ivMÜH
LEGATIE-EMPLOYE IN BOEDAPEST
SCHALLENBERG IS TOCH
VERMOORD
iOfSzkih
De gangster-methoden van de Hongaarse
geheime politie
„Wilt u weten waar
mevr. Torbagyi is?
Nieuw voorstel in grensarbeiderskwestie
Staalproductie in de
Ver»' Staten ligt stil
DE VIERDE SY1MPHONIE VAN VERMEULEN
Werkstuk en geloofs
belijdenis
Ingevoerde goederen
worden duurder
Uitzonderingen op de prijsstop
Hij was Muckes vermogen op het spoor
Arrestaties te wachten
Nederlandse munten in
Suriname ingetrokken
De nachtmerrie
van een wedstrijdleider
n -1 n o zr 5* -i m a J
n i 2.3 Cs o n a _5 51
■5 g as
I^ff s S«o.32S,
KATERDAO 1 OCTOBER 1949_
TWEEDE BLAD - PAGINA 3.
benauwend avontuur van een britse
De Britse regering heeft om terugroeping verzocht van de Hongaarse legatie-
employé Mihnly Gerencser als represaille voor de arrestatie en mishandeling
van een Engelsman in dienst van de Britse legatie te Boedapest.
In een verklaring, die door het Britae departement van buitenlandse zaken
Is uitgegeven, wordt gezegd, dat de electricien van de Britse legatie. Harrison,
op l Juli werd ontvoerd. Hem was gezegd, dat hy een lijst van ..Hongaarse
verraders" moest opgeven als hij niet wilde dat zyn^vriendin, een Hongaarse
telefoniste op de Britse legatie, leed zou geschieden.
Harrison verklearde. dat hy de gewenste inlichtingen niet kon geven en werd
daarop naar een ander deel van Boedapest gereden en uit de auto geduwd Het
meisje werd gearresteerd toen zy poogde uit Hongarije te vluchten. Harrison is
thans in dienst bü de Britse ambassade te Don Haag.
Wallace IUrrlaon heeft gisteren aan
Nederlandse Journalisten verteld van t|jn
benanwende ervaringen met de Hongaarse
geheime politie. Z|jn verhaal werpt een
lebel licht op de methodes waarvan dear
Gestspo-arhtige organisatie zich bedient
ea op de terreur waarondrr de bevolking
van de olksdemocratische" landen te
Ifden heelt.
In de namiddag van dc eerst» Juli werd
Harrlaon opgebeld door een onbekende,, die
hem vroeg of hij belangstelling had voor
de verblijfplaats van mevrouw Anita
ToTbagyi
Mevrouw Torbagyl was een telefoniste
van de Britse leg3tle In Boedapest met
«Je Harrison zeer goed bevriend was
Harrison wist dat zij al een week ..ver
milt" was De onbekende stem verzocht
Harrison die avond om 21 45 uur te komen
bij het museum van beeldende kunsten
Harfison besloot de afspraak na te komen
doch verzuimde de legatie of vrienden op
de hoogte te stellen. Toen hij op hel
sjgesprgjem m»r museum kwam
mritlfna enkele minoïen een man op
hem afkomen die hem In slecht Engels
vroeg of hij Harrison was.
Inmiddels waa er een gesloten auto
komen aanrijden. Harrison werd er In
geduwd en de wagen reed met grote snel
heid weg. In de auto zat een vrouw, die
In goed Engels zei: ..Hou Jc stil'", In een
donkere nnuwe straat stopte de wagen
en HarrHon werd er uit geduwd. De
vrouw zei: ..Volg mij".
Het „verhoor"
Na ccn paar trappéh te zijn opgegaan
kwamen zij aan een deur. waarop de
VrouW klopte In een soort code. waarop
zij werden binnengelaten in een zljkamer-
tpe. In een leunstoel zat een man, die
Harrison beschreef als ..de meest onheil
spellende figuur, die Ik ooit heb gezien
Hijsprgk geen Engels maar de vrouw, die
Harrison begeleidde, fungeerde als tolk.
De man vroeg: ..WH je weten waar
mevrouw Torbagyi la? Harrison ant
woordde bevestigend, waarop de man zei:
Jt zult haar zo zien".
Toen vroeg hij: ..Ben je bereid mij een
lijst te geven van Hongaarse verraders?"
Hij voegde er aan toe. dat het' leven
vap mevrouw Robagyi daar van af hing.
Harrison antwoordde. (Jat hij geen land
verrader was Hij begreep trouwens hele
maal nl?t. waur het om ging.
Dfe man vroeg verder niets meer, manr
fttl een teken, waarop alle lichten uit
gingen. In de hal aan de overkant ging
toen een soort zoeklicht aan. dat recht
In het gezicht van Harrison scheen. Er
gebeurde gcrülme tl|d niets en er werd
ook niet gesproken De drie Hongaren be
gonnen cognac te drinken, doch welgcr-
den ook een slok aan Harrison te geven.
Gedurende meer dan twee uur werd niets
gezegd.
riotsellag gingen daarna de lichten
weer op en de deur van een aangrenzrn-
I1> r werd geopend. Half gedra
gen tussen twee bewakers kwam mevrouw
Torbifyl binnen.
Harriiop vertelde, dat Anlta Torbagyl
een gezonde sportieve en levenslustige
Jonge vrouw was. toen hU haar het laatst
■ad geiten. Nu echter was z(J een wrak.
fcif t j^nkere kringen onder de ogen.
■et hoofd naar beneden hangend, en niet
I- «Preken. Hl| liep op haar toe
en raakte haar aan. doch één van de be
wakers sloeg hem weg.
Harrison herinnerde zich niet precies
«uk,OPn dced- "U verloor zUn
ï.-. g cn *ln* verschikkelUk te
«Jfen de Hongaren in de kamer,
«i m werd mevrouw Torbagyl weg-
u lL had ",e<" «ezegd.
Harrison begreep toen eigrnlUk pas. dat
te doen had*°°rt V,m *ehr,ine
Meevallertje voor 1000
onverdachte politieke
delinquenten
Personen, die blijkens een bewijs van
tr'bunaal of procureur-
ÏmÏÏT V5" °nreehte als politieke delin-
*221Z1JP behandeld. zullen een tege-
jMtoomlng in de geleden schade ont-
I^n ten hoogste 8 voor iedere
«Kni,ü *Un bewaring of hechtenis zijn
«noude™. In bijzondere gevallen kan de
wn u- .bovendien een tegemoetkoming
ÏJÜ j hoogste 500 toekennen In anderi
rüPk. k rJ derving van Inkomsten of
E®n j .'8.e by stand geleden schade.
tegemoetkoming kan J>iJ-
h!? worden verleend aan Iemand
gevolg van zulke detentie-ten-
lJv« j nLiet meer ln «taat is in zijn
*™ywderh°ud te voorzien. Al degenen
Srmrn'ii I" de ecrste miranden na de
n?. °°r Militair Gezag in be-
z^n 8es**ld en ontslagen, zullen
ktmLïanSp,raken °P schadevergoeding
"taken omdat dit orgaan bljn be-
oegdheden uitoefende zonder daarvan
zenschap te geven en dus niet meer ia
on«rt.S2?n de gedetineerde al of niet
onschuldig was Haar schatting zullen
£yV*»f_ duizend bezwaarden voor een
wmoetkoming in aanmerking komen,
rt»^yen>t*ande regeling heeft gisteren
mL Kamer met 47 tegen 23 stem-
mnniJïanvaard' Tegen stemden de com-
pJrJ.f en de me«te leden van de
«rtU van de Arbeid.
ond,en nogal bezwaren tegen de
«vgeilng orr\dat velen, die naar billijkheid
„„Jf001 een tegemoetkoming in aan-
zouden komen, er bulten vallen
vooral werd als bezwaar geuit, dat
«am Mn bepaalde categorie wordt
on«Iw?n ^rwijl voor de mensen, die ten
nUIÜÜ ,5 M°°r de Duitsers zijn gedetl-
D? k deJllegalen) 8een regeling bestaat.
heer Burger <P.v.d.A> diende daar
in».,,?"1 molje om véor allen, ook
fam SI één regeling te tref-
mÜiu Dlaftlnek noemde deze
f»u«? ^btor onaanvaardbaar omdat de
zHn n er van voor de schatkist niet
ij te overzien. De motie werd met
it»™a j stemmen verworpen. Vóór
u.» communisten en de P. v. d. A.
munirif? gei] 8 stemmen van de com-
5S51**0 Werd voorts het wetsontwerp
ogenomen dat de beperking regelt van
de lt\HPr?£ ^kheid v#n de Staat voor
W bezettingstijd genomen maatregelen.
Dc leider van het gezelschap, die een
en andar onbeweeglijk en zonder enige
emotie had gadegeslagen, zei tegen Har
rison: ..Nu heb ie haar gezien. "Ik geef Je
tot 10 Juli de tijd om deze zaak te over
denken. Als Je Iemand vertelt, wat hier
Is voorgevallen, kost het mevrouw Tor-
bacvi het leven".
Toen werd Harrison weer naar de auto
Ecbracht en in wilde vaart ging men
terug naar Pest Dc auto stopte In een
stille straat en Harrison werd er Uitge
gooid. waarop de auto verdween.
Thuisgekomen vertelde Harrison niets
van het voorgevallene aan zijn vrouw,
want hi| meerde, dat ziin belagers hun
dreigementen wel degelijk zouden uitvoe
ren
De volgende dag reed hij met zUn auto
ergens in de stad toen een grote wagen
innvazij trok en hem coupeerde De be
stuurder stak zijn hoofd uit het raam
en zei: ..Denk er om 10 Juli".
„Meneer" Torbagyi"
Die avond vertelde hij het gehele ver
haal aan zijn vrouw Dezelfde avond pro
beerden onbekende mannen bij Harrison
thuis binnen te dringen onder allerlei
voorwendsels.
Eerst werd er opgebeld door ..meneer
Torbagyl" de man van Anlta. Harrison
wist echter dat het gefingeerd wis. want
meneer Torbakyl sprak nagenoeg geen
Engels. Daarna werd hem door een klein
jongetje een briefje overhandigd door
..Torbagyi" getekend en waarin Harrison
verzocht werd bij een kerk in de buurt
te komen want Torbagyl had Iets heel
belangrijks te vertellen".
Harrison wist echter dat Torbagyi en
kele dagen daarvoor ai was gearresteerd
en bovendien ook geen Engels schreef.
Tegen middernacht werd er aan zijn
flat gebeld maar hij de:d niet open -Toen
het beüon aanhield, pakte hij de ketting
van de halsband van zijn hond en ver
zocht zijn vrouw het raampje in de voor
deur OPcn te doen. Buiten 6tond Inder
daad Torbagyi. die er zeer slecht en on-
gesrhoren uitzag HIJ vroeg- of hij binnen
kon komen, want hij had iets belangrijks
te zeggen. Maar tegelHkertlJd keek hij
tersluiks naar rechts waaruit Harrison de
conclusie trok, dat Torbagyi niet alleen
was Harrison smeed daarop het raampje
dicht.
Een kwartier lang hield het bellen aan
en nadat Harrison de bel had afgezet,
werd een hele tijd zachtjes op de deur
geklopt. Pos om 2 uur 's nachts zag Harri
son dat enige mannen in een zwarte
Amerikaanse nuto wegreden.
Vlucht naar Londen
De volgende ochtend rapporteerde
Harrison het hele verhaal aan de legntie-
serrctaris. Deze verzocht hem onmlddel-
lljk nnar huls t»» gaan en zich gereed te
maken om meteen naar Engeland te ver
trekken. Hij werd naar huis gebracht
door de legatie-auto
Op dc terugweg naar de legatie werd
de auto gtvolgd door een kleinere auto,
een Vauxhall. die echter geen kans zag
de steeds sneller rijdende legatie-auto in
te halen. Or> verkeerslichten werd niet
meer gelet. Harrison bracht de nacht met
zijn vrouw in de legatie door en de vol
gende dae bereikte hij geëscorteerd door
drie legatie-aüto's het vliegveld
Op 9 Juli. een dag voor dat de termijn
afliep, arriveerde hij in Londen. Thans
Is hij tildelijk werkzaam op de Britse
ambassade te ben Haag.
Harrison heeft nooit meer iets gehoord
van de Torbagyls en is*er wel zeker van.
dan ze beiden niet meer in leven zijn
(On gecorrigeerd J.
i zijn
rrinee:
12.000 Belgen zijn erbij
betrokken
#5 A ANWEZIGEN waren bij de gister-
avond in hotel De Krcon te Breda
gehouden verder* onderhandelingen In
verband met <fk moeilijkheden, die de
devaluatie heeft doen ontstaan met be
trekking tot de Belgische grensarbeiders.
Hoewel niemand beretf was. de pers
enige inlichting te geven na afloop en
men de wachtende journalisten een com-
munlqueetje beloofde, dat zij niet eens
zelf ln ontvangst mochten nemen, maar
dat vannacht wel over de telex zou wor
den verzonden, zijn wij erin geslaagd,
over deze bijeenkomst enkele zakelijke
bijzonderheden te weten te komen.
Zoals wij reeds gisteren meiddén. zou
den de Belgische arbeldersvertegenwoor-
digers met hun collega's onderhandelen
over een voorstel, dat het instellen van
een aflopende toeslag en een oplopende
beatedingaverplichting in .Nederland be
trof.
Reeda vóór de vergadering van gisteren
vernamen wij. dat de Belgische arbeiders
met dit voorstel niet accoord waren ge
gaan.
De besprekingen van gisteravond verlie
pen In een zeer aangename sfeer, waarin
een nieuw vooratel totstand kwam. Over
dit voorstel zal ook nog ntbeten worden
gepraat. En wel met de betrokken Bel
gische arbeiders en met de Nederlandse
regering.
Nederlandse werkgevers en vertegen
woordigers van deze Belgltohe arbeiders
(het aantal hier werkzame Belgen be
draagt ongeveer 12.000) vergaderden met
leden van de Stichting van de Arb«ld,
onder welker auspiciën deze conferentie
was belegd. Voorzitter was de heer Ad.
Vermeulen van het N.V.V. In verband met
het afwijzen van het eerste vooratel door
de vakorganisaties in België zocht men
naar nieuwe wegen. De oplossing, welke
Communisten in Argentinië
buiten de wet
Het wetsontwerp tot regeling van het
statuut der Argentijnse politieke partijen,
dat door het parlement Is goedgekeurd,
staat feitelijk gelijk met een bulten de wet
stellen van de communistische partij cn
is een bedreiging voor de socialiaten, zo
wordt in dc Argentijnse hoofdstad ver
klaard.
De communistische partij zal inderdaad
vallen onder de bepaling die iedere bewe
ging. welke bij een Internationaal lichaam
is aangesloten, verbiedt, terwijl de so
cialistische party die bij de jongste ver
kiezingen geen enkele candidaat heeft
voorgedragen, dientengevolge kan ont
bonden worden.
men thans als de juiste beschouwt, zou
eveneens uit een toeslag (20% volgens
een zegsman) op het loon bestaan.
Zoals bekend, derven dc betrokken Bel
gische arbeiders (ook ln Breda treft men
hen aan. en wel bij de Hero) tengevolge
van de devaluatie bijna twintig procent
van hun vroegere loon.
De toeslag, over de aard waarvan men
ons geen 'nadere mededelingen verstrekte,
zou deze vermindering van het loon op
vangen. wlarmee de toestand van voor de
devaluatie, wat de koopkracht van deze
Belgen betreft, zou worden hersteld.
Heden worden overal aan de Belgisch-
Nederlandse grens vergaderingen gehou
den door de betrokken arbeiders. Woens
dag zal het resultaat van dte besprekin
gen afn de orde komen op een nieuwe
vergadering ln De Kroon.
Intüssen zal men de Belgen, onder wie
nogal spanning waa ontstaan" door de
de.valuatie, aanraden orti aan het werk te
blyven en rustig het verdere verloop van
4ieze kwestie, wetke voor de Brabantse
industrieën van zeer groot belang Is, af te
wachten.
fö
Een genoeglijke picnic op
de beboste helling; wan
Tarn Haws in het roman
tische merendistrict van
Engeland.
Mijnwerkers hervatten
het werk
Philip Murray president van de bond
van Amerikaanse staalbewerkers. heeft
VrUdagavond -S28.000 leden van de bond
bevel gegeven. 1 minuut na middernacht
in «taking te gaan. Het bevel werd tele
grafisch naar 53 grote staalmaatschappljen.
de American Can Company en verschei
dene ondernemingen voor de winning van
yzererts verzonden, nadat vertegenwoor
digers van de bond een conferentie met
regeringsbemiddelaars hadden afgebroken.
John Lewis, de leider van het mijn-
werkersverbond. heeft 102.000 arbeiden
opgedragen het werk Maandag te her
vatten.
Lewis heeft deze stap in een telegram
ter kenniz gebracht aan de presidenten
van de verenigde mijnwerkeradistricten^
waarin HU verklaart, dat de stillegging
van de werkzaamheden ln de anthraciet-
geVeden thans niet van vitaal belang is
voor de hangendk loononderhandelingen.
(OnpecorrfpeerdJ.
SPORTNOTITIKS
Boksen. Rlnty Monaghan. die Vrijdag
avond te Belfast onbeslist bokste tegen de
Britse vlteggewlcht Terry Allen, behield
hierdoor zijn wereld-, Europese-, empire- en
Britse vlleggewlchttltels.
Dammen. Dé party van de Se ronde,
gespeeld lussen Ham en Doornbos voor het
persoonlijk kampioenschap ven ons land.
werd door Doornbos gewonnen.
KI'NSTNIEUWS
Succesvolle opera-première
ld Coventgar'den te Londen is de pre
mière gegeven van een nieuwe Engelse
opera van Arthur Bliss. ..The Olympians",
naar een Libretto van J B. Priestley
..The Olympians waarmee het opera-
seizoen werd geopend, was de eerste pre
mière na de oorlog In dit theater.
De geschiedenis is gebaseerd op de le
gende. dat. wanneer dc mensen hun ge
loof in de Olympische goden laten va
ren. deze als reizende acteurs In Europa
gaan optreden, Priebtley laat de historie
ln het begin van dc 19de eeuw in Frank
rijk spelen, omdat, naar zijn zeggen, de
goden het Engelse Kanaal niet konden
oversteken en hy een pittoreske achter
grond nodig had De opvoering had een
succes zoals zelden ln Coventgarden werd
meegemaakt.
Herdenking van Chopin
Ter herdenking van het feit. dat
Chopin de 17e October 100 jaar geleden
stierf, zal Stefan Askenas? op Woensdag
18 October een recital geveit in de
Nieuwe Zuiderkerk. waarbij de ..schoon
ste bladzijden uit Chopin's oeuvre" ten
gehore gebracht zullen worden
Stefan Askenase werd evenals Chopin
in Polen geboren.
FILMVERTONING VOOR
LUCHTREIZIGERS
De passagiers, die Dohderdng met het
K L M -toestel Batavia van Schiphol naar
Indonesië vertrokken, werden od het
traject Rome-Cairo verrast met de ver
toning van een amalfljm. Het ligt in de
bedoelfng van de K.L.M. alle machines
op da intercontinentale lUnen met een
^llmlnstallatle uit te rusten
Francis kardinaal Spellman Is Vrtjdsg*
roWldau uit New York op Schiphol aangeko
men. Vandaag Is de kardinaal naar Rome
vertrokken.
..Spaghettl-stad" Is de bij
naam van het Italiaanse
plaatsje Amalfi, het cen
trum van de spaghetti-,
macaroni- en vermicelli-
industrie. Het fabricage
proces is in de loop der
jaren geheel gemoderni
seerd, maar het drogen
gaat nog op de oude be
proefde manier, op lange
houten rekken aan het
strand.
Matthils Yermeulens Vierde Symphonie.
begonnen op 1 Juli 1940, draagt de titel
Les Victolree. omdat de componist tydena
het scheppingsproces geen minuut aan de
overwinning twijfelde. De titel Is ken
merkend voor deze tijd. waarin zoveel
muziek werd geschreven, die de strijd tot
klank bracht of zUn doden herdacht. Ook*
de Rus SJostakowltsJ «ehreef zyn over-
winnlngssymphonieën.
Lea Vlctoires geeft in nnuweiyks een
halfuur een maximaal aantal noten. Het
orkest ia groot en moet hard werken. De
blazersgroepen zijn ongewoon ruim bezet,
er is zelfs een sopranlno-saxofoon. en twpe
paukenisten met acht pauken en nog drie
slagwerkbespelers met o.a. de xylofoon,
zijn nodig om de zwoegende strijkers
te helpen bij de voltrekking van de mu
zikale handeling. De massale geluidsstro
men vloeien steeds door. doch ai is de
symphonie doorgecomponeerd. de afwisse.
ling der delen door tempo en stemming
is duidelijk merkbaar. De componiat voor
zag zijn werk van een samenvatting in-
het vloeiend proza van de virtuoof met
dc pen. Zijp uitgangspunt is litterair.
Deze symphonie is werkstuk en geloofs-
beiydenis. ZIJ rust op de pylers der the
ma's. fel. heftig of breed vpn gang. De in
zet Is zwak. De componist spreekt van
..een rusteloos toeruisend rumoer", magr
dit snaterend rumoer van lange adem
zegt niets, tot het thema zich eindelijk
aandient. Dan wil de componist zoveel be
togen cn beiyden. dat hij geen klanken
genoeg op elkaar kan stapelen. Gewoon-
ïyk schuilt er orde ln de stapelingen, het
oor kan de stemmen in hun interessante
verséfeniellpg, volgen, maar er zijn ook
plfkken. waar het oor tn de baaierd van
suizelende. Jachtige geluiden verdwaalt,
iets wat ten elotte een sterk irriterend ef
fect heeft. Qeze symphonie doet over het
algemeen krampachtig aan. doch plotseling
kan een betoverend effect of een prach-
Twee belangrijke ultzonderjngsbcechik-
kingen op de beschikking Prijfstop 1949
zyn in de Staatscourant van gisteren op
genomen. Het is toegestaan by het be
palen van de pryzen van ingevoerde goe
deren dia onder deze prijsstop vallen de
verhoging van de importprys «inds 17
September, voor zover deze ook inderdaad
ls betaald of verschuldigd, door te be
rekenen. Hieronder vallen ook de directe
koeten terzake van Invoer en vervoer tot
de opslagplaats van de importeur.
Van bepaalde goederen mag volgens de
tweede beschikking de verhoogde import-
prijs van Ingevoerde grondstoffen etc.
worden doorberekend. Deze goederen zyn
minerale smeeroliën en vetten, scheer
mesjes. remolie. tabakspijpen, sigaren
aanstekers, vuursteentjes,medische in
strumenten. laboratoriumbenodigdheden.
kantoormBchines. non-ferro-metalen en
halffabrikaten, vervaardigd uit non-ferro-
metalen.'verfpigmenten. krijt, loodmenle,
loodzouten en ioodglit.
De Directeur-Generaal van de Pryzen
kan op beide beschikkingen in byzondere
gevallen afwykingen vaststellen De eer
ste beschikking wordt geacht ln werking
te zyn getreden op 20 September; de
tweede op 1 October.
(Ongecorrigeerd).
(Eigen berichtgeving).
Het net om do smak-8ehallehberg. welke
In dc loop van dese week zoveel atof
heeft doen opwaaien, vfordt zteeds nau
wer toegehaald. Met zekerheid is thani
te zeggen, dat zelfs in politiekringen de
mening heeft poat gevat, dat men niet
te deen heeft met een gewoon geval van
zelfmoord, maar dat de Haagse sporthuls-
eigenaar om het leven Is gebracht door
lieden, die om persoonlUke redenen bU
de do odvan Sehallenberg het grootste
belang hadden. Zo ia het ons bekend, dat
op de kortst mogflUke termün van de
■Ude der ryksrecbercbe. welke thans de
zaak in handen heeft, arreatatlea zUn te
verwachten. De onderhavige zaak is van
een dnsdanlg gecompliceerd karakter,
dat bet de vraag Is of men er zelfs nu
de meest integere Justitionele autoritei
ten met het ondersoek te maken hebben
in slaagt de gehele affaire tot vol
ledige klaarheid te brengen.
Dat er geen sprake geweest kan zyn
van zelfmoord is duidelijk als men weet.
dat het slachtoffer op de Bvond. vooraf
gaande aan zijn dood, er In toestemde lid
te worden van een feestcomité, enige
bridgedrives organiseerde en verschil
lende afspr aken maakte voor dezelfde en
de volgende week en daarenboven bezig
was met het organiserén van een tennls-
tournool op de overdekte banen van het
Park Marlot ln Den Haag. Sehallenberg
was daarenboven een man. die van een
goed leven hield en nlettegenslaande,zljn
doorlopend financiële zorgen, nimmer
van enige zwaarmoedigheid biyk gaf
Het Is positief onjuist, dat h(j zich oojt
zou hebben uitgelaten <jver zelfmoord
plannen.
Na de bevrijding zyn er talloze Heden
van twyfeiaehtige reputhtie. die deson
danks de hoogste functies bekleedden, "p
zoek gegaan naar het vermogen van du
Duitser Mucke. dat ergens in ons land
moest zyn verborgen. Deze jacht naar
geld is de diepste oorzaak van de mooré
op Sehallenberg.
ln dit verband lijkt het ons dienstig
nog eens precies na te gaan wat er na dr
bevryding met dr Mucke is gebeurd. Dt
Utrechtse ..Margrietgroep". die in de
illegaliteit was ontstaap. zette zich, zoals
dit na de bevrijding vake/ is gebeurd,
om in een arrestatieploeg
Een Utrechtse advocaat was op de
hoogte van de gedragingen van Mucke en
had het volledige dossier daarover in zUn
bezit Deze advocaat wendde zich tot de
..Margrietgroep" met het verzoek Mucke
te arresteren. Deze arrestatie geschiedde
en Mucke werd overgebracht near het
hoofdkwartier van de groep Uiteraard
bezochten leden van de groep de wonlnfi.
tevens kantoor van Mucke, ann de
Obrechtstraat aldaar.
Daar vond men een geweldige massa
zwarte goederen, die een enorme waarde
vertegenwoordigen. Men weet wat cr in
de na-oorjogse dagen in het algemeen met
dergelijke goederen gebeurde. Er waren
nu eenmaal weinig stgfke benen, die de
weelde konden dragen. Zowel vaö het
hoofdkwartier als op een ander adres,
waar de goederen werden ondergebracht,
verdween nogal eens iets. Men had tydens
het onderzoek ten kantore van Mucke een
brandkast ontdekt, welke evenwel ter
plaatse en onaangeroerd bleef.
Vermogen „gestimt"
Militair Gezag vorderde op een bepaald
ogenblik het perceel, waavia onder leiding
van een kapitein, die lateReen belangrijke
functie zou gaan innemen bfj het bureau
Nationale Veiligheid, deze brandkast werd
geopend. Dit feit wekte grote ontstemming
by de Margrietgroep. omdat dese al het
voorbereidende werk bad gedaan en op
tiehzelf een sterke tegenstandstrr was
van het legaal ..stunten'' van ln beslag
genomen goederen, al kon sU dat In eigen
kring dan ook niet altfld voorkomen. De
inhoud van de brandkast verdween en
men kan sleehta vermorden voor welk een
waarde er in aanwezig was, vast staat
evenwel, dat het hier een zerr groot
vrrmogen betrof, bestaande u>t juwelen
en efeclen. waarvan een groot gedeelte
vermoedelijk beeft toebehoord aan gede
porteerde Joden.
Mucke. inmiddels uit zy detentie op
fort De Bilt vrygelaten. diende een aan
klacht In. Wij zullen de 'achtergronden
hiervan niet behandelen, doch slechts
constateren, dat hierdoor een ernstige
controverse en grote animositeit ontston
den tussen een tv/eeal advocaen. die samen
de leiding van de Margrietgroep hadden
Het grote vermogen uit de brandkast was
verdwenen, totdat een R K. geestelijke uit
"Utrecht ccn mededeling ontving van
iemand, die wut waar het verborgen was.
Deze geestelijke wendde zich tot een
bekende Utrechtse industrieel, die op zijn
beurt met Sehallenberg in verbinding
trad. met wie hU als gevolg van een
•persoonlijke zaak zeer bevriend was
geraakt
Sehallenberg heeft tn of omstreeks Juli
1949 aan een zijner nauwe relaties mee
gedeeld. dat er ergens een geweldige poet
zat. die voor een lage prys te koop was.
Sehallenberg was op het spodfc van het
vermogen Het is zijn dood geworden, nite
uitsluitend, omdat die anderen zozeer op
dat geld belust waren, maar omdat zij ge
associeerd wpren met de hoogste politieke
cn justitiële kringen in den lande. Schel
lenberg wist teveel uit hoofde van zyn
dubbele werk in Utrecht, a'nderzUds al*
helper en vaak steunpilaar van bepaalde
groepen van de Utrechtse illegaliteit.. Op
Dinsdag. 13 September, de avond, voor
dat hy de dood vond. heeft Sehallenberg
twee lange telefoongesprekken gevoerd
met zyn Utrechtse vriend, zyn com
pagnon heeft deze gesprekken gehoord.
Hierna ls hij heengegaan om zyn echtge-
nota te gaan afhalen, die deelnam ann "en
bridgedrive in een bekend café in eie bin
nenstad van Den Haag De volgende
morgen werd de man. die zo hang was
ala een we/cl voor water en daarenboven
van alles ..vies' was. dood ln een rus
tige sloot In Zorgvlied gevonden.
Een punt. wnaroo wij niet diep Jcunnen
ingaan cn dat wU na aanduiding zelfs
moeten voorbijgaan, is. dat bepaalde
aberraties in deze affaire eveneens een
overheersende rol spelen. Het is niet
twijfelachtig, dat om deze léntste reden
vele V""-en van deze zaak duister blUven
of duister worden gehouden, vooral om
dat hierbij hoge ambtenaren zijn betrok
ken.
Ten aanzien van de te verwachten
arreststlea kan nog worden meegedeeld,
dat men op het spoor Is gekomrn van een
deel van het vermogen van Moeke. Inte
ressant in dit verband Is. dak sinds enkele
daren het vroegere hoofd van de P.R.A.
te Utrecht, de heer Kool. die In de taak
Herberhold een teer vreemde rol hreft
gespeeld, spoorloos uit zyn woning in
Jutphass Is verdwenen. Naar wU hopen
en verwachten, zullen de Instanties, die
dese zaak thans in handen hebben, haar
tot volledige klaarheid brengen zonder
aanzien des ptrsoons.
(Ongecorrigeerd).
tlge gedachte uit die opwinding te voor-
achyn treden met volstrekt nieuwe klank.
Krampachtig is ook de bijna tegennatuur
lijke behandeling van de instrumenten.
Het «tuk ia razend moeiiyk. De musici ba
lanceren telkens op de grens van het mo-
*geiyke. de blazers worden voortdurend
naar ongeiyope liggingen gedreven, even
als de strykers. Er zyn natuurlijk contras
ten in deze muziek, niet tussen licht en
schaduw, maar tussen rust en onrust. En
zo luistert men. nimmer ontroerd, vaak
gespannen, soms geïrriteerd, ten slotte met
een* sterk verlangen naar het einde. Dat
komt. ln een heel gewone, grandioos ge
bouwde slotclimax.
Inderdaad, men luistert, omdat hier een
atem klinkt, van een persooniykhetd. De
boodschap mag weinig om het iyf hebben,
de felle atem mag aanhoudend overslaan,
mag ergeren, men luistert. Maar deze
symphonie noodt achteraf niet tot opnieuw
luisteren, en in dat opzicht kan men Les
Vlctoires. zo men wil. mislukt achten. Het
biyft dan echter een belangrijke misluk
king.
De musici van het Rotterdamsch Phll-
harmonlsch Orkest, die zich onder een
geestdriftig dwingende en heersende
Fllpse geweldig en met ere voor het werk
hebben Ingespannen, moesten helaas on
dervinden. dat Lea Vlctoires als trek
pleister voor hun Pensioenfondsconcert in
elk geval een mislukking was. De belang
stelling. door vele invitaties wat aange
pord. bleef ver beneden verwachting. Een
vriendelijk applaus heeft'de aanwezige
componist bij de eerste uitvoering voor
zyn werk geëerd en de uitvoerenden ge
dankt.
Webers Euryanthe-ouverture zette het
conceit ln als een welluidende herinne
ring aan de tyd. dat een componist feil
loos orkest en publiek bespeelde. Aan het
slot genoot men van het glansstuk, de
Schilderijententoonstelling van Moesr
sorgski. in de bewerking van Ravel, zeer
fraai uitgevoerd, al heeft het ballet der
kuikens dan wel eens wat spitser en
gaver geklonken.
JDe Staten van Suriname hebben een
verordening aangenomen tot intrekking
van de in omloop zynde Nederlandse
munten. De bevolking heeft tot 1 Novem
ber gelegenheid haar rijksdaalders, gul
dens en halve guldens ln te leveren. Deze
maatregel Is nodig ln verband' met de
devaluatie van de Nederlandse gulden.
Men schat dat voor 1 A 2 mlllloen gul
den Nederlandse munten ln omloop zijn.
Op een parenwedstrtjd kwam het volgende
spel vooc:
S a h v b I
H a h 4
R h 10 T 1
K a
S 7 4 I
H b 7 6 5
R v 4 3
K S
H v 10 I I 3 3
R a
K h v b 0 7 4
Natuurlijk speelden N—Z op dit spel groot
•iem 3.A.. dat vlot gemaakt werd. BIJ ver
gissing verwisselden O en Z de kaarten by
het weder opbergen In de boards, zodat de
kaarten van Zuid in de volgende ronde door
Oost en de kaarten van Oost door Zuid
gespeeld werden.
N—Z speelden nu 8 schoppen, die ook ge
maakt werden, hoe Oost ook uit komt. Komt
Q uit met R a en daarna met K h, dan
neemt N de tweede slgg met K a. speelt dan
S a'. waarpa hU direct bemerkt, dat O geen
achoppen heeft Hl) laat daarna It 4 introe
ven. om uit Zuid R b te spelen. Zet West R
v. dan kan hij verder de troef èr uit halen
en alle slagen zijn voor N—Zet Weat 7t
v niet, dan moet N snijden want heeft Oost
R a en R v dan ls het spel altijd verloren.
N—Z waren heel tevreden mët het behaalde
resultaat, maar hoe groot was' hun Verwon
dering. toen zij op de scorekaart zagen dat
de vorige spelers op dit spel 7 S A. ge
maakt hadden. De kaarten werden weer te
voorschijn géhaald en bij bestudering bleek,
dat 7 S A. nooit te maken zijn bij welke uit
komst van Oost ook. De wedstrijdleider werd
erbij gehaald en ook deze moest toegeven,
dat 7 S A nooit te maken zijn Gelukkig
waren de kaarten genoteerd en kon de
wedstrijdleider dus spoedig constateren, dat
de kaarten van Zuid en Oost verwisseld
waren.
Daar op dit spel evengoed 7 H als 7 S.A.
geboden had kunnen worden, wist de wed
strijdleider niet goed. hoe deze kwestie op
te lossen. HU besloot dan ook om de kaarten
weer ln de goede vakjes te doen en te kijken
wat de andere spelers er van zouden maken
om dan later een beslissing te nemen. In
zijn zenuwachtigheid stopte hij echter de
kaarten van Zuid nu ln het vakje van Weet
en de kaarten van West btj Zuid. Toen nu
de volgende N—Z-spelers tot 3 Schoppen ge
komen waren, nam Oost—West het bod uit
met 8 Klaveren, die door N prompt gedou
bleerd werden. Tot grote verraaslng van
OW maakten zU het contract.
WU hebben hier natuurlijk een top. zei
Oost. want niemand heeft hierop I K geboden
en wanneer dat toch het Revgl ïou zijn. wij
zUn bovendien nog gedoubleerd Groot was
echter zUn-fVerbazlng. toen h& zag dat de
vorige N-z 6 S gemaakt hadden N—Z be
weerden. dat er voor hen geen 6 S ln zaten,
dbt zU er h'óogstens 5 konden maken. Weder
om werd de wedstrijdleider erbij gehaald.
Toen hij het spel bekeken had en zag dat
het alweer hetzelfde spel was. dat hem al
zoveel hoofdbrekens hart gekost, sprak hU
enige woorden, die we hier maar niet zullen
hernelen.