Gi
Strijd tegen begrotingstekorten bijna gewonnen
De Ronde-Tafel-Conferentie
slaagde
Probleem Indonesië beheerste
de politiek
HET SYLVESTERMEISJE door Henriëtte
Het
EDICHT
Z.M. de Zeearend als een grote
bommenwerper tussen de jagers
Van wals en mazurka
tot jitterbug en raspa
Devaluatie zette alles op losse schroeven
l
Uitbreiding van het
handelsverkeer
De woningbouw
HET KONINKLIJK
HVIS
O
Distributie loopt af
De Verenigde Staten i-an Indonesië zelfstandig
Souvereiniteit enige dagen
geleden overgedragen
Het parlement in vogelvlucht
Toenemende spanning; in 1950
De eerste staatssecretaris
WELKE BEKENDE LANDGENOTEN
ONS IN 1949 ONTVIELEN
NEDERLAND IN HET JAAR 1949
van
Eyk
SS
Rouw om bet jaar
Hoog bezoek in vaderlandse contreien
EINDELIJK SUCCES
EEN BEKENTENIS
op Oudejaarsavond
Europa danst een halve eeuw
1911de revolutie
ZATERDAG 31 DECEMBER 1949.
DERDE BLAD - PAGINA
algemene proouctie m de ojdustrie
OE NEDERLANDSE HANDELSBALANS 1949
rrm i -i~i i'^artq-^^
TJET had zo'n mooie dag kunnen worden, die derde Dinsdag van September.
Een sluitende begroting. Zelfs een met een overschot van 191 millioen,
waaruit een ongedekte post van het Landbouw-Egalisatiefonds-1949. ad 171
millioen nog kon worden betaald, waarna nog een overschotje van 20 millioen
kon worden genoteerd. Maar als een ijskoude douche kwam op diezelfde Dinsdag
de mededeling van minister Lieftinck, dat de Regering had besloten met ingang
van 21 September te 00.00 uur de koers van de gulden te bepalen op ƒ3.80 in
de dolla», hetgeen op een waardevermindering van de gulden neerkwam van
•ven 30%.
INDUSTRIALISATIE
De snelle toeneming van onze bevolking
de 10 millioen werd dit jaar over
schreden brengt niet alleen woning-
zorgen met zich mee. maar ook krijgt de
Regering de vraag op te lossen: Hoe
komen al deze mensen aan werk. Daar
de landbouw maar weinig arbeidskrachten
kan opnemen en de industrie veel. is het
de industrie, die op dit punt aller aandacht
vraagt. Minister Van den Brink is met een
groots industrialisatie-schema gekomen.
Hij wil flinke bedragen in de industrie
investeren: van 1 Januari 1948—1 Juni
1952 3000 voor vervanging machines,
enz en 2700 voor nieuwe industrieën. In
die tijd zullen 60.000 arbeiders aan de slag
moeten komen door betere bezetting en
155.000 in nieuw gestichte bedrijven. De
industriële productie voor 1948 geschat
op 5468 millioen, zal in 1952 53 gestegen
moeten zijn tot ƒ7171 millioen. Om de
export naar Amerika en Canada aantrek
kelijker te maken gaf minister Van den
Brink aan de exporteurs toestemming 10°/o
van het netto geïncasseerde dollar-
provenue te behouden om vrij over te
beschikken.
-1948
1*118/
=B8I Ittftnmii»
De Regering had zich, bij het nemen
van deze ingrijpende beslissing, laten
leiden door de volgende overwegingen:
De betalingsbalans moet bU het eindigen
van de Marshall-hulp In evenwicht zijn
gebracht.
Nederland kan zich in de internationale
concurrentiestrijd niet veroorloven duur
der te zijn dan zijn mededingers.
Nederland moet zonder bezwaar actief
kunnen deelnemen aan de bevrijding van
het handels- en betalingsverkeer.
Maar met dat al zitten we nu nog met
een begroting, opgebouwd met de gulden,
die. naar een uitlating van minister Lief
tinck kort voor de devaluatie, toch zo
hard was. De nodige suppletoire begrotin
gen zullen het komende jaar wel te
wachten zijn.
PRIJZENSTOP
Intussen trgphtte de Regering de gevol
gen van de devaluatie voor de bevolking
zoveel mogelijk te verzachten door een
onmiddellijke afkondiging van een prijzen-
stop. Maar langzaamaan werd de prijs
voor tal van artikelen vrijgelaten, want
hetgeen ingevoerd moest worden, was nu
eenmaal, in guldens uitgedrukt, duurder
geworden. Er ls de laatste maanden druk
geconfereerd en tegen de Kerstmis kwam
de Regering met de verrassing: een loons
verhoging van 5°werd toegestaan. Hoe
glijk de toestand van 's lands financiën
zorglijk
is, bleek wel uit
president van de Nederlandsche
Holtrop. te Amsterdam hield op
- - i dr Hc
verhandeling, die de
lerlandsche Bank.
_Joltrop, te Amsterdam hield op e
Ijptversiteitsdag. Hierbij wees dr Holtrop
onder meer op het volgende:
In de periode van 1 Januari 1947 tot
80 Juni 1949 heeft Nederland, om het
tekort op zijn betalingsbalans te dekken:
1200 buitenlands bezit geliquideerd; voor
1700 millioen nieuwe schuld aangegaan;
voor 600 millioen goud en dollars uit de
monetaire reserves geput en bovendien
werd voor ƒ900 millioen aan Marshall
hulp genoten.
Gelukkig ontwikkelt onze uitvoer zich
in de goede richting. In November
werd zelfs een record bereikt. In die
maand namelijk werd fuim 88'/. van
onze invoer gedekt door uitvoer, een
getal dat aan tijden van weleer doet"
denken.
Met de woningbouw schijnt het ln da
goede richting te gaan. Er komt schot in!
Dit jaar zouden volgens het ..Dertig-jaren
plan" van minister In 't Veld 35.000
woningen gereedkomen, maar het zullen
er wel 40.000 zijn. De bedoeling is dit
aantal komende Jaren met aprongen van
5000 nog op te voeren tot 60.000 per Jaar.
In 1960 zou men dan door de woningnood
heen zijn. En binnen dertig Jaar zouden
duplexwoningen en krotten tot het ver
leden behoren.
,P 7 Juli hebben Koningin Juliana en
Prins Bernhard hun koperen huwe
lijksfeest gevierd. Op beider verlangen is
het naar buiten uit «een feestvieren ge
worden, maar werd het feit in huiselijke
kring herdacht.
Alleen hebben 's morgens de garde-
regimenten Grenadiers en Jagers, in ver-
band met het 120-jart» be,teen van de,e
keurkorpsen, voor de. Koningin en de
Prins voor het paleis Soestdtjk gedefi
leerd De volgende dag ging het Koninklijk
paar naar Den Haag, waar in Huls Den
feosch het nationaal huldeblijk werd aan
geboden door de voorsitter ven het comité
mr I,. Kesper. Het natlonaa huldebli k.
waarvoor het Nederlandse volk in al rijn
geledingen had bUgedrlgen. bestaat uit
een aanvulling op het Mel.sner servies van
het Koninklijk gezin en uit een antiek
Hollands servies, afkomstig uit de Porse
leinfabriek te Oud-Loosdrecht. schepping
van de 18de eeuwse predikant-dlrecteur-
natuuikundige en fabrikant ds J. de Mol.
Ongeveer 70 vierk. kilometer Duits
grondgebied werd in het voorjaar aan
Nederland overgedragen. Er woonden
toen 10.000 Duitsers in dat gebied. Foto
van het hijsen van de Nederlandse
driekleur te Elten en in de inzet een
marechaussee, die de „papieren" van
een nieuwe ingezetene controleert
Een schip op strand, een baken in zee.
Maanden lang heeft het Zweedse s.s.
C. A. Banck als zo'n baken op het
Bloemendaalse strand gezeten. Toen
het eindelijk los was gekomen volgde
het roemloos einde op de scheeps-
sloperij te H.I. Ambacht
In de loop van het jaar zijn we
langzaamaan bevrijd van de knellende
distributiebanden. Cacao opende de rij
in Februari, in Mei volgden ijzer, staal
en cokes, 22 Juni gingen boter, mar
garine, vetten en spijsolie van de bon.
1 Juli kwamen sigaren, sigaretten en
tabak vrij; 5 Juli het hout. Na 3 No
vember konden de dames weer lapjes,
japonnetjes, enz. enz. kopen, zonder
eerst een bonnenbalans te moeten
opmaken. Even later kon men net
zoveel vlees kopen als de porte-
monnaie toeliet. En die liet bij de
meestert-niet veel toe, want het vlees
werd bar duur.
De dure prijzen waren het gevolg van
het opheffen van de subsidies, destijds
Ingesteld om het de consument financieel
mogelijk te maken vlees te kopen en
anderzijds om de boer in het leven te
houdeA. Enige weken hebben we nog
goedkoop varkensvlees kunnen eten. maar
ook hieraan is een eind gekomen.
Wat wij duur vinden, noemen de Belgen
goedkoop. Vandaar dat met het vrijkomen
van vlees, boter enz. er dagelijks een
stroom Belgische huismoeders de grens
overkwam om in het goedkope Holland
te winkelen. Het liep zo storm, dat vooral
in de grensstreken de Belgische winkeliers
en beenhouwers steen en been klaagden,
zodat ten slotte de Belgische regering
ingreep. En dat terwijl de Benelux toch
wil aansturen op een vrij handelsverkeer
tussen de partners. Op 1 October kwam
de Voorunie der Benelux tot stand waarbij
groter vrijheid van in- en uitvoer tot
stand kwam.
Een deputatie van de Nederlandse
strijdkrachten in Indonesië bood in
Januari van dit jaar aan de leden van
het Koninklijk Huis foto-albuir\s aan
Bovendien werd aangeboden een ma
quette van de door prof. Bijlhouwer ont
worpen parkaanleg rond het Huis ten
Bosch. Ook de landmacht en de marine
boden geschenken aan en op 9 Juli hebben
afgevaardigden van het Nederlandse ver
enigingsleven voor het Koninklijk paar
gedefileerd.
Prinses Wilhelmina. wier gezondheids
toestand thans niets meer te wensen over
laat, heeft dit jaar driemaal een stichte
lijk woord voor de radio gesproken, name
lijk tegen Pasen. Pinksteren en bij de
aanvang van de adventsdagen.
De Koninklijke familie heeft de traditie
van een jaarlijks bezoek aan Amsterdam
in ere hersteld. Bovendien vertoefde de
Koningin nog enige malen te Amsterdam
tot het ontvangen en afscheidnemen van
gezanten. Prins Bernhard bezocht dit jaar
veel streken van ons land om zich daar
te laten voorlichten over de stand van
landbouw, industrie, enz.
op het departement van Econo
mische Zaken gewerkt aan de uitbi
Hard
uitbreiding
van het internationaal handelsverkeer,
terwijl ook alles in het werk werd gezet
om te komen tot een vlotter bealings-
verkeer. In Februari kwam een overeen
komst met Engeland tot stand het
handelsverkeer op te voeren. Met Zwit
serland werd in Maart een tariefovereen
komst gesloten. Dezelfde maand kwamen
handelsaccoorden met Italië en met de
Duitse Trizone tot stand. In Mei volgden
overeenkomsten met Tsjecho-Slowakije. in
Juni met Finland en Joego-Slavië. In
Juli werden accoorden gesloten met Dene
marken. Frankrijk. Turkije en Öost-
Dultsland; in Augustus met Noorwegen.
Hongarije. Ierland en Zweden sloten de rij.
Als laatste en wellicht de belangrijkste
overeenkomst rtioet nog worden genoemd
de totstandkoming op 5 October van de
Voor-Unie der Benelux.
DE DETAILHANDEL
De omzetten hebben, zoals in de loop
van het jaar bleek, in verschillende
branches van de kleinhandel het hoogte
punt bereikt of zijn daar reeds overheen.
De omzetcijfers van aardappelen, groente
en fruit, meubelen en dranken zijn aan
zienlijk lager dan het vorig jaar.
Wat het teruglopen van de omzet ln
fruit betreft, dit wordt voor een groot
deel toegeschreven aan de sterke daling
van de fruitprijzen vergeleken bij het
vorige jaar.
Het kruideniersbedrijf. dat in het voor
jaar een inzinking van 10'/« vertoonde,
haalde het in het najaar aardig op en de
Octobermaand van dit jaar was ongeveer
gelijk aan die van het vorige. Ook met
de bakkers was dit het geval. De textiel
winkels hebben het na de bevrijding nog
niet zo druk gehad als dit najaar en als
de prijzen niej zo hoog waren zoü men
handen tekort komen om de klanten te
helpen.
Twee conferenties: de Ronde Tafel
Conferentie in Den Haag en een ge
moedelijke conferentie aan een eettafel
te Batavia. Van rechts naar links: de
Hoge Commissaris van de Kroon dr
Beel, minister-president dr Drees en
het Australische lid van de Commissie
van Goede Diensten Critchly
glechts luttele dagen voor de jaar
wisseling op 27 pecember
kwam eindelijk het sluitstuk op het
schier eindeloos lijkende onderhan
delen: de overdracht door H.M. de
Koningin van de souvereiniteit aan
de Republiek Indonesia Serikat.
Het jaar was ingezet met de uitvoering
van het bevel van de legercommandant in
(Van onze parlementaire redacteur)
TJET Indonesische prbbleerrt heeft ook in het afgelopen jaar weer in het
parlement overheerst en daarmee een domper gezet op het binnenlandse
politieke leven, ook al omdat men genoopt was tot de grootst mogelijke samen
werking. Anderzijds is deze gedwongen samenwerking van groot belang geweest
voor de arbeidsvrede en aldus voor de opvoering van de productie na de jaren
van achterstand. Nu het Indonesische probleem is afgewikkeld bestaat er echter
alle kans dat in 1950 de binnenlandse politieke strijd opleeft met de kans ook
op alle nadelige gevolgen daarvan, tenzij men zo verstandig is in te zien dat
het herstel van het economische leven en het leggen van een basis voor nieuwe
welvaart, óók een dwingende reden is tot samenwerking voor het levensbelang
van het Nederlandse volk.
In dit verband is in het afgelopen jaar het voornaamste besluit geweest van de
Tweede Kamer, op 12 October, de aanvaarding van het wetsontwerp op de
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie, de maatschappelijke hervorming teneinde
door een harmonieuze samenwerking tussen overheid, ondernemers en arbeiders
de grootst mogelijke welvaart te bereiken. Het hoofdprobleem is het verkrijgen
van Voldoende kapitaal, door besparing en versobering, voor de noodzakelijke
uitbreiding van de industrie. In Rusland is voor het bereiken van dit doel het
probleem opgelost door het dictatoriaal beknottep van de economische vrijheid
van ondernemers en arbeiders, gepaard gaande met onderdrukking van de
geestelijke vrijheid, doch Nederland, als eerste land ter wereld, zoekt met eer
biediging van de geestelijke vrijheid de oplossing langs de weg van een goed
georganiseerde samenwerking tussen overheid, ondernemers en arbeiders.
lijke. oprechte, trotse houding van „alles
of niets", openbaarde zich ook in de stroe-
In het parlement is dit jaar voor het
eerst een nieuwe figuur opgetreden, de
staatssecretaris. Op 25 Januari werd als
eerste benoemd de Rotterdammer ,mr W.
C. L. v. d. Grinten, verbonden aan het
departement van Economische Zaken, die
zijn krachten speciaal wijdt aan de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie. Op
1 Mei werd de heer W. H. Fockema
Andreae benoemd tot staatssecretaris van
Oorlog en schout-bij-nacht H. C. W.
Moorman tot staatssecretaris van Marine.
De raad van ministers onderging wijzi
ging doordat op 11 Februari minister
Sassen aftrad wegens een conflict over
het Indonesische beleid, waarna op 14 Fe»
bruari minister v. Maarseveen tijdelijk en
op 15 Juni definitief zijn functie overnam.
Nadat mr v. Schaik tijdelijk de porte
feuille van minister v. Maarseveen had
beheerd, werd op 20 September mr Teu-
lings benoemd tot minister van Binnen
landse Zaken. Oud-minister Fiévez, die
zich aan het departement van Defensie
had overwerkt, overleed op 30 April.
De eerste stappen op
internationaal terrein
De opheffing van Nederlands traditio
nele neutraliteitspolitiek heeft er toe
geleid, dat Nederlands positie in de wereld
steeds meer internationaal verweven
wordt. Het statuut van Europa werd irt
de Tweede Kamer op 6 Juli en in de
Eerste Kamer op 27 Juli goedgekeurd;
het Atlantische pact werd op 19 Juli door
de Tweede Kamer en op 3 Augustus door
de Eerste Kamer aanvaard. Ook in het
verband van Benelux en het pact van
Brussel moet Nederland zich meer op
internationaal terrein bewegen en het is
merkbaar dat onze diplomaten met de
nieuwe omstandigheden nog niet ver
trouwd zijn. Op het gebied van de buiten
landse politiek, waar Nederland gewend
i9 geweest zijn eigen zin te doen en het
spel alleen te spelen, constateert men
thans ln internationale kringen bij de
Nederlanders een zekere traagheid, die
volgens de Belgen met hun veel langere
ervaring ln diplomatieke samenwerking
met het buitenland, er ook de oorzaak
van is dat Nederland in de Indonesische
kwestie aan het kortste eind heeft getrok
ken. want in 1946 had Nederland in inter
nationaal verband veel meer kunnen
bereiken. Een symptoom van die Neder
landse traagheid, als gevolg van de eer-
ve wijze waarop de Tweede Kamer op
6 April de grenscorrecties met Duitsland
aanvaardde, hetgeen de Eerste Kamer op
21 April, met 25 tegen 17 stemmen, pas
deed nadat minister Stikker had gedreigd
met het aftreden van de regering. Het is
niet zo vreemd, dat er ook bij de behan
deling van de begroting van Buitenlandse
Zaken vele klachten waren. Ook voor de
Kamerleden is het interessant lokkende
internationaal terrein nog onbekend ge
bied.
Documenten zonder weerga
Belangrijke besluiten van de Tweede
Kamer zijn voorts nog geweest op
3 November de goedkeuring van de rege
ling voor de materiële oorlogsschade, op
9 September de verplichte verzekering
tegen onvrijwillige werkloosheid en voorts
zijn er nog honderden wetsontwerpen aan
genomen op het gebied van het onderwijs
(het achtste leerjaar krijgt een kans zich
tot maatschappijschool te ontwikkelen), de
geldzuivering, de bijzondere rechtspleging,
de belastingen, de accijnzen, de aard
appelmoeheid. de kinderbijslag, de pen
sioenen, het krankzinnigenwezen, de na
tuurbescherming. de octrooiwet, weder
opbouw, enz. teveel onderwerpen om op
te noemen.
Een speciale commissie van de Tweede
Kamer werkt nog steeds met eerbiedwek
kende energie aan het onderzoek van het
beleid van de Nederlandse regering in
Londen tijdens de oorlogsjaren. Op 19
Maart verscheen het eerste deel, op 9 Juni
het tweede deel en op 17 December het
derde deel van de parlementaire enquête,
documenten zonder weerga in onze ge
schiedenis.
Twee oorlogen
Als de uitverkopen buiten be
schouwing mogen worden gelaten
hebben de huisvrouwen in voor-
en najaar bij kruidenier en melk
boer voordelig suiker en margarine
kunnen kopen, toen de winkeliers
gedurende enkele weken een
onbloedige, maar grimmige prij
zenoorlog voerden om hun omzet
te veraroten en klanten te winnen.
Maar zij konden zich natuurlijk
niet de weelde veroorloven be
neden inkoopsprijs te blijven
leveren! t
Indonesië, generaal Spoor, het vuren te
staken. De taak van de troepen werd:
„Optreden tegen wanordelijke elementen,
die, hetzij alleen of gezamenlijk, de open
bare veiligheid in gevaar brengen of die
de aanvoer van voedsel en andere nood
zakelijke behoeften voor de noodlijdende
bevolking trachten te belemmeren pf te
verhinderen.
De regering was gezwicht voor de drei
gementen. geuit in de zittingen van de
Veiligheidsraad onder meer stopzetting
van de Marshall-hulp. Aan Republikeinse
zijde was men niet zo volgzaam. Zo ver
klaarde Palar, de vertegenwoordiger van
de Republiek in genoemde zittingen van
de Veiligheidsraad, dat het verzet zou
blijven voortduren tot de algehele uitput
ting van de Nederlandse militaire, econo
mische en financiële hulpbronnen. En ook
met het uitvaardigen van het Republikein
se bevel het vuren te staken ging het alles
behalve vlot. Het duurde zelfs tot Augus
tus eer dat bevel door Djokja werd ge
geven.
Niettegenstaande de Nederlandse bewij
zen van goede wil bleef de Veiligheidsraad
.lastig". Onder meer werd aangedrongen
einse lei-
op het vrijlaten van de Republikeinse
ders. die het
trig jaar bij de bezetting
van Djokja door de Nederlandse tri
waren geïnterneerd. Soekarno vei
troepen
verbleef
landhuis aan het Tobameer op Sumatr?.
Hatta. Roem en enige anderen op Bapka.
na later bleek met al heel weinig
bewegingsvrijheid. Het gevolg van een en
ander was een ware protestenregen.
Terug in Djokja
Eind Juni werd Djokja door de Neder
landse troepen ontruimd en op 6 Juli keer
den Soekarno. Hatta en andere ministers
in deze hoofdstad van de Republiek terug.
Nederland had dus zijn belofte ingelost,
maar het duurde nog een maand tot
3 Augustus eer het Republikeinse bevel
afkwam het vuren te staken. En van een
vlotte uitvoering van dat bevel kon even
min worden gesproken, \yant het heeft nog
maanden geduurd eer het tot alle gewa
pende Republikeinen was doorgedrongen.
Neêrlands goede wil
Nog duidelijker ging Nederland zijn goe
de wil tonen in een verklaring van zijn
regering, dat zij bereid was belangrijk
vroeger dan de bij eerv vorige gelegenheid
overeengekomen datum van 1 Juli 1950.
de souvereiniteit aan de Indonesische
regering over te dragen. Bovendien werd
voorgesteld een Ronde Tafel Conferentie
in Dén Haag te beleggen, waaraan alle
partijen zouden deelnemen.
Minister Sassen, die zich met de thans
gevolgde politiek nie-t langer kon verenk
gen, ging heen, om te worden opgevolgd
door minister Vah Maarseveen.
Toen volgde een tijd van heen en weer
vliegen van ministers en experts tussen
Amsterdam en Batavia.
Van een' Haagse conferentie in Maart
kwam natuurlijk niets. Er moest eerst in
Batavia en elders in Indonesië nog heel
wat gepraat worden eer men van Republi
keinse kant erin toestemde naar Den Haag
te komen. Op de zogenaamde vóór-icon»
ferentie te Batavia kwam ten.slotte in
April de Van Royen-Roem-overeenkomst
tot stand.
v. Royen-Roem-Overecnkomst
Moh. Roem beloofde namens de Repu
bliek. dat bevel zou worden gegeven het
vuren te staken; samen te werken aan
het herstel van de vrede en de orde en
deel te nemen aan een Ronde-Tafel-Con
ferentie in Den Haag.
Dr Van Royen stemde, namens Neder
land. in met de terugkeer van de Republi
keinse regering naar Djokja en vrijlating
van de politieke gevangenen.
Dr Beel, de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon in Indonesië, had bezwaren
tegen vorm en omvang van hét herstel
der Republiek. Hij vroeg en Kreeg begin
Mei ontslag en werd opgevolgd door de
heer A. H. J. Lovink. secretaris-generaal
van het ministerie van Buitenlandse
Zaken.
In die tijd. 25 Mei. overleed generaal
Spoor, die juist toen een welhaast onmis
bare kracht was; hij werd dpgevolgd door
luit.-generaal D. C. Buurman vart Vrt
De Ronde Tafel Conferentie
Op 23 Augustus een half Jaar later
dim Nederland aanvankelijk had voorge
steld werd in de Ridderzaal in Den
Haag in plechtige zitting de Ronde-Tafel-
Conferentie geopend. Het woord „vertrou
wen" was niet van de lucht, maar natuur
lijk kWamen er ook tal van meningsver
schillen aan het licht. Enige malen werd
al gesproken over koffers pakken. Maar
dan toog men naar „stille" conferentie
oorden als De Hooge Vuursche en
Chateau Namur waar de geschillen in
een sfeer van „vertrouwelijkheid" werden
opgelost.
Op 2 November kwam de Ronde Tafel
Conferentie voor de laatste maal bijeen,
ditmaal natuurlijk in plenaire zitting in
de Ridderzaal. Na enige hoffelijke toespra
ken werden de ontwerp-overeenkomsten
Unie-Statuut, Souvereiniteitsoverdracht
en Overgangsovereenkomst getekend.
Het Indonesische parlement keurde de
ontwerpen goed en Zaterdag 11 December
had de Republik Indonesia Serikat haar
eerste president, ir Soekarno.
Begin December hechtte de Tweede
Kamer met meer dan de tweederde ver
eiste aantal stemmen haar goedkeuring
aan het ontwerp en op 21 December volgde
de Eerste Kamer haar voorbeeld. Op 27
December tenslotte werd in een plechtige
zitting in het paleis op de Dam te Amster
dam door H.M. de Koningin de souvereini
teit over de Republik Indonesia Serikat
overgedragen aan de vertegenwoordiger
van deze nieuwe republiek. MOh. Hatta.
Intussen ontruimden de Nederlandse
troepen de bezette gebieden zonder dat
het tot incidenten kwam en trokken
naar verschillende plaatsen aan de kust,
waar op inscheping wordt gewacht. Enige
schepen met militairen zijn reeds in het
vaderland aangekomen.
JANUARI.
Dr Alb. C. Kruyt, de grote zendeling van
Midden-Celebes.
Ir Joseph Th. Cuypers. bouwmeester o.m.
van de Amsterdamse Effectenbeurs en de
St. Bavö te Haarlem.
S. F. van Oss, uitgever en hoofdredac
teur van de Haagse Post.
FEBRUARI
Henri de Vries, toneelspeler.
Ds J. van Dorp, oud-predikant van de
Ned. Herv. Kerk te Londen.
Dr E. J. W. Posthumus Meyes, emeritus
Ned. Herv. predikant.
Mr A. Loosjes. oud-secretaris van de
Vereniging ter behartiging van de be
langen des Boekhandels.
APRIL.
Prof. K. de Snoo. hoogleraar in de ver
loskunde aan de Universiteit te Utrecht.
Mevr. A. Noordewler-Reddingius, zan
geres te Hilversum.
Prof. mr E. S. J. Grimb£re. hoogleraar
aan de Economische Hogeschool te Tilburg.
H. M. van Duim, vice-admiraal b.d.
A. H. J. L. Fiévez. oud-minister van
Oorlog.
Henri Hermans, oud-lid der Tweede
Kamer, pionier der R K. Arbeidersbewe
ging.
MEI.
Willy Sluyter. bekende schilder uit Den
Haag.
Generaal S. H. Spoor, opperbevelhebber
van de Nederlandse strijdkrachten in In
donesië.
JUNI.
Lucie van Dam van Isselt. schilderes, te
Utrecht.
Anna Tyssen-Bremerkamp, eertijds een
bekende operazangeres.
Mr dr J. Wijnveld, advocaat-generaal bij
de Hoge Raad der Nederlanden.
JULI.
J. Plesman, gezagvoerder van de bij Bari
verongelukte Roermond.
H. Wallaardt Sacré. kolonel b.d., grond
vester van de Nederlandse militaire lucht
macht.
Dr J. Fockema Andreae. oud-burgemees
ter van Utrecht en oud-Commissaris der
Koningin van Groningen.
AUGUSTUS.
Ir G. C. Bouwmeester. oud-Rijksbouw
meester en voorzitter van Monumenten
zorg.
Herman Moerkerk, tekenaar, schilder en
schrijver.
Jhr dr N. van Suchtelen. schrijver en
oud-directeur der Wereldbibliotheek.
SEPTEMBER.
Mgr dr Th. J. R. Verhoeven, directeur
van het R.K. Centraal Bureau voor Onder-
wils en Opvoeding.
Mr F. Kranenburg, oud-raadsheer in de
Hoge Raad der Nederlanden.
Mevr. Wilbrink Hoitsema-Kok (Trutda
Kok), schrijfster van rpeisjes- en kinder
boeken.
OCTOBER.
Mr F. J. van Lanschot. oud-burgemeester
van Den Bosch.
NOVEMBER.
Prof. dr H. N. ter Veen. oud-hoogieraar
aan de Gemeentelijke Universiteit van
Amsterdam.
Prof. dr B- Brouwer, voorzitter van het
Nederlandse Kankerinstituut.
DECEMBER.
Mej. A. L. Schock. directrice Van de
particuliere zaken van H.M. de Koningin
voor Het Loo en Omstreken.
HANDELSACCOORDEN
jyjET OUDEJAAR verschijnen de herinneringen, kwebbelende, murmelende
oude mensjes, de Sylvester-vrouwtjes, die'van alle kanten komen en de
kamermuilen, die giechelen en zuchten, en die zeggen: „Weet je dit nog, weet
Later, als de klok goed en wel twaalf uur heeft geslagen, verdwijnen ze, met
ce sfeer van kaarslicht en dennegroen. De mensen lachen opgelucht: „Weg met
het verleden! Ze steken overal de lichten aan. alle lichten. Een zee van licht
valt over witte, feestelijk gedekte tafels. In de kristallen vazen staan witte
seringen. „Uren. dagen, maanden, jarenis achter de rug. De radio komt
met jazzmuziek.
Op straat en in de restaurants wordt gedanst. De lucht is vol confetti en
geklingklang van glazen: „Geluk en gezondheid in het Nieuwe Jaar!" Ze gooien
aardewerk aan scherven, over het water loeien de sirenes van de boten, hier
en daar is het schijnsel van vuurwerk, de herinneringen zijn weer veilig en wel
weg, terug naar het verleden.
TNAT IS ALTIJD ZO GEGAAN, eeuwen
achter elkaar De Sylvestervrouwtjes
zijn allemaal zo'n beetje hetzelfde: oud en
zeurderig en sentimenteel. Er is er niet
één, die'uit de tpon valt. Maar eenmaal
met Oudejaar is er iets vreemds gebeurd,
toen is per vergissing in die grauwe
rijen iets jongs meegekomen, een klein
kind. een meisje.
Denk nu niet. dat het verleden een
janboel is. Alles is daar werkelijk keurig
geregeld. Alles staat op kaartsysteem en
ieder Sylvestervrouwtje krijgt een over
stapte en een papiertje, waarop het adres
staat waar ze heen moet. Maar een admi
nistratieve fout blijft altijd fnogelijk.
In ieder geval, het kleine meisje kreeg
net als de anderen haar overstapje en
adrespapifrtle. Vader Tijd, die die pape
rassen uitreikte, keek wel even verwon
derd. maar hij had zoveel aan zijn hoofd
Zonder iets te zeggen stapte ze tussen
de oude vrouwtjes het verleden uit.
Er was niemand, die speciaal op haar
lette. Ze hield zich muisstil. Ze verloor de
papiertjes, maar dat hinderde niet. ze wist
tóch niet wat ze er mee moest doen Ze
dacht: „Ik ga zoeken naar een mevrouw
met blond haar en een litteken op haar
voorhoofd, net als ik
„Tiktak, tiktak." zeiden alle klokken
Van de stad. „Half twaalf, nog dertig
minuten nog negen en twintig
De oude vrouwtjes verdwenen naar
links en rechts. „Tot straks." fluisterden
ze Ze lieten het kleine meisje alleen
achter in een bredp straat met grote
huizen Voor de huizen waren tuintjes,
waar de sneeuw op lage taxishagen en
denneboompjes lag
In een van die tuintjes, met zijn rug
tegen het stammetje van een kale kas
tanje. zat de nachtwaker. Zijn brandende
lantaarn stond naast hem op de grond.
Hij at een erg vet oliebolletje en hij zei
tegen het meisje: „Waarom heb je je
verkleed?"
Het meisje keek hem vragend aan. Zij
hèd zich helemaal niet verkleed Zij droeg
een tamelijk lang roodgeruit jurkje. Het
hoge boordje was afgezet met zwart
bandfluweel. Haar zwart# rijglaarzen
waren netjes gepoetst
en haar blonde krul
len. die tot over haar
middel hingen, waren
boven op haar hoofd
opgenomen met een
grote, wijd uitstaan
de vuurrode strik.
„Als je maar weet,"1
ging de nachtwaker
verder, „dat je er
erg opgedirkt uitziet
met dat losse haar
Wat loop je hier
eigenlijk te zoeken?"
Het meisje steunde
haar ellebogen op
het hekje en staarde
ln het licht van de
lantaarn. Ze wist
heel goed wat
zocht, ze had kunnen'
antwoorden: „Ik zoek
de vrouw, die ik
geworden ben." Maar
ze zei zomaar wat.
Iets heel anders. „Ik
zoek een poeS
„Zég dat dan,"
bromde de nacht
waker. „Er zit
rooie poes In he
portiek van nummei
drie."
Toen de roole poes
van nummer drie het meisje zag. zei ze:
,,Ik ben de dochter van de dochter van
Mtnet. Je weet wel. alle poezen heetten
vroeger Minet."
„Tiktak, tiktak." zeiden de klokken.
„Nog twintig minuten
Het meisje werd onrustig. Wat vloog de
i.... „Dochter van de dochter van
Inet. zou jij me alstjeblieft willen zeggen
waar ze is?"
„Ze. ze. wie ls ze?" vroeg de poes
snibbig, en het meisje trachtte hals over
kop de zaak uit te leggen, wat heel moei
lijk was.
„Vóór de klok twaalf slaat, zie je," be
sloot ze haar relaas, „vóór die tijd wilde
lk haar even goedendag zeggen. Ik zou
haar zó herkennen, aan dat litteken op
mijn voorhoofd, ik bedoel op héér voor
hoofd."
De rooie poes vond het een verward
aan en vraagt mevrouw te spreken. Al
licht loop je die dame dan tegen het lijf
Ik ga nu maar. Ik wil Nieuwjaar vieren
met de zwarte kater van de hoek."
Het meisje keerde zich om en belde
aan de eerste de beste deur.» Ze werd
opengedaan door een prachtige blauw-
fluwelen lakei, die „nee, nee. neezei.
Even hoorde ze in de verte geroezemoes
van stemmen. Even rook ze de geur van
punch en gebak. Toen werd de deur
zacht, maar onherroepelijk voor haar ge
sloten.
De tweede deur werd open gedaan door
een statige huishoudster. „Nee," zei de
huishoudster, „wij willen geen kinder
postzegels. We hebben geen ouwe kran
ten. We kopen niet aan de deur."
De derde deur werd zo plotseling voor
haar gezicht dichtgegooid, dat er een slip
van haar jurkje tussen kwam te zitten,
waardoor ze nog eens moest bellen
Bij de volgende deur was er een jongen,
die naar haar schopte, en bij de daarop
volgende deur een oude hear, die zei. dat
het zondig was voor een jongedame om
zo laat op straat te lopen
Toen het meisje aan de tiende deur
belde, was er iets opstandigs in haar hart
gekomen. Ze duwde iemand, die haar de
verhaal, maar ze begreep toch wel, dat
nd zocht,
het meisje iemand
dame
„een lieve
„Luister," zei ze, „je belt gewoon overal
pas wilde afsnijden, opzij, stormde de gang
in, greep een parapluie uit dp koperen
standaard, zwaaide die en riep: „Ik wil
mevrouw spreken!"
Ze had blijkbaar heel hard geroepen.
In minder dan geen tijd stond de gang
vol mensen. De mensen knipperoogden ln
het felle licht van de kristallen lantaarn,
want ze hadden urenlang in de scheme
rige ealon gezeten om het vlammende
haardvuur, waarin ze met verveelde
gezichten de verdroogde hulsttakjes van
het Kerstfeest opstookten.
„Wie Is dat? Wat Is dat?" riepen de
mensen. Ze keken kwaadaardig en de
vrouw des huizes, een kleine dame In
zwart velours chiffon, die zich de hele
avond had zitten ergeren aan haar mis
lukte permanent, stiet een vreselijke kreet
uit: „Ze heeft de parapluie van tante
Claslen gestolen. Houd de dief
Bliksemsnel schoot het meisje de deur
Maanden, komt, brengt bloemen aan,
De lucht is bleek met de laatste maan,
En het jaar, het jaar is dood!
Het jaar is een koud, dood man in huis,
En ik wil het begraven met zang tn geruis
Van vallende bloemen
Het jaar, ach, 't jaar is dood!..,.
BlHde maanden van 't dode jaar,
voüegt zachter achter de baar
Dan toen gij volgdet na elkaar.
Armvollen dragend van blijde bloemen...
Eerste en laatste maanden, treedt
Langs de baar met slepend kleed
Uto preevlende lippen noemen
Spelend den naam Van 't jaar...
Ach, 't schone jaar is dood!...
Maanden, die als maagden zijt,
Strooit rondóm hem bloemen en kruid1
Hij was een schoon, groot man in zijn tijd.
Draagt hem met zangen en klagen uit!
Bloemen liggen om 't schone hoofd,
Bloemen over de baar
Maar het licht, ach het licht is gedoofd
In de ogen van 't dode jaar.
Gaat nog eenmaal rond de baar.
Komt dan wéér...
Ziet nog eens naar t dode jaar,
Dan niet meer...
Zoete Mei, die alttfd lacht 1
Ween niet meer met hangend haar
Gij zijt de schoonste van ieder jaar,
Ween niet meer, maar wacht:
.Oortprtmkelijk Dichtwerk".
Wacht met uto zulten ter weierzU,
{Koroprojjn drempeljelaehen gevlet:
•t U het nieuwe jaar en de bWe Met
Wenkt het met bloemen naderbij
De koude maand schuilt weg aan den wand.
't Nieuwjaar gaat hddr voorbij...
albert VERWIT (ltis-mi).
uit. Ze rende door straten en straten en
vlak achter haar aan kwam de velours
chiffon-dame. De parapluie van tante
Clasien had een gouden knop, en goud is
goud. „Houd de dief!"
Eigenlijk had haar man achter die para
pluie aan moeten gaan, maar haar man
was een.man van niets. De hele avond
maar ginnegappen tegen die idote made
moiselle. En ondertussen liet hij alle
parapluies het huis uit dragen. Hém een
zorg als zij een longontsteking kreeg. En
dan die permanent. Ze zou alles kort en
klein willen slaan. Ze zou beginnen met
dat misdadigerskind daar voor haar
..Tiktak, tiktak," zeiden de klokken, en
klikklak, klikklak vlak achter het
meisje aan kwam het geluid, dat de hoge-
hakschoentjes van de boze dame maakten
op het natte sneeuw-asfRlt.
„Tiktak, tiktak nog vijf minuten
Bij de lantaarn op de hoek van de
Mandarijnenstraat, struikelde het meisje
over de rooie poes. die bezig was met
een schelviskop, het nieuwjaarsgeschenk
van haar vriend, de zwarte kater. Flang,
daar lag ze. languit in de sneeuwmodder
Een seconde later stond ze alweer over
eind, maar het was te laat.
„Lelijkerd!" De boze dame pakte het
kind bij haar roodgeruite pofmouwtjes en
schudde het door elkaar of ze alle ergernis
van die avond, van dat jaar, van haar
hele leven op die manier wilde koelen.
..Ga mee, ik zal je naar de gevangenis
laten brengen."
Maar het meisje bleef doodstil staan en
luisterde hoe de klokken begonnen aan
het voorspel van het hele uur. Toen sloeg
ze haar ogen op en keek de vrouw recht
in het gezicht. En toen
Je kunt iemand herkennen aan de blik
van zijn ogen. aan de kleur van zijn haar,
aan de manier waarop hij lachtDe
vrouw en het meisje herkenden elkaar aan
een klein littekentje, halfverscholen achter
een hooiig gepermanente kuif en de zach
te. blonde krullen Van een kind.
N JANUARI van dit jaar hadden we tot tweemaal toe een ontmoeting met
„nlen,ZfeZ ho°a Pers°n«Pe en zijn verschijning heeft grote indruk op ons
gemaakt. Trouwens zo'n belevenis heb je niet iedere dag. Mijn twee vrienden
naaaen hem nog nooit eer gezien en wat mijzelf betreft, het was al elf jaar
ge eaen, dat ik hem de laatste maal zag. En wel op Rotterdams grondgebied, n.l.
op de Vondelingenplaat, waan hij, geëscorteerd door een dozijn grote zilver
meeuwen, over vloog. Men begrijpt natuurlijk al, dat wij met een vogel te doen
neooen, een koninklijke nog wel, n.l. Zijne Majesteit de Zeearend de grootste
van alle arenden. Toen, op de Vondelingenplaat, leek het net een grote bommen
werper met een stelletje jagers om zich heen. We hadden reeds vernomen dat
ae kolossale vogel, die bijna een meter hoog is en een vlucht heeft van meer dan
twee en een halve meter op het vogeleiland de Beer op Rozenburg gesignaleerd
was. Hij bleef voor ons echter onzichtbaar; de ene dag werd hij dan juist op
Voorne gezien en een volgende maal had men hem in de Wassenaarse duinen
waargenomen. In ieder geval hadden we verscheidene malen pech; we kregen
de arend niet te zieii.
De ogen van het meisje waren groot
en vrolijk geworden. Alle lichtjes van de
kerstboom schitterden er in en alle spie
gelende zonneplekjes op het water van
de zee, en al de felle tinten blauw en
paars van hyacinthenvelden in het voor
jaar.
De klok begon te slaan: een, twee, drie
„Ik wist niet," zei de vrpuw, „dat
iemand zo in de war kon raken door een
paar glazen punch
Ze kneep haar ogen dicht. Toen ze ze
weer open deed, was de hemel rood van
bengaals vuur. Er werd geschoten en
gejuicht.
„Twaalf uur," „gelukkig Nieuwjaar!"
Het meisje in het ouderwetse roodge
ruite jurkje was weg. Onder de lantaarn
lag de schelviskop. en tante Clasiens
parapluie met de gouden knop.
Bij onze bezoeken aan de Beer dachten
we tenslotte helemaal niet meer aan de
arend, doch toen we eind Januari aan de
Zuidpunt naar de talloze eenden in de
Brielse Maas stonden te kijken riep een
onzer opeens „kijk daar eens een knaap
gaan", waarop een ander onmiddellijk
constateerde ..de zeearend". En hij had
gelijk. Ogenblikkelijk lieten we ons op het
kletsnatte zand vallen en met de kijker
gewapend tuurden we de kolosgale vogel
na, die in Noordelijke richting precies
langs de waterlijn verdween.
Wij zagen hem af en toe even terzijde
kijken en dan konden wij heel goed het
Ïrofiel van zijn enorme haaksnavel zien.
oen hij zo ver was, dat we hem rustig
staande konden nakijken, bleek eerst welk
een grote beroering zijn verschijning onder
de rustende vogels teweegbracht.
Toevallig was het laag water zodat op
de slikbanken voor de kust talloze eenden,
meeuwen e.d. stonden te soezen. Toen de
arend statig langs hen voorbij zeilde, gin
gen alle vogels tegelijkertijd de lucht in,
in massale troepen. Een afdeling zwart
witte scholeksters trok allereerst onze
aandacht, het waren er stellig 3000. Het
aantal eenden, dat verschrikt in onze
richting kwam aanzetten, was beslist nog
groter, zeker 4000 stuks, terwijl er gëen
gelegenheid was de honderden meeuwen
te tellen. Een groots en fantastisch
schouwspel. Weliswaar hebben deze die
ren voor de arend op de vlucht te gaan,
doch daar hij slechts één vogel slaat als
de honger hem daartoe dringt en hij nu
als het ware op de vlucht was, konden
ze gerust zijn, ofschoon de verschrikte
vogels dit laatste natuurlijk niet konden
weten.
De week daarop hadden wij weer geluk.
Net hadden we het laatste duin over
gestoken in de richting van de Brielse
Maas of wij zagen de arend al op een paal
zitten, vlak aan de boorden van dit water.
Voorzichtig liepen wij in zijn richting,
doch aangezien we enkele honderden
meters over het slik moesten afleggen en
derhalve geen dekking hadden, slopen wij
irf gebukte houding over het glibberige
wad. Telkens als wij enkele tientallen
meters hadden afgelegd, hielden wij halt
om hem eerst te bekijken voordat hij er
vandoor zou gaan. Een paar bonte kraaien
maakten het hem geducht lastig Zij
schenen weinig op zijn aanwezigheid
gesteld en deden nu en dan aanvallen op
de arend, waarbij zij echter zorgden, dat
zij de veiligheid niet uit het oog verloren.
De arend trok zich van het gedoe der
kraaien hoegenaamd niets aan; met zulk
ordinair volk kon hij zich natuurlijk niet
inlaten.
Toen we ongeveer 250 300* meter van
hem af waren, hebben we ons weer op
het natte met een kleilaagje bedekte zand
neergevleid en hier hebben we hem minu
ten lang kunnen bedonderen. De grote
romp was roodbruin gekleurd, de sterke
snavel geelachtig en de poten eveneens
geel van kleur. Daar de staart grijs was
en niet wit, zoals bij oude vogels, konden
we vaststellen, dat het een jong exemplaar
was.
Toen wij de vogel enige tijd hadden
bekeken, vond hij ons tenslotte wellicht
wat al te nieuwsgierig. Op een gegeven
ogenblik sloeg hij zijn enorme vlerken uit
en zeilde langzaam en uitermate statig
zuidwaarts. De bonte kraaien, die' hem te
voren nog zo hadden getreiterd, gingen
er als hazen vandoor, maar wanneer de
arend gewild had. zou hij hen gemakkelijk
hebben kunnen Inhalen. Overigens zal hij
meer voorkeur hebben voor een malse
eendebout dan voor zo'n taaie kraaien-
karkas.
De zeearend is afkomstig uit Zweden,
de Baltische Staten of Rusland en bijna
ieder winterhalfjaar worden er een of
twee en soms zelfs drie exemplaren in
oqs land aangetroffen. Op de Beer komt
er nooit meer dan één en op dq Hoge
Veluwe komen er wel eens twee tegelijk
voor.
Als de winter bijzonder streng is, ver
trekt hij dikwijls naar het Zuiden van
ons werelddeel, waar de temperatuur wat
handzamer is. In Maart of April keert
hij dan weer naar zijn vaderland terug.
In zijn vaderland is de zeearend jaren
lang sterk vervolgd met als gevolg, dat
er b.v. in Zuid-Zweden, het land van de
zeearenden, nog slechts enkele paren over
zijn. Thans worden de vogels gelukkig
beschermd, waardoor er een kleine kans
bestaat, dat de soort niet geheel wordt
uitgeroeid.
In ons land zijn Alle roofvogels be
schermd. nu sedert 1 Februari van dit
jaar ook de sperwer, die de enige uit
zondering vormde, wettelijke bescherming
geniet. Nu kunnen eventuele schutters
geen torenvalken, boomvalken of slecht
valken meer wegknailen onder het motto
„ik dacht dat het een sperwer was".
SNUDJAAR verdwijnt, Nieuwjaar
verschijnt,
Het uur van twaalf breekt aan.
Herinnering voert mij terug
Lange d' afgelegde baan.
Ga ik mijn loop- en rijbaan na,
Mijn weg door het verkeer.
Dan sla ik (ik wil eerlijk zijn)
De ogen even neer.
Was ik niet dikwijls onbeleefd
En vaak een egoïst?
domme
me dingen soms,
Deed ik geen
Terwijl ik beter wist?
Ik gaf geen voorrang waar het
moest,
Ik gaf geen richting aan,
Ik reed niet aan de rechterkant.
Bleef niet voor 't stoplicht staan.
Ik was een zondaar ln 't verkeer.
Dat is het juiste woord;
Een vijand van de veiligheid,
Die het verkeer verstoort.
Al heb lk dan geen mens gedood
En niemand ook verwond,
Ik weet, dat ijc door mijn gedrag
Toch mede-schuldig stond.
Bezinning wijst het goede pad.
Dit geldt thans ook voor mij.
'k Zal zorgen in het nieuwe jaar
Dat 'k veilig loop en rij'
Niet ik alleen, doch iedereen
Zij zich hiervan bewust:
Dat veiligheid van het verkeer
In eigen hand berust.'
Wie zich strak» aan de regels
houdt,
Voorzichtig loopt en rijdt,
Die draagt het zijne er toe bij
voor aller ueillpheid.'
VIJFTIG JAAR GELEDEN: kleine meisjes en jongetjes, die nauwelijks met
het hoofd boven de tafel kwamen, togen op Woensdag- of Zaterdagmiddag
naar de dansles. Zwarte lakschoentjes, onberispelijk witte handschoentjes. Naar
alle regelen der kunst leerden ze de Weense wals en de polka muzurka en de
boston-wals, een compromis tussen Engelse en Weense smaak op walsgebied. De
jongetjes leerden correcte buigingen maken en kregen ingeprent, dat ze de leest
der „dame" met een elegant gebogen arm behoorden te omvatten. De jonge
dametjes werden ingewijd in het maken van hoofse neigingen en het in acht
nemen van een ingetogen houding. Jong geleerd, oud gedaan. Op de bals der
groten werd onbenspèlijk in toepassing gebracht wat de kleintjes was bijgebracht.
Elk jaar kwamen er nieuwe dansen b\j, maar eigenlek waren die toch terug te
brengen tot de wals, de polka en dergelijke; alle dansen hadden zekere grond
vormen gemeen. Dit ging zo door tot omstreeks 1911.
een revolutie uit handschoenen raak
ten uit de mode. de heer ging de dame
inniger omstrengelen En de one-step was
geboren, een eenvoudige, maar voor die
tijd revolutionnatre dans. die met onweer
staanbare kracht dansclubs, dansscholen
en de feestzalen in aristocratische wonin
gen binnendrong. De one-step veroverde
met één slag de harten van alle dansers.
Ze was gemakkelijk te leren en voor
velen, gewoon aan de ouderwetse, soms
Ingewikkelde dansfiguren, betekende ze
een ware ontspanning. Het was eigenlijk
een prettig wandelingetje, beter nog: een
vrolijke, rhythmische mars. Nu Ja, voor
degenen, die zo'n one-step dansten, was
het allerplezierigst. Maar de ouderen, dia
toekeken, waren diep geschokt.
Er stond hun nog meer te wachten! Nog
waren ze er niet aan gewend of er kon
digde zich een nieuwe dans aan. Men
sprak er al over nog vóór ze de dansvloer
had bereikt. Men sprak er over? Dit is te
zacht uitgedrukt! Er was al schandaal
over, vóór men de dans zelfs had gezien,
alleen al door wat er over werd gepubli
ceerd. Zó raar als men het lichaam bij die
dans moest houden en zulke gewaagde
figurenDeze geruchtmakende dans,
geboren in Argentinië en het eerst door
gedrongen in Frankrijk en Engeland, waar
Foei! In 1911 gaat een kreet van veront
waardiging door de wereld over een go
aanstootgevende dans als de tango.
1913: de furlana, in Italië „dans van de
Paus" genaamd, omdat Zijn Heiligheid
deze liever zag dan de tango.
ze met gejuich werd begroet en ver
boden deze dans was de tango.
Ouderen herinneren zich hoe ieder zich
opwond over die schaamteloze dans: in
Amerika werd een ware kruistocht met
de geestelijkheid voorop georganiseerd
tegen de tango. De Engelse bladen hielden
enquêtes onder bekende persoonlijkheden,
politici en leden van de hoge adel, aan
gaande de vraag of ze pro of contra de
tango waren. In Frankrijk ontstond na
tuurlijk „i'affaire du tango" en in alle
landen meenden brave huisvaders hun
dochters in bescherming te moeten nemen
tegen de gevaren van een zo zedeloze dans
Zelfs dansleraren zagen in, dat de tango
te gewaagd was. maar daar ze toch ook
veel aantrekkelijks had. beijverden ze zich
de nieuwe dans te kuisen.
Dans van de Paus
Het verhaal gaat, dat een Italiaanse
dansleraar een avond organiseerde voor
Öames en heren uit hoge Romeinse krin-
1926: de charleston doet haar intrede.
gen. onder wie een kajrdinaal. Na het
souper kondigde de dansleraar aan, dat
hij met zijn vrouw een dans zou demon
streren zonder evenwel de naam te
noemen. Na de dans luid applaus en een
glimlachende kardinaal. Toen onthulde de
leraar, dat hetgeen men-had gezien, de
gewraakte tango was, natuurlijk een fat
soenlijke versie van de oorspronkelijke
Argentijnse dans, maar toch: de tango!
Zo werd de kardinaal ontwapend, wat
niet belette, dat Paus Pius X toch niets
van het nieuwe ding wilde weten. Tijdens
een audiëntie zag prinses Antic! Mattel,
een leerlinge van bovenbedoelde dans
leraar, kans de Paus te verzekeren, dat
haar beide dochtertjes de tango hadden
lere,n dansen op een wijze, die inderdaad
geen aanstoot kon wekken. Waarop de
Paus glimlachend antwoordde: „Maar
waarom zulke lelijke buitenlandse dansen
Introduceren in onze balzalen? Ik herin
ner mij. dat, toen ik in Vehetië was. daar
de furlana werd gedanst, een gracieuze,
hoofse dans."
De dansleraar, die hoorde wat de Paus
had gezegd, liet er geen gras over groeien.
Nog geen maand later introduceerde hij
de furlana, die hij ^.de dans vart de
Paus" noemde en die eert tussenvorm was
tussen de Napolitaanse tarantella en de
Romaanse saltarello, een dans in acht
figuren, die de ontmoeting en het weer
uiteengaan van twee geliefden symboli
seerde en waarbij lichamelijke aanraking
tussen de dansenden werd vermeden.
Overeenkomstig de wens van de Paus
bleef deze dans. althans in Italië, op het
programma van elk bal staan, maar na
het uitbreken van de oorlog in 1914 keer
de men terug tot de one-step, die overal
in Europa vaste voet had gekregen.
In de leer bij de negers
Tijdens Wereldoorlog I deden de eerste
jazzbands hun intrede en omstreeks 1918
kreeg men de foxtrot, die men nog
altijd kent als quick-step- en die
eigenlijk de grond vormt voor alle dansen,
welke we sindsdien hebben gekregen.
Want sedert 1919 is er bijna geen jaar
geweest of het leverde een nieuwe dans
op. Zo ontstond in 1920 de hesitation
(letterlijk „aarzeling"), een langzame dans.
die in 1922 werd opgevolgd door de
shimmy, die met vuur werd gedanst
door de slanke meiskes dier dagen met
haar Jongenskopje. De opwindende shim
my ging in de jaren 1923 en 1924 over ln
de blues,
gedanst ln hetzelfde rhythme
als een langzame fox met kwijnende be
wegingen.
En daar kwam in 1926 ineens de
charleston opdagen, genoemd naar de
stad in Zuid Carolina De beruchte neger
dans. die via Engeland Europa binnen
drong. De charleston werd met hartstocht
gedanst. Natuurlijk vormde zij een dank
baar onderwerp voor de tekenstift van
caricaturisten. Zo publiceerde het Engelse
tijdschrift „Sketch" een plaat onder de
titel „De schokken van de charleston",
waarop men een dienstbode zag afgebeeld,
die ontzet op de drempel van een balzaal
blijft staan, waar de avond tevoren de
gasten zich aan de nieuwe dans hebben
overgegeven. De vloer is bezaaid met de
meest verschillende voorwerpen: brillen,
doosjes, armbanden, sleutelringen, parel
snoeren, bankbiljetten
Nieuwe schokken
Ook het succes van de charleston was
echter van voorbijgaande aard. Het pu
bliek kreeg spoedig genoeg van al dat
gespring en bovendien ging de mare, dat
deze dans schadelijk was voor de gezond
heid der dames. Zo kreeg de black
bottom een kans. eveneens een neger
dans. maar toch reeds veel kalmer dan
de charleston. En we komen dan aan het
jaar 1930. een jaar. waarin de wereld
van de dans opnieuw werd opgeschrikt.
Toen immers werden, kort na elkaar, de
rumba en de cucaracha ingevoerd,
resp. uit Cuba en uit Zuid-Amerika. alle
twee dansen, waarbij schokkende bewe
gingen werden gemaakt. Hiermede is
echter de evolutie van de fox niet tot staan
gekomen, want vervolgens kregen wij de
swing, daarna de slowfox (langzame
foxtrot) en de t a p. Vlak vóór de tweede
wereldoorlog werd bijpa uitsluitend de
8 1 o w-f o x gedanét, een niet-vermoeien-
de dans.
Nauwelijks zweeg het kanon in 1945 of
er ontstak, evenals na de vorige oorlog,
een ware danswoede. De dansers in de
bevrijde gebieden haastten zich de
b o o g i e-w oogie en de jitterbug
te leren van de Amerikaanse soldaten,
dynamische dansen met sprongen en open
figuren, die vooral de jeugd beoefende als
een sport. Spoedig echter bleken deze
dansen niet voor de balzaal geschikt, daar.
bij al die open figuren de paartjes vaak
tegen elkaar botsten, in elk geval elkaar
hinderdert. Zelfs in grote zalen was er
voor deze dansen dikwijls niet genoeg
ruimte.
Met dat al bleef men behoefte gevoelen
aan veel beweging en zo kwam de
rumba terug en drong de s a m h a zich
naar voren, een dans, die afkomstig is uii
Brazilië. Een vrolijk geval met onnatuur
lijke bewegingen. Om voorwaarts te gaan
zetten de dansers een voet'achteruit!
Daarbij maken ze wiegende bewegingen
op dezelfde plaats, voor- en achteruit
deinend. Tenslotte worden verschillende
figuren rechts of links gemaakt.
En nu de raspa
In 1948 kwam uit Zuid-Amerika een
rustiger dans. de bolero, die wordt
gedanst op de klanken van sentimentele,
melodieuze muziek. De dansers moeten
elkaar bij voortduring in de ogen kijken,
eikaars polsen strelen en af en toe lijkt
het of ze ln extase geraken of als in een
droom voortdansen.
Het nieuwste op dansgebied is de
raspa, een vinding van de Italiaan
Bruno en voor het eerst deze zomer in
Italië gedanst in een tijdperk, toen de
mensen voor alles behoefte hadden vrolijk
en zorgeloos te zijn. De muziek, waarop
deze dans wordt uitgevoerd, is een men
gelmoes van one-step, samba en taran
tella: afwisselend worden levendige be
wegingen met armen en benen gemaakt
Tot slot vallen dame en heer om beurten
op de knieën, terwijl de andere handen
klappend om de knielende ronddraait (de
Mexicaanse ..shuffle"). Zal deze Italiaanse
nieuwigheid de dancings van overig
Europa bereiken? Op dit gebied is alles
mogelijk!
