f5 Ui.
Over een strijdster voor
vrouwenbelangen
y v H*
Consolidatie van Indonesië
kinnen 15 jaar mogelijk
ft
(Op een veertig-tons truck
door Oost-Java
Een honderdjarig Gouds
bankiersbedrijf
Erflating waarvan velen
hebben geprofiteerd
Johanna v. Loon—v. d. Berge 80 jaar
Dankbaarheid jegens
Canada
Kolonel Santoso's
S A N A P I R I N
1I
Duit-land koopt dure
asperges
CLOWNTJE RICK OP AVONTUUR
De toestand op Java en Sumatra
HET LIED DER STADS-VLIEGERS
ADOLPHUS
Chinees schoteltje.
Esperanto en de
x int. jaarbeurzen
Giem Muilaart heeft
zware chauffeursjob
AT
AAR.
ANNEËR
Firma T. Goedewaagen en Zonen
Goudse Spetters
i ei i :Stm
"i m
Volksgaarkeuken
zestig jaar
EERSTE BLAD - PAGINA 2.
ZATERDAG 28 MEI 184J.
rN u kunt schrijven Het krasse oudje
*-J leest nog zonder bril' Ddn lacht
mevrouw. Van Loon—v. d Berge zelf
hartelijk om deze afgezaagde uitdrukking
en voegt er bij
Het is waar AU ik lees. zet ik mijn
bril af. Toch. de laatste tijd voel ik. dat
ik een daagje ouder word Het trappen-
kllmmen gaat zo goed niet meer Niet.
dat ik pfln in mijn benen heb. maar een
eigenaardig gevoel. de groei ln Je benen"
werd dat genoemd toen ik een kind was.
De groei in Je benen. U dat eigenlijk
goed Hollands of Is het Zeeuws*
Hiermede zijn wij meteen teruggevoerd
naar het Middelburg vnn tachtig jaar
geleden, waar op 1 Juni 1B69 Johanna vnn
den Berge hei levenslicht aanschouwde
en waar zij haar beioepskcu/e deed
op haar derde jaar Ik wilde toen al
onderwijzeres worden, verklaart mevrouw
Van Loon Teken van heerszucht, he.
constateert zij met de zelfcrltiek welke
de ernstige mens siert Maar. verontschul-
digt zij dan de kleuter, die zij Lang geleden
Is geweest. isschien kwam het ook
doordat de schooljuffrouw, die Ik kende,
altijd-een.mooie broche of ,abol droeg en
dan dacht ik. dat ik ook zulke mooie
dingen zou hebben als ik onderwijzeres
Werd
In afwachting daarvan speelde zij
ijverig schooltje Nadat zij op haar twaalf
de jaar met haar ouders naar Bergen op
Zoom was verhuisd, ging zij daar al
spoedig de Normaallessen'volgen Met
drie meisjes raakte Johanna (die op z'n
Zeeuws wel Jcwanna zal zijn genoemd) In
bet bijzonder bevriend en toen déze meis
jes 'estlen jaar waren, stonden haar
toekomstplannen als oen paal boven
water twee harer wilden ..trouwen en
moeder wordenhetgeen prompt is ge
schied. de derde droomde zich een loop
baan als schrijfster dit meisje was
Margootje AnUnk thans sinds vele jaten
bekend als ..mevrouw Scharen— Antlnk".
en Johanna v. d Berge wilde onder
wijzeres worden alleen maar onder
wijzeres. vooral niet trouwen.
Olijkg Amor
Maar Amor neemt soms een loopje met
dc besluiten van zestienjarigen en het
ondeugende kereltje met zijn Pijlenbundel
hield Johanna bijzonder in de gaten Eertt
stond hij nog toe dat zij ln alle ailenigneld
en onafhankelijkheid vier Jaar onder
wijzeres was In Reeuwtjk. waar zij werkte
voor haar acie Frans L G hiertoe nam
zi) lea in Gouda, wat destijds loen er
nog geen fietsen, laat staan autobus-en
waren een hele onderneming was. maar
zodra zij de begeerde acte had. verhuisde
zij naar een school in Vlaardlngen F.n
hlgr raakte Amor "haar Op haar school
was «en manlijk- collega de heer Van
Loon. een man met een béard (en uit de
toon. waarop mevrouw Van Loon na al
du- jaren het woord „baard" uitspreekt
hoort men nóg hoe mal ze het toen vond.
dat een man een baard had) van wie ze
eerst niets wilde weien Op een .vrije
middag buiten wandelend zag zij een
groepje, jongelui aankomen van wie een
haar bekend leek .het was de heer»
Van Loon ontdaan van zijn baard en nu
een gewone, tonge man van 23 Jaar
Amors pijl raakte haar' In die Hid vond
een meisje het echter „gek" als verloofde
en nog wel in dezelfde school alt .J»tj"
voor de klas te staan en zo vertrok zij
naar Purmerend. waar zij een betrekking
kreeg An de t g Franse school. Lastige
kinderen' Maar het vrouwtje kreeg ze
klein en na vier heerlijke laren trouwde
zij met de .man met zonder' baard", die
Inmiddels gymnastiekleraar in Rotterdam
was geworden
Sociaal werk
Het is in het Rotterdam dier dagen, met
fijn schrille tegenstellingen tussen wel
gedane gezetenheid en schrijnende armoe
de. met zijn sociale misstanden dat de
sociale noden vat op haar kregen Wat
waa het. dat haar het eerste trof de lage
lonen de tijden ven werkloosheid van de
arbeiders of et onrecht de vrouw in
menig opzicht aangedaan* Precies is dii
niet te zeggen, maar zeker Is. dat. toen
dr Rutgers in Rotterdam de Vereniging
Onderlinge Vrouwenbescherming" op
richtte. hij mevrouw Van Loon een ge
schikte figuur vond om deel uit te meken
van het bestuur. Ongehuwde moeders
waren er l'n die dagen vertchrlkkgjljk aan
toe Alle deuren, vaak zelf» die van het
ouderlijk huls waren voor haar geslo'en
mijn sociale belangstelling Zotwas Ik ook
lid van de z.f Buurtvereniging' een
voorloopster van de Volkshulzen
Haar werk voor .'.Onderlinge Vrouwen
bescherming" dreef mevrouw Van Loon
he' gehele land door om overal propa
ganda tg maken en afdelingen op ie
richten.
Toen mevrouw Van Loon bemerkte, dat
zii „in het publiek kon spreken" begon
zij met declamaties In Wal-hers dialect,
waarbij zij de novellen van II E Beunke
placht voor te dragen In alle mogelijke
kleine dorpjes en sleden In Zeeland en
daarbuiten sprak zij voor Het Nut",
logeerde nu eens in de bedstede van een
dorpsherberg dan ten huize van een
notabele, het hele land ging zij door (rad
op voor Personeelsverenigingen, ln Ka'ho-
lieke Kringen en overal schaterde men
als zij ln haar Wal. hers cBtiuumpJe voor
droeg Hoe Oom Piet zijn tweede vrouw
kreeg".
Fröbel en Pestalozzi
*- Het was aan de wijsheid van mijn
man te danken dat ik dit doen kon. dat
hij inzag, dat lit werk mij goed deed en
dat hij er mee tevreden was af en toe
met ons dochtertje alleen thuis te zijn.
Het kind kwam niets tekort, niet waar*
En het kind" beaamt, dat zij het best
had gevonden F.n Ma. vertelt u nu opk
eens van de Industrieschool En zo kwam
uit dit veelbewogen leven nog het verhaal
hoe mevrouw Van Loon ln 1900 vier
weken lang de lessen in algemeen vor
mend onderwijs, welke de grote Ida
Heijermans" placht te geven, mocht waar
nemen hoe goed haar dit bevallen was
en hoe verheugd zij was. toen ztj in 1918
werd benoemd om de meisjes, die voor
het pas ingestelde staatsexamen in de
naaldvakken werden klaargemaakt, alge
mene kennis bij te brengen en hoe h«t
toen gebeurde, dat zij en haar dochter, die
Inmiddels ook onderwijzeres was gewor
den. In naast elkaar gelegen lokalen
paedagoalek stonden ie doceren.
Fröbel en Pestalozzi noemden de
leerlingen ons. vertelt de dochter lachend
Moeder hield het vol tot zij in 1934 op
haar 63e Jaar werd gepensionneerd.
Zo komt het ene verhaal' na het ander
tot „het krasse Oudje", dat urenlang heeft
gepraat en verteld met een radheid en
gevatheid. welke menig tongere haar zal
benijden tenslotte constateert
Tachtig Jaar leven als Je er op
terugkijkt is het toch niet helemiél ver
geefs geweest
In de eerste zeer nijpende noden na de
bevrijding heelt Nederland ygn de geal
lieerden zeer belangrijke hoeveelheden
goederen, vooral voedsel -en kleding, ont
vangen tot een totaal factuurbedrag van
ongeveer 280 miilioen dollar Het Cana
dese aandeel in deze rekeningen bedroeg
3*». Het Amerikaanse gedeelte van 62*Vis
door de Amerikaanse regering asn Neder
land kwijtgescholden Aan deze grote
tegemoetkoming is ln een radiorede van
minister Lieftlnck van 26 Mei 1947 veel
aandacht besteed Het Engelse aandeel
van 33' zal door Nederland, nadat hierop
een niet onbelangrijke vermindering werd
verkregen, in 20 jaar worden betaald.
Ook de Canadese regering bleek een
open oog te hebben voor de oorzaken die
tot de omvangrijke hulpverlening aan de
burgerbevolking noopten Ook de Cana-
dc.e regering is er toe over gegaan een
belangrijke korting op de Nederlandse
li huid uit hoofde van deze goederen toe
staan Voorts is met Canada een rege
ling getroffen voor de guldenstegoeden
van de Canadese regering, die voortspro
ten uit de aanwezigheli van de Canadese
troepen hier te lande Deze tegoeden zijn
ons land tot een bedrag van ruim 40
mllhoen kwijtgescholden
Ingevolge de overeenkomst, die nu met
Canada is ondertekend, zat Nederland met
Ir.gang van 31 December 1952 In tien Jaar-
lukse termijnen een rentevrij bedrag be
talen van 5.733 966.70 dollar. terwijl
2 TM 237.19 dollar in guldens ter beschik
king van de Canadese regering komt voor
uit*aven van culturele Bard
Minister Lieftinck heeft aan dc Cana
dese ambassade") hier te lande dc dank
van de Nederlandse regering betuigd voor
dit hernieuwde bewijs van legemoet-
komlng dat de Canadese regering heeft
gegeven bij de afwikkeling van deze
financiële verhoudingen, voortgesproten
uit een periode in de geschiedenis ven
ons lind. die het begin vormt van een
blijvende dankbaarheid van het Neder
landse volk Jegens het Canadese
Von RundtUdt, de ehan* 71-jarige veld
maarschalk t is ontslagen uit d« militaire
dentenile In hei Blitse militaire hospitaal le
Hamburg
G«zonc//»#/c/,
y Schoonheid
en Bescherming
wo or Uw hui a
0*s«i - h
da Himamilii tra.
Het st. Zeeland van dr Koninklijke
Rollerdamtehe Lloyd. dal chtrnd
aan de Lloydkade uil Indonesië arriveerde,
had onder i(jn passagiers enige promi
nente personen, o.w. <Je secretaris van
Hiaat van Binnenlandse Veiligheid. Z. Exe.
kolonel raden 8. 8oerta Santoio. die met
komt.
Koi®>ne! Soeria Santoso wiens taak is
de zorg voor de binnenlandse veiligheid
en de voorbereiding van de defensie der
federale staten, stond ons met grote wel
willendheid een onderhoud toe HIJ ver
klaarde dat de moeilijkheden In Indonesië
niet alle liggen op militair terrein doch
voor een groot deel bij de bevolking zijn
gelegen Het hoofdprobleem Is dat der
pomoeda's. de uit het lood geslagen jonae
inlandse strijders, die onder de Japanse
bezetting gewapende wachtdiensten ver
vulden In de InternerlngskSmpen. Bij ge
mis san een bestaansmogelijkheid,bedrij
ven zij wapenhandel, brandschatten ztj
de bevolking en beroven haar van voedsel.
De economische toestand Is nog niet zo
dat hun een bestaansmogelijkheid geboden
kan worden
Met de binnenlandse veiligheid Is het
dus irj het algemeen niet beet gesteld.
Onze militaire machtsmiddelen zijn niet
voldoende, aldus "kolonél Santoso. om
kricjitiger op tc treden Het buitenland
eist een hogi r tempo ln het herstel van de
orde maar er l« nog steeds een internatio
naal embargo op wapens Het hapdletlsme
In Indonesië Is nog vrij omvangrijk, doch
niet zo erg als bijv In Birma en Malakka.
Een klein gedeelte der extremisten luis
tert naar het bevel Staakt het vuren",
maar de anderen volgen het niet op om
dat zij hun broodwinning er mee zouden
verliezen Ter verbelerlng van de toestand
achtte kolonel Santoso behalve een po.l-
tlek actoord, eep sociaal-economisch plan
op korte tcrmUn nodig
Het was zijn verwachting en hoop. dat
BEZOLDIGINGSREGELING
Koninklijke Landmacht
Blijkens een beschikking van de mi
nister van Oorlog la tijdelijk van toepas
sing verklaard een voorlop.ge regeling
van de bezoldigingen van het militaire
personeel der Koninklijke Landmacht,
waarmee wordt vooruitgelopen op de her
ziening van de bezoldigingsregeling, die ln
1949 definitief zou tot stand komen en
althans wat de bezoldiging der gehuwde
..y„ - mllitmiren betreft zou terugwerken tot
onderzoek naar het vaderschap was januart 1048.
het accoord van dr Van Royen zo veel
steun van Amerikaanse zijde zou krijgen,
dat het binnen vUftlen Jaar uitgevoerd kan
worden, waardoor Indonesië, zonder bui
tenlandse uitbuiting, weer een prachtige
mogendheid zou kunnen worden Hij kon
cr zich niet over uitlaten of de bespre
kingen tot heil zullen zijn van Nederland
en Indonesië. HIJ ziet er zowel mogelijk
heden in als gevaren Zelfs bij een geluk
kige oplossing zouden ze In elk geval
leiden tot een verdeling van de souverei-
niteit.
All zUn persoonlijke visie gaf hij te ken.
nen. dat bepaalde Nederlandse belangen
In Indonesië worden opgeofferd aan andere
Nedeflandse belangen, bijv die in de
Atlantic.
Kolonel Santoso was van mepfng. dat
Pandit Nehroe zich than» nóg niet zal
aanfluiten bij het antl-communlstiscne
blok gezien ook de ontwikkeling in China
Indien dit Jaar nog. behalve het Atlantisch
Pact. ook een Middellandse Zee Pact tot
stand zou komen, achtte hij het zeer wel
mogelijk dat Engeland en Amerika er In
zullen slagen oojr Nehroe mee te krijgen
in een anti-comtnunistlsch blok Door zijn
stratcg.sche en geografische situatie kan
Indonesië sliet anders worden dan een
buffer tussen Amerika en het Oosten, zo
als Israël dat was in de oudheid.
Wij. Indonesiërs, zo verklaarde hij. kun.
nen het best samenwerken met de Neder
landers Hij had er vertrouwen ln. dat het
Van Royen—Roem-accoord van .stimule
rende invloed zou zijn op een vruchtbare
economische samenwerking.
Raden Santoso zal zijn verlof in Bllt-
hoven doorbrengen. Hij heeft rus» nodig,
daar hij In negentien Jaar niet met verlof
is geweest, enige jaren krijgsgevangen
schap heeft doorgemaakt en ook bij de
Rempetai gevangen zat De reis met de
Zeeland had hem goed gedaan.
Hoq/dptjn Kiespijn Zenuwpijn
Pijnv«rdrijv«r bij uitnemendheid
Bafsi40-7» cu
nog geen sprake, het meisje zag menig
maal geen kans hét brood voor zich en
haar kindje te verdienen Zon meisje
werd niet zelden tot wanhoop gedreven
Menig meisje heeft tóen btj mevrouw Van
Loon hasr angst voor de toekomst zitten
uitsnikken en het is de straks tachtig-
Jarige een voldoening, dat .Onderlinge
Vrouwenbescherming" veel heeft kunnen
bijdragen om zulke stakkerds te helpen
en ook om milder begrippen le doen door
dringen af omhuifde naar nu toch ook
iets van pijnlijke verbazing omdat meivjes
in gelijke omstandigheden er tegenwoor
dig roveei luchtiger over denken
In 1903 kwam de spoorwegataklng en
beijverde mevrouw Van Loon zich a's lid
van het „Humaniteit* comité gelden ln
te zamelen voor de gezinnen van de
stakers Het waren grote ogenblikken
voor haar toen ze Troelstro en Cornelie
Hurgent de schrijfster ven „Barthold
Meryan". voor het eerst de hand drukte
Maar wee ais Troelstra in een vergadering
een lans brak voor „algemeen kiesrecht",
zonder er bij te voegèn ..voor man én
vrouw", dan verhieven zij en andere leden
van de toenmalige „Vereniging tot behar
tiging van de Belangen der Vrouw" baar
stem In luid protest
17 was rood" tn dia dagen?
Ja. een beetje wel'
Meer dan nu. valt mevrouw Van
Loon s dochter, die het gesprek bijwoont,
ln
Ach Je. als le ouder ordt. word ie
conservatiever, dat zie je zelfs aan de
partijen Het kwam allemaal voort uit
De voorlopige regeling dient met ingang
van 1 Juni 1949 te worden toeeepast ten
.lanzieh van alle iot de Koninklijke Land
macht behorende militairen, met uitzonde
ring van hen, op wie zit blilkens haar be
palingen niet van toepassing is
Deze regeling loopt dus vooruit op een
andeic d e nog definitief moet worden
vastgesteld De noodzskelllke herbereke
ningen over het tijdvak I Januari 1948
tot 1 Juni 1919 zullen eerst kunnen worden
gedaan nadat de laatstbedoelde rete'dng
is verschenen Niemand zo wordt ln
de ministeriële kennisgeving gezegd zal
tengevolge van deze herberekening wor
den verplicht tot terugbetaling van be
dragen waarop hij over het genoemde
tijdvak teforen. 00 grond van de iot dus
ver geldende bepalingen, recht had Ook
zal niet worden overgegaan tot terugvor
dering. voor zover mocht blijken dal een
militair na 1 Juni 1949 teveel ge
noten. doordat de definitieve voorschriften
voor hem ongunstiger zijn dan de bepalin
gen van deze voorlopige regeling. De
meeste militairen tullen door de toepas
sing van deze regeling ln bezoldiging
vooruit gaan. Voor zover zulks niet het
geval is. Is dit een gevolg van het feit.
dat de belanghebbenden tot dusver ln ver
houding tot andere militairen te hoog wer
den bezoldigd.
Deze legerorder zal spoedig worden ge
volgd door voorschriften omtrent de in
houding van bijdragen voor eigen- en we
duwen- en wezenpensioen en van loonbe
lasting.
16000 Jaren bij de B.P.M.
Ruim 600 mannelijke en vrouwelijke
employé s van het hoofdkantoor tn Den
Haag van de BPM. en van de Neder
lands-Indische Tank-Stoomboot Maat
schappij hebben Vrijdagmiddag in het
Kurhaua te Schevcningen aan een fees
telijke lunch uit handen van de direc
teur. de heer ir H. Bloemgarten. her
inneringsemblemen voor langdurige
dienst ontvangen De diensttijd dezer
Jubilarissen, die In totaal '16 000 jaren be
draagt. varieerde van 20 tot 43 dienst
jaren
De heer Bloemgarten zei in zijn toe
spraak. dat deze emblemen moeten wor
den gezien als symbool van de saam
horigheid der werkers in de Koninklijke
Shell-groep De heer G Peppinck. met
45 dienstjaren de oudste employé, dank
te namens de gehuldigden
Nagefleeg de gehele aanverr van as
perges. behalve de Bartering klasse 5 en
de stek. welke niet voor export mag wor
den bestemd. Is de laatste dagen op de
Ycnlose \eiling door exporteurs opgekocht
voor uitvoer nsar Duitsland. De prijzen
trokken daardoor 10 aan. dat een gemid
delde \an f Ut—f 148 per 1M kilo werd
gemaakt. Enkele dagen geleden, toen de
export mogelijkheid er nog n|e\ was. deed
de allerbeste kwaliteit niet meer dan
f 188 tot f 135 per 188 kilogram en de
sorteringen Sb en 4 deden respectievelijk
f 82 38 eh f 81.38. De kwaliteiten1 tot en
met 4 mogen legen een uiterste prijs van
f 148 per 188 kg worden geëxporteerd.
Dc binnenlandse conservenfabrielcen. die
tot voor enkele dagen dc grootste .afne
mers waren, kunnen dez> hoge prijzen
niet betalen en wanneer de f 140 geen
maximum-prijs was. zouden do prijzen
nog hoger zijn. daar men ln Duitsland
nog veel hoger pnlzen kan bedingen \De
asperge*, die tengevolge van het kodde
weer slecht* geleidelijk worden aange
voerd. zijn door deze hoge pruzen bulten
het bereik vsn vele Nederlandsehuis*
moeders gekomen
Ook ln tuinderskringen is men niet on
verdeeld enthousiast over deze gang van
zaken. Krachtens het bestaande handels
verdrag kan er lot 1 Augustus a voor
slechts f 3 000.000 naar Duitsland worden
geëxporteerd. D« asperge-uitvoer slokt
een helangrljk deel van dit bedrag op.
Reed» thans kunnen de aangevoerde sla
en spinazie op de Venlost veiling voor een
doe! geen kopers meer vinden. Duizenden
kisten kropsla cn spinazie draalen door
Alleen de beste kwaliteit spinazie en
kropsla vindt nog kopers op de binnen
land*# markt en dan legen grijzen die
sterk de Invloed van de overvoerde markt
ondergnan Dc kwekers, die binnenkort
met grote partijen boipeen aan de markt
zullen komen zien de asperge-hausse
eveneens mei lede ogen asn.
Uit hst Wereld vakverbond Met een
giore in»eiderhed heeft de Belgische cen
trale v ah vei enigma der openbare dieneten
besloten zich uil het Wereldvakverbond
terne e nekken
/.es Griekse communisten. Ier dood vei -
oordeeid wetens hun aandeel 'n de opstand
v»n Derembei 1144, zijn op Aegina tei dood
gebi acht
Fanny Blanfceri-Koen wordt niet voor
nief# de ..Vliegende Hollandie" genoemd.
i.-ant nadat zij gisteren in de Ver Staten
haar laatsle wedstrijden heeft gelopen,
is ztf vanmorgen per K.L.M. naar
Schiphol vertrokken Hier komt :u
morgenochtend aan en Zondagmiddag
reeds neemt zy deel aan atletiek
wedstrijden op de Amsterdamgf sintel-
baan. En ir; Amerika had zij zowaar nog
tijd om inkopen te doen. waarb{) de
Californlsche athlete Evelyne Hall haar
behuip:aam was. En hoe vindt u
Fannys nieuwste Hollywood-kapsel?
529 30 Het grote vliegtuig moest na
tuurlijk eerst nog 'n paar maal :n-de rondte
cirkelen, voordat het op de grond kon
komen. Daar was dc plaats om te dalen
duidelijk aangegeven met roodgekleurde
paaltjes, want het eiland was nogal berg
achtig. en een vliegtuig heeft een flink
vlak terrein nodig om te dalen...
Tripje en zijn béide gaaien stonden in
afwachting te kijken
Z.ezo. nu is hij dadelijk aan de grond:
zei Tripje. Laten wc maar vast naar voren
lopen, dan kunnen we ze verwelkomen
bij het uitateppen!
En terwijl ze alle drie zich naar de baan
spoedden, werden van het vliegtuig de
wielen al uitgedraaid. Het was nu vis*
boven de grond; nog even raasde het mat
zwaar motorgeronk over hun hoofden,
loeit" raakte het de grond met z'n wielen!
reed nog een eind uit en stond stil..
HU Is gedaald' riep Bunkle
En ze holden naar dc grote zilveren
logel. die nu rustig op het veld stond.
Voor één der raampjes verscheen een
zwart hoofd Oepoetle keek naar buiten
en zwaaide vrolijk!
AANSLAGEN OP POSTEN EN B1VAKS HOUDEN AAN
De weerslag van de op 7 Mei bereikte
overeenkomst is uiteenlopend, seint
Anepi uit Batavia In de nieuw open
gelegde streken in Midden- cn Oost-Java
wordt dc plaatselijk voelbare toeneming
van activiteit van guerrllla'su cn benden
toegeschreven aan het feit. dat de strUd-
groepen de'overeenkomst aangrijpen ai#
middel om dc bevolking te intimideren.
Men spreek: in Mldden-Java over de over
eenkomst als het begin van de nationale
wederopleving De bevolking neemt ech
ter fin afwachtende houding aan. BU dc
strijdgroepen in Zuid-Malang. Djombahg.
Ngandjoek en Madloëo valt een verder
gaande commuuistischc oriëntering op te
merken. Dc eindindruk in het nieuw
opengakomen gebied op Java (met uit
zondering van Bantam, waarop de weg
naar. normale toestanden wederom vor
deringen gemaakt zijn) is nochtans, dat.
ofschoon de toestand na het siüiten van
de overeenkomst aanvankelijk in som
mige gebieden slechter werd. deze ln
verslagperiode vrijwel constant bleef met
een lichte tendens tot verbetering
Op Sumatra heeft van dc aanvang af
de reactiè op de overeenkomst een ander
karakter gedragen, voornamelijk een van
politieke aard cn zij heeft mitsdien ook
andere consequenties. De teleurstelling
over het afsnijden van de mogelijkheid
om reeds thans te komen tot een zelf
standig landsbestel is vooral in Tapa-
noeli groot. Men is daar er van over-
I tuigd. da; dc uitspraak van de bevolking
nu met twijfelachtig zou zijn geweest,
doch dat rekening moet worden gehou-
den met het herleven van de Intimidatie
ln het npordelijk deel van Mldden-Java
zet de gunstige tendens zich voort. Het
vrijwal geheel herstelde spoorwegver-
keer betekent een grote steun van de
wederopleving van het ressort Japara-
Rembang. De voedseltoestand in Solo ii
bevredigend. De militaire toestand rond
om DjokJa en Solo is weinig veranderd;
de aanslagen op posten en bivaks houden
aan In het zuia-OostellJk deel van het
regentschap Banjoemas en Kebocmcn
werden bij het opjagen van reeds eerder
uiteengeslagen benden 140 bendeleden
gedood. Als gevolg hiervan Is de veilig,
held in dit gebied toegenomen.
In de negara Djawa Timoer (Oost-
Java) neemt de economische activiteit
toe. De bestrijding van benden wordt
met succes voortgezet. In de omgeving
van Djombang. waar geregeld aanslagen
or- de weg voorkwamen, werdén bende
leden gedood
De berichten uit Bantam blijven
gunstig.
I-IOE heerlijk, dat ik niet alléén sta.
en dus niet wankel, op één been
sta! Ik was wel het verheugdst van
allen omdat men mtj Is bijgevallen.
Het ging dan over vjicgersdéden. die
vér buiten de paden traden. Die vlie
gers. (meestal militaire), dl* onze vroe
gere mliérr. zoals V I geheel verga
ten en vlak boven de Stadxkom zaten.
Zodat wij heden steeds nog béven voor
hun en voor ons eigen leven. Voor.
I al, wanneer dc Stunt tot WET worJt.
cn dan dr motor afgezet wordt. Do
i Stilte ia dan onverkwlkk'IIJk en
I angstaanjagend en verschrlkk'lljk. Wij
mompelen dan ..'t Stuur ontbeert-le.
j nog één minuut dan explodeert-lel"
Een Hagenaar, die zwéér het lam
heeft, en nog ln ouderwetse trant leeft,
maar toch wel véél gezond verstand
heeft, aan stilte ook z'n hart verpam'
heeft, en die n I e t voor een Commi
dant beeft, heeft aan de vliegveli
commandanten, (zo melden alle soor-
tsn kranten) een brief geschreven, flink
op póten. waarin volkomen lag beslo
ten. wat wij reeds lang onoirbasr acht-
tan. en wat wR allen léng reeds tracht
ten met samenwerking aller krachten,
(teneinde ons. mét nageslachten voor
vroege doodsnood wél te wachten), te
eindigen of te verzachten
Die Hagenaar (Jacob de Graefflaan).
spreekt naar mUn hart. en dat bllift
braaf slaan. HU zegt. wat ik reeds eer
der zelde' '..O Commandant, kom tus
senbeide'" Natuurlijk Is het zeer ver-
leldelljk. (en als verloofde onvermU-
ectes t
vKwo
delljk). de stunten Juist precj
tonen, waar de familieled
nen! Maar Apeldoorn heeft wél
hoe vjlegersvreugd ln nood v
daar vielen meer dan twintig
door stunten, die de vliegers boden..
CU vllegér. die Uw reis begint, en ook
heel hoog Uw meisje mint bedenk,
hoe wU. laag-neergezetcn de oorlog
nog niet zUn vergeten Wanneer Uw
motor Is verstomd, dan wordt de at
mosfeer bedompt Dan denken wU
voortdurend weer' „Daar komt-te
en daar stort-le neer!" Uw schoonpapa,
zo hoog Jn waarde, waardeert U teer
boven de aarde. Uw schoonmama
zegt wel: „Mijn schoonzoonI Och och
schat)*' Hij
duikt! precies boven one platje!" Nlch'.
Mla gilt: ..Wat doet-le-wlld! Als hij dl#
kist maar nét weer tilt", en Oom Louis
roept in extase ..Dit Is de allerlaatste
phase. Nu stijgt hU Op. of stort ter
neer. hij handhaaft de Famllle-Eer!"
O vlieger, hoog boven d'aarde. o vil»,
ger. ongeëvenaarde In kunsten stun
ten. vol vsn waardew|) blijven
óók graag boven d'aarde Eéns
rest van ons toch wel 't gebeente
i de Gemeentel
Ontzie de kom van c
WOUTERTJE.
Land* en tuinbouw zorgen
voor deviezen
De totale export van land- en tuinbouw
producten bedroeg In het eerste kwartaal
van dit jaar 268 miilioen. dat,is bijna
het dubbele van deze export in de over
eenkomstige periode vbo het vorige jaar
142 mlll'.oen).
De uitvoer van dierlijke producten had
hel leeuwendeel in deze export en
bedroeg ca 130 miilioen. dat Is meer dan
het drievoudige in het eerste kwartaal
1948 41 miilioen). Deze toeneming is
vooral tc danken aan de sterk toegenomen
fhelkproductle, waardoor een groter kwan
tum zuivelproducten voor export kan
worden bestemd. De uitvoer van akker
bouwproducten bedroeg 78 miilioen (ln
1948: 52 miilioen) cn die van tuinbouw-
producten 80 miilioen (in 1948: 49 mii
lioen).
Do waarde ia guldens van de gezamen-
lUke export van land- en tuinbouwpro
ducten gedurende het eerste kwartaal vsn
dit jaar was ca 3' maal zo groot als in
het overeenkomstige kwartaal der voor
oorlogse jaren 1937-1939 De uitgevoerde
hoeveelheden daarentegen waren slechts
driekwart van de overeenkomstige voor
oorlogse uitvoer.
Antisemitisme. Nadat zij vorige week
op een besloten bijeenkomst van Oe antise
mitische LudendOeff-krlng het woord had
gevoerd heeft de gemeenteraad van Frank
fort de weduwe vsn generaal Ludendortf
alle politieke activiteit verboden
Esperanlo-nieuws
Velen zUn nog altUd van mening, dgt
het Esperanto nog maar weinig nut heeft
ln het practlsche leven. Toch is het een
feit. dat vooral In de internationale han
del meer en meer gebruik wordt gemaakt
van het Espcfanto en vooral in de cor
respondentie lussen verschillende handels,
firma's ln de landen, welks taal niet al-
femeen is. De Internationale Jaarbeurs
Lyon (FrankrUki, waar een Esperanto-
aideling functlonneerde. ontving b v liefst
3230 stuks Esperanto-correspondentie uit
92 landen.
Vervolging Esperantisten In PsrtugCl
ln Portugal moeten de Esperantisten
zeer voorzichtig zijn om niet In de net
ten van de geheime politie verward
raken Enige tUd geledén kwamen leden
van de z g international* politie bU de
heer Cqjrreira. hoofdvertegenwoordiger t*
Lissabon van de internationale neutrale
Esprrontoveremglng die haar zetel le Ge-
néve heeft. Zijn woning werd geheel door
tocht. In Madeira jyerd bU een lid van
dezelfde organisaHB|anes wat met Es
peranto te maken IW in beslag genomen.
Het is noodzakelijk, indien men aan Es
perantisten ln Portugal schrijft, geen Es-
perantocouverts te gebruiken met een Es-
peranto-jembleem
F.speranto en de vakverenigingen
Het „Cultuurhuis" te Krakof (Polën).
waar de zetal is gevestigd vin de Pools*
vakverenigingen, heeft in zijn werkplan
het onderwijs ln Esperanto opgenomen
Aan al de fabrieks. en vakorganisaties
ward een circulair* gezonden, waarin
werd opgewekt tot het organiseren vsn
Esperantocursussen Bij de opening vsn
een cursus in het Cultuurhuls. hield prof.
Sygmarskl. lector in Esperanto aan d*
universiteit een lezing over Esperanto
Esperanto In een gemeentelijk baresa
In het stadhuis van Berltjn-Neukoln U
een Esperanto-bureau officieel geopend
Zowel aan onderwijzen» als san kinderen
wordt hier voorlichting verstrekt In alle
zaken betreffende Esperanto. Er worden
Inlichtingen gegeven over onderwUs-me*
thoden. het leiden van cursussen, buiten
landse correspondentie enz.
Esperanto btj do opvoeding
Me). Montanus. lid der Arbeiden Es
peranto-Vereniging te Leiden, vertrok in
Maart j.l. naar Denemarken om gedu
rende zes maanden in een doktersgezin 'e
Kopenhagen zich met de opvoeding der
kinderen te bpmoelon. Zij spreekt ge«
woord Deens, zodat zowel de ouders a»
de kinderen geheel op het Esperanto xu*
aangewezen, om zich met haar te kun
nen onderhouden
La Kvar Delegltol
A 333. Dubbeldsm
ZATERDAG 28 MEI 1949.
BATAVIASE BRIEF Na 193
gOUDSCHE COURANT.
TWEEDE BLAD - PAGINA I.
Na m'n algemene pro-Goudse ontboeze
ming van de vorige keer gaan we nu ver
der met een paar Goudse feiten, over
Goudse mannen ln Indonesië. En dan be
gin ik met een bekende naam. die al da
teert uit de eerste Bataviase brieven, die in
de Goudsche Courant zUn verschenen, ln
de tweede helft van 1946 als ik het me wel
herinner. Dat ls de naam van Giem Mui
laart. wtgns zuster me kortgeleden nog
eens schreef om een pakketje op te halen.
Dat hak Ik niet kunnen doen. omdat de
naam van de brenger van het pakket to
taal onleesbaar was en Ik iemand van de
veronderstelde naam op het departement
GIEM MULLAART.
van Economische Zaken te Batavia niet
heb kunnen vinden.
Maar goed, dat is een betrekkelUk on
dergeschikte kwestie. Ik wilde maar zeg
gen. dat het me plezier deed om na zo'n
lange «Jd weer eena wat van Muilaart te
horen, die ik al op de meest vreemd
soortige plaatsen in Indonesië heb aange
troffen. Ik neem aan, dat Giem nu wel
gauw aan de beurt moet zUn om huis
waarts te karen, want hU is al een flinke
pooa ln dit land en heeft zUn dienst zeker
wei gedaan.
En nu zlt-Ie weer ln Oost-Java, In de
it ad Kedlrl, het centrum van het Ortho
doxe Mohammedanisme In Indonesië. HU
ls ingedeeld bU het negende eskadron
pantsertroepen en bestuurt er een veertlg-
tons truck om tanks te vervoeren, een van
de zwaarste karweien, die er voor chauf
feurs te vinden is. Per boot ging hU naar
Soerabaja en vandaar over land naar zUn
nieuwe standplaats, de zoveelste in Indo-
,ne*lë.
Overal heen
trekkeiUk om voor een legerchauffeur te
soreken van „een standplaats", want deze
Jongelui komen overal, dan eens hier. dan
weer daar. Het ls hoewel een van de
zwaarste een van de meest veelzUdlge
baantjes in het leger, vooral op de buiten
posten. want Je ziet op die manier nog eena
Iet een en ander. En in het prachtige
Oost-Java is dat helemaal de moeite
waurd.
In de vroegerowesidentle Kedlrl woon
den vroeger ongeveer twee cn een half
m<llioen mensen Tegenwoordig ls het in
wonertal niet bekend. Het behoort tot het
gebied, dat pas bU de tweede militaire
actie werd bevrUd en de uiteindelUke sta
tus er van ls nog niet beslist Het hangt
er helemaal van af. welk grondgebied de
republiek DJokja uiteindelijk te besturen
zal krijgen, ala deelstaat van de Verenigde
Staten van Indonesia.
Kedlrl ligt ln de buurt van Madloen. dat
zo'n ongure faam verkreeg ln September
van het vorige jaar. ala centrum van de
rommunlsUugopatand van Muso en mr
r Amlr SJarifuddln. In de streekt ligt het
Lawu- en Willis-gebergte, dat op het ogen-
bl-k nog de schuilplaats Is van terroris
ten. Kedlrl ls de typische streek van de
suikerfabrieken. De stad waa vroeger de
verzamelplaats van planters en het was
een aardige provincieplaats.
Dit zal u een Idee geven van de omge
ving wnarln de Gouwenaar Giem Mul-
laart op hel ogenblik vertoeft. Uit de aard
van de zaak ls de streek, door de aanwe
zigheid van restanten van de TNI en vele
guerllla-eenheden (sterk comtnunlstlsch
geïnfecteerd) niet de meest veilige van
de archipel en de diensten.'die Giem er
doei, zullen .ongetwUfeld bUzonder zwaar
zijn. liet ia dus bepaald noodzakelUk. dat
ik vandaag of morgen nogmaals ernstig
werk maak van het pakketje, dat zUn zus
ter tn Gouda hen. toezond en dat lk na
ontvangst hem zal doorzenden. Dat
heeft-le daar ln Oost-Java beslist wel ver
diend en nodig. Gelukkig wordt het met
de dag rustiger.
Op thuisreis
\erder kreeg Ik een brief van de Model-
boerderU „Dankmeyer" ln Wonokromo,
betrekkelUk In de buurt. Ik piekerde al
over een Goudse Dankmeyer. die misschien
..de boer op" was gegaan, maar kon er
k ln m'n herinnering geen vinden Dat bleek
ook niet nodig te zUn. De brief was af
komstig van de M P.-cr Jo Schoonder-
woerd. die met verlof was op dg model
boerderij en daarover de meest enthou
siaste verhalen schreef BU al zUn enthou
siasme vond hU gelukkig nog tUd om een
paar Goudse namen te noemen, o m. die
van de matroos- Dik Schouten van de Da
Costakade. die met de „Tjerk Hiddes" op
weg ia naar Nederland, vla West-Indië.
Hei schip heeft nog een lange reis voor
Burgerlijke Stand i
Géboren: Adrianua Bernardus Antonlua,
zn van B. J. A de Groot en J B yet-
haak. Jan LuUkenstraat 22. Neeltje. dr
van G Sloof en/B van Hengel. F. W
Raitzstraat 24: Hendrik Paulua. zn van C.
Zoeteman en M M. Rehorst. Burgemees
ter Martenaatraat 11; Bernardus Fran-
ctscus, zn van A J van RUn en A- H.
de Lange. Vrouwenvestesteeg 8; Ernst
Christisao. zn van J. C. de Bruin en B.
Dijkstra, fcillenstraat 43; Gerhardua
Alexander, zn van W. Been en M. E. J.
van de Graaf. Gouwe 144.
Getrouwd: J. van der Lecq en J. F de
Jong; G- Verboom en M. Rehorat; E J. J.
Erdelmanif en M. A. A. Huljaen; E. D.
Mootj en J Verschoor: G. P. Zwaan en
M. Stubbe; L. H. Spee en N. Gerritsen;
O van den Brand en M- D. H. van den
Heuvel; M van Harten en M. Lafeber; J.
van Vliet en H. M. de Groot: A. Baars en
A Zanen; H. HeU en M. PooL
Overleden: Grleta Sara Cornelia
Kraaijenbrink, 60 j.
de boeg, maar Schouten la op weg naar
Gouda.
Wat Schoonderwoerd betreft: die krijgt
alsmaar berichten over Gouwenaars, die
thuis-relzen en het begint hem nu toch ook
wel een tikkeltje te kriebelen. HU wil ook
naar Gouda terug en vraagt zich af. hoe
lang hU nog ln Indonesië zal moeten blU-
*en- Zelf rekent-le op „nog ongeveer een
jaartje" en zolang een soldaat er zó over
praat, behoeft men zich over zUn moreel
geen zorgen te maken. Dan houat-le het
„dat ene Jaartje" heus ook nog wel uit.
Nog meer Gouwenaars
Jo Schoonderwoerd heeft verder nog
een ontmoeting met een Gouwenaar gehad,
n.l. met luitenant Mighout. ook al een be
kende naam. Laten we hopen, dat luite
nant Mighout deze Bataviase brief onder
ogen krUgt en dat-Ie me dan eens een
briefje schrUft. want ik kan dezer dagen
moeilijk naar Soerabaja en van denkbeel
dige reizen voor Goudae lezers heb ik m'n
bekomst, nadat lk het blUkbaar zo sug
gestief had geschreven, dat lk brieven
krqeg. „Wat jammer, dat u me niet hebt
verteld dat u In Makassar bent geweest".—
Mlgftout en Schoonderwoerd hebben nog
aainen op de MULO in Gouda gezeten,
schrijft Jo. maar nu kenden ze elkaar nau-
welijks. omdat ze allebei zoveel ouder wa
ren geworden en inmiddels idem-zoveel
Indonesische militaire Jaren achter hun
kiezen hadden zitten. Mighout kwam ln de
cantme een verfrissing kopen. HU maakt
het best, zegt Schoonderwoerd.
Een Goudse naam. die hier bekendheid
heeft en die Je nogal eens ln de krant te
genkomt. Is die van opperwachtmeester
Flux, bataljons-sportinstructeur bij de Ja
gers. die een der organisatoren was van
een groots opgezet sportfeest. dat geduren
de de gehele tweede helft van de afge
lopen maand in Rangkasbetoeng ln het
Bantamse is gehouden, een bewUs. dat
normale toestanden dgar terugkeren. Voet
bal. tennis, badminton, athletlek, tafelten
nis en korfbal stonden op het programma.
Het athletlek-gedeeltc bestond o.a. uit een
3 km-loop door Rangkasbetoeng. Het feest
kende verschillende Bantafh-kamploen-
schappen en ook dc scholieren kwamen in
actie naast militairen, politie en burgers.
De Jagers traden als gastheren op. Dit
eerste feest na de actlea ls een groot en
eerder gehouden sportevenementen, ln
gezellig gebeuren geweest. Ook bU al
Buitenzorg, Soekaboemi en Tjlandjoer had
opperwachtmeester Flux een belangrijk
aandeel !n de organisatie en men kan zeg
gen. dat onze stadgenoot zich voor de
sportbeoefening erg verdienstelUk maakt,
JAN BOUWER
rw
Tot oa mat CS Mal 18-lUS en l.M-T nar
Masaam „Hat Cathariaa Oasthnta"! Tan toon
stelling tekeningen Vincent van Gogh. (Zon-
ósg geopend S—4 uur).
ZZ Mat 7JS uur Vrije Svang. Gemeente: Bid
stond.
ZS Met 7.3uur veemarktresUnrant: Feest
avond senioren Cbf Sportvereniging ..De
Jodan Boys" ter ielegenheld li-Jarig be
staan.
3* Mel 7JS uur De Zalm Openbare ver
koping buizen door notaris F. J. J. Moerel
31 Mel I uur Central: Ledenvergadering
Kon. Ned. Vereniging ..Onze Vloot".
3* en 31 Met l uur en 1 Juni s en I uur ter
rein Graaf Flortaweg boek Bodegraafse
Straatweg: Circus Btraaaburger.
31 Mei 3-4 uur De Zalm: RecepUe directie
bankierefirma T. Goedewaagen Sc Zonen ter
gelegenheid 100-jerig bestaan.
31 Mei 7.3* uur Vrije Evang. Gemeente: Bij
bellezing J. I. van Wljak.
31 Mei 7 IJ uur De Krlth: Marenatha-avond
Goudae Stadsevangelisatie, tweede gedeelte
lezing dr A. Manussen over ..Profetieën en
gebeurtenissen ln verband met de weder
komst van Christus"
l Juni SM nnr Blekersslngel M: Meubel-
velling door deurwaarder R. ven Blokland.
1 Juni 7-8 uur Raam 51: Zitting prtjzen-
oammrtaale voor Indienen klachten,
l Juni 7.38 nur Ned. Geref. Gemeentel
Spreekbeurt de Joh. van Weinen.
1 Juni 7.41 unr Spaardersbadt Waterpolo-
wedetrijden on. QZC—HPC-heren en OZC-
Rotterdam-damea
l Juni I nur Reünie: w^reekbeurt de J.
Bdrger voor Logosverband.
Z Juni 7.4S uur Rona: Evangelieprediking,
sprekers P. Douma en A. Bakker.
I Juni I uur Het Blauwe Kruist Algemene
vergadering Oudheidkundige Kring „..Die
Goude".
3 en 4 Junli Collecte Nederlandse Rode
Kruis.
3 Juni I uur Bpierlngstraat JUt Gelegen
heid tot kosteloze inenting en herlnentlng
tegen pokken.
i Juni 7.3* unr VrUe Evang. Gemeentel Bid
stond.
Bioscopen
Thalla Theater: Geheimzinnige opdracht
(met James Mason en Carta Lehmartn)
Reünie Bioscoop: De w'.tte dulvet (met
Roldano Lupl cn Roseano Brazzi).
Schouwburg Bioscoop: Anna Karenlna
(met Vivian Leigh en Ralph Richardson).
Aanvang 3. 7 en s.l* uur. Zondag: J. I. 7 en
1.19 uur.
Zondagsdienst "doktoren
BU afwezigheid van de huisarts zUn van
Zaterdagmiddag 3 tot Zondagavond 12 uur
te consulteren de doktoren J O. W. F Bik.
Blekersslngel SS (telefoon 3151) en A. J. Kctt-
ler. Gouwe 166 (telefoon 3338).
Apothekersdicnst
rtP EEN DAG ln het jaar 1888 heerste er
onder het personeel van de Goudse
Bank van lening, die gevestigd waa ln de
Agnletenkapel op de Nieuwe Markt, enige
deining. Het ging niet over een of ander
pand, dat ln bewaring wu gegeven, er
waa geen lastige klant, maar toch kon
men zowel aan de kassiers en aan de boek
houder als aan de twee wolpandbewaar-
ders en de zllverpandbewaarder zien, dat
hun gedachten zich met ieta ernstigs bezig
hielden. En dat ernstige was* de toekomst
van de jongste employé de assistent-
schrijver. Deze jongeling had namelUk de
wens te kennen gegeven om ontslag te
nemen OntslagTïêmen uit een gemeente-
betrekking met goede vooruitzichten, die
aardig betaald werd eb waaraan zelfs nog
ptensioen was verbonden. Vol Uver pro
beerde men de schrUFer van deze stap af
te houden, doch Willem de Mol hield voet
bij stuk. HU zei de bank van lening vaar
wel en hoofdschuddend keken zUn colle
ga's hem na. Hoq kon Iemand op die ma
nier zUn hele pirrlére vergooien!
Lang hoefden ze niet te kUken. want de
nieuw* patroon van de heer De Mol woon
de vlakbU: op de hoek van de Markt bij
de Waag. Het waa Pieter Goedewaagen.
kassier en commlsslonnalr In effecten. De
heer De Mol verwisselde dus de ene bank
voor de andere.
AU men op de Markt zUn ogen even van
onze mooie Waag laat dwalen over de ge
vel van het bankgebouw dan ziet men
staan: T. Goedewaagen en Zonen.
Deze T. Goedewaagen was Tobias. ZUn
vader heette Abraham en deze had een
pUpmakerij Het pUpenmerk. daChlJ voer
de was De Gekroonde '38. Toen Abraham
stierf, ging de zaak over op zijn zoons
Pieter en Tobias Deze Pieter Goedewaa-
gen is de grondlegger geworden van de
bekende pUpen- en aardewerkfabriek.
Grondlegger
Tobias had verder nleU fttct pUpen en
aardewerk meer te maken. HU zocht zUn
toekomst In een ander oud-vaderlanda be
drijf: de trekschuit. HU werd n.l. pachter
vfrt de Bargedienst. »die de gemeente Gou
da qp Amsterdam onderhield. Het voord
barge betekent niets anders dan trek
schuit. Hü vervoerde niet ajleen goederen,
maar belastte zich ook met hét Incasseren
van vorderlo«en. bracht béodschappen
over. kocht en verkocht effecten op de
Amsterdam** beur* en verzilverde cou
pon*.
In 1849 liet Tobia* Goedewaagen de
trekschuit voor wat zU was en vestigde
zich als kasaler en commlsslonnalr ln ef
fecten AU zodanig ls hij de grondlegger
van de firma T. Goedewaagen en Zonen
en het bankiershui» gedekt nu zijn hon
derdjarig bestaan
Deze Tobias Goedewaagen had drie
zoons: Pieter. Karei Gustav en Cornells
Tobl. De laatste twee vestigden zich te
Amsterdam en stichtten daar de firma
Goedewaagen en Co. waaruit de Inca*ao-
bank is voortgekomen. Pieter nam na de
dood v»n zUn vader de Goudae firma over
en bU hem kwam de heer W de Mol op
1 April 1888 als Jongste bediende binnen
stappen
Van 1884 waa de zaak gevestigd op de
plaats, waar ze nu staat. Voor die tUd ze
telde de heer Goedewaagen In een huU
waar nu de ijssalon Italia is. Daarnaast
was een poort, die toegang gaf tot een
plein achter het voormalige Herthui». Op
dat plein hadden de talrijke bodediensten
uit de omtrek hun standplaats. En oude
Gouwenaars zullen zich wellcht nog her
inneren, dat uit die poort elk Jaar Sinter
klaas te voorachijn kwam.
Met een eervol ontslag en geen sou op
zak deed j&as de heer De Mol zijn inl(ede
ln de bankwereld. Maar hij had een grote
werkkracht, hetgeen bU de toenmalige
werktUden wel noodzakelUk was en een
uiterste nauwgezetheid.
Hoe het groeide
In het begin bepaalden de werkzaamhe
den van dc firma zich hoofdzakelUk tot de
kasslerderij. Nu klinkt zoiets vreemd in
de oren: yoor het geld bewaren moest de
klant In die dagen bewaarloon betalen;
tegenwoordig krijgt hij er rente voor.
Nadat Pieter Goedewaagen In 1890 te
Schoonhoven en ln 1896 te Boskoop bUkan-
toren had gevestigd, nam hU in 1903 Wil
lem de Mol als medefirmant ln de zaak op.
Sedert 1908 drijft de laatste de zaken voor
eigen rekening. ZUn medefirmanten zijn
zijn zoons P. de Mol en mr M. de Mol
In d<? loop der jaren heeft de zaak grote
uitbreiding ondergaan en natuurlUk weer
spiegelt-zich in deze bloei het ganse eco
nomische leven van Gouda en omstreken.
Grote schokkende gebeurtenissen hebben
zich niet voorgedaan De laatste geldzuL
vering, die buitengewone drukte gaf en
de run ln Augustus 1914 toen bij het bij
kantoor te Boskoop de politie zelfs de orde
moest komen bewaren, yprmen wel de
hoogtepunten. Verder heeft de firma zich
gcleideRjk aan ontwikkeld tot een. groot
provinciaal bankbedrijf, waar alle voorko
mende financiële transacties zelfstandig
worden uitgevoerd Natuurlijk beperken
zich die niet tot het binnenland Gouda en
omstreken hebben veel export en zo heeft
de bank correspondenten te Londen en
New York. ln Frank rijk en België. Een
hele serie van tyerkuamheden worden
thans in het modern ingerichte hoofdkan
toor, dat in 1938 gebouwd werd. uitge
voerd. maar ook ln de bijbanken te Schoon
hoven. Woerden. Boskoop. Zoetermeor.
Oudewater door een staf van vUftig man
administratief personeel, waarvan de heer
C. de RUk een en vijftig, de heer J de
Mol. broeder van, de oudste firmant drie
en. vUftig en de heer A. R. Smit, procura
tiehouder op het hoofdkantoor dertig
dienstjaren hebbec. A4. Dinsdag reci
piëren de firmanten.
Puzzle-winntars
De uitkomst van de Kam-puxzle „Er ts
geen goed garen van te spinnen" bleef
voor velen niet verborgen. Degenen hun
ner. die „de palm wegdragen" zUn:
Prijs van ƒ5: mevr H. Belgrover. Burg-
vlietkade 8 te Gouda.
Prijzen van 2JJ0: J. A. de Haas. Rid
der van Catsweg 68 te Gouda en J. Jans
sen. Westeinde 133 te Moordrecht.
De prijzen kunnen aan ons bureau,
Mtrkt 31, worden afgehaald.
Dauwtrappen
Dat dauwtrappen hoort nou eenmaal
bv Hemelvaartsdag Van prilbeens af
heb lk er aan meegedaan. Wat ls er heer
lijker als de uchtend nog in de kinder
schoenen staat, or» dan door beemd en
veld te dipalen.' De leeuwerik klimt ju
belend in de hoogte, de kikkers kwaken,
de boterbloempjes geuren, de koeien
knipperen lodderig tegen de opkomende
daavorstinne. de melkmeisjes proeten U
vriendelijk met hun blanke melkemmers,
hoor. in de verte toetert de koekoek,
alles ademt rust en zuiverheid, gij zuigt
U de longen volgij voelt U verfrist en
opgeruimd, groet de landlieden harte
lijk en ge hebt vrede met de hele
wereld en Uzelf.
Donderdag ben ik ook inezen dauio-
trappen. Met mevrouw Tergouw. De kin
deren waren met hun club mee. Eigen
lijk was het meer dauw wandelen, want
op onze leeftijd slüt het tempo wat. We
zijn de Plassen omgeweest. De leeuwerik
was er niet, die was wel wijzer en bleef
lekker in z'n warme nest. de kikkers
waren weer in de modder gekropen,
want ze dachten, dat de lente een ver
gissing van de kalender was; de koeten
zelden geen boe en geen ba; melkmeisjes
waren er niet; wel ontmoetten we een
enkele boer. die in oliejas zijn schouwtje
klauwde, h(j groette niet eens; de koe
koek was naar zijn familie in het Zuiden
en toen begon het te regenen. De Plassen
zijn altijd mooi. zei me laatst een Gou
wenaar, onder blauwe en grijze luchten.
Morgen brengen. Jt moet ze eens zien.
als je tn sopnatte schoenen staat.
Op de hoek van de Korsedyk stond een
tentje Daar hebben we hete anijsmelk
gedronken en even onze voeten gewarmd
op een stoof.
Om acht uur waren we weer thuis;
gelukkig, want ik begon last te krijgen
van m n wint erf enen. Tegen de kon en
Om op fe drogen heeft mevrouw Ter
gouw de kachel maar aangemaakt. Ze
laat hem nou maar branden, 't ts de
moeite niet u-aard om hem uit te doen.
JAN TERGOUW.
Verhuizingen binnen
dc gemeente
8 Peek (4 pers) van Wachtelstraat 24
naar Wachtelstraat 27; R Boele (2 pers
van Raam 179 naar Wachtelstraat 24; A'.
Cammernat (3 persvan Achterwillcns
26 naar Westerkade 79. Chr C. Knlmeicr
(7 persvan Lange Willcmstceg 9 naar
Dn Costakade 79; 1! M. Gardenier (3 pers
van Westerkade 79 nanr Da Costakade 77:
C Bontekoe (3 pers van Wijde Poort 2
naar Gcuzenstraat 46, B. J. Noorlamler
(4 pers.) van P. C. Bothstraat 53 nnnr
Houtmansplantsoen 6. J, Spee (6 pers)
van Lcmdul&tecg 31 naar Schaepmnnstr 8;
G A. van Leeuwen (2 pers) van Raam
7A\ naar J Phillpsweg 40; J. P van Oosten
(6 pers.) van J. Phillpsweg 40 nnnr Mos-
piraat 25; F A Quint (5 pers.) van Mos-
straat 25 naar Da Costakade 85: D. Baden
(3 pers.) van Herenstraat 107 nngr Boele
kade 57. II. A Houtman (5 pers) van
Gouwe 20 naar Fluw singel 35 N. C Zorg
(3 persvan Kruidcnicrsstr 21 naar LUs-
terbesstraat 3: F dc Vroom (3 pers) van
Burg Martenssingrl 26 naar Tweede
Schoolstraat 14; P. W Smlnk van Eerste
Kade 45 naar Julian islulsterreln 1 J
Vonk van Turfsingel 50 naar Walvisstraat
8. J van Erkel van Groenendaal 57 naar
Baanstraat 11; mevr de wed E M Hce-
vensBoutellier van Kleiweg 12 bv naar
Blekersslngel 29; H van Groningen van
Kon. Wilhelminaweg 190 naar Vorstman-
straat 29 O J M Steenland van Raam
144 naar Schiel Hoge Zeedijk 35. M J O
A Steenland—Vonk vnn Kleiweg 27 naar
Schiel Hoge Zeedijk 35.
Predikbeurten voor Zondag
Ned. Herv Gemeente. St Janakcrk
(Achter de Kerk 5) 9 en 10 30 uur ds G.
Elzenga; 5 uur ds Gerh Huls. bediening
H. Doop. Westerkerk, (Emmastraat 33) 10
uur da A A. Wildschut. Amsterdam.
Jeugddienst; 5 uur ds J. J Koning, bedie
ning H. Doop
Ver van Vrijz Ned. Hervormden (Pe
perstraat 128) 10.30 uur ds P. v. d. Veer.
Amsterdam.
Ned. Herv Ver CalvUn (Turfmarkt 142)
10 uur ds J H Paddenburgh, Zeist, 3 uur
ds J v d. Heuvel. Schoonhoven
Remonstr. Oeref. Gemeente (Keizer
straat 2) 10.30 uur da H. J. de Wijs
Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10
uur ds W. F Schröder. bevestiging nieuwe
leden.
Oud Katholieke Kerk (Gouwe 107) 10J0
en 6 uur pastoor G P. Giskes
Geref Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur
da W- van Dijk
Geref. Kerk art. 31 (in Chr. Geref. Kerk,
Gouwe 141) 8 30 en 3 30 uur. ds G Koene
koop.
Geref. Gemeente (Stationsplein 15) 10
en 5 uur dr C Steenblok
Chr. Geref Kerk (Gouwe 141) 1015^n
5.15 uur ds J. A. ZIJlema. NleuwerooFd
Nod Geref Gemeente (Turfmarkt 56)
10 en 5 uur ds Joh. van Weizen; Woens
dag 7.30 uur ds Joh. van Weften
Vrije Evang. Gemeente (Turfmarkt 23)
10 en 5 uur cand. J. Ytsma, Ocgetgeest;
Dinadag 7.30 uur Bijbellezing ds J. 1. van
WUck; Zaterdag 7 30 uur Bidstond
Leger des Heils (Turfmarkt 111) 10 en
7 30 uur kapiteincs E. Geutjes ca M
Meijcrhof.
Kerk v Jezus Christus van dc Heiligen
der laatste dagen. (Spieringstraat 49) 3
uur dienst
Goudse Stadsevangelisatie (lokaal De
Krlth, Achter de Kerk 10) 7.30 uur de heer
W. F. Kloosr: Dinsdag 7 45 uur dr A. Ma
nussen. Zeist. Maranatha-avond
De tioorloper van
het htiidipe pebSTutJ,
Wiet ka'-ioor. dat van
J884 tot 1914 op de
zelfde plaats op de
Markt was geves
tigd. Naast de bank
het vroegc-e café
Harmonie. Op de
plaats van deze
twee percelen staat
nu één ptjtd.
TTET VERHAAL gaat, dat vele Jaren
"'■geleden een'oude dame op zekere dag
zo omtrent het middaguur een wandeling
door de stad maakte. Het was nog in de
tijd, dat oude dames zoiets zonder gevaar
konden doen; fietsen waren er nog niet.
om ovef auto's maar te zwijgen. Opeena
werd haar oog getroffen door iets. dat zU
al vele malen had gezien, maar dat nog
niet verder tot haar was doorgedrongen:
voir verschillende werkplaatsen zaten
werklieden op de stoep, die bezig waren
hun boterham te eten.
Het was een vrlendelUke. goedhartige
dame en zU informeerde bU enige eters,
waarom /ij deze vrij harde cn ongemak
kelijke zitplaats luidden gekozen om hun
schaftuur te houden.
..Welwas het antwoord, „wij wonen
buiten de stad. Tijd om In de middaguren
naar huls tc gaan. hebben we niet en
geld om met ons ..stlkkczakje" naar een
herberg te gaan. wel. dat hebben we ook
niet."
Hoogstwaarschijnlijk heeft dc belang
stellende vraagster veel over dit antwoord
nagedacht en dnar zij iemand was met
een sterk ontwikkeld sociaal gevoel, was
zU niet tevreden met alleen maar het feit
te constateren, doch heeft zU tevens naar
middelen gezocht om in deze toestand
verbetering te brengen.
De naam van deze dame was Henrietta
Helena Hoffman cn zU woonde op de
Oosthaven in een van dc mooiste en groot
ste patriciërswoningen van de stad.
Een ander verhaal vertelt, dat mej.
Hoffman op zekere dag werklieden var.
buiten de stad in haar huis aan het werk
had Pc werktijden waren zodanig, dat
de mensen feitelijk nllocn maar thuis
waren om tc slapen.
„En wanneer eten jullie nu warm eten?"
vroeg mei Hoffman
.Als wi| vanavond om negen uur thuis
zUn". was het antwoord.
Hotlman's stichtingen
Toen me), rfoffman stierf, kwam het re
sultaat vnn haar overpeinzingen san het
licht Bij opening van haar testament bleek
dit de volgende bepalingen te bevatten:
aan de gemeente Gouda werd gelegateerd
oen belangrijk kapitaal tnet nog enige ge
bouwen en uit de rente daarvan moest
worden opgericht ten eerste: een gesticht
„tot opneming en verpleging vin vrouwen
en meisjes uit fatsoenlijke stand, die met
aardse goederen weinig gezegend waren",
tegen betaling van een zekere, door de
gemeenteraad te bepalen som 2e een
volksgaarkeuken om ambachtslieden uit
andere gemeenten een goede en goedkope
warme maaltijd te verstrekken.
De eerste opdracht heeft vorm gekregen
In de Hoffman's Stichting. Oosthaven 52.
Ieder kent dit mooie, statige gebouw Als
op zonnige dagen de bomen zich ln de
grote vensterruiten weerspiegelen, waar
achter de grUze dames-coiffures zich
buigen over een haakwerkje, dan is het
dc voorbijganger, die een steelse blik naar
binnen werpt, of hij geconfronteerd wordt
met een oud-Hollands schilderij.
De gemeenteraad, het testament dus aan
vaardende voldeed ook aan het tweede
deel van de uiterste wilsbeschikking vsn
mejuffrouw Hoffman. Op 23 October
installeerden Burgemeester en Wethouders
het bestuur van de Volksgaarkeuken. Men
liet er geen gras over groeien De andere
dag reeds kwamen de regenten in verga
dering in Arti Legl bijeen Het waren de
heren 11 W J. Koning, voorzitter; P. C. v.
<1 Meulen. secretaris. H. Jager, penning
meester; A H. van Dillen en C van Veen.
commissarissen.
Aan deze heren was de taak opgedragen
te zorgen, dat voortaën voor Iedere werk
man. die van buiten kwam. er elke dag
een goede cn goedkope warme maaitijd
gereed stor.d. OngelukkigerwUse beston
den er echjer geen stichtingen van deze
opzet, zodat 'ze niet bij een ander In de
leer konden gaan Er werden talloze be
sprekingen gevoerd, reizen gemaakt naar
Den Haag en Amsterdam om gebouwen te
bezoeken, waarin voor vele mensen tege-
lUk gekookt werd en toen wist men de
hand tc leggen op een gebouw, dat als
smederij diende en voor het doel geschikt
leek Het stond, waar het nu nog staat:
Keizerstraat 6 Er werd verbouwd, ge
ïnstalleerd en versierd, er kwamen een
aantal borstbeelden van de Koninklijke fa
milie in en op 20 Mei 1889 om 12 uur des
middags werd de eerste maaltijd opge
diend. Het was een feestmaaltUd, waarbij
burgemeester, mr A. A van Bergen IJzen-
doorn. de openingsrede uitsprak
De andere dag, 21 Mei 1889 werd de
Volksgaarkeuken voor het publiek open
gesteld. dus bestaat zij dezer dagen zestig
jaar.
Goede burgerpot
Ontelbaren hebben in dl; a^stig jaar
tussen de middag hun schrAMm naar de
Keizerstraat gerieht en al rekent dan de
„Gaarkeuken" niet meer speciaal de am-
Examens aan R.H.B.S.
Het mondelinge gedeelte van het eind
examen aan «i§ Goudse RHBS. zal voor
de A-afdcling worden afgenomén op 17.
18. 20 en 21 Juni en voor de B-afdellng
op 23. 24 25. 27. 28. 29 en 30 Juni en 1 en 2
Juli. Als deskundigen bU het A-examen
heeft de minister van Onderwije, Kunsten
en Wetenschappen aangewezen de heren
dr D. Langedijk. Q. Chr. J. Klewit en mej.
dr A. Posthumus, allen te 's Graven-
hage Bij het B-examen zUn als deskun
digen aangewezen de heren dr M van
Vlaardlngen te Rotterdam, dr J. W B van
der Stigchel te 's Gravenhage en w
Gescher te Delft.
bacht6lieden van buiten de stad. maar oök
van uit de stad en daarnaast de werkende
vrouw, de typiste of wnderwijzcres, die op
kamers woont, of de vrijgezel, die een
kamer zonder pension heeft gehuurd, tot
haar klanten, al zet zU haar deur gastvrU
open.voor de man. die ln zUn ouderdom
de zorgen van eep huisvrouw moet missen
en voor de echtgenoot, wiens vrouw een
paar dagen op reis is. al heeft zU dus het
terrein van haar werkzaamheden ver
groot. In één opzicht is zU dezelfde geble
ven: er wordt een goede. smakelUke bur
gerpot op tafel gezet tegen een lage prijs
Sinds vijftien Jaar zwaaien de heer en
mevrouw Nodrlander er de scepter, zij
worden bijgestaan door een keukenmeisje
cn een werkster
We hebben drukkere tijden gehad dan
tegenwoordig", vertelt de keukenmeester,
„toen het brood van do bon ging en de
fabriekscantines weer gingen werken, ver
minderde het Bantal bezoekers. Gemiddeld
hebben we elke middag zo tussen de twin
tig cn vUf cn twintig gasten. torwUl slechts
enkelen hun eten komen afhalen. Als men
een paaf jaar geleden In de Keizerstraat
de lucht van de snert in de neus kreeg,
dan stond In een wip de gang vol. Maar
nu wil men liever diepvries dan In-
mank In dc oorlogstUd zijn we altUd
open geweest Jus was er niet en het
menu bestond hoofdzakelijk uit soep en
aardappelen Ook hebben we nog ongeveer
twee ton bleten vqrwerkt."
BIJ een tocht door het gebouw treft het
de bezoeker, dat de echte oud-Hollandse -
zindelijkheid overal hoogtU viert. De keu
ken mot het geweldige fornuis, waarop
voor vijftig mensen tegelijk gekookt kan
worden de spoclafdcllng, de schuur, de
provisiekamer, de kelder. Waar eie grote
pollen met inmaak staan, die de keuken
meester en -meesteres zelf verzorgen, de
eetzaal, overal is het even schoon en
zuiver.
In de eetzaal staat een mededeling:
klachten bij de manndcommlBserls, volgt
de naam. Het aantal klochtcn zal wel te
tellen zijn.
Het beslui r van de stichting bestaat
momenteel ul» de heren: ir.r J. L. J. A.
van Mechelen. voorzitter; H. Maaskant,
secretaris; W. Goedewaagen. penning
meester; A J. A. Voi, vlcc-voorzltter cn A.
n. v. d. Putte, commissaris.
De opzet van de Volksgaarkeuken ts vsn
sociale aard. er mag gee# concurrentie
ontstaan met do mudenstand. Zoals Let"
bestuur momenteel do zaak laat werken. 8
wordt hit zuiverst de bodoeling van de
erflaatster benaderd.
Loop der bevolking
Gevestigd: C J M Jaspero—Moons van
Rceuw&k naar Blekersslngel 60; D. O.
Goedhart van Ermelo naar Wosthaven 11;
C. J. de Vetten v. Waeaenaar naar Nieuwe
Haven 108; S. Koopman van A'dam naar
R. v. Catsweg 61; H. Vink van Bleakens-
graaf naar Joubertstraat 171; J. W. van
KooU van Brakel naar R. v. Catsweg 87;
C.- Veratees van Alphen a d. RUn naar
Turfsingel 17; H. W. Lc Blanc, van Den
Haag- naar Turfsingel 17; J. M. TUdlnk
van Hengelo naar Regentcsseplantsoen 26;
C. J Hczejneg van België naar Markt 22;
A. van der Ham van Haastrecht naar
Gouwe 117; J. P. van der Ham (5 pers.)
van Haastrecht naar Gouwe 117.
Vertrokken: c van der Reeden—Wln-
tershoven van Molenwerf 14 naar» Leer
dam. Meent 50. P. W. Verkerk (9 per») van
Woudstraat 12 naar KeeuwUk Platteweg
H 183; C Nootenboom—Bakker van Woud
straat 12 naar ReeuwUk, Platteweg H 183;
M Rlp—de Jong van Vierde Kade 28 naar
Waddinxveen. Zuidkade 167; A. L. Ver
schut van Klimopstraat 6 naar Utrecht.
Amsterdamse Straatweg 216; C. D. van
Kerkhoven van Karekletatraat 29 naar
Hillegom, Pr Bernhardatraat 64; B. Jaco-,
bes van Turfmarkt 32 naar Epe. Gloria-
laan B153 III; B van Sevcnhoven van
Westhaven 11 naar Lekkerkerk, Kerkweg
104; G L. Balvert (3 pers) van v. d.
Palmstraat 44 naar Canada; G. J. Straver
4 pers) van Krugcrlaan 59 naar Amers
foort. Iepstraat 4, F. Verbiest van F. W.
Reitzstraat 5 naar Zutphen. Dieseelraat 36;
M C. van Gooien—Hortenslus van A. de
Vismarkt 9 naar Waddinxveen. Noord
einde 11; S H. dc Jong van Krugcrlaan
130 naar R'dam. Zwaerdecroonstr. fob;
W Boon van Derde Kade 29 naar KatwUk;
F. L A. Plomp van Turfsingel 10 naar
Capelle a d. IJ.. Bermweg 390a; M Rid-
dersma (4 pers) van Gouwe 186 naar
Utrecht. Groeneweg 105; J. Schultzde
Kogel van Korte Dwarustr. 2 naar Nw
Lckkerland. Middelweg 33. G. Prins (2
pers) van Zeugestraat 78 naar Haarlem.
Wagenweg 198; M J. Schuurhannes van
v. Bergen IJpark 1 naar Raalte. Kanaal
dijk B 2. C Hol, (2 pers) van Kievitstraat
12 naar Haastrecht. Hoogstraat 24.
Burgerlijke Stand
Geboren: Cornells Johannes Maria, zn
van J. C. E U. Janssen en C. J. W de
Zeeuw. Krugerlaan 211; Maarten, zn van
W Schouten en W van den Berg. Jaag
pad 14; Arie Cornells, zn van C. van der
Linden en S W J GroenendUk. Burgem.
Martenssingel 85; Bernardus zn van B. J.
Th. A. Meulman en J. Rapts. Derde Kade
52. Leendert. zn van J. Manschot en A-
M Kok, Nieuwe Haven 223; Hendrlka
Maria, dr van S. P. Janmaat en E Baas,
Ridder van Catsweg 76; Angela Jacobs
Clemens Maria, dr van J. M. H. L. Brink
cn J. van Hilten. Krugerlaan 47; Cornelia
Jacoba Maria, dr van W van Os en J. P.
Baks, Vorstmanstraat 3
Ondertrouwd: R. J Verboeff en G. C.
van der Goes; L. Signer en G. A. de
Graaf; J. F. Touboul en A. J. de Lange;
R H van der Ven en A. M. J. van det
Pouw; F. de Vries en M Hoogerwaard.
Overleden: Geertrulda Hendrika Hul-
schcr. geh met F H. Rietveld 49 J Hen-
drlkus Oosterom 69 j