Suriname, het onbekende gebiedsdeel
niïaw
van hol week-end
aWIMflE? en de Wassen Beelden
f^Onbereikböurt
Met de soldatendominé naar buitenposten
Ruim 90.pet van de jeugd
lijdt aan tandbederf
STRUD
Wie er leven en hoe zij er leven
Zeer gemengde
bevolking
D
rtfi qotd bij
a
v?
PUROLE3E3H
isrL
*ÏJ&'2,ïïL h„
S£Hg8B£gtS8
zS. 2ï5m!j»ï:
ZATEBDAG-16JUU 1M9.
EERSTE BLAD - PAGINA 3.
TJIT U gecompileerd Del 1* bet
altijd wel iJtweest, men ale er alecht^
de ganhUiWni' ep na ven de* vroegste
tijden af- Xur «*|r A*11 oolt tevoren en
vuoiel Be de twee «gr l-1 doortogen velgen
de complicaties elkander met dutzallng-
v.--.kkende «netheid op. Het ls thans se.
dat we «r 0** tneer weten Br
tija er onder ons dJe wegtrekken utt ons
land. u« ons vretelddiel. in de eerste
placts omdat het bier tot stikken* toe
benauwd hebben gekregen Het leven Is
voor velen tot één stuk angst geworden.
Angst om atlee. niet een» tot eer om de
toekomst dor, wel om het dagelijks te-
beuren om de spanningen, de zorgen, die
ons boven het hoofd zijn gegroeid en de
teleurstellingen en de tegenslagen, die
niet meer te dragen Schijnen. Van minuut
tot minuut teven we ln vrees. We grijpen
•i avonds naar de krant en we luist» ren
naar de radio-ultzendlngen met 'n beklemd
gevoel Wat zullen we te lezen en wat
zullen we te horen krijgen-' ..Er is geen
aardigheid meer aan", zo ia de eerlijk ge
meende en daardoor ontzettende beken
tenis van velen. Ontzettend ook daarom,
omdat uit de opmerking blijkt, dat het
leven ala leven verkeerd u en verkeerd
wordt begrepen. Het liefst zouden we
wensen, dat oog gehele leven tot aan onze
dood toe vlak en zorgeloos was. zonder
schokkende gebeurtenissen, tenzij wij In
deze gebeurtenissen behagen konden
scheppen. Het liefst zouden wc wenst®,
dat er geen zorgen bestonden, geen tegen
slagen ep geen teleurstellingen Voor ons.
mensen, zou er alleen ..aardigheid" tan
het leven zijn als aittjd de zon scheen, als
het. figuurlijk gesproken steeds mooi weer
was. WtJ moeten niets hebben van dat
gecompliceerde, van dat Ingewikkelde
bef ld dat het leven ons laat zien
DE apostel Paulus. de ln zijn tijd door
velen verguisde en bespotte geeft ln
zijn tweede brief san Tlmotheu# als hij
vermoedt san het eind van zijn leven te
staan, zich rekenschap van zijn daden
ln in deze rekenschap tekent hU met
enkele woorden de houding, die de mens
in het leven en t.o v. het leven heeft san
te nemen ln Paulus* tijd was het leven
ook gecompliceerd, was er ook angst,
waren er zorgen, teleurstellingen en tegen
slagen. Dit alles overdenkende zegt de
grootste der apostelen: ..Ik heb de goede
strijd gestreden, ik heb de loop geëindigd.
Ik heb het geloof behouden".
Ik heb de goede «rijd gestreden Paulus
heeft zich nooit overgegeven san valse
bespiegelingen omtrent het leven. HI1
wist dat dit een en al strijd was Strijd
tegen zichzelf en Strijd teeen. zoals we
nu zeggen, de omstandigheden Htj heeft
nooit gezegd- er ts tegenwoordig geen
aardigheid meer aan. HIJ heeft geleefd,
dwz.. dat ene doel. dat hij zich eens
voor ogen zag gesteld, heeft hij voor ogen
gehouden, in weerwil van alles. En ver-
geleken met dat van Paulus. ebt het leven
vsn de meesten van ons kalm weg De
goede strijd, zegt Paulus HU heeft or
zich niet toe laten verleiden door de
tegenslagen aan de andere kant te gmn
staan, de kant VBn de minste weerstand.
Neen. dwars door alles heen Is hij ge-
gaan. niets van wat hi1 op zijn weg aan
verschrikkingen ontmoette, belangrtik
achtende om van koers te veranderen:
dwars door alles heen heeft hU *Mn loop
geëindigd, heeft hU de loopbaan met lijd
zaamheid Bfgelegd. „ziende op de overste
Leidsman en Voleinder des geloofs". de
">le het leven waarde geeft en
het zin heeft de goede strijd te
En Paulus heeft het geloof be
houden. Het geloof sen God. Die ons
leven bestuurt. Die onze zorgen kent. Die
weet van onze tegenslagen en vsn ons
verdriet. Het geloof bfhouden aan God. 'n
weerwil van alles, het geloof aan God.
van Wie de Franse dichter Paul Verlaine
eens zei- ..O God. Oil, hebt mij gewond
met liefde en de wonde is nog gevoelig".
God wondt ons in dit leven, maar Hij
doet het met liefde Dearom kunnen we
de strijd strUden. daarom kunnen wil dat
gecompliceerde leven het hoofd bieden.
W
Cü rins me ligt san de Noordkust van
Zuid-Amerik*. Is ongeveer 160.000
km? groot flfederland M.000) en heeft een
bevolkingsdichtheid ven 1 mens per vier
kante kilometer.
Geen land ter wereld kent een derge
lijke samenstelling van de bevolking. Sr
wonen Hoflanden tea duizend) Javanen,
Chinezen, divers» Ind'snen-rtammen. Ne
gers. Bosnegers. Madelrezen. Libanezen,
Brlte-Indiëra en Creolen. De lastrien ach
ten zich de eig«n")ke Burinamers te zijn.
Ze vormen ook de sterkste groep Overi
gens Is het twijfe'achtlg of Surinameeqplt
een ..oorspronkelijke" bevolking heeft ge
had. De btAnegers en de Creolen stam
men voor een belangrijk deel af van de
vroegere slaven.
Landbouw
f"\e landbouw is de belangrijkste be-
riaansbron voor de bevolking en zal
dit wel altjjd blüven. De grond ia ar
uitermate vruchtbaar en de in het ver
leden ontstane etroppen rUn ntet aan on
vruchtbaarheid te wijten, veeleer asn on
juiste behandeling, gebrek aan arbeids
kracht. verkeerde opzet, gebrek aan
ateun van regeringszijde.
Alles groeit ln Suriname, rijst, peul
vruchten. koffie. mals. cacao, sinaasappe
len pinda's. epeosnoten. tabak, suiker, ka
toen. casave en bananen.
In de kusststrook (Nieuw Nickerie) ls een
gebied, ter grootte van ongeveer de helft
van ons land. waar onze boeren ifltate-
kend werkzaam zullen kunnen zijn met
mechanisch? rijstbouw Dit gebied moet
evenwel worden ingepolderd, waardoor
tevens de malariamuggen goeddeels ver-
dwiinen. Dit Inpolderen kap. 'gezien de
Vlakte ven het land. mét dijkjes van 50
.cm vrij goedkoop geschieden. Er bestaat
ivoor dit gebied een plan. waarbij Ne-
"deriandse boeren, met behulp van het
Welvaartsfonds (mits zelf f 10.000.— be
zittende) een boerderU zullen kunnen be
ginnen voor mechanische rijstbouw De
bedoeling ls. dat ze zich er blijvend zul
len vestigen. Het klimaat in .deze' streek
U vrij goed en een altijd aanwezig windje
helot ae warmte te verdragen Dat een
blanke hier niet zou kunnen werken, ia
een fabel.
Visserij
i wateren bij Suriname zijn buiten
gewoon visrijk. Er bestBnt evenwel
geen vissersvloot Ala deze er komt (em
er is mede thet het oog op de volkage-*
zondheid dringend behoefte aan), komt er
tevens emplooi voör vlecon/ervenfabrle-
ken.
Suriname Is grotendeels bos (oerwoud),
waaruit volgt, dat de houtkap van groot
belang ls Maar hat werk in de bossen
kan alleen door Bosnegers geschieden Er
is reeds aan enige bekende Nederlandse
fabrieken concessie verleend, zoals aan
Bruynzeel en Plcus. Vage meer houtzage
rijen en houtfabrieken zou er plaats zijn.
Veeteelt
Suriname i> vlees-arm. Toch ls er vee.
Runderen, paarden, vafkens. schapen,
geiten en ontzaglijk veel kippen De uit
gestrekte savannetg, zouden, evenals ln de
aangrenzend# ZuitLAmerlkaanse Statpn.
veeteelt op ve«l groter achaal mogelijk
maken. 4
Bananen
¥gt de bananencultuur heeft tnen nog
al getoh gehad Er bestaan echter (ook
uit het Welvaartsfonda) plannen de bana
nen* en ge citruscultuur uit te breiden.
Ook thet een nieuw soort cacaoplantje
worden proeven genomen. Deze culture#
hebben vooraf gebrek aan arbefdskrach-
tan. Eens was de suiker Suriname's groot
ste product. Thans liggen langs de rivie
ren honderden plantages verlaten en door
Ihet oerwoud ovéfcwoekerd. door gebrek
•an arbeidskracht®, inlandse wet te ver
staan. Want al de hgndenarbeid ln de bln-
I nenlanden is voor Manken ongeschikt.
Industrie
is schrijnepd.
Dat wordt het beste gevoeld te Para
maribo Surinaipst's enigste stad. Een stad.
waar ongeveer 80 000 inwoners leven, bij
na de helft van de hele bevolking van dit
gebiedsdeel. Paramaribo is eigenlijk als
een waterhoofd Want daar ook het ach
terland weinig voor export doet. heeft
deze stad te weinig levensvatbaarheid. Er
zijn dan odk vele werklozen De plantage
of het bo# willen dezen niet in. vakken
nis hebben ze niet en industrie ls er te
weinig De voornaamste industrie ln het
binnenland ts de winning van bauxiet
maar dit ls voornamelijk in Amerikaanse
handen, afgezien van het bedrijf van de
BlIUton Maatschappij. De goudwinning is
nergens modern opgezet en niet van grote
omvang. Suriname is. zelfs voor de meest
eenvoudige artikelen, op import aangewe
zen. Terwijl aan vakkundige kleine zelf
standigen dringend behoefte ia. De opsom
ming van dït alles ls zeer summier en be
doeld alleen maar een kleine Indruk te
geven
Bezwaren tegen emigratie
Uet lijkt allemaal erg aardig, maar de
bezwaren voor emigratie zijn legio.'
Een Nederlander zal voor handenarbeid
moeilijk kunnen acclimatiseren. Parama
ribo lijdt onder een woningtekort als gaen
andere stad ter wcre'd. Op dit gebied rijn
de toestanden hemeltergend. Op sociaal
en hygiënisch «?t>i?d doet men wat men
kan maar veel kan dat niet zijn. Het
onderwijs ls verre t«n achter. Een H B S.
la er niet. De levensstandaard is er zo
lane, dal de eenvoudigste Nederlandse ar
beider daar niet aan zou kunnen wennen.
Een gemeente-stratenmaker b.v heeft een
loon van 3 per dag en moet daar met
zijn gezin van leven Sociale wetten en
voorzieningen, zoals wij die kennen, zijn
er niet Degene die cr iets wil begin
nen waarvoor arbeidskrachten nodig zijn,
treft een tekort aan geschoolde krachten
en vermoedelijk zelfs te weinig mensen,
zeker ln het binnenland.
Over het binnenland hebben we' al een
en ander verteld. Er zijn geen wagen en
geen spoorwegen en alle vervoer moet
plaatsvinden over de rivieren met door
bosnegerl of Indianen bemande korjalen.
Om voor emigratie geschikt te worden,
zou wegenaanleg toch al nummer één die
nen te geschieden.
Om de sub één gestelde vraag dus te
bcantwoprden:
Emigratie van landarbeiders, vakarbei
ders e a naar Suriname 1# voorshands
niet mogelijk. Emigratie van mensen met
vakkennis en flink geld ls mogelijk en
zij zijn in Suriname welkom. Vooral dus
degenen, die een Industrie kunnen vesti
gen. Men bedenke echter, dat ook dit heel
wat moeilijkheden zal meebrengen, zoals
wil aantoonden. Het ls wel Jammer, dat
Nederland een rijk gebied, dat voor emi
gratie van vrij grote groep«n zeker ge
schikt zou zijn'te maken, zo heeft ver
waarloosd. Temeer, omdat Nederland wel
zal moeten emigreren en andere landen
slechts kleine contingenten willen opne
men tn (tan nog onder speciale voorwaar
den.
Balans
Im emigratie naar Suriname mo
gelijk en u>at brengt het lanl
voort? Dit rijn. kort samengevu.
een paar vragen, die regelmatig
terugkeren Zij, die ze stellen,
hebban tets over het land gelezen
Bijvoorbeeld: dat het 4"i maal zo
groot ais Nederland ia en maar
180.000 inwonen heeft; dat .iet
nop maar voor ten hoogste on
derzocht ls; dat het een rijke.
vruchtbare bodem heeft en zoveel
meer. Daarom willen we er in
beknopte t>orm Iets otter vertellen
ACHTÉR7IJ0E
Vijfkampen N.O.C. beëindigd
Te Amersfoort werd Vrijdag het laatste
gedeelte van de nationale vijfkampen af
gewerkt. Er werd een veldloop gehouden
over een afstand van 4 km. De uitslag
luidt: Vijfkamp a-groep paardrijden 1
Sneijers. Apeldoorn; 2 Tunmer. Den
Haag; 3 Beukers. Tilburg. 4 Sta Lus Mul
ler. Den Haag. 5 Verschuren, Enschot, 8
Sieörand. Breda Hot eindklassement van
groep a luidt: 1 Sneijers 14 pnt, 2 Tim
mer 14 pnt 3 Siebrand 25.
Vijfkamp b-groep handgranaalwerpon:
1 Hessels. Den Helder; 2 Van Es. Haar
lem; 3 Handgraaf. Haarlem.
Het eindklassement van deze groep is:
1 Outshoom 23 pnt; 2 Handgraaf 24 pnt.;
3 Van Es 33 pnt.
B£URSG£BOUW
0®#oc i*uo eorieeoAM tec 25120
UJ««4 2 WH.MCi.MIKA «ILLABOS
Intern. Vrouwencongres
Van 18—24 Juli zal in Arnhem een in
ternat. onaal vrouwencongres worden ge
houden. maar de organisatrices zijn thans
reeds druk bezig in Krasnapolsky.
Er komt heef wat voor kijken om 250
deelneemsters onder te brengen." zelde
ten van de dames, belast met de. congres-
leiding. ..Wij zijn blij. dat wij bij onzt-
vcorbereidingen ook manlijke hulp
hebben."
De presidente van de Internationale
ViQuwenlftweging. mevr. Hanna Kydh.
vertelde, dat zij en nieuw en prettig
contact gelegd heeft'me: Katharine Dun
ham. de negerdansecM die thans met haar
ensemble in Nederland optreedt. Katha-
1 ne Dunham bleek bijzonder veel btlang-
s'-cHing te hebben voor de internationale
vrouwenbt weging. ..Zij heeft nog taf van
ad-essen en tip# gegeven, die van waarde
zullen zijn voor ons werk in Afrika", ver
kil» rrde mevr. Ry#v
Engels* •■d*r»et»eidlng. De luitenant ter
zee vsn de technische diensten der eerste
leave W F Spangenberg, vsn het Marine
vliegkamp Morokrembangan te SoerabaJ». Is
benoemd tot ..Honorary member or the
military division of the order of the British
Empire
Prinses Wilhelmina opende
„Hulp en Heil"
Prinses Wilhelmma heeft Vrijdagmid
dag te Leidacbendam de psychiatrisch»
inrichting „Hulp en Heil" van de stich
ting -Nederiandsche Hervormde inrichtin
gen voor zenuw- en geesteszieken geo
pend. Dit geschiedde tijdens een bijeen
komst ln een grote tent. waarin vele ge
nodigden uit allerlei kringen hadden
plaatsgenomen, onder wie dr J. H. Pa-
meyer. inspecteur voor het staatstoezicht
op krankzinnigen, mr E. J. M. H. Bolsius.
lid van Ged Staten van Zuid-Holland,
Jhr dr Quarles van Ufford. namens de
Nederlandse federatie van Dtaconlën. dr
K. H. E. Gravemeycr en mr Semeyn de
Vries van Doesburgh. vertegenwoordiger
van de generale synod# der Nederiandsche
Hervormde Kerk.
De voorzitter, dr J v d Spek. richtte
zich met een woord van welkom tot prin
se» WMhoimina. HU herinnerde eraan dat
In IÉ27 de eerste contacten werden gelegd,
welke leidden tot de oprichting der stich
ting in Mei 1931
Prinses Wilhelmina verklaarde hierna
de inrichting met een kort woord voor
geopend Zij zei dit gaarne te willen doen.
omdat het als het ware een voortzetting
is van de arbeid van haar lieve moeder,
die voor het werk der stichting een warm
hart had. ZIJ hoopte, dat de patiënten de
inrichting niet zullen verlaten zonder er
vrede, geloof en liefde gevonden te heb
ben.
DE volmaakte gast la hij. die zijn gast
vrouw het gevoel geeft thuis te zijn
Ladies Home Journal.
HILV I (KRO) I Gr.pl 6.05 Actualiteiten;
I-1J Journalistiek weekoverzicht; S.3S Rag#-
rlngsuitzending; 7 Nieuw»; 7 tl Kathollék
thuisfront; 7» Plano; 1.45 Regeringsuitzen
ding; I Nieuws; 105 Brahms; I.N Lichtbaken;
|.4l Symphonic ork. van Indianapolis; Zo
mersproeten; »«5 Kruiaklenkpuzzle; 10 Pro-
mensde-ork.; 1*30 wu lulden de Zondag In;
11 Nieuws; 11 ZO Residentie-ork.
Hilv. U (VARA) 6 Nieuws: 1.1» Tour de
Prance; 0.30 Orgel; 7 Artistieke staalkaart;
(VPRO) 130 Bouwen; 7.45 Passepartout; I
Nieuws (VARA) 0 06 Dtngen van de dag; l.lt
VAria; 0.15- Omroepork.; «45 Willy van Ha
mert; 1.41 SoclaUatlach commentaar; 10 Stra-
diva Sextet; 10 35 Mensen die wtj wel eëne
U Nieuws;
ZONDAG 17 JULL
Avondprogramma.
Leeslamp; 7.50 Actueel geluld; 7.45 Reg. uitz.;
I Nieuws; 1.15 Kerkconcert; t Rels-impres-
MUM -
Mo Nieuws on vr
I Bopd Neel
nrapaldleml;
■■■BIL. j on waterstanden(KRO) 44
Phllh. Ork.; lT Hoogmis; 11.50 Plano; 11.40
Omroepkamerork.; 13.15 Apologie; 13.35
Oekralns gtudentenkoor. 15.41 Lunchconcert;
1 Kleuws: 1.1# Lunchconcert; 1.4# Uit het
■ook dar Boeken; s utrechts Sted. Ojk I
Zingende negers; 5.10 De Ooolse Kring; 4.10
8port; 4.35 Vespers; (NCRV) 5 Kerkdienst?
(.10 Ned. strbdkr.; 7 Massazang; 7 15 Kent gij
uw Bijbel; 7J# Nieuws; (KRO) 7 45 Zang;
""--ckhuys; «.os Zang en piano:
D; 135 Ik al* wat JU niet alet: 145
■les; 0.30 Kuphauaconcert; 10.15 Sweellnck-
kwartet. 10.45 Avondoverdenking; U Nieuws;
11.15 Beroemde concerten: 11.45 Or.pl.
Hilv. II (AVRO) 6 Nieuws: 0.1S Grpl.; 6.50
Filmkrant; 7 Middenstandsbond; 7.15 Beet
hoven; 1.45 Mdnchener PIUU». Ork.; Nieuws;
0.65 Carmen: 16-90 Leo Gars da Paris; U
NloUws, 11.15 Swing Corner.
kunnen worden. En dit mogelijk
cljn bIs we voldoende mensen haddei» van
het oude stoere voortrekkers-geslacht.
Wier werken nog aantoonbaar zijn ln tal
v#n landen over de gehele wereld.
Suriname's armoede is het
gebrek aan mensen
Van zichzelf is het land rijk Dit zou
aantrekkelijk lijken voor^cmijratle. Maar
huidige welvaartsplan zijn er nodig om dlf
mogelijk t# maken En\#Ifa zal dit niet
ln «en al te verre toekomst moeten ge
schieden. want er zijn machtiger en rijker
tanden dnn wij. die een begerige blijk
slaan op dit deel van oni Koninkrijk.
Advertentie.
K.L.M.-vervoer vla Mauritius. Op de zgn
nood rout 0 van Amsterdam vla Mauritius
naar Batavia, die van II Januari J.l. tot 15
Juli ls gevolgd, heeft de K.L.M. ln totaal 61
uit- en 63 thulsvlilchten gemaakt.
Ongcvrer 3.000.000 km zijn hierbij afge
legd: 1.701 passagiers werden over dez* ruim
16.000 km lange route vervoerd.
654.610 kg post. vracht en bagage.
(Bijzondere correspondentie uit Indonesië)
kregen de gelegenheid om op een
Zondagmorgen naar de buitenposten
te gaan. 100 kilometer en verder bezuiden
Bandoeng watr ds D. van Dijk met onze.
Jongens godsdienstoefeningen ging hou
den Herrit van Recuwijk, vroeger boter-
handclaar te Zoetermeer. was de chauf
feur en hij was zich bewust dat derge-
liike Zondagsreisjes met de dominee geen
pfezferuftsfapjes zijn.' Met een vaart van
jewelste vlogen we tenminste over de
vlakke weg van Bandoen* naar Soreang.
en verder naar het Zuidwesten. naar
TJlwedeJ Ondanks het feit dat Ik me
vast moert houden om niet uit de wagen
geslingerd te worden.' genoot Ik van het
prachtige berglandschap, de vroege mor
genzon op de goudgele rijstvelden, en de
vriendelijke Indonesiërs, die onze toege
zwaaide morgengroet vrolijk beantwoord
den. Want de bevolking is zonder uitzon
dering vriendelijk, en acdert de Euro
peanen over het algemeen een meer be
langstellende houding hebben aangeno
men ten opzichte van het hier wonende
volk. ia er slechts een handgebaar nodig
om aan hun 3K>rg#lijk# gezichten een stra
lende tach te ontlokken Maar ja. er be
hoeft natuurlijk onder al die duizenden
maar één kwaadwillige t# schuilen, en
dan heb je meer aan „afwezigheid van
lichaam" dan aan „tegenwoordigheid
van geest."
De dominee had dan ook bewaking
meegekregen: P. v. d. Biezen, (Heggepad
no. 7, Rotterdam-Zuid. metaaldraaier b|J
P. Smit). Een rechtgeeard Rotterdammer,
die liever als bewaker meeging de bergen
ln. dan dat hij met een meisje lange Ban-
doengs wegen drentelde. ..Vrouwen zijn
tegenwoordig net potkachels." zei hl}:
„ze roken of ze gaan 1111!" We hadden een
vroBJke metgezel aan hem. „Ik wordt van
m'n leven geen dominee!" merkte hij op:
„Ik vind- het nflar een bloedlink (zeer
gevaarlijk) vak!"
Ho# kan ik U in deze korte schets het
prachtig# landschap beschrijven, waar
Gerrit van Reeuwijk ons met grote herg-
chatiffeurs-routfne, doorheen recdf Ik
nam me voor die tocht nóg eeos te maken
en er dan vier dagen over te doen
In TjiwedeJ hield ds Van Dijk kerk.
Van heinde en ver waren er jongens ga-
komen om de dienst bij te wonen Tegen
een ritje van 80 km voor de Zondagsdienst
zien ze niet op. Katholieken en Protestan
ten trekken broederlijk met hun weinig
vredelievend uitziend voertuig naar het
plaatsje waar de velddienst wordt gehou
den. Er zijn er ook, die helemaal naar
Bandoeng gaan.
Onmiddellijk na da dienst gingen we
weer verder: de bergen langs, de ravijnen
door. steeds hoger en hoger, tot we op
een hoogte van wel 1700 meter het gezicht
op de Indische Oceaan kregen.
De Patoeha, een berg van 2500 meter
hoogte, lieten we zo ver achter ons, dat
hii in blauwe nevelen verdween.
Op M km van de Zuidkust hielden we
•til hij eea onderneming, Bintang ge
naamd, watt we zeven Jongens aantrof
fen, dia daar op 100 km ten zuiden van
Ds D van Dijk, veldprediker in Indonesia, te midden ton een groepje Jongens pp de
theeonderneming Bintang aan de Zuidkust. 100 km ten Zuiden t>an Bnndoeng.
Bandoeng de waardevolle cultuurgoederen
tegen vandalisme beschermen. Rotterdam
mers zaten et niet. doch uit de omgeving
troffen we aan F Kruidenier (Rhoon) en
J van Galen (Ridderkerk).
Ze waren vamonze komst verwittigd en
hadden de aar&ppeltjei met bloemkool
en worst al klaar staan Een groot stuk
chocoladepudding bekroonde de maaltiid
en de tffolijke kimeraadschap zorgde
beter dan wijn of bier voor 4« «temming.
Petten af voor deze knapen, die ver
van de samenleving, met een onderne-
mlngswacht als enig gezelschap, en een
radio en wat Jectuur als enig vertier, hun
uiterlijk en innetlijk. niet verwaarlozen
en dc goede stemming weten te bewayen.
We namen de indruk mee naar huis van
op bezoek te zijn geweest bij een groepje
Jongens, die als broers samenleven en
blijk geven er prijs op te stellen, ondanks
alle moeilijkheden, te blijven wat zij zijn:
jongens van fatsoenlijke ouders, leder van
een beschaafde maatschappij
Na een hartelijk afscheid gingen wij
terug. Door een tropische stortbui rede®
wij naar TJlgombong. waar een gods
dienstoefening werd gehouden, en om
uur 's avonds waren we weer op Ban
doeng terug. 250Kllometer hadden we
afgelegd: ik ha<*toet gevoel of ik 8 uur
achtereen in een carrousel had gezeten.
Hét duizelde mij. Ik had er de volgende
dag nog gebrek aan eetlust ■san Toch ls
dit voor veldpredikers en aaunpezeniera
iets doodgewoons. Twee of driehonderd
kilometer rijden op een Zondag, vaahdoor
gevaarlijke gebieden, ls niets bijzonders.
Wij mogen dankbaar zijn. dat op deze
wUze tot in de uiterste hoeken van lm
nesië voor het geestelijk welzijn van 041
Jongens wordt gezorgd.
4 1 t
Verteld door Huibert Vet
ln 't Boeckhuys; «.05 Zang en plano; 6.13
Utt «n thuis; 6.35 Ik sle wat JIJ niet slct: I 43
Alleman en d* wonderlamp; 1.10 Muzikale
tombola; 0.4S D* Jordaan op da planken;
10.37 Actualiteiten: 10 45 Avondgebed; 11
Nieuws; 11.15 Avondoencert.
Hilv. irivARA) 6 Nieuws; 0.15 Postduiven:
30 Chfcégo Bymph Ork.; 6.50 Voor dc tuin;
•■46 Barcarole: 0.16 Postduiven; 6.16 Men
vraagt en wij draalen: 9.45 Geestelijk teven:
(VPRO) 10 Buitendag; (IKOR) 10 96 Kerk
dienst; (VPRO) 11.45 Berichten uit de we
reldkerk; (AVRO) 19 «cheepskapel; 1940 D«
Zondigcluh; 1346 Internationale anclvlucht
op het klavMBt l Nleuwaj L96 DoU v. d.
Linden; 146 Iven afrekenen heren; I Pleno;
LOS Boekenhalfuur; 144 Zangklaaae; 2.56
Filmpraatje: 1.05 Werken voor twee pleno'»;
3.» Amarikaan» studentenkoor4 Aanal. met
Palermo ln geheten In gen; 4.36 gportrevue;
(VPRO) 5 Tuscan kerk en wereW; #96 Een
»ool Kerklied(VARA) 3.36 Helneken's
Mannenkoor; S M Plano; 6 Nieuws en sport
uitslagen; 0.15 Sport; 640 Alleen voor u; T
RadioTympua; 1.M Paul Godwin en Benedict
Bllbernjani 0 Nieuwe; (AVRO) O Sé Reportage;
15 We geen met vacantie: 0 Lys Oautyr *40
Om wie de wervld lacht; 0.45 Muslcorda;
10.15 Dat kun ja begrijpen: 10.23 Het Nederl.
Kamerkoor; 11 NleUwa; 1.15 Gr.pl.
MAANDAO II JULL
Dagprogramma.
Hilv IÖ4CRV) 7 en Nltuws; 1.1! Te Deum
Laudamua; 6.45 Bollatenconcert; ill Ochtend-
—tem ai» Dallas
iti U viool en
en nieuwe echrtj-
Promenade Ork.:
r 0 1.45 Bant: i
lradto; 645 Jansaena Bymph. Ork. 9
1 plantent 94a pianorecital: 4 BUballa-
wph. Ork.; 1
I uit*.
SHY n 'AVRO) 7 en Nteuwi: (.11 Vori«!
I Voor de vrouw: Dresden» PtüW. O
wateratanden: #95 Een danilledje deint;
Kobus van Galen zuchtte diep en
schreef een nieuwe naam op da
lange lijst, die hij in de hand hield
„Een nieuwe ontvoering." vertelde
hij Wimpie. „Het gebeurt tegenwoor
„Maarprobeerde Wimpie nog
_en«. Toen bestierven de woorden
hem opde lippen. Het gegil kwam
steadi nader., en bleek te gworden
grote snelheid
uitgang begal
oortgebrachi door
ruggelings zlclt met
dig alopklaariichte dag Ze wör£n "aar het hek vande uitgang begaL
brutaal, die bandieten. Als je even Het dier zweefde met de poten
wacht, kun Je ze hier direct voorbij ^oogenkele ^"^etersboyen de
zien komen. We hebben hier een mooi Rrond en deed duidelijke moeite om
uitzicht Niemand staat voor on#" rich ergens aan vast te houden. Maar
„Maar waarom doen jullie hier dan »lle bomen én uitsteeksels werden
rttets aan?" vroea WliDDia verbbuwe- door de ontvoerderF zorgvuldig ver-
reerd. Zijn zTrwoar gewapend? Heb- nederi. ••De' ontvoerders weifelde
ben ze «en nieuw soort geweer uitge- want was niemand te tien.
vonden? Of een dodende «trial? Maar Hf} dier zwwtfde geheel Bit zichzelf
kerel, leg dan watl"
Kobus haalde slechts zijn schouders
op en ging in het srfy zitten.
naar de uitgang..
„Zie Je nou wel?"
vanuit het grais.
vroeg Kobus,
Meest verbreide volksziekte
Ruim van onze schooljeugd HJdt
than* aan tandbederf. Dit Is een van de
vele gegevens nlt statistieken, die beves
tigen. dat tandbederf tegenwoordig de
meest verbreide 'volksziekte la. Even
ontstellend rijn dn gegevens «ver de tal
rijke Nederlanden, die een kunstgebit
dragen
Natuurlijk wordt hiertegen wel tets ge
daan. Hier en daar worden plaatselijke
acties gevoerd om de mensen erop te
wijzen hoe belangrijk het goed onderhou
den van het gebit ls. Ook de tandartsen
laten zich uiteraard niet onbetuigd. Zij
echter krijgen meeBtal mensen te behan
delen. die al een tandzlekte hebben en
de tandarts moet dan maar zien, wat er
nog te redden valt.
Er Is ook het onlangs door Prins Bern-
hard geopende reaearch-laboratorlum in
Amersfoort, dat in nauwe samenwerking
met het T N O. te Delft vindingen beproeft
oih het mondrelnlglngRmiddel dusdanig
te verbeteren, dat ook hierdoor wordt
bijgedragen tot bestrijding van het tand
bederf. dat over het algemeen als een
volkomen normaal ietr wordt gezien.
Normaal Is het. echter zeker niet. Het
ls een ziekte zoals elke andere. Wanneer
een kind een longaandoening heeft zal de
moeder zich zeer ongerust maken. Heeft
hat kind echter kiespijn of tandpijn, dan
maakt zij zich daar absoluut niet ongerust
over. Men stelt thans alles in het werk
om alle mogelijke ziekten te overwinnen.
pPCPg,
bij bet
- >-'■"""i nanurceii*!,
3 d« wereld; 1.35 Kamermuziek;
4 Latijnse muziekculturen;
Kitty knikte.
Is mijit plan niet uitstekend geble
ken? Pater Is eea prachtig tegengif ge
weest voor Maryon Rooke, zei ze voldaan.
Ik ben er nog niet zo zeker van. ant
woordde Penelope met baar karakteris
tieke voorzichUgheld. Ik vind een ge
trouwd man vooral zo'n ohgetrouwde-
getrouwde man ata Peter een tame-
getrouwd ia «n sa hebben allabal genoeg
gezond veratand.
Maar Hafda heeft niets te maken
met gezond verstand.
Kitty keek haar verbaasd aan.
Penelope, wat bezielt Je? We hebben
Jou altijd beschouwd als het meest nuch
tere. meest practiscbe lid der maat
schappij en nu predik Je gewoon ketterij.
Penelope lachtQ eens en blooade «ven.
Ik heb mijn ogen niet ln mijn gak.
vergeet dat plet, antwoordde ze luchtig.
Kitty'» blik ontwijkend. En mijn waar
nemingen hebban gemaakt, dat ik tot
de concluele ben gekomen, dat liefde en
gezond verstand beslist tegenstrijdig
heden zijn. Ik ben er zeker van. dat
Maryon Rooke nog al haar gedachten in
basiag neemt.
Ik heb er nooit leta van begrepen.
Rooke wae toch wei degelijk verliefd op
haar.
Ja, gaf Penelope langzaam toe. maar
lk geloof, dat Maryon Rooke een geboren
vrijgezel ia.
Dab moet hij niet om vrouwen heen
hangen, dJe geen geboren oude vrijsters
zijn, antwbbrode Kitty prompt.
Penelope'# bruine ogen tintelden.
Je beperkt xtjn horizon nogal.
Kftty lachte.
Mogelijk, maar tk ben woeat op hem,
dat hU Nan# leven bedorven heeft.
Dat geloof lk niet, zei Penelope. Ik
vind Nan meer net een kleine, harde on
geopende knop. D« knop is gekneusd,
maar tg geloot niet, dat de blown ga
teden heeft
M Goeie genade. Penny. Je probeert
Vcb niet dia man ta verdedigen.
■—.Helemaal niet, maar lk geloof, dat
Nan zo'n gtweldlge aantrekkingskracht
op hem uitoefende, dat hij haar gewoon
niet kon weerstaan en als de financiële
kwestie er niet bij was gekomen, geloof
lk, dat hij bereid zou zijn het huwelijksjuk
op zich te nemenMaar Maryon Rooke
ls niet iemand om op een beperkt Inko
men te trouwen en natuurlijk-houdt Nans
toelege op ala ze trouwt
Maar Rooke zal binnenkort veel geld
verdienen, protesteerde Kitty.
Beat mogelijk zal hij een van de be
kendste modaine portretschilders worden,
maar zolang die dag nog niet is aange
broken. is Maryón niet van plan zich te
binden aan een vrouw, wier inkomen op
houdt als ze trouwt. Bovendien, is een
vrijgezel oneindig veel meer in trek ala
schilder van vrouwen van de grote wereld
dan een getrouwd man.
daarom moest Nan geofferd
flapte Kltty er uit.
Het schijnt zo en zolang Maryon
Rooke op de voorgrond staat van haar
gedachten, zal geen andere man iets meer
den een vriend van haar kunnen zijn.
Terwijl ze sprak was het dienstmeisje,
een verbetering van hun originele Adagio,
met een telegram op een pTaadJe binnen
dat aan Penelope. Deze
kreet van
boud la#
ernls toen ze
tty boog zich voorover
Wat ts er Penny, toch geen alecht
nieuws?
Het la voor Nan, zei Penelope kortaf.
Lees maar.
Kltty deed het zwijgend.
„Ben ln de stad. Hoop je vanmiddag
thuis te treffen. Rooke".
Hem kunnen we Juist missen, zei
Kitty, het telegram teruggevend-
Penelope vouwde het weer dicht en
legde het op het blaadje.
Breng het naar mlas Davenant. zei
ze tegen het meisje, en zeg. dat lk het bij
Vergissing heb open gemaakt.
HOOFDSTUK VI.
Een vergeten waaier.
Intussen rustten Peter en Nan in de
andere kamer uit van hun theetafelvpr-
aierlng en zaten gezellig te roken.
Nan wierp een onderzoekende blik op
•de tafel;
Vind Je niet, dat het te veel op
Struikgewas lijkt waar je de cake# ln moet
goeken? vroeg ze.
Zeker niet, antwoordde Peter. Het
draagt tot de aantrekkelijkheid bij. Dc
Charme van het geheimzinnig# zie Je.
Als Maryon bier waa, zou hij, ge
loof lk, vol aaikeer al die rommel op da
grond vegen, zei Nan plotseling. Hij zou
Zeggen, dat wa de eenvoud bederven.
Maryon Rook# de schilder, bedoel
Je?
(Wordt vervolgd)
Te Amersfoort wil men evenmin etn mid
del onbeproefd laten om het tandbederf
te genezen of wat nog beter zou zijn te
voorkomen. Dit laatste zou bijvoorbeeld
betekenen, dat een begin moet worden ge
maakt met de Jeugd. Gelukkig zijn er
thans mensen tn Nederland, die dit in
zien, zo zei men. Getracht zal worden bin
nenkort via scholen, jeugdbewegingen
e.d. een actie te beginnen om de Jeugd
ervan te overtuigen, dat het uitermate
belangrijk ls geregeld de tanden te poet
sen. Maar ook de ouderen dient erop ge
wezen te worden, dat slechte tande;. en
kiezen vaak de bron zijn van heel wat
lichamelijke en geestelijke kwalen. Maag
kwalen bijvoorbeeld en zelfs rheumatische
aandoeningen kunnen hier hun oorzaak
in vinden.
De algemene opvatting ls,'dat tandbe
derf wordt veroorzaakt door voedsel-
resten, die tussen de tanden en kiezen zijn
blijven zitten. Deze voedselresten worden
ontleed door micro-organismen, die altijd
in de mond aanwezig zijn. Daarbij ont
staan dan weer ruur-reagerende ontle
dingproducten. Deze producten tasten het
tandglazuur aan. Is er eenmaal een gaatje
in dit glazuur dan kunnen de bijtende
stoffen ongehinderd bi) het betrekkelijk
zachte tandbeen, dat onder dst tandgla
zuur zit. Hiermee ls de weg gebaand voor
het verdere verval van de tand of kies.
Men zegt, dat onder natuurvolken weinig
tandbederf heerst, hoewel deze natuurlijk
ook. last hebben van voedselresten. die tus
sen de tanden en kiezen blijven zitten.
J31t is Inderdaad juist. Het voedsel van de
volken, die noj niet met de beschaving
In aanraking zijn gekomen, bevat «chjer
minder producten, die tot suur-reagerende
ontledingsproducten kunnen worden om
gezet De oorzaak van het tandbederf ligt
dus bij onze voeding. In het reaearch-
laboratorlum is men van mening, dat er
in de practijk van onze moderne samen
leving wrinig of niets te veranderen valt
aan onze voeding. Fout ls echter, dat men
onvoldoende aandacht besteedt aan de be
strijding van de gevolgen van die moderne
voeding voor het gebit. Dat men Inderdaad
over net algemeen nog niet veel aandacht
hieraan besteedt, blijkt wel uit het feit,
(lat 40*/» van de Nederlandse bevolking er
telfs niet aan denkt de tanden te poet
sen. Dan zijn er ook nog veel te veel
mensen, die hun tanden niet op de éuiste
manier poetsen. Ook de Juiste poetsme
thode is van zeer veel belang. De Juiste
methode ls van de bovenkaak naar de
benedenkaak en van de benedenkaak naar
Se bovenkaak. Vooral de binnenkant moet
niet vergeten worden. De Industrie ten
slotte doet al het mogelijke het Juiste
mondreinigingsmiddel te vinden. Men
hoopt to Amersfoort, dat de regering op
korte termijn de mogelijkheid schept om
op alle tëgere scholen de Jeugd te leren,
wet de oorzaak ia van tandbederf en hoe
dit zoveel mogelijk kan worden voor
komen. Het onderwijzend personeel zou
de taak moeten krijgen onze Jongens an
meisjes meteen de Juiste manier van tan
denpoetsen bij te brengen. Dan zou man
al oen hele stap ln de goede richting rijn.
