SPORTPRAET
Een Mattheus-passie op etskoper
VREUGDEVUREN
in Drente en Twente
Nederlands televisieplannen
op dood spoor
doorban flens.
De eerste ronde
Nu ook een
ARABISCH PACT
Revers en Mast komen
voor een krijgsraad
625 Lijnen niet te
rijmen met de
dalende koopkracht
Scheveningen blijft
zonder roulette
Joliot-Curie solidair
met de Sowjet-Unie
Alweer de missing link
ENGELAND VERJOEG HETDOLLARSPOOty
Maar er is nog geen blijvende oplossjng
van Eric
Middlesex-Wanderers
komen in Den Haag
r
HET PAASVUUR IS ONTSTOKEN"
PASEN, FEEST VAN HET NIEUWE LEVEN
Oude Volksgebruiken met
vaak heidense oorsprong*
PASEN
CLOWNTJE RICK OP AVONTUUR
in de weerkunde
Paasklappen en Vleugelen
(Tottenham) en Aston (Manchester I
m. Wright (Wolves). Franklin (Stoke C
en Dickinson (Portsmouth), v. Fir
(Preston), Mannion (Middlesbr.), Mor
sen (Blackpool), Berlftey (Chelsea)
Langton (Bolton W^iderers).
Pu op 83 April begint de promo
tie- en degradatiecompetitie, waarin
Neptunus. Emma en U.V.S. elkaar
de ene plaats in de eerste klasse
sullen betwisten. De eerste ronde
la vastgesteld en lnidt:
23 April: Neptunus-ÜVS; 30
April: U.V.S.—Emma; 7 Mei: Emma
—Neptunus.
BERDE BLAD - PAGINA 4GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 8 APRIL 1950
De politieke commissie van de Arabi
sche Liga heeft, blijken* mededeling van
de voorzitter, een collectief verdedigings
verdrag ontworpen naar voorbeeld van
het Atlantische Pact. Het pact zou bin
dend zijn voor «de zeven ieden van de
Liga. te weten: Egypte. Jordanië. Irak.
Syrip. de Libanon, Saudi Arabië en Jemen.
Ook Jordanië, dat de besprekingen van
de commissie der Arabische Liga over
Israël had geboycot, heeft aan de opstel
ling van het ontwerp-pact deelgenomen.
Het Jordaanse leger het „Arabische •-
gioen", wordt als de sterkste en best ge
organiseerde strijdmacht van de Arabische
landen beschouwd.
De Franse generaals Revers en Mast.
die eg van worden verdacht betrokken te
zijn bij de verdwijning van een geheim
Indo-Chinees rapport, zullen voor een
krijgsraad van hoge officieren moeten
verschijnen. De staatsraad, het hoogste
juridische lichaam van Frankrijk, heeft
namelijk Vrijdagavond besloten, dat offi
cieren boven de rang van kolonel voor
gen krijgsraad gedaagd kunnen worden.
Over het algemeen worden officieren
berecht door mede-officieren varr min
stens gelijke rang onder leiding van een
officier van hogere rang dan Je beklaag
de. Het schijnt zeker, dat van dit begin
sel in .dit geval afgeweken zal moeten
worden, omdat boven generaal Revers
alleen maarschalk Petain staat.
van de beef thuiskomt is er niet altijd
thee. maar soms wel een bed om z'n
zonden te overdenken
TNE tournee van Karél Lotsy in Indonesië
is een groot succes, schrijft de pers
dienst van de Niwin. He| Dagblad van
Djdkarta heeft na een voordracht van onze
bondsvoorzitter geschreven: ,,Men zal kun
nen begrijpen waarom een man .als Karei
Lotsy zich een gelukkig mens moet voelen
op momenten, waarop ruim zestig landen
en ruim vijfduizend athleten zich verdrin
gen om eens in de vier jaren tijdens de
Olympische Spelen in het strijdperk te
treden.-De stichter van de moderne Olym
pische Spelen, baron Pierre de Coubertin
had zich geen betere 'voorvechter van zijn
idealen kunnen denken dan «een Karei
Lotsy.
tJET internationaal Paashockeytournooi
■LJ- voor dames op Klein Zwitserland in
Den Haag, dat reeds morgen begint, be
looft zeer Interessant te worden. Uit het
buitenland komen de Calpdonians (Schot
land), het Irish touring team (Ierland),
Ramsgate (Engeland) en Stella (Frankrijk).
Voorts zijn door HHYC. Kieviten en Togo
die dit tournooi organiseren, uitgenodigd
BDHC (Bïoemendaal) en éen team. be
staande uit speelsters van Zuid-, Oost
en Noord-Nederland, genaamd de Zonne
bloemen. Al met al het neusj# van de
zalm.
(Van onze T.V.-medewerker)
Het wordt met de dag duidelijker: met
televisie vlot het nu niet bepaald in ons
land en de oorzaak hiervan moet wel in
de eerste plaats gezooht worden by de fi
nanciën. Btf de oorspronkelijke financie
ringsplannen is men uitgegaan van een
drie-partijenstelsel (regering, omroep en
industrie). Van deze drie instanties heb
ben zich echter twee teruggetrokken.
Thans moet de omroep alleen maar zien
de dubbeltjes bi) elkaar te krijgen. Het
Ir begrijpelijk dat één party het startka
pitaal moeilUk kan opbrengen en er dus
allerwegen naar middelen gezocht moet
worden om uit de huidige impasse te ge
raken.
Wij hebben nooit het aanvaarden van
625 lijnen kunnen rijmen met de huidige
dalende koopkracht van het Nederlandse
volk. Het is zo langzamerhand wel bekend,
dat er een nauw verband béstaat tussen
het aantal lijnen en dê kostprijs van tele-
visie-apparatuur. Hoe lager het aantal lij
nen (er bestaan hierbij uiteraard grenzen)
daar een redelijke beeldkwaliteit gewaar
borgd moet zijn), hoe goedkoper de tele
visie-ontvangers. Hoe voordeliger de te
levisietoestellen, hoe meer er verkocht
zullen worden enhoe hoger het bedrag
zal zijn dat aan kijkersbelasting opge
bracht zal worden. De televisiebelasting
vormt toch uiteindelijk de financiële basis
voor de Nederlandse televisie-onderne
ming.
Onze weinig rooskleurige financiële toe
stand brengt echter tevens mee zoals
door de Nederlandse televisiecommissie
uitdrukkelijk bepaald wordt dat ten
aanzien van het Nationale televisiepro
gramma voorlopig soberheid geboden is.
Onder deze omstandigheden zou men dus
de mogelijkheid om ter afwisseling buiten
landse televisieprogramma's binnen de
Nederlandse huiskamers te brengen met
beide handen moeten aangrijpen. Neen.
zegt de Nederlandse televisiecommissie,
wij geven de voorkeur aan een systeem,
waarbij rechtstreekse televisieprogram
ma-uitwisseling met het land. dat door
ervaring en grandiose opzet hiervoor het
eerste in aanmerking komt in casu En
geland de pas is afgesneden. Hiermee
is het dan tevfens grotendeels uitgesloten
de programmakosten door interlandelijke
programma-uitwisseling te drukken. Ook
In dit opzicht strookt de aanvaarding van
625 beeldlijnen do* niet met onze armoede
Bovendien, als wij in ons land wel één
taal machtig zijn, dan is het wel Engels
en dat kan niet gezegd worden ten aan
zien van Zweeds. Noors. Deens, Fran»,
Italiaans, enz., in casu de taal vaft de lan
den,- welke ons misschien, wat de aan
vaarding van 625 lijnen betreft, volgen.
De Franse taal hebben wij genoemd met
betrekking tot Zwitserland en niet in
verband met Frankrijk, daar dit laatste
land te kennen heeft gegeven bereid te
zijn het bestaande 455 lijnen stelsel los te
laten ten gunste van het Engelse 405 lijnen
systeem.
Wanneer wij het televisievraagstuk in
West-Europees verband bezien, dan is het
toch een punt van «je eerste orde dat Enge
land. Frankrük. België. Nederland en
Luxemburg tot overeenstemming komen
ten aanzien van een gemeenschappelijke
televisiestandaard. Wanneer wij ook de 405
lijnenstandaard aanvaarden, dan zijn al
drie Westeuropese landen het eans en dan
kunnen België en Luxemburg niet achter
blijven. Laten wij hierbij niet Vergeten dat
er op het ogenblik in Engeland al meer
dan 300.000 televisie-ontvangers in be
drijf zijn. (alleen al gedurende de maand
Januari 1950 is het aantal televisie-ont
vangers met.... 45.800 uitgebreid) er zijn
thans twee zenders in werking en een
derde zender is in aanbouw, terwijl er
bovendien nog twee zenders met een ver
mogen van niet minder dan 50 kilowatt
een unicum tot dusverre besteld zijn.
Ook aan de vernieuwing en uitbreiding
van studioaccommodatie en opnameap
paratuur wordt koortsachtig gewerkt. Het
zal wel heel lang duren, alvorens enig an
der Europees land op dezelfde televisie
prestaties kan bogen als vandaag Enge
land.
Handen uit de mouwen
Hebben wij de toekomstige financiering
van de Nederlandse televisie-onderneming
dus voor een groot gedeelte in eigen hand
door een ai of niet jliiste keuze van het
aantal lijnen, geheel anders ligt de zaak
ten opzichte van het probleem: Hoe krij
gen wJj de zaak op toeren? Voor dit doel
Is het allereerst noodzakelijk het Neder
landse publiek televlsierijp te maken «n
dit zou moeten geschieden door groot
scheepse televisiedemonstraties in alle
grote steden van Nederland. Wij hebben
hierbij geen uitzendingen op het oog maar
televisie per kabel Wat het programma
materiaal betreft, zou het misschien het
°?8)e EUn de voorkeur te geven aan films.
Wellicht zou bij deze televisiepropaganda-
ij* *e^ev'8le-amatetfrisme ingescha
keld kunnen worden. Aan enthousiasme
heeft het bij de Nederlandse televisie-ama
teurs nooit ontbroken,'maar vele schone
toekomstplannen zijn vastgelopen bij ge
brek aancontanten. Van amateurszijde
sijn er al enige demonstraties gehouden,
maar de beperkte middelen waren oor
zaak dat aan de (te) hoog gestelde ver
wachtingen dikwijls niet voldaan kon wor
den.
Bij televisiedemonstraties dienen wij da
eisen hoog te stellen en aan deze voor
waarde kan alleen voldaan worden in on
derlinge samenwerking van alle instanties,
groeperingen, enz., welke bij de Neder
landse televisie-ontwikkeling direct of In
direct betrokken üjn. zoals de radio-om
roep. de televi8te-apiateurswereld, de ra-
diohandel. enz.
Er is thans over televisie genoeg ge
schreven en gesproken, laten wij nu eens
eindelijk metterdaad topen. dat wij er niet
voor terugdeinzen barricaden te bestor
men, welke op het eerste gezicht onneem
baar schenen. In Er/»eland heeft men het
voor elkaar geschopt waarom zou het in
ons land niet lukken Worden de televisie
demonstraties een doorslaggevend succes,
welaan dan valt er aan de toekomst van
de Nederlandse televisie niet te twijfelen.
Op Scheveningen zal dit jaar nog niet
de roulette draaien. De regering voelt er
niet voor. Scheveningen blijft een hoog
staande badplaats. Het is karakteristiek
voor de aard van het Nederlandse volk.
dat het in het algemeen alleen ..winst"
goedkeurt, die is verdiend met werken
en niet met zuiver gokken Dat pleit voor
de Nederlandse mentaliteit en de Scheve-
ningse badplaats zonder roulette is dus
typerend voor Nederland. Maar het wil
niet peggen, dat in Den Haag nergens de
roulette draiit De speelclubs tierea er
welig, want alle Hagenaars die een speel-
club willen vormen en in hun particuliere
woning de roulette laten draaien kunnen
dit doen. mits er tijdens de roulette maar
geen sterke drank wordt geschonken Dat
kan natuurlijk wel vooraf erf na afloop
gebeuren. \n ieder geval zijn er Ln Den
Haag vele speelclubs. Maar een goed op
gezette speelbank op Scheveningen. die
haten zou afwerpen voor de Staat en
met welke gelden de aantrekkelijkheden
van de badplaats zouden kunnen worden
verbeterd, is niet toegestaan.
Voor de aantrekking van vreemdelingen
(en deviezen!), waarvan thans meer dan
ooit werk wordt gemaakt, omdat Neder
land in het kader van de industrialisatie
ook de vreemdelingen-industrie moet
ontwikkelen, beschouwt Scheveningen
een speelbank als een extra middel, fn
een steedse" badplaats als Scheveningen
zoekt men niet enkel de natuur, maar ook
vertier. -
Op zichzelf is een roulette niet zo heel
belangrijk, maar het zijn altijd verschil
lende factoren bij elkaar, die een bad.
plaats compleet en de attractie ervan be
palen. Natuurlijk zijn er vqor de hand
liggende argumenten om de roulette
(evenals de Staatsloterij) te veroordelen,
maar de „exploitanten" van Scheveningen
beschouwen dit als een soort eenzijdige
ontwapening omdat België. Frankrijk.
Duitsland en andere landen -wel officiële
speelbanken kennen, waarbij meestal de
bepaling geldt dat de inwoners van de
betreffende badplaats niet aan de roulette
mogen deelnemen. De roulette moet een
attractie voor vreemdelingen blijven. Om
die reden zullen zij dit seizoen niet naar
Scheveningen komen. Omdat de roulette
zo moeilijk Is te verenigen met de Neder
landse volksaard.
Om een Paasvuurtje
Verleden week Maandag kregen de
buren B. en L. aan de Elferlnksweg te
Enschede ruzie om een Paasvuurtje.
had een vuurtje aangestoken tegen
lage omheining van de tuin van
L. vroeg B om dat uit te maken, omdat
zijn vrouw wasgoed buiten had hangen.
B. weigerde dit kortaf. L. werd kwaad,
stapte over de omheining d| trapte het
vuurtje uit. B. gif hem daarop een klap
en beiden raakten slaags. Op het gegil
van de kinderen kwam de vrouw van B
naar buiten. Zij zag haar man op de grond
liggen met L. boven op hem. Ze greep
een hark en gaf L. met de scherpe kant
een paar klappen.
L.. die aan hoofd en arm vlas gewond.
Het zich door een dokter verbinden Aan
vankelijk lieten de verwondingen zich
niet ernstig aanzien, maar Maandag
openbaarde zich Infectie en moest
naar het ziekenhuis worden overgebracht.
ZUn toestand is hoogst ernstig.
TJET Engelse elftal, dat 15 April tegen
Schotland speelt is alê *olgt samen-
d. Williams (Wolves^ a. Ransey
Aston (Manchester Un.),
(Stoke City)
v, Finney
«r*resion;, maiiinun (iviiuuieauiMorten-
sen (Blackpool), Berkley (Chelsea) en
Langton (Bolton Wanderers).
Prof Joliot-Curie heeft Donderdag op
het congres der Franse communistische
partij verklaard, dat „communistische ge
leerden noqit iets van hun kennis be-^
schikbaar zullen stellen voor een oorlog*
tegen de Sowjet-Unie".
Het Gaullistische parlementslid Legen-
dre heeft de voorzitter van de Nationale
Vergadering meegedeeld, dat hij de
regering wil vragen of prof. Joliot-Curies
verklaring verenigbaar is met zijn positie
als hoge commissaris voor de atoom
energie.
Vele Fransen vragen zich trouwens af.
hoe een vooraanstaande communist, zelfs
al is hij Frankrijks grootste natuurkundige,
aan het hoofd van het Franse atoom
onderzoek kan staan.
De France Soir vestigt er echter de
aandacht op. dat naast het hoge commis
sariaat voor atoomenergie, dat onder de
minister-president staat, nog een af
deling voor wetenschappelijk onderzoek
onder het departement van defensie werkt.
Kwesties van nationale defensie en uit
wisseling van atoomgeheimen ressorteren
onder deze afdeling en niet onder die van
prof. Joliot, aldus het blad.
Blijkens een bericht in de New York
Herald Tribune geven recente
skeletvondsten in het Noorden van Trans
vaal de Britse anthropoloog prof. Robert
Broom aanleiding tot de conclusie, dat
thans niet langer meer van een ent-
brekende schakel in de ontwikkeling
van aap tpt mens kan worden gesproken.
Reeds eerder in de laatste vijf en twin
tig jaar zijn vondsten gedaan, die over
gangsvormen kunnen zijn van de aap
mens tot wezens, die zoveel overeenkomst:^
vertonen met de mens, dat de wetenschap
niet in staat is. een scheidingslijn te trek
ken. Te Swartkrans- werd een schedel ge
vonden met een zo ruime hersenholte, dat
men haar bijna stellig aan een mens moet
I toeschrijven, hoewel de bijbehorende kaak
zwaarder is dan de menselijke. In het
I zelfde gebied zijn onlangs twee kaken ge-
I vonden die bij een klein maar echt
mensentype behoren. „Er ontbreekt biijk-
l baar geen enkele schakel meer, we hebben
de gehele serie", verklaarde prof. Broom.
Bijzetting urn uit Indonesië
In Nationaal Monument
Eind vorig jaar werd per K.L.M.-vlieg
tuig een urn naar ons land overgebracht
met aarde van 22 Indonesische erevelden,
I waar onze gesneuvelde militairen en
slachtoffers van het verzet in de Japanse
bezettingstijd begraven liggen. De urn
werd voorlopig geplaatst in de Grote
Kerk in Den Haag in afwachting van de
bijzetting in het Nationale Monument op
het Midden-Damterrein te Amsterdam.
Deze plechtige bijzetting zal op Zater
dag 29 April geschieden. In de morgen
wordt de urn overgebracht naar de Nieu
we Kerk te Amsterdam, waar 's middags
om halfdrie een herdenkingsbijeenkomst
wordt gehouden. De minister zonder por
tefeuille. de heer L. Götzen, zal in de
Nieuwe Kerk een rede uitspreken.
H M. d* Koningin en Z.K.H. de Prins
der Nederlanden hébben het voornemen'
te kennen gegeven om de plechtigheid bij
te wonen.
Na de herdenking in de kerk zal de urn
worden overgebracht naar het Midden-
Damterrein. ter bijzetting bij de urnen
met aarde van onze elf provinciën. Mi
nister Götzen en de burgemeester van
Amsterdam zullen daar het woord voeren.^
De General Muyr brengt
repatriërenden
Op 1 April is uit Tandjong Priok naar
Nederland vertrokken liet troepenschip
General Muyr met 1518 pasagiers. Aan
boord bevinden zich de volgende onder
delen van de Kon. Landmacht: 16 R.V.A. t
(regiment veldartillerie). 18 R.V.A.. 18
en 32 A.A.T. (aan- en afvoertroepen) 'en
6e HupVa (hulp verbandplaats afdeling).
(Van onze Londense correspondent)
Wat het leger bericht was in oorlogstijd, zijn Engelands financiële kwartaal-verslagen
thans, want van de economische worsteling met de buitenwereld, met name Amerikf.
hangt voor Groot-Brittannië's toekomst alles af. Het dollartekort was hard op weg een
permanent instituut te w«Jfden. Vandaar "dat Cripps' onthulling in het Lagerhuis, dat
het dollarspook tenminste|| de afgeldpen drie maanden verjaagd is. grote tevredenheid
heeft gewekt. Het is voor de eeAte maaF*inds de MarsAall-hulp in 1948 begon, dat de
handelsbalans van het sterlinggebied een 'dollarsurplus vertoont, geheel onafhankelijk
van de hulpuijkeringen. Het gunstige saldo v"an 40 mlllioen steekt lichtend af tegen het
deficit van vorig'jaar. dat b.v. in het derde kwartaal nog 539 millioen dollar bedroeg.
Resultaten geflatteerd
De devaluatie bracht het keerpunt. Eind
1949 was het tekort reeds tot 31 millioen
teruggelopen De goud- en» dollarreserves
zijn thans sinds September 1.1., toen de
devaluatie een feit ward, met 600 millioen
dollar toegenomen en bedragen n«T 1984
millioen. hetgeen niet zo ver beneden het
peil is van Maart 1948. toen de totale re
serve 2241 millioen bedroeg, een bedrag,
dat Cripps als, het absolute minimum voor
Engelands financiële# veiligheid beschouw
de. Het maximum aan reserves werd be
reikt aan het eind van 1946, namelijk 2696
millioen. hpt minimum was 1340 millioen
in September 1949.
Engeland hbeft echter thans nog geen
enkele reden tot zelfgenoegzaamheid, want
het zal nog moeten blijken of de gunstige
ontwikkeling van de handelstoestand zich
zal kunnen voortzetten. Het derde kwar
taal van het lopende jaar zal daarvoor het
bewijs moeten leveren, «yndat dan ver
schillende tijdelijke factoren niet meer
aanwezig zullen zijn. Verder zal de
MarshaU-hulp dit jaar kleiner zijn, terwijl
tevens jan het licht zal komen of de de
valuatie ingrijpende invloed zal uitoefenen
op het loon- en prijspeil.
Het bevredigend^ resultaat is hoofdza
kelijk het gevolg van de drastische in
krimping van de dollaraankopen door het
sterlinggebied als geheel en de verhoogde
export naar Amerika en Canada.
y Voorzichtig optimisme
Men legt ln Londen thans een voorzich
tig optimisme aan de dag. omdat, men ge
looft, dat de niet-tijdelijke factoren, welke
de ommekeer in de dollarsituatie hielden
bewerkstelligen, blijvende invloed zullen
uitoefenen. Deze factoren zijn: de inkrim
ping van de import en de vergroting van
dq export, alsmede het eindigen van dol
larbetalingen aan niet-dollarlanden.
Een noodzakelijke voorwaarde voor het
voortgaan in de goede richting is, dat En
gelands prijzen concurrerend blijven Een
nieuwe economische terugslag in de Ver.
Staten zou eveneens het bereikte resultaat
weer ongedaan maken. Ook is het moge
lijk. dat tiet Amerikaanse Congres de uit
staande Marshall-hulp zal verminderen
yegens de gunstiger gang van zaken in het
sterlinggebied of dat dit roekelozer met
dollars zal omspringen, nu de toestand niet
meer zo precair is.
Vast ftaat in elk geval, dat or nog veel
gebeuren moet vóór Engeland helemaal
op eigen benen kan staan en dat het strikt
zal dienen vast te houden aan zijn tot nu
toe gevolgde dollarpolitiek Het zal op
de duur de nodige exportgoederen moeten
produceren tegen de juiste prijzen eaj
kunstmatige hulpmiddelen als importres
tricties overboord moeten gooien.
Eeti permanente oplossing van het dol
larprobleem is echter pas mogelijk, als
de dollarlanden bereid zijn de buitenwe
reld als een gelijkwaardige handelspartner
te behandelen. Dit was ook het thema van
Montgomery's tafejrede aan het jaarlijkse
diner der Pilgrims, toen hij weer één van
zijn gebruikelijke escapades maakte naar
ander terrein dan het strlkt-militalre.
Indonesische vriendschap
belangrijker dan Nederlandse
In zijn tot heden geheim gehouden me
morandum inzake de voorgestelde politiek
van de Verenigde Staten met betrekking
tot bet Verre Oosten, dat hij in' Augustus
1949 bij het State Departement indiende,
noemde prof. Owen Lattimore Indonesië
en het bestuur onder Ho Tsji-Minh in
Vietnam de twee toetsstenen ln Zuid-
Oost-Azië.
Hierop zullen de leiders van dé ver
scheidene nationalistische bewegingen het
verschil bepalen tussen hetgeen verkregen
kan worden door vriendschappelijke sa
menwerking met de vertegenwoordigers
der Ver Staten en wat bereikt kan wor
den door rechtstreeks trotseren van het
Europese land. dat sterk de economische
steun van de Ver. Staten heeft.
Indien al de onderhandelingen tussen
de Nederlanders en de Indonesiërs, die
voor een groot deel door de welwillende
aandrang van de Ver. Staten tot stand
kwamen, een oplossing tot gevolg hebben,
die in Indonesië te veel uitgestelde hoop*y
schijnt in te houden, terwijl de weerstantf
in Indo-Chlna onder Ho Tsji-Minh steeds
meer vervulde hoop gaat betekenen, zal
het resultaat in geheel Zuid-Oost-Azië |n
strijd zijn met de belangen der Ver Sta-
ten. De voldoening of ontevredenheid van J
het volk ln Indonesië zal grotere reacties
teweeg brengen dan cle voldoening of on
tevredenheid van de Nederlandse publieke
opinie, alaus Lattimore. die door senator
McCarthy „één der belangrijkste spionnen
van Rusland" is genoemd.
TTTEET U, wat m'n ««rata Indruk waa
van BraaliiëNee, niet van mU
maar van Tom Whittaker. de manager
van Arsenal, dat aogle u weet enige tyd
terug door Zuid-Amerika getoerd heeft.
Nou, zeg het maar Tom
„Waar ik Ook kwam. in Rlo de Janeiro,
*|n Rlo de Plata, overal was de Jeugd aan
het voetballen. Er kon rfergene een stukje
bouwgrond s«n. een armetierig geiten
veldje At alleen maar een brok koolas. of
er werd een bijl 09 gegooid en dan maar
voetballen. Jongens, van de vroege ech
tend tot de late avon^L -
"Vfou, om dit te kun^pn zien had Tom
Whittaker nieL^b ver van buis ba-
hoeven te gaair.Def' moet hij straks eena
komen kijka^al» hier het Paasschool-
voetbaltoufflooi begint. Ik weet al niet
mee'r 'ho/'eel jontens er aan meedoen, ik
herinner me all eelt nog de noodkreet van
Jacques ven Priel, die geloof ik driehon
derdvijftig scheidsrechter* moest hebben.
En als Tom het stulpje van Eric eens
de eer van een bezoek wil aandoen wil
ik hem gaarne vergezellen naar wat door
junior en z'n vriendjes genoemd wordt
de beef'.-zijnde een drassig stukje gront,
aan de peripherie van de stad. Hi" ver-
beeldt junior zich de ene dag. dat hij
grondwerker is en tot z'n nek toe In het
water moet staan om daags daarna alleen
te mogen worden aangesproken met Faas.
Wat deze knapen hier, door plassen en
kuilen, met een bal kunnen doen. zou niet
alleen Tom Whittaker. maar ook Ratje
Verlegh interesseren. Ik sta er dikwijls
met meer .tudie naar te kijken dan naar
een wedstrijd van eerite kla,sers. Ik ken,
ln navolging van m'n vriend Töm. die z n
landgenoten met de Brazilianen vergelijkt,
«ok tot een paar merkwaardig* vtrgelij-
jun»or op de beef
kingen gekomen. De Engelse voetballer
heeft z.'n kostbare benen zo goed be-
schermd. dat hij sprekend lijkt op het
Michelin-mannetje, de beefvoetballer
speelt doorgaans met z'n kousen qp z'n
»nkels- De Engelsman beschouwt een
aneler, die drie keerlmet de bal dribbelt,
als een ergernis, vopr de beef is hij een
virtuoso. Engels voetbal eist dat de bal
sneller gaat dan de speler in de beef
verdwijnen ze dikwijls allebei in de mod
der Als de Engelsmdn z'n kalmte verliest
sebruikt hij meestal z'n voeten en soms
r'n lichaam junior gebruikt zijn vuisten.
Na de wedstrijd drinkt de Engelsmtfn thee
-n gaat naar bed om de volgende dag fit
te zijn voor een partijtje golf gis junto*
Jan Stender wordt meer en meer een
machtig man. Hier ziet men Nellie Theiler
de kampioene van Zwitserland op de 100
meter borstcrawl, by hem in de leer.
„Niet zó. maar zózegt Jan.
Naar wij vernemen zal een bondselftal
op Zaterdag 2? Mei in Den Haag op het
VUC-terrein een wëdstrijd spelen tegen
het Engelse tourteam Middlesex Wande
rers; aanvang 4 uur.
j
DIT is de laatste phase van een Mattheus-passie op etskoper,
die Rembrandt ons heeft nagelaten. Drie van de vier phasen
of staten, waarin de kunstenaar de plaat bewerkte, de eerste
phase in twee afdrukken op perkament, vormen op de ten
toonstelling van de verzameling van de heer en mevrouw
I. de BruVn—van der Leeuw in 'het Museum Boymans de
climax.
We mogen hier zeker spreken van „een Mattheus-passie op
etskoper want afgezien van de voonstelling. Golgotha, is er
nóg iets in gegroefd, n.l. een drama van aandoeningen, dat
Rembrandt kwelde tot in het diepst van zyjn ziel. Snijdend met
de scherpe burijn in 'het harde koper van de etsplaat compo
neerde Rembrandt dus niet alleen de tragedie van Christus. In
reeksen Van parallelle krassen schreef hij ook hartstochtelijk
zijn eigen leea.
De hier afgebeelde voltooide staat van zijn passie zou men
kunnen noemen een in inkt gedrenkte visuele transpositie van
het slotkoor van Bach's meesterwerk: „Wir setzen uns mit
Tranen nieder".
In gelukkiger jaren groefde Rembrandt het polyphone begin-
koor: „Sehet! Wen? Den Brautigam"
Van die gelukkiger jaren trilde nog altijd, ondanks het verlies
van Saskia. een nagalm door in de eerste staat van de ets, die
wemelde van figuren, moordenaars en snikkenden, wier ge
stalten in de vierde, laatste staat in duisternis verloren gingeti.
In 5ën grote lichtval woelde Rembrandt met zijn burijn al die
figuren van de passie, zoals Mattheus ze in zijn evangelie ten
tonele voerde uit het glanzende vlak van de metalen plaat op.
de blinde drijvers om het kruis die vals getuigden en ruig
hadden geschreeuwd om vrijlating van Barabbas op het Paas
feest die gehoond en gegeseld hadden en Christus de spijkers
door' de handen hadden gedreven en dan de onthutste ge
lovigen. wie men de koralen van het gelaat kon lezen, en voor
al die ene mens. die zich maar te laat in het stof werpt en
klaagt: „niet zij zijn moordenaar, ik ben het", en tenslotte de
Romeinse centurio. wiens ziel overloopt van wroeging, de
wroeging die nazingt in Bach's aria's „Buss und Reu" en
„Erbarme dich".
Met innige liqfde drukte Rembrandt die eerste staat op ver
schillend papier en ook op perkament af. Hij beschouwde de
plaat als een hoogtepunt in zijn reeks etsen van het Nieuwe
Testament Maar zoals hij altijd streefde naar vervolmaking, zo
liet hij het niet bij deze staat. Hij ontdekte zwakheden in de
tekening. Hier kwam een rechterarm niet goed uit daar kon
iemand zeggen dat er een been ontbrakHij sneed opnieuw
in de plaat, verjongde haar, drukte wéér. nam de plaat ten derde
male onderhanden, verfijnde de voorstelling nog eens. detailleer
de scherper, schiep nieuwe contrasten.Zeer wel mogelijk
liet hij de etsplaat toen jarenlang rusten. Een moeilijke tijd
I brak voor hem aan «wat niet verhinderde, dat hij met onblus-
1 bare ijver voortwerkte). Hij ging failliet. Hij moest afstand doen
van zijn kostbare verzameling kunstvoorwerpen. De veiling
daarvan moet hem zeer hebben aangegrepen. Toen vond hij de
I „vermoeide" plaat van Golgotha .terug, „vermoeid" door de vele
I afdrukken die ervan waren gemaakt, want in de pers leden de
lijnen. De scherpe bramen, die door de snijdende burijn waren
I opgedreven en die de inkt vasthielden, waren gesleten. De inkt-
I gleuven waren geen hartstochtelijk gegroefde goten meer die
bij het afdrukken onder de pers hun fluwelen lijnen aan het
1 papier gaven. De plaat was uitgeput. Maar zij had ook nooit de
staat bereikt waarin Christus aan het kruis zijn „Eli. Eli. lama
sabachtani" sprak, „Mijn God. mijn God. waarom hebt Gij mij
1 verlaten
Er was grote droefheid en duisternis in R'embrandts hart. Hij
moest dat ogenblik in beeld brengen waarvan geschreven is, dat
van de zesde ure aan er duisternis over de gehele aarde kwam.
Dus ten vierde male nam hij de etsplaat voor zich. Hy schuurde
j partijen, die hem te barok leken, weg, klopte de plaat aan de
achterzijde weer op, stak er de burijn opnieuw in en sneed de
I duisternis in, striemde haar als het ware ln het koper, heftig
I bewogen, de pols gespannen van de kracht, die het hem kostte,
want op de ongeprepareerde plaat mocht geen zuur inbijten, de
burijn graveerde direct, diep en vast. in het metaal.
I Tal van figuren zonken weg in donkere partijen. Een paard,
dat omgewend had gestaan, werd met de kop naar het kruis
gericht. Het steigerende paard van de knielende Romein werd in
het diepste donker teruggedrukt. De contouren kerfde Rem
brandt zo diep, dat de bramen bij het afdrukken in het Ja
panse papier zouden snijden. De verstokte moordenaar zag
het licht niet meer de berouwvolle mocht de grens van de
lichtval nog naderen. In de verdonkering viel de console onder
de voeten van Jezus weg. Het lichaam hing Met tere kerfjes
werkte Rembrandt op het stervende lichaam door, tot hij er een
aangrijpende plastiek in had gebracht. En zo bereikte hij, door
eigen leed gedreven, het moment van het „Eli, Eli. lama sa
bachtani", nadat het voorhangsel van de tempel van boven tot
beneden gescheurd was en de Romeinse centurio bevreesd had
gezegd: „waarlijk, deze was Gods Zoon".
Met een gedruis van regenstraal-strepen voltooide Rembrandt
tenslotte deze laatste phase van zijn compositie
„Wir setzen uns mit Tranen nieder". Het slotkoor van
passie. De laatste sta'ht.
Een aangrijpende climax vormt deze ets met de afdrukken
van de andere staten op de tentoonstelling in Boymans.
Rembrandt is er de verkondiger in van het expressionisme
var) de 20ste eeuw.
W. WAGENER.
gATERDAG 8 APRIL 1950
TWEEDE BLAD - PAGINA 3
JAAP KRONSELAAR kijkt met welgevallen zijn nieuwe woning rond. wrijft
vergenoegd de handen. Eindelijk is het er toch van gekomen! Wèg zijn ze uit
dfe oude straat, waar hij meer dan twintig jaar gewoond heelt, twintig jaar: waar
blijft de tijd? Tja. het had moeite gekost de woning te krijgen, geloop en gezanik,
maar je moet in die dingen een beetje geluk hebben. Geruild had hij met een
echtpaar, dat de kinderen groot had. getrouwd, en dan wordt zo'n huis tfllicht te
groot voor twee mensen, hoe gaat dat? Het was al een tijd in de pen geweest,
de oudje* zagen op tegen de verhuizing, maar nu het voorjaar was gekomen, waren
ze tot de stap overgegaan, 't Kwam prachtig uit. vond Jaap, nu waren ze met
Pasen fijn op stee.
T ANGZAAM staat hü op uit zijn stoel.
gaat, de handen in de zakken, voor het
venster staan en kijkt naar buiten. Fijn
uitzicht heeft-ie hier, heel wat beter dan
in de ouwe woning, daar kon je met per
missie bij de buren op tafel kijken. En
dan. voor Jöns is 't ook een hele ver
betering, vooral nu de kinderen groter
worden. Het was daar op 't laatst behel
pen geweest tot je or benauwd van werd.
Je kan 't al goed aan de dagen zien",
onderbreekt Jans zijn milde gedachten.
Ze steekt het theelichtje aan. scharrelt
bedrijvig met kopjes: Jans heeft iets
moederlijks in haar doen. „Zal ik je 'n
bakje inschenken?" vraagt ze, met haar
zachte stem.
Welja, waarom niet? 'n Bakkie thee
valt er altijd wel in".
WJeap slurpt behaaglijk zijn kopje leeg,
zW het behoedzaam op tafel. „Bn Jans",
gaat zijn stem bijna teder, „hebben we
hier 'ri aardig woninkie of niet?"
Ja. de wóning is mooi, zegt Jans. Ze
tuurt op haar handen die -liggen stil in
haar schoot. Haar lippen trillen onmerk
baar bijna, maar Jaap ontgaat het niet.
Kom. zegt hij, en er is iets in zijn
stóm, waarmee men kinderen vermaant,
nou moet je niet meer piekeren over die
ouwe woning. We hebben er genoeg moe-
jans knikt. „We hebben er zeker moe
ten scharrelen, en erg ook. Maar 't was er
toch wel gezellig. De kinderen zijn er
geboren en ik was gehecht aan de
buurt
Buurt! schampert Jaap minachtend,
nogal wat moois. Op de tafel kijken bij
de buren. En dan die beroerde alcoof
Nqe Jans, we zijn. er een stuk op vooruit
gega*Bl
■rt Maar 't scheelt heel wat ln de huur,
werpt Jwns tegen. We verwonen hier bijna
acht gulden en weet je hoeveel belasting
er bijkomt? Al verdien je een tamelijk
loon. zonder de kinderen zouden we het
vast niet kunnen betalen.
Daar heb je gelijk aan. stemt Jaap
toé. Als we de jongens niet hadden,
waren we nooit verauisd Maar konden
we langer in dat alcoofje blijven slapen?
Konden we Joost langer genoegen laten
nejnen met dat hok op zolder? Nee na
tuurlijk! Dat gaat goed zolang de kinde
ren niet zelf verdienen. Maar als ze gro
ter worden, gaan ze eisén stellen, dat is
gewoon Enfin, ze hebben nou allemaal
een lekker fris kamertje en zo hoort
het ook.
Jans zwijgt. Ze weet: Jaap heeft gelijk.
Jaap hééft altijd gelijk. Heel haar leven
door heeft Jans zich zo'n beetje laten
leiden. Door moeder eerst en later door
haar man. O, Jaap is een beste kerel, hij
Jdtoegt voor zij R gezin als een paard,
Waar Jaap houdt feitelijk de touwtjes in
handen En als hij zo doorslaat, zwijgt
Jans maar
Peinzend gaan haar ogen door de ruime
kamer Groat is die, veel groter dan haar
kamertje vroeger. Moet je die ouwe
mëübels eens zien staan, 't lijkt warempel
of ze verdrinken in de ruimte, zo hol en
ongezelligEven voelt ze een verlan
gen opkomen naar haar öude. knusse
kamertje Aiet de beste spullen: ronde
tafel, rood-beklede stoelen en glimmende
chiffonnièreDie stond daar^jo echt
ironk met de antieke beeldjes erop
aar^blik zoekt verlangend het oude
«eujsRstuk. daar staat het. tegen de lange
j/d. Het Jijkt net alsof 't hier niet thuis
hóórt, óf 't zó maar is neergezet om straks
Weggehaald te worden. En de andere boel
past hier evenmin, veel te ouderwets
Ach ja. ze begrijpt het wel: 't ging
daar niet langer, de kinderen werden te
groot. En je moet toch mee met de tijd.
Waar toch, onbewust, sluimert in haar
wt" verlangen naar het oude en vertrouw
de 'nest.
ia. zegt ze. instemmend knikkend,
ure h/bben hier een beste woning. Maar...
maar 't is hier zo ruim. alles staat nog
zo vteemd. Net of de meubels hier niet
tütkomen.
Daar heb je gelijk aan. Jans, stemt
Jaap toe. Eigenlijk moét je op een mo
derne woning ook nieuwe bullen heb
ben En wie zegt. dat we die niet
Jtrygen! Joost brengt nu kostgeld in. Dirk
Jaap verdienen al flink
Welja, vooruit maar! onderbreekt
;Jans opeens, nog nieuwe meubels ook!
Eerst de verhuizing, dan de onkosten
Ipor zeil en gordijnen Waar wil je-
•It allemaal van betalen?
w- Nee. eigenlijk weet Jaap dat niet.
Nou ja, 't hoeft niet direct, vergoelijkt
hij. geschrokken van zijn gedachten.
Maar toch. een mens kan nooit weten.
Misschien krijg ik gauw 'n paar extra
goeie weken, dan zuilen we wel 's kijken.
Je kunt al voor ^weinig geld van die
nieuwerwetse bullen krijgen
En wat wou je dan met onze ouwe
jneubels doen? vraagt Jans geschrokken.
Weet ik nog niet. 's Kijken wat een
gek er voor geven wil. Of, weet je wat.
we brengen die ouwe rommel naar de
zegt Jans. Ze heft haar
hand alsof ze Iets moet afweren. En wat
Wou je met die chiffonnière doen?
Die ouwe kast? Minachtend trekt
Jaap met de schouders, 't Zou me wat
waard zijn als ik die kwijt was. Hoelang
hebben we al tegeh dat ding aangekeken?
Hij is nog van moedèr, antwoordt
Jans zachtjes.
- Dan wordt het tijd, dat-ie*opgerulmd
wordt. Misschien is het ding antiek, dan
kunnen we er nog geld voor maken.
Plotseling, alsof hem een goede gedachte
invalt, vervolgt hij opgewekt: Weet je
wat. Jans? We brengen 't hele zaakje
naar de verkoping en schaffen ons voor
dat geld wat nieuws aan'
Je wilt mijn chiffonnière toch
niet hakkelt Jans. Ze kan de woor
den niet uit haar keel krijgen. Maar Jaap
gaat luchtig voort: Ja. we ruirten de
ouwe boel op en. kopen fijne, nieuwer-
familieg hun huisraad van Van Dalen be
trekken. daar zou mevrouw van op
kijken
Jans, degelijke Jans, laat zich door de
galante verkoper geheel inpalmen.
Mevrouw, bekijkt u nu eens dit
schitterende ameublement, stijl neo-
gothiek, dè grote mode. Prachtige afwer
king, eerste klas materiaal, moquette be
kleding, motvrij. Prima, prima! Wij ver
kopen minstens tien van deze exclusieve
ameublementen per week, alleen door
recommandatieDuur, zegt u? Goed
koop, mevrouw! Onze firma kan dit doen,
omdat wij het materiaal in massa inkopen,
hout. bekleedstoffen: magazijnen vol!
Dressoir, vier stoelen, twee crapauds,
uittrektafel. samen madr achthonderd en
vijftig gulden. Makkelijk te betalen, tien
gulden per week: wat zijn jn deze tijd
nu tien gulden? In anderhalf jaar is
mevrouw eigenares van een vorstelijke
inrichting! Och, eigenlijk kan mevrouw
er nog wel dat prachtige theemeubel
wetse spullen. Het moet er nou maar van
kommen, meid!
Reken maar niet, dat onze ouwe
meubels veel zullen opbrengen, werpt
Jans geschrokken tegen.
Veel of niet, weg gaan ze! En dan
kopen we een buffet van eikenhout, en
stoelen met dat zachte spul er op. d«tig
gewoon. In de stad heb ik laatst Izo'n
stelletje zien staan, mooi hoor!
't Zal nog wel een jaartje
meent Jans, het theekopje iets te
neerzettend. Enfin, je begint maar goed
zuinig te worden: geen sigaar, geen voet
balwedstrijd, je gaat maar goed spare nl*
Er Is iets in haai stem. dat Jaap hin\
dert. Hij voelt wel: Jans a^ooft er niets y
van. Wel verdorie! Als hirgezegd heeft,
dat er nieuwe meubels komen, dan kómen
ze er ook!
Een ogenblik staat hij in twijfel, dan
zegt hij opeens: Wanneer ik geen con
tant geld heb. koop ik ze desnoods op
afbetaling!
Je bent niet goed. valt Jans uit. Ja,
ze zal meubels op afbetaling kopen. Jans
met haar ouderwets gevoel voor degelijk
heid. Om je dood te schamen voor de
1011 ren.' Niks hoor! weert ze vreemd reso
luut af» Daar moet ik niets van hebben.
Stel je voor, dat ik geen geld heb om
te betalenom door. de- grond te
zinken!
Ach wat. de buren V weert Jaap af,
dacht je. dat die alles Jantje-contant je
kopen? Ik zou wel'es willen weten, hoe
die allemaal aan hun deftige spullen
komen. En wat maakt het tenslotte uit?
Of je nu vooruit gaat sparen of dat je
ze meteen in huis krijgt, dat is lood om
oud ijzer, 't Gaat net als met dex fiets
van Dirk: De jongen betaalt een daalder
in de wecken de k*Jus is af. Nee Jans.
laat dat zasKje maar aan mij over. En
geef mij nou nog 'n bakje thee, want ik
heb dorst gekregen van dat gepraat.
XpN WERKELIJK, het idee laat Jaap
Ej niet los. Wat is er feitelijk op tegen,
óók eens nieuwe spullen aan te schaffen?
Nu hij #r op gaat letten, kun je tegen
woordig alles weer op' afbetaling kopen.
Elk ogenblik liggen e- papiertjes op de
mat. allemaal met prachtige aanbiedingen.
„Betaal uit uw inkomen! On*e voorwaar
den vormen geen beletsel„Spreek met
Van Dalen en 't komt in orde'Boeken.
stofzuigers ijskasten, meubelen, alles
IRR9 KlaaS Mulder-
pracht van^en_ radio gekocht
op de/latl Heel
die krful omzijn werk. kortgeleden een
Twee-honderd-vijftig guldentjes me.
neer, en vijf procent incassökosten.
Maar nou heeft-ie wat degelijks, een
toestelletje, waar hij al de buren de ogen
mee uitsteekt En wat Klaas Mulder
kan. zou H(j niet kutmen? En Jaap zijn
besluit is: nieuwe spullen èn «jp afbeta
ling!
Een week vóór Pasen, op een Zater
dagmiddag, heeft hij zijn vrouw meege
troond. Alleen maar om te kijken, hoor!
Maar wanneer ze voor de winkel var.
Van Dalen staan, duurt het niet lang (of
ze zijn binnen ook.
En Jans eigenlijk vipdt ze het wel
leuk als een echte mevrouw behandeld
tc worden. Tjonge, wat eeir beleefde men-
s.'zijn'die verkopers' O. als mevrouw
eens wist hóé discreet de firma te werk
gaat' De kwitantielopers jijn volkomen
geïnstrueerd, daar kan niemand wat aan
merken, nette lui allemaal. En de leve
ring geschiedt met gesloten ^.wagens, zon
der reclame en zo. zéér discreet. Ja. gis
mevrouw eens wist wat voor eerite klas
bijnemen, met wielen, ja, de gróte mode
van negentienvijftig.
En als mevrouw nti bestelt, heeft ze
met Pasen de meubels thuis, ja^daar kan
ik voor zorgen. Dat is ook gezenig. niet
waar? Meneer is thuis, en de kinderen.
En er komt nog eens fanfilie oplopen,
altijd aardig, als je
hebt
je de boel dan in orde
Een PAAR DAGEN later brengt Jaap
de oude meubels naar het verkoop-
oude meubels naar het verkoop
lokaal. De volgende dag zal de nieuwe
boel komen, dan moet er ruimte zijn. Jans
heeft de chiffonnière ^leeggeruimd, alles
wat er uit gekomen is. ligt op een hoop.
Stil zit ze bij de tafel, haar vingers stre
len behoedzaam de lang vergeten dingen.
Een stapeltje portretten van gestorven
familieleden, en warempel: dat Is een
foto v>n Jaap en Jans in trouwcostuum.
Ach ja, dat Is al weer meer dan twintig
jaar geleden, waar blijft de tijd' Nóg ziet
ze Jaap en vader-ds^chiffonnière boven
brengen, dat pronkstuk>sttaar moeder zo
trots op was, maar dat ze tóch wegSelnjnk
bij hun huwelijkVader en moeo&f
zijn gestorven, al jaren. Ja, ja, alles gaat
voorbij, daar is gèen ontkomen aan, en
nou gaat de ouwe chiffomèrejjók weg
Teder strelen haar ving^^. een klein
dóqsjq. Voorzichtig maakt ze het open.
er ligt een klein lokje blond haar in. Dat
is van Jans' eerste kind, een meisje was
het. Vijf maanden is het geworden, het
heette net als Jaaps moeder: LenaEr
drupt een traan op haar hand. ze legt
het doosje opzij, haar gezicht staat droef.
Voorbij is dit alles, voorbij
Leeg wordt het nu in de kamer. Dirk
komt van zijn werk. hij kan meteen een
handje helpen, vindt Jaap.
Samen dragen ze de oude chiffonière
naar beneden.
Boven luistert Jans, ze hoort hoe de
kast tegen de treden bonkt. Daar bovenuit
fluit Dirk het Harry Lime-thema.
't Lykt of er een dooie wordt afge
dragen. mompelt Jans en ze snikt het uit
in de lege kamer.
HET PAASVUUR IS ONTSTOKEN
Op vele plaatsen in ons land wor
den op de vooravond van het Paas
feest grote vuren ontstoken. De
belangstelling ervoor is steeds zeer
groot zoals men op deze foto van
een Paasvuur te Denekamp ziet.
Links staat de Paa$slaak, waarop
een brandende teerton is geplaatst.
Daarom brandden er vuren in de
nacht, dat Ostara terugkeerde,
vreugdevuren!
In Drente en Twente branden die
vreugde-vuren met Pasen nog.
Weken van te voren begint de
dorpsjeugd aan het „Paasvuursie
pen Op platte wagens wordt de
„buit" opgetast. Liefst op hoge
punten worden de brandstapels
opgericht, zodat de vlammengloed
ver in de omtrek te zien is. Kleine
dorpen hebben maar één Paasvuur,
in de grotere heeft elke buurt zijn
eigen vuur. Dat mooier en groter
moet zijn dan de andere' Want
iedgr is trots op „ons vuur"!
Is de brandstapel gereed, dan
trekken de jongens nogmaals rond.
Want het verzamelde brandhout
zou door vocht wel eens moeilijk
vlam kunnen vatten. Dat moet
voorkomen worden! Daarom trekt
men nu rond om stroo, riet, oude
manden, oude bezems en derge
lijke, licht ontvlambare materialen,
bijeen te bedelen.
Bij dit „Paasbedelen" zingt men
een liedje. Naar de streek zijn de
woorden soms verschillend, maar
de inhoud komt altijd op hetzelf
de neer: stroo en riet en oude
manden, om 't Paasvuur mooi te
laten branden! Een paar van die
„bedel-liedjes" volgen hier:
Heb-ie nog wat te branden
Bess'ms of olde wannen.
Heb-ie ok een bossien riet,
Aanders brandt oes Paosvuur niet!
of:
Heb i och 'en olde mande,
Dte wie tot Pasen brande.
Heb i ock 'en bossien riet
Aors hebben tui t'eur 't Paasvuur
niet t
Nog een ander liedje, dat in het
Oosten van ons land veel gezongen
wordt bij het brandstoffenverza-
melen, is:
'n Busken, 'n Busken, veur mie I
Komt er van aaiend bie,
Je zult 't zo goed hebben alsetuie.
Geeft wat, holt wat.
Geeft ons arme jongens wat.
Hier woont een rijk man,
Die wel wat geven kan.
Veul zal-ie geven.
Zalig moog hij leven
Zalig moog hij sterven,
De hemel zal hij erven.
't Is moar eenmaol Ptiosen in 't Jaer
Vrouwe, he'j ou busken klaor t
Dat men niet bij den boer aan
klopt. maar diens vrouw om brand
stof verzoekt, heeft vermoedelijk
zijn oorzaak in het feit, dat het
versje z 0 oud is, dat het stamt uit
de tijd, toen de vrouw niet» alleen
het huiswerk verrichtte, maar ook
toezicht hield op de akkers, ter
wijl de man op jacht ging.
Krijgen de jongens niets, dan
uiten zij hun misnèegen hierovër
ook al weer met^aJ versje:
Daorbouen in de hemel.
Daor henk en pötjen met zemel.
En 'n pötjen met pierenkruut;
Daor kiekt de gierige duvel uut!
Vriend en vijand inéén
Een enkele maal ziet men ln het
midden van de brandstapel een
lange staak met in de top een teer
ton. De brandende teer verhoogt
natuurlijk tie vuur-werking en
geeft een wilder vlammenspel te
aanschouwen. De teerton is echter
een toevoegsel aan he% oorspron
kelijke, eeuwenoude gebruik. Wel
kan men dit toevoegsel verklaren
als men weet. dat ln sommige
streken midden in de brandstapel
een gaffelvormige staak wordt ge
plaatst* voorzien van een zonnerad
Het zonnerad is het eveneens oer
oude zinnebeeld van het leven en
leven en vuur horen onverbreke
lijk bijeen. Ook al is het vuur bij
tijd en wijle onze vijand, die ons
van het liefste berooft, toch kun
nen wij het vuur niet haten.
Vuur brengt gezelligheid in onze
huizen, het is de ziel van onze ma
chines, h>t is de trouwe wachter,
die soms mét ons waakt. Vuur is
het symbool van het energisch om-
hoogstreven. vuur is de triomf
over winterduister en winter-dood.
Waarom toch geen vuren rondom
onze steden, die kunnen vreugde-
branden als de Paasklqkken heb
ben geluid? Vuren, die onze ge
dachten omhoog voeren, die onzeJ
hoop doen reiken naar de verreB
horizonten van een nieuwe tijd.?
Waarin wij allen elkaar de hand j
reikgn en werken als het al-oude jl
vuur!
Onder ons verbrandend-wat nig)
waardig is bevonaen om te blijy
om daarna opnieuw te beginneyf op
gezuiverde grond.
Met vlammende moed. met laaien
de wilskracht, met brandend ver
langen en waakzame trouw.
Pasen - Lentefeest
'T'WEE Lentefeesten kenden da
1 oude Germanen. Het eerste
wiel in December. Ons Kerstfeest
is oorspronkelijk de viering van
de terugkeer van het Licht. Het
tweede Lente-feest was gewijd
aan de godin Ostara, de godin van
de morgen, het licht en de lente.
Het feest, gewijd aan Ostara, was
dan ook een feest ter viering van
de ontwakende Natuur na maan
denlange winterdommei.
„Pasen", hebben de christenen
dit feest van hernieuwing genoemd
Alleen in Duitsland herinnert de
.nam „Ostern" nog aan het Lente
feest van weleer. Een feest, dat al
tijd met grote luister gevierd werd
Het oude volksgeloof weet te
vertellen, dat op de morgen van de
eerste paasdag de zóndrie
maal opsprong, van vreugde over
de in Lente ontwakende aarde.
Luister, zij hef dan ook uiterst
primitieve, omgaf de oude Ger
maanse feesten en waar vreugde
is, heeft men behoefte aan licht.
Het Paa&fest vierden eertijds de Joden
ter herdenking aan de uittocht tut
Egypte. Bevrijd van de dwingelandy der
Egyptische Farao's trokken zij naar het
hun-beloofde laud Kanatin om daar een
vrij volksbestaan te lijden. Een nieuw
leven brak aan voor het Oude Volk.
De Christenheid herdenkt op het Paas
feest Je zate' opstanding. Vofcr hen bete
kende Iwt feest de vrijmming van de
vormelijke Mozaïsche wetten, de vrij
making van de mens.
dacht, de Stille Zaterdag, er direct
op volgende, bewaart de herinnering" aan
Jezus' verblijf in het graf. Deze Stille
Zaterdag was in feite de laatste sabbath
van het Oude Testament, een dag, waarop
men naar het vierde gebod der Tien Ge
boden rvtstte. Ook de vrouwen, waarvan
het Nieuwe Testament ons verhaalt,
rustten die dag, hoewel zij hunkerend uit
zagen naar de eerste dag der nieuwe
week om te kunnen zorgen voor Jezus'
lijk, een onnodige zorg. zoals haar later
bleek, toen zij constateerden, Hat Jezus
was opgestaan.
Op sommige plaatsen werd de stilte
van deze Stille Zaterdag verbroken door
de jeugd, die in de avonduren van die
dag. hetzij doör rommelpot <in Groningen
o a i. hetzij doer eon ratelmars (Limburg
en Drente kenden o.a. dit gebruik) een
.einde wilde maken aan de vasten.
796-97. Tripje was spoedig by het troepje.
Zodaar hebben we dg! wegloper'
zei hij. Foei, Krulletje, dat had Ik niet ven
je verwacht!
Krulletje, die op de arm van Rick zat.
kwispelde onschuldig met z'n wapperstaart
en keek oom Tripje met z'n ondeugende
oogjes aan.
Nou ja, lachte Tripje. Het ls ook wel
iets, dat hij daar opeens alle drie z'n
kleine baaajes zag aankomen!
Oom Tripje wandelde met Rick. Bunkie
en Oepoeti verder. Voor een melksalon
bleef hij «taan.
Wie gaat mee 'n kopje chocolade
drinken? zei hij.
Hoera, riepen ze allemaal, en dat
was duidelijk genoeg.
En zo zaten ze even later om een tafel
tje en smulden van de chocolademelk
Paattluntmercn fit -o**cn
Nauw verbonden aan de Paasviering is
het eten van het Paaslam, waarbij
men denkt aan Christus als het Lam Gods
Of het volk in het algemeen de zaak
zo geestelijk opvat is te betwijfeled. In
de hotels in Italië toch worden op het
Paasfeest Paaslammeren gegeten, smake
lijk toebereid.
Onze voorouders vierden in de tijd,
waarin het Paasfeest valt. hun lentefeest,
zij brachten hun offers en stellig zullen
onder het kleine vee de lammeren een
belangrijke plaats hebben ingenomen bij
de keuze van een offerdier.
Hoe lang heeft men in ons iSnd niet
gekend de „Paasossen". die keurig opge
tooid door de straten van steden en
dorpen werden geleid, met de bec^geling.
dat de klanten van de slager-eigenaar er
de beste stukken van konden bestellen,
terwijl het dier nog leefde.
lifi «/eren ran genvhvnkfn
Vroeger bootste men de offerdieren
meermalen na van doeg of boter Hat
eerste leidde tot het ontstaan van het
Paasbrood of Paasgebak, van het laatste
gebruik zijn de sporen vrijwel geheel
verdwenen. Ouderen herinneren zich mis
schien nog de Paaslammetjes van boter. 1
die vóór 1914 de melkboer aan zijn klan- I
ten ten geschenke gaf. De ogen werden
voorgesteld door krenten, oren en staart
door Daltnblaadjés. Meermalen sóhonk de
bakker zijn klanten'een Paasbroód.
Duitsland kent een Rooms spreókwoórd:
„D«m ist's wohl^wie dam Bfarrer am
Ostertag! Men derikt daarbij, dat de vele
ambtsbezigheden van de pastoor in de
Vastentijd met Pasen voorbij zijn. Mis
schien ook wel aan de vele Paaseieren en
andere geschenken, die hij op die dag
krijgt. In het Oosten van ons land werd
trouwens ook de Protestantse geestelijke
bedacht met liefst veelkleurige eieren en
andere geschenken. Ook dit gebruik is
na de oorlog grotendeels verloren gegaan.
Het Paasfeest is het oudste*feest der
Christenheid, dat men liet aansluiten bij
Christus' lijden op het Joodse Pascha. De
Christenen uit de heidenen voelden meer
voor het symbool van de zon. dan voor
dat aan het Jodendom ontleend. Het
grote feest was helaas maar al te vaak
een gelegenheid voor pogroms en in de
oude Christelijke kerk ontbrandde reeds
HUUdeerbiïdPvoif de Joodse wet vierden
de Christenen in Klein Azië het Paasfeest
op 14 Nisarv. hun feest omvatte het
pascha staurósimon en anastasimon.
welke Griekse namen betekenen: het
pascha van kruisiging en opstanding. Zij
gewaagden van een. overlevering, volko
men in strijd met-de woorden uit de
Twaalf Artikelen des Geloofs: „ten derden
dage opgestaan van de doden". De strijd
hierover begon tussen bisschip Polykarpos
van Smyrna en bisschop Anicetos van
Rome. Omstreeks 190 na Christus sprak
Paus Victor van Rome zijn banvloek uit
over de dwaling. Lang nog verzette men
zich in het Qosten, doch allengs kreeg in
TN ON LAND hecht men veel waarde
A aan de weervoorspellingen. In de
volksmond komen nog vele rijmpjes vopr,
die wijzen op de verhouding van het weer
tot de kerkelijke feestdagen.
7.0 hoort men te Roermond zeggen:
Met Kerstmis aan de deur
Met Pasen aan het veur (vuUr).
Een ander rijmpje luidt:
Een Kerstmis, die u buiten ziet
Een Pasen straks met kou u biedt,
of wel:
Geeft Kerstdag warme zonneschijn.
Dan zal *er te Pasen nog houtvuur zijn.
Nog sterker js de voorspelling:
Vliegen op Kerstdag de muggen rond
Dan dekt op Pasen het ijs de grond
Bekend is ook de uitdrukking:
Groene Kerstmis Witte Pasen'
Een andere weerprofeet drukte hetzelfde
begrip als volgt uit:
Een witte Kerstmis maakt een groene
[Pasen
Weer een ander zei:
Hangt 't ijs met Kerstmis aan de
[twijgen.
Ge zult met Pasen Palmen krijgen.
TN SOMMIGE streken trekt de jeugd er
1 op de eerste Paasdag' al vroeg op uit,
om familie en vrienden die de j»ngelui
dan het liefst nog in bed aantnrtfen, te
onthalen op klappen met bloeiende wil-
gentakken. welke met hun katjes het
zinnebeeld van gezondheid zijn. Natuur
lijk -taa't dit z.g. Paasklappen. evenals
zoëele Paasgebruiken In verband met het
oude heindense Lentefeest, dat men vierde
orp uiting te geven aan zijn blijdschap,
dat de lange, donktere winter voorbij was
en de natuur weer alPerwegen-, nieuw
leven te zien gaf
ln het Overijselse stadje Oostmnrsum
kënt men op Pasen qok een zeer eigen
aardig vermaak: het vleugelen, waaraan
jong en oud meedoen. Hand aan haad
trekt een grote stoet al» een lange slinger
door de straten en ook* dwars door óe
hujzen. waarvan d« voofc- en achterdeur
openstaan. Onder het zingen van speciale
Paasliederen voqrt men huppelend deze
zonderlinge tocht uit.
Ook in Zuid-Ldmburg kent men een
dergelijke huppddans. hand in hgnd do >r
de straten van steden en dorpen trekkend
Men spreekt daar van een crèmignon'.
de derde eeuw Rome's opvatting de over
hand.
De Zondag was de aangewe?eir4lug
aan Jezus' opstanding te denken.
die na de Goede Vrijdag Langzarrw*#'
smolt»deze sam.-n met Pasen. F.n
na Christus stelde het Concike van
het Paasfeest algemeen vast op de Z
na 14 Nisan, de Joodse datutn vo'
Paschaviering. De herleiding van, .-.o
Joodse datum werd aldus gcformuleer 1:
de earste Zondag na de eerste volle
maan van 4e jonte, dus pa 21 Wtart En
nog heden tentiage heeft men deze datum
vastgehouden.