel ander terrein proeven doet
create wide interest among floweriovers I en naarstig jjprdcr bouwt aan zijn levens-
for their historic significance". 1 werk.
for their historic significance"
1. naast de reeds eerder
Morgens geplukt. Enkele uren lgter
geveild. Dan verpakt In dozen. Vervolgens
ln vliegende vagrt naar Schiphol, naar de
snelle „Vliegende Hollanders die de bloe
men brengen ver over Neerlands grenzen.
Mjddtgs prijken in de etalages te
Züricti. Stockholm. Londen. Oslo en Brus
sel de fleurige Hollandse tulpen, de geu
rige rozen, anjers en seringen
Het ia voor de Ne«lerlander« ^en ge
woonte geworden en een goede gewoon
te om dp geregelde tijden bloemen te
kopen in één der welvoorziene winkels,
van een atraatventer. op de markt, of
rechtstreeks van de' kwekerij Een kamer
zonder veelkleurige bloemen, een venster
bank zonder potplant het is ln Nederland
ean haast ondenkbaar iets. Deze opmerke
lijke trek van het Nederlandse volkskarak
ter, dit verlangen om eigen omgeving op
te fleuren, liefst het gehele jaar doof. Is
iets. dat nooit nalaat indruk op de bezoe
ker te maken Het is gebleken, dat de be
volking van het kleine Nederland jaarlijks
voor f 120 000 000 besteedt aan het kopen
van bloemen: een gezin in de provincie
Noord-Holland geeft gemiddeld per week
1 80 uit voor ..een paar bloemetjes".
Hoewel dus bet Nederlandse publiek zeer
kooplustig Is vormt toch de éxport de
ruggegraat van de ..bloemenindustrle^'.
Wil deze winstgevend zijn. dan Is expor
teren een noodzakelijke voorwaarde Van
daar dat de kwekers, die het bedrijf steeds
van vader op zopn hebben overgenomen,
alles in het werk stellen om soort en kwa
liteit van de bloemen voortdurend te ver
volmaken Dat dit niet zonder resultaat
blijft, blijkt wel uit het feit. dat de export
in 1947 meer dan tweemaal zo groot was
als die van 1946. u
Vanzelfsprekend blijft het voor de Ne
derlanders een nadeel, dat in'dit naoor
logse verarmde Europa het aanschaffen
van bloemen voorlopig nog door velen
als een soort luxe wordt beschouwd. Daar
staat echter tegenover, dat een bosje fleu
rige bloemen, hoe klein ook. vaak een be
scheiden bijdrage kan Jcvcren tot het
verhogen der levensvreugde.
Dames, niet
nop jurkjes
etreurd als u
bedt met een
rechte rok. Deze laat zich
eenvoudio niet verdringen
van het terrein der mode.
Rechts een gloednieuw
jurkje vail Jacques Heim,
„en donker jurkje met
kimono-mouwen en recht
rokje Dat de draagster er
van heus utel voelt voor
het niruwste van het
nieuwste. bewijzen de
laarsjes met korte schacht,
waarmee haar voetjes zijn
geschoeid; daaruit valt te
concluderen dat ook haar
jurkje zeef up-to-date zal
zSn, De vertegenwoordig-
ster van Molyneux (links)
hegfl een xxoart-rood ge
ruit wollen jurkje met
klakkend rokje aan.
Bloemencentrum Aalsmeer
Het bloemencentrurh van Nederland,
Aalsmeer, gelegen onder de rook van Am
sterdam. ziet er uit de" lucht uit als één
groot glazen dorp. Daar worden op een
gebied van 325 ha miilloenen bloemen Van
allerlei variëteiten gekweeld. Doordat de
gesteldheid wan bodem cn klimaat hier
tideaal zijn voor het kweken van bloemen
wordt er een enormg productie, bereikt.
Vroeg in de morgen worden de bloemen
geplukt. In grote manden gaan te dan per
boot. wagen ofvrachtauto naar de veiling
Zodra de koop gefloten is. worden de
bloemen «nel, maar zorgvuldig ln lichte,
langwerpige, «pedaal voor luchtvervoer
vervaardigde dozen verpakt. De bloemen
worden met de knoppen naar de buiten
kant Ife'.ogd. In het midden der doos liggen
de stelen over elkaac heen? Op deze dik
kere laag worden de ^telen met een latje
vastgemaakt Het geheel wordt dan be
dekt met vldeipapler en houtwol, zodat
verschuiving of beschadiging zo goed ais
uitgesloten is. Bovendien wordt voor de
langere trajecten een hoeveelheid z g
..droogijs" in de dozen gelegd, waardoor
de tempef-aUiur laag wordt gehouden. Dit
ijs Is zeer handig in het gebruik, het
smelt niet. doch verdampt zonder «poren
achter te laten.
Oude luchtvracht
Reeds meer dan 2(f jaar behoren bloemen
tot de vracht der K L.M.-vliegtuigen. Het
begon ten tijde van de zeildoeken Fokker
F-2. in die dagen dat de vlieger nog zei:
„Even wachten mannen, de bloemenjon-
gens zijn nog niet komen aanfietsen". De
tijden zijn veranderd De snelle vracht-
auto's uit Aalsmeer rijden af en aan op
Schiphol terwijl de motoren van de Con
stellations en de Doqglassert feeds draaien.
In dit tempo vliegen de bloemen Nederland
uit naai- één der steden en landen, die zijn
opgenomen in het meer dan 100 000 kilo
meter lange luchtnet van 's werelds oudste
luchtvaartmaatschappij De K.L.M. heeft
zich niet alleen gespecialiseerd op het ver
boer van dit mooie artikel: het heeft ook
voor vele trajecten speciale tarieven hier
voor ingesteld. Daarom geschiedt thans
vrijwel de gehele bloemenexport per
..Vliegende Hollander"
Hoe groot deze wel Is blijkt uit de vol
gende cijfers, die een beeld geven van
het bloemenvervoer per K.L.ty. naar an
dere landen ln de eerste 5 maanden van
dit jaar:
Januari 19 000 kilo; Februari 20.000;
kilo; Maart 25.000 kilo; April 14.000 kilo;
Mei 18.000 kilo.
Zo wordt het ook voor hen. die honder
den. ja zelfs vaak duizenden kilometers
verwijderd zijn van de «treek waar tulpen,
anjers rozen, seringen, chrysanten, orchi
deeën en fresia's in kleurrijke mozaïken
hun ontstaan vinden mogelijk, de omge
ving op te luisteren met de veelkleurig ge
tinte Nederlandeë bloemenpracht.
Duitse trawlers als
herstelbetaling
De Nederlandse regering heeft vier
grote, nog varende, Duitse stoomtrawlers
als herstelbetaling toegewezen gekregen.
Het zijn de Lofoten. Vorwarts, Thetis en
Fockert Hubert, elk 600 brt. met «en
motor van 850 pk. "Het zijn trawlprs van
de z.g. Holland klasse.
De vermindering van de bijdrage uit
het Vercv««ingsfpnds van de verplichte
ziekenfondsverzekering aan de vrijwillige
verzekering ijver 1949 zal de algemene zie
kenfondsen ttopën dc premie van de viV
wllltge verzekering belahgrijk te verho-
getf Deze wzhoging zal. bij handhaving
var* de bestaande rechten voor de vrij
willig verzekerden en Be verbetering in
de vergoeding voor de «anatoriumverple-
gmg van 3 op 4.50 per dag. moeten be
dragen 0.13 per week De premie zal
dus in het algemeen worden 0.63 per
week voor elke verzekerde van 18 jaar en
ouder. Voor kinderen, tot het gezin van
de verzekerd» behorende tot Be leeftijd
van 16 jaar is geen premie verschuldigd.
In verband met de door deze premie
verhoging te verwachten moeilijkheden
hebben de Centrale Bond van Ziekenfond
sen; de Bond van R K. Ziekenfondsen en
de Nederlandse «ond van Ziekenfondsen
met vertegenwoordigers van de bij deze
organisaties aangesloten algemene zieken
fondsen vergaderd. In deze bijeenkomsten
is gebleken, dat er ernstige bezwaren zijn
tegen deze drastische premieverhoging,
omdat aangenomen wordt, dat in een aan
tal gevallen de betrokkenen de verhoging
niet zullen kunnen dragen. ÏB
De noodzakelijke maatregelen, dia de
ziekenfondsen moestan neir>«»n. hebben de
vergaderingen .van genoemde organisaties
echter doen besluiten aan hun verzeker
den de*e premieverhoging kenbaar te
mgken en zovtei mogelijk pee half Januari
1949 "in te voeren.
Die Amerikanen toch.»
De 78-jarige "A Bloom, democra
tisch affpvrsrdtgde van New York.
heeft ai zijn politieke tegenstand
ders. te beginnen met de gouver
neur van New York. Dewcy. uil-
gedaagd voor een kpikkerpartij.
toen zakenlieden ven New York
hem zes pakjes knikkers tadden
aangeboden als huldeblijk voor zijn
bedrevenheid in dit spel.
Historische vondst in
Griekenland
T.jdcns de werkzaamheden aan ewi
nieuwe weg te Kozani Macedonië) heeft
men in de ujjerste hoek van de stad vier
graftomben uit het Ma<edonuche tijd
perk onideki. waarin zich vazen, sie
raden en geldstukken bevonden Onder
de sieraden waren prachtige halssnoeren
en armbanden Een paar gouden oor
hangers. die fijn geciseleerde leeuwen
koppen voorstellen, heeft in het bijzonder
de aandacht getrokken dppr zijn artis
tieke waarde Daar men ook zwaarden
hoefF ontdekt, is men van mening, dat
het graftomben betreft van officieren van
Alexander dc Grote Onder de geldstukken
bevinden zich trouwens gouden en 'zil
veren munten met op de voorzijde de
beeldenaar van Alexander en op de ach
terzijde die van Jupiter.
Ook Iets voor automobilisten? In Canada
Is een uitvinding gedaan, waardoor het zicht
voor vliegtuigpiloten In de zwaarste stort
regen^ helder blijft Door het aanbrengen
van een soort was op de ruiten van de stuur
hut worden de regendruppels opgelost tot
uiterst klejne druppels
Srhuman niur Brvln. De rranse minis
ter van buitenlandse zaken. Robert Srhu
man. zal van II lot 15 Janugf1 eën bezoek
Mengen aan zijn Britse ambtgenoot. Erneat
Be vin.
s
Vodkrhet Jerst sinds de geboorte t:an
prins Charles is prinses EUxtfpeth deze
week een avondje „uit" geweest. In
gezelschap van de Engelse koningin, haar
gemaal en haar zuster woonde zij een
voorstelling in de Paris cinema te
Lpnden bij. Prinses Elizabeth
verlaat de bioscoop.
Niettegenstaande de verzoeken om. dë i
Sint Pietersberg te sparen els natuur
monument is verft^ gegeven deze heuvel. I
ten behoeve van ae Nederlandse cement-
voorziening af te graven De cement- I
fabrieken Hebben evenwel beloofd geen
kale vlakte na te laten, maar met een
plantsoen en waterpartijen enigszins
tegemoet te komen aan het verlies van
dit mooie stukje natuur.
Dat is een schandaal! Met nauw be
dwongen drift rukt dr Stevena de zweep
uit dc hand van de Chinese koelie.
Tajen-Foe! Wat bezielt Jel Wat la
dat voor een lafhartige marteling!
Trillend van verontwaardiging bukt hij
om de hond te bevrijden, die met tyn HJn
aan een paal gebonden, door de Chinee*
jmet een zweep in een cirkel wordt rond
gedreven. Als een pijl uit een boog schiet
'het (jier tussen de tenten door en Is in
een ogenblik uit het gezicht verdwenen
Tsjen-Foe antwoord! Wat heeft dat
te beduiden?
Waalom ik doe. heel. lispelt" de Oil-
neea. die de ifceilijke ,.r" van de vreemde
taal verwisselP»met een „l" Tsjoen lekk»l
hapje! Nog meer loMtcl als vlees is mulw
geslagen. Malsei.
Je rantsoen is ruim voldoende. Je hebt
he| niet eigenmachtig te vergroten, zegt
gdr Stevens cn keert weer terug naar zijn
tent. Daar wacht hem een nieuwe verrai-
slng. De door hem bevrijde hond springt
kwispelstaartend op hem af en begroet
hem met het vreugdegeblaf waarmee
elke hond zijn baal verwelkomt. Eigenlijk
Is dr Stevens helemaal niet gesteld op
deze nieuwe tentgenoot. maar hij weet
dat het dier In het kamp nergens veilig
is voor de kookpot van Tsjen-Foe. Dus
hmnft hij het dier by zich
Tegen de avond komt de opzichter hem
zeggen, dat de koelie Tsjen-Foe verdwenen
is met medeneming van een grote voor
raad proviand. r
Laten lopen, is het enige wat de ge
leerde op deze mededeling antwoordt. De
expeditie trekt verder „Tsjoen" trekt
mee. Tsjoen. hetgeen niet anders bete-
Ondergronds historisch
museum in Wenen
In het centrum val» Wenen wordt een
ondergronds mu»eum\jebouwd. waarin
de onlangs gevond#n\ Romeinse over
blijfselen zullen *woMjrrNandergcbr«tht
Hej, museum fefcl étel uitmaken van het
flpmeiMe kajpp Vindobona, Hat ontdekt
werd op de Jfohe Markt", toen men bezig
was het puin van een bominslug te ver
wijderen De stenen dragen het teken van
het tiende Romeinse legioen, dat Wenen
ongeveer 1800 Jaar geleden bezette Bij
de opgravingen vond men een centrale
verwarmings-installatie. Voorts stootte
men op een grote hoeveelheid kannen,
kruiken en beenderen.
De loonhljslag voor
wachtgelders
Naar aanleiding van gerezen vragen
in verband met de mededeling, dat kost
winners Jn de zin van de wachtgeld
regeling 1946 (evenals gehuwden! beneden
de 23 jaar in aanmerking komen voor de
tijdelijke loonbijslag van 1.— deelt de
sociale voorlichtingsdienst mede. dat de
wachtgeldregeling ais kostwinner be-
«chouwt hem. wiens normale inkomsten
len minste 2 3 deel vormen van de lotaJe
inkomsten, waaronder begrepen uitkerin
gen Ingevolge sociale verzekeringen, van
net gezin, waartoe hij behoort.
tweejarenplan ln de Sowjet zone ter ge
degenheid van het feit dst floetha twee
eeuwen «eledrn geboren werd
De Bijzondere Raad wan Cassatie treeft
de uitspraak ln de zaak-Rautef thans vast
gesteld op 1» Janugri a.s dea ochtends te 14
uur.
Het Rtjksbahaer over d« particuliere
steenkolenmijnen wordf met ingang van 1
Januari IMS opgeheven.
(Van onza Londense correspondent)
Een scherp meningsverschil van korte
duur heeft hier gewoed over „Kruistocht
ln Europa", het boek. waarin generaal
Eisenhower zijn militaire en politieke lei
ding van de bevrijdingsoorlog heeft be-
schreven. Het was een betreurenswaar
dig verschil, omdat het niet bevorderlijk
was voor de handhaving van de goede
betrekkingen tussen Grdot-Brittannië en
de Verenigde Staten. En hoe beter die be
trekkingen zijn bij de bestaande zorgelijke
internationale toesfkpd. hoe beter aan die
toestand hetH^éWvz>l kunnen worden
geboden. V
Zeer onverwawt. en naar het oordeel
van de meesten. geheel ongegrond, oefen
de een militaire medewerker van de
Sunday Times, een gezaghebbend en
fatsoenlijk Londen» Zondagsblad, verbit
terde kritiek uit on dat boek en zijn
schrijver. Er werd ga. in gezegd, dat
Eisenhower in onpartijdigheid van voor*
stelling tekort wa» gescholen en geen
recht had doen wedervaren aan de Britse
generaals en legers. De militaire corres
pondent van het Londens blad nam het-
Eisenhower ir* het bijzonder kwalijk, dat
hij veldmaarschalk Montgomery had ge
dwarsboomd door hem te beletten een
snelle stoot in de richting van BerHjn te
maken, die. zoals hij meent, „reeds in 1944
een volledige geallieerd* overwinning zou
hebben gebracht".
Weinig bijval
Over dit plan van Montgomery ia al
vroeger het een en ander gehoord; en toen
reeds is onder militaire deskundigen de
vraag besproken, of het al of niet uit
voerbaar zou zyn geweest Het geldt hier
een verschil van strategisch inzicht, dat
altijd kan rijzen in de loop van een groot
scheepse veldtocht, als die voor de her
overing van Europa.
In zUn boek heeft generaal Eisenhower
duideliik aangegeven, waarom hy het in
deze zaak niet met Montgomery eens kon
zijn. De militaire deskundige van de
Sunday Times heert voor zijn op
vattingen zeer weinig bijval gevonden In
zijn land. Integendeel, veracheidepe per
sonen van militair gezag, onder wie de
Britse chef van de staf gedurende de oor
log. hebben naar de pen gegrepen om
Eisenhower tegen deze aanval te verde
digen cn om vast te stellen, dat de lei
ding van de Amerikaanse opperbevelheb
ber boven alle lof verheven was.
Churchill's mening
gelegenheid, die zich voordeed «angegre-
pen om in het Lagérhuis zich aan de zijde
van Eisenhowgr te scharen. Hy xei daar.
dat hy de aanvallen op diens beleid had
betreurd en dat hy-«moest getuigen, dat
de generaal in geen enkel opzicht in zyn
trouw aan de grote geallieerde zaak was
tekort geschoten. Churchill erkende, dat
hij het niet altijd met Eisenhower eens
was. waar het strategische vraagstukken
betrof; en daarover zotr hy in zyn Her
inneringen nog wel een en ander zeggen.
Intussen had hy in 1945 aan president
Truman een telegram gestuurd (dat hij
aan het Lagerhuis voorlas), waarin hy had
verklaard, dat er in Eisenhowers gedach
ten geen plaats wag voor natfonafe wed
ijver ln dc legers en waarin hij namens
het Britse Rijk zUn bewondering uitsprak
voor de onvergeiykeiyke leideraeigen-
schappen van de generaal. Men mag
hopen, dat de slechte beurt van de Sun
day Times hiermee is goedgemaakt en
dat aan de Brits-Amerikaanse betrekkin
gen nieta ia bedorven.
kent dan „hond" is de naam geworderf
van dr Stevens' vierbenige beschermeling
die de expeditie nog al wat oponthoud
bezorgt. Want de ruwharige ponny, het
rijdier van dr Btevens. is niet gewend
te lopen met een andere viervoeter' tus
sen de benen cnëjuist daar alleen schüit
Tsjoen zich veilig te voelen! Tussen de
benen van hot paard, onder zijn redder!
Maar ai bezorgt Tsjoen de expeditie dsn
ook de nodige last. men verjaagt hem
niet De trouwhartigheid van het dier
maakt dit tot een onmogelijkheid. Zo
trekt de expeditie dan verder. Mét Tsjoen.
Op een dag. in dé vroege morgenuren,
ontdekt dr Stevens dat hij zijn veldkijker
heeft verloren Onder het rijden moet hij
uit het foudraal gegleden zyn. Snel geeft
1UJ de expeditie bevel langzaam verder te
trekken en met het invallen van de h|Mo
halt te houden. Daarna wendt nij zijn
paard en rydt tertig
de kijker té
zoeken. Door het nauwlettend op dc grond
zien. ontgaat het hem. dat een bende 1
ruiters Ji^m tegegmoet rUdt en ziph ver
spreidt. zodra zij hem hebben opgemerkt,
om een kring tegvormen, waaruit dr
Stevens niet kan oiësnappen. Te laat onN
dekt hij de omsingeling, hy heeft zelfs
geen tijd meer om zijn revolver te grijpen
Men heeft hem al van het paard getrok
ken en kncvalt hem nu volgens de regelen
der kunst. Vervolgen» hijsen enige
mannen hem weer in het zadel binden
hem vast en voort gaat het in razeéde
vaart.
Toen de eer«te schrik voorbij wa».
meende dr Stevens, dat hij zich over de
overval niet ernstig ongerust behoefde
te maken. .Het was duidelijk dat hij in
hsnden was gevallen van een rovers
bende. die het om een lospry» te doen was.
Een voor beide partijen bevredigende op
lossing zou dus wel gevonden kunnen
wordeïï De rit Muurd* echter wel wat
erg lang en toen pa uren rydeii de bende
er blijkbaar in|g niet aan dacht halt te
makén. begon hevige ongerustheid de
geleerde, eensklaps te bevangen Een on-
geruxthexd. die alleszins gerechtvaardigd
waai WOnt wat de bende mat hem voor
had. wak jneer dan afschuwelijk!
Nadat de troep uren en uren gereden
bad, hield ze eindelijk halt bij een ruïne.
/die ren paar duizend jaar geledgp een
vesfin^mocst zijn geweest Op deze plaats
zou dr Stevens de martel<jpod moeten
sterven, hadden de bandieten .besloten.
Tussen de ruïne groeven ze eer* put. zo
diep en breed, dat een mens er in kon
staan zonder enige bewegingsvrijheid. In
deze put Heten ze de aan handen en
voeten gebonden geleerde neeri Daarna
noten zij de put af met zware stenen
en lieten alleen het hoofd vrij. Alles ge
schiedde in het diepste stilzwijgen en dr
Stevens vroeg zich af wat wel de rod«*n
varr zijn ontvoering kon zyn. day het
(och blijkbaar niet om een iosprfjs' ging.
Over deze vraag behoefde hU zich niet
lang het hoofd te breften. Het antwoord
naderde hem in levende lijva van achter
de ruïne: Tsjen-Foe!
Sarrend langzaam naderde hij. Sarrend
langzaam ging hij voor zijn slachtoffer op
een steen zitten. Sarrend zelfbewust be
gon hy:
JU ln ons land komen en stenen
zoeken. Jij nu stenen hebt. jy Tsjen-Foe
beledigd. Ik jou vangen. JU hier stelven.
Een valse lach verscheen op het gezicht
van de koelie, die een wondcriyke kreet
uitstiet, waarop als bU toverslag alle leden
van de bende verschenen o>n hatelijk
lachend één voor één een spottende bul-
ging voor dr Stevens te «naken. Daarna
sprongen allen te paard en waren in een
ogenblik achter de horizon verdwenen.
Hoewel dr Stevens wfst. dat het een
onmogelijkheid was zichzelf te bevdjden,
deed hij er toch pogingen toe. die uit
sluitend tot gevolg hadden, dat hU ten
slotte volkgmen uitgeput het hoofd achter
over boog en de ogen sloot. Tot een nieuwe
schrik hem besprong. Wat streek daar
voor lauw-warms over zyn gezicht? Wat
konden de schurken hem nog meer aan
doen? Met de moed der wanhoop opende
hy de ogen en keek recht In de ogen
van Tsjoen! Die ondanks het bevel
van zUn baas om by de expeditie te blij
ven bcm toch had weten te volgen. Van
vreugde likte hy zijn weergevonden vriend
in het gelaat en hy scheen maar niet te
begrijpen lp wat voor een wanhopige
toestand deze zich bevond. Hij schepn ta
denken dat zijn baas verstoppertje met
hem wilde spelen en sprong uitgelaten om
hem heen, tot er eensklaps een verande
ring in hem kwam. Zöu het de herinnering
aan de eigen gevangenschap zijn ge-
-weest die hem de toestand van zUn
vriend uiteindelijk deed begrijpen? Of
was het zUn instinct, dat nog bijtijds aan
voelde dat hier een wezen ln doods
gevaar verkeerde? Het Ja niet te zeggen,
maar een feit is, dat Tsjoen plotseling
rechstomkeert maakte en terug rende met
een vaart of hy zelf ln gevaar verkeerde.
Uren van spanning gingen voorby. Zou
het dierDr Stevens hoopte, maar kon
aan zUn redding eigeniyk niet meer ge
loven. De zon brandde onbarmhartig op
zUn onbedekte hoofd, dorst deed zUn tong
aan zijn verhemelte klevert Langzaam
aan verloor hy het bewustzijn. „Nu komt
de Dood", was zUn laatste gedachte
De Dood heeft hem echter niet kunnan
grUpen.
Tsjoen rende terug naar he\ kamp en
gedroeg zich daar zo merkwaardig, dat
merr tenslotte besloot het dier te volgen,
omdat men vermoedde dat de leider van
de expeditie iets overkomen was. Nog
maals rende het dier dezelfde weg. Zo
snel. dat de paarden zich moesten Inspan
nen om hem bij* te houden. Als dood viel
het dier neer voor zyn bewusteloze
vriend, die. gewekt uit zyn verdoving,
zijn redding nauwelijks als werkelUkheid
kon aanvaarden.
En enige uren later, drukte ln een tent
in de woestijn Gobi, een sterke man fn
een opwelling van overgrote dankbaarheid
.een kleine hond innig tegen zich aan.
r
i
VRIJDAG 31 DECEMBER 19««
GÖUDSCHE CÖUHANT
TWEEDE BOCB - PXetttX
HET JAAR, DAT VERSTREEK, hid als hoogtepunten het 50-jarig
regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina en de inhuldiging
•van Koningin Juliana, gebeurtenissen, die ook in elke gemeente,
feestelijk versierd en verlicht, van de Goudse streek, blij zijn gevierd.
De gemeenteraden kwamen in plechtige zitting bijeen en dat was in
Gouda een van de laatste keren, dat de vroedschap in de raadzaal ten
stadhuize vergaderde. De ervaringen bij het in uitvoering zijnde werk
van de restauratie van het stadhuis noopten tot een andere werkwijze
en dit vroeg de algehele ontruiming van het gebouw. Het vroegere
Centraal Tehuis voor Israëlieten in Nederland aan de Oosthaven is nu
tijdelijk gemeente-secretarie geworden tot het stadhuis in vroegere
luister zal zijn hersteld, hetgeen drie jaar zal duren.
Het gemeentebestuur kende ook dit jaar
vele zorgen en de voornaamste daarvan
is wel de financiële toestand van de stad.
Ais gevolg van de slechte bodemgesteld
heid is Gouda tot. veel hogere uitgaven
dan andere gemeenten gedwongen. Door
een bijzondere uitkering uit het gemeen
tefonds kreeg de gemeente een sluitende
begroting, waardoor de, noodUjdendhei'd
werd opgeheven. De financiële moeilijk
heden kwamen tot uitdrukking in de
raadsbesluiten tot invoering van een be
lasting op het ophalen van huisvuil en
tot verhoging van de vermakeiykheidsbe-
lasting.
Overlgena bleef de stad niet bij Ie
pakken neerzitten en richtte het oog op
de toekomst. Een van de voornaamste
raadsbesluiten was om een verzoek xcfc
grenswijziging aanhangig te maken, d:e
neerxomt op ongeveer een verdubbeling
val het Goudse grondgebied.
■e woningnood bleef ook dit jaar een
prolleem Er was een bescheiden begin
van de verruiming van dé woningvoorraad
me| de totstandkoming van nieuwe hulzen
aan de Van Baerlestraat, Tollensstraat
en Joubertstraat. maar dit alles is nog
maar epn druppel irrde emmer. De „gro'e
Stoot" moet nog komen en daartoe deed de
raad stappeg door te besluiten tot de in
middels aangevangen bouw van negentig
atagewoningen. een geheel nieuw systeem
voor Gouda, aan hef Uiverplein en van
drie en vUftlg woningen (feeds aanbesteed
en gegund) aan de Koningin WjlhelmHna-
weg
Mooi verieersweric
*Er is meer in wording. Het grote ver-
keerswerk. dat de verbetering van het
Stationsplein, de asnleg van eeó nieuwe
weg van de Kieiwegsbrug naar het station
1 autobwsstation om-
[ebrulkstelling
Ms voofloper
- autobuspas-
r opzichfc werd het uiterlijk;
van de stad verbeterd, ondanks de smalle
beurs kregen tal van strate^ een nieuws
bestrating.
In aanleg zyn sportterreinen voog da
werd opgeheven, hetgeen ruimte vrij-,
maakt om van de popelende aanvragers
om een telefoon er vier honderd te hei
pen.
Ingesteld werd een autobusdienst
Schoonhoven-Vliit-Haastrccht-Gouda. In
de Goeman Borgesiusschool werd een ver-
keerslokaal van de vereniging vooc veilig
verkeer Ingericht. Voor de verkeersopvoe-
ding van de jeugd was de politie zeer
actief en zU had veel succes met de aan
stelling van jeugdverkeersagenten. school
jongens. die op drukke punten schoolgaan
de kfhderen veilig laten oversteken.
Wat anders voor de jeugd: er werden
zeven speelterreinen aangewezen.
Voorbereidende Meppen werden gedaan
voor de oprichting van een-Chr. lagere
tuinbouwschool, een Chr. lyceum en een
Chr. school voor buitengewjéon Jgger on
derwijs.
In dejSint Janstoren keerden twee van
de door de Duitseri geroofde klokken
terug, de Sint Josefkerk kreeg drie nieuwa
^A.L kan mEN "lf# v,n eeh gemeente niet zeggen, dat zy het eeuwige leven
--- hejft. zo moet men toch bij het leven en de geschiedenis vsn zuik een
mensengemeenschap een, geheel andere maatstaf van de tyd aanleggen dan by
die van de Indlviduelc^mens.^
Voor een stad verglijfit de tijd schijnbaar ongemerkt en de In -tal van huisgezin
nen, ln vele bedrijven, op allerlei punten zich voortdurend wijaiggnde omstan
digheden tasten het beeld, dat dcj<«tad biedt, nauweiyka aan.
Zo was het 'ook in 1948.
Een boordevol Jaar voor het gemeentebestuur, een Jaar waarschijnlijk ook vol
van de allerbelangrUkste wijzigingen voor honderden ingezetenV een. waarin
bedrijven bloeiden en andere met tegenspoed kampten, waarin nïeuwe huizen
werden gebouwd en andere moesten worden afgeschreven, maarr. «lies
bij elkaar! zo rijst de vraag by het naderen van dr jaarwisseling, wat zyn nu de
belangryke verschuivingen, hoe was de ontwikkeling in haar geheel?
Voor 1948 li deze vraag niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Is dit te betreuren?
In zekere zin niet. Ook voor een gemeente geldt het gebed Heer. geef onNeen
rustig leven. Want ook voor een stad geldt, dat gelukkige landen en volken de
geschiedenis weinig te vertellen hebben.
Was 1948 dan een Jaar van stilstand? Neen. zeker niet.
Er werd b v. gebouwd. En op dit punt ziet men ook ln het groot wel een lUn.
zUn de wijzigingen wel zichtbaar voor hem. die de stad van de buitenkant
aanschouwt.
In de wUk „De Korte Akkeren" werd een aantal huizen in gebruik genomen en
wordt er gewerkt aan een paar honderd nieuwe woningen.
In „Kort Haarlem" rookt de schoorsteen ook boven een aantal nieuwe fris
rode daken.
Te weinig natuuriyk. allea by elkaar Maar als men bedenkt, dat wij ln het
begin van 1948 ons papieren bouwcontlngent nog niet hadden uitgeput, terwijl
wij er nu overheen zUn, schenkt het toch bevrediging, dat het vele praten.
schrUven en tekenen nu vruchten afwerpt.
D» bevolkingsaanwaa en het verval van oude huizen, welke zonder de oorlog
wei reeds verdwenen zouden zijn, maken echter, dat de woningnood thans eerder
groter dan kleiner is dan een Jaar geleden Hierby dient echter iti het oog
gehouden te worden, dat door geleideiyke. moeizaam verkregen interne verschui
vingen de voorhanden woonruimte nuttiger wordt uitgebaat dan in gelukkiger
tijden noodzakelijk w««. Bij de afweging van het leed. dat de overheid haar
onderaaten hierbij telken» weer moet aandoen, moet ook steeds weer de. Vraag
gesteld worden en bevestigend beantwoord of grotere terughoudendheid
niet veel grqter leed elders zou bestendigen. Zo blijft er over de hwiavestlngs-
bemoeiingen voldoening. zU het getemperd.
MU werd kortgeleden %evraagd, wat Ik erger zou achten voor het gemeentebe
stuur en de ingezetenen: de wonlngmisére of werkloosheid. Goddank behoef ik
deze vraag niet te beantwoorden. Gouda kent geen werkloosheid van enig belang.
Men bemerkt het als overheid b.v. bij het afvloeien van personeel van tijdelijke
diensten: de niet meer nodige ambtenaren van de dlitributledlenst vonden tot
dusverre wel hun weg. 0
Verleden Jaar moest Ik constateren, dat Gouda, voor wat de grote problemen
betreft, nog goeddeel» In het stadium vain het plannen maken is. Ook hier
bemerkt men. hoe langzaam het gaat en hoe kort een jaar Is. Aan de bestude
ring van de vraagstukken der binnenstad, van riolering, waterstand en water
zuivering. van scholenbouw en InduktriehuUvesting werd in 1948 hard gewerkt,
maar panklaar-ls dit allea nog niet. Haat staan, dat de wUze van financiering ons
klaar voor ogen «taat. Een oom uit Amerika, die-een zak met miilloenen optafel
legt. la nog even welkom als voor een Jaar.
Wanneer Ik zo zeer vluchtig en beknopt, mét enige grote. zU het vage trekken de
toestand der gemeente schets, en daarmede de mU hier toegewezen ruimte reeds
heb uitgeput, 'zal men het mU moeten vergeven, wanneer ik nog twee punten
in het kort noem
Het eerste Is. dat Gouda een nieuwe, ruime en prettige entree kreeg. Het
Station natuurlijk om geheel te bevredigen wenkt nu naar de
Kieiwegsbrug en ik geloof niet. dst dit zal blijven het wenken van de twea
Koningskinderen, waartussen de (verkeerswee al te woelig zal zijn.
H«t tweede punt staat, zo niet In het midden aller belangstelling, dan toch In het
midden onzer stad. Ik bedoel het stadhuis, dat tegen het einde van het jaar voor
grondig en urgent herstel verlaten moest worden Het is onze vurige wens en
verwachting, dat Ce verbénnlng van het gemeentebestuur niet langer dan twee
A drie Jaren zal duren en dat het schoons, dat wU nu recdi aan de voet van ons
dierbaar oud stedehuls zien opbloeien, spoedig de gehele oude en verminkte
gevels zal toalen. zodat Stadhuis en fR Jan. de beide polen van on» Gouda,
alsdan beide, voor stedeling en bezoeker, til luister zullen prijken.
Mr dr K. F. O JAMES.
Burgemeester van Gouda.
„m «;<*- «SS
Jodan Boys aan de Nieuwe Vaart en van
G.S.V. aan de Bodegraafse Straatweg
In voorbereiding is de vestiging van labo
ratorium en kantoren van de Provinciale
Gezondheidsdienst voor dieren in Zuid-
Holland in da voormalige kazerne.
De gemeenteraad had met dit alles zyn
bemoeiingen. Overige voornaamste be
sluiten waren: nodigverklaring van een
cursus voor de opleiding van gezinsver-
zorgater aan de Huishoudschool, aankoop
van de villa „Nelly" aan de GraafBFlo-
riaweg. grondverkoop aan Schielands
Hoge Zeedijk voor vestiging" fabriek van
«taalconstructie», aanleg en benaming van
«tratenttn nieuwe wijken, restauratie ca
rillon. aanleg van electrlcltelt In de bui
tenwijken. voltooiing riolering ln „De
Korte Akkeren", aanleg strook groen
lang» Veemarktterrein. Dhr. K. de Jong
(Comm. Partij) bedankte als raadslid, de
heer F. Stolk volgde hem op.
In de zijgevel van het stadhuis werd
een gedenkteken aan oorlog en bevrijding
onthuld, herinnering aan bewogen dagen
en aan gevallen stadgenoten.
Tollen verdwenen
Tot de aanwinsten van 1948 behoort de
opheffing van de tollen op dc stfaatweg
Gouda—Bodegraven, met grote vreugaa-
gegroet. De telefoonautomatisering ging
verder. Den Haag Leiden en omstre
ken kunnen nu ook gedraaid wortien.
Moet voor een niet-automatische verbin
ding een gesprek worden aangevraagd,
dan krijgt men nu een Rotterdamse juf
frouw. want het Goudse telefoonkantoor
O
ln de dagen van reeerinpajubileum en troonsuAsselitip was elke gemeente in feest
kleed gestoken. De kroon spande Oudewater, dat een prachtige verlichting had.
Onwillekeurig worden oen de „nven, ven een nieuw jeer de verwech-
tingen altyd hoger gespannen dan de realiteit vaak uitwijat
Dit la ook het geval geweest voor 1948, hetgeen niet wegneemt, dat ook het afge
lopen jaar vele factoren in zich borg. die er op wijzen, dat een langzame opgang
in handel en Industrie niet te miskennen valt.
Inderdaad, de tijden zijn -moeiiyk. Nog altyd worstelende met de erfenis van da
laatste wereldoorlog, heeft West-Europa te kampen met het heersende wantrou
wen. dat de gehele sfeer vergiftigt en een gezamenlijke opbouw belemmert. Voor
ons land, dat zozeer op zUn achterland is aangewezen, kwam ook voor dat vraag
stuk geen oplossing, tcrwyi "bok Indonesië nog Immer, voor "zover het de Repu
bliek betreft, een Aarzeling vertoont om de in vertrouwen toegestoken ^and van
Nederland te grijpen.
Is dus In onze verhoudingen met het buitenland en onte overzeese gebiedsdelen
nog weinig vooruitgang te merken, bovendien beginnen voor onze export voor
name buitenlandse markten zich meer en meer te sluiten voor verschillende
artikelen. Met vreqgde mag echter worden geconstateerd, dat de Benelux-gtaten
elkander steeda beter schynen te begrijpen. Moge dit samengaan de overige
mogendheden ten voorbeeld strekken.
In ons district was jrolop werkgelegenheid. Handel. nUverheid en middenstand
hebben geen slecht jaar achter de rug. Het had zoveel beter kunnen xUn. indien
niet hej tekort aan werkkrachten en materialaa de activiteit had geremd.
Moge 1949 ook daarin verbetering brengen.
A. GOEDEWAAGEN.
Voorzitter van de Raad van Bijstand bij
het Kantoor Gouda van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Z.-Holland.
om de gestolen klokken te vervangen.
In „Ons Huis" werd ingericht een ont-
spaphingslokaal voor de ouden van dagen,
wier actieve vereniging Prinses Wilhcl-
mina huldigde met een tegeltableau. Er
ging nog een geschenk paleiswaarts. naar
Soestdijk, waar kinderen voor de prin
sesjes een gedenkbord aanboden, zoals
zescfllfzcnd Goudse schoolkinderen er ter
gelegenheid van het gouden regeringsju
bileum van KonVngin Wilhelmina er een
gehad hebben.
Tegenover de aanwinsten een paar ver
dwijningen de Goudse afdelingen het
Beheersinstituut, het Tribunaal cn de
Prijscontróiedienst Ingevolge raadsbeslui
ten staan te verdwijncp het voormalig
zwembad aan de Houtmansgracht cn het
stationsgebouw van dc vroegere halte
Karnemelkslooj. Een terugkeer naar het
oude: de balansopruimingcn keerden terug.
Zo waren er nog meer dingen, bonvrijfe
Vooral, die spreken van de voortschrij
ding op de weg naar herstel en verdere
ontwikkeling.
Jongens overzee
Op veler lippen en in veler gedachten
was jndonesie en die gedachten gingen
vooral uit naar hen. die ginds in militaire
dienst zUn: circa duizend uit Gouda cn
omstreken. Er vertrokken meer militairen
dan er terugkeerden, gevolg van de situa
tie in Indonesië, die tot con vertraging in
de repatriëring leidde. Ingesteld werden
demobiltsatlfraden voor de verzorging van
teruggekeerde militairen.
Het grote medeleven, met onz.c jongens
sprak uit de vele berichten van toezen
ding van pakketten, maar ook omgekeerd
ging een stroont. Bovendien een flink be
drag voor de Stichting 1940—1945. De
lanlinewagens van de bevolking van
Gouda en de Krimpenerwaard-gcmeenten.
symbolen van het medéleven. gingen fh
de tropen hun goede werk doen. Ook dc
inwoners van gemeenten ln het gcb.ed
van de waterleiding „De Tien Gemeen
ten"- hebben een cantincwagen laten
maken en zlj__ zonden nog een geschenk:
een radio-Installatie voor het hospitaal to
Soerabaja.
Ook in ander opzicht spraken de harten
er werden in alle gemeenten^ Qfjjgc grote
acties gevoerd, waarmede grMrfi zijn bij
eengebracht voor dc stichtmfe van een
nationaal monument voor In de oortftg
gevalkften. voor een aardappelgcschcnk
aan de Nederlanders in Duitsland, voor
bet Koningin Wilhelminafonds \!oor dc
kankerbestrijding cn voor de UNAC Er
werdeiwDuitsc en Oostenrijkse kinderen
om aarP'tc stcrken' in gezinnen opgeno
men In een buzar werd f5000 bijeenge
bracht voor de aankoop van een orgel en,
koptelefoonsMn het diaconesscnhuis „De
Wijk".
Gouda door de wereld
Btj een vlucht over het jaar 1948, komt
men ook bij de K L M., die een van haar
nieuwe Lockheed Conslcllatinn-vllegtuigen
de naam „Gouda" gnf. Gouda op zijn
beurt schonk een in het vliegtuig ge
plaatst tegeltableau, dot onze naam en
faam door de wereld brengt
Ook in ander opzicht werd de, naam van
GoudBhntgcdragcn: er werden aan Goudse
aannemersbedrijven enige grote werken
gegund cn driemaal vermeldde de krant
een millioenenopdracht.
Op de openbare lagere scholen werd de
film ajs leermiddel ingevoerd. Aan de
Ambachtsschool werd een cursua aarde
werker ingesteld.
De gerestaureerde beenverdieping van
*„De Moriaan" werd als museum in ge
bruik gentfhen. Ingesteld werd een cultu
rele commissie voor samenwerking op
cultureel gebied cn opgericht de Goudse
Amateurs-Kunstkring voor tekenaars en
schilders, die het lokaal „In de Slijpmolen
van Sarasijn" in gebruik nam. Er wareü
talryke goede kunstuitvoeringen. De aula
van het museum „Hct« Catharine Gast
huis" werd gelegenheid vopr concerten
en lezingen. Het museum had enige ten-
Onderscheidingen" de heer A. van WU-
ncn officier in de Orde vgn Oranje-Nas-
sau; de heer A. R. v. d- Putte erepenning
der stad; dr A Montagne Izn. lid van ver
dienste Ned. Rode Kruis: de heer J. D.
Verkerk. pauselijH erekruis ..Pro Ecclesia
et Pontlfice".
Geestelijk leven
De Ned Hcrv. Gemeente stelde een
speciale plaats voor zickenhuispredikant
in, ds C". F.lzenga werd met deze bijzondere
opdracht belast In verband hiermede be
staat het voornemen ren zesde predlkants-
plaats te stichten Bij 'gebrek aan een ge
bouw stichjte de Ned. Herv. Gemeente
voor het jeugdwerk in het stadsdeel ,J)e
Korte Akkeren" een blokhut. De Geref.
Kerk art. 31 nam als vercnlgingsvergader-
gciegenhoid het lokiial „Dc Krith" in ge
bruik. Opgericht' werd de Qoudse stad»-
avéngclisatle
Er wave* de volgende «personalia:
Ned Harv Kerk ds H v. d. Akker
intrede te Gouda: ds G C. Tromp Intrede
tc Boskoop; ds A. Donker té Moordrecht,
vertrok naBr IJhorst-De Wijk; ds H Goed
hart te Recuwijk. vertrok naar Middcl-
harnls. ds A. Offerings werd voorganger
van de Vereniging ..Wet cn Evangelie"
te WaddinxvceH; ds L. Vroegindewei'j te
WSddinxvcen nam beroep nay Papen-
drecht aan. ds A. C 11. Vollcnwclder 'e
Nieywerkerk,a. d. lJssel verkreeg emeri
taat.
Gcrcf. Kerk: ds A. Nijhuis 4e Heem
stede. nam beroep naar Gouda aan. ds
C. Houtman ne Bodegraven, vertrok naar
Zwolle*», ds S «Neerken te Dedemsvaart,
nam beroep naar Bodegraven aan. ds C.
A. Vreiffedenhil. Intrede tc Ouderkerk a.
d. IJssël; ds W J Smtdt te Waddinxvecn,
vertrok naar Naaldwijk; ds J. 6noey, in-
4cen In tal van plaatsen werd hU de
feestelijkheden bij de troonswfsselfng een
Julignfcboom geplant. Overal werden uit
stapjes voor ouden van dagen georgani
seerd.
In tal van gemeenten werd de verma-
kclijkheidsbelasting ingevoerd.
Hier en daar emigreerden gezinnen.
Diverse plaatsen ontvingen herinnerin
gen als blijk van dankbaarheid voor in of
na de oorlog verleende hulp aan getroffen
gemeenten.
De heer W C. Hage te Boskoop be
dankte als lid van de Provinciale Staten
van Zuid-Holland, de heer J. de Groot
Jac.zn. te Berkenwoude" volgde hem op.
In de gemeenten
Ammerstol voerde een straatbelas
ting in en «telde de eerste Mei als officiële
feestdag vast Bergambacht kreeg
straatverlichting ln de buitenwijken en
een kinderspeclterrein en zag de keibeatrs-
ting door een klinkerbestrating vervan
gen De raad stichtte een fonds vooj de
bouw van een gymnastieklokaal. Een an
der raadsbesluit zal tot resultaat hpbben.
dat elke woning aan het electrlclteltsnet
ral zijn aangesloten. Met dr W. A. de
Haan verliet een gewaardeerd burger de
gemeente Berkenwoude was zo ge
lukkig vrijstelling van invoering Van
de vermakelijkheidsbelasting te krij
gen JVethouder J. de Groot Jic.zn. waa
25 Jaar raadslid Bodegraven Rode
Kruis behaalde in een wedstrijd het k#m-
fiioenschap Van Nederland F.en lagere
anijj. en tuinbouwschool en een dislricts-
schoolartsendlenst waren voor deze ge
meente belangrijke aanwinsten.
Voor Boskoop wiss de •hervatting. zU
het op bescheiden schaal, van de handel
ia boomkwekerijproducten met Duitsland
Opgeheven en officieel afgebroken (werden de twee tollen, die jarenlang op de weg
Gouda—Bodaprai'en stonden.
terhaan" kreeg culturele weekend#.
Ook in 1948 kende Gouda een druk
vreemdelingenverkeer; vele gezelschappen
en toeristen uit binnen- cn buitenland
brachten een bezoek. Gouda was herhaal
delijk congresstad. Ingesteld werden zo
meravond-beiaardconcerten.
Op sportgebied was veel te doen. ver
schillende clubs hadden internationaal
contact Opgericht werd de Goudse
Schaakkring
Er was eén grote brand, het R K. Jeugd-
gebouw In de Peperstraat werd vernield.
Op dé Markt werden ontsierende gevel-
reclames verwyderd.
Opgericht werd de reserve-politic
Dc bevolking ging eenmaal ter stembus,
ter verkiezing van de Tweede Kamer.
Personalia
Benoemingen: dokter J. W, N. Wcmpe
tot tweede chirurg aan het diai onessenhu s
„De Wyk": de heer H. J. dc Ruyter tot
burgemeester van Maars'scn en Maarsse-
vcen: de heer P. E. van Bemmel tot .rector
van het Haags Lyceum, mr D de Baan tot
Inspecteur der directe belastingen, reser
ve-majoor C. Steensma tot reserve-juite-.
nant-kolone].
Afscheid: dr A. W. Vegtcr. schoolarts;
zuster Ida Gunning, wykvcrpleegstcr dia-
conessenhuls „De Wijk": dc heer A. van
Wijnen, voorzitter BedrTjfsschap voor Zui
vel: de heer&J. H. Steinbach. leraar en
onderdirecteur Ambachtsschool.
Jubilea: de heer I.v. d. Want 50 jaar
aardewerkfabrikant, dr A Montagne Izn.
50 jaar geneesheer; eerwaarde zuster»
Madeleine en Fqrnandina 50-jarig profes-
siefcest; zuster Juul Althof 50 jaar dia
cones
Zaken jubilea: NV. Plateelbakkerij „Z.-
Holland' 50 jaar; Kunstaardewerkfabriek
„Regina" 50 jaar.
trede te Waddinxvecn.
Evang L\tth. Kerk ds J. J. Simon té
Gouda, ging met emeritaat, ds W. F.
Schroder intrede te Gouda, ds D Solingcr
tc Bodegraven, vertrok als zendeling naar
Z.O. Celebes, ds J. J. F. Hermann intrede
te Bodegraven.
Remonstr. Broederschap ds J. v. d.
Guchte te Gouda, nam beroep naar Den
Haagman, ds P. D. van Royen te Boskoop-
Waddinxveen. nam afscheid wegens ver
trek als k-gerpredikant naar Indonesië.
R K Kerk kapelaan A. J. Leenderx te
Gouda, benoemd tot dioccsaan-directeur
Katholieke actie voor vtouwclijke jeugd
en Katholieke vrouwelijke jeugdbeweging
te 's-Gravenhnge. weleerwaarde heer A.
de "Korte te pouda tot priester gfcwyd;
pastoor W P. J. Janus tc Bodegraven, 40
jaar priester, weleerwaarde heer A Groe
nendijk tc Recuwijk tot priester gewyd.
Twee gemeenten kregen een nieuwe
burgemeester In Oudewater legde bur
gemeester J M. van Doorninck zijn ambt
neer. opvolger dc heer H F Arke. In
Rceuwljk trad burgemeester L. J Lucasse
af. opvolger de heer P Fcitsma
Opgericht werd de Stichting de Krim
penerwaard om de sociale, economische
en culturele ontwikkeling van waard
te bevorderen. ZIJ heeft reeds de bel ge
luid om dit gebied uit zijn Isolement to
verlossen door aanleg van de wegen G<yi-
da—Schoonhoven en Bergambacht—Krim
pen a d. IJssel en overbrugging van de
I^ssel tc Krimpen
'Ten behoeve van de aanleg van de pro
vinciate weg- Gouda—Bergstoep werd de
onteigening van ccn »anlal pycelen uit
gesproken -
Begonnen* werd op het gedeelte Moor-
'drecht—Nieuwcrkerk a d. IJssel met de
verbreding van de rijksweg naar Rotter
dam. met de bouw van een viaduct te
Moordrecht-station over de weg Moor
drecht— Mocrkapeile en met de aanleg van
het gedeelte Lopik—Benschop voor de
nieuwe weg Schoonhoven—Utrecht.
Een vertrouwde verschUning verdween
uit dc Lek. de passagiersdienst van de
N V Stoombootrederi) op dc L^k werd
stilgelegd, verdrongen door de autobus.
Allerwege had het woningvraagstuk de
aandaept en in alle gemeenten werd flink
aan de woningbouw gewerkt. Hier kwa
men huizen gereed, daar zijn ze ln aan
bouw of werden aanbesteed. v
Diverse gemeenten kregen nieuwe klnlu
goede tijding. Boskoop zorgde voor de
jdanten voor do beplanting van het nieuwe
plein Broadgote te Coventry! Op het Raad
huisplein werd een - boringsgedenkteken
onthuld. Vastgesteld werd een uitbrei
dingsplan voor.de omgeving van het
Goudse Rijpad Feestelijk werd 4het 50-
jarig bestaan ynn de Rijkstulnbouwschool
gevierd Aan éte Zuidkade -brandde een
tapijtfabrlck geheel uit. Het bedrijf werd
snel herbouwd cn is reeds weer ln wer
king Dc heer A. Frank, hoofd van de
openbare U.L.O schooi, verliet het on
derwijs. dat hij vier en veertig jaar
diende Tot directeur van de gemeente-
bedrUvén werd benoemd de heer M. G.
Constandse.
Ook Gouderak kreeg vrijstelling van
invoering van de vermakelijkheidsbelas
ting. De raad besloot de electricUeitsta-
rieven te verlagen De heer A Evegroen
was zestig jaar werkzaam in de steenfa
briek van de firma Van Vliet.
Haastrecht kreeg een kleuterdag-
yerblyf en f 3000 uit de kas van het zie
kenfonds „De Knogtsbosse", dat by het
200-jarlg bestaan werd opgeheven- Re
raad stelde een verordening vast t<rr we
ring van ontsierende reclamesfln dc kom
dei gemeente Te Hekendorp w«?rd
een nieuwe Hoge brug gebouwd
in Moer ka pc 11 c weM de ophaal
brug in de Zuidplaspolder vervangen
door een vaste brug.
'n Ruime beurs
Een financieel gelukkige gemeenta li
^Moordrecht, die een geldlening uit
kasgeld kon aflossen. De raad besloot tot
uitbreiding van het electriciteitsnet in
de Zuidplaspolder Het eerste elftal van
de voetbalvereniging promoveerde naar
de 3e klasse K N V B De deelnemers aan
een internationale kanotocht kwamen op
berbek. De nagedachtenis aan selnhull-
waehter C. A. Koster, die in de oorlog
tijdens luchtalarm de baan opliep om een
trein of» te houden en toen uil de lucht
dodelijk werd getroffen, werd geëerd door
de onthulling van een gedenkplaat in h«t
voormalig stationsgebouw.
Te heer F. Jap vierde zUn 25-jarig Ju-"
blleum als burgemeester van Nieuwer-
kr rk a. d. IJ s s e 1. De raad besloot tot
de bouw van een nieuwe openBare school.
MeJ. C. J. de Ruiter nam na 42-Jarlg»
diensttijd afscheid Hls onderwUzeres aan
de eerste openbare lagere school. Een ba-
tfar voor de muziekvereniging D.K.V.
bracht ruim f 4300 «ip. De parochiekerk
van de H. Joseph bëstond vijftig jaar ca
de heer C. Th Post WH vijftig jaar orga
nist dezer kerk.
Ouderkerk a. d. IJssel besloot tof
de bouw van een ambtswoning voor d«
burgemeester en tot aanleg van een brand
alarminstallatie. Begonnen werd met da
uitvoering van het uitbreidingsplan.
Oudewater verwierf zich naam ea
trpk grote belangstelling door de prach
tige feestverlichting in de dagen van re-
geringijubileum en troontbestUging. Er
kwam een Oude waterlaantje lnSou
burg uit waardering voor verleende hulp.
De raad besloot <tot beschikbaarstelling
Van grond voor de bouw van een nieuwa
Chr. I.andbouwhulahoudschool. Burge
meester J. M van Doorninck werd bij
zijn afscheid benoemd tot ridder In da
Orde van Oranje-Nassau. De heer W. B.
vwj Dijk trad af als wethouder, de hesr J,
W. Hagoort werd als zodanig benoemd.
I)e heer J. Dijkman werd directeur van
de gemeentebedrijven. Bij het 40-Jarlg be
staan van de Kath Arbeiders Beweging
werd de heer M. Bode onderschelden mat
het pauseiyk erekruil „Pro Ecclesia «t
"ontifice
Reeuw ijk kreeg een autoboot op de
Plassen, di^ ook reeds ala ..trouwkoet»*
dienst deed. De jeugd werd verbiyd met
een speelterrein in de Tempel. Oyerlga
aanwinsten: brug in Middelburgse weg en
vereniging Gezinshulp. De raad besloet
een recht te heffen op het ophalen van
uiavuil. De heer J. van Roon had 25 jaar
de raad zitting.
Vijfduizend inwoners.
Schoonhoven raakte uit zijrfl nootf-
lydcndheid'en bereikte de vyfduizt^ad in
woners Het was de eerste gemeente in
deze strecjc, die een Koningin Julianastraat
kreeg Het distributiekantoor werd on-
derofflclfrenclub en dit geeft aanleiding
om vast te stellen, dat Schoonhoven veel
drukte kent door het garnizoen, waarmea
de burgerij prachtig medeleeft F.r vestig
den zich twee confectiebedrijven Wet
houder A. C. A. Déerenburg was 25 Jaar
raadslid. Mevr Hoogendonk-v d Elva
werd onderscheiden met dr medaille van
verdienste véfe het Rode Kruis.
In Stolwijk werd een kleuterverblljf
geopend. Begonnen werd met de bouw van
de nieuwe Ned. Herv. Kerk Een machina
voor machinaal melkfn deed haar intrede.
De heer S Paul legde aijn praktijk «la
dieranurts neer In verband met zUn be
noeming tot arts by de provinciale ge
zondheidsdienst voor diereif'in Zuid-Hol
land ter standplaats Gouda.
Te Waddinxvèen werden 'ultbnH-
dingsplannen voor de Noord- en Zuidkad»
vastgesteld. De raad bcsloqt voorts tot de
bouw van een wachtlokaal voor autobus
passagiers. Twee voetbalvelden In dc Pet-
tepolder werden in gebruik genomen.
Tussen de N V Carosserfefabrlek Verheul
en de N V Kon. Mij. „Dc Schelde" te
Vlissingen kwam een belangengemeen
schap tot s(and tot nauwe samenwerking
by de bouw van autobussen.
VerkeersonderwU» Op school werd ta
sloot tot het leggen van twee bruggen ovl.
de Bosgracht Een atnletiekverejUging
werdT opgericht De gemeenschappe
lijke taphnlschc dienst van de gemeenten
Benthuizen. BleiswUk, "Moerkapells en
Zevenhuizen trad in werking. De heer L.
Dekker trad na 32-jarige dienst af als ge
meente-architect. Oud-wethouder J. van
Dorp werd benoemd tot riddel- ih de Orde
van Oranje-Nassau.
Nieuwe woningen, het is de algemene wens. Overal heerst bouiractiviteit en resultaten
werden verkregen. Hier hei complex, dat tc£ouda bü dc Van fiagriggtraat is oebouwi,
