E
rt
Spoorwegen maakten in 1918
een winst van f3703,62
Overdag domineedes nachts
fabrieksarbeider
Frankrijk kondigt opheffing
van invoerbeperkingen aan
Waar Willem de Veroveraar
overwon
In Batavia's verkeer krioelen
vreemde vehikels
De naam van Waddinxveen gaat
door het land
Geen concurrent van de binnensch
eepvaart
Vijihonderd graven van
de 7 Dccember-Divisic
Mosselkwekers oVer de
export naar België
:~x y***
Het Westland toont zijn producten
Motorongeluk eist
twee doden
En de BrUse vloot
werd geboren
Begin van een vrijere
inter-Europese handel
Televisie-nieuws
CLOWNTJE RICK OP AVONTUUR
iM:
Loven en bieden om
een taxi
AT <T)
AAR.
ANNEER.
Couda heeft er 'n goede
feestzaal bij
naar CORONA
Goudse Spetters
Veertig jaar bij Goudse
Melkinrichting
Helft van autobussen in Nederland
draagt het Verheul-teken
Elke week gaan er
drie de deur uit
Goudse cactussen van één centimeter
EERSTE BLAD - PAGINA 2.
„Jil )u.let ysch|!nen Jaarverslag
l.nJ.JS ve"'*t de directie der Neder-
™^e„ Spoorwegeil ook nu de aandacht
SïJlS .<™l>°veischü tussen het
a- we8verkeer. waarvan de
-i! die van voor de oorlog eteeds
meer overtreft, en de reconstructie van
het spoorwegbedrijf, dat nog bij lange na
ÏÏ2JÏ" v°°roorlogse capaciteit heeft her-
D" verschhnsel doet naar haar
25. ""8t'ge vraagstukken rijzen om-
i„S n 'ee'rvh'stig evenwicht tussen de
XESSTf?"a 14 "ederland en maant
haar tot behoedzaamheid bij haar inves-
teringen. Zit acht het gewenk dat ie ïe-
kSSLX? u" gfbled 2° spoedig mogelijk
wof. n r,"nKl zc>dat elke vervoerstak
weet. waar deze aan toe is.
v.^H!'7"e( Wi.i6t het tot haar gerichte
w de benarde toestand, waarin
de binnenscheepvaart verkeert, een ge*
nn!^rf0UhjZUn Van de van Spoorwegen
ondervonden concurrentie. Hoewel, ver
geleken met 1938. de omvang van het
hr«fcfriTfr mi94? op zichzelf groter was.
blijkt het aandeel van dit laatste in het
gehele vervoer iets te zijn gedaald. Daar-
m,°es,t de binnenvaart een be
langrijk deel afstaan aan de vrachtauto
minder grond voor het bovenstaande
verwut bestaat volgens de Spoorwegen
J nl IS.en 1948 met het v'orige jaar ver-
iq7ó de totale vervoersomvang
in 1948 24'groter was dan in 1947, steeg
het spoorwegvervoer
slechts met 12 /«.'die van het watervervoer
daarentegen met 18'/. en die van het in-
terlocale wegvervoer met niet minder
dan 35'
De totale omvang van het reizigersver-
voer bleef practisch constant (6.84 mil.
1 ard reizigerskilometers tegen 6,78 mil
liard in 1947). terwijl de inkomsten uit
vervoer daalden met f 8.4 millioen
f 188.9 millioen Dit uiteenlopen van c...
vang en opbrengst, waardoor de opbrengst
per reizigerskilometer iets daalde, was
gedeeltelijk een gevolg van de op 1 Janu
ari 1948 op aandrang der Regering inge
voerde tariefverlaging voor abonnemen
ten. die een rechtstreekse inkomstender
ving van f 3 millioen betekende. Tevens
daalde het aandeel in de totale vervoers-
omvang van de gewone plaatsbewijzen met
8.5/#. dat van de verschillende soorten
abonnementskaarten steeg met 30' Hier
door daalden de ontvangsten met nog eens
rond f 4.5 millioen. Ook het aandeel in
de tweede klasse liep terug, waardoor
rond f 750.000 minder'werd ontvangen.
De ontvangsten uit het goederenvervoer
werden gunstig beïnvloed door de ver
grote nationale productie De totale In-
ïeT 'V," htf,g»»derenvervoer bedroe.
1947). millioen (f 76,3 millioen in
f 201 »S'S,ug de.r e*PWtatiekostcn van
vooraf l"",oen 101 213-° n""1»™ was
DrtSi Z J" Vaï do hogere materlaal-
pokuê T verbe<erlng van de sociale
positie van het personeel. De totale per-
?0??fiTU,!ren s,ege" hierdoor
Limf «iu8" tot 120-4 millioen en
Var, h!" V Van de exPloitatiekosten.
;fal 'ontvangsten bleef na aftrek der
3l oe bi>'Ï Sen Cen bedrag van f 76 0
millioen beschikbaar, waarvan f 65.0 mil-
ÏS «T/n rfangnWend V00r af6chrUvin-
ffiV millioen voor interest. Per
^""eert een winst van f 3.703.62
ninó i 1'407 009^6>- welke op nieuwe reke
ning is.overgeboekt.
Met de plechtige herbegrafenis giste
ren van 12 gevallenen van de 7 De-
cember-Divlsie. was de overbrenging van
alle gevallenen dezer divisie naar het
ereveld op Menteng Poelo te Batavia vol
tooid. In vier vakken liggen thans onge
veer 500 graven bijeen als een indrukwek
kend bewijs van de offers, gebracht in
een diensttijd van bijna drie jaar in In
donesië. De plechtigheid van heden be
tekende tevens een afscheid en een laat
ste bezoek aan de doden der divisie, waar
van de repatriëring dezer dagen is aan
gevangen.
Tijdens de plechtigheid voerden het
woord de commandant der 7 December-
Divisie. generaal majoor Engles, de gou
verneur van Batavia. Hilman Djajadinin-
grat en de legercommandant. It-generaal
D. C. Buurman van Vreeden. Bij de plech
tige herbegrafenis werd o.a door de lui
tenant-kolonel Holle een krans gelegd na
mens de vroegere commandant der divi
sie, generaal majoor Dürst Britt.
Met een emigrantenschip naar Canada (IX)
De beschieting van een
bruiloftspartij
Naar aanleiding van de schriftelijke
vragen van het lid der Tweede Kamer, de
heer Goedhart, over de beschieting
een bruiloftepartij te Goenoeng Simpln,
tn het regentschap Tjilatjap. verneemt
Aneta van bevoegde zijde. dat. nadat de
eerste rapporten over dit incident waren
binnengekomen, er onmiddellijk een ern
stig onderzoek i6 ingesteld.
Dit onderzoek is thans in zijn eindsta
dium gekomen, doch voor de definitieve
afsluiting ervan kunnen geen nadere of
ficiële mededelingen worden verwacht.
Na vier jaar eraan gewerkt te hebben
kijkt John Nowlan uit Dagenham
Essex met gerechtvaardigde trots naar
zijn reuzen-klok, die niet alleen secon
den, minuten en uren aanwijst, maar ook
dag, piaandjaar, seizoen, zonsopgang en
-ondergangmaansopgang en -ondergang,
ttanden van de maan. datum Pan de
volgende zonsverduistering, getijdentafel
pan alle Britse kuststeden, de tijd in
werelddelen, belangrijke astronomische
data en aanduiding van alle zichtbare
sterren.
Het vraagstuk van de mosselexport
naar België houdt in mosselkwekers-
kringen nog steeds de gemoederen bezig.
In een vergadering te Bruinisse kwam
men tot de conclusie, dat de directeur van
het aan- en verkoopkantoor voor mosse
len te Bergen op Zoom zijn in 1947 ge
dane belofte om de mosselexport naar
België vrij te geven voor iedere handelaar,
wanneer België eveneens de voorrechten
aan enkele in Vermosin georganiseerde
importeurs gedaan, prijs gaf. niet heeft
gehouden. België vefrleent importvergun
ningen aan iedere Belgische handelaar,
maar zij kunnen geen mosselen betrekken,
door tegenwerking van dit kantoor. Het
optreden van het aan- en verkoopkan
toor. zo werd verder gezegd, werkt dik
wijls remmend op de afzet van mosselen,
omdat pautijen mosselen worden afge
keurd, die de kweker graag zou verko
pen en die de handelaar graag zou aan
vaarden. De winst van de Vermosin in
België is te hoqg. Het contract tussen
Cevemos en Vermosin dient te worden
verbroken. Bij het tot standkomen van
Techtstreeks contact tussen de Neder
landse exporteur en de Belgische impor
teur zullen klachten over de slechte ver
zorging van mosselen verdwijnen. De
Deense mosselen zullen niet meer op de
Belgische markt kunnen concurreren, zo
dra de prijsverlaging tot stand komt.
De meeste Nederlanders zullen het. zacht gezegd
„vreemd" vinden, wanneer een predikant de
nachtelijke uren gebruikt om in een tomatenfabriek te
gaan werken. Dit komt, doordat ze de toestand en
gewoonten in Canada niet kepnen! Het „witte boordje"
is er n.l. niet meer in aanzien dan de boezeroen, m.a.w.
er is geen standsverschil tussen de hoofd- en hand
arbeider. Als men in Canada zijn brood maar op
eerlijke wijze verdient, vraagt niemand er naar hoe
of waar men de dollars verkrijgt: op een farm, in een
fabriek of op kantoor. ïn Canada wordt bij kennis
makingen ook niet onmiddellijk gevraagd naar het
beroep, dat men heeft of dat vader of grootvader
hebben gehad.
Dit is een van de eerste dingen, welke ik hier heb
waargenomen en dit gebeurde in Toronto, waar ik,
kort na mijn aankomst in Canada, bij een collega
logeerde. De dochter des huizes had juist de z.g. „high
school", zoals de middelbare school hier wordt ge
noemd, doorlopen en was voornemens bij het begin
van de nieuwe cursus in Michigan te gaan studeren.
Welnu, deze negentienjarige studente hield voor dertig
dollarcenten per uur het grasveldje van buurmans
tuin netjes. En bij mijn gastheer in Chatham werd
des avonds, juist tijdens de avondmaaltijd, de krant
bezorgd dooreen zoon van de burgemeester, een
vijftienjarige jongen, die voor elke krant, die hij had
bezorgd, een cent kreeg. Deze burgemeesterszoon had
een krantenloop van ongeveer vierhonderd abonné's,
zodat hij aan het eind van de week twee
en een halve dollar ontving, waarvoor
hij dagelijks een uurtje had gewerkt.
Ds VAN DER MOST
tredikant tot
van predikant tot
fabrieksarbeider.
De eerste dagen begonner
avonds om half tien, latei-
wij
Bloemen- en fruittentoon-
stelling te Honselersdijk
Bond Westland. die 25 April j.l zestig
jaar bestond en de Coöperatieve Centrale
Westlandse Snijbloemenveiling, die kort
geleden haar zilveren jubileum vierde
houden van 20—24 September te Honseler-
dijk een groots opgezette Westlandse bloe
men- en fruittcntoonstelling. In de mo
derne hallen'van de veilinggebouwen der
W die een 0PPervlakte beslaan van
3800 m2 zullen vier dagen de Westlandse
producten: groente, fruit en bloemen wor
den geëxposeerd. Deze tentoonstelling ves
tigt niet alleen de aandacht op de bete
kenis van het Westland de fruittuin van
Europa voor Nederland, maar ook op
de plaats, die de beide jubilerende orga
nisaties in het Westland innemen De
belangrijkheid wordt door cijfers duidelijk
aangetoond. Bond Westland omvat de
twaalf Westlandse veilingen, waarop alle
Westlandse tuinbouwproducten worden
aangevoerd. In 1948 bedroeg de totale
omzet van deze veilingen ƒ56 799.507.04
en in dat jaar werd voor een bedrag van
ongeveer 24 millioen geëxporteerd. Op de
C.C.W.S waarvan meer dan 1200
bfd
OP
l<we-
'drag
Dnderdagavond omstreeks zed uur
heeft op de rijksweg Gouda-Den Haag.
ter hoogte van het viaduct te Nootdorp,
een verkeersongeval aan twee personen
het leven gekost. Waarschijnlijk door
gladheid van de weg slipte een motor
welke door twee P TT.-ambtenaren werd'
bereden. De bestuurder verloor de macht
over het stuur, waarop de motor tegen de
weg sloeg. Een der ambtenaren was op
slag dood. De ander overleed na aankomst
in het Ziekenhuis St Antoniushoeve te
Voorburg. De slachtoffers zijn W. Smid en
Hoogeveen, beiden uit Den Haag
De paardenmarkt te Wagenlngen
stond Woensdag driehonderd jaar
kers lid zijn. werd in 1948 voor een
van bijna vier millioen geveild.
Dinsdagmorgen zal de commissaris van
de keuringen in Zuid-Holland de tentoon
stelling. die dagelijks van 10.00—23.00 uur
voor het publiek te bezichtigen is. ope-
nen. tijdens de vier tentoonstellingsdagen
is er voor belangstellenden gelegenheid
gratis een bezoek te brengen aan de
Proeftuin van het Zuid-Hollands Glas-
dislrict te Naaldwijk en aan de grootste
druivenkwekenj in het Westland „Nieuw-
Honsel te Honselerdijk. Voorts is er
iedere middag gelegenheid druiven te eten
in de groenteveiling te Honselerdijk.
Nummer 516
Toen er dan ook half Augustus per
advertentie driehonderd mannen en
driehonderd vrouwen werden gevraagd
om korter of langer tijd in een der
grootste Canadese conservenfabrieken te
werken, had ik allang de valse schaamte,
waardoor Nederlanders nog wel eens
worden gekweld, afgelegd en vond ik
het helemaal niet dwaas te trachten tot
de driehonderd uitverkoren mannen te
gaan behoren, teneinde enige kostbare
Canadese dollars te verdienen. Ik werd
aangenomen en werd dus fabrieksarbei
der. U begrijpt: de eerste avond stond
ik wel wat onwennig tussen al die Cana
dese mannen en vrouwen, te midden van
wie ik niet meer „de Gominee" was.
maar eenvoudig fabrieksarbeider no. 516.
We kregen n.l. allemaal eén soort van
muts. een „cap", op het hoofd, welke
voorzien was van een nummer en op
mijn cap prijkte no. 516. In een lange rij
togen wij die eerste avond naar de num-
merklok, waar ons werd gewezen, hoe
wij op onze kaart moesten laten aan
tekenen hoe laat wij precies present
werd dit half negen. De laatste
vroeg de baas zelfs of ik de volgende
avond om zeven uur aanwezig wilde zijn
en daar de arbeidsnacht duurde tot de
volgende ochtend 7 uur. maakten wij dus
werktijden van resp. 91',. 10'/» en 12 uur.
Al die honderden mannen en vrouwen
kregen die eerste avond al gauw een
„job" toegewezen, maar mij en twee
anderen liet men wel een uur staan. De
baas had. met zijn grote mensenkennis,
al heel spoedig dóór. dat onze handen
niet helemaal goed stonden voor het
werk. dat hier te doen viel en hij had
gelijk Mijn twee lotgenoten bleken resp.
journalist en medicus te zijn.
800.000 Pond tomaten
Eindelijk zette de baas ons aan het
werk in een ijskelder waar een tempera
tuur van vele graden onder nul heerste.
En dat in een tijd, waarin een hittegolf
ons buiten dag en nacht in haar greep
had! Alle drie waren we bang een
longontsteking op te lopen Voor mij
duurde dit „usbad" niet langer dan een
uur; toen kwam de baas mij halen en
gaf. mij werk. dat hij me een week lang.
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1949
de gehele tijd van mijn verblijf in a.
fabriek, heeft gelaten. Ik had niet!
anders te doen danmandjes, gevul?
met tomaten, op een lopende band t.
zetten, mandjes van 50 pond. Tweedui
zend per nacht! Elke nacht gingen er
100.000 pond tomaten door mijn handen
en na acht dagen werken had ik 8000ta
pond tomaten oftewel 400 ton door »hn
handen laten gaan. Maar na die wht
dagen had ik ook een cheque van 64 dol
lar en veertig cent op zak, in Nederland
geld ƒ172,48. «enands
Velen bleven heel wat langer aan het
werk dan acht dagen. Sommige mannen
en vrouwen namen zich voor het eeh.u
seizoen te blijven tot eind September 2
die gaan dus straks met heel wat groten»
bedragen strijken. De student kan m*
het verdiende geld van de winter ri|„
studie voortzetten, menigeen zal er een
tweedehands .car" van kopen en mentm
vrouw zal met het geld, dat zij Ju
heeft verdiend, zich een bontmantel
kunnen aanschaffen. Of er wordt voor
het gezin een refrlgeator gekocht, een
koelkast, die met gas of electriciteit
wordt gekoeld. Zo'n koelkast is in een
warm land als Canada in de zomer k
werkelijk geen luxe.
Canadese „adel"
De Canadees brengt zijn geld niet naar
de Spaarbank, zoals onze Nederlandse
emigranten dat doen. Voor onze emigran.
ten is dii goed betaalde seizoenwerk een
middel om wat spaargeld bij elkaar te
krijgen om straks de eerste eigen acres
lanc te kunnen kopen. De vrouw doet
mee als haar gezin dit toelaat. Ook de
grotere kinderen brengen in de lange
zomervacantie van meer dan twee maan.
den heel wat dollars in.
Om nog even terug te komen op mijn
tijd als fabrieksarbeider: In die week
ging des ochtends om 7 uur mijn cao
met no 516 af. Dan ging ik tot twaalf
uur onder zeil en dan was ik weer do
minee. In een oude Ford bezocht ik dei
middags de Nederlandse emigranten, die
soms '-wintig of dertig mijl ver \i
En Zondags stond ik op
s Canada! Het joni
kent
d bezichtigd, vroeg ik nu ook het
of Lords", zoals in Engeland de
Camer wordt genoemd, te mogen
Dit is 1
geen aristocratie als
van Europa. Bij mijn bezoek aan de
hoofdstad Ottawa liet een Canadees mii
het „House of Parliament" zien. Toen ik
het „House of Commons", dat in Enge
land gelijk staat met onze Tweede Ka
mer, had 1
„House i
Eerste Kamer wordt genoemd, te mogen
zien. De Canadees keek mij aan en
zeide: „U bent hier niet in Engeland! Wij
hebben hier geen „House of Lords", wij
hebben n.l. geen Lords, geeh adel!"
En tóch heeft Canada zijn adel. Naar
het bekende Nederlandse spreekwoord
„Arbeid adelt" heeft ook Canada zijn
adel. Er wordt in Canada gearbeid, niet
het minst in de seizoen-bedrijven en
zeker niet het minst door de Nederlan
ders, die uit het vaderland zijn wegge
trokken.
De Koninklijke stoet
op Prinsjesdag
De Koninklijke Stoet zal voor de rii-
toer op Prinejesdag de volgende route ne
men: Noordeinde. Zeestraat. Schevening-
seweg. Stadhouderslaan, Koningin Emma-
kade, N.W. Buitensingel. Westeinde.
Groenmarkt, Gravestraat. Buitenhof
Kneu^prdijk, Heulstraat, Noordeinde.
Amerikaan noemt Nederlands
gevangeniswezen modern
Na een verblijf van enkele dagen in
Nederland is de Amerikaanse deskundige
op het gebied van de criminilogie dr Neg-
ley K. Teeters naar Brussel vertrokken.
Dr Teeters heeft tijdens zijn verblijf in
Nederland gevangenissen en kampen voor
politieke delinquenten bezocht, onder
meer de Leeuwarder gevangenis, de jeugd
gevangenis te Zutphen, het kamp voor
politieke delinquenten te Ampsen. (Gel
derland) en de rijkswerkinrichting te
Bergmeer.
De Amerikaanse geteerde was bijzonder
getroffen door het huidige gevangenis
systeem in Nederland
Hoewel in ouderwetse gebouwen onder
gebracht, is het Nederlandse gevangenis
wezen zeer modern, zei professor Teeters.
In Leeuwarden was hij zeer onder de in
druk gekomen van het gevangeniskoor van
150 man. In de R.W.I. te Bergmeer had
het hem getroffen, dat aan de politieke
delinquenten is toegestaan een weekend
per maand vrij te nemen, zonder dat dit
tot nu toe aanleiding heeft gegeven tot
een ontvluchtingspoging. Dr Teetere ver
klaarde zich een principieel tegenstander
van de doodstraf. In 9 van de 48 staten in
zijn land bestaat deze niet meer.
(Van onze Londense correspondent).
HPoen ik onlangs behoefte had eens even
aan zee te zijn, ben ik anderhalve dag
gaan rondkijken in Romney Marsh, een
vlak, laag land waar de mensen schapen
houden en tuinieren. De bewoners noe
men dit gebied „the level" (de vlakte).
Het wordt voor een goed deel tegen een
indringerige zee beschermd door een lange
bréde dijk. Romney Marsh is een strook
Van het zuidoostelijk deel van het graaf
schap Kent. Zeevarenden kunnen de lig
ging er van gemakkelijk vinden. Er is
een scherpe punt in de kustlijn die recht-
streeks naar Boulogne wijst. Die punt is
het punt waar de vermaarde vuurtoren
van Dungeness zich in de lucht verheft
en 's avonds een lichtend baken is voor
hen die de zee bevaren. Ten noorden van
die vuurtoren en landinwaarts ligt de
Marsh, de „level", de vlakte.
Aan de kust liggen twee van de Cinque
Ports: dat zijn Hythe en Romney De
andere drie zijn Hastings. Dover en Sand
wich. Cinque Ports is een zeer oude naam
voor deze vijf havens, uit de eerste tijd
van de verovering van Engeland door
Willem van Normandië, ook bekend als
Willem de Veroveraar. Romney Marsh en
de kust die er bij behoort zijn belang
wekkende historische grond De archi
varis van Romney, die mij meenam naar
•ste herberg van zijn stad en mij
twee glazen bier liet drinken, vroeg mij:
„Weet u wel dat hier de Britse vloot werd
geboren?" Dat zat zo. In oude tijden
;n de kusten van Sussex en Kent
het meest bloot aan bedreigingen van
;rzee; en de vijf havens moesten aan
Koning de schepen leveren om vijan
delijke zeestrijdkrachten terug te slaan.
De archivaris vertelde me ook dat in
Romney het Normandisch bestuur van
ngeland begon en dat de aartsbisschop
van Canterbury en de bisschop van
Bayeux er broederlijk overleg pleegden
over de zaken van kerk en staat. Na de
biertjes nam hij mij mee naar de St Ni-
:htolaaskerk die de oudste en fraaiste
indiêche toren heeft welke Enge
land bezit, gebouwd in de tijd waarin
Normandiërs en Engelsen het met elkaar
ten leren vinden; dat is 850 jaar ge-
De Cinque Ports, waarvan Romney er
één is. hebben geen hedendaagse beteke
nis of bestemming meer. ..Maar u weet
hoe dat is bij ons", zeide mijn historicus.
,wij houden dat allemaal zinnebeeldig en
in de uiterlijkheden in stand". Er worden
nog altijd „lord wardens" (heren-voogden)
van de Cinque Ports benoemd, en zij heb
ben een prachtige admiraals-uniform. Het
zijn ook niet de eersten de besten die dit
ere-ambt bekleden; Winston Churchill is
één van hen.
„Heren van de vlakte"
Ik was naar deze streek getogen om de
zeelucht te happen en de zee te zien. De
lucht was zilt genoeg; maar het was
moeilijk te ontsnappen aan de zinne
beelden en de uiterlijkheden der histo
rische instejlingên. Romney Marsh heeft
nog een schijnbestuur dat ook al weer
heel diep in de geschiedenis wortelt. Dat
hoorde ik later in Dymchurch, dat aan de
dijk ligt. ongeveer acht km ten noorden
van Romney. Daar kreeg ik het heer
lijkste avondeten in de spijszaal van een
„pub" dat ik in Engeland sedert het begin
van de tweede wereldoorlog heb geproefd,
een degelijke portie lamsvlees dat het ver
hemelte op ouderwetse wijze streelde, met
doperwten en gebakken aardappelen, en
sago met braambessensap toe. Ik trof het;
want mijn tafelgenoot was een van de
„Lords of the Level". De juiste vertaling
van deze term is ..Heren van de Vlakte";
maar in het Nederlands taaleigen klinkt
dat wat smadelijk. Hij was een lid van het
hierboven genoemde schijnbestuur van
Romney Marsh. ,,Ja", vertelde hij mij,
„wij komen hier eens in 't jaar bijeen. U
moet niet vergeten dat wij (d-w.z. ons
bestuursorgaan) al 1200 jaar bestaan". Uit
de inhoud van zijn verdere mededelingen,
die mij een leerrijke avond verschaften
met veel koffie en een glaasje cognac,
bleek mij dat hij en de andere „Lords of
the Level" en hun voorgangers van de
vroegste tijden af Romney Marsh moesten
beschermen tegen de zee. Elk jaar was er
een vergadering waarin de toestand werd
overzien en de maatregelen werden ge
nomen tot bescherming van de 15.000 ha
grasland en de dorpen van de Marsh.
Van die taak' werden de heren vijf
eeuwen geleden ontheven. Nieuwe orga
nen namen de zorg voor afwatering en
bescherming van het land over. Maar de
„Lords of the Level" blijven niettemin
eens in het jaar hun vergadering houden.
Zoiets went men niet meer af als men het
1200 jaar lang heeft gedaan. Bovendien
geeft een charter, 500 jaar geleden door
Eduard IV verleend, hun zekere rechten
die nog niet zijn ingetrokken. „Als wij er
op zouden staan", hoorde ik van mijn
tafelgenoot aan de koffie, „zouden wij in
de Marsh een galg kunnen oprichten om
misdadigers terecht te stellen en nie
mand zou ons iets kunnen doen." De
„Lords of the Level" wilden echter de za
ken niet op de spits drijven. Het lag niet
in hun voornemen van dat galgenrecht
gebruik te maken. Maar daar was bijv. de
kwestie van wrakstukken die na veel ge-
dobber op het kiezelstrand tot rust kwa
men. „Die mogen wij te gelde maken",
zei mijn nieuw verworven vriend, „en van
het geld mogen wij ons zaken aanschaffen
die ons kunnen helpen bij ons werk." Hij
erkende graag dat het college, waartoe
hij behoorde, de laatste eeuwen een schijn
bestaan had gehad en hij vertrouwde mij
toe dat de strandvonderij nu bij andere
wetten was geregeld en dat de Board of
Trade er het laatste woord in heeft. Maar
zijn toon was niet vrij van hooghartig
heid toen hij sprak over het parlement in
Westminster dat. vergeleken bij de leef
tijd van het bestuursorgaan, waarvan hij
deel uitmaakte, als een jong broekje was
dat zich de bevoegdheden had toegeëigend
van een wakkere grijsaard met schatten
aan levenservaring.
Romney Marsh was de keuze geweest
van mijn dagje-uit omdat ik eens wilde
reizen langs de kust in de kleinste trein
van Engeland. En dat heb ik gedaan tus
sen de ontmoetingen met de historici eh
de mannen, wier ambt teruggaat tot ach
ter de mist van het verrë verleden, door.
De blijmoedigheid van het zonnige land
schap werd niet verstoord door galgen,
en de zee xtreelde vredig de gele stran
den. de schepen moesten lang een goede
vaart hebben gehad, want er waren geen
wn.Kstukken waarover minister Wilson
var. de Board of Trade zou kunnen gaan
kiobelen met een „Lord of the Level" die
zijn oud recht zou willen opeisen. De con
ducteur van de Romney-Hythe Dym
church Railway was gul met zijn voor
lichting. Journalisten uit den vreemde be
hoorden zeiden tot zijn passagiers. „Ze
moesten 's meer komen", vond hij. „want
zoiets zie je toch maar niet elke dag".
Hij wees vooruit. Het treintje naderde in
een bocht een stenen brug die de hoofd-
vtrkeersweg droeg. Witte stoom pufte in
bolle wolkjes de blauwe lucht in. Het
treintje nam zijn draai tussen de groene
bermen door. Het paste net in de boog
van de brug. .met een paar centimeter spe
ling Een schril fluitje klonk terwijl wij
onder de brug door reden, en in de rechte
baan. die volgde, pufte de kleine loco
motief in versneld tempo en trjomfante-
lijk naar een snelheid van 45 km De
conducteur had gelijk. Zoiets zie je toch
jnear niet eike dag.
Er waren drie open rijtuigen met daken.
Op drukke vacantiedagen zijn er wel 15
tijtuipei. met tezamen 120 passagiers De
spoorbreedte is 38 cm. De locomotieven
zijn van hetzelfde type als die voor de
„Flying Scotsman" maar in alle afmetin
gen slechts een derde van de grote zuster.
„We doen alles wat de grote treinen
doen", verklaarde de conducteur met
trots, „passagiers en goederenvervoer, en
de streek en haar bedrijf zouden zonder
ons niet kunnen bestaan." Bij de vuur
toren van Dungeness keerden wij in een
cirkel terug op het linkerspoor dat mij
voerde naar Romney en de archivaris
en de oude Normandische toren.
Frankrijk is voornemens alle beperkin
gen op de invoer van bepaalde goederen
af te schaffen en zal twee lijsten van de
goederen, waarop deze maatregel betrek
king heeft, op 1 October indienen by de
Organisatie voor Europese Economische
Samenwerking (O.E.E.S.), aldus is door
de Franse minister van financiën. Maurice
Petsche. medegedeeld.
De eerste lijst bevat de goederen, die
vrij zullen kunnen worden ingevoerd uit
andere landen, ook al hebben deze landen
nog geen overeenkomstige maatregelen
De keuze tussen aansluiting bij de
Franse televisiedienst met 819 lijnen of
het volgen van „The Continental Way"
in de vorm van een toekomstig Europees
standaard televisiesysteem, houdt op het
ogenblik de televisiegemoederen in B e I -
g i druk bezig en uiteraard speelt hierbij
de Waals-Vlaamse tegenstelling een be
langrijke rol.
Voor het einde van dit jaar zal een
televisiezender te Rijssel beginnen met
uitzendingen volgens het 819 lijnen
systeem, er is thans reeds sprake van
experimentele uitzendingen volgens deze
standaard van Parijs uit. Ook te Lyon,
Straatsburg en Caen zullen zenders ver
rijzen voor uitzendingen met dit hoge
aantal lijnen.
Het V a t i c a a n heeft een televisie
zender in Frankrijk besteld voor uitzen
dingen met 819 lijnen.
In September a.s. zal te Milaan een
internationale televisietentoonstelling
worden gehouden. Ook Amerika zal ver
tegenwoordigd zijn.
De tweede Engelse televisiezender
te Birmingham zal in November a.s. offi
cieel in -gebruik worden genomen. In af
wachting hiervan zal gedurende de eerst
volgende maanden een mobiele zender
in bedrijf worden gesteld, teneinde de
fabrikanten van televisie-ontvangers in
de gelegenheid te stellen de toestellen te
testen. De uitzendingen met stille beel
den zullen plaatsvinden op de golf
lengte. welke vastgesteld is voor de zen
der, die in November de taak volledig
zal overnemen. Het vermogen van de
mobiele zender .welke van plaats zal ver
wisselen, bedraagt 1 KW.
De derde Engelse televisiezender zal
waarschijnlijk te Mos», nabij Huddersfield,
genomen. Deze goederen vormen 15'/# van
het totale volume van de Franse invoer
uit andere Europese landen De tweede
lijst bevat de goederen, die vrij zullen
kunnen worden ingevoerd uit de Europese
landen, die dezelfde maatregelen nemen
ten aanzien vBn hun invoer uit Frankrijk.
Deze goederen vormen de helft van de
Franse invoer uit Europa.
Met betrekking tot de besprekingen, dl#
hij tezamen met de Franse minister van
buitenlandse zaken. Robert Schuman. met
de Amerikaanse ministers van buiten
landse zaken en financiën heeft gevoerd,
zei Petsche, dat van Franse zijde de
nadruk is gelegd op het belang van het
nemen van maatregelen om alle belem
meringen. die in Europa op economisch
gebied bestaan, op te heffen. Hij noemde
in dit verband in het bijzonder de kunst-
matige prijzen, die sommige landen vra
gen voor grondstoffen. Frankrijk zal een
aantal problemen aan de O.E.E.S. voor
leggen in de hoop. dat door oplossing
van deze problemen de hinderpalen voor
een vrij handelsverkeer in Europa zullen
verdwijnen Voorts zal Frankrijk bij da
landen, die bij de O.E.E.S. zijn aange
sloten aandringen op samenwerking op
het gebied van investeringen en uitbrei-
ding van de export naar het dollargebied.
De Franse minister van financiën ver
klaarde voorts, dat het werk van da
O.E.E.S. op een meer practische basis
moet worden voortgezet en snel moet
worden uitgebreid Hij zei. dat hij bij da
besprekingen, welke hij deze week met d«
Britse minister van financiën, Sir Stafford
Cripps heeft gehad, de indruk heeft
gekregen, dat deze volkomen accoord gaat
met het streven der Fransen en Ameri
kanen om de O E E S. de taak op te
dragen de Europese samenwerking te
bespoedigen.
gebouwd worden. Wanneer deze laatste
zender ook in werking zal zijn, wordt
het aantal Engelse televisie kijkers po
tentiaal geschat op ongeveer 10 millioen.
In de Verenigde Staten, zijn thans 60
televisiezenders in bedrijf, terwijl er
sprake is van 3 mlllioei) ontvangers. Tegen
het einde van 1952 verwacht men 17 mil
lioen ontvangers afgeleverd te hebben.
Ondanks de adembenemende televisie
ontwikkeling in de Verenigde Staten heeft
Lloyd Espenschied. één van de uitvinder#
van de co-axiale kabel, verklaard dat men
zich schamen moest voor de Amerikaanse
televisieprogramma's. Volgens deze zegs
man heeft Engeland op het gebied van de
radio- en televisie-omroep de culturele
taak veel beter verstaan.
Dat neemt toch niets weg van het feit.
dat de Amerikaanse televisie-industrie
voor de eerstvolgende jaren nietf minder
dan 12.500.000.000 uitgetrokken heeft voor
verdere uitbouw van de televisie-omroep.
Maar Bunkie.. hoe kom je zo
in die kist verzeild? vroeg Rick verbaasd,
toen Bunkle gauw uit zijn benauwde
schuilplaats stapte.
Nou, zei Bunkie, ik dacht, dat ik
"n mooie plek gevonden hadmaar toen
kon ik er niet meer uit!
Ja. zei Rick. het haakje van 't dek
sel was dichtgevallen! En zo zat je op
gesloten.... We hebben je al cen hela
tijd geroepen. Kijk maar. buiten lopen ze
nog naar je te zoeken!
En dat was zo, Juup. Plop en Oepoetl
scharrelden nog met angstige gezichten
door de tuin en om het huis. "Toen stak
Rick z'n hoofd door het raam en riep:
Hier is hij al. hoor!
Gelukkigdat was alweer goed afge
lopen!
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1949.
GOUDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1',
BATAVIASE BRIEF No. 210
Op Tanah-Abang is een goed bezette standplaats van delemans, die een beetje aan
onze Jan Pleziers herinneren.
Een VAN DE grote gemakken van
Nederland en zeker in de grote
steden is de ruime mate van en keuze
in vervoer, die de gewone burger heeft,
taxi's, trams en autobussen. Degene, die
uit Indonesië in Nederland komt, voelt
vanzelfsprekend de neiging om te gaan
vergelijken en dan komt Nederland er erg
goed af. In Batavia, waar ik een auto heb,
kom. ik er haast nooit toe om me nu eens
af te vragen, of de medeburger die géén
auto heeft, misschien voortdurend trans
port-moeilijkheden ondervindt. Hier in
Den Haag. waar'ae R.T C. m'n transport
verzorgt, komt het ondanks alle goede
zorgen toch nog wel eens voor. dat er geen
of niet onmiddellijk een auto beschikbaar
is. En dan ben ik toch maar blij, dat ik
de telefoon van de haak kan nemen om
een taxi sommige met radio op te
bellen, of maar een paar meters behoef te
lopen om een tram- of bushalte te bérei-
ken. En dan vraag ik me toch wel af. hoe
ik in zo'n geval in Batavia zou moeten
handelen.
Natuurlijk gijn er in Batavia en in
alle andere grote steden taxi's. Ze zijn
er niet „bij de vleet", maar ze zijn er
en men kan ze herkennen aan een grote
witte bal, die op de voorportieren is ge-
«childerd. Vaste taxi-standplaatsen zijn er
niet, hoewel er een paar garages zijn, die
geregeld hun telefoonnummers adverte
ren, maar dat zijn dan ook de enige pun
ten waar men telefonisch een taxi kan
bestellen. Die garages hebben dan tevens
vaste rit-prijzen en die zijn nogal hoog,
ik meen tien gulden per half uur of
zoiets, in ieder geval vrijwel onbetaal
baar voor de gemiddelde burger
De overige taxi's zijn in de meest let
terlijke zin van het woord „vrij". Ze toe
ren onafgebroken door de stad rond. op
zoek naar vrachtjes. Als men er een aan
houdt, begint men rqet de chauffeur te
vertellen, waar men heen wil en dan is
het verder een kwestie van onderhande
len over de ritprijs, waarbij vraag en aan
bod de uiteindelijk overeen te komen prijs
beïnvloeden. Heeft de chauffeur al vele
vrachtjes vervoerd en z'n autohuur er uit
(meestal huurt hij de auto van een of
andere kongsi, betaalt een dag-huurprijs
en alles wat hij meer maakt, is dan zijn
verdienste) dan zal hij minder gauw ge
neigd zijn om met een lage ritprijs genoe
gen te nemen, omdat hij zich dan kan
veroorloven om op beter betaalde vracht
jes te wachten. Is de dag nog niet best
geweest en moet er misschien geld bij, dan
valt er te pingelen.
Maar hoe dan ook: taxi's zijn in Batavia
en in heel Indonesië duur en bepaald
niet geschikt voor veelvoudig gebruik.
De laatste tijd was er een zekere prijs
daling te constateren, omdat het aantal
taxi's zich gestadig uitbreidt. Vele oud
modische, vooroorlogse auto's zijn door
handelaars voor een prikje uit de „dumps"
opgekocht en inner- en uiterlijk op- en
afgelapt, en als „taxi's" in de vaart ge
bracht.
Bussen in zakformaat
Nu is er een nogal merkwaardige tus
senvorm tussen de dure taxi's en de goed
kope stadbussen of trams (die uiteraard
vaste routes berijden). We kennen n.l. de
z.g. „demmo's" en waar dat woord van
daan komt moet U me niet vragen. Dat
zijn heel kleine autobusjes of meer-per-
soons-taxi'6. Ik weet niet, welke benaming
ik er aan zou moeten geven. Een soort
gemotoriseerde brik. Die toeren ook de
ganse dag langs Batavia's stoffige dreven
«n pikken vrachtjes op. die ze brengen
naar waar die vrachtjes heen willen. Ze
bieden plaats aan tusseh de zes en de
twaalf personen, net naar gelang de
„demmo'-chauffeur in zijn wagentje durft
te laden zonder het risico te lopen, dat
hij door z'n assen zakt. Ook met hem
moet men over de ritprijs onderhandelen.
Over het algemeen zal die veel lager lig
gen dan die van de taxi's, vanwege de
verschillende inconveniënten, die de
„demmo" heeft. In de eerste plaats zit
men op houten bankjes. Verder zit men,
voor zover niet op bankjes, op eikaars
schoot vanwege de overbelasting. Boven
dien rijdt „demmo". al vrachtjes afleve
rend. wellicht hele einden om voor men
zelf op de plaats van bestemming is en
last but not least: ze zijn betrekkelijk
langzaam, want het zijn oude karren Maar
ze komen, waar trams of bussen niet heen
gaan en brengen het vrachtje desnoods ook
buiten de stad. Als een passagier is uit
gestapt. kijkt de chauffeur al rijdende uit,
of er langs de weg misschien een candidaat
voor de opengekomen plaats is en zo
moet men een „demmo" bepaald niet
nemen als men ergens snel wil zijn. Over
net algemeen maakt de Europeaan van de
„demmo" weinig gebruik.
Niet gemotoriseerd is de z.g. „dokkar"
ot „deleman", een twee- tot driepersoons
orikje met een kwiek Indonesisch paardje
er voor. Op de foto ziet men zo'n dele-
Puzzle-winnaars
Een panter blijft een panter, of je zijn
naam nu van links naar rechts of -van
naar beneden schrijft. Blijkbaar
nebben de puzzelaars van die wetenschap
«eprofiteerd, want het aantal goede in-
zendingen was legio.
De prijswinnaars waren:
Prijs van 5.- W. Bunnlk, Wilhelmina-
kade 14 te Waddinxveen;
Prijzen van 2.50 zr I. Kesseboom. Van
iterson Ziekenhuis te Gouda en Dick v.
o. Linden, Keizerstraat 44 te Gouda.
Nr"<LpIijzen kunn®n aan ons bureau
Markt 31 worden afgehaald.
man-standplaats, ergens in Batavia. De
deleman ziet men in heel Indonesië onder
talloze, meest locale namen. Het is de
paarden-taxi voor de Indonesische bur
ger, die meestal nooit genoeg haast en
nimmer genoeg geld heeft, om in een
„echte" taxi te rijden. De deleman is veel
goedkoper. En veel langzamer. Het is een
enorm verkeers-obstakel. want de dele
man i6 ongeveer net zo breed als een
auto, maar beweegt zich met een snel
heid van één-junior-paardenkracht. In
smalle straten met een, druk verkeer van
tegenliggers zit men er soms minutenlang
achter.
Het is dan de deleman. die voor de hele
file achter hem de snelheid bepaalt en de
deleman-koetsier is ónder de automobi
listen de meest-vervloekte figuur. Voor
drie gulden per uur en dikwijls nog veel
nv.nder kan men in een deieman rond
rijden. waarheen men wil, wachten inbe
grepen.
„Streetdevil"
En dan is er verder de driewieler met
achteraandrijving, de befaamde „betjak",
waarvan er in Batavia alleen al zesduizend
rondrijden. Ze hebben vrijwel allemaal
namen, net als de „demmo's" waarover ik
hierboven sprak en éoms de meest fan
tastische: „The Rising Hope", „Lingga-
djati". „Renville", „Streetdevil" en wat
dies meer zij. De „betjak"-voerders be
horen tot de meest gewiekste en tevens
roekeloze wegge- respectievelijk -mis
bruikers. Langs de grote verkeers
wegen liggen de rijwielpaden, waarvan
de „betjak" officieel gebruik moet maken.
Heel dikwijls gebeurt dat niet en toert de
„betjak"-man langs de autowegen, maakt
elegante en gevaarlijke zwaaien om „dele
mans" heen (Want de „betjak" is sneller
en gemakkelijker te manoeuvreren) en
brengt voortdurend de automobilist in ge
vaar. Ik ken het ongelukken-cijfer van
„betjaks" in Batavia niet commissaris
Breeman zou ons daarover ongetwijfeld
meer kunnen vertellen maar het zou
me niet verbazen als er per dag een stuk
of vijf-en-twintig „betjaks" door aanrij
dingen in de prak gingen. Soms gebeuren
er ernstige ongelukken mee voor bestuur
ders en passagiers (maximum toelaatbaar
twee, doch dikwijls drie. vier of meer
De „betjak" is goedkoop, ongeveer ander
halve gulden per uur. Gemiddelde snel
heid: om en nabij de 15 km. per uur.
Verder zijn er in Batavia nog de trams,
die een aantal vaste routes berijden, waar
mee men van het ene eind van de stad
Meester Cornells naar het andere
de benedenstad kan komen. Tot mijn
schande moet ik bekennen, dat ik de rit
prijs niet eens ken. want ik zit er nooit
in. In de droge tijd heeft de tram vaak
een geheel open aanhangwagen, een car
rosserie zonder dak.
De trams rijden tegenwoordig weer tot
middernacht Ze lijken het meest op de
blauwe tram, die van Den Haag naar Lei
den rijdt, maar ze zijn niet blauw doch
geel Ze toeteren echter net zo. Na de
oorlog is een aantal autobus-lijnen aan
het openbare vervoernet van Batavia toe
gevoegd. De meeste bi
bouwde vrachtauto's en weinig
tabel.
Zo heb ik geloof ik wel een volle
dig beeld gegeven van de vervoers-moge-
lijkheden in Indonesië, d w z. in Batavia
n de meeste andere grote steden. Natuur
lijk zijn er honderdduizenden fietsen en
wat dat betreft is Indonesië een getrouwe
afspiegeling van Nederland. De fiets is
er buitengewoon populair. U ziet, dat
het met het vervoer best losloopt, wat
echter niet wegneemt, dat het niet haalt
bij dat in de grote steden van Nederland.
Maar wat niet is. kan nog komen en naar
mate Indonesië zich herstelt van oorlog,
bezetting en revolutie ligt hier een breed
en vrijwel onontgonnen terrein van weder-
°Pb0UW' JAN BOUWER.
Verhuizingen binnen
de gemeente
Kattensingel^4
j. u. v. d. Pouw
naar Mr D. J. v. Heusdestr. 29,
Peeters van Kattensingel 72a naar Gouwe
228; H Slegt en M. Slegt van Karnemelk-
sloot 28 naar Fluwelensingel 64; Mw. M.
Dexel, 3 pers., van Gouwe 190 naar W
Tombergstr. 3; Mw. A. E. W. de Wilde
van Gr. Florisweg 26b naar Kattensingel
73: Mw. J. de Bruin van F. W. Reitzstr.
11 naar Karekietstr. 46; M. v. Maaren
van Herenstr. 25 naar Karekietstr. 46;
Mw. P. de Bruin van F. W Reitzstr. 11
naar Karekietstr. 46. L. v. Maaren van
Herenstr. 25 naar Karekietstr. 46; H. v.
Driel van C. Huygensstr. 100 naar Raam
no. 93
Burgerlijke Stand
T.m. H Oct. 10—12.30 en 1.30—5 uur mu
seum „Het Catharina Gasthuis": Tentoon
stelling werken schilders Henri Hoogewee-
gen en Adriaan Kikkert en beeldhouwer
Gust. Romijn.
17 Sept. 7—11.30 uur Concordia: Weekend
toneelcursus N.A.T.U.
17 Sept. 7.30 uur Vrije Evans. Gemeente:
Geboren: Theunis z. v. W.
en S. Dijkstra, Tollensstr. 43; Woutrina
Wcsselina d v. H. Klaasse en K. G. Kuik.
Burgvlietkade 79
Ondertrouwd: A. C. Vergeer en H. J.
M. Rademaker; H. Breider en J. A. Ger
ritsen: C. van Houten en J. H. Otte, A.
van den Berg en N. van Wijk, H. van
Rijswijk en M. E. J. Heij; J. Voerman en
G. van der Lijn, J. A. Slobbe en P. Wil-
tenburg; M. S. van Heijningen en G. Ter
louw; H. J. Sier en C. L. van der Post;
S. van Zijl en M. de Jong; R. Alkema
en R. Groen; W. F. Blokland en A. Bou
wer.
Overleden: Wilhelmus Arnoldus Slui
ter. 64 j.
TREINEN OP PRINSJESDAG.
Ter gelegenheid van Prinsjesdag rijden
a.s. Dinsdag extra-treinen van Gouda naar
Den Haag om 9.30 en 10.08 en van Den
Haag naar Gouda om 18.00 en 20.06 uuc.
18 Sept. 8 uur Concordia: Feestavond R.K.
Leesverenlging ter gelegenheid in gebruik
neming gerestaureerde feestzaal.
1» Sept. 7 uur Leger des Heil»: Bazaravond.
1» Sept. 7.Z0 uur De Zalm: Openbare ver-
oping onroerende goederen door notaris K
Zeevat.
19 Sept. 8 uur Concordia: Psychometrische
avond mevr. Van Bergen.
1» Sept. 8 uur Houtmansplantsoen: con
cert door „De Pionier".
20 Sept. 7.30 uur Remonstr. Kerk: Spreek-
eurt ds H. Visser. Chr. Geref. predikant.
20 en 22 Sept. 8 uur Concordia: Voorronden
tournooi om Goudse brldge-kampioenschap-
21 Sept. 7.45 uur Het Blauwe Kruis: Jaar-,
vergadering Ring Gouda en omstreken Geref.
jongelingsverenlging.
21 Sept. 8 uur Reünie: Spreekbeurt ds J.
Börger voor Logos-verband.
22 Sept. 7 en 9 uur Ontspanningslokaal pa-
rensplnnerljFilmavond Volksuniversiteit,
vertoning „Massa-Justltie".
22 Sept. 7.30 uur Zeugestraat 38: Spreek
beurt ds Joh. van Weizen voor Nederd.
Geref. Gemeente.
22 Sept. 8 uur De Krith: Bijbellezing W F
Kloos voor Goudse Stadsevangelisatie
23 Sept. 10 uur Ter Gouw: Ledenvergade-
ng ..De Producent".
23 Sept. 8 uur Sint Janskerk: Orgelconcert.
VrUe Evangel
Ge-
Model-ëchtgenoot" door De Komedianten
(met Johan Kaart).
Sport op Zondag
Voetbal: Gouda—Coal, ONA-VIOS. DONK
—Te Werve; aanvang 2.30 uur.
Zondagsdienst doktoren
Bij afwezigheid van de hulsarts zijn van
Zaterdagmiddag 3 tot Zondagavond 12 uur
te consulteren de artsen A. J. Kettler. Gou
we 166. tel. 3358 en H. Reedijk. Crabeth-
straat 45. tel. 3132.
Apothekersdienst
O'OC
KLEIWEG 108 TO.THAtiA GOUDA
„Concordia" werd geheel
gerestaureerd
Wanneer de bezoekers van feestavonden
deze winter in „Concordia" komen, zul
len zij de schouwburgzaal in nieuwe,
frisse kleure-n zien en onmiddellijk tot
de overtuiging komen, dat Gouda, dat nu
niet zo erg in z'n feestzalen zit, er een
ontspanningsgelegenheid heeft bijgekre-
gen, die aan belangrijke eisen tegemoet
komt en bovendien een gezellige sfeer
heeft. Want Concordia is de laatste maan
den grondig gerestaureerd. Het heeft
schilders aan het werk gezien, die de
donkere onaesthetische verf hebben afge
krabd en de zaal met lichte kleuren een
nieuw aanzien hebben gegeven. Hans van
Zutphen ontwierp de wandschilderingen,
die goed aan de omgeving zijn aangepast
en de bestemming van de zaal in symbo
liek brengen, terwijl tevens een nieuwe
verlichting weTd aangebracht en de ven
tilatie werd verbeterd
De zaal zal Zondag in gebruik worden
genomen, 's Middags zullen vertegenwoor
digers van verenigingen gelegenheid heb
ben de zaal te bezichtigen, terwijl er
's avonds feest is voor de leden van de
R.K.- Leesvercniging. de eigenaresse van
Concordia.
De restauratie van het interieur van
Concordia is een gevolg van tijdens de be
zetting door Duitsers aangebrachte scha
de. waardoor het bestuur van de R.K.
Leesvereniging voor grote kosten kwam
te staan. Ruim 13.000 moest worden uit
gegeven om het gebouw weer geschikt te
maken voor z'n oorspronkelijke bestem
ming. En sindsdien is men geleidelijk be
gonnen aan de restauratie van het inte
rieur. De societeitszaai kreeg een nieuw
aanzien, terwijl onder het toneel nieuwe
kleedkamers werden gebouwd. De inge
bruikneming van de grote feestzaal bete
kent een nieuwe stap naar het doel van
het bestuur der Leesvereniging: een gron
dige vernieuwing van het gebouw.
Vermiste personen
Vanwege de minister van Justitie is bij
de ambtenaar van de burgerlijke stand van
de gemeente, waar de vermiste laatstelijk
woonachtig was, aangifte gedaan van het
overlijden van de volgende vermiste per
sonen: Babette Adelsdorfer, geboren 28
Juli 1868 te Walsdorf. gehuwd met S.
Schöfeld; Emma Alexander, geboren 31
October 1865 te Meppen, gehuwd met A.
Roos; Isaak Alter, geboren 1 October
1887 te 's Gravenhage; Reintje Beem, ge
boren 24 Augustus 1868 te Elburg, ge
huwd met B. Gompers; Helene Duizend,
geboren 18 Augustus 1866 te Amsterdam,
gehuwd rhet P. Wagenaar; Anna Eschel-
bacher, geboren 4 Juni te Hardheim, ge
huwd met R. Cohn; Herman Salomon
Hamburger, geboren 1 Juli 1866 te Utrecht;
Annetta de Jong, geboren 22 Juli 1873 te
Naaldwijk, gehuwd met S. Seijffers; Erna
Joseph, geboren 25 December 1879 te
Langendahl. gehuwd met G. Cohn; Anto-
nie Kfthn. geboren 12 Januari 1874 te
Hechtsheim. gehuwd met S. J. Selig
Samuel Kahn, geboren 30 Juli 1868 tc
Ruihen; Emma Mildenberg, geboren 1!
Januari 1863 te Fröndenberg, gehuwd met
M. Levy; Grietje Minco, geboren 2 No
vember 1861 te Oldenzaal. gehuwd met
S. Haaiman; Saartje Morel, geboren 4
Februari 1861 te Brielle, gehuwd met M
Zeelander; Gustav Seemann, geboren 23
Maart 1880 te Asbach; Henriëtte Simons,
geboren 3 December 1857 te Gouda, allen
woonachtig te Gouda en overleden
April 1943 te Solibor (Polen). Hanna
Blümlein, geboren 8 Juni 1876 te Unterei-
senheim; Anna Rosenfeld, geboren 5 Sep
tember 1884 te Marktbreit; Marie Roi
feld, geboren 27 Mei 1868 te Marktbreit.
gehuwd met G. Spier; Heintje de Vries,
geboren 25 Januari 1862 te Amsterdam,
gehuwd met H. M. Limburg; Hermine
Weil, geboren 6 MaaTt 1877 te Friei
heim, gehuwd met D. Hammei; allen
woonachtig te Gouda en overleden 30
April 1943 te Sobibor. Levie de Beer. ge
boren 6 Juli 1863 te Gouda, woonachtig te
Amsterdam, overleden 5 Maart 1943 te
Sobibor.
Advertentie.
Voor een mooie
BRUIDSBO0QUET
vanaf 10.
Groenendaal 110 (bU de Gouwe). Tel. 4098.
REPORTAGE
„Dames en heren, we bevinden ons
in het zwemstadion te Milaan en de wed
strijd is juist begonnen. Het Oranje
zonnetje zet alles in een lichte gloed en
het publiek wacht op het grote ogen
blik daar ontstaat enige beweging aan
de overzijde, halzen worden gerekt, wat
hoor ik daar, het is paardengetrappel, ja,
daar om de hoek verschijnt de Gouden
Koets, bespannen pardon, dames en
heren, dit plaatje krijgt u over een
poosje pas, een technische vergissing,
maar het is hier ook zo druk, zo ener
verend druk, dat wil zeggen zo zenuw
achtig druk, heel druk dus, het publiek
juicht, want de Italianen zijn zwaar in de
aanval, dat wil zeggen, ze vallen aan, met
een pracht van een bal. maar daar is
Joop. onze Gouwenaar er vandoor, maar
la, la, logt gebeurt daar, er gebeurt
iet8, o, het is Guiliano, u weet wel, uit
Sicilië, hij trekt zijn stengun maar de
scheidsrechter ziet het gelukkig en daar
zijn de Italianen er vandoor, nee toch,
ja toch. Donizetti geeft over naar wie-is-
dat-daar, dat is. nee 't is hem niet, daar
hebben de onzen de bal, de strijd wordt
al feller, het kookpunt nadert, de damp
slaat van het water, daar wordt Macaroni
het water uitgestuurd wegens natrappen,
nu zijn onze jongens in de aanval,
vooruit kerels met die aanval, daar ge
beurt weer iets, er gebeurt hier van
Hes. dames en heren, o, dat is aardig,
en van de invallers, ja, het is een
Gouwenaar, heeft een Goudse kaas in
het water gegooid, ...goal, goal.'.', een
pfacht van een voorzet, van-wie-is-die-
ook-weer, nee 't is hem niet, en nu gaan
ze middenkaas nemen, en het publiek
maar juichen, het lawaai, u hoort het,
dames en heren, iets niet te verstaan, de
scheidsrechter is wanhopig, hij trekt zijn
hoofd van zijn romp en gooit het met een
moedeloos gebaar in het water, maar
wat is er aan de hand. tvaar is de kaas
gebleven, hij is gezonken, dames en
heren, alle gaatjes zijn volgelopen, weg
is de Goudse kaas en nu weigeren de
Italianen om verder te spelen en daar
gebeurt iets zeer zonderlings, het water
zakteen der Italianen heeft de stop
uit het bad getrokkendaar is het leeg.
dames en heren en op de bodem liggen
het hoofd van de scheidsrechter en de
Goudse kaas en nu leveren de Italianen
onder elkaar een verwoed gevecht om de
s. naar het scheidsrechtershoofd kijkt
niemand om, dat ligt daar zo maar een
beetje
JAN TERGOUW.
Donderdag herdachten de heren J. van
Loon en M Hornis het feit, dat zij 40
jaar geleden in dienst kwamen bij de
N.V. Goudse Melkinrichting, 's Morgens
zijn de jubilarissen in de directiekamer
ontvangen, waar zij werden toegespro
ken door de directeur ir Van Heiningen
Nanninga. die namens de directie een
couvert met inhoud overhandigde. Ir
Schoti sprak namens de Ned. Maatschap
pij van Nijverheid en Handel waarderen
de woorden en overhandigde de jubila
rissen een legpenning, een oorkonde en
een draagpenning. De bedrijfsleider de
heer Visser wenste namens het personeel
geluk.
Na vrijspraak opnieuw
gearresteerd
De rechtbank te Dordrecht heeft giste
ren uitspraak gedaan in de zaak tegen de
vertegenwoordiger J. M de J en de kan-
toormachinehandelaar A. K., beiden te
Gouda, die hebben terechtgestaan ver
dacht van oplichting wegens het tweemaal
verkopen van één schrijfmachine. Beide
verdachten, tegen wie een jaar gevange
nisstraf met aftrek van voorarrest was
geëist zijn vrijgesproken.
Ter zitting werden de verdachten op
nieuw in hechtenis genomen op verden
king in een aantal andere gevallen op
soortgelijke wijze oplichting te hebben ge
pleegd. waarvoor een nieuwe instructie zal
worden geopend, nu in het ene geval, dat
thans is berecht, vrijspraak is gevolgd.
V Victorie, maar ook Verheul
EEN STREEKBEWONER, die in zijn vacantie zichzelf overwint,
de Goudse contreien tijdelijk vaarwel zegt en uitvliegt naar
andere landouwen in ons lieve vaderland, zal tijdens zijn fiets-,
voet- en andere tochten veie plotselinge prikjes van vreugde
krijgen, omdat hij iets ziet, dat hem herinnert aan en trots doet
zijn op de Goudse streek, waaraan hij zijn hart verpand heeft.
En als hij toevallig een Waddinxvener is, dan zwelt het harte
dubbel zo sterk.
't Bovenstaande mag dan wat bloemrijk
zijn. 't is toch altijd prettig, als men. ver
weg. iets ziet. dat aan huis herinnert.
En dat gebeurt als men let op de auto
bussen. Of men in St. Oedenrode, in
Ravestein of Borculo als eerzaam vacan-
tie-wielrijder gepasseerd wordt door een
exemplaar van dit vervoersmiddel, dat na
de oorlog zo snel en glorieus, letterlijk
verjongd en vernieuwd, zijn taak weer is
gaan vervullen, bijna elke keer is het
raak: Op de achterkant van de bus prijkt
een V. Het is niet de V van Victorie, het
is de V van Verheul uit Waddinxveen.
Het is de laatste jaren een belangrijk
bedrijf geworden, die carrosseriefabriek
aan de Gouwe in het zich industrieel zo
voorspoedig ontwikkelende Waddinxveen.
We zullen hier niet gaan uitwijden over
de geschiedenis van dit bedrijf, want
daarvoor zal binnenkort een meer ge-
eigende gelegenheid bestaan. Op 1 Januari
a.s. zal het vijftigjarig bestaan van het
bedrijf herdacht worden. Het was in 1900.
dat de heer D Verheul zijn wagenmakerij
begon, lange jaren op bescheiden voet.
Door degelijk vakmanschap, goed zake
lijk beheer en door de ondernemersdurf
van een jongere generatie, kon het bedrijf
in de twintiger jaren belangrijk worden
uitgebreid. Vlak voor de oorlog, toen de
fabriek aan de Kleikade te klein was ge
worden, bouwde men een nieuw gebouw,
vlak bij de kruising van de grote autoweg
met de Gouwe. Pas op 1 Juli 1945 kon
echter het nieuwe gebouw door de bou
wer in gebruik worden genomen na vijf
stormachtige jaren in handen van de be
zetter te zijn geweest (de „Holland-
Nautic"!). De heer D. Verheul heeft het
geluk nog dagelijks te mogen zien. hoe
onder leiding van hemzelf én van zijn
zoons J. en H. Verheul thans de oude
wagenmakerij uitgegroeid is tot een in
dustriële onderneming van betekenis.
Vijfduizend in 25 jaar
Vijf en twintig jaar geleden is Verheul
begonnen met de carrosseriebouw voor
autobussen. Sindsdien zijn er ruim vijf
duizend bussen afgeleveVd. Wat de na
oorlogse tijd betreft, men schat, dat
momenteel de helft van de in Nederland
lopende bussen op de carrosserie een V
draagt, de V van Verheul.
Dat betekent, dat de goede naam, die
de autobus ongetwijfeld thans bezig is bij
het publiek te verwerven, voor een be
langrijk deel op het crediet komt van de
Waddinxveense fabriek. Men bouwt daar
weliswaar niet de gehele autobus
onderstel en motor arriveren er kant en
klaar maar of de moderne bus in de
smaak valt van het publiek is grotendeels
een kwestie van de carrosserie. De chauf
feur zal in zijn waardering natuurlijk
verwerken, of de motor soepel loopt met
zo weinig mogelijk kuren en hoe de be
stuurbaarheid is. de ondernemer zal be
kijken. of de motor zuinig genoeg is en
of de onderbouw niet te vaak reparatie
vraagt maar het publiek kijkt vooral naar
het uiterlijk. "Natuurlijk, de vering moet
prima zijn en de motor bijna niet te
horen, maar men vindt het pas „een fijne
bus", als de stoeltjes gemakkelijk zitten,
als alles keurig in de glanzende lak zit.
liefst in heldere verantwoorde kleuren
combinaties en als er allerlei technische
snufjes in aangebracht zijn. zoals deuren,
die „zo maar uit zichzelf" open en dicht
gaan.
De na-oorlogse tijd heeft geweldig veel
nieuw busmaterieel op de weg gebracht.
Tijdens de oorlog was vernieuwing niet
mogelijk en de in gebruik zijnde bussen
Op vele plaatsen in
Zweden staan in de ven
sterbanken en op bijzet
tafeltjes bioemenbakjes.
zo klein, dat men haast
een loupe nodig heeft om
hen te zien. Er zijn er bij
die afmetingen hebben
kleiner dan anderhalve
centimeter. En toch staan
er in die bakjes soms drie
vetplantjes van één tot
twee centimeter hoogte en,
wat het voornaamste is,
ze leven en tonen hun
blaadjes en stekels in
frisse kleuren.
Overigens behoeft U niet
zover te gaan om die mi-
niatuur-vetplantjes en
cactussen te zien. Want zij
komen uit Gouda en wel
uit de kwekerij van de
heer J. Kool, wiens hart
uitgaat naar planten, die
men met het blote oog
nauwelijks kan zien Het
is zijn hobby te experi
menteren en dan resultaten
te krijgen, die elkaar in
kleinheid overtreffen. „Hoe
kleiner, hoe fijner", zegt
hij. „daar komt het op
aan".
Het heeft hem vele jaar
tjes gekost, eer hij de
methode, die natuurlijk
het geheim van de kweker
is, had gevonden. Het
komt er op aan de groei
kracht van vetplant of
cactus tot een minimum te
remmen. Daarvoor was
een chemisch preparaat
nodig, dat de aarde kon
vervangen en de plant toch
een minimaal leven liet.
Na drie jaren zoeken is
de heer Kool erin geslaagd.
Het preparaat is het grote
eheim. Het is de „grond"
Een electrische tram zonder rails, zou men de trolleybussen kunnen noemen, die in
Arnhem rijden, het nieuwste fabrikaat van de N.V. Verheul te Waddinxveen.
bloembakjes. die door een
Goudse aardewerkfabriek
worden vervaardigd, wor
den gevuld en waarin de
plant zich zo vastzuigt, dat
zij nauwelijks uit het bak
je kan worden verwijderd.
De miniatuur-cactus, die
alleen in Qpuda wordt
gekweekt, 13 een gewild
product, dat zich uit
stekend leent voor gar
nering van meubelstukken
en van dames, die eens
een levende corsage op
hun mantels willen dra
werden door overbelasting in het gebruik
en door surrogaat-brandstof afgejakkerd
tot rammelende karkassen. En hoeveel
werd er niet ten gerieve van de oorlogs
machine weggeorganiseerd?
Na 1945 zijn er in grote aantallen
nieuwe bussen besteld. Bij het nadeel,
dat de ondernemingen daarom met zeer
grote kapitaaluitgaven werden belast,
kwam daardoor echter ook het voordeel
van een grondige modernisering van het
rollend materieel, die het publiek het
vervoer per autobus in sterkere mate ging
doen waarderen dan dit voorheen het ge
val was. De autobus ontwikkelde zich in
deze jaren snel van een hotsebotserig,
rammelend, vervaarlijke bochten nemend
en elk ogenblik stoppend vehikel, tot een
soepel voortglijdend voertuig met een
geriefelijk interieur, vaste haltes en een
prettig grote frequentie in de dienst.
Dank zij de betere wegen, dank zij de
bouwers van de betrouwbare en sterke
motor en dito onderstel, dank zij ook de
carosseriebouwer Dank zij Verheul is
het tegenwoordig goed reizen in autobus
of touringcar.
Gespreide fabricage
Tot de grootste afnemers van Verheul
behoren na 1945 de Nederlandse Spoor
wegen en haar dochterondernemingen.
Niet minder dan achthonderd bussen wer
den aan haar afgeleverd. Deze zijn echter
niet in Waddinxveen gebouwd. Door de
overstelpende stroom van orders moesten
andere bedrijven worden ingeschakeld en
zo heeft Verheul de bouw van de Spoor-
bussen uitbesteed aan de Fokkerfabriek
te Afnsterdam en de Aveolande-vliegtul-
genfabriek te Papendrecht, waar 500
man er een paar jaar werk aan hadden.
De laatste bussen worden nu door deze
fabrieken afgeleverd en dan schakelen
deze fabrieken weer over op de vliegtuig
bouw.
Vliegtuigen en bussen schijnen anders
wel aantrekkingskracht op elkaar uit te
oefenen. De N.V. Verheul's Carrosserie-
fabriek heeft immers vorig jaar een be
langengemeenschap aangegaan met de
N V. „De Schelde" te Vlissingen. die, be
halve de bekende scheepswerf, vroeger
ook een afdeling vliegtuigbouw had. Door
een overeenkomst tussen Fokker, Avio-
landa en De Schelde, werd de laatste
echter uitgeschakeld wat de vliegtuig
bouw betreft en om toch het in de afde
ling vliegtuigbouw in de vorm van
machines geïnvesteerde kapitaal rendabel
te maken, is de belangengemeenschap
aangegaan, waarbij de N.V. Verheul's
Carrosseriefabriek belanghebbende is ge
worden bij de N.V. De Schelde door het
verwerven van een gedeelte van haar
aandelenkapitaal en men een centraal
bureau heeft gesticht voor de verwerving
van orders, die dan over de bedrijven
worden verdeeld.
Vijfhonderd arbeiders
en nog te weinig
De groei van het Waddinxveense bedrijf
blijkt wel uit de aantallen arbeiders, die
er werk vonden en vinden. Toen de oor
log begon, waren dat er 240. welk aantal
in 1945 was teruggelopen tot zeventig,
maar thans werken er vijfhonderd mensen
en dit zou nog groter kunnen zijn. indien
men geen gebrek had aan bepaalde vak
mensen. Binnenkort wordt de fabriek ook
uitgebreid Beschikt men nu over een
fabrieksruimle van 5700 vierk. meter,
(waarvan 1500 vierk. meter in de oude
fabriek aan de Kleikade, die nog steeds in
gebruik is), spoedig zal er een nieuw stuk
aan de grote hal zijn aangebreid, dat 2100
vierk. meter aan de bedrijfsruimte zal toe
voegen. Daarnaast heeft men moderne,
lichte kantoorruimten en een cantine. die
er zijn mag met keurige garderobes,
wasgelegenheden en een toneel. Deze
directie draagt de sociale verzorging van
het personeel blijkbaar een warm hart
toe.
De bussen maken een langzame tocht
door de fabriek, van afdeling tot afdeling.
Eerst een ijzeren geraamte er op. dan
daaraan enkele houten latjes voor de
verdere bevestiging wonderlijk zo
weinig hout zulk een carrosseriebouwer
gebruikt dan de bekleding ijzeren
platen electrische geleidingen, lakspui-
terij. stoelen inzetten enz. Ongeveer zes
weken duurt zo'n tocht door de fabriek.
Geen kleinigheid, maar men moet ze dan
maar zien!
Drie nieuwe bussen rijden er elke
week de fabriekspoort uit. Een van de
laatste series vormen de trolley-bussen
voor Arnhem. Een soort electrische tram
zonder rails of een bus met een electro
motor. net hoe men het noemep wil.
Op 3 September zijn de eerste acht in
Arnhem in gebruik gesteld. Weliswaar
met pech het afknappen van een
bovenleiding na een paar uur maar
daar kon Verheul niets aan doen. Na deze
eerste acht zal er nog een belangrijk aan
tal trolley-bussen volgen.
De N.V. Verheul's Carosseriefabriek
heeft gewerkt en werkt voor onder
nemingen in ons hele land. Voor de grote
gemeenten een mooie serie voor Den
Haag is pas de deur uit voor kleine
en grote streekdiensten. voor de Spoor
wegen én voor touringcarondernemers.
Haar bussen rijden zowel in Limburg als
op Texel, overal tussen Cadzand en
Rodeschool. 't Is een interessant bedrijf,
een vriendelijk gebouw van buiten, een
prettige geest binnen, een geest van hard
werken, flink aanpakken en arbeids
vreugde. Want trots kunnen alle werkers
in dit bedrijf zijn op het schone en nut
tige resultaat van hun arbeid.
Gouds product kennis
ook naar an-
wagrmede dc
de „gri
minia'
ituur-
gen. Zweden heeft al met
dit Gouds p
gemaakt en
dere landen zal
waarschijnlijk de ex
van deze plantjes; die
levensduur van ongeveer
een jaar hebben na een
kweekperiode van drie
jaar, gaan richten.
Kinderfantasie
Enige kinderen kwamen gistermiddag
op het politiebureau vertellen, dat er op
de Gouwe bij de visbakens een kind bij
het spelen op het hek in het water zou
zijn gevallen. Omwonenden en voorbij
gangers hadden niets gezien, maar zeker
heidshalve begon de politie de Gouwe af
te dreggen. Zij kreeg hulp van twee
zwemmers, die in het water sprongen en
de bodem afzochten. Twee uur is men
doende geweest, toen is het werk ge
staakt. Er is geen aangifte binnengeko
men van de vermissing van een kind, zo
dat het loos alarm is geweest.