De Spanjaarden gaven er
gauw de brui van
AVONTUREN IN HET DUSTER
Het is al geen goud
wat er blinkt
TUINBOUW-MALAISE
Uitverkoop van een stadswijk
Franse weermacht is zwakker
dan de Zwitserse
Verraad van Kitty ten Have
is niet bewezen
KRUIDIGE HISTORIE - III
Een „Streber" vond
de dood
Explosies te Portsmouth
te wijten aan sabotage
Splitsing tussen links
en rechts in de P.N.I.
Amsterdams politietoneel
naar Davos
Grote schilderijendiefstal
in Zwitserland
De Fransen vonden
het zilver niet
INTERNATIONALE STUDENTENSTAD
IN PARIJS JUBILEERT
PARATYPHUS MINDER KWAADAARDIG
DAN BUIKTYPHUS
Besmetting via worst,
.melk en kaas
Rapport over een tweede
luchthaven
Zelfs de beste producten
dikwijls onverkoopbaar
DE VERENIGDE STATEN BOUWEN STUWDAMMEN
Onkruid
In zee verdronken
GEHEIME ACTIES IN BE BEZETTINGStIiD
Van Engeland in de nacht de zee overgestoken
om in Engels uniform op het Gevers
Deynootplein te telefoneren
Mannen met moed
en fantasie
kunstnieuws
Nederlands voor de jeugd
van Zuid-Afrika
Loonbelasting bij over
uren en tariefloon
Zo gaat het in Amerika
Koop een huis (voor 5 dollar) en
het mee!
neem
Ruim baan voor een
nieuwe avenue
Munten, die eigenlijk geen munten waren
Moeilijk probleem voor
ministerie-Pleven
Liquidatie door K.P. bij de Krijgsraad
Drie van de 7 illegalen
buiten vervolging
Zonder reden in arrest
Zuidmolukse leider
zou gevlucht zijn
Overheid zal bouw van
ziekenhuizen steunen
ÏWEEDE BLAD - PAGINA 2
WOENSDAG 26 ÏUCt 1950.
«*ht h.d op een blondere bevorderlnV De tawilïïing va„daf"SkÏ'
Portugese koning maar weinig hebben gekost maar hij voelde er toch niet*
n. eon voorbeeld ronden ongetwijfeld heel «t mee? ?erè??k.n om ïïvorder.nJ
komen. Magaliaan was over deze koninklijke afwijzing zo verbolaen rtnt hu ii
Karei V van Spanje aanbood, voor hem de Molukken opnieuw te ontdekken Hn° was
helft van de
zen, dat de Molukken volgens Pauselijk voorschrift
wereld behoorden.
Hij vertrok in 1519 en vond inderdaad
een passage, die naar hem werd gedoopt
en bekend werd als de Staat Magelhaens.
(De speJJing van namen was in die tijd
nogal losjes; Spaanse kaarten gebruiken
andere namen dan Hollandse en ook op
verschillende Hollandse kaarten zijn ver
schillen iin spelling te vinden). Kort nadat
Magaliaan de wereldkaart met een straat
had verrijkt liet hij het leven. De schepen
hadden destijds maar weinig levensmidde
len aan boord die lang goed bleven, dus
onderweg moest hier en daar worden ge
proviandeerd. Waar Magaliaan met zijn
vloot binnenliep, eiste hij de nodige le
vensmiddelen op als een schatting, die de
bevolking aan de koning van Spanje was
verschuldigd voor de eer. door hem ont
dekt te zijn. Bij een van die gelegenheden
bedankten de eilandbewoners voor die
eer. Er ontstond een woordenwisseling,
,waarbij de Spanjolen hun musketten lie
ten spreken, terwijl de bevolking met gif
tige pijlen antwoordde. Magaliaan verloor
in de drukte zijn zware helm. werd door
een pijl in het hoofd getroffen en stierf.
Van de vijf schepen waar hij mee was
vertrokken, kwamen er tenslotte, na veel
omzwervingen, twee voor Tidore terecht,
ih 1521. (Dit waren wel zakenreizen, waar
wij ons nu nauwelijks meer een voorstel
ling van kunnen maken!). Toen de sultan
van Tidore vernam, dat deze nieuwkomers
vijanden van de Portugezen waren, ont
ving hij hen hartelijk en wilde hij hen
liefst zo lang mogelijk vasthouden. De
Spanjaarden sneden
neei
Wat vooraf ging: Eeuwenlang ston
den in de Molukken de vorsten van
Ternate en Tidore. twee kleine
eilanden, die elk de kern vormden
van grotere eilandenbonden, als
aartsvijanden tegenover elkaar. Be
gin 1500 knoopten de Portugezen
handelsrelaties met Temate aan en
bouwden daar een fort. dat een be
dreiging vormde voor Tidore. Maar
de Spanjaarden, concurrenten van
Portugal, waren er ook nog!
geweldig
Spanjaarden
neerden de Portugezen in de
hun gastheer, maar durfder
inmiddels nogal gammele
klei-
ogen van
maar durfden met huo
jal gammele schepen toch
niet langer in de buurt van hun concur
renten blijven dan nodig was om een la
ding oude kruidnagelen in te nemen. Zij
vertrokken zonder op de nieuwe oogst te
wachten, met dé belofte, spoedig te zullen
terugkomen. Wel hadden zij voordien ge
probeerd, hun lading aan te vullen met
specerijen van Ternate. maar de sultane
van Ternate zwichtte noch voor beloften,
noch voor bedreigingen en bleef haar Por
tugese vrienden trouw. De Portugezen
kwamen inderdaad terug op Tidore en
bouwden daar een versterking
Zo zaten de Spanjaarden en Portugezen
tegenover elkaar, probeerden elkaar vlie
gen af te vangen en waagden nu en dan
een overval. Lang bleef dit nieuwe, ha
chelijke machtsevenwicht niet bestaan.
Weldra kregen de Spanjaarden nieuwe
belangen, hun ondernemingen groeiden
hen een beetje boven het hoofd. Cortez
was bezig, in Mexico een verfijnde In
heemse cultuur uit te roeien voor vuig
geldelijk gewin en déér was geen concur
rentie en de belofte van veel goud. beter
nog dus dan kruidnagelen, die eerst ver
handeld moesten worden om goud op te
leveren. Karei V voelde niets voor het
onophoudelijke geharrewar in de Moluk
ken en verkocht in 1520 zijn Molukse
rechten voor een ronde som aan Portu
gal.
Tweede sultansmoord
Het boterde geleidelijk aan niet zo goed
meer tussen de Ternatanen en hun Por-
opnieuw lei
door handen van zijn eigen mensen het
loodje. Hij had verbittering gewekt om
dat hij de Portugezen steunde in de ver
spreiding van het Christendom en werd
door verontwaardigde Islamieten ver
moord, waarna de nieuwe Christenen
nogal prompt afvielen en in een kleine
„bersiap" heel wat Portugezen werden
afgemaakt. De overblijvenden voelden
zich alleen nog binnen hun vestingen vei
lig. Onder een goede Portugese landvoogd
herleefde het Christendom weer. maar
de moeilijkheden waren niet van de lucht
De Portugezen bemoeiden zich herhaal
delijk met het binnenlandse bestuur, zet
ten sultans die onwillig waren af en dan
volgde weer een regentenregering met
alle hofintriges die daar bij horen, tot de
nieuwe sultan oud genoeg was om het be
stuur over té nemen.
Tidore kreeg nog eens bezoek van de
Spanjaarden, die daar door ongunstige
wind tegen hun bedoeling in en ondanks
het Verbod van hun koning Karei V kwa
men aanwaaien. Toen Lissabon bij Karei
protesteerde kregen deze Spanjaarden op
dracht. hun biezen weer te pakken. De
Portugezen hadden dus in de Molukken
het rijk alleen, maar desondanks was hun
macht niet solide. Ze hadden onderling
ruzies, kregen te weinig steun ujt Malakka
en gedroegen zich als halve wilden,
waarbij de Ternataanse vrouwen niet over
verveling konden klagen. In dat laatste
kwam enige verbetering, toen in 1546 de
Jesuit Francisco de Jassu y Javier op Ter
nate kwam. de beroemde Franclscua
Xaverius. Deze pionier maakte veel be
keerlingen. zelfs de moeder en de zwager
van de toenmalige sultan gingen tot het
Christendom over.
Daarna ging Xaverius naar Japan. Bij
een poging om het geheimzinnige China
binnen te komen zou hij later om het leven
komen. Niet alleen Mammon had in die
tijd zijn toegewijde dienaren!
Vfouui van gemengde Portugees-Terna-
taanse afstamming, of zoals Valentijn
het noemde Een Mlstiee Vrouw".
Deze klok uit 1603 riep de Portugezen op
Ternate ter kerke sloeg later de uren
voor het K.N.I.L. én luidt ook nu nog
over het eiland.
Premier Clement Attlee heeft het
Lagerhuis medegedeeld, dat het ont
ploffen van de negen munitieschuiten te
Portsmouth op veertien Juli j.l. te wijten
was aan sabotage
Het was nog niet mogelijk geweest
vast te stellen, wie de sabotage hadden
bedreven.
Het hof van onderzoek op welks voor
lopige bevindingen Attlee zijn verklarin
gen had gegrond, had werklieden, die zich
in de buurt gevonden toen de brand be
gon, een verhoor afgenomen. Zij beweer,
den dat de brand en de daarop volgende
ontploffingen te wijten waren aan sabo
tage.
Een groep anti-communistische leden
van de invloedrijke Partai Naeional
Indonesia is Zondag vrijwillig uitgetreden
en heeft een eigen partij gesticht, de
Partai Naeional Indonesia Merdeka. Deze
stap herinnert aan de splitsing in de
partij van Sjahrir, waarbij destijds de
linkse elementen uittraden. Ook in de
partij van Soekarno zullen belangrijke
politieke figuren thans moeten kiezen
tussen links en rechts.
In verband met de aanstaande kabinets
formatie voor de eenheidsstaat kan deze
keuze niet alleen worden bepaald door
de persoonlijke mening van de betrok
kenen over het communisme. Met de
Masjoemi zou de P.N.I. samenwerken in
een parlementair kabinet en Sjahrir had
bij voorbaat zijn adhaesie met een der
gelijke regering betuigt. De P.N.I. van
verleden week. die bereid was, mèt de
Masjoemi ieder compromis met de com
munisten af te wijzen, is echter een ge
heel andere dan de P.N.I. van vandaag.
De vrouw van een Amsterdamse politie
man schreef uit Davos, waar zij in het
Nederlandse T.B.C.-sanatorium wordt ver
pleegd, dat de patiënten daar zo weinig
persoonlijk contact hebben met Nederland.
De Amsterdamse politie laat het daar niet
bij zitten. In September gaat het toneel
gezelschap „Kunst Verheft" van dit korps
naar Davos om daar „De Distel" ep „De
troubadour van Loosdrecht" op te voeren.
Een Amsterdams industrieel neemt de helft
van de kosten voor zijn rekening, de rest
gaat de toneelclub zelf verdienen met een
voorstelling in Tuschinski-theater.
Nieuwe methode voor
beelden in metaal
Een Jonge Amerikaanse kunstenaar,
Calvin Albert, heeft een nieuw procédé
gevonden voop het maken van beelden
in metaal, zonder het gebruik van een
mal, aldus meldt de Unesco. Volgens
deze nieuwe methode worden flexibele
metalen platen van een speciale legering
in de gewenste vorm aangebracht over
een gipsmodel of permanent ijzeren ge
raamte en dan met een electrisch verhit
stuk gereedschap aan elkander gelast.
Met behulp van zuren kunnen tinten
worden aangebracht.
In het jongste weekeinde zijn uit een
kunsthandel te Sion in Zwitserland schil
derstukken gestolen tot een gezamenlijke
waarde van ongeveer honderdvijftigdui
zend gulden. Vermist worden 6tukken van
Rembrandt. Goya, Renoir. Picasso. Fra-
gonard, Daumier, Manet en Modigliani
Ook de schriftelijke echtheidgaranties van
de betrokken werken zijn verdwenen. De
kunsthandelaar was afwezig op een tocht
naar de bergen en ontdekte bij zijn thuis
komst Maandagavond de diefstal.
De stukken schijnen met grote zorg door
de dieven gekozen te zijn uit een uitge
breide collectie, evenals verscheiden
kunstschatten in goud en edelstenen, een
waardevol Christusbeeld en een grote
amethyst, die aan de koningin van Spanje
behoord heeft.
Deze diefstal is de derde van zijn soort
in Zwitserland in de afgelopen weken. De
politie is van mening, dat een eeraffineer-
de internationale bende in het land aan
het werk is.
Bij de afbraak van een oude boerderij
werden, ingemetseld in de schoorsteen op
de zolder, ruim 250 zilverstukken, uit een
periode van 1650—1794 gevonden. Waar
schijnlijk werden deze verborgen voor het
Franse leger, dat hier in 1794 overwinter
de, toen het werd tegengehouden voor de
Maaslinie. Het zijn iheest provinciale
guldens, voornamelijk van Zeeland, die in
die tijd een hogere waarde hadden. Iedere
provincie had eigen munten met eenzelfde
beeldenaar. Verder zijn er vooral schel
lingen aangetroffen, ook van West-Fries
land. Utrecht en Overijssel en munten van
Kampen. Zwolle en Deventer. Merkwaar
dig is, dat er slechts één Brabantse munt
bij was.
Drie munten zijn aangekocht door het
Koninklijk Prentenkabinet te 's-Graven-
hage.
(Van onze Parijse correspondent)
TUE BELEVEN momenteel een maand van jübilea in Parijs. De Metro bestaat een
halve eeuw, het politiecorps is 150 jaar geworden en ten slotte herdenkt de Cjté
Universitaire het feit, dat deze internationale studentenkolonie vijf en twintig Jaren
geleden aan de Zuidelijke ringboulevard Jourdan zijn poorten ontsloot.
Behalve met de nodige studentenbals en recepties, waartoe ook buitenstaanders zullen
Worden uitgenodigd, zal aan deze verjaardag nog bijzondere luister worden bijgezet
door een conferentie, welke door ruim tweehonderd professoren, paedagogen en archi
tecten bezocht zal worden, die dit studentikoze Babylon van dichtbij willen bestuderen
Want de Cité Universitaire, die een terrein van 43 hectaren beslaat tussen de Porte
d'Orleans. de Porte d'Italie en de randgemeente Montrouge, is nog altijd de enige stu
dentenstad ter wereld, en uit dien hoofde een soort bedevaartplaats, of althans een mag
netische attractie voor alle jonge mensen, die gedurende een deel van hun Jeugd in
Parijs willen leven. Dit Babylon is dus óók een Mekka.
TAEZER DAGEN IS NEDERLAND opgeschrikt door berichten, dat er te Waalwijk
een epidemie van paratyphus Is uitgebroken. De Inspecteur van de Volksgezondheid
in Noord-Brabant heeft, om uitbreiding te voorkomen, de hulp ingeroepen van het
Rode Kruis. Zo is er in de school naast het Theresiagesticht een noodziekenhuis van
50 bedden ingericht, waar de laders aan paratyphus worden ondergebracht, terwijl
observatiepatiënten verpleegd worden in een apart lokaal van het St. Nicolaaszieken-
huis. Tót nu toe zouden vier gevallen van paratyphus zijn geconstateerd, twintig pa
tiënten bevinden zich voor deze ziekte in observatie.
ren. Tenslotte kan ook besmet drinkwater
de oorzaak van een paratyphusinfectie
zijn. In ieder geval komen deze bacteriën
door de mond binnen en neemt de besmet
ting zijn begin van het spijsverteringska
naal uit.
De verschijnselen bij paratyphus kun
nen zeer verschillend zijn; vaak gelijkt het
ziektebeeld zeer veel op dat van buik-
typhus (hoofdpijn, slaperigheid, koorts,
verwardheid, neusbloedingen enz.), het
verloop is meestal minder ernstig, de
vooruitzichten daardoor minder ongunstig.
Paratyphus kan zich echter ook voordoen
onder de verschijnselen van een acute
maagdarmontsteking en het komt ook
voor, dat slechts plaatselijk ontstekingen
van nierbekken of galblaas optreden,,
waaruit de eerder genoemde vormen dan
weer kunnen ontstaan, wanneer geen ge
nezing optreedt.
Typhus en paratyphus moeten niet wor
den verward met vléktyphus. Dat is een
ziekte die de kop opsteekt in tijden van
oorlog en hongersnood. Vléktyphus wordt
overgebracht door de kleerluis. de ver
wekker is een eigenaardig micro-organis
me dat men nog niet heeft kunnen clas
sificeren: de Rickettsia Prowazeki^ Deze
ziekte heeft zeer hoge sterftecijfers.
Reden voor ongerustheid bestaat er ge
lukkig niet. Wanneer een epidemie van
paratyphus tijdig wordt herkend en wan
neer de juiste maatregelen worden getrof
fen om uitbreiding tegen te gaan. behoeft
men niet bevreesd te zijn.
Met de verschillende typheuse ziekten
is het overigens een vrij ingewikkelde
geschiedenis. Lange tijd heeft men niet
goed weg geweten met al deze verschil
lende ziektetoestanden, die onderling veel
op elkander kunnen lijken. De bacteriolo
gie heeft hier uitkomst gebracht. Van
buiktyphus spreekt men, wanneer de
ziekte wordt veroorzaakt door de in 1880
door Eberth ontdekte typhusbacil. Kort
daarna zijn bacteriën gevonden die zeer
veel op de typhusbacil gelijken: de para
typhusbacillen.
Van deze paratyphusbacillen bestaan
verschillende typen. Het overgrote deel
der in ons land voorkomende paratyphus-
gevallen wordt veroorzaakt door de para-
typhusbacil type B vamSchottmtiller. Deze
bacterie werd in 1896 voor het eerst be
schreven door Achard en Bensaude. de
naam van Schottmüller is aan deze bacil
verbonden omdat hij de eerste was die de
bacterie wist te kweken.
Men krijgt de paratyphusinfectie door
direct contact met een patiënt die aan deze
ziekte lijdende is. en in sommige gevallen
zelfs door contact met een bacillendrager,
dat is iemand die geen ziekteverschijnselen
vertoont maar die de bacillen wel her
bergt. Ook is het mogelijk dat men be
smet wordt door voedsel dat met paraty
phusbacillen verontreinigd is.
Onder de voedingsmiddelen die in dit
opzicht gevaarlijk kunnen zijn, moeten
allereerst vleeswaren, in Wet bijzonder de
verschillende worstsoorten, worden ge
noemd, maar daar paratyphusbacillen we
lig tieren in een eiwitrijke voedingsbodem
kunnen ook melk en kaas gevaar opleve-
Schrale troost
Een onbekend gebleven Russisch schip
ramde bij helder zicht en goed weer op
Oudejaarsdag 1949 de Nederlandse kust
vaarder Limfjord en liet zijn slachtoffer
stuurloos en zwaar beschadigd ronddob
beren, tot een Duits schip het in een haven
bracht.
De Jlaad voor de Scheepvaart heeft thans
uitgemaakt, dat de Rus had moeten uit
wijken en dat de Nederlandse zeelieden
geen enkele navigatiefout hebben gemaakt.
Ook nu is de betrokken Rus nog onbe
kend.
STAKINGSDREIG1NG IN INDONE8I!
De bond van arbeiders in de cultures, de
Sarboepri. heeft gedreigd met een algemene
staking over geheel Indonesië, als de ondei-
nemers de gestelde eisen niet inwilligen. Be
sprekingen te Soerabaya en Djakarta zijn
afgesprongen aangezien Inwilliging
hoge eisen de bedrijven onrendabel i
Dezer dagen heeft dr Ir J A. Ringers,
oud-minister van Wederopbouw en Volks
huisvesting. als voorzitter van de com
missie. welke het vraagstuk van de tweede
luchthaven in bet Westen van ons land
heeft bestudeerd, het desbetreffende rap
port aan de minister van Verkeer en Wa
terstaat aangeboden. Deze commissie
ingesteld begin 1949 heeft geruime tijd
nodig géhad om de vele aspecten van dit
vraagstuk te bestuderen.
Een unanieme mening kon binnen de
commissie niet worden bereikt, zodat twee
leden een minderheidsnota hebben Inge
diend.
Aan het meerderheidsrapport zijn elf
bijlagen toegevoegd, waarin het meren
deel der studies van de commissie is ver
vat. Het minderheidsrapport is nog van
drie bijlagen vergezeld.
Het ligt in de bedoeling, het rapport aan
de Kamer ter kennis te brengen.
Brugplan Goeree-Overflakkee
in principe goedgekeurd
In de middagzitting van de Provinciale
Staten van Zuid-Holland werd gisteren
het vqorstel van Gedeputeerde Staten met
betrekking tot een vaste oeververbinding
tussen Goeree-Overflakkee en het vaste
land van Zuid-Holland zonder hoofdelijke
stemming goedgekeurd. De door de Flak-
keese Gemeenschap verlangde princi
piële bereidverklaring is dus verleend en
de voorlopige financiering van de voorbe
reidende onderzoekingen uit het Brug-
fonds. waarin de provincie voorlopig jaar
lijks 100.000 zal storten Is goedgekeurd.
De afzet van groenten en fruit steekt
dit jaar ongunstig af bij vorige jaren. Hoe
wel de export thans minder onderhevig
is aan kunstmatige beperkingen, is de
gang van zaken weinig florissant. Naar
oordeel van het Centrale Bureau voor dé
Tuinbouwveilingen is één der voornaam
ste oorzaken van het doordraaien van
groenten en fruit de concurrentie van an
dere landen in West- en Zuid-Europa
Men beraadt zich dan ook op middelen
om Nederlandse overproductie in de toe
komst tegen te gaan en om overheids
voorschriften inzake hoge kwaliteitseisen
uit te lokken.
De aanvoeren op de Nederlandse vel
lingen zijn in de afgelopen weken zeer
groot geweest. Tengevolge hiervan zijn
de prijzen van diverse producten scherp
gedaald, zozeer zelfs, dat grote hoeveel
heden de gestelde minimumprijzen ter vei
ling niet konden halen. Zij „draaiden'
door. Maar zelfs als er prijzen, die slechts
weinig boven de gestelde minima lagen
gegeven werden, dan nog ^verden door
gaans de kosten van de teelt niet of am
per goed gemaakt.
De vroege rode kool blijkt In Noord-
Holland goeddeéls niet verkoopbaar. In
1949 was Frankrijk in verband met ver
droging van dit product in eigen land
een goede afneemster. Dit jaar is er geen
Franse belangstelling. Ook voor andere
koolsoorten zijn vrijwel geen afnemers
te vinden Op de grote exportveiling te
Het Nederlandse paviljoen
is in geldnood
Het oorspronkelijke denkbeeld van de
Cité Universitaire of de C.U., zoals de be
woners zeggen, was afkomstig van een
journalist. Raymond Manévy, die indertijd
voor zijn krant een reportage over de
Parijse studenten moest schrijven. Hij
kweet zich met grote nauwgezetheid van
die taak. maar werd, als mens. toch ook
wel zeer pijnlijk getroffen door de mise
rabele omstandigheden, de behuizing en
leefwijze, waaronder de jonge Franse en
buitenlandse intelligentia daar gedoemd
was te leven en te werken. Hij schreef
daarover in zijn blad en opperde toen het
denkbeeld van een Franse studentenstad
Die gedachte sloeg in. De idee ontkiemde
Een plan nam vaste vormen aan. een ont
werp werd ten slotte uitgevoerd, de C U
was geschapen
In dit verband dient hier allereerst ook
de naam van de Franse senator Honnorat
genoemd te tyorden. Toen in de maand
Mei het Koninklijke paar de studenten
stad bezocht .en Koningin Juliana in het
„internationale huis" enkele honderden
Jonge mensen uit tientallen landen zou
toespreken, zagen we vóór haar binnen
komst een oud, wat gekromd heertje op
het podium zitten, ganselijk alleen. Op het
moment, dat Koningin. Prins en autori
teiten zich Onder de tonen van het Wil
helmus naar hun zetels begaven, verhief
zich. njet zonder moeite, het grijze heer
tje van zijn stoel om een lange, en helaas
onverstaanbare redevoering af te steken:
dit was monsieur Honnorat. aan wie de
eer te beurt was gevallen, het welkomst
woord tot de Koninklijke gasten te rich
ten. daarbij herinnerend aan de strijd,
welke geleverd was nu een goede kwart
eeuw geleden om van de Cité Universi
taire een stuk levende werkelijkheid tt
maken.
Veel strijd was nodig
Want gestreden moest er worden: In de
eerste plaats tegen de regerende macht
Men zegt nauwelijks te veel. wanneer men
opmerkt, dat ln die dagen de staat zich
voor de Jeugd nog voornamelijk op het
militaire plan interesseerde. In officiële
kringen vond men. dat het eigenlijk nau
welijks kwaad kon. dat jonge mensen het
niet al te gemakkelilk hadden. De studie
moest een offer zijn. Waarom dat ver
lichten?
Een ander bezwaar, dat overwonnen
moest worden, hield verband met het ter
rein. Op het braakliggende land. waar de
initiatiefnemers hun oog hadden laten
vallen, had de Franse legerleiding tijden»
de oorlog namelijk een fort gebouwd
Maar ook op dit strategisch-militaire ter
rein heeft de heer Honnorat met succes
gestreden.
Uiteindelijk werd de Franse staat bereid
gevonden, de gewenste terreinen af te
staan tegen de Symbolische pachtsom van
één franc per dag en per hectare. Enige
gefortuneerde Maecenassen, Rockefeller
en David Weill vooral, zegden toen ook
nog belangrijke subsidies toe. Zo verrees
binnen enkele jaren daar aan de rand van
Parijs een nieuwe stad. waarvoor elk land
zijn eigen zetel ontwerpen en bouwen kon
Argentinië, België en Canada openden
het eerst hun centra Omstreeks het jaar
1925 volgde Nederland met de Juliana-
Fondatlon. ontworpen door Dudok, welke
door Koningin Wilhelmina persoonlijk
werd ingewijd.
Het gebouw ligt aan de straat en het
is nog altijd het modernste en riantste
„college" van de hele Cité. Men ontmoet
er. naast de Nederlandse studenten, dan
ook vele jongeren, die voor logies op de
Juliana-Fondation gaarne een beroep
doen. In de Cité zijn thans 59 verschil
lende rassen en volkeren ondergebracht,
in zestien verschillende nationale pavil
joens. Binnenkort zullen er enkele nieu
we huizen worden geopend, onder meer
van Tunis en „Overzee's Frankrijk". Er is
plaats voor 3400 mensen en zelden is er
één kamer of bed onbezet. De oppervlakte
van het hele complex bedraagt, zoals
werd gezegd, 43 ha
Het principe der oprichters was: de
wereldvrede te dienen door de Jeugd der
verschillende landen, de leidende figuren
van morgen, te leren: samen te wonen
te leven, elkaar te begrijpen en te waar
deren. En Inderdaad wordt men elke keer
dat men de C U bezoekt, weer getroffen
door die openhartige en gezonde geest,
die alleen maar stoelen kan op wederzijds
vertrouwen en wederzijds begrip. Het
practlsche voordeel voor de studentenbe
volking is voorts, dat men hier onderdak
vtndt en gevoed wordt voor prijzen, waar
tegen geen hotelhouder of restaurateur
zou kunnen concurreren. Een kamer vindt
men voor een dertig vijftig gulden per
in het stroomgebied van ie
Columbia-rivier in het
Noordwestelijk deel van
de Ver. Staten is men in
1933 begonnen met de aan
leg vtin waterkrachtinstal
laties. Het ligt in de be
doeling in totaal 142 stuw
dammen aan te leggen
Vorige maand is één van
deze stuwdammen, waar
van de waterkracht ruim
1 400.000 kw oplevert, in
gebruik genomen. Deze in-
stallatie is de grootste
bron van electrische ener
giewinning in de Ver
Staten. Aan de voet van de
dam is een stad ontstaan
Mason City geheten Achter
de dam is een kunstmatig
meer gevormd, dat het
Roosevelt-meer heet.
maand, en voor een zeer behoorlijk maal
behoeft men niet meer dan een paar
kwartjes te betalen
Oorlogsschade
De oorlog la natuurlijk (en helaas) ook
de boulevard Jourdan niet ongemerkt
voorbijgestormd. Eerst, in 1940, werden
hier vluchtelingen ondergebracht. Toen
richtten de Duitsers er hun kazernes in
Daarna installeerden de Amerikanen er
wéér Duitsers in, doch nu in hun kwali
teit van krijgsgevangenen. En toen de ge
bouwen eindelijk weer aan hun recht
matige eigenaars konden worden over
gedragen, wachtten de diverse directeu
ren er verscheidene verrassingen, die niet
alle van de aangenaamste soort bleken te
zijn. Vooral het fraaie Nederlandse huls
met zijn oorspronkelijk helle kleuren en
moderne, doch kwetsbare schoonheid, zag
er erbarmelijk vervallen en verwaarloosd
ün iDe gevel wa' g00r «eworden. het meu
bilair bleek grotendeels verwoest en mu
ren en dak vertoonden verscheidene ko
gelgaten
Met behulp van particuliere middelen
heeft de energieke directeur, dr Van Wijk.
gedaan wat er gedaan kon worden, maar
het Juliana-college is nog lang niet in zijn
oude pracht en staat hersteld. Dr Van
Wijk heeft zelfs niet geaarzeld, te wijzen
op zijn zorgen dienaangaande, toen hij
Koningin en Prins onlangs mocht toespre
ken, nadat de hoge gasten van hun In
tense belangstelling voor het huls hadden
blijk gegeven.
In een uitvoerig persoonlijk onderhoud,
dat wij nadien met de voorzitter van het
bestuur, de heer L. Herckenrath mochten
hebben, werd het ons nóg duidelijker, dat
officiële en/of particuliere steun voor het
Nederlandse studentenhuls ln Parijs ur
gente noodzaak ts geworden! In de eerste
plaats ter wille van de toekomst van onze
studenten, die daar ln wassende getale
kunnen worden verwacht; en ten tweede
voor het Nederlandse prestige in deze In
ternationale stad. Wij hebben hier een
taak aanvaard, die niet verzaakt mag
worden De Nederlandse kleuren, helder
gewassen, dienen te worden hoog ge-
houden op dit kruispunt der internationale
wegen, dat uniek ter wereld fir.
Venlo is het doordraaien van snijbonen
sla. tuinbonen en an',"'e groenten aan de
orde van de dag. e* -nals trouwens op
diverse andere vell'n»en Tomsten en
komkommers zijn op vele plaatsen nauwe
lijks prijshoudend of worden via de vel-
lingklokken als onverkoopbaar bestem
peld.
De export richtte zich in de laatste week
voornamelijk op Duitsland. Ook Engeland
en België behoren tot de kopers, maar
Frankrijk importeert op het ogenblik geen
Nederlandse producten. Ierland, Zweden
en Zwitserland en ook het Engelse bezet
tingsleger in Duitsland kochten in de af
gelopen week. maar er werd niet voldoen
de verhandeld om grote hoeveelheden
groenten voor de mestvaalt te vrijwaren.
'Tot de voornaamste producten, die on
verkocht bleven rekent men rode kool.
bos- en waspeen. tuinbonen en komkom
mers. Voor peterselie en selderie bestond
vooral te Amsterdam zeer weinig belang
stelling De prijs voor prhna exportkwali
teit tomaten bedroeg eind vorige week nog
geen 30 cent per kilogram. Dit voorbeeld
kan met talrijke worden uitgebreid Men
ziet de situatie in de tuinbouw dan ook
somber in. Onwillekeurig dringt zich een
vergelijking met de jaren dertig op. Sinds
dien is het met de afzet van Nederlandse
tuinbouwproducten niet zo treurig gesteld
geweest als op het ogenblik.
De 55-jarlge kleermaker A. M., zich noe
mende Jan de Boer, die nog 3 maanden
gevangenisstraf te goed heeft, werd enige
dagen geleden te 's-Gravenhage gearres
teerd als verdacht van hgt plegen van
oplichtingen te Haarlem, Dé Bilt, Utrecht
en Arnhem. In Den Haag wist de man, die
over een grote mate van fantasie beschikt,
zich in te dringen bij een kasteleinsfamilie,
die hij vertelde, dat hij een praeparaat
ging fabriceren voor de bestrijding van
onkruid in gazons.
De kastelein fourneerde 800 gulden om
de eerste onkosten te dekken. In Amster
dam werd uitgekeken naar een huls, dat
representatief genoeg zou zijn, om het
kantoor van M. in te vestigen. Een Haagse
bakker verschafte ter bestrijding van M's
onkruid, ook 100 gulden. Van dit geld
maakte M. goede sier Doch spoedtg kwam
aan het licht, dat hij onder de naam
Bergman elders in den lande dezelfde
verhalen had opgehangen en ook daar
verschillende personen vele guldens lichter
had weten te maken
M.. alias Boer. alias Bergman, zal zich
nu voor dc Jusltie moeten verantwoorden.
Te Wijk aan Zee heeft Zaterdag de
23-jarige mej. S. G. uit Enschedé haar
21-jarige verloofde A. H., eveneens uit
Enschedé, zien verdrinken Het tweetal
was in zee aan het spelen met een bal, Jn
de nabijheid van een oud trawlerwrak. In
de loop der jaren heeft het afnemende
water bij dit wrak een diepe kuil ge
zogen De jongeman, die niet kon zwem
men. raakte in deze uitholling en ver
dronk. Het meisje kon zich redden, door
zich aan het wrak vast te klemmen.
Na urenlang duiken en dreggen slaag
den leden van de Wijk aan Zeese red
dingsbrigade er in. het stoffelijk over
schot onder het wrak weg te halen. Het
verloofde paar was juist een dag tevoren
met vacantie in een pension te Wijk aan
Zee aangekomen.
Authentieke bronnen over
Israels geschiedenis
De inhoud van de drie jaar geleden in
een grot bij de Dode Zee ontdekte leder
en papyrusrollen, die daar naar men aan
neemt. minstens twintig eeuwen lang
gelegen moeten hebben, en die oud-
Hebreeuwse tekst bleken te bevatten,
wordt thans in de V. S. gepubliceerd,
aldus meldt de Unesco Het thans ver
schenen eerste deel omvat het gehele
boek Isalas en de commentaar van
Habakuk.
Volgens de Fransman André Dupont
Somer. die deze werken heeft bestudeerd,
verschaft de commentaar zeer waarde
volle Inlichtingen over de politieke en
religieuze gebeurteniseen in Habakuk'a
tijd, met name ov^r de geschiedenis van
Israël ln de twintig Jaren na de ver
overing van Jeruzalem ln het jaar 83.
De Nelly komt aan
Het troepentronaportschlp Nelly komt
vermoedelijk aanstaande Zaterdag In de
haven van Rotterdam aan.
Kerkelijke mutaties
Ne1 „HeIv Kerk Beroepen te Grouw
(toez.) S. Poatma te Stiena. - Te Voort-
huizen (2e pred. plaats) W. L. Mulder te
Maartensdijk (Utrecht).
Aangenomen naar Almen-Harften (2e
pred. pl.) D. Keunlng. cand. te Wilhelmi-
nadorp
Bedankt voor Waddlnxveen J. C. Stel-T*l
wagen te Wezep (2e pred. pi.).
Geref. Kerken Beroepen te 'a-Graven
moer G. L. R. Riphagen. cand. te Enschede.
Geref Kerken onderh. artikel 31 K O.
Bedankt voor Barendrecht en voor Capelle
aan de IJssel J. Kamphuls te Hallum
Chr. Geref. Kerk. Tweetal te Zwijn-
drecht. J. G. v Minnen te Hulzen en J.
G. van Ravenswaay te Zaamslag.
Beroepen te Lutjegaat W van 't Spij
ker. cand. te Zwolle; te Meerkerk O.
Blom. cand. te Zaandam.
WOENSDAG 26 JULI 1950.
EERSTE BLAD - PAGINA 3
M
W't
16'/,
In een donkere nacht in de koude win
ter 1941—1942 is het gebeurd dat de 24-
Jarige Erik Hazelhoff Roelfzema met een
motortorpedoboot de aee overstak naar
gcheveningen. daar in een roeibootje aan
land ging voor het hoofdkwartier van de
Duitse Kriegsmarine, in zRn Engelse uni
form de boulevard overstak en op het
Gevers Deynootplein in het bleekblauwe
licht van een telefooncel even ging tele
foneren.
De operaties van de groep Hazelhoff
Roelfzema. die geheime agenten uit En
geland naar Nederland bracht en omge
keerd Nederlanders naar Engeland wilde
halen, zijn sterke staaltjes van moed en
brutaliteit geweest. Het waren geen ple
ziertochtjes. Slechts enkele nachten in de
maan<j konden de pogingen worden ge
waagd. want er moest niet teveel licht
van de maan zijn en er mocht ook niet
teveel branding staan, want bij de landing
was het onvermijdeltlk dat soms een ge
deelte moest worden gezwommen Op 24
November 1941 werd de eerste geheime
agent aan land gebracht. P Tazelaar die
in een waterdichte cocon was verpakt over
eén avondtoilet. Het was in Engeland be
kend. dat iedere Vrijdagavond ln het Kur-
haus een dansfeest werd georganiseerd en
als Tazelaar op het strand of de boulevard
werd aangehouden, kon hij voorgeven een
beetle boven zijn theewater te zijn en om
op te frissen een wandelingetje langs het
strand had gemaakt. Opdat de Duitsers
zijn toestand zouden ruiken was er na de
aankomst op het strand een flinke scheut
rum over zijn avondkleding gegoten. Taze
laar werd niet aangehouden en kwam vei
lig ln Den Haag.
Een volgende tocht waarbij mensen van
het strand moesten worden gehaald, mis
lukte omdat de boot voor Hoek van Hol
land op een zandbank vastliep.
De tweede agent, die bij Scheveningen
aan land werd gezet, was de marconist
Van der Reyden. Bil deze poging sloeg het
roeibootje om In de branding waardoor de
zendlnstallatie verloren ging. Bij het luxe
bad voor Scheveningen kwam men echter
toch op het strand. Hazelhoff Roelfzema
bracht Van der Reyden weg tot aan het
straatje waar hij doorheen moest naar het
Gevers Deynootplein. Daar stonden twee
mannen, die Van der Reyden echter niet
aanspraken. Later bleken dit Tazelaar en
een andere geheime agent. Dogger, te zijn
geweest, die met Hazelhoff Roelfzema
Kadden moeten terugkeren, maar niet te
lang op het strand hadden durven blijven
uit vrees voor ontdekking. Zij waren na
een sein van Radio Oranje al vele avon
den aan het atrand geweest, maar alle om
standigheden waren niet altijd gunstig.
Door het oponthoud als gevolg van het
omslaan van de boot hadden Tazelaar en
Dogger te lang moeten wachten.
In een andere nacht heeft Hazelhoff
Roelfzema anderhalf uur op het strand ge
wacht met een zender voor Van der Rey
den. Hij heeft ten slotte getracht de zender
te begraven, maar door de strenge vorst
was het zand keihard bevroren en het
hakken van een gat maakte in de stille
nacht bovendien een verschrikkelijk la-
waal.
Mislukt is ook de tocht van 18 Januari
1942; ln die nacht werd dr Wiardi Beek
man op het strand van Scheveningen ge-
ïanJPn ftenomen. Met zijn lotgenoten was
dr Wiardi Beekman al vele keren vergeefs
aan het strand geweest. In de nacht van 17
op 18 Januari ging men omstreeks 4 uur
wederom naar het 6trand Tazelaar had
de leiding. Men ging op een klein piertle
waar het vletje zou komen om hen naar de
Engelse boot over te brengen Na een
poosje zei Tazelaar dat hij nog niets zag
Hij raadde het gezelschap aan terug te
gaan naar de boulevard omdat anders
misschien de aandacht van de kustwachi
zou worden getrokken. Het gezelschap ginr
daarna, met uitzondering van Tazelaar en
Dogger, naar een kleine niet gebruikte
bunker, die Indertijd door het Nederlandse
leger was gebouwd. Na enige tild werden
de mannen hier door de Duitse kustwacht
gearresteerd.
Ijskoud
Tazelaar en Dogger ontkwamen aan dit
lot door zich in het water te begeven
Doordat zij als gevolg hiervan bedekt wa-
lispegels en zij op hun terugtocht
flink doormarcheerden, maakten zij een
geluid als van een paar Duitse soldaten,
waardoor zij ongehinderd een wachtpost
aan de noordkant van de boulevard kon
den passeren.
De volgende avond hebben Tazelaar en
Dogger weer een boging gewaagd naar
Engeland over te steken. Toen zij de
boulevard zouden oversteken, werden zij
gearresteerd. Met fantasie speelden zij
echter voor dronkeman. Als voorzorgs
maatregel hadden zij hun avondkleding
met cognac begoten en Dogger had boven
dien een fles jenever bij zich. Door tus
senkomst van Inspeéteur Moonen liet de
wachtpost hen weer vrij, ook al omdat
Dogger de Duitse soldaten op jenever trac-
teerde waardoor er een gemoedelijke
sfeer ontstond.
Gedeelte van Radio Philh.
Orkest naar Indonesië
Bö het afscheid van het Radio Philhar-
moniich Orkest van Indonesië heeft de
aajunct-direetenr van de Indonesisehe
'adlo medegedeeld, dat de minister-presi
dent van de V.S.I-. dn Moh. Hatta. heeft
goedgekeurd, dat een gedeelte van het
üi .na,p Indonesië sal terugkeren om
*Un cultureel werk hier voort te aetten.
Nederlandse kunstenaars
naar Zuid-Afrika
Men overweegt ln de Unie van Zuid-
Afrika tijdens de Jan van Rlebeeck-her-
denking in 1952 Nederlandse toneelspelers
•n musici concerten en toneelvoorstellin
gen te doen geven. Men gaat na in hoever
net mogelijk zou zijn in April 1952 een
Nederlands orkest en Nederlandse toneel
gezelschappen Zuid-Afrika te doen bezoe-
u wordt °°k aan de kleinkunstenaars
gedacht, die mogelijk tijdens de feestelijk-
6v n Zuid-Afrika kunnen worden in-
eld- Deze Pla«>nen bevinden zich
nog m een louter informatief stadium
Cor Ruys gaat jubileren
P°r Buvs zal in het komend seizoen
jUMléren. omdat hij veertig jaar op de
in November viert hÖ dit
Jubileum te botterdam.
Bij die gelegenheid is Hazelhoff Roelfze
ma over de boulevard van het Gevers Dey
nootplein kunnen lopen om te proberen
daar in een telefooncel een paar studie
vrienden op te bellen. Zijn poging mis
lukte echter omdat hij alleen maar zilve
ren dubbeltjes bij zich had en geen zin
ken muntstuk. Doordat de Duitse wacht
post aan de noordkant van de boulevard
bezig was met Tazelaar en Dogger kon
Hazelhoff Roelfzema ongehinderd naar
het strand terugkeren.
Geluk en tegenslag
Er is ook geopereerd op Katwijk en
ook daar had men de eerste keer geluk.
Overal in Nederland mocht men tussen
12 uur en 4 uur niet op straat; alleen in
Katwijk was de spertijd van 12 tot 6 uur.
Als wij er niet vóór 12 uur waren, zo ver
telde Hazelhoff Roelfzema aan de parle
mentaire enquête-commissie, dan bleven
wii buiten de kust liggen wachten Weken
lang was de landing bij Katwijk voorbe
reid. Wij kwamen voor Katwijk aan om
een uur of twee. Na vier uur. omstreeks
half vijf. zette ik De Jonge en Emmer aan
land. Ik bracht hen naar de boulevard,
wees hen waar ze naar toe moesten en ze
vertrokken met het koffertje met de zen
der er in Wij kwamen ln Engeland en
toen hoorde ik anderiialve dag later van
een man. die tien dsflfen tevoren uit Kat
wijk was aangekomen, dat Katwijk de
enige plaats was in Nederland waar je
's morgens tot 6 uur ntet op straat mocht.
Met andere woorden: ik had het gevoel
die twee jongens de dood te hebben inge
stuurd. Dat het toevallig goed is afgelo
pen. Is een raadsel.
Bij een andere operatie op Katwijk heeft
men minder geluk gehad De Nederlandse,
matroos Maassen had aangeboden een aan
tal mensen naar een bepaald huis te bren
gen in Katwijk. De roeiboot voer naar het
strand, maar de Duitse kustwacht ont-
In 1952 zal Zuid-Afrika op feestelijke
wijze herdenken, hoe 300 jaar geleden Jan
van Riebeeck aan de Kaap landde. Deze
herdenking, waarvoor in geheel Zuid-
Afrika uitgebreide voorbereidingen wor
den getroffen, zal de banden tussen de
belde landen zeker gaan versterken.
De belangstelling voor ons land ls er
groeiende In het teken van de herdenking
zal men de bevolking op velerlei gebied
in nauwer contact met Nederland brengen.
Zo heeft men het plan. de bibliotheken in
Zuid-Afrika in te schakelen voor een ver
dieping van de kennis van Nederland. De
voorzitter van de Zuid-Afrikaanse biblio
theekverenigingen. die indertijd ons land
bezocht, werkt daarvoor met deze vereni
gingen nadere plannen uit. Men heeft de
bedoeling, In deze bibliotheken tentoon
stellingen in te richten, waarop aan de
hand van foto's een overzicht wordt ge
geven van ons land, zijn steden, zijn
historische gebouwen, zijn persoonlijk
heden en alles wat met volk en volksaard
verband houdt.
Nederlandse boeken, waarbij vooral is
gedacht aan werken uit de 17de eeuw,
zullen er worden geëxposeerd Reeds ls
men begonnen met verzamelingen van
Nederlandse kinderboeken aan te leggen,
want men wil van de jeugd af de belang
stelling voor ons land verder opwekken.
In dit verband ls het ook van belang,
dat men het Nederlands alt een verplicht
leervak aan de scholen wil Invoeren.
dekte de manoeuvre en door het vijande
lijke vuur is Maassen gesneuveld.
De laatste tocht op 11 M«i 1942 werd
uitgevoerd op Noordwijk. Deèc tocht, die
toch al riskant was omdat ae nachten
te kort werden, was een volkonlen misluk
king. Het doel van deze operatie was om
de geheime agent De Jonge, die daar aan
het strand zat iets te brengen/Hierbij werd
van de kust af geweldig gfSchoten omdat
tezelfdertijd door\ig Eqgelsen vlakbij een
andere operatie wlYd uitgevoerd Men
werd door twee Duitse torpedobootjagers
en negen E-boten van "de uitweg naar zee
afgesneden. Na twee uur zag men echter
kans zich in veiligheid te stellen De ge
heime agent De Jonge is bij deze gelegen
heid niet gearresteerd
Na deze tocht heeft de groep Hazelhoff
Roelfzema haar acties gestaakt.
Overval. Twee gewapende en gemasker
de bandieten- hebben Maandagmiddag twee
bedienden van een Brusselse brouwerij
overvallen, toen deze voor een bankgebouw
uit hun auto stapten De rovers ontrukten
hen een tas met 830 000 frank en ontkwamen
tn een auto.
Een werknemer, die niet elke week het
zelfde loon verdient, bijv. omdat hij in
tarief werkt of yan tijd tot tijd overuren
maakt, moet dientengevolge soms meer
loonbelasting betalen dan het geval zou
zijn geweest, als hij wel een gelijkmatig
loon had genoten. Enkele jaren geleden
heeft de minister van Financiën reeds een
regeling getroffen, om deze onbillijkheid
weg te nemen Deze regeling bestaat hier
in. dat aan de werkgevers kan worden
toegestaan, de loonbelasting per kwartaal
te herrekenen. Gebleken is. dat deze mo-
gelilkheid niet overal voldoende bekend
heid geniet. De regeling is nog op een
enkel punt verbeterd, met name doordat
voortaan ook herrekening per halfjaar
mogelijk zal zijn.
Voorts heeft de minister goedgekeurd,
dat aan bepaalde werkgevers een vergun
ning wordt verleend, om in de loop van
een kwartaal of halfjaar de loonbelasting
tot een geschat bedrag in te houden. Na
afloop van dat kwartaal of halfjaar wordt
dan afgerekend, waarbij teveel ingehou
den bedragen aan de werknemers worden
teruggegeven en te weinig ingehouden be
dragen bijgevorderd. Men meent, dat voor
grote werkgevèrs deze methode dikwijls
tot een belangrijke vereenvoudiging van
de loonadministratie kan leiden.
rPERWIJL ons land en een groot deel
van West-Europa zucht onder de druk
van het woningvraagstuk/kan men in Los
Angeles al voor een paar dollar eén huls
kopen en het meteen meenemen, zoals
hier een zakkammetje of een pakje siga
retten over de toonbank wordt uitgeko
zen!
Dat is ten minste onlangs in 's werelds
beroemdste filmstad geschied, toen grote
complexen huizen eenvoudig moesten
worden opgedoekt om ruim baan te maken
voor een brede avenue dwars door het
hart van de stad, een weg. waarop de
auto's met een honderd kilometervaartje
zouden kunnen voortrazen zonder last te
ondervinden van het gekrioel van een
overbevolkt centrum. Teneinde nu de ver-
keersmoloch zijn zin te geven, viel het
ingrijpende besluit om alles wat het leggen
van die route dreigde te verhinderen:
huizen, winkels, opslagplaatsen en wat.
dies meer zij. te elimineren. De staat ga
randeerde de eigenaars een redelijke
marktpriis en de gebouwen en woningen
werden daarna publiek verkocht aan de
.hoogste bieder.
Hoe niets ontziend deze methode ook
lijken mag. ze is toch de aantrekkelijkste.
De staat beveelt? Best. En het ia zo goed
koper dan zelf de kosten van een ver
plaatsing of een verhuizing te betalen.
Dat dergelijke grappen echter in de pa
pleren lopen, spreekt vanzelf. De staat be
taalde dan ook reeds 22 tnillloen dollar
ten behoeve van die ene weg, alleen voor
het overnemen van landerijen en opstan
den!
Voor de laatste wereldoorlog telde Los
Angeles 2.5 miljoen inwoners, thans on
geveer 4 millioen en bijna elk gezin heeft
een auto. terwijl de benzineprijzen binnen
ieders bereik liggen. Het gevolg hiervan
ds e?n verschrikkelijke verkeersopstop
ping met alle ellende van dien. Ia 1948
werden meer dan 30.000 mensen in Los An
geles gedood of voor het leven verminkt
door auto-ongelukken.
Enkele weken geleden bracht de vondst
van enige munten in de haven van
Bergen op Zoom de tongen nogal in be
weging Er was goud gevonden! Voor
zichtigheidshalve was verzocht geen
ruchtbaarheid aan de vondst te geven
vóór de stukken goed waren onderzocht
en bestudeerd. Maar we zijn te tuk op
nieuwtjes.
Inmiddela werd de studie voortgezet,
gebleken is dat de gevonden stukken niet
van goud en bovendien geen munten ln
de eigenlijke betekenis van het woord zijn.
De gevonden stukken zijn koperen
rekenpenningen, die door het verblijf in
de veenachtige bodem een goudachtig
uiterlijk hebben gekregen, het z.g. moeras-
patina.
Het gebruik van rekenpenningen houdt
verband met het schrijven van getallen
ln Romeinse cijfers. Door het gebruik van
onze tegenwoordige (Arabische) cijfers en
het tientallig stelsel zijn berekeningen als
optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en
delen erg eenvoudig geworden, doch met
Romeinse cijfers had men daarvoor een
rekenbord nodig, waarop penningen wer
den gezet en verschoven om de bereke
ningen uit te voeren. Bij zo'n rekenbord
behoort dan een doos of bus met honderd
penningen. Waarschijnlijk hadden alleen
officiële instellingen penningen met een
eigen beeldenaar.
Dergelijke rekenpenningen nu komen in
allerlei soort metalen voor, doch gouden
rekenpenningen zijn uiterst zeldzaam. In
de Nederlanden gebeurde het weieens
een enkele keer, dat een gouden afslag van
een dergelijke penning gemaakt werd, om
deze ten geschenke te geven. Zelfa zilveren
afalagen van rekenpenningen waren voor
1400 zeldzaam, ze worden in de zea-
tiende eeuw talrijker, doch eveneens
slechts ala geschenk. Uit deze gewoonte
is later de gedenkpenning of de medaille
ontstaan.
Neurenberfi band ia In leder land
IZ'operen rekenpenningen maken daarom
de overgrote meerderheid uit van de
Museumcollecties, ze bleven bewaard om
dat de smeltkroes er geen belangstelling
voor had. Deze rekenpenningen werden
in de vijftiende eeuw voornamelijk ge
slagen ln Doornik, toenmaals een zeer
belangrijk centrum van koperindustrie.
Na 1500 wordt West-Europa echter over
stroomd met rekenpenningen afkomstig
uit Neurenberg, wear men dit «oort „mun
ten" in de vorm van speelpennlngen ia
blijven maken. Vandaar het spreekwoord
„Neurenberg! hand is in ieder lend".
Deze Neurenbergse rekenpenningen zijn
van dun geel koper, hebben een zeer laag
relief, wat noodzakelijk la voor het reken
bord en dragen als onderschrift de naam
van de maker, zijn woonplaats, verder
een spreuk en soms gewoon koeterwaals.
Verder kenmerken zich deze penningen
door de onachtzaamheid waarmee dia
meter. gewicht en dikte behandeld zijn.
Onder de Neurenbergse rekenpenning
makers zijn enkele zeer bekende, n.l. Hans
Schultea, die werkte van 1550—'74 en da
zoon van de penningmaker Egidlus
Krauwinckel, Hans KrauwinckeJ. die de
meest vruchtbare van deze Neurenbergse
vaklieden mag genoemd worden. Deze
werkte van 1580 tot 1610 en had ih de
Nederlanden een nevenbedrijf. Uit hun
ateliers zijn de stukken afkomstig die te
Bergen op èoom gevonden zijn. Het is
een gewoon artikel geweest, zodat hele
maal geen verband behoeft gezocht te
worden met Neurenbergse kooplui, die
trouwens toen al niet meer ln Bergen op
Zoom kwamen en evenmin met Duitse
aoldaten, die hier gelegerd, zich eer met
de dobbelstenen dan met het rekenbord
sullen hebben beziggehouden.
De gevonden munten
Moesten we de te Bergen op Zoom ge
vonden munten beschrijven die ongewoon
goed zijn uitgevoerd, dan zouden we dit
als volgt do$n:
Voorzijde: Drie open kronen en drie
lelies afwisselend geplaatst rondom een
roos, binnen een binnencirkel In touw-
patroon. Omschrift: HANS SCHULTES
ZV - NVRNBERG
Achterzijde: De Rijksappel binnen een
dubbele omlijsting met drie krommingen
en drie scherpe hoeken, afwisselend aan
gebracht, het geheel binnen een binnen
cirkel van touwpatroon. Qmschrift:
VERBVM - DOMI - MANET - IN -
AETER.
Dit stampatroon werd voor rekenpen
ningen door de meest vooraanstaande
Neurenbergse makers gebruikt, zoals
Damianus en Hans Krauwinckel, de Lau-
fers, Weidiger, enz. Dit beeld komt men
dan ook herhaaldelijk tegen en blijkt ge
bruikt te zijn van 1550 af tot het eind van
de zeventiende eeuw.
De tweede penning heeft met dezelf
de beelden els omschrift: HANS
KRAVWINCKEL - in -NVRENS en aan
de achterzijde: CLVCK - BESCHEERT -
1ST - VNGEWERT
Nummer drie heeft aan de voorzijde het
Franse wapenschild en aan de achterzijde
de Rijksappel ln soortgelijke omlijsting.
De omschriften zijn echter te ver afgesle
ten om nog leesbaar te zijn.
Los Angeles is een jonge stad. tezelfder
tijd ontstaan als en gegroeid met het mo
torvoertuig. Ze slingerde zich, een wilde
wingerd gelijk naar alle richtingen*en de
meeste woonwllken moet men daardoor
dertig tot veertig kilometer van de bin
nenstad af zoeken. Maar terwill bijvoor
beeld de Londenaars dank zij prima on
dergrondse spoorlijnen en bovengrondse
busdiensten in een half uur tijd van huis
naar kantoor worden vervoerd, heeft de
buitenaf wonende man in Los Angeles
twee uur nodig voor hij met zijn auto het
werk in de city kan bereiken.
Als bulldozers
TYE architecten-stedebouwers zijn, voor
het geval gezet, als bulldozers opge
treden. Tal van oude gebouwen werden
dadelijk weggevaagd en op de puinhopen
ontstonden grote parkeerterreinen. Bob
Crosby, een broer van de populaire Bing,
richtte een ehorme parkeerplaats in onder
het Pershingplein. het voornaamste park
van de stad. Inderdaad, vergt het heel wat
hoofdbrekens om mensenmassa's te moe
ten verplaatsen uitsluitend per auto en
niet door middel van busseft of trams.
Vandaar de projectie van de nieuwe zoge
naamde Free-way.
De vernietiging op grote schaal en de
verkoop van de hutzen gaf inmiddela aan
leiding tot verbazingwekkende koopjes.
Zo deed een woning van drie kamers vijf
dollar, een zeskamer-éénverdleping huisje
twintig dollar, een autogarage voor twee
wagens ging reeds voor vijftig dollarcen
ten in andere handen over. Een schitte
rende villa van twintig vertrekken, waarin
voorheen een bekende „star" uit de pe
riode van de stomme film had geresideerd,
kon daarentegen geen enkel serieua bod
krilgen. Het transport werd blijkbaar veel
te duur.
De hoogste prijzen werden gemaakt voor
de kleinste typen, bungalows, die gemak
kelijk uitneembaar zijn en. daardoor het
billijkst bii het vervoer. Er waren er bij,
waarvoor gretig duizend dollar werd neer
geteld.
Het verplaatsen van zulke gebouwtjes is
overigens een heel apart karweitje, dat
door daarop speqlaal ingestelde verhuis-
maatschapptjen wordt verzorgd Aanlokke
lijke kavels konden ook worden gekocht
voor 500 dollar en hoger Hat was in die
rubriek mogelijk een eerste klas modern
huis op de ..nok" te tikken voor 1000 dol
lar. al moet er wel rekening mee worden
gehouden, dat dit bedrag met verscheidene
honderden dollars stijgt voor de herinstal
latie voltooid is. Oude panden gingen let
terlijk en figuurlijk voor sloop onder de
hamer en als ze heel^erg vast zaten, wer
den ontploffingsmiddelen gebruikt.
Men kon zich ook stroppen op de hals
halen, bijvoorbeeld wanneer kopers een
aardige oude gevel lieten overbrengen,
om later tot de minder prettige ontdek
king te komen, dat de autoriteiten toe
stemming voor de herbouw weigerden,
omdat het type helemaal niet paste bij
de nieuwe omgeving.
Er blijkt dus ook in Amerika een schoon
heidscommissie te ztjn. die het stadsbeeld
ln het oog houdt en zeker, wanneer er
zulke paardenmiddelen bij een verandering
worden toegepast als dit jaar in Los An
geles schijnt te gebeuren.
(Van onze Parijse correspondent).
TYE GEBEURTENISSEN in Korea hebben ook in Franse politieke kringen de
drang naar herbewapening versterkt. Frankrijk is met West-Europa en
met Amerika verbonden in het Atlantische Pact: een verdrag van militaire
bijstand. En Amerika is momenteel in een oorlog gewikkeld met een tegen
stander. die in feite als zaakwaarnemer optreedt van de grootste militaire mo
gendheid ter wereld, althans één van de grootste. Die militaire mogendheid,
in casu Sow jet-Rusland, heeft een actueel overwicht op verscheidene zeker
niet alle wapens als gevolg van het feit dat deze staat sedert de jongste
oorlog nimmer demobiliseerde en de laatste drie jaar meer voor bewapenings
doeleinden reserveerde dan de sterkste macht in het westen: Amerika.
WU hebben b(J herhaling gewezen op
de wanverhouding tussen hetgeen men
van Frankrijk op het militaire plan ver
wacht of eist en hetgeen het schQnt
te kunnen bieden. De Franse weermacht
is momenteel aanmerkelijk zwakker dan
het Zwitserse leger! Niettemin sullen de
Fransep het leeuwenaandeel van de toe
komstige Europese oorlogsinspanning moe.
ten leveren. We willen hier enkele cQfera
citeren, ontleend aan rapporten van
Franse deskundigen. Men rekent dat bj)
een gewapend conflict in Europa de Rus
sen direct 50 divisies ln stelling kunnen
brengen, welk aantal binnen het kwartaal
te verdrievoudigen sal zjjn. Aan Westerse
zjjde beschikt men thans, theoretisch, over
25 divisies, wiarvan twee Engelse, vijf
Franse en twee Nederlandse. Ook wan
neer men erkent dat een Russische divi
sie. althans kwantitatief, de mindere is
van een Westerse eenheid, blijft het over
wicht van de Sowjets toch wel zo aan
merkelijk dat ongerustheid over de eerste
fase van zo'n eventuele krachtmeting,
verre van ongemotiveerd mag heten.
Die ongerustheid, die in Franse rege
ringskringen sedert jaren latent aanwezig
is. heeft thans, onder invloed van de ge
beurtenissen in Korea, een verhoogde
urgentie gekregen. René Pleven, die Jls
minister van defensie ifi het vorige kabi
net van zeer veel doortastendheid en in
zicht heeft blijk gegeven, zal aldus mag
men verwachten uit die nieuwe- situa
tie reeds zeker de conclusie hebben ge
trokken. welke zich opdringt. Die con
clusie luidt: dat een sterke verhoging van
het militaire budget nodig zal zijn
ten koste van de burgerlijke uitgaven
en dat binnenkort ook in Frankrijk mo
gelijk een gedeeltelijke mobilisatie zal
moeten worden afgekondigd (men spreekt
al van een leeftijdsgrens van 49 jaar).
De periode van illusies en schijnwel
vaart wordt zo ook in Frankrijk uitge
luid. Het tempo van de her-oriëntatie zal
voor een groot deel worden bepaald door
de verdere ontwikkeling van de krijgs-
gebeurtenissen in Korea.
Generaal Billotte heeft dezer dagen ln
dit verband enige opmerkingen gemaakt,
die we gaarne willen herhalen. Generaal
Billotte is een van Frankrijks jongste en
meest brillante veldheren (en vurig vol
geling van De Gaulle), die onlangs, we
gens onenigheid met de regering, ontslag
heeft genomen als leider van de Franse
militaire delegatie bij de V.N.
Billotte. die zeker ter zake kundig ls,
verklaarde: „Wanneer de lauwe oorlog
Amerika ertoe drijven zou zich van een
deel zijner verplichtingen inzëke het At
lantische Pact te ontlasten, dan zouden
binnen twee jaren de landen van West-
Europa zich bevinden in een overeenkom
stige situatie, als die waarin thans Zuid-
Korea verkeert".
De toestand in Frankrijk is moeilijk.
Een derde deel der bevolking, de com
munisten, gevoelt zich ideologisch verbon
den met de Sowjet-Unie: de potentiële
vijand. Een ander derde deel. de Gaullis
ten. weigert de regering principieel elke
medewerking. Tussen die twee blokken
moet de nieuwe ploeg van minister-pre
sident Pleven trachten te regeren
TVfet een doortastendheid en een open-
hartigheid, die bewondering afdwin
gen, heeft Washington die feiten erkend
en er de conclusie uit getrokken. Vandaar
dat president Truman opnieuw tien mil
liard voor militaire credieten heeft aan
gevraagd. een gedeeltelijke mobilisatie af
kondigde en de vredes-economie. in feite,
naar een oorlogseconomie over wil scha
kelen. Tot die maatregelen op het bin
nenlands gebied heeft de president zich
bovendien niet beperkt. Hij wekte de an
dere Atlantische landen tevens op het
Amerikaanse voorbeeld ten spoedigste te
volgen. Aldus is Europa voor zijn verant
woordelijkheid geplaatst, die voortvloeit
uit de solldariteits-verplichtingen van het
Atlantische Pact. En men kan er Zeker
van zijn dat dit verzoek door de Ameri
kaanse diplomatie met wassende aandrang
herhaald zal worden naarmate de moei
lijkheden in Korea groter worden en de
strijd langduriger. En hier ligt dan het
eerste concrete probleem ten aanzien
waarvan de nieuwe regering van René
Pleven zijn standpunt te bepalen heeft.
Een der eerste zittingen van het nieuwe
kabinet is dan ook aan dit onderwerp ge
wijd geweest. Waaruit blijkt dat Pleven
zijn aandacht niet uitsluitend op de (ove
rigens gecompliceerde) vraagstukken der
Franse binnenlandse politiek concentreren
wil. De kwesties, die samenhangen met
de verplichtingen van het Atlantische
Pact. zijn in hoge mate ingrijpend, ook
wanneer men van oordeel is dat er
ondanks de verhoogde spanningen aan de
grenzen van Joegó-Slavië en ondanks
Berlijn voor Europa geen direct oorlogs
gevaar bestaat. De Franse regering schijnt
intussen van oordeel, dat de Russen door
de aanvankelijke successen in Korea niet
zozeer zijn verblind dat zij op dit mo
ment in Europa een militaire krachtsont
plooiing yuden wensen te riskeren. Het
waarschuwingssein is gehesen, doch direct
oorlogsgevaar
niet.
dreigt er voor onze landen
Evenals Den Haag heeft Parijs besloten
een der (schaarse) Franse oorlogsbodems
voor de strijd in Korea af te staan. Het is
„La Grandière", een schip van 2000 ton.
dat in 1940 werd gebouwd, veel in de Pa
cific gevaren heeft en tot de snelste en
best bewapende bodems van de (geha
vende) Franse oorlogsvloot behoort. Niet
temin is dit eer een symbolische geste ge
weest dan een daad van effectieve bij
stand. die jsen beslissend gewicht in de
balans der krachtsverhoudingen zou kun
nen werpen. Robert Schuman. de Franse
minister van buitenlandse zaken, is name.
lijk van oordeel dat Frankrijk in Indo-
China met zijn expeditie-leger van 150.000
man reeds een taak op zich heeft geno
men. die eigenlijk al verre boven zijn
macht is gelegen.
De Franse ongerustheid betreft dan ook
niet zozeer het actuele strijdtoneel ln
Korea dan wel het hele complex der Wes
terse veiligheidsorganisatie en in het bij
zonder natuurlijk het aandeel daartoe
dat Frankrijk zal hebben te leveren.
De officier-commissaris van de Krijgsraad te velde West ziet zich gesteld voor
de uiterst moeilijke taak klaarheid te brengen in de moord op Kitty ten Have,
wier stoffelijk overschot enige weken na de bevrijding uit het Boerengat werd
opgehaald. Eerst in het begin van dit jaar is gebleken, dat zij was geliquideerd
door voormalige leden van een Rotterdamse knokploeg, die Kitty ten Have
beschuldigden van het verraden van hun commandant, de K.P.-leider Rob.
Nadat het destijds door da Rotterdamse
politie ingestelde onderzoek was vastge
lopen, kwam er bijna vijf jaar na de
moord licht in deze zaak, toen een ar
restant echoon schip wilde maken en na
men noemde, zodat zeven verdachten kon
den worden aangehouden, allen voorma
lige leden van de Rotterdamse illegaliteit.
De verwijzingsofficier van de Generale
Staf was van oordeel, dat een liquidatie
na de bevrijding indruist tegen de begin
selen van een rechtsstaat en verwees vier
van de verdachten naar de Krijgsraad De
zaak tegen de drie anderen ia door de ver-
wijzingaofficier geseponeerd, aldus de
auditeur-militair, omdat zij op bevel ven
hun K.P.-commandant zouden hebben ge
handeld.
De stukken met betrekking tot de vier
hoofdverdachten. H. J. S.. J A. de G.,
A. van der H. en H. van T., die niet ln
hechtenis zijn genomen, berusten thena
bij de officier-commisaarie van de Krijgs
raad te velde Weet. Deze wordt bij zijn
onderzoek o.m. gehinderd door het feit.
dat vele getuigen nog niet zijn achter
haald Sommigen zijn alleen bij hun
schuilnaam uit de illegaliteit bekend.
Daardoor zal het waarschijnlijk nog enige
maanden duren, voordat de auditeur
militair kan beslissen of deze zaak voor
de Krijsraad zal dienen.
Het ondersoek heeft tot dusverre nog
geen bewijs opgeleverd voor de stelling,
dat K. ten H. verraad zou hebben ge
pleegd. Evenmin ls haar rol in de illegali
teit duidelijk omschreven kunnen worden.
Negen van de te Menado aangehouden
Nederlanders zijn thans vrijgelaten, o.a.
de bemanning van de Zeearend. Het schip
is van Menado vertrokken. Thans ia
nog een zestal Nederlandera in arrest. Mr
Van Eyk. van het Nederlandse Commis
sariaat te Makassar, vernam tijdens zijn
bezoek aan Menado. dat er voor verdere
aanhouding geen redenen aanwezig wa
ren.
Met betrekking tot de 8 op Ternate aan
gehouden Nederlander* ia het onderzoek
nog niet begonnen.
De Engelse machine Y.A. 5, dit speciaal
is gebouwd voor de aanval op onderzee
boten, in vlucht. In de bolvormige ver
dikking aan 1 -f achtereind van de romp
bevindt zich de radarinstallatie,
De eilanden Boeroe en Ceram zijn thans
geheel in handen van de Apris. aldus
meldt een communiqué van het comman
do der Apris in Oost Indonesië, dat voorts
mededeelt, dat op 21 Juli te ongeveer 18.00
uur Piroe. de hoofdplaats van Ceram. zon
der strijd werd bpzet. Op 23 Juli te 13 30
uur werd Amahai aan de Zuidkust van
Ceram. ongeveer 50 mijl ten Zuid Oosten
van Ambon, bezet. Er was weinig strijd
en aan de zijde der Apris vielen geen
slachtoffers.
Het communiqué zegt verder: „Dr Sou-
mokil is uit Ambon gevlucht, met achter
lating van zijn volgelingen. Gehoopt wordt
op een zo spoedig mogelijk fungeren van
het civiele bestuur onder dr Rehatta".
De minister van Sociale Zaken heeft
gistermiddag een commissie geïnstalleerd,
die tot taak heeft, een voortontwerp op
te stellen voor een wettelijke regeling van
de financiering van de zlekenhuisbouw.
Gedurende de oorlog ia een grote achter
stand in ziekenhuisaccommodatie ontstaan,
aldus de minister en de gestegen bouw
kosten. met daartegenover de vastgestelde
grenzen van de verplegingstarieven. ma
ken steun van Rijkswege bij de zieken-
huisbouw noodzakelijk. Het ie echter niet
de bedoeling, het particuliere ziekenhuie
wezen aan te tasten.