RADIUM van hel weck-end
Suriname, het onbekende gebiedsdeel
puRoimasa
^Onbereikbare
ÊHiiüumi'ui
Met de soldatendominé naar buitenposten
Ruim 90pet van de jeugd
lijdt aan tandbederf
STRIJD
Wie er leven en hoe zij er leven
Zeer gemengde
bevolking
rtft goed bij
I!
en de Wassen Beelden
ZATERDAG 16 JULI 11)49.
EERSTE BLAD - PAGINA 1
ITfT l«v«n I* gecompliceerd Dit het
'altijd wel ge weent, men ala er slechts
de geschiedenis op na van de* vroegsto
tijden Ma*r meer d»n ooit tevoren en
v. >orel tin de twee wereldoorlogen vol «en
de complicaties elkander met duizeling
wekkende anelheld op. Het la thans zo,
d„t we er geen weg Weer mee weten Br
zijn er onder ons die wegtrekken uit ons
land. Uit ons werelddeel. In de eerste
plaats omdat *U het hier tot stikkena toe
benauwd hebben gekregen. Het leven Is
v00r velen tot één stuk angst geworden.
Angst om "Hes niet eens zozeer om de
toekom.-t don wel om het dagelijks ge-
beuren. om de spanningen, de zorgen, die
ons boven het hoofd zijn gegroeid en deL
teleurstellingen en de tegenslagen, die
niet meer te dragen achljnen. Van minuut
tot minuut leven we In vrees We grijpen
•g avonds naar de krant en we luisteren
naar de radio-ultzendlngen met 'n beklemd
gevoel Wat zullen we te lezen en wat
zullen we te horen krijgen' „Er is geen
aardigheid meer aan zo is de eerlijk ge
meende en daardoor ontzettende beken
tenis van velen. Ontzettend ook daarom,
omdat utt de opmerking blijkt, dat het
leven ala leven verkeerd is en verkeerd
wordt begrepen. Het liefst zouden we
wensen, dat ons gehele leven tot aan onze
dood toe vlak en zorgeloos was zonder
schokkende gebeurtenissen, tenzij wij In
deze gebeurtenissen behagen konden
scheppen. Het liefst zouden we wensen,
dat er geen zorgen bestonden, geen tegen
slagen en geen teleurstellingen Voor on«.
mensen, zou er alleen „aardigheid" aan
het leven zijn als altijd de zon scheen, als
het. figuurlijk gesproken, steeds mooi weer
wus. WIJ moeten niets hebben ven dat
gecompliceerde. v$n dat ingewikkelde
beeld dat het leven ons laat zien.
nE apostel Paulus, de ln zijn tijd door
velen verguisde en bespotte geeft in
zijn tweede brief aan Timotheus. als hij
vermoedt aan het eind van ziln leven te
staan, zich rekenschap van zijn daden.
En in deze rekenschap tekent hl) met
enkele woorden de houding, die de mens
in het leven en t.o v. het leven heeft aan
te nemen ln Paulus' tijd was het leven
ook gecompliceerd, was er ook angst,
waren er zorgen, teleurstellingen en tegen
slagen. Dit alles overdenkende zegt de
grootste der apostelen: ..Ik heb de goede
strijd gestreden, tk heb de loop geëindigd.
Ik heb het geloof behouden".
Ik heb de goede strijd gestreden Paulus
heeft zich nooit overgegeven aan valse
bespiegelingen omtrent het leven Hll
wist dat dit een en al strUd was Strijd
tegen zichzelf en ztrljd teeen. zoals we
nu zeggen, de omstandigheden Hij heeft
nooit gezegd- er is teeenwoordig geen
aardigheid meer aan. Hij heeft geleefd.
d w.z.. dat ene doel, dat hij zich eens
voor ogen zag gesteld, heeft hij voor ogen
gehouden. In weerwil van alles. En ver
geleken met dat van Paulus, ebt het leven
van de meesten van ona kalm weg De
gosds strijd, zegt Paulus HU heeft er
zich niet toe laten verleiden door de
tegenslagen aan de andere kant te gain
staan, de kant van de minste weerstand.
Neen. dwars door alles heen is hi) ge-
gaan. niets van wat hf1 op zijn weg aan
verschrikkingen ontmoette, belangrijk
achtende om van koers te veranderen:
dwars door alles heen heeft hjj zijn loop
geëindigd, heeft hij de loopbaan met lijd
zaamheid afgelegd, „ziende op de overste
Leidsman en Voleinder des geloof»". de
Enige, Die het leven waarde geeft en
vo<* wie het zin heeft de goede strijd te
strijden. En Paulus heeft het geloof be
houden. Het geloof aan God. Die ons
leven bestuurt. Die onze zorgen kent. Die
weet van onze tegenslagen en van ons
verdriet. Het geloof behouden aan God. 'n
weerwil van alles, het geloof aan God.
van Wie de Franse dichter Paul Verlaine
eens zei- „O God. Gi1 hebt mij gewond
met liefde en de wonde is nog gevoelig".
God wondt ons in dit leven maar Hij
doet het met liefde Daarom kunnen we
de strijd strijden, daarom kunnen wij dat
gecompliceerde leven het hoofd bieden
Curlnéme ligt tan de Noordkust van
k Zuild-Amerika, la ongeveer iöo.ooo
km? «f"Ot (Nederland 35 000) en heeft een
bevolkingsdichtheid van 1 mens per vler
kante kilometer.
Oefn land ter wereld ként een derge
lijke samenstelling van de bevolking. Er
won^n Hollanders (ca duizend) Javanen.
Chinezen, divers? Ind'anen-stammen. Ne
gers. posnegers. Madelrezen, Libaneacen,
Brits-Indiërs en Creolen. D» laatsten ach
ten zich de eigenlijke Surinamer» te zijn
7-e vormen ook de sterkste groep Overi
gens is het twijfelachtig of Suriname ooit
een „oorspronkelijke" bevolking heeft ge
had. De bdfchegers en de Creolen stam
men voor een belangrijk deel af van de
vroegere slkven.
Landbouw
TV landbouw ls de belangrijkste be-
staansbron voor de bevolking en zal
dit wel altijd blijven. De grond is er
uitermate vruchtbaar en de in het ver
leden ontstane stroppen zijn niet aan on
vruchtbaarheid te wijten, veeleer aan on
juiste behandeling, gebrek aan arbeids
kracht. verkeerde opzet, gebrek aan
eteun van regeringszijde.
Alles groeit in Suriname, rijst, peul
vruchten. koffie, mais. cacao, sinaatappe-
len, pinda's, cocosnoten. tabak, aulker. ka
toen. casave en bananen.
In de kusststrook (Nieuw Nickerie) is een
gebied, ter grootte van ongeveer de helft
van ons land waar onze boeren uitste
kend werkzaam zullen kunnen zijn met
mechanisch? rijstbouw Dit gebied moet
evenwel worden ingepolderd, waardoor
tevens de malariamuggen goeddeels ver-
dwiinen. Dit inpolderen kan. gezien de
Vinkte van het land. mét dijkjes van 50
cm vrij goedkoop geschieden Er bestaat
voor dit gebied een plan. waarbij Ne
derlandse boeren, met behulp van het
Weivaartsfonds (mits zelf 10.000.— be
zittende) een boerderij zullen kunnen be-
5innen voor mechanische rijstbouw De
edoeling is. dat ze zich er blijvend zul
len vestigen Het klimaat in deze streek
ls vrij goed en een altijd aanwezig windje
helpt de warmte te verdragen. Dat een
blanke hier niet zou kunnen werken, is
een fabel.
Visserij
Ue wateren bij Suriname zijn buiten
gewoon visrijk. Er bestaat evenwel
geen vissersvloot Als deze er komt (en
er is mede met het oog op de volksge
zondheid dringend behoefte aan!, komt er
tevena emplooi voor visconservenfabrle-
ken.
Suriname ls grotendeels bos (oerwoud),
waaruit volgt, dat de houtkap van groot
belang is. Maar het werk in de bossen
kan alleen door Bosnegers geschieden Er
ls reeds aan enige bekende Nederlandse
fabrieken concessie verleend, zoals aan
Bruynzeel en Picu». Voor meer houtzage
rijen en houtfabrieken zou er plaats zijn
Veeteelt
Suriname ia vleeg-arm. Toch ls er vee
Runderen, paarden, vafkens. schapen,
geiten en ontzaglijk veel kippen. De uit
gestrekte savanne's zouden, evenals in de
aangrenzende Zuid-Amerikaanse Staten,
veeteelt op veel groter schaal mogelijk
maken.
I het oerwoud overwoekerd, door gebrek
I aan arbeidskrachten, inlandse wel te ver-
staan Want al de handenarbeid in de bin-
I nenlanden ls voor Manken ongeschikt.
Industrie
Tke armoede aan industrie is schrijnend.
Dat wordt het beste gevoeld te Para
maribo. Suriname's enigste stad. Een atad.
waar ongeveer 80.000 inwoners leven, bij
na de helft van de hele bevolking van dit
gebiedsdeel. Paramaribo is eigenlijk ala
een waterhoofd Want daar ook het ach
terland weinig voor export doet. heeft
deze stad té weinig levensvatbaarheid. Er
zijn dan odk vele werklozen. De plantage
of het boi willen dezen niet in. vakken
nis hebben ze niet en industrie Is er te
weinig De voornaamste industrie ln het
binnenland is de winning van bauxiet,
maar dit is voornamelijk in Amerikaanse
handen, afgezien van hot bedrijf van de
Bltliton Maatschappij. De goudwinning is
nergens modern opgezet en niet van grote
omvang. Suriname is. zelfs voor de meest
eenvoudige artikelen, op import aangewe
zen. Terwijl aan vakkundige kleine zelf
standigen dringend behoefte is De opsom
ming van dit alles is zeer summier en be
doeld alleen maar een kleine Jndruk te
geven.
Bezwaren tegen emigratie
XJet lijkt allemaal erg aardig, maar de
bezwaren voor emigratie zijn legio.
Een Nederlander zal voor handenarbeid
moeilijk kunnen acclimatiseren. 'Parama
ribo lijdt onder een woningtekort als gaën
andere stad ter wereld. Op dit gebied zijn
de toestanden hemeltergende Op sociaal
en hygiënisch gebied doet men wat men
kan maar veef kan dat niet zijn. Het
onderwijs is verre ten achter. F.en H B S.
la er niet. De levensstandaard is er zo
lans. dat de eenvoudigste Nederlandse ar
beider daar niet aan zou kunnen wennen.
Een gemeente-stratenmaker b.v heeft een
loon van 3 per dag en moet daar met
zijn gezin van levetv Sociale wetten en
voorzieningen, zoals wij die kennen, zijn
er niet Degene die er iets wil begin
nen waarvoor arbeidskrachten nodig zijn,
treft een tekort aan geschoolde krachten
en vermoedelijk zelfs te weinig mensen,
zeker in het binnenland.
Over het binnenland hebben we al een
en ander verteld. Er zijn geen wegen en
geen spoorwegen en alle vervoer moet
plaatsvinden over de rivieren met door
bosnegers of Indianen bemande korjalen.
Om voor emigratie geschikt te worden,
zou wegenaanleg toch al nummer één die
nen te geschieden.
Om de sub één gestelde vraag dus te
beantwoorden:
Emigratie van landarbeiders, vakarbei
ders ed. naar Suriname it voorshands
niet mogelijk. Emigratie van mensen met
vakkennis en flink geld is mogelijk en
zij zijn in Suriname welkom. Vooral dus
degenen, die een industrie kunnen vesti
gen. Men bedenke echter, dat ook dit heel
wat moeilijkheden zal meebrengen, zoals
wij aantoonden. Het ia wel jammer, dat
Nederland een rijk gebied, dat voor emi
gratie van vrij grote groepen zeker ge
schikt zou zijn te maken, zo heeft ver
waarloosd. Temeer, omdat Nederland wel
zal moeten emigreren en andere landen
slechts kleine contingenten willen opne
men en dan nog onder speciale voorwaar
den.
Balans
11 emigratie naar Suriname mo
gelijk en wat brengt het lanl
voort? Dit zijn. kort samengevat,
een paar vragen, die regelmatig
terugkeren Zij, die ze stellen.
hebben iets over het land gelezen.
BijVOOrbeild dat het 4'lt maal zo
groot als Nederland is en maar
180.000 inwoners heeft; dat .vet
nog maar voor ten hoogste on
derzocht is; dat het een rijke,
vruchtbare bodem heeft en zoveel
meer. Daarom willen we er ia
beknopte vorm iett over vertellen
ACHTÉR7IJ0E BEURsof
Bananen
Met de bananenculhiur heeft men nog
al getob gehad Er bestaan echter (ook
uit het Welvaartsfonds) plannen de bana
nen- en de citruscultuur uit te breiden.
Ook met een nieuw soort cacaopiantje
worden proeven genomen. Deze cultures
hebben vooral gebrek aan arbeidskrach
ten. Eens was de suiker Suriname's groot
ste product Thans liggen langs de rivie
ren honderden plantages verlaten en door
HILV I (KRO) 6 Gr.pl.: 8 0S Actualiteiten;
115 Journalistiek weekoverzicht: i.30 Rege
ringsuitzending: 7 Nieuws; 7 15 Katholiek
thuisfront; 7 18 Piano; 7.48 Regertngsultzen-
ding; 8 Nieuws: 8 05 Brahms: 8 20 Lichtbaken;
145 Symphonie ork. van Indianapolis; 9 Zo-
niersproeten: 9 45 Krulsklankpuzzle; 10 Pro-
menade-ork.; 10 30 wy lulden de Zondag ln;
II Nieuws; 1120 Residentle-ork.
HIlV. H (VARA) 8 Nieuws: 8 18 Tour de
prance; 8.30 Orgel; 7 Artistieke staalkaart;
(VPRO) 130 Bouwen; 7.45 Passepartout; I
Nieuws (VARA) 8 08 Dingen van de dag; 1.12
Varia; 8.18 Omroepork.; 8 48 Willy van Ha
mert; 9.4S Socialistisch commentaar; 10 Stra-
diva Sextet; 10 25 Mensen die wtj wel efcns
ZONDAG 17 JULI.
Hilv. I (NCRV) I Nieuws; 1.18 Boyd Neel
Strljkork.; (IKOR) 910 Begijn hofkapel dienst;
9.20 Nieuw» en waterstanden; (KRO) 9 48
Fhllh. Ork.; 10 Hoogmis; 11.30 Piano; 11.40
Omroepkamtrork.; 1J.15 Apologie; 12.35
Otkraloa Studentenkoor. 11.40 Lunchconcert;
1 Nieuws; 1.20 Lunchconcert; 140 Uit het
Boek der Boeken: 9 Utrechts Sted. Ork.; I
Zingende negers; 3.10 De Ooolse Kring; 4.10
Sport; 4.28 Vespers; (NCRV) 5 Kerkdienst;
1.20 Ned Strijdkr.; 7 Massazang; 7.18 Kent gij
uw Bijbel; 7.20 Nieuws; (KRO) 7 46 Zang; 7.50
In 't Boeckhuys; 8.05 Zang en plano; 8.13
Uit en thuis; 0.35 Ik zie wat JU niet ziet: f.40»
Alleman en de wonderlamp: 9.10 Muzikale
tombola; 9.49 De Jordaan op de planken,
10 37 Actualiteiten; 10.46 Avondgebed; 11
Nieuws; U.U Avondconcert
Avondprogramma.
8 Nieuws; 1.18 Kerkconcert; 9 Rels-i
sies; 9 20 Kughausconcert: io 15 Sweelinck-
kwartet; 10.45 Avondoverdenking; 11 Nieuws;
11.15 Beroemde concerten: 11.45 Or.pl.
Hilv. II (AVRO) 8 Nieuws: 6 18 Gr.pl.: 8.30
Pllmkrant; 7 Middenstandsbond: 7.15 Beet
hoven: 7.48 MUnchener Phllh. Ork.; Nieuws;
8 0S Carmen: 10 30 Les Gars de Paris; 11
Nieuws; 11.15 Swing Corner.
Vijfkampen N.O.C. beëindigd
Te Amersfoort werd Vrijdag het laatste
gedeelte van de nationale vijfkampen ai-
gewerkt. Er werd een veldloop gehouden
over een afstand van 4 km. De uitslag
luidt: Vijfkamp a-groep paardrijden 1
Sneijers, Apeldoorn: 2 Timmer. Den
Ilaag; 3 Beukers. Tilburg. 4 Stalius Mul
ler. Den Haag, 5 Verschuren. Enschot. 6
Siebrand. Breda Het eindklassement van
groep a luidt: 1 Sneijers 14 pnt, 2 Tim
mer 14 pnt 3 Siebrand 25.
Vijfkamp b-groep handgranaatwerpen:
1 Hessels, Den Helder; 2 Van Es. Haar
lem; 3 Handgraaf. Haarlem.
Het eindklassement van deze groep is;
1 Outshoorn 23 pnt; 2 Handgraaf 24 pnt.;
3 Van Es 33 pnt.
JEBOUW
roooc fano «oricROAM ret. 25120
LIJMEN 2 WILHELMINA «illAROS
Intern. Vrouwencongres
Van 18—24 Juli zal in Arnhem een in
ternationaal vrouwencongres worden ge
houden. maar de organisatrices zijn thans
reeds druk bezig in Krasnapolsky.
Er komt heel wat voor kijken om 250
deelneemsters onder te brengen," reide
een van de dames, belast met de congres-
Jetding. „Wij zijn blij. dat wij bij onze
•voorbereidingen ook manlijke hulp
hebben."
presidente van de International
Vt ouwenbc weging, mevr. Hgnna Rydh.
vertelde, dat zij e ennieuw en prettig
contact gelegd heeft met Katharine Dun-
bain. de negerdanseres, die thans met haar
ensemble in Nederland optreedt Katha-
i.ne Dunham bleek bijzonder veel belang
de Hing te hebben voor de internationale
vrouwenbeweging. „Zij heeft nog tal van
adressen en tips gegeven, die van waarde
zullen zijn voor ons werk in Afrika", ver
klaarde mevr Rydh
Engelse onderscheiding. De luitenant ter
zee van de technische diensten der eerste
klasse W. F Spangenberg, van het Marine
vliegkamp Morokrembangan te Soerabaja ls
benoemd tot ..Honorary member of the
military division of the order of the British
Empire
Prinses Wilhelmina opende
„Hulp en Heil"
Prinses Wilhelmina heeft Vrijdagmid
dag te Leidachendam de psychiatrisch*
inrichting „Hulp en Heil" van de stich
ting Ncderlandsche Hervormde inrichtin
gen voor zenuw- en geesteszieken geo
pend. Dit geschiedde tijdens een bijeen
komst In een grote tent. waarin vele ge
nodigden uit Bllerlei kringen hadden
plaatsgenomen, onder wie dr J. H. Pa-
meyer, inspecteur voor het staatstoezicht
op krankzinnigen, mr E- J. M. H. Bolslu».
lid van Ged Staten van Zuid-Holland,
Jhr dr Quarles van Uffond. namens de
Nederlandse federatie van Dlaconiën. dr
K. H. E. Cravemeyer en mr Scmeyn de
Vries van Doesburgh. vertegenwoordiger
van de generale synode der Nederlandfiche
Hervormde Kerk
De voorzitter, dr J. v d. Spek. richtte
zich met een woord van welkom tot prin
ses Wilhe.mina Hij herinnerde eraan dat
In 1M7 de eerste contacten werden gelegd,
welke leidden tot de oprichting der stich-
ting in Mei 1931
Prinses Wilhelmina verklaarde hierna
de inrichting met een kort woord voor
geopend Zij zei dit gaarne te willen doen,
omdat het ala het ware een voortzetting
is van de arbeid van haar lieve moeder,
die voor het werk der stichting een warm
hart had. Zij hoopte, dat de patiënten de
inrichting niet zullen verlaten zonder er
vrede, geloof en liefde gevonden te heb
ben.
DE volmaakte gast is hij, die zijn gast
vrouw het gevoel geeft thuis te zijn
Ladies Home Journal.
IB Suriname had óók wat groots verricht
kunnen wordeik. En dit zou mogelijk
zijn als we voldoen» mensen hadden van
het oude stoere voortrekkers-geslacht.
Wier werken nog aJntoonbaar zijn in tal
van landen over dé gehele wereld.
Suriname'é armoede is het
gebrek aan mensen
Van zichzelf is het land rijk Dit zou
aantrekkelijk lijken voor emigratie. Maar
enorme sommen van aeker tienmaal het
huidige welvaartaplan zijn er nodig om dit
mogelijk te maken En zelfs zal dit niet
ln een al te verre toekomst moeten ge
schieden. want er zijn machtiger en rijker
landen dan wij, die een begerige blijk
•laan op dit deel van ons Koninkrijk.
K.L.M.-vervoer vla Mauritius. Op de zgn
noodroute van Amsterdam vla Mauritius
naar Batavia, die van 16 Januari j-I. tot 15
Juli is gevolgd, heeft de K.L.M. In totaal 07
uit- en 63 thuisvluchten gemaakt.
Ongeveer 2.000.000 km zijn hierbij afge
legd: 1.791 passagiers werden over deze ruim
15.000 km lange route vervoerd, alsmede
184-818 kg post. vracht en bagage.
(Bijzondere correspondentie uit Indonesië)
VT/ÏJ kregen de gelegenheid om op een
Zondagmorgen naar de buitenposten
te gaan 100 kilometer en verder bezuiden
Bandoeng, wanr ds D. van Dijk met onze
jongens godsdienstoefeningen ging hou
den Gerrlt van Reeuwijk, vroeger boter-
handeloar te Zoetermeer, was de chauf
feur en hij was zich bewust dat derge
lijke Zondagsreisjes met de dominee geen
ptezlerultstapjes zijn. Met een vaart van
jewelste vlogen we tenminste over de
vlakke weg van Bandoen? naar Soreong.
en verder naar het Zuidwesten, naar
Tjlwedej Ondanks het feit dat lk me
vast moest houden om niet uit de wagen
geslingerd te worden, genoot !k van het
prachtige berglandschap, de vroege mor
genzon op de goudgele rijstvelden, en de
vriendelijke Indonesiërs, die onze toege
zwaaide morgengroet vrolijk beantwoord
den. Want de bevolking is zonder uitzon
dering vriendelijk, en sedert de Euro
peanen over het algemeen een meer be
langstellende houding hebben aangeno
men ten opzichte van het hier wonende
volk, is er slechts een handgebaar nodig
om aan hun Zorgelijke gezichten een stra
lende lach te ontlokken Maar ja. er be
hoeft natuurlijk onder al die duizenden
maar één kwaadwillige te achuilen. en
dan heb je meek aan „afwezigheid van
lichaam" dan aan „tegenwoordigheid
van geest."
De dominee had dan ook bewaking
meegekregen: P. v. d. Biezen. (Heggepad
no. 7, Rotterdam-Zuid, metaaldraaier bij
P. Smit). Een rechtgeaard Rotterdammer,
die liever als bewaker meeging dp bergen
in, dan dat hij met een meisje langs Ban-
doengs wegen drentelde. „Vrouwen zijn
tegenwoordig net potkachels," zei hij:
„zé roken of ze gaap uit!" We hadden een
vroUjke métgezel aan hem. „Ik wordt van
m'n leven geen dominee!" merkte hij op:
„Ik vind- het ntiar een bloedlink (zeer
gevaarlijk) vak!"
Hoe kan ik U in deze korte schets het
prachtige landschap beschrijven, waar
Gerrit van Reeuwijk ons met grote berg-
chauffeurs-routine, doorheen reed! Ik
nam me voor die tocht nóg eens te maken
en er dan vier dagen over te doen
In Tjiwedej hield ds Van Dijk kerk.
Ven heinde en ver waren er jongens ge
komen om de dienot bij te wonen Tegen
een ritje van 60 km voor de Zondagsdienst
zien ze niet op. Katholieken en Protestan
ten trekken broederlijk met hun weinig
vredelievend uitziend voertuig naar het
plaatsje waar de velddienst wordt gehou
den. Er zijn er ook, die helemaal naar
Bandoeng gaan.
Onmiddellijk na de dienst gingen we
weer verder: de bergen langs, de ravijnen
door. steeds hoger en hoger, tot we op
een hoogte van wel 1700 meter het gezicht
op de Indische Oceaan kregen.
De Patoeha, eef berg van 2500 meter
hoogte, lieten we zo ver achter ons, 'dat
hij in blauwe nevelen verdween.
Op 20 km van de Zuidkust hielden we
•til bij een onderneming. Bintang ge
naamd, waar we zeven jongens aantrof
fen, die daar op 100 km ten zuiden van
Ds D uon Dijk, veldprediker in Indonesiëte midden van een propje jongens op de
theeonderneming Bintang aan de Zuid kust. 100 km ten Zuiden van Bandoeng.
Bandoeng de waardevolle cultuurgoederen
tegen vandalisme beschermen. Rotterdam
mers zaten er niet, doch uit de Omgeving
troffen we aan F Kruidenier (Rhoon) en
J van Galen (Ridderkerk).
Ze waren van onze komst verwittigd en
hadden de aardappeltjes met bloemkool
en worst al klaar staan Een groot stuk
chocoladepudding bekroonde de maaltijd
en de vrolijke kameraadschap zorgde
beter dan wijn of bier voor de stemming.
Petten a! voor deze knapen, die ver
van de samenleving, met een onderne-
mingswacht als enig gezelschap, en een
radio en wat lectuur als enig vertier, hun
uiterlijk en innerlijk, niet verwaarlozen
en de goede stemming weten te bewarttu
We namen de indruk mee naar huis van
op bezoek te zijn geweest bij een groepje
jongens, die als broers samenleven en
blijk geven er prijs op te stellen, ondanks
alle moeiljjkheden. te blijven wat zij zijn:
jongens van fatsoenlijke ouders, leder van
een beschaafde maatschappij
Na een hartelijk afscheid gingen wij
terug. Door een tropische stortbui reden
wij naar Tjlgombong, waar een gods
dienstoefening werd gehouden, en om 6
uur 's avonds waren we weer op Ban
doeng terug. 250 Kilometer hadden we
afgelegd: ik had het gevoel of ik 8 uur
achtereen in een carrousel had gezeten.
Hèt duizelde mij. Ik had er de volgende
dag nog gebrek aan eetlust van. Toch is
dit voor veldpredikers en aalmoezeniers
iets doodgewoons. Twee of driehonderd
kilometer rijden op een Zondag, vaak door
gevaarlijke gebieden, ls niets bijzonders.
Wij mogen dankbaar zijn. dat op deze
wijze tot in de uiterste hoeken van Indo
nesië voor het geestelijk welzijn van onze
jongens wordt gezorgd.
Hilv. H (VARA) 8 Nieuws: 8.15 Postduiven;
8 20 Chicago Symph. Ork.; 8.30 Voor de tuin;
46 Barcarole: 0.10 Postduiven; 8.18 Men
vraagt en wij draaien; 9.45 Geestelijk leven;
(VPRO) 10 Buitendag: (IKOR) 10.30 Kerk
dienst; (VPRO) 11.45 Berichten Uit de we
reldkerk; (AVRO) 11 Bcheepskapel, 13.30 De
Zondagclub; 12.40 Internationale anelvlucht
op het klavier; 1 Nieuws; 1.20 DoU v. d.
Linden; 1.50 Even afrekenen heren; 2 Piano;
2.05 Boekenhalfuur; 2.30 Zangklaase; 2.50
Fllmpreatje; 9.05 Werken voor twee piano's;
3 35 Amerikaans studentenkoor; 4 Aansl. met
Palermo in gchefeningen; 4.30 Sportrevuo;
(VPRO) 8 Tussen kerk en wereW; 8.20 Een
mooi Kerklied: (VARA) 5 30 Helneken's
Mannenkoor; 5.50 Plano; 6 Nieuws en sport
uitslagen; 0.1S Sport; 0.30 Alleen voor u; 7
KadloTympus; 7.30 Paul Godwin en Benedict
Bllberman; 0 Nieuws: (AVRO) S.oo Reportage:
0-15 We gaan met vacantle: 9 Lys Gauty; 9.30
Om wie de wereld lacht; 9.45 Musicorda;
10.18 Dat kun je begrijpen; 10.25 Het Nederi-
Kamerkoor; 11 Niouwa; 118 Or.pl.
MAANDAO II JULI.
Dagprogramma.
Hilv I (NCRV) 7 en 0 Nieuws; 0.15 Te Deum
Laudamus; 1.48 Sollatenconcert; 0.16 Ochtend-
toesoek; 1.30 Muslek bij het werk; 8.65 Dallas
eymph. Ork.; 10.90 Morgendienst; 11 Viool en
altviool; ujo yan oude en nieuwe schrij
vers; 11.40 Bangrecltol: 1110 Promenade Ork.;
1 Nieuws; 1.» Mandollnata; 1.40 Zang; 1
Schoolradio; |.35 Janssen» Symph. Ork. I
yopte plantent 330 Pianorecital; 4 BI"
ïr5?'. 4 48 Philadelphia Symph 01
Klouters. 8.15 Orgel; 0.48 Reg. uit*.
*U.Y n (AVRO) 7 en I Nieuws; 1.18 VsrlSt
551 V°or de vrouw; 9 Dresdena Phllh. Of*.;
9;3| Waterstanden; 9.35 Een dansliedje deint
1016 Arbeidsvit.; 10.5C
s uitkijk; 11.18 Orgeloon-
Morgenwydlng; 10.15 Arbeidsvit.
j*3°r**W|i tl Op de uitkijk; 11.15 Org-—
eert. 13 De Kwintetspeler»; 11.90 Plano; 1
a«»t UB Deana orit-i 1M Zang; 3 wat
gaét er oig jn de wereldi.2d"Kamermüzlêk;
aonbonnlère; 4 Latijnse muziekculturen;
4. „Maarprobeerde Wimpie nog
Kobus van Galen zuchtte diep en eeng. Toen bestierven de woorden
schreef een nieuwe neem op de hem op de lippen. Het gegil kwam
lengo Hj* die hl) ln de hend hield steed!i neder en bleek te worden
Jen nieuwe ontvoering." vertelde voortgebracht door een giraffe, die
hij Wimpte, „Het gebeurt tegenwoor- ruggelingi zich met grote snelheid
dig el op klaarlichte dag. Ze worden naar het hek van de uitgang begaf,
brutaal, die bandieten. Als je even Hf' dier zweefde met de poten
wacht, kun ie ze hier direct voorhij omhoog enkele cenhmeters boven de
We hebben hier een mooi «rond en deed duidelijke moeite om
zien komen.
Uitzicht. Niemand staat voor ons."
zich ergens aan vaat te houden. Maar
luatit. iticiiiaiiu staat v uut uiid. ,7
„Maar weerom doen jullte hier dan aU« bomen en uitsteeksels werden
niets aan?" vroeg Wimpie verbouwe- «»r de ontvoerder* zorgvuldig ver
teerd. „Zijn ze zwaar gewapend? Heb- mfm „De ontvoerders. weifelde
hen ze een nieuw soort geweer uitga- Wimp e. waid er wes niemand te zien.
vonden? Of een dodende straal? Maar Het dier zweefde geheel uit zichzelf
naar da uitgang.
kerel, zeg dan wat!'
Kobus haalde slechts zijn schouders
op en ging in het gras zitten.
Verteld door Huibert Vet
„Zie je nou wel?"
vanuit het gras.
vroeg Kobus,
Meest verbreide volksziekte
Ruim 90'/i van onze schooljeugd Ifldt
thans aan tandbederf. Dit Is een van de
vele gegevens utt statistieken, die beves?-
tigen. dat tandbederf tegenwoordig de
meest verbreide volksziekte ls. Even
ontstellend s|jn de gegevens over de tal
rijke Nederlanders, die een kunstgebit
dragen
Natuurlijk wordt hiertegen wel iets ge
daan. Hier en daar worden plaatselijke
acties gevoerd om de mensen erop te
wijzen hoe belangrijk het goed onderhou
den van het gebit ls. Ook de tandartsen
laten zich uiteraard niet onbetuigd. Zij
echter krijgen meestal mensen te behan
delen. die al een tandzlekte hebben en
de tandarts moet dan maar zien, wat er
nog te redden valt.
Er is ook het onlangs door Prins Bern-
hard geopende research-laboratorlum ln
Amersfoort, dat in nauwe samenwerking
met het T N O. te Delft vindingen beproeft
oih het mondrelnlgingsmiddel dusdanig
te verbeteren, dat ook hierdoor wordt
bijgedragen tot bestrijding van het tand
bederf, dat over het algemeen als een
volkomen normaal iets wordt gezien.
Normaal is het echter zeker niet. Het
ls een ziekte zoals elke andere. Wanneer
een kind een longaandoening heeft zal de
moeder zich zeer ongerust maken. Heeft
hat kind echter kiespijn of' tandpijn, dan
maakt zij zich daar absoluut niet ongerust
over. Men stelt thans alles in het werk
om alle mogelijke ziekten te éverwinnen.
pDODq
Kitty .knikte.
Is mijn plan niet uitstekend geble
ken? Peter la een prachtig tegengif ge
weest voor Maryon Rooke, zei ze voldien.
Ik ben er nog niet zo zeker van. ant
woordde Penelope met haar karaktoris-
tleke voorzichtigheid. Ik vind een ge
trouwd man vooral zo n ongetrouwde-
Setrouwde man ala Peter een tame-
jk gevaarlijk tegengif.
Nonaana. Ze weten allebei dat hij
getrouwd ia an za hebben allebei genoeg
gezond veratand. i
Maar liefde heeft nieta te maken
met gezond verstand.
Kltty keek haar verbaasd aan.
Penelope, wat bezielt je? We hebben
Jou altijd beschouwd als het meeet nuch
tere. meest practische lid der maat
schappij en nu predik je gewoon kettarij.
Penelope lachte eena en bloosde even.
Ik heb mijn ogen niet in mijn zak.
vergeet dat niet, antwoordde ze luchtig,
Kitty'»- blik ontwijkend. En mijn waar
nemingen hebben gemaakt, dat Uk tot
de concluele ben gekomen, dat liefde en
gezond veratand beslist tegenstrijdig
heden zijn. Ik ben er zeker van. dat
Maryon Rooke Dog al haar gedachten in
beslag neemt.
Ik heb er nooit leta van begrepen.
Rooke waa toch wel degelijk verliefd op
hear.
Ja, gaf Penelope langzaam toe. maar
lk geloof, dat Maryon Rooke een geboren
vrijgezel la.
Dah moet hij niet om vrouwen heen
hangen, die geen geboren oude vrljatera
zijn, antwoordde Kltty prompt.
Penelope'e bruine ogen tintelden.
Je beperkt zijn horizon nogal.
Kltty lachte.
Mogelijk, maar lk ben woeat op hem,
dat hij Nans leven bedorven heeft.
Dl.
vind Nan meer netleen kleine,
geopende
maar t|
leden hi
Goeie genade, Ponny, Je probeert
toch niet die man te verdedigen.
Dat geloof lk niet, zei Penelope. Ik
Ind Nan meer net etn kleine, harde on-
ide knop. De knop ie gekneusd, gekomen en gaf dat ai
lateer nte, d„ d. .10.»
.Helemaal niet, maar ik geloof, dat
Nan zo'n geweldige aantrekkingskracht
op hem uitoefende, dat hij haar gewoon
niet kon weerstaan en als de financiële
kwestie er niet bij was gekomen, geloof
lk. dat hij bereid zou zijn het huwelijksjuk
op zich te nemenMaar Maryon Rooke
is niet iemand om op een beperkt Inko
men te trouwen en natuurlijk houdt Nans
toelage op ala za trouwt.
Maar Rooke zal binnenkort veel geld
verdienen, protesteerde Kltty.
Beat mogelijk zal hij een van de be
kendste modalne portretschilders worden,
maar zolang die dag nog niet is aange
broken, la Maryhn niet van plan zich te
binden aan een vrouw, wier inkomen op
houdt ala ze trouwt. Bovendien, ls een
vrijgezel oneindig veel meer in trek als
schilder van vrouwen van de grote wereld
dan een getrouwd man.
Dus daarom moest Nln geofferd
worden, flapte Kltty er uit.
Het schijnt zo en zolang Maryon
Rooke op de voorgrond etaat vart haar
gedachten, zal geen andere man iets meer
dan een vriend van haar kunnen zijn.
Terwijl ze «prak was het dienstmeisje,
een verbetering van hun originele Adagio,
met een telegram op een blaadje binnen
aan Penelope. Deze
.ia open zonder near
kijken en gaf een kreet van
ergernle toen ze de Inhoud las.
KI!
itty boog zich voorover.
Wat is er Pennjj, toch geen aiecht
nieuws?
Het is voor Nan, zei Penelope kortaf.
Lees maar.
Kitty deed het zwijgend,
„Ben in de stad. Hoop je vanmiddag
thuis te treffen. Rooke".
Hem kunnen wt julot missen, zei
Kitty, het telegram teruggevend.
Penelope vouwde het weer dicht en
legde het op het blaadje.
Breng het naar mlsa Davenant, zei
ze tegen het meisje, en zeg. dat ik het bij
vergissing heb open gemaakt.
HOOFDSTUK VI.
Een vergeten waaier.
Intussen rustten Peter en Nan in de
andere kamer uit van hun theetafelvgr-
aiering en zaten gezellig te roken.
Nan wierp een onderzoekende blik op
'de tafel.
Vind je niet, dat het te veel op
«truikgewas lijkt waar ja de cakee in moet
goeken? vroeg ze.
Zeker niet, antwoordde Peter. Het
draagt tot de aantrekkelijkheid bij. De
charme van het geheimzinnige, zie Je.
Als Maryon hier was. zou bij. ge
loof ik, vol aefkeer al die rommel op de
grond vegen, zei Nan plotseling. Hij zou
Zeggen, dat we de eenvoud bederven.
Maryon Rooke, de schilder, bedoel
ie?
(Wordt vervolgd)
Te Amersfoort wil men evenmin een mid
del onbeproefd laten om het tandbederf
te genezen of wat nog beter zou zijn te
voorkomen. Dit laatste zou bijvoorbeeld
betekenen, dat een begin moet worden ge
maakt met de jeugd. Gelukkig zijg» er
thans mensen in Nederland; die dit In
zien, zo zei men. Getracht zal worden bin
nenkort via scholen, jeugdbewegingen
e.d. een actie te beginnen om de jeugd
ervan te overtuigen, dat het uitermate
belangrijk ls geregeld de tanden te poet
sen. Maar ook de ouderen dient erop ge
wezen te worden, dat slechte tanden en
kiezen vaak de bron zijn van heel wat
lichamelijke en geestelijke kwalen. Maag
kwalen bijvoorbeeld en zelfs rheumatische
aandoeningen kunnen hier hun oorzaak
in vinden.
De algemene opvatting ls, dat tandbe
derf wordt veroorzaakt door voedsel-
resten, die tussen de tanden en kiezen zijn
blijven zitten. Deze voedselresten worden
ontleed door micro-organismen, die altijd
in de mond aanwezig zijn. Daarbij ont
staan dan weer zuur-reagerende ontle
dingproducten. Deze producten tasten het
tandglazuur aan. Is er eenmaal een gaatje
in dit glazuur dan kunnen de bijtende
stoffen ongehinderd bij het betrekkelijk
zachte tandbeen, dat onder dat tandgla
zuur Zit. Hiermee is de weg gebaand voor
het verdere verval van de tand of kies.
Men zegt, dat onder natuurvolken weinig
tandbederf heerst, hoewel deze natuurlijk
ook last hebben van voedselresten. die tus
sen de tanden en kiezen blijven zitten.
Dit is inderdaad Juist. Het voedsel van de
volken, die nog niet met de beschaving
ln aanraking zijn gekomen, bevat echter
minder producten, die tot zuur-reagerende
ontledlngsproductèn kunnen worden om
gezet. De oorzaak van het tandbederf ligt
dus bij onze voeding. In het research-
laboratorlum is men van mening, dat er
in de prectijk van onze moderne samen
leving weinig of niets te veranderen valt
aan onze voeding- Fout is echter, dat men
onvoldoende aandacht besteedt san de be
strijding van de gevolgen van die moderne
voeding voor het gebit. Dat men inderdaad
over net algemeen nog niet veel aandacht
hieraan besteedt, blijkt wel uit het feit,
dat 40*/t van de Nederlandse bevolking er
Zelfs niet aan denkt de tanden te poet
sen. Dan zijn er ook nog veel te veel
mensen, die hun tanden niet op de Juiste
manier poetsen- Ook de Juiste poetsme
thode is van zeer veel belang. De juiste
methode is van de bovenkaak naar de
benedenkaak en van de benedenkaak naar
de bovenkaak. Vooral de binnenkant moet
niet vergeten worden. De industrie ten
slotte doet al het mogelijke het Juiste
mondrelnlgingsmiddel te vinden. Men
hoopt te Amersfoort, dat de regering op
korte termijn de mogelijkheid schept om
op alle lagere scholen de Jeugd te leren,
wet de oorzaak is van tandbederf en hoe
dit zoveel mogelijk kan worden voor-
Somen. Het onderwijzend personeel zou
e taak moeten krijgen onze jongens en
meisjes meteen de Juiste manier van tan
denpoetsen bij te brengen. Dan zou men
al oen hole stap in da goede richting zijn.
I
