NT
COUD5CWE COURANT
SM
Leemans. Passmann- TVanS
Borussia 8chroU1.
Kijker
de
Spoorwegverkeer in Berlijn
ligt geheel stil
James Forrestal beroofde
zich van het leven
penhouders
garantie
maf /.8.S0
iuden pen
■penhouders
f 4.30
spuiters
De demobilisatie wordt hervat
Hans Pfitzner overleden
|Vf
I
A A K
IN STRIJD MET ONS
STAATSRECHT
t
Veldslagen om
de stations
C R O OT GOUDA
Chinese communisten
vorderen gestadig
Marshall-hulp wordt
verlaagd
lp
Willy Sluiter overleden
Evacuées uit Djokja
worden bedreigd
Hij was lijdende aan
zwaarmoedigheid
■Eerste bijeenkomst van
de Grote Vier
.TERDAG 21 MEI 1948,
Prijs 10 tent per nummer
Pr()i eboonémeot t
Clef Exploitatie i
D. DE KLERK.
Postrekening 48401.
1-0
art
tardi
om de
ministei
Ham
larlte
t
GOUDA
Vier Zondagen autorijden
deze zomer
ook
Ivies
de
de
Duitse
lector
Tempe
per week
per maand
per kwartaal
r hét
lij zo gc
rkoop
volwaardige
i:
•e Hoop". Raam 278
>ver
j de
‘ii te
een voot
harmonie
verstorer
vele
Amerl-
aan de
Maandag 23 Mei 1949
38ste Jaargang No 22678
raag
«Laatst
een ovt..
alvorens
Chefredacteur t
N DER KRA ATB
sn ver
der zijn
irdeeld.
5 een
en circt
plaar
de diei
vooral
le mili-
trok de
*neens met
militairen,
t bevinden
jden, doch
n (militai-
voor de
n andere
mderdeel
i oen I uur M werden
volgende weerkundige s..
tan:
757.3 mm.
O.É.O. 1
14.4 gr. C.
13.4 gr. C,
t «4 gr. C.
UcM bewolkt
Duitse comj
{morgen
Juli en 2
Zondagen z
op nalevini
l dienen t.
Moskou
5 onder-
leraar
Berlijn
- kapel-
Westens’"
kdire-
SS
Weinig verandering.
Weerverwachtlng.’ meegedeeld
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van
avond tot Dinsdagavond:
Vannacht op sofnmlge plaatsen
mist. Overigens lijdelijk wat to
bewolking, maar
Meest zwakke
tingen Weinig
24 Mei
dagnacht zijn naar verluidt
(ewond en 17 personen ge-
ir de Westelijke politie. Een
id aantal stakers is door de
•e naar de Sowjetsector
h™a«,
iet Berlljnse muntvraag-
besprekingen betref-
met Oostenrijk te sluiten vre-
pfR aspexa
At» ASTOA
- WAARIN OPGENOMEN
en v d KgtoenhRotterdam
middling oné Inch step!' ex
tarra excl alle rechten f 1
ot f 2 25'/»
tcht v d makelaar» Cantslasr
Londen 20 Mei TermUnnot
Sent IQ 13/10 Oct-Dec 1013 td.
J. De stemming Is kalm
Officier.
bijeenkor --
buitenlan.
heden heden. --- -
lijke tijd, zou worden gehouden.
Men meent te Parijs, dat de ministers
zijn overeengekomen tijdens deze verga
dering dé volgende punten in behande
ling te nemen:
1. Het Duitse vraagstuk. 2. De proble
men. die verband houden met de situatie
te Berlijn en met hef
stuk. 3. Inleidend#
fende een mei Oc;!
desverdrag.
J door het
van Maandag-
ctccn nevel of
tijdelijk wat toenemende
overwegend droog weer,
wind uit uiteenlopende rleh-
veranderlng van temperatuur.
Afnemeade Maan
Zon op 4.33: onder 30 43
Maan op 3.10; onder 17.04
TXT EERKUNDIGE
W AARNEMINGEN
Hedenmorgen otn uur j M werden ta
Rotterdam de volgende weerkundige waar
nemingen gedaan:
darometer
wind
Tempert tuur
Max. temp.
Mln temp.
Weersgesteldheid
overleden.
Hans Pfitzn:
gebc
dan<
aan
en wtiu
meester
Later wei».
en leider
Straatsburg,
id tot 1<
politiemannen uit de Russische
van Berlyn laten op het station
ipelhof in de Amerikaanse sector de
stakers passeren.
dat Zaterdag naar
werd 2 km. ten zuiden
t noordelijk deel vati de
u*-?hqten. Dit had geen
tra
vernam Aneta,
ivooien ex-
‘1 is aan-
èra van de
de hoogte
TOJO
,lM EENDRACHT
/Ml MMKTMMBT
Door de communistische radlo-omrocp
van Peiping is gemeld, dat de communis
tische strijdkrachten Sian, de hoofdstad
van de provincie Shensi, hebben ver-
överd.
Voorts zouden de communistische troe
pen de steden Sienjan, Hlngplng. Woe-
koeng en Wentsjou hebben veroverd.
Generaal Tsjen Yi leidt de operaties
tegen Sjanghai en zal tot burgemeester
worden uitgeroepen, wanneer de stad in
handen der communisten valt, aldus wordt
uit betrouwbare bron te Hongkong ver
nomen.
Clarence Cannon, voorzitter van de
commissie voor toewijzingen van het
Huu> van Afgevaardigden, heeft ver
klaard dat de commissie heeft besloten
het bedrag, uitgetrokken vóór de finan
ciering van het Europese Herstel-Pro-
gramma. te verminderen. Cannon zei, niet,
met welk bedrag de voor de E.R.P.-hulp
uitgetrokken gelden zouden worden ver
minderd. Hij bepaalde zich tot de opmer
king: ..Wlj hebben enige posten omlaag
gebracht en wij gevoelen ons volledig
vei antwoord dit te doen".
chlpel. Nu. op het punt van ^mobiliseren,
treffen ze elkaar weer en worden heel wat
belevenissen en herinneringen opgehaald.
Het zijn echter niet allemaal oude rot
ten en doorgewinterde OVW-ers. Enigs
zins afgezonderd van een groepje druk
pratende mannen zit een soldaat op zijn
uitpuilende plunjezak naar de gesprek
ken van de anderen te luisteren. HU is
pas drie maanden in Indonesië, maar heeft
het geluk gehad vrijstelling te krijgen.
Vol ontzag luistert hij naar twee
OVW-ers. die spreken ovei
in Brusse), Engeland en f,.
getrouwd met een Engels
vóórziet nog heel wi^t moei
dat hij rustigs en wel met
Valkenburg zit. vanwaai ...t
vertrok!
lijk ovei
het i
mist
Teneinde tegemoet te komen aan de
vele desbetreffende verzoeken die
hem hebben bereikt, zal de minister
van Verkeer en Waterstaat gedurende
enige Zondagen van het nu komende
jaargetijde ontheffing verlenen van het
Zondagsrijverbod. en wel op de vol
gende Zondagen:
5 Juni, 28 Juni. 31 Juli en 28 Aug. 1849.
Op de overige Zondagen zal een af
doende contröle op naleving van het
Zondagsrijverbod dienen te worden
gehandhaafd.
M. Ruppert, voorzitter van de Prot. Chr.
Arbeiders Internationale is in Nederland
teruggekeerd na een verblijf vaji 7 weken
In Indonesië. Hem Is gebleken, dat ook in de
gebieden bulten de Republiek de mensen
republikeins gezind zijn.
/erd het volgende commentaar
loeven. die onderAbiding staan
lafhankelijke vakverbond),
van sabotage volgens
ter-methoden. In vele
burger geklede Ameri-
ftm.n die orders
bevolen om de nagedachtenis van de
gewezen minister van landsverdediging,
James Forrestal. .te eren. Op alle open
bare gebouwen, oorlogsschepen en marine-
vaartuigen, zal tot aan de dag der begra
fenis de vlag halfstok worden gehesen.
In zijn proclamatie zegt president Truman
dat hij als - president de pijnlijke plicht
heeft officieel het overlijden van Forrestal
aan het Amerikaanse volk mede te delen.
Dit overlijden is. volgens hem een groot
verlies voor het volk der Verenigde
Staten, dat hij zo goed en zo trouw heeft
gediend.
Met kettingen aan voor- en achterpoten
worden wilde olifanten in Ganpala na
Bodio (Belgische Congo) vertrouwd ge
maakt met de beperkter bewegings
vrijheid. waarmee zij het in dierentuinen
'mussen moeten stellen. Ieder exem-
heeft een eigen kornak, maar
•ren worden gezamenlijk afgericht,
I ook om het vertrappen van
weidegrond te beperken.
Onderweg uit Indonesië
Op 14'Mei j.t. vertrok de Johan van
Oldenbarneveldt uit de haven Tandjong
Priok met een groep repatriërende mili
tairen aan boord: op 16 Mei verti
Grote Beer uit Indonesië.’ eye:
detachementen terugkerende
Aan boord van deze schepen
zich nog geen gesloten eenhed
uitsluitend individuele gevallen
ren. die hetzij wegens afkeuring vooi
tropendienst of ziekte, hetzij om
redenen niet tegelijk met huns or.»»
terugkeren).
Onvoorziene omstandigheden voorbe
houden, wordt de Grote Beer omstreeks
8 Juni en de Johan van Oldenbarneveldt
omstreeks 9 Juni in Nederland verwacht
De 20.000 er uit
In de 507de staatsloterij, 1ste klasse.
1ste lijst, is op lot no 4105 een prijs van
20 000. ge vallen.
kort vóór een trein met kinderen, die een
plelzlerrelsje maakten, zou passeren, over
de spoorweg in een Berlijns station was
aangebracht.
Daarop we
gegeven: „Bt
van UGO (het on:
bedrijven daden
Amerikaanse gangste
plaatsen werden In bi
kanen waargenomen, dl
provocateurs uitdeelden.
De Westelijke geallieerden hebben het
^lijkbaar nuttig geacht kort vóór de aan
vang der conferentie te Parijs van de vier
ministers van buitenlandse zaken een sta
king te doen uitbreken. Botsingen en in
cidenten worden uitgelokt, opdat men ot
irwendsel kan beschikken om
ie tussen de grote mogendhedett
•n." t
zltter der antl-
ilgingen UGO
•n van Zondag een
.en. een burgeroor-
emd. Zo nodig zou
jn. de Sowjet-sec-
staking uitroe-
a 33. Beck; Math SUnnea t*
iWssrrS
■ns. Schot; Ssumur. Janaw^
rSSTTE
ami Johanna. Verhoeven: TUd
nberg; Ria sol. Kleffer;Bau
s'vsr&ïiï,"1"
'ontuur. v Dam Rheneni w
v Steen Dordrecht: Mum.
s. WAÏX‘i SS
en: Albatros. Grulzlnga: Enjk
Derden: Zwerver Heuvelma?
euvelman. Zwolle: Isala Veld’
Cornelia Meetiwien: Wlvtna.
ogen: Enjelina. v. d Vekla-
■n Btampersgat: De tijd aai
Ider Baflo: Noordster v Den.
Ee idracht. Brljder. Middel.
Mooy Maarssen: Anna Ma.
Horst Mildam: Emanuel. De
recht: spes Vera. Verhaaen
«anhalvaart il Wetateln De.
?ura. Schuitemaker. De Krimi
htlng. Schrik Utrecht: rudo,
elft: Krlmpenerwaard. Spek,
irsfoort: Odenwald. Kosten,
erljna. Visser Zandvoord*:
i Potvliet Zeebrugge;
oek Nleuwerkerk: Het la nl«t
lam. Zwartsluis: Antonia Va.
its. Groningen: Antonie, v d.
sluis: Morgenster De Jonge.
Dou. v d. Putte Helmoadt
Steenbergen: Onderneming
Onderneming Kleine
e 1. v NUnmen: relictenn«
iranaco 10. Ploegaert; Spldo.
Wuckx; Maria, Klarenbe**;
ibeek; Henjo. Savelkoul; Sper-
Avontuur Ten Kate; Cobag L I
bag 7. Coutols: Marlette Gas-
:1ste Haems; Jeanne. Deyeaer:
irtmann: Esperance. Langer
anje; NauUlui 10. Stoop; Wu-
>el; Cambodge, Stevens; Zee.
Trols Soeurt. v Akelljen;
Neck; Mijstere. Boekhorst:
laers; Cor. Kerpel: Emanuel
.a fol. Albrecht.
ver zee): Adele. Boderio. Ire,
t Antonius, Grlnvta; Moaatda,
lonla. Lemoln: Laga. Boertje*;
Content. Wanders; Them!, v.
im Bosheuzen; Harwo. Huis-
k>m; Atelante. Troost; Viator,
Je. Verslip; Drie Gebroeders,
ertrulda. Frlellng; Christina,
r. Rijsselaer; DonauUnd, D«
men; Marjo. Meeuwsen; Dri*
Coater; Rijnstroom Furman;
MM; Pechelbrorot Schuvdring;
•se; Spes. Klulz; Eben Hater,
uur. Kragt; Kanaalvaart 33,
talvaart 24. Sarfatij; Jca, Klo»t
n: “Firmin. Kestelljn; Ideaal,
co Prins: Transport 27. Vonk;
mdera; Cem 4. Joele; Alelda
Almien 2. Schut; Wega, Har-
id. Verhaegen: Keulse Vaart 4,
Is, Blerhaus; Schumsfrt, hooij.
v. d Staay; Gelderland I,
ria Elisabeth, v. Wljck; Victor,
asstrom 30 Vaal: Bona Spes,
Jells ten; Gerard. Egbert*; V*.
Heinz. Bom: Ann* Marla, v.
Cornelissen; Janna, v. Drlel;
tellssen; Titania. Urmetser,
:h. Kluwen; Adolf Johanna,
3. Keyezer; Risico. Stam;
Kanaalvaart 23. De Brutin;
Blommaert; Rhelnunlon
dgaberg. Schreuburg; Spera,
nt. Schmalbil; Hedwig. Hecke;
Isala 3. Bokslag; Ema. Beek-
x>m. Schurink; Monlgu*. v d.
2. Jeurlssen; Mlena. Drost;
Urnuhart; Rljnschelde 10. Ver-
o Medendorp: Verwisseling,
inje. De Ruljter; Maas. Neyen-
Dekker; Hendriks. KregUng;
Berg; Jan. De Blok; Germs t,
i. Francois: Grimbergen. Stob-
or. v Weelden: Veer* Bones;
era. Den Breeijen.
AllaUn v Adrlchen.
o 27. De Jong; Johan. Boer»;
:erer; Klaybeck. Klaassen.
kheldevaart
r. 19 Mei voor 4 uur. Gepaal
temming naar:
Fiat Steenbergen; St Maria,
Pa. Van Vijven; Vertrouwen,
:graaf 16 Hoek: Elisabeth Den
Jpeed. Koenen Werkendam:
m. Ambulant De Wa»l Atn-
tros 4. v d Laars; Stad Am-
iouwenaar; Sythese. Van Mu-
Vaderland. Van Strüdonck.
a. Vendevllle Marknesse: Ui
en Dulvendrecht: Cornelia. O*
Ido Ambacht: Jacoba Pecher.
Louise De Reijer. Wolvegai
)ktnan Monttorgtt Cornells
lerkdriel: Scheidezopen. De
a: Result. Boer Lomni: Maria
Renkum: Pro Patria- Bosma
telebrug 8. Van Messein: Mer-
inaco XT. Llgtenberg; Ub’rtê,
Jelly, Claes: Adelin. Claes;
Lima Aartsen; Elsenhouwer.
Nef; Zuid Beveland. v d.
d. Van Veen: Eemland. Swtn-
2. v. d. Hoeven; Dalmatia,
trulda. Touwslager; Hoop op
sr: Leentje. Van - TJzerlooy:
gers; Rozina Pleternella. Den
Vadls Fortuin; Cqntact D*
leming. De Waal; Sanl 1. Tem-
Fluit: Gea. Rouketna;
Jacobus. Van Kaam. Secund»
est; Kinderdijk. Steger» Na-
Vuyst: Vertrouwen Theunlss*
Irootveld; Famllletrouw. Den
Eikema: Telegraaf 6 HeU'tek;
bart
VDELSBERICRTEN
F)E REGERING blijft spreken van do
aj. Ronde-tafel-conlerentie. Daar
moeten grote gedingen worden beilechtl
Wie de partijen zullen zijn, weet nog
niemand. Wanneer te Batavia niet op alle
hoofdpunten van te voren overeenstem
ming la bereikt, (dit achtte ook dr Van
Mook noodzakelijk alx voorwaarde voor
het bijéénroepen van de Ronde-tafel-con-
ferentle) lijkt ons die Haagse Conferentie
een doelloos begin. Wij zijn er In elk ge
val nog lang niet aan tbe.
C. W.
Bureau Markt U. Telefoon 2743.
Tijdens het weekeinde heeft de staking
van het treinpersoneel te BerlUn. dat zijn
looh in Westelijke marken wenst uitbe
taald te krtfgen. zich uitgebreid en geleid,
tot schermutselingen met Sowjet-Rusai-
sehe officieren, of met de Ooatberlljnae
politie. Zaterdagmiddag lag de 8-bahn. de
bovengrondse spoorweg door geheel Ber
lijn, reed* volkomen stil. Zondagmiddag
onder Bowjet-Ruaslsche contröle
politie In het bezit van de meeste
‘*e luchtspoorweg. 26 Uur
-gebroken atrjjd met dfe’ ata-
hleraan vooraf.
'ag werd het station Char,
oor met geweren gewapende
/erd. nadat een Menigte van
3 stakers met hun aanhangers
de 150 man spoorwegpolitie.
ezet had. langs de rails
in de Sowjet-sector had
een gemeenteraad ander*
het parlement zetelt geen
mte overwegen en te overleggen
worden bestuurd.
Staatsprijs voor letterkunde
toegekend aan Hammacher
Zaterdagmorgen heeft de minister van
O. K. en W. prof dr F J Th. Rutten. de
directeur van het rijksmueeum Kröller—
Müller, de heer A. M. W. J. Hammacher.
mededeling gedaan, dat hem de staats
prijs voor letterkunde 1948 (de P C
Hooftprijs) Is toegekend.
De staatsprijs verwierf hij met een bio
grafie over de schilder Eduard Karsen.
Daarvóór verschenen van. zijn hand een
biografie over Derkinderen en een boek
over de Amsterdams* impressionisten, dat
bekroond werd met de Wijnands Fracten-
prljs. Ook heeft de heer Hammacher stu
die» ovfer de moderne kunst gepubliceerd.
Op 76-jarige leeftijd is Zondagmorgen in
„Bronovo" te 's-Gravenhage overleden de°
Haagse schilder Willy Sluiter.
Jan Willem Sluiter werd 24 Mei 1873 te
Amersfoort geboren. Hij doorliep het gym
nasium te Dordrecht en studeerde aan de
Academie te Rotterdam. -
Sinds 1916 was hij te 's-Gravenhage
woonachtig. Van 1923 tot 1945 tjekleedde
Hlf'het voorzitterschap van het schilder
kundig genootschap ..Pulchrj Studio".
Willy Sluiter verwierf zich vooral be
kendheid door vissersstukken en zijn por
tretten. In 1905 ontving hij op een tentoon
stelling te München de gouden medaille en
In 1907 viel hem op de expositie te Barce
lona eenzelfde onderscheiding ten deel. In
1910 kreeg hij de grand prlx van Buenos
Ayres en In 1913 die van Montevideo.
De stad Amsterdam verleende hem In
1912 de zilveren medaille en San Franclscp
onderscheidde hem in 1914 op dezelfde
wijze.
Na de bekendmaking, dat de demobili-
salie doorgang zou vinden, was het alsof
te Batavia eén magneet was opgesteld,
die alle voot repatriëring in aanmerking
komende demobilisanten aantrok.’ Van
alle knntert komen zij in groepjes af
zakken. per boot, treiy^of auto en op de
voormalige K W Iljirchool wordt hard
g^tderkt om deze fit room te kunnen
f verwerken.
Een militaire patrouille, die Zondag
ochtend de konvooiweg inspecteerde waar
langs het tweede transport van duizend
evacuées van Djokja naar Magelang zou
worden «(gevoerd, trof tussen Salam
Medari een grote trekbom In dt weg aan
Blijkbaar was bij de plaats, waar de
trekbom in de weg was aangebracht, te
vens een hinderlaag gelegd, daar de pa
trouille op deze plaats beschoten werd.
Vóór het konvooi evacuées arriveerde, was
de bom opgeruimd.
Het eerste konvooi.
Magelang reisde, t
van Salam (In het
residentie Djokja) beschoten.
gevolgen voor de passagiers.
Van de Nederlandse zijde vern
dat ter beveiliging van de kon\
tra militaire bewaking te Djokja
gekomen. De militaire waarnemer:
Unci zijn van e‘en en ander op
gesteld.
Birma. Van officiële zijde wordt verno
men. dat brigade-generaal Saw San Po Thin,
gewezen minister voot Karen-aangelegen-
ngden. ia gearresteerd en tn de centrale ge
vangenis van Rangoon opgesloten. Er is geen
reden voor de arrestatie opgegeven.
lërln».
niet allem
iterde OVW-ers.
i een gr<
een *oldi_.
naar de
te luisteren.
„Jonesië. maai
'-•?lling te Ie.
hij naar twee
er hun opleiding
Malakka. Een a
meisje, en hij
jilijkheden voör
met zijn vrouw in
nburg zit. vanwaar hij in Mei 1945 is
ikken. De gesprekken gaan natuur
eer Holland. Allen'verheugen zich op
aanstaand vertrek; alleen een passi-
1 wil het niet geloven voordat hij goed
en wel op de boot zit. In October heeft
hij hier namelijk ook gezeten voor demo-
I bilisatie en toen moest hij net een week
r zijn vertrek terug naar zijn onderdeel
’-.‘wering jtet even een domper op
hun veuade. maaf gauw lachen ze hem
uit. „Knappe vent die on» nu terughaalt-',
zeggen ze overmoedig.
Onrustig stemmen. Bij ongeregeldheden
tijdens gemeenteraadsverkiezingen op Cy
prus is een dode gevallen; 2® personen zijn
gewond en er zijn 117 arrestaties vecricht.
Tornado's in vijf staten in het midden
van West-Amerika hebben tijdens het week
einde 46 slachtoffers gemaakt.
(Bijzondere correspondentie
uit Indonesië).
fAP het terrein voor h'fet hoofdgebouw
v van de K W. III-«hool heerst grots
drukte. Wagen» rijden af en aan en
brengen steeds nieuwe d.emobganger».
Overal staan kisten en liggen plunje
zakken, waarop zich de eigenaars heb
ben neergevleid en gelaten wachten op
de dingen die komen zullen. Voor de deur
van de administratie waar zij zich moeten
melden staat al $en grote rij wachtenden.
Het is een- van die gloeiend hete da
gen, zoals men die zo vaak in Batavia
heeft, en een luitenant, die naast een sol
daat in de rij zijn beurt afwacht, tracht
met een grote zakdoek zijn roodgloeiend
gezicht droog te vegen. Zijn buur, de sol
daat, biedt hem een Escort aan. en grijnst
daarbij ..volgende maand roken we betere,
luit". „Ik hoop het”, bromt deze, ..maar
ik zal al tevreden zijn als ik e^n kouwe
neus heb”. ..Valt nog te bezien" zegt weer
een ander en zo ontwikkelt zich een „n
gespreid over het klimaat in Holland en
waar je dat begint tg merken als je op vu“r. Y"
de boot zit Men is cr in ieder geval van hun v-euec
overtuigd, dat de Joh. v. Oldenbarnevelt
lang geen slechte schuit is.
41s oude bekenden elkaar hebben ge
troffen. davert net van de herkennings-
kreten. De meesten zijn met hetzelfde on
derdeel naar Indonesië gekomen, waarna
ze verspreid werden over de gehele ar-
De bekende Duitse componist I
Pfitzner 1|| Zondagmorgen op 80-jarlge
leeftijd te Salzburg aan een longontsteking
iet werd 5 Me! I860 te I
{eboren. Zijn ouders warenrDuitse
lo.ten. Hij was achtereenvolgens
conservatoria te Koblenz en
verd in 1003 te Berlijn eerste
van het „Theater des V’
erd hij -stedelijk muziekdirecteur
jr van het conservatorium te
urg. In 1920 werd Pfitzner be-
lesterklasse
.Jn. Hij ver
let eredocto-
s een v<
Ove
l geoor
Sommigen achten hem slechts
Wagner-epigoon.
Van zijn opera’s zijn vooral bekend „Der
Arme Heinrich" (1891), „Die Rose vom
Li^besgarten (1887) en Palestrina (1912)
Verder componeerde hij lièderen, can
tates. een kooffantasie met soli „Das
Dunkle Reich" T1931). strijkkwartetten, een
piano-kwlntet. een vioolconcert en sona
tes. Zijn monografieën en beschouwingen
over muziekonderwerpen zagen in 1927
het licht.
KAMP. VAN NEDERLAND.
Heerenveen VSV13—1
NOAD SVV0-1
BW AGOVV0-0
Promotie Tweede Klasse, Dlstr. III.
NEC Gelria5-0
NEC blijft eerste klasser.
Be QuickLabor.
rpOT DE opvallende verschijnselen 'van
1 onze dagen behoort de betrekkelijk
langzame vooruitgang van« de arbeids
productiviteit. Kijker heeft er onlangs al
•ens op gewezen, dat in Frankrijk,
ondanks de vele stakingen, in feite zo
weinig verschil bestaat met Nederland,
vaar vrijwel zonder stakingen geregeld
wordt doorgewerkt. f
Het is een verschijnsel, waarvoor meer
dan één verklaring is te geven. In het
Maartnummer van Humanitas gqeft
de heer A. J. toppersum een beschouwing
over de geest in een bedrijf, die wel
leerzaam is voor de toestanden van na de
oorlog. Een tijdschrift als dit ft niet voor
de grote massa bestemd. Het wendt zich
tot de sociale werkers e.d., de ingewijden
dus Iemand, die ah buitenstaander van
zo"n beschouwing kennis neemt, kijkt wel
even verbaasd op van toestanden, die hier
en daar heersen of geheerst hebben en
die van de lage arbeidsproductiviteit iets
verklaren.
De geest In sommige bedrijvèh was
w«oms bitter slecht, wat zich uitte in tal
rijke diefstallen. In één onzer publieke
bedrijven, waarop men juist blindelings
moest kunnen vertrouwen, was het zo erg,
dat wie niet gapte door de collega's werd
gewantrouwd, aldus de schrijver. Dit is,
naar Kijkers overtuiging, daar nu veel
beter. Er waren productiebedrijven, waar
„struinen" troef was. De geest in een
bedrijf is positief of negatief. Positief is
de „wij"-geest. de geest van eenheid,
waarbij het personeel zich werkelijk als
deel van het bedrijf voelt en spreekt
onze zaak. Negatief is de „ik”-geer
als parool „struinen jongens!" en r
hard werken, anders gaan ze het I
joon snijden. Dat laatste is een i
van het wantrouwen, dat nog alti.
talloze arbeiders heerst, en niet zont
reden, omdat veel werkgevers vroeger
stelselmatig de tarieflonen drukten, wan
neer de arbeiders door flink aanpakken
boven de normen kwamen. Deze- tactiek
werpt nu bittere vruoéiten af. Over het
„struinen" vertelt_.de schrijver sterke
staaltjes. Bij een bedrijf, waar het de
spuigaten uitliep, liet de directie bij een
flink aantal arbeiders als steekproef huis
zoeking doen. Het was met één uitzonde
ring overal raak! Ergens anders voegde
de voorzitter van de kern de directeur
toe: „Ze moeten wel gappen, want ze
verdienen te weinig."
Het’lijkt Kijker verkeerd de schuld van
dergelijke wantoestanden eenzijdig op de
arbeiders te werpen. Voor de geest in het
bedrijf is ook de leiding verantwoordelijk.
Die geest wordt helemaal niet bepaald
door de hoogte van het loon. De arbeider
is niet als een benzinemotor, die harder
loopt, omdat je er wat meer gas
doorheen jaagt. Het zit in zoveel andere
dingen. Een kenmerkend voorbeeld van
het verschil van geest in de- bedrijven
geeft de schrijver bij twee textiel
fabrieken. beide gelegen in dezelfde
streek, in het Oosten des lands. In het ene
bedrijf stond reeds einde 1945 de productie
p«r arbeider hoger dan in 1939, in het
andere bedrijf werd enige uren gestaakt,
omdat een arbeider ƒ4 te weinig in zijn
loonzakje vond en men niet onmiddellijk
en onvoorwaardelijk tot uitbetaling van
‘het ontbrekende bereid was.
Men mene niet, dat deze kwestie van
de geest in het bedrijf alleen bij ons
speelt. De heer Loppersum verhaalt van
de Western Electric in Amerika, wa^r
men in een bedrijf met 22.000 arbeiders
zocht naar de oorzaak van het niet voor
uitgaan <|er productie, ofschoon de leiding
vond, dat in beginsel de productie kon
worden verhoogd.
Men begon met verbetering te brengen
S in de economisch sociale omstandigheden
van de arbeiders (dus gunstiger arbeids
voorwaarden), verder in voeding en rust
tijden. in opwekkende en hygiënische
maatregelen en in de verlichting. De
arbeiders vonden het allemaal mooi, maar
In de productielijn kwam geen verande
ring.
De geestelijke verhoudingen gaven de
doorslag bij de arbeidslust. De geeitelijke
Instelling van de arbeider op het werk
hing van de wijze van behandeling af.
Men riep psychologisch geschoold?
krachten te hulp. Er werd een groot
scheeps onderzoek Ingesteld, en zo ont
stond het Howthorn-experiment van de
Western Electric. De arbeidspsychologen
«agen hun kans, het werd „hun" experi
ment. Niet minder dan 22000 arbeiders
werden volgens de regelen der kunst
ondervraagd. In plaats van scherp toe
ziende werkmeesters kwarten de onder
zoekers, die persoonlijke belangstelling
toonden. En wat bleek nu? Dat er heel
wat klachten waren. Iedere arbeider had
gemiddeld 15 klachten en vele daarvan
waren al jaren oud. Het hele bedrijf
leverde dus een goede 300.000 klachten op,
waarvan een groot aantal wel op hetzelfde
»al zijn neergekomen. Onbelangrijke
klachten konden worden weerlegd, be
langrijke werden, voor zover mogelijk,
ondervangen. Op deze manier werd de
moraalcode, die de productierem bleek
te zijn, doorbroken. Dé arbeiders voelden
zich gelukkiger en de productie steeg. Het
„ik"-gevoel werd „wü"-gevfael en de
fabriek werd „onze"-fabrlek.
Dergelijke ervaringen doen de laatste
tijd steeds meer opgeld. Vele onderzoekers
houden zich bezig mét dergelijke vraag-
•tukken, die zowel voor de sociale rust
•Is de nationale voortbrenging van belang
zijn.
De geest in een bedrijf is^een moeilijk
te vatten ding, maar men kan het als het
Ware proeven. Kijker komt beroepshalve
wel eens hier en daar en dan krijgt hij uit
•Hertel details een indruk: hier is de zaak
«k., of hier is het mis. Een blik, een
woord, een lachje, de onderlinge toon, het
zégt de buitenstaander vrij veel. Boven
dien zijn er personeelsorganen, waaruit
veel kan worden gelezen. Ergens moet de
reden van ons langzaam stijgend cijfer
liggen, een cijfer, dat met name in de
mijnindustriezorg baart Kan men daar
iets van htt Howthorn-experiment leren?
KIJKER
James Ferrestal. de
vroegere Amerikaan-
f' sY se minister van de-
fensie. heeft xich
Zondagochtend van
't leven beroofd' door
-'"T-l ui( een raam te aprin-
g V Sffiga; I «®n van het Marine-
siekenhula te Bethea-
te- -'- da” b(J Washington.
waar h(J sinds enige
weken wegens awaar-
mordigheid
verpleegd. De ramen
van xljn eigen kamer, die op de 17e ver
dieping was gelegen, waren van iwssr
traliewerk voorzien, doch Forrestal heeft
kans gexien in de naastbUgelegen
te komen, waar het raam gemakkelyk
geopend kon worden.
Forrestal is 57 jaar oud geworden. Vol
gens de behandelende arts was de toestand
waarin zijn patiënt verkeerde het onmid
dellijke gevolg van overmatig hard werken
zowel in als na de oorlog. Men verwachtte,
dat een perioue van rust tot algeheel
herstel zou lelden.
In 1940 werd Forrestal onder wijlen
president Roosevelt onderminister van
marine Hij was de stuwende kracht
achter de bewapening var^de V.S. Na de
oorlog leidde hij de „koude oorlog" tegen
de Sowjet-Unie in dezelfde geest. Hij
stond op het standpunt, dat een militair
sterk Amerika de enige werkelijke waar
borg kon zijn voor het behoud van de
Westerse beschaving. „De middelen om
oorlog te voeren moeten In handen zijn
van diegenen, die de oorlog haten," zei
hij.
In Juli 1947 werd hij minister van
defensie en hoofd van de verenigde «trljd-
krachten (leger, marine, luchtmacht). Het
plan voor de vereniging der strijdkrachten
was door Forrestal zelf opgc_-_'.2.
In Maart van dit jaar werd Forrestal
op eigen verzoek van zijn functie ont
heven.
President Truman heeft nationale rouw
TTAN VELE ZIJDEN wordt geklaagd,
dat de regering bij het Indienen van
wetsontwerpen, een onvoldoende toelich
ting geeft, poms ook wordt zo dringend op
spoed aangedrongen, dat de Kamer prac-
tisch gedwongen Is met spoed haar in-
atemmin*/te betuigen. Deze kwaal van het
parlementaire stelsel la een gevaar. Het
is ook niet In het belang van de regering
te trachten sommige wetsontwerpen door
de Kamers té jagen. Soms is het niet
ander* mogelUk.
Een ander nieuw verschijnsel is dat
wetsontwerpen zéér lang blijven liggen,
omdat er geen overeenstemming is te be
reiken tussen regering en de voornaamste
ftActles van de Tweede Kamer Nadat de
Memorie van Antwoord Is verschenen,
wordt er dan nog wel door Kamercommis
sies en de regering aan het ontwerp ge
dokterd. maar veelal hoort men er maan
den. ja laren niets verder van. Hoe zit het
nu toch met het wetsontwerp op de
materiële oorlogsschade?
Weer een nieuw verschijnsel Is. dat
leden van de Staten-Generaal worden
betrokken, niet in de voorbereiding van
de Wetgeving, maar in de bestuurlijke
zaken der regering. Doordat de regering
daartoe medewerkte, bijv bij het instituut
van de negen mannen' (inzake de Indo
nesische kwestie) gaan nu enige Kamer
leden al te zeer overdrijven.
Bij het Indonesië-debat van 17 Mei zeide
de heer Romme:
„Eén belangrijk punt hebben wij In de
verantwoording van de regering toch Wel
zeer node gemist. Dat éne punt is: waarom
de regering tot haar deviaties W overge
gaan geheej buiten de Kamer om".
HoeVel de heer Romme In zijn red» ver
der wel efkent. dat da- Regering regeert
en de Kamer controleert komt hij tot de
conclusie, dat de regering een nieuwe
koers heeft gevaren on dan zegt dit
Kamerlid daaromtrent „Maar wanneer dat
zo is. rijst toch wel de vraag of de rege
ring in het kader van ons staatsbestel dan
niet verplicht is het gemeen overleg met
de Kamer te heropenen, alvorens tot de
afwijking over te gaan.
Communisten niet langer lid
van de Vér. van ex-politieke
gevangenen
De Nederlandse „Vereniging van ex-
polltieke gevangenen uit de besettlnn-
t(jd'* heeft in haar extra algemeen con
gres te Utrecht met 52 tegen 41 stem
men (1 stem blanco) besloten, dat het lid
maatschap dexer vereniging onverenig
baar Is met dat der Communistische
Party Nederland.
Namens de oppositie Is tegen dit voor
stel het woord gevoerd door de heer
Schalker, die dit deed in opdracht van de
C.P.N.; hoewel hem de gelegenheid hier
toe was gegeven door de afdeling Rotter
dam van de vereniging van ex-politleke
gevangenen. De heer Schalker betoogde
o.m., dat het hier gaat om een politiek
drijven, want de communistische leden
van de vereniging hebben z.i. nooit van
hun positie misbruik gemaakt om com-
murtfstische propaganda te voeren
Ruim twintig sprekers voerden het
woord, het merendeel tegen het voorstel.
Namens het hoofdbestuur heeft de heer
W. Bakker diens principiële standpunt
verdedigd, hetwelk Inhoudt, dat de Grond
wet aan alle Nederlanders ae Verplichting
oplegt, mede te werken aan de verdedi
ging van het Rijk en aan de handhaving
van het grondgebied. Waaneer men ge
bruik maakt van de rechten, die de
Grondwet biedt, heeft men ook de ver- oii oolouu,t.
plichtlngen na te komen, die dezelfde tol leider van een mee!
Grondwet oplegt. De leden van de C.P N. aan de ’Kunatakademie te Berlijn
hebben zich in dit opzicht echter gedist»n- kreeg de tltel professor en het
cleerd van de Grondwet en daarom staat raat te straatsburg.
het hoofdbestuur op het standpunt, dat pfjtzner in zijn compositie»
deze mensen geen deel meer kunnen uit- tegenwoordiger der romantiek.
maken van de vereniging. betekenis wordt verschillend ge
Ter vergadering heerste eén gespannen Sommigen achten hem slee
atmosfeer en de debatten waren vaak zeer
bewogen.
De vergadering hield afdelingsgewijs
stemming.
IVAAft ONS STAATSRECHT rijst deze
vraag niet. Deze wens, een overleg
te heropenen, alvörens de 'regering kan
handelen. U „in strijd’ met on* staats
recht"-
Het overleggen ia een zaak van velen:
het handelen is een zaak van weinigen.
Het beooraeleji van de regëringskoers is
een zaak van de Kamer; het koersen zelf
■is een zaak van de regering,
Het was ook practüch natueflöt vol
komen ónmogelijk alvorens van itoer* te
veranderen eerst aan de Kamer te^ragen
of dat mocht. Maar al ware het voor de
regering mogelljk geweest, zij had de
voorafgaande goedkeuring van de Tweed*
Kamer zelf niet mogen vragen.
Het beleid is zaak van de regering, Het
wijzigen van de koere is regeringszaak.
Het parlement kan alleen over deze koers
wijziging achteraf haar goed- of afkeuring
uitspreken.
Gelukkig heeft de regering het zelf
zo begrepen. De regering kan. op adi
van de Hoge Vertegenwoordiger van
Kroon te Batavia, zonder verlof van
Tweede Kamer nogmaals van koer* ver
anderen. Dat moet het land afwachten.
De opvatting van de heer Schouten werd
aldus geformuleerd: De Kamer heeft, be
halve een controlerende taak, ook een
taak, welke bestaat in het deelnemen aan
het gemeen overleg met de .regering Maar
het deelnemen aan het gemeen overleg
met de regering heeft altijd slechte ge
golden’ bij de wetgeving, niet bij het
initiatief tot het besturen. De Kamer heeft
slechte Invloed op het regeringsbeleid,
wanneer de regering heeft gehandeld,
heeft beschikt, heeft bestuurd. Zonder re
geringsdaad geen gemeen overleg. Dat la
het weren van het parlementaire regeer-
en bestuurstelsel.
Het moge in ee
toegaan, in
kracht o
hoe zal
hij mlnisti
de verenigd*
htmacht
strijdki
(esteld.
verd
:n.
in
dtief
•enh<
lijk
ikt van
:est met
niet te
tarief-
gevolg
tijd bij
ider
leel is medegedeeld, dat de eerste
omst te Parija van de ministers van
mdse zaken der vier grote mogend-
i, 23 Mei. te 16 uur plutse-
“/orden geht
irijs.
*n tij
ipoorwei
--
was de onder 8owj
staande politie in he
stations van de l„
van bijna onafgeb.vl
Kers ging
Zonda^mlddai
lottenburg door
politie herove.
ongeveer 2000 s‘
arm in arm dt
die het station bez<
In de richting var.
teruggedreven.
Zondagochtend reed een treitj uit de
Sowjetsector langs een der voornaamste
spoorlijnen West-Berlljn binnen. Op elk
station werd ongeveer 20 man spoorweg
politie afgezet. Op het station Neuköln
losten de Inzittenden naar schatting 300
schoten op de stakers, die het station bezet
hadden. De trein reed weg. toen alle mu
nitie verschoten was.
Sinds Zaterdagnacht zijn
14 personen gewond en 17
arresteerd door J-
nog niet bekend
spoorwegpolitie
overgebracht.
De toestand is echter uitermate* ver
ward en het Is ónmogelijk de juiste om
vang der persoonlijke ongevallen vast te
stellen.
Ernst Scharnowskl. voorzl
communistische vakverenl,
heqft de gebeurtenissen
poging der communisten
log te ontketenen genoer
de UGO in geheel Berlijt..
tor incluis, een algemene
pen, aldus Scharnowskl
Beschuldiging
Het onder Sowjet-Russlsche contröle
staande omroepstation van Berlijn zond
Zaterdagavond een bericht uit waarin werd
beweerd dat een ipoorwegrail, waaraan
een lading springstoffen was bevestigd.
lijke
take:
