FW
Ga er op uit om industrieën
aan te trekken, zegt de raad
RODE ROZEN
HÜWt
Het verboden eiland
Gouda heeft geen gebouwen
te bieden, antwoorden B. en W.
't Leven gonst in Djasinga
Waterplaag in Australië
Onderwijsvernieuwing
vindt weerklank
AT
AAR.
AN NEER.
Bram van Hoven kan
«rtollfn
er over vc
ADOLPHUS
Hollandse nieuwe
Paradijs van rust en eenvoud
Stratford-on-Avon, de stad van het
eeuwige Shakespèare-festival
Sneller reizen in Europa
«xor r
MP
•Stuwdam moei uitkomst
Kleurige lutldc aan een
Amerikaanse Orpheus
WOENSDAG 25 MEI 1949.
GOUDSCHE COURANT.
TWEEDE BLAD PAGINA 1,
GOUDS BEGQOTINGSDEBAT
In de vijfde maand is de gemeenteraad
gisteravond met de behandeling van de
gemeentebegroting voor dit jaav begonnen
Nadat zonder discussie of stemming het
voorstel tot het verlenen van een subsidie
over 1943 en 1949 aan de Goudse vereni
ging „Gektnshulp", was aangenomen, is
gedurende vier uur het gemeentelijk be
leid in discussie geweest. Men is nogal
vlot opgeschoten.
In een verkiezingstijd wordt bij een be
grotingsbehandeling nogal eens gauw de
propaganda-trompet gestoken, maar in dit
opzicht heeft de raad een prijzenswaardige
matigheid betoond. Er was nog een ma
tigheid. In de ..goede'.' tijd kon men dik
wijls hele lasten wensen horen en een
wethouder van financien had dan druk
werk te becijferen voor welke uitgaven
men de gemeente wilde stellen. Dit i* nu
allemaal anders. De invloed van rijkswege
de binding aan zilveren koorden, maakt,
dat een begroting niet zo heel veel ruimte
biedt en dit heeft er toe geleid, dat bij
een begrotingsdebat de verlanglijstjes sterk
beperkt zijn en dat het vooral gaat om de
uitstippeling van een paar lijnen, waar
binnen het bestuursbeleid zich binnen de
grenzen van de mogelijkheden kan bewe
gen. En zo heeft vooral in het middelpunt
der belangstelling gestaan de industriële
ontwikkeling in onze stad. een onderwerp,
dat. zoals alle zaken, een medaille met
twee kanten is. Ga er op uit, zelde raad.
wat hebben wij te bieden, vroegen B. en
Uit de discussies bleek verder, dat de
onderwijsvernieuwing een gedachte is. die
In Gouda leeft en er een krachtige steun
vindt.
De vloer gelegd
Naar gewoonte werden de algemene be
schouwingen geopend door de woordvoer
der van de grootste fractie. Al zijn er zeker
nog wensen, als men de situatie in 1948 bij
het begin van de regeerperiode met die
van thans vergelijkt, dan kan men con
stateren, dat veel werk is verricht en dat
B. en W. in hun taak geslaagd zijn, con
stateerde drs Nederhorst (P vd A.) De
vloer is gelegd, er kan nu verder gebouwd,
worden, zo zeide hij. In het bijzonder was
hij voldaan over het feit. dat een sluitende
begroting is verkregen en dat er een
overschot is, dat hij wilde zien als een
reservefonds voor slechte tijden. HU dacht
daarbij aan eventueel optredende werk
loosheid en hij drong er op aan dan een
werkplan en een financieringsplan gereed
te hebben voor de uitvoering van objec
ten.
Men moet niet alleen naar de toekomst
zien. maar ook naar het heden cn in dit
verband vond de heer Nederhorst het on
bevredigend, dat. terwijl andera plaatsen
industrieën aantrekken. Gouda zit met
•en industrieterrein zonder Industrie. Hij
noemde het een levensbelang voor da
stad industrieën aan te trekken Laat da
gemeente, drong hij aan. de toegangs
wegen vast in orde maken, als koopman
op reis gaan en reclame maken. Een be
lang voor de stad achtte hU het voorts,
gezien de verwachting, dat de kaaspro
ductie niet meer zijn vooroorlogs peil zal
bereiken, te trachten de kaasmarkt te
ontwikkelen en voor verval te behoeden.
Op het gebied van de woningbouw was
hij van mening, dat. al ia de toestand on
bevredigend. B. en W. alle kansen om hier
woningen te krijgen tot het uiterste heb
ben benut. HU vroeg te trachten tot bouw
van woningen voor ouden van dagen en
tot de bouw van jluplexwoningen te ge
raken.
De heer Nederhorst drong aan op
krachtige ontwikkeling van. de gemeen
schapsidee. uitbreiding van de onderwijs
vernieuwing «n vergroting van de moge
lijkheden voor kleuteronderwijs.
Tegen „wild" zwemmen
Ook de heer Engelhard (KVP) had lof
voor de arbeid van het gemeentebestuur.
Hu vroeg de aandacht voor de plaatsing
van de gemeente van de vierde naar de
derde klasse root da «personele belasting
en vond het een aantrekkelijke gedachte
het overschot op da begroting te benutten
voor de financiering van de aan het stads-
plan verbonden werken. HU drong aan
op voorzieningen in het belang van ver
keer en gezondheid op de Naaierstraat
en Achter de Vismarkt. Het maken van
een urgentieplan in geval van eventuele
werkloosheid juichte hij toe. Ook hij wees
op het moeilijke woningvraagstuk. Voor
het zwemmen, vooral ten aanzien van ge
mengd zwemmen, in openbare wateren 09
of van de weg af zichtbare plaatsen ver
wachtte hij een volledige naleving van de
politieverordening. terwUJ hij de speciale
aandacht vroeg voor de toestanden op het
industrieterrein gedurende het badsei
zoen. Voorts drong hij aan op een hogere
subsidiëring van het bijzondere kleuter
onderwijs en op het verlenen van subsidie
aan jeugdverenigingen. Tenslotte ver
klaarde hU. dat zijn partij bereid is tot'
samenwerking met alle andere partUen,
behalve met de communistische.
Bijz. Kleuteronderwijs
-Vreugde over een sluitende begroting"
sprak ook de heer Van Wijk (A.R.) uit,
doch hij zag geen reden voor een hoera-
atemming. de grootste zorg ten aanzien
van de geldmiddelen blijft geboden. Dat
bij het afdelingsonderzoek der begroting
sprekers fractie een lans heeft gebroken
om het overschot te benutten voor de
annulering van de ingevoerde gasprijs-
verhoglng (de heer Van Wijk erkende de
juistheid van de argumenten van B. en
W.. dal dit niet kan) komt niet. dat zij
bezwaar heeft legen reservering, maar
omdat zij de lasten voor de burgerij zo
zwaar acht. dat elke mogelijkheid tot
verlichting dient te worden aanvaard.
Ook hij drong aan op bevordering van
de industrievestiging. Ten aanzien van de
woningbouw moedigde hij B. en W. aan in
hun streven naar verruiming van het te
leurstellende contingent vol te houden. Hij
pleitte ook voor de aanleg van speelplaat-
sen voor de jeugd en wees op het terrein
op de hoek tunnel en de Graaf Florlsweg.
Urgente werken los van het stadsplan
noemde hij de bouw van een brug Oude-
Nieuwe Veerstal. uitvoering Bolwe^kplan.
voorzieningen voor de Naaierstraat en de
bouw van een tunnel op de Zwarteweg.
Hij verklaarde niet enthousiast te zijn voor
de invoering van de schooltandverzorging.
Dit acht hij een taak van de ouders, niet
van de overheid. Tenslotte diende hU een
voorstel in tot wijziging van de subsidi
ering van het bijzonder kleuterondtnrijs.
neerkomende op een verhoging van 25 tot
45 per Overigens hëd hij alle Kulde voor
de arbeid van B. en W.
Optisch bedrog
De volgende spreker was de heer Stijkel
(VVD), die het overschot op de begroting
een optisch bedrog noemde, want de ge
meente teert nog steeds in op haar eigen
dommen. daar allerlei noodzakelijke voor
zieningen wegens geldgebrek niet uitgé-
voerd kunnen worden. Ondanks een be
trekkelijk begrotingsoverschot achtte hij
Gouda s financiële positie nog geenszins
gunstig. Met het Idee van reservering
stemde hij overigens in. Naar werkobjec-
ten voor slechte tijden moet de gemeente
niet op eigen gelegenheid, maar in breed
verband zoeken. Hij was bezorgd dat de ge
meentelijke schuld nog maar voor een
gering gedeelte is geconsolideerd. Het be
leid van B. en W noemde hij het werk
van behoorlijke democraten, maar hij
vond het niet geheel vrij te pleiten van
een zekere matheid en gebrek aan fan
tasie. met uitzondering van de restauratie
van het stadhuis. waarbij is gebleken
welk een resultaat het $treven van de bur
gemeester heeft gehad. Het doorzettings
vermogen. wat hierbij getoond is. moeten
B en W. ook aan de dag leggen ten aan
zien van de aantfekking van nieuwe be
drijven. waarvan de resultaten tot dusver
teleurstellend zijn. Diligent zijn Is niet vol
doende. B en W moeten grote activiteit
tonen en er op uit gaan. Spr. gaf in over
weging een raadscommissie te vormen
die met B. en W. naar initiatieven zal uit
zien.
In het slot van zijn beschouwing maakte
dit raadslid nog enige opmerkingen op
het gebied van het onderwijs. Gezien de
behoefte aan intellect, pleitte hij er voor
een opleidingsschool van zes jaar voor
intellectuele kinderen te behouden en
voorts drong hij aan op uitbreiding van
de onderwijsvernieuwing, in welk ver
band hij vroeg of pogingen zijn gedaan de
heer Swanenburg aan wiens adres in deze
zitting vele woorden van lof werden ge
richt. als hoofd van da Jan Ligthartschool
te behouden.
Geen redèn tot juichen
De heer Snel (partuloos) vond. dat er
niet zoveel reden tot tevredenheid kan
bestaan als men de algemene toestand ziet
en het begrotingsoverschot noemde hij
fictief als men in aanmerking neemt, dat
tal van dingen nog niet uitgevoerd konden
worden. Over de Industrievestiging was
hij teleurgesteld, hij vond. dat het B. en W,
aan koopmanschap en Initiatief ontbreekt.
Als men ziet. dat er geen zwembad is. dat
dit jaar maar drie en zestig woningen,
gebouwd mogen worden en dat er behoefte
is aan sportterreinen, dan kon de heer
Snel niet juichen cn hU vond. dat men
moet oppassen niet door de vloer te zak
ken voor men de muren opbouwt. Met
fondsvorming alleen komt men er niet. hij
zag planmatige productie als dfclossing
«n meende, dat er in de algemene lands-
politiek eep ommezwaai moest komen Hij
verheugde zich in de aanstaande invoering
van de schooltanddienst.
Zondagsheiliging
Nadat de heer Stolk (Comm Partij) had
opgemerkt, dat de gemeente geen eigen
weg kan gaan. omdat zij de regeringspoll-
tiek opgelegd krijgt, besloot de heer Van
Wingerden (Staatk.Geref.) de rij der spre
kers uit de raad. In een analyse van de
huidige toestanden, zelde hij, dat het niet
dient te gaan om de menselijke rede. maar
om Gods erkennning. Hij vroeg invoering
van het gebed (n de raadsvergaderingen,
strafbaarstelling van het vloeken en vol
ledige Zondagsheiliging met sluiting van
bioscopen, cafés en sportvelden. Even
zeer was hij tegen openstelling van het
museum op Zondag en hij bepleitte vrij
stelling vandienst van personeel, dat daar
tegen gemoedsbezwaren heeft. Hij oefen
de er erttiek op uit. dat vlak. bij de kerk
van de Geref Gemeente op hel Stations
plein een ijswagen staat, dit geeft de
kerkgangers ergernis. Zijn beschouwing
besloot hij met aan te dringen op demping
van Achter de Vismarkt. Naaierstraat en
£eugestraat uit een oogpunt van besparing
van onderhoudskosten en bevordering der
hygiëne.
B. en W. antwoorden
Namens
en W. heeft het eerst de
wethouder van openbare werken, de heer
Polet (A.R.) geantwoord Men moest, zeide
hij. geen grote voorstelling hebben van
het uit het begrotingsoverschot te vormen
middel en fonds, dat maar zeer bescheiden
zal zijn. Over het doel er van ia nog geen
beslissing genomen. B. en W. zullen zeker
diligent zijn om naar werken uit te zien.
die in geval van werkloosheid uitgevoerd
kunnen worden, maar de mogelijkheden
zijn niet groot, omdat er als gevolg van de
enge gemeentegrenzen en de slechte bo
demgesteldheid heel weinig werken zullert
zijn te vinden, die arbeidsintensief zijn.
Overigens zal bij eventuele werkloosheid
niqt die categorie werkloos zijn. die tjij
openbare werken tewerkgesteld kan wor
den. Voor arbeiders in de bouwbedrijven
zal er nog jarenlang werk znn. De werk
loosheid zal vooral te duchten zijn onder
arbeiders In de industrie (vooral export)
en daarom vroeg de wethouder zich af of
het wel juist l* zo sterk op Industrieves
tiging aan t* dringen.
Industrievestiging
Wat deze industrievestiging betreft, zei
de heer Polet, dat Gouda niet zo heel veel
aan te bieden heeft. Het industrieterrein
aan de Nieuw* Gouwe is nog niet klaar,
men kampt met een tekort aan zand. Er
is momenteel alleen nog een atukje aan
Schieland's Hoge Zeedijk. Het ls de be
doeling daar enig* industriegebouwen te
maken. De industrie vraagt niet zo zeer
naar terreinen, maar naar bedrijfspanden
en die heeft Gouda niet. Van de Herstel-
bank is voor de bouw v*n bedrijfspanden
heel weinig medewerking te krijgen die
vraagt naar deviezen opbrengende bedrij
ven en die melden zich niet. Dan is er het
feit. dat in Gouda voor nieuwe bedrijven
geen geschikte arbeiders zijn. Een ander
belangrijk punt is. dat reflectanten steeds
vragen: zijn er woningen voor de arbei
ders. Ook dia zijn er niet, Gouda heeft
2200 huizen te kort. Zo liggen de omstan
digheden en het gaat er dus niet om. dat
B. en W. geen fantasie hebben en daarom
heeft spreker geen behoefte aan een raads
commissie ten behoeve van industrieves
tiging: er worden gebouwen gevraagd en
geen terreinen.
Wat de overige vragen betreft, deelde
wethouder Polet mede. dat In gereed lig
gende woningbouwplannen ook duplexwrv.
ningen sijn opgenomen. Aan plannen 1*
grant gebrek, er zijn 500 woningen op pa
pier kant en kiaar. maar er komen geen
toewijzingen Naar sprekers mening wordt
het v^gstuk bij de regering te weten
schappelijk behandeld. Een rol speelt de
te verwachten bevolkingsaanwas, mtar
ten aanzien van Gouda heeft men In Den
Haag andere opvattingen dan Gouda Als
Gouda zijn gang mocht gaan «ag het ook'
meer mogelijkheden in bouwen volgens
het systeem Welschen /-
Overkluizing
Wat da grachten betreft, het is de moei
tukheid het juiste midden te vinden tussen
de eisen van verkeer en hygiene en het
behoud van stadsschoon. Naar spreken
persoonlijke mening aral aan overkluizing
van de Naaierstraat niet te ontkomen zijn,
maar is ten aanzien van Achter da Vis
markt met herstel van de walmclren t*
volstaan.
De wethouder van sociale zaken an van
het marktwezen, de heer Heerkens (KVP)
had slechts enkele opmerkingen te beant
woorden. Ook hij verwacht, dat de kaas
makerij niet op het oude niveau zal te
rugkomen, maar hij is toch wel trots als
hij ziet hoe aardig de Goudse kaasmarkt
al weer floreert De tandverzorging voor
de jeugd ia inderdaad taak der ouders,
maar omdat deze op dit belangrijke punt
te kort schieten, gaat de overheid er met
een schooltanddienst voor zorgen Juist
is de oprichtingsvergadering gehouden om
de dienst op 1 September te laten begin
nen. Wat da werkloosheid betreft, doelde
de wethouder mede. dat er op 20 Mei 55
werklozen waren onder wie echter geen
geschoold* kraclften.
Onderwijsvernieuwing
Mevr Van Dantzig-Melles (P.v.d A de
wethoudster van onderwijs, zeide in haar
beantwoording, dat de onderwijsvernieu
wing nog niet tot andere scholen is uit
gestrekt. omdat de invoering op de school
van de heer Swanenburg. waar een proef
wordt genomen, nog niet klaar is. Is de
vernieuwing eenmaal gehee^ op gang. dan
zullen leerkrachten van andere scholen
een poosje op de Jan Ligthartschool ge
plaatst worden ten einde te trachten de
onderwijsvernieuwing op andere scholen
in te voeren. Of de heer Swanenburg weg
gaat. is zijn persoonlijke zaak Daarop
heeft spr. geen invloed willen uitoefenen.
Wel is hem gezegd, dat het gemeentebe
stuur het op hoge prijs zal stellen zo hij
meent hier te moeten blijven.
Er worden alle pogingen gedaan per 1
September een openbare kleuterschool van
twee. zo mogelijk van vier klassen, in het
Oostelijk stadsdeel (Kort Haarlem) te
krijgen. Voor een opleidingscursus voor
kleuterschoolpersoneei gaat het er om of
een leidende kracht te vinden zal-zijn.
Wat de opleidingsscholen btereft, gaf spr
aan z.even leerjaren de voorkeur Zij is
van mening, dat bij zes klasen het kind
te kort komt Een begaafde enkeling is
nog geen reden om van zeven leerjaren af
te zien.
Over de huisvesting van hel onderwijs
in verband met de toekomstige stijging
vsn het leerlingenaantal door het gestegen
geboortecijfer, zeide mevr. Van Dantzig.
dat men met de Finse school, een school in
het Noordelijk stadsdeel en de vrijkomend*
lokalen van de Huishoudschool, welker
nieuwe gebouw in 1952, naar verwacht
wordt, wel gereed zijn. een eind zal ko
men. Is er nog ruimte te kort. dan zal er
een noodschoot gebouwd moeten worden
Men moet roeien met de riemen, die men
heeft, want als het mogelyk geweest zou
zijn de oude rommel, die Gouda aan ge
bouwen heeft, op te ruimen, zou het al
lang gebeurd rijn.
Mevr. Van Dantzig besloot met een be
roep te doen op de vrouwen en moeders
zich haar verantwoordelijkheid bewust ta
zijn en zich van het gebruik van sterk*
drank te onthouden. Het is geen goed
voorbeeld als zij in bijeenkomsten borrels
bestellen.
Praat er niet zo over
Burgemeester James was de laatste spre
ker op deze eerste begrotingsvergadering.
Hij kon geen juichtonen over de finan
ciële positie der stad laten horen door da
achterstand heeft de gemeente ingeteerd
Het is de vraag of bat geraamde overschot
er InNrezen is Da burgemeester vond, dat
er onevenredig veel over eventuele werk
loosheid gesproken is Men moet er niet
zo erg over praten zei hij. anders kon het
wel eenx zijn. dat men de crisis uitlokt.
In de eerste plaats kent Gouda momenteel
geen werkloosheid de wetklozen, die
er zijn. vormen een normale marga en
verder ziet spreker de toekomst niet zo
somber in.
De bestemming van het overschot Is
nog niet vastgesteld. Er zijn twee gedach
ten: vorming van een middelenfonds en
vorming van een fonds voor stadsverbete
ring ten einde wat aan de uitvoering van
het stadsplan te kunnen doen als een ge
legenheid daartoe bestaat. Overigens zal
men eerst eens moeten kijken hoe het met
het overschot staat.
Wat de industrievestiging betreft, men
moet zich niet ongerust maken, dat het
terrein nog zo leeg J» Aanleg van een
industrieterrein kost nu eenmaal tijd. Gou
da gaat er direct op af als ër een kans op
vestiging Is. maar het heeft weinig te bie
den. Zo ging er pas een silo van het Ned.
Landbouwcomité aan de stad voorbij, oril-
dat er geen gebouwd was.
Ten aanzien van de kaasmarkt achtte de
burgemeester het een lichtpuntje, dat aan
de Rijkslandbouwwintersi hooi een cursus
in zelikazeo voor jongedoebters ls inge
steld.
Geen Zondagsdwang
Aan de heer Van Wingerden antwoordde
de burgemeester wat de Zondagsrust be
treft.- dat het geen zin heeft en dat men
geen recht heeft anderen te dwingen Zon
dagsrust te houden zoals men dat zelf
doet. De burgemeester acht het zijn plicht
Of gij achttien bent of tachtig,
Uw Rheumatische pijnen doen
hun slopend werk -
en gevoelt U een wrak en afgeleefd, ver
vóór Uw tijd Zorg ervoor die «lopende
kwaal te boven te komen: begin liever
vandaag dan morgen de beproefd heil
zame Kruschen-kuur. waaraan talloze
lijdera aan rheumatische pijnen een
nieuw leven ta danken hebben. Kruachen
ls een zuiver natuur-product. een aamen
atel van re* minerale zouten met een
erkend aansporende werking op de bloed
zuiverende organen Daarom la. juist
waar onzuiver bloed zich demonatreert
in Rheumatische pijnen. Kruschen Salts
de redder in de nood. Begin ermee
hoa eerder hoe beter: iedere morgen de
klein* doaia. Maar wel regelmatig! Vraag
Kruachen bij Uw Apotheker of Drogist.
Tot oa mot t$ Mei la-lï-M en t.S»—S uur
Museum „Het Catharine Gasthuis": Tentoon
stelling tekeningen Vlneant van Gogh. (Zon
en feestdagen geopend 1t uur. Maandag en
Vnjdse 1 J»—uur).
n Mel t uur TUdelük Stadhuis: Vergade
ring gemeentel aad,
35 MeJ 1.30 Mnr BJekersslnf *1 «1: Meubelvel-
Ung door deurwaarder R. van Blokland.
35 Mrl 7—uur Raam IS: Zitting prijzen^
commissie voor indienen klachten.
3i Mrl 7.M uur Ned. Geref. Gemeente:
Spreekbeurt da Joh. van Welzen.
U Mel S uur Reünie: spreekbeurt da J.
Börger voor Logos-verband
U Mel I uur Centraat: Trekking deelne
mer» vliegtocht Goudse middenstand
Met 1* uur O N A -terrein: Voetbal-
tournooi eportvereniging PTT. Gouda
71 Mei 7 uur Houtmaniplantsoen: Concert
Dordtse Postharmonie.
»7 Mei 7.45 uur Rona: Evangelieprediking,
sprekers P. Douma en A. Bakker
il Mal 7 3» uur Veemarktrestaurant: Verto
ning poppenkast voor Junioren Chr. Sport
vereniging De Jodan Boys ter gelegenheid
15-jarig bestaan.
31 Mei 7.30 uur VrUe Evang. Gemeente: Bid
stond.
tl Mei 7.3* uur Veemarktrestaurant: Feest
avond senioren Chi Sportvereniging De
Jodan Boys ter gelegenheid 15-J*nf be-
ataan.
Bioscopen
Raünle Bips coop: Opium (Dick Powell en
s ene Hasso)
Schouwburg Bioscoop: Spiing in Parklane
(met Anne Neagle en Michael Wilding).
Thalia Theater: Bestemming Tokio (met
Cary Grant en John Carfi) Hemelvaartsdag
Cobra\Afgod (met Maria Montee en Jon Ha l)
Aanvang: 7 en S.15 uur. Hemelvaartsdag:
3 1 7 en 1.15 uur.
Doktcrsdienst
Bil afwezigheid van ri* huisaits zijn op
Hemelvaartsdag te consulteren de doktoren
A J Kettlar. Gouwe 1M (telefoon 3S5S) en
H Reedijk Crabethstraat 45 (telefoon 1133)
Apothekersdiénst
(Particuliere correspondentie)-
EN ZET U masr in de krant, dat ze
een oud vliegtuigje kunnen sturen,
om me op te halen" zegt Bram van Hoven
uit Waddinxveen. „En schrijft U meteen
eens iets over de militaire chauffeurs,
want we schijnen z.o'n slechte naam te
hebben in Holland, dat we nergens aan de
slag komen. Ze moeten maar eens komen
kijken, hoe we er hier allemaal voor
staan"
't Onderwerp ligt hem zeer na aan net
hart. want hij bestuurt een zware drie
tonner en straks wil hij in het burger
leven ook achter het stuurwiel kruipen.
Bram zit in Djasinga. een van de grotere
plaatsen In het pas opengelegde gebied
ten Westen van Buitenzorg. De mannen
van 4-8 R I liggen verspreid over de ver
schillende huizen rondom de aloon-aloon,
he! best te vergelijken met een Nederlands
dorpsplein. Er Is zelfs een pomp, zij het
'n beetje verwaarloosd
Het leven gonst in Djasinga! Alvorens
een praatje met de soldaten te maken,
hebben wij de omtrek verkend. Voor een
niet gering deel. dankte dit plaatsje zijn
voorspoed aan de grote rubber- en olie-
onderneming even builen de stad. Hier
ziet men vernielde huizen van~de em
ployés. verroeste skelelien van personen-
en vrachtwagens, vfrwildcrde tuinen
Maar er tussen in is een post van het
Rode Kruis, waar dagelijks polikliniek
wordt gehouden en het telefoonkantoor,
waar men druk in de weer is nieuwe lei
dingen aan te leggen. Een ondernemtngs-
auto suist voorbij, op weg naar de fabriek,
die natuurlijk ook in puin ligt, maar spoe
dig weer draaien zal. zij het voorlopig
geïmproviseerd
Hoog op de heuvel staat de ruïne van
de administrateurswoning, met zijn lege
ramen uitziende over het wijde golvende
land en de bruisende kali. Er omheen lig
gen de tennisbaan, de vijver en het zwem
bad. Nog staan de statige koningspalmen
ter weerzijde van de o 'laan In de fa
briek. die iets lager ligt wordt hard ge
werkt aan de opbouw Een atap dakbe
dekking is reeds aangebracht cn voor wat
de rubber betreft, zal spoedig de produc
tie kunnen worden hervat. Nog verder
qmlaag. aan de overkant van de kali, kijkt
men neer op Djasinga. Popperig klein
zijn de exercerende troepen op het sport
terrein. mannen van dit land, uit deze
omgeving, die straks politie en patroutlle-
dienstcn zullen verrichten. Het leven
gonst! Een peloton van de genie is bezig
met het herstel van een brug. Als we op
de aloon-aloon belanden, slaat er Nico
van Eist. een timmerman, druk in de weer
met de bouw van een cantine.
..Straks, als de weg naar Bantam open-
komt. krijgen we hier een hoop verkeer
langs, dan kun Je best een groot gebouw
hebben ta zijn mening en hij zet de zaak
daarom ook royaal op. Een paar toekangs.
die hij In de kampong heeft opgescharreld
helpen mede. onder zijn leiding. Reeds
eerder kwam er een keurige toneelzaal
onder zijn vaardige handen vandaan. Het
ziet er niet naar uit. dat deze cantine zijn
Heerlijk
Uw haar t« wassen
mat hat
Een verzonnen inbraak
Bij onderzoek is gebleken, dat het be
drag van 325 gulden, dat bij een Inbraak
met een valse «leutel ten nadele van een
buurtvereniging zou zijn gestolen in een
woning aan de Boelekade. niet de buit
van een inbreker, maar van de pen
ningmeester der vereniging, een 54-jarlge
nachtwaker, die de kas ten eigen bate
heeft aangewend De penningmeester had
de inbraak in zijn woning verzonnen om
het kastekort van 392 gulden te kunnen
verbergen.
Advertentie
At tvtn/s*
te zorgen, dat men in zijn Zondagsheili
ging niet gehinderd wordt, maar hij ziet
geen reden noch heil dwingend °P te tre
den tegen hen. die andere opvattingen
hebben. Een vloekverbod is Keen taak van
de gemeentelijke overheid, maar .van de
wetgever
Over de onderwijsvernieuwing zeide de
voorzitter *het gevoel te hebben, dat er
nog ieta meer gedaan kan wofden en dat
dit streven niet tot één school beperkt be
hoeft te worden. Mogelijk is er iets te
doen nu er nog een tweede vacature van
hoofd ls.
Het verlenen van subsidie aan jeugd
verenigingen stuit, gezien het rrota aan
tal clubs, op financiële bezwaren, besloot
de burgemeester.
Vanavond gaat de raad met da begro
tingsbehandeling verder. Dan spreekt van
de^bestuurstafel nog de heer Hagedorn. d*
wethouder van financiën en dan hangt het
verder van de raad at of de behandeling
heden gereed komt.
Lijsten voor raadsverkiezing
genummerd
De nummering van de candidatenlijsten
voor de gemeenteraadsverkiezing is in een
gisteravond gehouden vergadering van
het honfdstembureau als volgt vastge
steld: 1 Partij van de Arbeid 2 Katho
lieke Volkspartij; 3 Gecombineerde lijst
Anti-Revolutonnaire Partij en Staatkundig
Gereformeerde Partij; 4 Communistische
Parttj Nederland: 5 Christelijk Histori
sche Unie: 8 Volkspartij voor Vrijheid en
Democratie.
Circus komt naar Gouda
Het circus Strassburgcr. dat twee Jaar
geleden voor het laatst in Gouda speelde,
komt- volgende week drie dagen naar
hier. Daar er op de Markt in verband met
het werk voor de restauratie van het
stadhuis niet voldoende ruimte Is, wordt
de fent - - een geheel nieuwe op het
terrein aan de Graaf Elorisweg. op de
hoek van de Bodegraafse Straatweg, op
gesteld Hef circus komf van Utrecht en
vertrekt van Gouda naar Gorinchem.
BENOEMING
Tot vioolleraar aan het douda conser
vatorium is benoemd de heer Moss Wolff,
dirigent van Gouda s Liedertafal.
DERDE RONDVLUCHT
In het kader van de Meimaandactia van
de Goudse middenstand ral Zaterdag de
derde vliegtocht boven Gouda gemaakt
worden. Vanavond worden de twintig ge
lukkigen „uitgeloot".
BESMETTELIJKE VEEZIEKTEN.
In April werden op vijf boerderijen in
Bergambacht, twee In Haastrecht. Nleu-
werkerk ad. IJaael. Reeuwijk en Zeven
hulzen en één in Berkenwoude, Gouderak.
Moerkapelle. Ouderkerk a. d. IJMel en
Stolwijk gevallen van mond- en klauwzeer
geconstateerd bij herkauwende dieren en
varkens. In Bergambacht en In Schoon
hoven werden op vier bedrijven gevallen
van scabies geconstateerd bij eenhoevig*
dieren en schapen
Bram van Hoven uit Waddinxuc**
laatste werkstuk zal zijn, want er is veel
te doen. veel dat wacht op herstal en op
terugkeer tot oude welvaart en voorspoed.
Alles werkt weer
..Of het nou nooit droog wordt" zeggen
de mannen van het voormalig Stafwacht-
peloton. Ze zitten op een kluitje bijeen
voor hun kwartier, dat eens diende tnt
verlofcentrum van T.N.I.-soldaten. Op
eens is de hemel dichtgetrokken met
grijze wolken en daarmee is het plan om
een partijtje te voetballen, de bodem in
geslagen. want overvloedig klettert de
regen neer.
De kans is nu achter schoon, om een
praatje met hem te maken, of alleen masr
te luisteren, naar wat zij te vertellen
hebben zo onder elkaar. Henk Duvn uit
Vclsen blijkt een dqr populaire figuren-
te zijn, hoewel ze één ding op hem tegen*
hebben: ..Hij heeft het naar zijn rfn in de
Hopen cn durft daar rond voor uit te
komen' En ja. hanr nou es even. zol*ng
er nog mensen zijn, die er zo over denken,
sturen ze ons nooit terug naar Holland!
Dat je zoiets denktsoedah, maar hou
je kop d'r over!
Het grote werk zit er eigenlijk al op
voor detachement Djasinga. De tijd van
actie ls overgegaan in de kalme sleur vsn
de routlnopatrouille. In de omgeving is
alles rustigi De assistent-wedana kwam
zelfs met veertien vuurwapens aandragen,
vrijwillig ingeleverd door de bevolking.
De fabriek, die weer jverken gaat, de
bruggen, de wqgen. de polikliniek, de
pas.sar-en de telefooncentrale, vormen de
oogst waarvoor drie maanden lang hard
is gewerkt.
Het land, dat jarenlang een gesloten ge
bied is geweest, werd opengebroken. Een
Ungc colonne van soldaten, zusters, tech-
nici en planters toog aan het werk en
ontplooide een geweldige activiteit. De
eerste noden zijn gelenigd, de veiligheid
is gewaarborgd, qu gaat het snel vooruit.
De taak van dc soldaten is slechts ta zor
gen. dat deze voortgang door niets wordt
belemmerd.
..Of het nu nooit droog wordt" zeggen
de soldaten. Ze kaarten, ze voetballen en
te studeren een toneelstuk ln onder lei
ding van de aalmoezenier, met de Rode
Kruiszuster ln de hoofdrol.
Niemand ramt zich op de borst, nie
mand beroemt zich op het feit, dat Dja
singa in zo korte tijd tot nieuw leven is
gekomen. Zij braken het land open an
baanden de weg. waarover thans de voor
raden worden aangevoerd: Voedsel, kle
ding. medicamenten, machines en bouw
materialen.
t Is slecht met de groente dc laatste
tijd, luit" vertelt Nico de Boer cn hij kan
het weten, want hij komt uit Andijk en is
bovendien de kok van deze post.
..Straks ga ik weer in de zaadkwekërij",
zegt Simon Bakker uit Enkhuizen.
Men houdt van dc Hollandse soldaat,
omdat hij pretentieloos is: omdat hij
mens is cn geen vechtmachine; omdat hij,
zodra de rust en veiligheid zijn verzekerd
ln een bepaalde streek, de allures aan
neemt van rustige bewoner van die
streek, die volkomen opgaat in de kleine
dingen van alledag en daarbij haast ver
geet. dat hij eigenlijk soldaat is.
Het laqd breekt open, bloeit op en in
Djasinga leven onze mannen als rustige
at reekbewoners. Vergeet echter niet, dat
zij het waren, die deze doorbraak volvoer
den z.elfs zullen Zij vlellicht vergeten
het U t* vertelley.
Predikbeurten voor
Hemelvaartsdag
Ned. Herv. Gemeente St Janskafk
(Achter de Kerk 5) 10 uur ds W. Willaln-
se. Hilversum.
Ned Herv. Ver. Calvijn (Turfmarkt 143)
10 uur de. heer G. Beekman. Eiburg.
Evang Lutherse Kerk (Gouw* 134) |0
liur ds W V. Schröder.
Oud Katholieke Kerk (Gouwe 107) 19-M
uur pastoor G. P. Giskes.
Geref. Kerk (Tuffmarkt 80) 10 uu» ét
iA Niihuis
Geref. Kerk art. 31 (in Chr. Geref. Kerk,
Gouwe 141) 8.30 uur d» G. Koenekoop.
Geref. Gemeente (Stationsplein 15) 19
uur ds C Steenblok.
Chr Geref. Kerk (Gouwe 141) 10.15 uur
de heer J. van Leeuwen. Rijswitk.
Ned. Geref. Gemeente (Turfmarkt-58) 18
en 5 uur ds Joh van Weizen.
Gebouw Zeugestraat 38 5 uur da H.
J Grisnigt.
Fiets gestolen Voor een winkel aan
de Kleiweg is gistermiddag een dames
fiets, die op slot stond, gestolen.
Uit vroeger tijden
De Goudsche Courant meldde
75 Jaar geleden.
Uit het verslag van da toestand dar ge
meente Gouda in 1873: De Boelakade
onderging voor zover zij door d« gemaenta
is overgenomen een aanmerkelijke verbe
tering. De weg is gegrind_terw1jl langs de
hulzen een klinkeratraat ter breedte van
twee meter is aangebracht. Door het af
breken van de gebouwen, die door de ge
meente werden Hangckocht. kon de toe
gang aan de kant van de Karnemelksloot
worden verbreed.
5» Jaar geleden.
Uit Schoonhoven: Zaterdag zal ln het
heren-logement alhier in de oprichting»
vergadering van het algemeen Nederland*
werkliedenverbond «preken de heer D. de
Klerk, lid van de Tweede Kamer.
25 jaar geleden.
De heer Henri C. de Man, da opvolger
van de heer J. H. B. Spaanderman als
organist van de St. Janskerk. zal der tradi
tie getrouw in het zomerseizoen een sen*
orgelconcerten geven, waarvan het eerste
op 27 Mei. Welwillende medewerking zul
len hierbij verlenen de heer Dick Weiman,
bariton, uit Amsterdam, en onze «tadge-
noot de heer J. J. Jager, viool. Da hear
"?e Man zal vier anlontimmar* ten gebotf
u da doeg hem «eewn-
le „MtrchPTOtfrnohala".
WOENSDAG 25 MEI 1949.
EERSTE BLAD - PAGINA 3.
ALTIJD dat lawaai rondom de moderne
A ntens. altijd jachten, altijd een tram.
die op het nippertje moet worden gehaald,
een telefoon, die storend ratelt, juist als
de opgerocpene eens rust en stilte wenst.
men zou verlangen er uit weg te lopen
naar een èfland. ver van de moderne be-
ichaving. een eiland waar geen telefoons
lijn. waar niet elke avond een hoop narig
heid. in de vorm van een krant, in de
brievenbus wordt gestopt, waar geen
woningnood heerst en dus samenwoning
onbekend is, een eiland waar zelfs geen
wekker met zijn hatelijke ochtendlijk ge
ratel bestaat.
Zo'n eiland, zo n ideaal oord van rust
en stilte bestaat Dit eiland, waarvan de
gemartelde moderne mens droomt, heet
Nllhau. Het maakt deel uit van de
Hawai-eilanden cn het behoort dus tot
de Verenigde Staten. U weet. dat men de
..States" niet zo gomakkclljk binnenkomt,
maar vóór u zich alle moeite gaat getroos
ten, welke u moet doen om immigratie-
vergunning te krijgen, willen we u toch
waarschuwen, dat u. alle eventuele ver
gunningen van de Amerikaanse regering
ten spijt, ook niet de geringste kans hebt
voet aan Niihause-wal te zetten. Niemand
mag dit 20 bij 6 mijl grote eilandje be
treden. ook de zeelieden niet. die voedsel
brengen. Zelfs dokters worden slechts In
het uiterste geval toegelaten en dan wor
den er al heel weinig woorden tot hen
gericht Want geen inboorling mag. zon
der bijzondere vergunning, met buiten
staanders spreken.
Op Niihau heersen feodale toestanden en
wel sinds 1863. toen mrs Francis Sinclair
(de koring van Hawai bewoog haar het
"Eiland tc verkopen voor 10.000 dollar. Op
het ogenblik wordt do waarde van het
eiland Rcschat op 4.000.000 dollar en de
tegenwoordige bezitters, die het van
bovengenoemde dame hebben geërfd, mrs
Robinson cn haar vief zoons, nemen geen
enkel risico het te verliezen aan de be
schaving. Schoorvoetend hebben ze toe
gestaan. omdat ze niet anders konden, dat
gedurende de oorlog verdedigingstrqepen
van het Amerikaanse leger op het eiland
werden gestationncerd, manr ook deze
troepen zijn er niet in geslaagd de onzlch-
barc muren, welke de eilandbewoners om
zich hebben opgetrokken, neer te halen
Juister gezegd: de Robinsons hadden, vóór
de Amerikaanse troepqn op het eiland
verschenen hun eisen gesteld: geen ge
praat met bewoners van het eiland, geen
sterke drank, zelfs probeerden de Robin-
ions de Amerikaanse soldaten het roken
sf te leren. Voor alle partijen was het een
vreugdevolle dag. toen de GI's het eiland
vaarwel konden zeggen.
Democratie Dank u f
Achter dit privé „IJzeren Gordijn" leeft
een primitieve beschaving. Op Niihau
gaat men te voet of tc paard. Wegen zUn
er niet. alleen sporen van veewagens
geven iets van een weg aan. Men ziet op
Bmgerdag te Apeldoorn
Uitgaande van het bestuur van de
Apeldoornse Gemeenschap zal. in
samenwerking met het gemeentebe
stuur. evenals in enige andere
plaatsen in ons land. een burgerdag
worden gehouden, waarop aan de
in 1925 geboren jongelui een oor
konde van burgerschap zal worden
uitgereikt, yoor 'de eerste Apel-
r1onrn"o burgerdflg. welke op Za
terdag 18 Juni zal worden gehpu-
den. komen 1300 jongelui in aan
merking. Zij zullen tot een bijeen
komst worden uitgenodigd en o.a.
door burgemeester mr A. L. des
Tombe worden toegesproken.
De burgerij zal worden verzocht
tc vlaggen. Vijf plaatselijke muziek
corpsen zullen in het Oranjepark
ter ere van dé nieuwe burgers con-
icrteren. De uitreiking der oorkon
den zal symbolisch aan één jonge
man en één jongevrouw geschieden,
die door loting zullen worden aan
gewezen.
het eiland veel cocospalmen. kudden vee
en schapen. Er staat één groot gebouw:
de woning van de familie Robinson, die
twintig kamers bevat. Het is in Engelse
stijl opgetrokken en zo behaaglijk, dat
men zich afvraagt hoe het mogelijk Is. dat
dc 250 eilandbewoners genoegen nemen
met eenvoudige hutjes. En ze zijn blijk
baar tevreden en vrij van zorgen. De
Niihauers zingen veel en graag, alsof er
geen verdriet in de wereld is. Ze maken
jacht, op wilde varkens en vissen met be
hulp van klcinp harpoenen. Dc weinigen,
die vergunning hebben gehad het eiland
te verlaten en er later terugkeren, zeggen,
dat ze he.inwce hadden naar de rua:
cn eenvoud, welke er heersen.
In 1947 heeft de regering van Hawai een
poging gedaan hervormingen op het
eiland ln te voeren Zij heeft toen een
onderzoek op het eiland laten instellen
cn daaruit bleek, dat er wel zeer achter
lijke toestanden heersen Kinderen wor
den. reeds op hun tiende jaar. na heel
weinig onderwijs te hebben genoten, inge
schakeld in het arbeidsproces. Ze ver
dienen dan anderhalve dollar per dag. F.en
volwassen Hawaise arbeider kan het tot
drie en een halite dollar per dag brengen.
Eigenlijk is er op het eiland weinig geld
in omloop Alles wat er te koop is. wordt
geleverd door de ..Gemeente-commis
saris", In feite. de familie Robinson
In de practijk worden de arbeiders dan
ook vaker in natura dan in geld betaald
Van democratie is eigenlijk geen sprake.
Toch wilden de bewoners geen hervor
mingen. aangezien ze daarvan „slechte
invloeden" vrezen. Ze hebben dan ook tot
de Hawalse overheid een petitie gericht
met verzoek hun heiligdom te laten wat
het is.
De regisseur Max Obal
overleden
Dezer dagen ls tc Berlijn overleden de
regisseur Max Obal. vooral bekend uit
de tijd van* de stomme film. Obal regis
seerde o.a. een grote film met Asta Niel
sen. Waldemar Psylander en Ernst Rei-
chert. Hij bewooc Alexander Moissi. Tilla
Durleux, Paul Wegener cn Adolt Wohl-
brück voor de film te spelen.
Na het ophalen van ruim 30 granaten
tijdens het uitbaggeren van het Eind-
hovens kanaal oorbeelden de autoriteiten
het veiliger voor arbeiders en ompeuinp
het werk stop te zetten en het kanaal
tussen de haven (ot voorbij de Hulster-
brug onder Geldrop drobg te leggen.
Manschappen van de Hulpverlenings
dienst zijn sinds Zondagmorgen in het
drooggelegde pand, bezip met het syste
matisch aftasten van de u-eke bodeip.
*9VV
(Van onze Londense correspondent)
DE GEBOORTEDAG van Shakespeare is
23 April. Het is ook de dag van 0e
heilige Joris, die Engelands bescherm
heilige is Dat zijn twee vieringen voor
het Engelse vplk Maar veel werk wordt
er niet van gemaakt In Stratford aan de
Avon verzinkt de verjaardag van zijn
grote zoon ln het lange toneelfeest. aan
Shakespeare's werken gewijd, dat duurt
van April tot October
Zes maanden van het jaar wijdt Strat
ford aan de Avon zich geheel aan Shake
speare. De andere zes maanden worden
gebruikt voor de voorbereiding van het
feest Alle twaalf maaqden ka f a.tn een
bezoek brengen aan het huis waar Shake
speare werd geboren. Het is een lage.
onaanzienlijke woning uit de Tudortijd.
zorgvuldig onderhouflcn. De toegangsprijs
bedraagt een shilling en verleden jaar
nog niet eens een goed jaar hebben
meer dan 200 000 Strat(ordganger3 die
shilling betaald, vertegenwoordigend een
ton gouds.-
De schouwburg „the Shakespeare Memo
rial Theatre", is een betrekkelijk nieuw
gebouw in de strenge stijl der doelmatig
heid. Het toneel en zijn inrichtfng zijn
prima, en er is geen plaats ln het audl-
Voor de zoveelste maal heeft de lente
intrede gedaan na winterse dagen. En
jeugd en mama's hebben de buitenlucht
weer opgezocht.
De rommlsiiic voor het toerisme van de
Organisatie voor Europese Economische
Samenwerking heeft plannen uitgewerkt,
die ten doel hebben het oponthoud van
internationale treinen bij de grensstations
in Europa Ie beperken. Wannyer dit voor
stel door de negentien landen, die lid ztln
van de organisatie, wordt aanvaard, dijn
zal hel reizen in Europa In de naaste toe
komst aanmerkelijk minder t||d vergen.
Vijf tot twintig procent van de reistijd
gaat tegenwóord.g verloren aam de grens
station.' van de belangrijkste Europese
lijnen De Slmplon-expres brengt op zijn
reis van Parijs naar Milaan 76 minuten
door aan dc Frans—Zwitserse grens en
70 minuten te Brlgue-Domodossola aan de
grens van Zwitserland en Italië, dat is
16 procent van de totale ieistijd.
Aan dc andere kant besteedt dc 'Blau
we VogeF'-expres op de route Parijs-
Brussel slechts twee minutèn aan de «rem.*
daar de douaneformaliteiten tijdens het
rijden verricht worden.
De commissie voor het toerisme van de
OEEC. van oordeel dat het oponthoud'aan
ck- arenzen het Internationale toeristen
verkeer belemmert, acht verhoogde sa
menwerking ter vergemakkelijking van de
uitvoering der grcnsvoorachriften nood
zakelijk.
VERHAAL
- TN de elegante woning van de mooie, ge-
■k vierde actrice Myra D. Allen, die er op
bezoek waren geweest, waren reed» ver-,
trokken, op een wenk van de gastvrouw
wg» ik alleen gebleven. In gemakkelijke
fauteuils gezeten babbefden wij nog wat
na over onj beroep, over het toneel en
natuurlijk ook over de collega's. Ik had
Myra lange tijd niet ontmoet en was daar
om blij wat meer te horen over haar
schitterende carrière. Vol bewondering
sloeg ik dc gracicuse bewegingen der Jon
ge. inderdaad zeer schone vrouw gade.
Opeens treedt het dienstmeisje de ka
mer binnen met een grote mand vol prach
tige rode rozen. Een juichkreet!
Myra springt op en 'snelt het meisje te-
setnoet en verbergt haar gelaat In de bloe
menweelde. Dan wendt* zij zich stralend
van geluk tot mij.
Daar! zegt zij en reikt mij een naam
kaartje aan.
«Aan de meest geliefde en mooiste al
ler vrouwen", lees Ik op het kaartje, nleta
meer
Ik ben te bescheiden om te vragen van
wie deze bloemenhulde en deze vleiende
woorden afkomstig zijn. Ik weet immets.
«lat Myra gelukkig getrouwd isMaar
sij heeft zich ai weer ln haar fauteuil ge
nesteld en een sigaret aangestoken.
Ja. waarde vriend,
zegt zij, aan deze rozen
*lt een hele geschiedenis
vast. Zal ik jou als oude
trouwe vriendin ze eens
vertellen? Vooruit dan
maar. Ik moet een paar
Jaar terug. Bert en lk wa
ren pas korte tijd verloofd
en ik had mijn eerste en
gagement bij hot stedelijk
toneel te B Bert moest
een concerttournée begin
nen door dc Skandinavi-
•che landen en "natuurlijk
nad ik hem dolgraag ver
gezeld. Temeer, daar die
tournée verscheidene
maanden zou duren. Ik
«on echter onmogelijk
aaarvoor verlof krijgen,
dus moest hij alleen ver
trekken. Bert deed het
met een bezwaard hart,
want hij kende maai al te
goed de gevaren, die een
zo jonge actrice bedrei
gen.
Of hij toen bang was.
dat- Jan Damen?ik
weet het niet. In elk ge
val bewees Bert mij, toen
hu in het Noorden was.
■uerlci kleine attenties,
die mij steeds weer gelukkig maakten.
Zo kreeg ik op zekere dag hij was
'oen in Oslo net zo'n mand met rode
jozen als deze. Bert had de bloemen na
tuurlijk telegralisch in B besteld, maar
Ik vondshet een wonder van hem, die zo
ver weg was. deze bloemenhulde te kril-
*'n en ik was er hem van ganser harte
dankbaar voor. Toen ik des nacht* echter
niet in slaap kon kotnen. dwaalden mijn
gedachten naar Jan Damen. de vlotte ac
teur met zijn knappe gezicht en betove
rende stem
Hoe had hij mij de vorige'dawtijdens de
repetitie van ons nieuwe stuk Tn zijn ar
men gedrukt' En dan al die lieve woord
jes. die hij mij zo wilde de schrijver
van het stuk het in de oren fluisterde.
Toch voelde ik in mij een natuurlijk ver
zet tegen de slechte gedachten, die In mij
rezen Het gevolg was. dat tk de scène niet
kon spelen, zoals het moest, ik vond mij
zelf net een onhandige dilettante.
Kleintje, zei Damen na de repetitie,
als Je zo verder speelt. Is het effect van
ons stuk volkomen bedorven Je speelt zo
stijf als een stokvis en je weet toch. dat
juist met deze scene het stuk staat of
vajt. Op de volgende repetitie was het
weer precies eender De regisseur wond
zich op en zei minder vriendelijke woor
den tegen mij en Jan Damen riep uit.
toen ik weer als een blok ijs in zijn armen
lag:
Maar mens. wat bezielt je, het is
toch maar toneelspel!
En lk wist ipaar al te goed. dat het
slechts vrees voor mijzelf was en dat ik
bang was tijdens het spel deze man mijn
In een gemakkelijke, fauteuil gezeten babbelden we
nog wat na
zwakte en onzekerheid te verraden, waar
mede ik mijn liefde voor Bert zou prijs
geven .1
Vier dagen nadat mijn verloofde mij de
rozen had gezonden, wachtte ik Jan Da
men en de regisseur op bezoek. Des mor
gen* was Ik namelijk van plan gewerat
mijn rol aan de directeur terug, te geven
en had ik gezegd dat ik ze nfet spelen
kon cn ook niét spelen wilde Voor ik deze
vóór mij misschien noodlottige stap deed
wilden Damen en de regisseur de scène
nog eens ernstig met mij doornemen. Er
moest iets gebeuren, zo kon ha niet ver
der.
Toevallig had ik mijn dienstmeisje die
dag plotseling vrijaf moeten geven, daar
haar moeder ernstig ziek was. zodat ik al
leen thuis was. Wat zenuwachtig liep ik
in mijn kamer heen en weer. De spiegel
liet mij een jonge vrouw zien met een
verhit geluat. in een geel zijden middag
japon gekleed Ik zag. dat de japon mij
bijzonder flatteerde en ik ergerde mij er
aan dat ik mijn gasten niet in een een
voudiger japonnetje ontving, zoals lk eerst
var plan was geweestOpeens rinkel
de de telefoon. De regisseur vroeg mij hem
te '.willen verontschuldigen, hij kon on
mogelijk komen. Nu. dat moest er aiog bij
komen Jan kon elk ogenblik komen en ik
kon hem niet meer afzeggen en misschien
zou nij de hele situatie wel verkeerd be
grijpen. denken, dat Ik met hem alleen
wilde zijn' Er was echter niets meer aan
te doen Ik stak allo lampen aan; een
zacht licht glansde tot in alle hoeken van
mijn kamer De rozen geurden zwaar, be
dwelmend zwaar. Ik boog mij over de
bloemen heen en drukte een innige kus
op haar fluwelen bladeren.
Hot was als het ware een stilzwijgende
belofte
-rr Myra. wat ben Je mooi! riep Jan.uit.
toen hij even later nujn kamer binnentrad.
En wat een heerlijke rozen! Je bent een
verrukkelijk schone vrouw, jammer, dat
Je zo weinig talent hebl' lachtij h:: en
drukte een kus op mijn hand.
Het feit. dat de regisseur verstek liet
gaan. scheen hem niet te verrassen
Zo. dan zullen we het maar saampjes
opknappen! Ik schonk de thee in en we
zaten weldra te babbclqp. Jan' vertelde
grappige anecdotes, hij was net een kwa
jongen. Als hij lachte toonde hij zijn ha
gelwitte tanden en ik moef toegeven, dat
ik hem wel aardig vond. Aan het gezel
lige thee-halfuurtje kwam echter weldra
een einde, wij hadden ons toch,voorgeno
men te repeteren! Daarom werfl mijn klei
ne kamer-dus ons toneel en wij begonnen
ons spel.
Nu, cn toon kwam tenslotte hetgeen ik
had verwacht. Eerst tflng alk- -heel goed.
wij speelden ernstig, tota.vt de bepaalde
scene kwamtoen drukte Jan mij plot
seling hnrtslochtelilk tegen zich aan.
Klein dom meisje! fluisterde hij. vol
komen uit zijn rol vallend, hartstochtelijk
Waarom boft je zo bang voor mij?
1k voelde zijn het' idem op mijn ge
zicht (k zag zijn begerige mond cn rijn
stralende ogen vlak bij dejnijne. ik voelde,
dat ik mij niet meer kon verzetten, mijn
kniecn knikten
Maarwat was dat? Een geluid, als
of iemand heel zacht de kamer was bin
nengetreden Verschrikt lieten \yü el
kaar los. ik keek angstig om mij heen
Bert?Neen. er was niemand Maar
hoor! Weer datzelfde geluid! En toch
was er niemand.
Ojieeni vlei mijn blik op de mand met
rode rozen, die in de hoek van do kamer
op een tafeltje stond Dét was het!
Een paar rozen hadden haar bloem
blaadjes op de grond laten vallen en dat
had het geluid van de gedempte voetstap-
j pen veroorzaakt
bi
VOOR het eerst sedert het begin van deze
eeuw bevindt zich water in dc grote
nieren van Centraal Australië. Wanneer
men de kaart van Australië bekijkt, denkt
men qlhcht. dat de meren (waarvan het
meer Eyre het grootst w met een opper
vlakte van 10000 vierkante kilometer) te
midden van een uitgestrekte vlakte vrucht
bare grond liggen. In werkelijkheid zijn
die meren echter vrijwel droog, hetgeen
echter niet altijd het geval is geweest
Oude lieden, herinneren zich. volgens ..Na-
t:oo Beige", dat er een tijd is geweest, in
een ver verleden weliswaar, dat het
F.yre-meer als het ware een woelige bin
nenzee was, omgeven door een belang
rijke oase. wëlkc ;n het midden van de
uitgestrekte woestijn van Centraal-Azië
was gelegen. Tegenwoordig ls het Eyre-
rnccr. uitgezonderd geheel in het midden
volkomen droog en de vogels, die twint.g
jaar geleden nog aan zijn oevers nestel
den en hun voedsel betrokken uit de lagu
nen. hebben een goed heenkomen gezocht
Dc i lerlaatste tijd echter heeft het n
bedoelde streek gestortregend met. het
gevolg, dat de grote Australische'Atcien
vooi het eerst sedert 1900 gevuld zijn met
wuer. Dit althans berichten de vli»«-
patrouilles. die.over deze streek een vlucht
hebben gemaakt. Want geen stervci.ng
waagt zich in de verlaten streek van het
Fyre-meer. waar lal' van/ ontdekkingsrei
zigers de verschrikkelijke dood door aorat
hebben gevonden Op het ogenblik zijn
alle riviertjes In genoemd gebied vol
water. In het Zuiden van het Gemenebest
staan sommige hofsteden midden in het
water. Na de ontzettende droogte van^le
laatste jaren, na de zandstormen die zelfs
Sydney en Melbourne teisterden, zijn thans
hevige regens cn ovtfrstromingen gevolgd.
Werk voor buitenlanders
De autoriteiten en de pers tonen zich ver-
oi.trust door dit verschijnsel. Want af^t-
z.en van de materiele schade, welke hier
door wordt aangenent. breken geologen en
nrdere geleerden zich het hoofd over het
vraagstuk van het water, waarvan zou
kunnen worden gezegd, dat het daarmee
hollen of stilstaan ls. Een_geoloog schr-jft
in een te Queensland verschijnend blad.
„De overstromingen van dit jaar zijn al
evert weinig bemoedigend als de grote
droogte van het vorig jaar. Acht en
negentig procent van de stortvloeden, wel
ke op het uitgedroogde terrein van het
Midden en het Zuiden zijn neergevallen.
Jan was zichzelf eensklaps weer mees
ter.
Zie je. zei hfj met een gedwongen
lachje, hoe Je deze scène goed moet spe
len1 De ijsprinses is eindelijk ontdooid.
Dat was wat ik wilde bereiken!
Even later nam hij afschtld De lust tot
repeteren behoorde tot het verleden Ijs
koud was dc hand. die ik hem ten af
scheid reikte. Ik geloof, dat ik geen woord
gezegd heb.
Doe mijn groeten «an Bert, zei JdJ
spottenden hij gJng.
Alleen gebleven stond ik als versteend
midden in de kamer. Langzaam vulden
mijn ogen zich met tranen. Waarom huilde
ik eigenlijk? Ik was toch trouw gebleven
aan Bert. Een goed acteur had slechts door
een trucje het klaargespeeld mij een rol
godS te laten spelen en mtsschien daardoor
het stuk te redden, waarvan hij voor zich
zelf ten enorm succes verwachtte. Of
was het iets anders HeUkon mij op dat
ogenblik niets schelen. Mijn hart klopte
nog luid van de doorstane angst. Mijn
hemel, h«'t was."alsof Bert mijn kamer was
binnengetreden en het was maar schijn
geweest, de betovering van de ander was
verdwenen, slechts diepe schaamte was
overgebleven.
lk ging naar de rozen. Langzaam viel
blad na blad op de grond en telkchs klonk
iets als een zachte zucht:het waA alsof
rode bloeddruppels vielen. x
Berts rozen hidden haar zending «er-
vuldl Nu nljgden zij bescheiden hun scho
ne bloemhoofdjes en st Aaiden voor het
laatst haar geuren uit onifte sterven
Mvra had haar verhaal beëindigd, een
poosje heerste er volkomen stilte In de
kamer.
t— Aan hpt slot ben tk bijna poëtisch
geworden, vbrbrak dc schone vrouw de
stJlte en stak een verse sigaret op
En hoe ls het verder gegaan1 vroeg ik
nog geheel onder de indruk vsn hetgeen
ik gehoord had.
Verder? Nu.\lk ben natuurlijk met
Bert getrouwd en ik heb er nog gce»
.ogenblik spijt over gehad' Het stuk is een
'geweldig Sur ces geworden en was eigen
lijk het begin van mijn schitterende car
rière.
En" vroeg ik verdef. stuurt je man je,
wanneer jullie nu weer eens noodgedwon
gen van elkaar gescheiden bent, nog steeds
zulke mooie rode rozen?
Ja. daj gebeurt nog Bert ls steeds
dezelfde gebleven, hit houdt nog even veel
van mij als toen wij ons verloofden. En
wat mij aangaat is het net zo.
Maar toch denk ik telkens als hij mij zulke
rozen stuurt, dat hij mij waarschuwt Hij
kan mijn biecht van toen niet helemaal
vergeten. En dat Is-nfet vreemd, want. een
paar rozenblaadjoa hebben over ons lot
beschikt en twee mensen voor veel leed
bewaard, want alleen met Bert zou, lk
immers gelukkig zijn geworden!
En hoor je nog wel eens wat van Jan
Damen? vroeg ik verder
Een schaduw viel op Myra's gelaat.
Jzin Damen ls doodgeschoten, klinkt
het zacht van haar lippen, in een duel
Dp vrouwen zijn hem noodlottig geworden.
Jammer, hij was geen kwude kerel au
fond'
Weer'werd het stil in de kamer
Ik nam afscheid van Myra en terwijl ik
in gedachten verzonken de trap alriaalde.
piekerde ik over liefde, rozen en vrouwen-
harten.
zijn verloren Ongetwijfeld zal er na ie
vele en langdurige regens wel iets meer
waier «laan In de Artesische putten van
Midden- en Noord-Au«tralië cn daaraan
heeft men dringend behoefte Stellig zijn
dc „watergaten" die de boerderijen Van
water voorzien, voor een zekere tijd ge
vuld. Maar bij gebrek aan bomen en stuw
dammen, ls het zo goed ala zeker, dat die
grote massa's water worden opgeslorpt
door de verzengend hete zon van
Midden-Australie. m a w. zal die gehele
watermassa zeer spoedig verdampen".
Dc regering hecht dan „ook grote waarde
aan het ontwerp voor het -jouwen van een
stuwdam ln de Snowy-nTttnv^iru de
Australische Alpen, dat hpt I^rlement,
juist dezer dagen heeft goedgekeurd De
bouw van dit enorme werk zal enige jaren
duren cn moet 170 mlllioen Australische
Ponden kosten. Daartegenover «taat*>i*t hij
electricilclt en wel jaarlijks 1.300.000 kilo
watt aan de Aiistrali^chplndustrle zal leve
ren De bouw vannienoemde 6tuwdam
betekent werkelijk een grootse onderne
ming. waarvan men zich een voorstelling
kan maken, als men weet. dat de Snowy-
rivicr door de moeilijkst toegankelijke
valleien van de Australische Alpen
etroomt Men moet derhalve béginnen met
wegen aan te leggen in het hooggebergte,
teneinde arbeidskrachten en materialen te
kunnen aanvoeren. Australië beschikt niet
over voldoende arbeidskrachten om dit
reusachtige werk uit te voeren; hiervoor is
•11e hoop gevestigd <>p .mmigratiè van
buitenlandse arbeiders
\orium waar men niet alles kan zien wat
er op het toneel gebeurt Maar dc zaal is
moeilijk te bepalen omdat de afstand tus
sen acteurs en het gehoor tc groot is. Er is
plaats voor 1258 personen Zij vormen
altijd een internationaal gezelschap. De
Amerikanen zijn dc trouwste bczoctyrs
Voor hen zijn prachtige landhuizen in dc
omtrex ingerifht tot hotels.
Langs de schouwburg stroomt vredig de
Avon Het water kabbelt tegen dc murpn
van het terras waar tussen dc bedrijven
door kopjes slechte koffie wqirdef ge
schonken. De jonge mensen van Stratford
roeien 's avonds op do- rivier In gieken en
wherries Dat ts een gratis en Welkom
schouwspel in de flpuze. Als men een
opwindend bedrijf van Macbeth heeft aan
gezien en aangehoord is het'prettig voor
de afwisseling en voor het herstel van de
gemoedsrust bij het drinkefi van die
koffie de wnkkerc. levenslustige Jeugd te
zien spelevaren
Shakespeare 'wordt in deze schouwburg
steeds op waardige wijze herdacht tn
goede, zo niet schitterende, opvoëtingen
van zijn 'drama's en lichte stukken. De
speler* en speelsters hebben geen grote
naam; maar zij verstaan hun vak cn be
oefenen het hier met grote toewijding.
Dit laar is voor het eerst m>> deze H adith-
gebroken, in zoverre dat enige sterren
van het Londens toneel er nu optreden.
Shakespeare-industrie
Nut -.leen hët geboortehuis en niet
alleen de toneelvoorstellingen brengén
geld in het laatje van Stratford-on-Avoit.
Er is een hele Shakespearë-ipdusirie die
zich toelegt op de' massa-productie van
Shakespeare-souvenirs borstbeelden en
coplecn van het geboortehuis, snuisterijen
vervaardigd van bomen die Shak) speare
zou hebben geplant Kroegen heten naar
Shakespeare s helden, theeschenkerijen
.naar zijn heldinnen De aluminiumfabrick
doet niet mee aan de souvenirs; ze houdt
zich' bescheiden op de achtergrond en
maakt alleen nuttig keukengerei.
Er bestaat oen kleine groep Engelsen
die niet meedoen aan de Shakespeare-
verering, inStratford-ol elders. Dit zijn -
8c leden van de Franris Bacon Society,
ook b'ekend als do Baconians. Dcge ver
eniging heeft al 65 jaar iang de wereld
.willen doen gelbven dat de stukken van
{Shakespeare werden geschreven door
Bacon 7.1J herdenken elk jaar tn Januari
de geboortedag van Francis Baapn. die
388 jaar geleden werd geboren, drie laar
vroeger dan Shakespeare De Baconians
zijn gebeten op Stratford on Avon. dat zij
..het grote bedrog" noemen. In Stratford,
zoggen zij. is Shakespeare „gekapitali
seerd" cn als eens zou blijken dat zij ge
lijk hadden dan zou Stratford terugvallen
in dc' onstohzienlvikheid van een provin
ciaal marktstad)»- van groentenkwekci
veeboeren wat het Ls Daarpm werkt
Stratford de Bacon Society tegen, zo haid
als het maar kan Maar dc wereld be
schouwt de Baconians als een typisch stel
Engelse zonderlingen
ledereen kent Coie Puiier, oX in elk geval
één of meer van zijn liedjes: „Nlght and
Day", ..You're the Top". „Don't Fence Me
In"HU heeft er massa geschreven cn
het werd dus nu tijd, dat hU. na Zlegfeld.
Gerschwln en Jolson óók eens 'n Ameri
kaans ittmmonument kreeg Welnu. h*t la er,
„Nlght and Day". In technicolor. Een cine
matografische biografie zoal» er nog geen
gemaakt Is van Washington. Lincoln ot
Roosevelt, maar die omringden zich ook
niet van mooie vrouwen In heerlijke totlet-
ten. die lieten de champagnekurken niet
knallen en nodigden hun gasten nodlt op een
zwempartij ln eTgen tuin met nimfen In ver
gevorderde staat van onthulling uit. en die
leverden geen dancingsongs, kortom, aan
hen viel niet zoiets hups cn klcurlRS en
klankiIjks tr beleven aU „NJghf and Day
met Carry Grant In de jol van Cole Porter
cn de weggelopen professor van de Yale-
untversltelt Moniy Woolley als MontyiWoot-
ley.... (Die mocht dus door Porter's biografie
zijn aulo-bingrafie vlechten).
Michael CuMiz zou Michael Curtlz niet zijn
geweest, als hij uit het hem ter beschik
king gestelde materiaal niet massa's metera
Een moordenaar die
zichzelf zoekt
De vróuw van Iemand, die onschuldig voor
een mooid moet boeten, poogt samen met
een vriend de waie schudige te ontmaske
ren. Maar als het spoor, dat zij volgen, vals
blijkt te zijn en do vriend bovendien een
blauwtje loopt gebeurt er Iets heel vreemds
en veuassend* ln Black Angel", de film
van Roy William Neill. die ln Capltot draalt,
mei June Vincent In de rot van de vrouw
en Dan Duryca. een Jonge Jeune premie:
die we al eerder In Little Foxes" zagen.
«Is de vi lend Deze vriend nl werpt zich
na het blauwtje In de armen van de alcohol,
die hem vroeger ook al Ijrnklemd heeft ge
houden. en beleeft dan ln zijn rtses de nacht
waarin hu zélf de moprd plecRde. waar
voor de ander mtiel boelen Jl<-t feil was In
zijn onderbewustzijn weggezakt. Er blijft
hem nu niets anders over dan zich uit liefde
voor «ie vrouw, die dp onschuld van haar
man wilde bewijzen, bij de politic aan te
geven Net op tijd, want de eb-clrlsehe stoel
onschuldige vcrooi deelde al
Net op tij
ÏÏSJT
ftlmveiliaa
allemaal i
ondet
Een fllmveitiaal zoals er zoveel Zijl
het ls allemaal met zorg ln scène g
de roes. waarin de ware mooidenaar Zich
zélf als moordenaar herkent. 1* beklem
mend gefotogi afeet d met gebruikmaking
van een interessante tepc
Brugge cultureel centrum Brugge de
historische hoofdstad van West-Vlaanderen.
ia tot „cultureel centrum van Europa" geko
zen dooi de culturele commissie van óe raad
,-an Europa Men verwacht, dat In
ber
wagden geslicht
rrsltèi? van Euro
„Huwelijk in de schaduw"
liet ls met de bestt wil niet ie aanvaarden,
dat een Duits- acteui gehuwd met een Jood
se actiice. onder het Nazl-reglem (n een ver
gevoideid stadium zo naïef zou zijn ge
weest. zijn echtgenote over te halen, zich iti
het openbare leven te vertonen. Dit gebeurt
I». „Ehe im Schatten (Huwelijk ln de scha-
duw), een Uuitse film van Kurt Maetzlg.
die ook hei scenario schreef Het betekent
voor beiden het begin van het einde: vei gif
De film is gebaseerd op het leven van een
BerlIJnse acteur, Joachiai Goltachalk. die
met zijn Joodse vroftw In .1941 zelfmoord
pleegde. In de film gebeurt dit pas jaren
later En dat Is dan eén van de vele ver
draaide toestanden, die dc film oneerlijk
maken waardoor een onbehagelijk gevoel
achterblijft. Als film heeft „Ehe lm Schat
ten" bovendien zó goed als niets te bete
kenen Beeldje In. beeldje uit wordt het
hele vprhaal verteld, begeleid door einde
loze dialoog Er zijn wel enkele beklemmcn-
ènes. btjvow.heeld van de Joodse vrou
wen op het dlsli ibuLekantoor en van
einlelen van Joods# «winkels. Maai
in dit alles nog niets schijnt t« weten.
Steeds oog klampt hU zich vast aan de qe-
slechte Invloed «die het Nazlrcglem op het
Duitse kunstleven heeft gehad, maar ach.
)>et is aJjemaaJ zo zwak en dan nog zo vals
De ?cl(moord op zichzelf Is diep tragisch,
maai men kan er niet ln geloven.
Paul Kllnger speelt de manlijke hoofdrol
Kt ns filmde hij voor de Nazi's' Ilse Steppat
weet de angst van de Joodse actrice wel een»
goed uit'te beelden Claus Holm speelt de
i ol van de cultuug?u|vciaai. die bevriend
Was met de acteurrf>n zelfs verliefd op de
actiice Hn bcscbrhnt haar dan ook wel
enigszin», '"tdat *ftct voor hemzelf gevaar
lijk woidt o.ik dpze figuur heeft niets ver
rassends.
Mickey
Al» Butlei i- Amerlk*'» nlt iwïic oniftek-
,king ZIJ 1* een vlot. vroHJk, sportlef mWIJe.
dat ln „Mlckry waarin zU de hoofdrol
speelt meer voelt voor een partijtje Base
ball Uan voor zangles. Overigens zingt zy
ook alleraardigst Dc tllm |n elnecolour varv
Italpli Murphy Is een geaélllg. geestig, pre-
tcntlelóo* verhaal, waarby men zich wel kan
amuseren De wildzang zorgt voor allerlei
Ingewikkelde situaties, waaruit tenslotte een
dubbelHappy-end toorkomt. Het ts allemaal
echt Amerikaans, tol de grappige motorfiet
sen wagr de Jóngen- np rijden, toe
De Amerikaanse vliegtuigindustrie houdt
zich voortdurend bezig 'met het experi
menteren met nieuwe omwerpen. Daar
bij speelt de reactie-voortstuwing een
voorname rol. Lockheed heeft een licht.
bommenwerper onttronen, die door
twee straalmotoren wordt voorlgestutmi
Het komt ons voor. dat deze bommen
werper een ontwikkeling is van de be
faamde Shooting Star. dc vermaarde
s-raaljager van Lockheed, die-thans in
'groten getale door dc Afrikaanse
luchtmacht
'or de A 'i»ril.
wordt gcblujct.
