radi&il*
„Geen Blijvende Stad"
BIJ DE MAN, DIE DE GROOTSTE
NAZI'S knipte
De organisatie van het
onderwijs in Frankrijk
Er wordt veel gedaan, maar er
moet meer worden gedaan
wte
PANDA EN DE MEESTER-GEMASKERDE
sa
TURKIJE ZUCHT
1 ONDER GOLF VAN MISDAAD
NEDERLAND INDUSTRIALISEERT (SLOT)
Een voorbeeld uit vele
SCHELDE-RIJNVERBINDING TWISTPUNT
TUSSEN BEEGIë EN NEDERLAND
Een Belgische stem
Dr Drees dankte de
Korea-vrijwilligers
V
29 SPELERS
AANGEWEZEN
Voor oefenwedstrijd en
'België-Nederland
KORTE KRONIEK
Beursnverzicht
BEURS VAN AMSTERDAM
-
Amerikaanse gangsters maken school
DE
Het Lied van de Vierkante Meter
Hij is niet erg mededeelzaam
Vrijheid in keuze der scholen
Al 80 moorden op Bali
V
Oost-West,
brood best
IEKSTE BLAD - PAGINA 2
DINSDAG 24 OCTOBER 1950
(V*n
i special* verslaggever)
In 31/3 jaar ttfd» ia In ons land 3 2/3
milliard gulden In vernieuwingen en uit
breiding van de industrie gestoken en dat
ia geen kleinigheid, maar toch nog niet
genoeg Midden 1952 moeten we het tot
6 milliard aan nieuwe beleggingen hebben
gebracht. Onbereikbaar is dat niet. De
Nederlandse ondernemer althans ontwik
kelt initiatief
Neem bv de N V Industrie in Vaas-
sen Vijf en zeventig jaar geleden een
kleine ijzergieterij, gevestigd in een oude
kopermolen Op het ogenblik de enige
grote loongieterlj van Nederland, met een
metaalgieterij. een ijzergieterij en een
bladmetaalfabriek met een personeelsbe
zetting van over de duizend man en met
een productie van meer dan 20.000 ver
schillende artikelen. Een bedrijf, dat de
dorpsgemeenschap van Veassen beslissend
aan het veranderen is.
En toch is het nog maar goed vijf jaar
geleden, dat de directeur, ir J. van Ach
terberg. in een totaal leeggeroofde fabriek
stond en zich afvroeg, wat hij zijn perso
neel moest laten doen. Tenminste, voor
zover dat niet bezig was met de vervaar
diging v«n tekeningen voor nieuwe machi
nes. die in de plaats moesten komen van
de zestien spuitgietmachines. die door de
Duitsers waren weggehaald. Het enige, wat
de Duitsers in de fabriek intact hadden
gelaten, waren de houten verduisterings
schotten voor de ramen, en die luiken
brachten de heer Van Achterberg op een
Idee: hfj ging er autopeds van maken!
Omdat het maken van houten autopeds
toch maar een rare bezigheid is voor een
metaalbedrijf, begon hij speelgoedjeeps te
vervaardigen van afvalmateriaal. dat hier
en daar was blijven liggen. De wielen wer-
Avondprogramma
Hiiv I (KRO) «.15 Or.pl-: «30 RVU.; T
Nieuws: 7 15 Dit is leven, en actualiteiten;
7.23 Gr.pl 7.52 Politiek overzicht; 8 Nieuws;
8.05 De gewone man; 8.12 Kamerkoor en or
kest (8 28 Discussie); 9.15 Voordracht; 9.25
Claveclmbel-recital; 9.50 Actualiteiten; 10
Kamerorkest; 10.45 Avondgebed en Liturgi
sche kalender: 11 Nieuws; 11.15 Gr.pl.
Hllv IJ (AVRO) 8 Nieuws; 8.15 Pianospel;
«.30 Kwintet: 7.05 Paris vous parle; 7.10 Zuid-
Amerikaans orkest; 7.25 Fanfare orkest; 7.50
Luchtmacht Nederland; 8 Nieuws; 8 05 Ac
tualiteiten; 8.15 Gevar progr.; 8.30 Avro-
allerlei: 9 35 Opera-fragm 10 Causerie; 10.15
8.15 Gr.pl 9 Voor de zieken; 9 30 Waterstan
den; 9 35 Gr.pl.: 10.30 Morgendienst; 11 Gr.-
pl 11-10 Hoorspel: 12 Amusementsmuziek;
12.33 Lichte muziek; 1 Nieuws; 1.15 Vocaal
ensemble; 1.45 Trio;
Gr.pl.; 3.45
jeugd; 4
pi.; 5.45
Hllv II (VARA) 7 Nieuws; 7.15 Ochtend
gymnastiek; 7.30 Gr.pl.; 8 Nieuws-, 8 18 On
der ons gezegd; 8.23 Orgelspel; 8-50 Voor de
vrouw; 9 Gr.pl.; (VPRO) 10 Schoolradio;
(VARA) 10.20 Voor de vrouw; 11 Gr.pl.; 13
Hawaiianmuziek; 12.33 Voor het platteland:
12 38 Kwartet; 12.55 Kalender; 1 Nieuws; 1.15
Gr.pl.: 2 Gesproken portret; 2.15 Jeugdcon-
cert: 3 Kinderkoor: 3.20 Voor de jeugd; 4 30
Voor de zieken; 5 Voor de jeugd; 5.30 Dans
muziek.
Avondprogramma.
Hilv. I (NCRV) 6 Gemengd koor: 8.30 Po
pulair concert; 7 Nieuws; 7.15 Voor de Jeugd;
7.30 Gr pi - 7 40 Radiokrant; 8 Nieuws; 8 05
Kerkkoor; 8 35 Causerie: 8.45 Gr.pl.; 8.55
Hedendaagse zendlngsvragen; 9.15 Amuse
mentsmuziek: 9.35 Radio Phüh orkest: 10.45
Avondoverdenking; 11 Nieuws; 11.15 Gr.pl.
Hilv n (VARA) 8 Nieuws; 6 15 Varia; 6 20
Actualiteiten: 8 35 Pianoduo; 7 Causerie; 7.15
Trio; (VPRO) 7.30 Voor de jeugd. (VARA) 9
Nieuws; 8 05 Politiek commentaar; 8.15
Hoorspel; 10.15 Promenade orkest; 11 Nieuws;
11.15 Gramofoonmuziek.
Radiodistributie 3e LUn
8 Nieuws; 8 05 Concert; 9 Nieuws; 9.05 Gr.-
pl 10 Lux Ménage en Musique (VI.); 11
VI Gew Omroep: Gr.pl.12 VI. Br Gevar.
muziek; 12.30 Weer; 12.32 Ork. Zonnenberg:
1 Nieuws l 15 Vervolg ork. Zonnenberg; l 30
Concert v piano en ork v. Tsjaikofskl; 2.05
Vocale muziek; 2 30 Fr. Br.: Fragm. uit Faust
«n uit een opera v. Gershwin; 4.15 Voordr.;
430 Claude Debussy: 5 Ber 5.10 Gevar.
muziek; 5.30 Voordracht; 5 45 Gr.pl.; 6 Voor
de soldaten: 8 30 VI. Br.: Voor de soldaten;
7 Nieuws; 7.30 Werken v. VI. compon.; 7 50
Feuilleton; 8 Véronlque. komische opera v.
Messager; 10 Nieuws; 10.15 Hobo; 10.45 Sere
nade v. 12 instrum.; 11 Nieuws; 11.05 Ver
zoekprogramma.
Radiodlstrlbutta 4e Lijn
8 Nieuws; 8.15 Palm Court Ork.; 8.50 Lift
up your hearts; 8.55 Weer; 9 Fr Br.: Kook-
Sraatje; 9.10 Kamermuziek; 10 Eng. L. P
ieuws: 10.10 Verzoekprogr 11 Orgel; 1130
Primo Scala; 12 VI. Gew. Omroep: Muziek v.
Bizet en Strauss; 12.30 Kostelanetz; 1 Eng.
H. S.: Gr.pl.; 1.25 Eng. L. P.: BBC Variété
ork.; 2 BBC Midi. Light Orch.': 2.45 Voor de
kinderen; 3 Voor de vrouw; 3.45 VI. Br.:
Omroep symph. ork.; 5 Eng. H. S.: Bas; 5.30
Eng. L. p Victor Silvester; 6 BBC Schots
ork.; 7 Malcolm Mitchell Trio; 7.15 Kalund-
borg: Cabaret ork. m zang; 7.45 Fr Br.:
Nieuws- 8 Groot symph. ork.; 9 50 Gr.pl.;
10 Bérómünster: Nieuws; 10 05 Werken v.
Bach: 1030 Eng. L. P.: Messiah; 11.15
Nieuws; 11.35 Orkest Stapleton.
den gedraaid op een oud draaibankje, dat
hij ergens gekocht had en dat omdat er
nog geen andere krachtbron wai in be
weging gebracht werd met een vliegwiel,
waaraan ieder lid van het personeel op
zijn beurt een poos «tond te draaien. Ze
ventigduizend van die jeep» hebben we
grif verkocht, vertelt de heer Van Ach
terberg, en ze brachten ons twee gulden
per stuk op. Rekent u dus zelf maar uit
-at dat
Zo is het bedrijf op gang gekomen .en op
het ogenblik staan in de spuitgieterij der
tig moderne machines, waaraan in twee
ploegen gewerkt wordt De ijzergieterij
levert, als enige in Nederland, cylinder-
voeringen voor alle merken auto's en vori
ge maand is de productie begonnen van
modulair gietijzer, dat is Ijzer met een
veel grotere sterkte en rek dan gewoon
gietijzer. De derde pijler van het bedrijf,
de bladmetaalfabriek. vervaardigt als eni
ge in Nederland aluminlum-foliën in een
drieploegenstelsel en is nauwelijks in «ta,at
in de Nederlandse behoefte aan „zilverpa
pier" te voorzien.
Sociale betekenis
Het aantal arbeiders, dat vóór de oorlog
ruim 400 bedroeg, is gestegen tot meer
dan 1000. waarbij zijn inbegrepen de 100
man. die in een filiaal in Nunspeet wer
ken. Voor de werkgelegenheid op de
Noord-Westelijke Veluwe Is het bedrilf
dus van grote betekenis evenals voor die
van heel Gelderland, dat jaarlijks voor
5 a 6000 mensen nieuwe werkgelegenheid
moet bieden. En hoewel de Veluwers ovc
het algemeen geen ervaring hebben mei
fabrieksarbeid, hoefde er geen enkele baas
of onderbaas van buitenaf te worden aan
gesteld. Alle geschoolden zijn in dit be
drijf opgeleid.
Grote sociale waarde heeft de „Indus
trie" voor de dorpsgemeenschap van
Vaassen. Alle scholen b.v. kunnen ge
bruik maken van het gymnastieklokaal,
dat door toedoen van het bedrijf tot stand
is gekomen Er zijn sportvelden aange
legd. er is een badhuis gebouwd, waar de
hele bevolking kan douchen, en (er gele
genheid van het in dienst treden van het
duizendste personeelslid heeft het bedrijf
aan Vaassen een openluchtzwembad aan
geboden waarvan de aanleg op het ogen
blik in volle gang is en dat volgend iaar
geopend kan worden.
Zo groeit in Vaassen een industrie en
het dorp groeit met de industrie mee. We
kunnen alleen maar wensen, dat het over
al zo zou gaan -en overal zo zou blijven
Het zwaarste komt nog
Ook overal elders in het land hebben we
de bewijzen van ondernemingsgeest ge-
In het Noorden, waar om nog een
enkel voorbeeld te noemen onder moei
lijke omstandigheden in Hoogezand de
eerste fabriek ter wereld is gekomen, die
van stro zachte en harde boardplaten
maakt, in het uiterste Zuiden, waar behal
ve mijnindujtrie, de aardewerk- en de
tricotage-industrie van belang zijn In het
Oosten waar nieuwe industrieën opbloeien
tussen de bestaande textielnijverheid en
ln het Westen, waar een basisindustrie
als de hoogovens een nieuwe grondslag
legt voor de metaalnijverheid.
Overal branden gloeiende ovens, rate
len machines, werken mensen. Maar als
we uit de duizenden feiten en getallen,
die daarmee samenhangen er nog vier mo
gen geven, dan zijn het deze: Van de ÓD00
millloen. die van 1948 tot 1952 in de in
dustrie belegd moeten worden, moeten
er nog 3800 millioen worden uitgegeven.
Boven de 90.000 arbeiders, die de afgelo
pen twee jaren werkgelegenheid gekregen
hebben, moet er in de komende twee
jaren een werkkring geschapen worden
voor nog eens 150.000 arbeiders.
En zonder nog te praten over de nood
zakelijke verhoging van onze productie en
van de uitvoer, is het duidelijk, dat het
zwaarste gedeelte van de weg nog voor
ons ligt.
op.
ople
Volgen» Jantje heejt de Nederlandse leeuw wel een hartig hapje nodig, voordat hij
tegen de Rode Duivels wordt losgelaten.
Binnenkort zal de Belgisch-Nederlandse
Commissie voor de Waterwegen verslag
uitbrengen over haar bevindingen Deze
commissie werd in 1949 opgericht en kreeg
tot taak. de vraagstukken, die verband
houden met de Belgische en Nederlandse
havens en de waterverbindingen tussen
beide landen te onderzoeken, in het bij
zonder de kwesties inzake het Schelde—
Rijn kanaal, de sluis van Terneuzen. de
stop van Ternaaien en het Scheldestatuut.
Het blad Gazet van Antwerpen
schrijft, dat van Nederlandse zijde prin
cipieel bezwaar gemaakt werd tegen de
behandeling van het vierde punt. n 1. de
herziening vön het Scheldestatuut. Naar
het blad verder weet te melden, heeft de
commissie overigens goed werk verricht.
Van Nederlandse zijde werd geen bezwaar
gemaakt tegen verbreding van de sluis en
het kanaal van Terneuzen. Ook de bespre
kingen over de stop van Ternaaien hadden
een vlot verloopi Overeengekomen werd,
dat België de stop van Ternaaien zal uit
lichten door de aanleg van een nieuw ka
naal. dat Luik met het Julianakanaal zal
verbinden via de Maas. eVen stroomop
waarts van Maastricht.
Voor het Schelde-Rijnvraagstuk zal de
commissie geen definitieve oplossing kun
nen voorleggen Volgens de Gazet van
Antwerpen werd de vraag van België,
tussen de Schelde en Rijn een goede en
veilige waterweg aan te leggen, door de
Nederlandse afvaardiging nooit recht
streeks beantwoord. Hoewel België op dit
kanaal recht heeft, aangezien het kanaal
van Hansweert niet als een goede en vei
lige waterweg kan worden beschouwd,
schijnt de Nederlandse afvaardiging op dit
punt voor geen constructief werk vatbaar,
zo merkt het blad op.
De Gazet van Antwerpen schrijft ver
der, dat het nochtans een publiek geheim
is. dat de Nederlandse minister van Bui
tenlandse'Zaken op 12 Januari 195# aan een
vertegenwoordiger van de Belgische re
gering verklaarde, dat de Schelde-Rijn-
kwestie opgelost moest worden. De Bel
gische afvaardiging had verwacht, het
netelige vraagstuk in een Beneluxgeest te
kunnen behandelen, doch zij moest vast
stellen dat Nederland op bedoeld punt
geen goede wil toonde. ,.Dlt bleek", aldus
het blad. „duidelijk hieruit, dat twee Ne
derlandse afgevaardigden doodleuk vroe
gen, of een Schelde-Rijnverbinding eco
nomisch wel te rechtvaardigen was."
Bovendien wierpen deze afgevaardigden
op. dat een kanaal van Antwerpen naar de
Rijn zeer kostbaar zou zijn en de scheep
vaart minder voordelig dan in de vrije
vaart door een brede rivier De scheep
vaart. zo betoogden ztl. is thans gemoto
riseerd en motorschepen kunnen ln een
kanaal nooit hun volle rendement geven.
Het blad weet nog te berichten, dat
sommige Belgische ministers zich er voor
stander van hebben verklaard. Indien Ne
derland de aanleg van een Antwerpen—
Moerdijkkanaal toestaat. België een deel
der constructiekosten te doen betalen. In
dien ook van de zijde van Nederland een
blijk van toenadering wordt gegeven, zou
den dezelfde ministers tevens bereid zijn
voor te stellen, de Schelde-Rijnverbinding
niet absoluut aan de verwezenlijking van
de Benelux te koppelen.
„Te Brussel Is namelijk bekend, zo ein
digt het blad. dat Nederland in staat is,
helemaal niets te doen. als het mes te veel
op zijn keel wordt gezet."
Ter gelegenheid van de Dag der Ver-
eniRde Naties hield de minister-president,
dr W. Drees gisteravond ln de ridderzaal
te Den Haag een herdenkingsrede, waarin
hij wees op het belangrijke werk, door
deze organisatie verricht. Hierbij noemde
dr Drees niet met name de bemiddeling in
het Indonesische conflict. Tegenover de
aanwezige deputatie van Korea-vrijwllli-
gers sprak hij de dank uit van de regering
en van het Nederlandse volk.
Höp
te
dracht gekregen had „goed op vader te pas-
tijdens haar afwezigheid, redde diens
door de stop van de bad)"'|||g|
eken, toen zijn vader een
bij het baden.
leven; dc
JORIS GOEDBLOED BEDANKTE DE AGENT heel vriendelijk
omdat die zo lang op zijn voddenkar had gepast en kuierde
toen bedaard verder met zijn wagen, waar de rijke buit van al
zijn diefstallen op lag!
Panda stond natuurlijk doodsangsten uit. „Hoe durf je!" zei hij.
„Je hebt me nèt verteld, dat iedere agent mij zou kunnen her
kennen! Iedereen denkt, dat ik de Gemaskerde ben! Je zei het
zelf!"
„Heb geen vrees, ventje," glimlachte Joris. „Zolang je in mijn
fatsoenlijk gezelschap bent. zal je niets gebeuren!"
„Ach wat." mopperde Panda. „Jij bent een dief! En ik moet wel
met je mee, want ik word achtervolgdik ben gebrand
merktze zullen me opsluitenik moet vluchtenze
denken, dat ik een dief ben en ik kan in geen enkel fatsoenlijk
huis meer komen, zelfs niet in zo'n krot als dit En hij wees
op een oude bouwval, waar ze nu intussen bij waren aange
komen.
Maar nu viel Joris hem in de rede: „Wat zegt ge daar, mak
kertje' Hoe groot is uw dwaling! Dit is toch waarlijk geen krotl
DP is een zeer fatsoenlijke behuizing, want waar gij thans voor
staat. Pandake. dat is het roemruchte slot Malpertus. de baker
mat mijner voorvaderen, het plekje grond, waar eens mijn
liefelijk wiegje stond! En in deze fatsoenlijke woning zijt gij van
harte welkom, want ik, als slotheer, nodig u uit om hier met mij
binnen te treden!"
Het Nederlands Elftal
De volgende 29 spelers ztyn uitgeno
digd voor de training van het Neder
lands elftal als voorbereiding voor de
oefenwedstrijd van een voorlopig Ne
derlands elftal op 1 November tegen
een vertegenwoordigende ploeg van de
Athenian league te Amsterdam en van
«België-Nederland op 12 November te
Antwerpen:
Abe Lenstra (Heerenveen), Kraak
(Stormvpgèls), Van Raai te (Blauw
(Wit)/Saris (BW), Terlouw (Sparta),
KrljgliJBVV), Van Tuyl (Eindhoven),
v. d. Klink (Hermes DVS), Mesman
(Blauw\Wit), Huybregts (BW), Van
Schijndffl (SVV), Stoffelen (Ajax),
Vermunt (RBC), Clavan (ADO),
Roehrig hHBS), Van Melis (Eindho
ven), RUvèftg (NAC), De Graaf (Lim-
burgia) en Riesbrouck (RCH). Voorts
Mertens (Willem II), Klaasscns (VVV),
Schenk (Sparta), Mangelmans (ADO),
Snoek (Eindhoven), Van Beurden
(BW) en De Jong (ADO), die hun
entree maken ln dit gezelschap en ten
slotte Van der Sluis (BW), Roosen
burg (Sneek) en Van der Tuyn (Her
mes DVS), die er vroeger al eens toe
hebben behoord.
Dinsdagavond 24 October wordt op
het VUC-terreln de laatste training
voor de match tegen de Athenian Lea
gue gehouden.
Verhoging loongrenzen voor
Invaliditeitswet en
Ziektewet
De vorige week werd bij de Tweede
Kamer ingediend een wetsontwerp tot
verhoging van de loongrenzen voor de
Invaliditeitswet en de Ziektewet van
4500 tot 4680, derhalve met 180. Er
was toen rekening gehouden met de
maximum loonsverhoging van f 180. Nu
echter thans de hogere lonen ook met 5*/«
mogen worden verhoogd, stelt de regering
voor de loongrens voorgenoemde wetten
vast te stellen op 4725.
Buitenland
Praag strafte weer. Na een openbaar pro»
ces van vier dagen, heeft een staatsgejecht,
te Bratislawa drie Tsjecho-SIowaken ter*
dood veroordeeld, twee tot levenslange'
dwangarbeid en drie anderen tot gevange.
nisstraffen van 12. 17 en 25 jaar. Allen waren
beschuldigd van hoogverraad en splonnage
Sterke man. In een toespraak tot een mag.
Sabijeenkomst van 20 ooo personen heeft ge»
netaal De Gaulle Zaterdag gevraagd om een
Frans leger van 40 divides en een lucht
macht van 9 000 vliegutigen En een Frank
rijk onder zijn persoonlijke leiding I
Er kan volgens hem geen sproke van zijn,
„dat de belangen van Frankrijk en de Fran-
genomen"
Bulgaars-Turks geschil. De Bulgaarse re
gering heeft In een protestnota. die 20 Octo
ber aan de Turkse zaakgelastigde te Sofia ti
overhandigd, aangedrongen op het onmlddel.
lijk teruggeven van 131 wagons, die gediend
hebben om de emigranten van Turkse orl-
gme te vervoeren en sedert de sluiting van
de grens door de Turkse regering zijn ach
tergehouden.
Dier zonder naam. Nabil Casale in Piemont
is een specimen van een onbekende diersoort
gevangen. Het diertje weegt 550 gram en is
25 cm lang. De bek en de voorpoten gelijken
op die van een aap. terwijl het lijf an de
achterpoten op die van geen enkele bekende
diersoort lijken De ogen van het diertje zün
met witte haren omringd.
Vrijheids- of doodsklokDe Amerikanen
hebben aan Berlijn een vrllheldsklok" ge
schonken. die in het Westberlijnse raadhuis
is opgehangen Het eerste gelul wordt per
radio uitgezonden ln het kader van de van
Amerikaanse zHde geïnspireerde vrllheids-
kruistocht De Oostbcrlijnse bladen spreken
van de ..doodsklok''
WEINIG VERANDERDE MARKT.
Amsterdam. 23 October
Is anders de Maandag nog al eens een vrtf
drukke dag vandaag wees niets er op. dat
van de zijde van het publiek enige belang
stelling bestond De beurs volhardde in zijn
apathische houding.
De Industrlemarkt fluctueerde nauwelijks
en sloot vrijwel onveranderd Het dividend
van de Walvlschvaart 6 pet tegen 7 pet over
het vorig boekjaar, vormde een aangename
verrassing
De koers der aandelen Walvlschvaart kwam
van 105 op 109
De scheepvaartmarkt was eerder een tikje
luier, zonder-dat verliezen van betekenis
voorkwamen.
De Indonesische sector verschilde ternau
wernood met die van Vrijdag: alleen Am
sterdam Rubber herstelde zich volkomen
Zowel de guldens- ais de dollarleningen
toonden slechts zeer geringe verschillen nasr
belde zllden De Amerikaanse sector wsa
minder vast dan Wallstreet Zaterdag Het
agio is langzamerhand zo goed als verdwe
nen. Voor zover nog aanwezig werd het op
circa l procent geschat.
Officiële notering van de Ver v d Effectenhandel
MAANDAG 23 OCTOBER
t ged, en bied 9 ged en laten bieden I laten
ACTIEVE OBLIGATIëN
V K Hed.n
Nederland
!947Crt$l00(
-19(
1937
1947 lil
Invest Ceri
1962-64
NWS
SpaarcerJOO
Ndlnd '37 A
Grootbk '46
3! 102''i 102'
31 99'/. -
t 3» 98 ft 98t
71 98' i 98'
1-8 97". 97%+iV
3 97tV
3 96'.
t*§
95".8 93'/.
9 97'/. 97A'/Ǥ
3 98A 98
2» 79'/. 79'/.
2» 100".+
3 95". 95".
8 96A -
OBLIGATIëN
Bandoeng 4 64'/. 62".
Batavia 4 65
Gelderl 49 3 99ff -
Rolt -37 1-3 31100' JODftt
ZHoll'38 2e 3 98 98'/.
FrOroHpbk 8*101'/. -
Nat Hpbk 3* 97«/.f 98
Rott Hpbk 3* 99V»t -
West HpNO 3* 100 100
RottSchhpb 3* 100 100
Bergh&Jura 3» 102*/* l02V*f
Lever» Zp 3*102'/. 102%
PhIlipsllOOO 3* 103'/»8
Stokvis 3* 107'/. (107'/.
Bat Petrol 3* 101H U
Kon Petrol 8*
Arpst Ot 100 3 128'128»/.
Witte Kruis 30 150
Amst '47 3» 8 100§
AANDELEN
Amst Bank 164''.
Am Goedbk A 128".
Escompto Bnk 46'/»
HolIBkUn CA245'/.
JavaBk 500 cA 95' »t
MIJFINatHerst 96'/*
V K
MlerloA Zn v 128
NBkvZAfr MUI 98
NedCredBk B102
NedMIddstbk 100+
Rotterd Bank 171
•Slavenb Bank 107" »t
TwentseBk cA 170
Zuldh Bank B10"§
Tdam BelCon.«194
Albatr Superf 184'
317
1415
151»/.
Alg Norit
Allan Co
Amst Ballast
Breda Macb
Brons werk 117
BührmannPsp 117
Dikker» A 178§
JrleHoefHzer* 151*
DRU 144'
EMF Dordt 130'
Emb F A Hthl27
Gouda Apol K 177
Gruvter de oA 152
Heemaf A 1?2
Heinek Bier A 168
Hero Cons A 168
Hoek'» M&Zgi 258+
HoilKunstzl A 166'
Int OewBeton 144
Int Kunst Ind J07
Viscose C 14f
Kei~
Klinker"
Kondor •sou
.,jn Ned Zout 321
KonVer TapHt 276
Kwatta Choc lfl6
Letters Adam 246
MeelfNed Bah 228
Mulders FvRM 85+
NA Autob Vre 142"»t
NdClst Solr A 302t
Nd Scheepsb 138'/.
Nllme 267
RommenhAlleT 155
Heden
127'
194
183
118'/«t
118' i
177' if
129'/if
178
151»/.
174'/»
165' .f
165
258+
248*
230+
85f
145
300
138".
267
V K Heden
302*51 307'/.
123" 126
ïïy
1611
139'/.
Rott Droogd A
Rouppe vdV A
Schelde NB A
Stokv 500-1000
Stork A
VerBllk 1000 A
VerPhar Fa A
Werkspoor A
Wtjers Ind A
7. wanenbOrg A
Anlem NB A
Over» Oa«AF!
Borsumij A
inTrtAHd Rd
f.fnrfeteves A
Gem FlaWAW
Arend«hnra A
-»e«nekt A
«tedep
M'chArnold A
Vgombezl A
Aliert HelJnA
Blaauwvries A
Ne MI1 Walvl.
Thomseo A
ZeeKSa 1000 A
Del' Spoor A
V-! Spoor A
Madoera pA
Sëm Cherlb A
N A Fitting A
CFRT1 Fit'ATEN VAN
AMERIK AANDELEN
129'/.
214'
120
134".
1268
129
104
123".
160
139'/.
172
102
130t
215
189".
49'/.
66".
121'/.
168
120
154»/.
104t
65t
31 Of
199
113
107".
143+
145
88*
37§
14".
12 -
5' <5 4"«t
36'/»
14'/.
65'
87
56t
87»/.
Am Smelt Ret 68%
Anaconda Cop 37
Bethleh steel 46'
Gen Motor 105".t
Int Nick of Cs 35(4
Kprneco» Cop 68'
Rod Steel 44,1.
Stand Brands 5tr
(Jo Stat Steel 125'
CM Serv Comp 87'/»
VlldCont Cnmp 51'
ïhetl Union 55".
N Vork Cent 17".
Pennsvlv Rr 21".
Canadian Par 218
37 "»t
45".
105t
35".
68
43'.
5(1
124
87'/.
50*/.+
55'/.
17".
20".
21A
ACTIEVE AANDELEN
V K.
E K
L K
Cult H&l B A
54'/.
M'/.
Nat Handbk A
86".
85'/.
f'dHandMil cA
149'/.
149%
AKU, A
175'/.
nsvi
175".
Bergh&Jurs A
328
327
Berkel Pat A
116'/»
117
Calvé Delft cA
132'/»t
132'/s
Centt Sulk A
174".
174
Kokker A
132
130
Gelder Pap A
170'/»t
172".t
KNHoogov cA
139'/*
140'/.
ever Rros cA
223".
222'/.38
222'/.
Ned Ford A
307
3071
Ned Kabel A
270t
269
Philips A
2311
230t
Wtlton-Fljen A
159
160+
Bllllton 2e r A
225
225".
Dordt Petr A
270
267'/.
Kon Petr A
292'/.
2921/.'/»}
291'.2
Kon Fttr oA
289»/.
287
Moeara En A
495
491
Arpst Rub A
128*/»
131'/>28
131'/.
Bandar Rub A
126
127' .f
DellBaRub A
Kend Lemb A
Lambone Sum
O-Java Rub A
(">ostku«t cA
Serbadl Rb A
VerlndCult A
Hnll Amtftn A
TavChlnTap A
KNSM NB» A
Kon Paket A
NdSrhUnl# A
Ommeren *<-h
Rott Lined A
s» MI1 Ned A
HVA A
'ava Cult A
N-l Sulk U A
VerVorst C A
DellBatMfl A
fleff Mfpch rA
SenemhahM A
MftllAC NB A 158".*
Prn'nn
satle 2'/. 2%
V K
e k.
L K
115
117+
105''.
106".+
31".
31".
44".
45
45
46".
42*
42t
175
175
115".
135%
136".
136'/.
125'
125+
124".
163
162+'
162'/.'/.
18)
181
148
147
175'/.
176
118
118".
61".
93'/.
93"'
30t
116".
U6'/«
iiav»
115'<fl§
115'
107"»
107'/.
l»l VFKSFN
159'/»
Oorspronkelijke feuilleton door Herman van Hattum
Het was die Zondagmorgen van de 3e
Maart stampvol ln de kerk van Schellin
gen, toen „de jonge dominee" zijn intrede
deed. En het scheen wel of het zilveren
doopvont, vóór aan de kansel, feestelijker
dan anders blonk in de door het glas-in-
lood blauw en groen gekleurde zonne
stralen.
Tot op dat ogenblik wisten de dorpe
lingen weinig meer van hem dan dat hij
„van Amsterdam" kwam. Een paar maan
den geleden al had Laersi, de oudere
§redikant, dat an de kansel afgekondigd
n Amsterdam was voor de meesten van
hen slechts een vaag begrip, een begrip
overigens, waarin het woord „dominee"
slechts kwalijk wilde passen. De grote
stad stond in dit rustige dorp, waarin
slechts spaarzaam een voorbij razende
auto de moeders van op straat spelende
kleuters verontrustte, niet zo erg best
aangeschreven. Uit „de stad" kwam
zoveel verkeerds. In de stad was zo
veel verleiding. Men moest wel een
bijzondere bescherming genieten om zich
daar in eer en deugd staande te houden.
En was niet Gerrit van de koster naar
Amsterdam gegaan om. een jaar later,
met een roodgelakte auto en een rood ge
schilderde „meid" terug te komen en
gans het vredige dorp, op Zondag nog
wel, met de geweldige, tweestemmige
claxon van zijn rode wagen in rep en
roer te toeteren, wellicht zou de stad nog
genade in de ogen der dorpelingen heb
ben kunnen vinden. Maar daarmee was
de maat vol. Wie nog even mocht heb
ben getwijfeld kon nu zeker weten, dat
de stad een poel des verderfs was. een
oord van zonde en misdaad, waar Satan
de mensen in zijn netten verstrikte
En daarom had men „de jonge domi
nee" met gemengde gevoelens begroet.
Met een gereserveerde houding, een
zekere argwaan in het hart en met die
keurende, zoekende blik in de ogen, die
aan ieder ander zou zijn opgevallen, maar
aan de jonge, altijd glimlachende predi
kant scheen voorbij te gaan.
En het moet gezegd: zoals hij daar
stond, fier rechtop op de hoge. ouder
wetse preekstoel, met gordijntjes langszij,
met niet eens een zelfwerkend slotje,
maar een ingewikkeld klinkje dat moest
worden opgetild en waarmede „vacature-
predikanten" niet zelden lange tijd mor
relden zoals hij daar stond zag hij er
helemaal niet „stads" uit.
De zwarte toga met witte bef bekleed-
d hem uitstekend; zijn heldere blauwe
ogen en licht blozende wangen deden
niet in het minst verdorven of ontaard
aan. Zijn stem was een andere dan die
van de oudere predikant, die al tiental
len jaren in het dorp stond, maar de
woorden waren niet minder sober en
ernstig. En al was hij dan. volgens de
in- en doorgeleiden, een tikje aan de
lichte kant die hadden hem al dadelijk
getest, toen hij op beroep preekte
op zijn orthodoxe grondslag was. zelfs
naar het oordeel van de leider der jon
gelingsvereniging, nietr aan te merken. En
als Manewild, die thuis 12 delen verguid-
op-snee Matthew Henry had staan, waar
in hij. naar men zei, elke avond studeerde,
niet meer te geloven was in zaken van
orthodoxie en rechtgelovigheid, wel, dan
was er niemand meer te vertrouwen
Want hty v/a nog kerkelijk onvanger ook
Dominee Rijpstra was nog jong. Zijn
gave gezicht werd door geert enkele rim
pel ontsierd en deed hem niet ouder I
lijken dan dertig Jaar. De lichte nervosi
teit, waarmee hy nu en dan tijdens het
spreken naar de witte bef tastte, bewees,
dat intree-preken houden niet tot zijn
alledaagse bezigheden behoorde.
Als een berg had hij er tegen op gezien;
vond het een schrikking nelemaaj
opnieuw te beginnen zonder enige bè-
kendheid met wie dan ook. „Kom man"
hau zijn vrouw hem moed ingesproken,
„ook dit gaat voorbij. En als je dan straks
na de begindrukte en rompslomp Je
eerste eigen gemeente hebt, waarin je
geheel op je eigen manier en naar eigen
inzicht kunt arbeiden, kan het allemaal
heel mooi worden, voor ons alle twee".
Zoals hij daar nu stond viel het eigen
lijk allemaal een beetje mee. Misschien
juist omdat hij er zo tegen op had gezien
Intuïtief wist hij want Rijpstra was
een gevoelsmens met een welhaast feil
loos werkende intuïtie dat de aanvan
kelijke gereserveerdheid bij zijn hoorders
langzaam-aan plaats maakte voor een
zekere welwillendheid en tegemoet
komendheid. Dat de ijskorst var. voor
oordeel en critiek begon te ontdooien om
plaats te maken voor de bereidheid tot
luisteren, om zich open te stellen voor
de boodschap, die hy met zoveel liefde
en vuur bracht.
De pompeuze, ruisende rokkenmassa's
van de vrouwen, de stijve wambuizen
van de mannen, de met groene zeep
glimmend schoon geboende koppen van
de boerenzoons en de meisjes, kinderen
••nog bijna, maar met op het gezicht die
devotie en ernst, waarvan alleen de streng
Calvinistische opvoeding het geheim
scheen te bezitten, vormden anders een
materiaal en entourage, geheel verschil*
lend van de hoorders, dit hij ln Amster
dam in enkele jeugddiensten had toe
gesproken. En hij mocht dan al te vee!
tegenstand en conservatisme te overwin
nen krijgen in de gesloten zielen van
landarbeiders en boeren, wanneer hij ze
eenmaal „had", zou er veel meer mee te
doen zijn dan met zijn Amsterdamse ge
meente, waarvan de leden door aller
hande steeds vermaak, door de grotere
culturele geladenheid, het drukke amu
sementsleven en de verkeers- en han
delsbeslommeringen zoveel moeilijker
waren te interesseren voor de dingen des
geestes. Deze mensen leefden, door de
aard van hun beroepsbezigheden zoveel
dichter bij Gods heerlijke natuur. En
dat was ook één van de redenen geweest
van zijn vertrek uit Amsterdam en van
de kortheid van de bedenktijd, die hij
nodig had om z(jn beslissing te nemen
Hoe minden zowel de predikant als zijn
vrouw de natuur en hoe hadden zij die
weinige- weken van de voorbije zomer
toen het predikantawerk rustte, genoten
van een vacantie buiten, in de heide en
I de bossen.
Langzaam, woord voor woord goed
articulerend, had hij zijn tekst uitgespro
ken. „Gijlieden zegt: nog enkele weken
en de oogsttijd is daar Doch. Ik zeg U:
ziet en aanschouwt de velden, zjj zijn
airede wit om te oogsten Bidt dan de
Heer des oogstes. dat Hij arbeiders uit-
zende in Zijn wijngaard"
De kerk was veel groter dan het vier-
kante stenen gebouw, de Jordaanse
„schuur", waarin hij met zün jongens cn
meisjes de korte diensten hield Tegen
de enorme gewelven en metersdikke pila
ren schalde zijn stem nog wat onwennig.
Telkens wanneer hh een woord had ge
zegd, kwam de echo van de wanden
terugrollen naar de kansel en dat hinder
de hen# in het begin allerverschrikke
lijkst. Het was net of hij dan even naar
zichzelf moest blijven luisteren, zichzelf
moest laten uitspreken om weer verder
te kunnen gaan Gek eigenlijk, dat hy
daarvan zo weinig had gemerkt, toen ny,
nu al weer weken geleden, op beroep
preekte Misschien had hij er minder op
gelet, omdat hij helemaal niet verwachtte
het beroep te zullen krijgen
In het begin „las" hij veel Dat was zo
zijn gewoonte, hoewel hij een groot talent
had voor improviseren. Hij wilde eerst
zichzelf de tijd gunnen om er „in" te
komen. Forceren was altijd uit den boze.
(Wordt v*rvol«dl-
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
DINSDAG 24 OCTOBER 1950'
E LAATSTE MAANDEN is een golf
van misdrijven over Turkije gegaan,
met het gevolg, dat de kranten ernstiger
straffen eisen voor de misdrijven, die het
veelvuldigst voorkomen. Tot dusver stond
de politie machteloos. Soldaten, met de
bajonet op het geweer, hebben in de stra'-
ten van Istanboel gepatrouilleerd om de
politie te helpen tegen rovers en ge
weldplegers.
Politie ln jeeps heeft op alle wegen, die
leiden van Istanboel naar plaatsen aan
de Bosporus en de Zee van Marmora, ver
dachte individuen aangehouden en in
nachtgelegenheden, casino's en dergelijke
inrichtingen zijn invallen gedaan, met het
gevolg, dat een aantal personen is aan
gehouden Nu schrijven de voornaamste
Turkse bladen, dat het hoog tijd wordt
het Turkse wetboek van strafrecht te her
zien en ernstiger straffen te stellen op
roof.
Op het ogenblik is de maximumstraf
hiervoor zeven jaar gevangenisstraf. Op
moordenaars kan de doodstraf worden toe
gepast. Op het ogenblk is de toestand in
Istanboel zó, schrijft de „Cumhuriyet".
één van de grootste Istanboelse dagbla
den. dat de eenzame burger zich wel twee
maal bedenkt voor hij zich na zonson
dergang op straat waagt. Eerbare vrou
wen worden voortdurend en zelfs overdag
en in de hoofdstraten beledigd door man
nen van alle leeftijden. Het blad wijst er
op, dat het Turkse Wetboek van Straf
recht is overgenomen van het Italiaanse
en blijkbaar h eeft men in Turkije iets
stevigers nodig. Fevzi Boze. van het
Turkse hoogste Gerechtshof, heeft ver
klaard, dat het aantal moorden, gevallen
van roof. aanrandingen, diefstallen met
geweldpleging sterk is toegenomen. Het
blad is van mening, dat niet alleen de
straffen moeten worden verzwaard, maar
dat de procedures sneller moeten geschie
den. zodat de straf spoedig op de misdaad
volgt.
Ransel in ruil ooor
„onvoldoende
Een andgr belangrijk IstanjDoels blad
heeft een noodkreet 'geslaak-t. uitroepend.
„Keert de tij(i van het bewind der Ja-
nitsjaren terug''" De Janitsjaren vormden
ten tijde van het Ottomaanse keizerrijk
een speciaal korps soldaten, belast met de
bewaking van de Sultan. Ze werden ech
ter zo machtig, dat ze verscheidene paleis
revoluties ontketenden en ten slotte in 1826
door Sultan Mahmoed II werden afge
schaft Deze Janitsjaren nu terroriseer
den'de straat en deden wat hun goeddacht.
In feite is de toestand nu weer net zo. Het
is mode. en wel een heel droeve mode
geworden, om vrouwen op straat lastig te
vallen. Het fs de hoogste tijd aan deze
Lille beroemd Is om zijn studie van het
Engels, de Faculteit van Toulouse om die
van het Spaans, dat Montpelller een
wereldvermaarde medische Faculteit be
zit en Grenoble uitblinkt door de electro-
chemlsche studie) toch blijven deze even
goed onderworpen aan dezelfde uniforme
regels als de andere onderwijsinstellingen.
Niets in haar herinnert aan de zo ver
gaande autonomie van de Angelsaksische
of Germaanse Universiteiten. De minister
voor Nationaal Onderwijs benoemt en
bezoldigt elk der vijftien honderd hoog
leraren der Faculteit, door een staatsdoc-
toraat onder zeer bepaalde voorwaarden
uitgereikt, geplaatst op de hiërarchische
top van het onderwijsvak.
nachtmerrie een eind te maken, schrijft
„Milliyet". Ook dit blad is van mening,
dat de straffen te mild zijn.
Zoals bladen in Nederland staatjes bij
houden van het aantal ongelukken, dat in
de straten van de stad waar ze verschij
nen, geschiedt, zo publiceren de Istan
boelse bladen lijsten van het aantal
berovingen, aanslagen, a.d., dat zich op
een dag. een week, een maand. enz., heeft
voorgedaan. En daarin kan men lezen van
een jongen van twaalf, die een mes pakt
en daarmee de verkoper van snoepgoed te
lijf gaat. omdat hij zijn jeugdige klant aan
maande de schuld te betalen, welke dit
kind kans gezien had te maken. Een boer.
die in de moskee verdiept was in gebed,
werd overhoop gestoken door een man.
die achter hem aan was geslopen. In An
kara hebben twintig scholieren hun lera
ren in wiskunde en natuurkunde, die ver
moedelijk heel wal onvoldoendes hebben
uitgedeeld, zo geducht afgerammeld met
vuisten en stokken, dat beide heren naar
een ziekenhuis moesten worden gebracht.
In een andere school ging een leerling, die
voor het overgangsexamen was gezakt, de
leraar, die hij hiervoor verantwoordelijk
hield, te lijf.
Bandeloze jeugd
Het verontrustende is. dat zoveel school
kinderen een onbeheerst karakter blijken
te hebben. Toonaangevende Turkse pae-
dagogen maken er zich werkelijk onge
rust over. dat er onder schoolkinderen en
studenten een morele crisis schijnt te zijn
uitgebroken Het opvoedkundig, in het
Frans verschijnend blad „Istanboel" heeft
daarnaar een onderzoek ingesteld. Bij de
antwoorden op een desbetreffende enquête
bevond zich o a. dat van de directeur van
de Hogere Handelsschool, die schreef:
„Jongelui met een goed karakter worden
hoe langer hoe zeldzamer. Zucht naar geld
en genot hebben de plaats ingenomen van
de deugd. Buiten school leren de jonge
mensen slechts ijdelheid en zonde". Deze
directeur wijt dit kwaad aan de invloed
van gangsterfilms. „Tijdens mijn laatste
vacantie bezocht ik een bioscoop, die vol
jongens en meisjes zat. schrijft hij. De held
van het verhaal, dat zich op het witte
doek afspeelde, was natuurlijk een mis
dadiger. De toeschouwers konden tot in de
perfectie leren, hoe ze een bank moesten
beroven. Toen de gangsiers een agent van
politie vermoordden, ging er een oorver
dovend applaus op. Jonge mensen leren
moorden diefstal toe juichen"
Andere onderwijsmannen kwamen tot
eenzelfde conclusie en velen hunner wezen
op de achteruitgang van het gezinsleren,
de geringe opvoedingskwaliteiten der
ouders en het gebrek aan godsdienst-on
derwijs. als de oorzaken van het slechte
gedrag van jonge mensen
(Een Haagse Dansleraar heeft een sys
teem bedacht, waarbij alle danspassen
binnen één vierkante meter kunnen
worden uitgevoerd).
DE WERELD danst op een vulkaan,
met zilte traan zien wy het aan.
dus hoe verheugend stemt het thans,
dat 'n knappe Leraar in de dans (in zijn
beroep wel héél wat mans), diezelfde
Wereld, neen.' geen spot! wellicht be
hoedt voor 'n droevig Lot, door een
Vulkaanvrij Dansgenot.
I TE DANSZAAL toonde 't ons reeds
-L' lang: De Wereld is vol woest ge
drang. men tracht door botsen, duwen,
springen, een ènder van zijn plaats te
dringen, en niet slechts op een dans
partij. maar in de hele maatschappij
De Dansvloer geeft volmaakt vertol
king. van 't feit der GroelenÓe Bevol
king. en als de Oude Malthus éven
terugkwam, om een Wals te zweven,
hu zou, op overvolle vloeren, schier
acrobatisch in zijn toeren, roet élke Pas
haast als een waógstuk, weer wijzen
op 't Bevolkingsvraagstuk
HOERA! EEN LERAAR weet het
béter. Hij geeft ons één vlerkante
meter, geen stukje rrtéér. geen stukje
minder, en niemand heeft van 'n ónder
hinder. Er straalt een Nieuwe Wereld
glorie. als d i t systeem ééns kraait Vic
torie. als leder zich hierin kan voe
gen. en met één meter neemt genoe
gen Geen bruut geweld krijgt meer een
kans. Dictators denken aan die Dans.
en voegen zich naar dit systeem Weg
Oorlog- en Atoomprobleem I Elk mens
zijn plaatsje in de Zon. (in smoking of
in nachtjapon, op het kantoor of de
fabriek Geëerd Publiek, dit wordt
uniek!)
T7EROVERING eens Alexanders
het vrije Grondgebied eens anders?
Dat wordt nu vèr Verleden Tijd. de
Gulzigheid, die-zijn we kwijt. Ja. élk
Dictator slaat een flater, en hij bemerkt
het vroeg of later na korte Roe>
volgt gauw de kater, de Dansleraar als
beterweter, beveelt: ..Bescheidener'
Discreter! Terug op je Vierkante
Meter!"
UN JA(nu word lk paedagogisch).
die Meter Is volkomen logisch Ons
Leven, van de Wieg tot 't Graf speelt
zich maar op één meter af wanneer
het gaat om Grote Dingen Laat uw
herinneringen zingen en hoort de
zoete melodie. ja. 't Nieuw Svsteem
oogst sympathie U werd geboren naar
behoren, en tot dit Leven uitverkoren
op slechts één meter in 't quadraat 'de
Dokter zegt hier ..Inderdaad") en al
die jaren in de banken de schooltijd
waar we véél aan danken het speel
de zich. al staat u póf. op één vierkante
meter af 't Geluk (ik zal het u be
wijzen). ging op één Meter hier ver
rijzen U zat in 't Woud met Schatte
bout De Wind woei koud. maar welbe
schouwd. u beiden, op die bank van
hout. had het niet koud. haór hoofdje,
van het zuiverst goud was zo verwar
mend zo vertrouwd dit minnespel
al eeuwenoud, is. wat de Mensheid
lévend houdt En zelfs de Stoerste
Ijzervreter, doet dat op één vierkante
meter En allen, allen hier op aardt
van ruwste mens tot fijnst besnaarde
wij hebben ééns ons stipt te voegen
naar iets. waar weinigen om vroe
gen. maar ééns. na aardse strijd en
zwoegen dan nemen we alweer genoe
gen. met slechts één meter Strikt be
perkt De krant schrijft dan (een
troost, die stérkt) „Hij heeft naar beste
kracht gewerkt En dan „Voorts wer
den opgemerkt.
«"V DANSLERAAR ik schat u hoog
Gij zijt een zeer groot psvc holoog
't Zij Danse Macabre of Valse Triste
of Vreugdedanswat u maar kle^t
van Grand Seigneur tot Kleine Heer
één meter slechts Geen duimbreed
méérl
WOUTERTJE
(Van onze speciale verslaggever)
ln Werne aan de Lippe, een stadje in Westfalen. ligt aan één van de straten in het
Centrum een kapperszaak .Hermann Wittkamp, Damen- und Herren-Friseur", staat
op de gevel Velen zijn naar hier gekomen, niet alleen om zich te laten scheren of
knippen, maar om persoonlijk uit de mond van de kapper bijzonderheden te ver
nemen over de gestrafte nazi-grootheden. Want Hermann Wiffknmp is één van de
weinigen, die dc laatste levensdagen van Goring, Stretcher Seyss Inquart en alle
andere gevangenen van Neurenberg heeft meegemaakt. Hij wasals Duitse krijgs
gevangene. aangewezen hen dagelijks te scheren en van tijd lot tijd te knippen.
Over het algemeen is men teleur
gesteld over hetgeen kapper Wittkamp
vertelt, want hij is een te serieus man
om profijt te willen trekken van het
vertellen van vele intieme bijzonder
heden. welke hem zijn toevertrouwd.
Dat zegt men tenminste, maar hijzelf
erkent toch ook wel., dat hij zijn ge
gevens niet wil prijs geven in verband
melt eventuele publiciteitsrechten bij
voorbeeld voor Amerika!
Het is nog aan geen Duitse kranten
man gelukt. Wittkamp aan het vertellen
te krijgen. Zulks werd ons direct mee
gedeeld. tóen wij aan de huize Wittkamp
in de avond aanbelden en dc heer Witt
kamp zelf open deed Wij kwamen aan
vankelijk niet verder dan de gang. Maar
mevrouw Wittkamp kwam ons'te hulp,
door als haar mening te verkondigen, dat
het beter was, ons niet in de gang te
laten staan. En in de huiskamer kwamen
wij ten slotte tóch nog vele bijzonder
heden te weten, waarbij wij angstvallig
vermeden om ook maar één enkele no
titie te maken. Want de kapper, die
zulke bijzondere ervaringen heeft op
gedaan. bleef gedurende geruime tijd
gereserveerd.
Niettemin kwam cr uiteindelijk een
heel interessant cn door mevrouw WiU-
kamp zeer zorgvuldig bewaard boekje
met een rood bandje voor de dag. Daar
in kwamen de handtekeningen van alle
vooraanstaande gevangenen van Neuren
berg voor. Sommigen hadden er nog iets
bijgeschreven Zo had bv dr Brand, de
lijfarts van Hitier. er de klassieke spreuk
„Verheugt U en wees gezond" aan toe
gevoegd Generaal Jod! had zijn kapper
de dagvaarding vermaakt en er onder
vermeld: ..Het heeft mij goed gedaan,
dat wij tot op het laatst echte Duitse
soldaten zijn gebleven".
tector" een waardige houding aan. Kap
per Wittkamp liet doorschemeren, dat
dit bij vele anderen niet het geval was.
Toen Seyss Inquart zijn doodvonnis ver
nam. wenste hij de bewaker die voor
zijn cel stond, rustig „goede "nacht" cn
daarna sliep hij zeven uren onafgebroken.
Göring bleef Verwaand
Göring was. zo vertelde kapper Witt
kamp ons verder, een zeer 'rustige man
in de gevangenis, die zich volkomen
wist te beheersen Maar hij had veel
eigenwaan en in het begin meende hij
zowaar, dal hij het Igven er zou af
brengen. omdat men hem nodig had.
Over Rudolf Hess. die in de cel naast
hem zat. sprak hij steeds met diepe
verachting. „Die gek hiernaast", was
zijn stereotype uitroep. Hess zelf rrtSakte
op de kapper inderdaad de indruk van
een geesteszieke. Hij had vele malen op
de muur van zijn cel geschreven: „Ich
bitte'um Ruhe".
Toen Göring zijn vonnis vernomen
had. zei hij, toen Wittkamp hem kwam
scheren: „Nu weten we het tenminste".
„Zou de Fuhrcr werkelijk dood zijn?"
vroeg de heer Wittkamp eenmaal aan
Hitiers plaatsvervanger „Daarvan ben ik
vast cn zeker overtuigd", antwoordde
Goring En dat was ook het oordeel van
alle andere nazi-groten.
Keitel schreef dag en nacht
Vele gevangenen waren ijverig in de
weer om hun onschuld te bepleiten ln
ellenlange memoires. Generaal Keitel, die
later gehangen werd, schreef dag
nacht op zijn schrijfmachine. Alleen
Göring maakte een uitzondering. Hij had
alles in zijn hoofd, vertelde hij aan
Wittkamp Een zeer rustig man was ad
miraal Dönitz, die na Hitier korte tijd als
.Führer" is opgetreden.
Een verschrikkelijk mens was Hauss,
de grote man van de vernietigingskam
pen. die zonder een spier van zijn gelaat
te vertrekken onder het knippen ver
telde. dat hij meer dan 2 millioen men
sen in de gaskamers had laten oi
brengen.
Veertien maanden heeft kapper Wi
kamp het gebouw in Neurenberg, ws
Göring c.s. gevangen zaten, niet mogen
verlaten Ook niet. toen hij na 8 maanden
geen krijgsgevangene meer was. Hij
ontving toen loon. maaf hij mocht geen
voet buiten de deur zetten. Deze strenge
voorzorgsmaatregelen werden genomen,
omdat men niets wilde laten uitlekken
over de verblijfplaats van de nazi-groten.
En eerst toen voor hen het einde was
gekomen, kon Hermann Wittkamp te
rugkeren naar zijn vaderstad Werne.
waar hij nog steeds van heinde en ver
bezoek krijgt van mensen, die iets wil
len weten over de laatste dagen van
Hitiers naaste medewerkers.
De voorzitter van de socialistische partij
op Bali heeft erkend, dat de veiligheids-
toestand beter was, toen Oost-Indonesië
nog een zelfstandige Negara was De ter-
riioriale chef-staf. majoor Sitanala. heeft
bekendgemaakt, dat in twee maanden tijds
80 moorden zijn gepleegd. 24 brandstich
tingen en 33 mislukte moordaanslagen. Het
begon met de uitmoording van zogenaam
de „Nica-aanhangers toen de Prajoda s,
het Balinese veiligheidskorps, vertrokken
om door republikeinse troepen te worden
vervangen.
Ook de zoon van een Radja en enkele
Balinese vrouwen zijn niet gespaard. De
onrust veroorzaakt een economische ach
teruitgang op het eiland en het toerisme
is met een kwart gedaald.
Hei scheerapparaat
Van Göring
En dan komt een ander voorwerp ter
tafel een prachtig bewerkt gilette-
apparaat. dat eens aan Göring heeft
toebehoord en waarmede alle gevange
nen zijn geschoren Hët was n.l. met het
oog op de daaraan verbonden gevaren
niet toegestaan. dat een gewoon
scheermes' werd gebruikt en daarom
kreeg friseur Wittkamp elke dag een
paar mesjes, die hy na gebruik moest
inleveren. Göring stelde zijn kostbaar
scheer-apparaat beschikbaar Naderhand
is het aan zovele klanten in Werne ge
toond. dat het diverse malen is ge
vallen. waardoor dit merkwaardige
souvenir nogal beschadigd werd.
Niet minder dan 18 maanden is kapper
Wittkamp samen geweest met Hitiers
voornaamste medewerkers Gedurende
de vier maanden van hun verblijf in de
Luxemburgse badplaats Mondorf. konden
de heren, ondanks de strenge bewaking,
toch nog een vrij luxe leventje in het
Grand Hotel leiden. Maar toen ze naar
Neurenberg werden overgebracht, wer
den zij als werkelijke gevangenen in
cellen opgesloten.
De eerste, die in Mondorf werd bin
nengebracht. was de ..beschermer" van
Nederland. dr Seyss Inquart. „Wij
waren aan het trappen dweilen", ver
telde Wittkamp. „toen we plotseling en
kele Jeeps voor het hotel zagen stil
houden Uit de eerste stapte een man in
een uniform zonder distinctieven, die er
kennelijk afgesneden waren Ik zag on
middellijk dat het een „hoge Piet" was.
Hij hinkte en achter hem hepen vijf
grimmige Amerikaanse soldaten met de
ïtengun in de aanslag".
Seys zorgde goed Voor ons
Seyss Inquart was in het begin nog zo
note/ te geloven, dat hij hel er Ifvend
zou afbrengen Hy praatte steeds met de
kapper over zijn toekomstplannen. Op
een goede dag trees hij zelfs op de mo
gelijkheid om van zijn prachtige uni-
formstof een burgerpak te laten maken.
Voortdurend gaf hij de heer Wittkamp
de verzekeringdat hij alles had gedaan
ten behoeve van de Nederlanders Maar
dit was een ondankbaar volk. En als
bewijs van.zijn bewering vertelde hij.
dat de Nederlandse veestapel aan het
eind van de oorlog nog even groot was
els in het begin
Toen Seyss Inquart zjjn dagvaarding
had doorgelezen, zei hij: „Nu weet ik,
dat ik er niet levend afkom".
De meeste zorgen maakte hy zich over
zijn zoon die in Rusland gevangen zat
en daarbij maakte hij de merkwaardige
opmerking: „De naam Seyss Inquart zal
voor hem een schande zijn".
Overigens nam de Nederlandse „pro-
premier cycle" voorbereiden. Het onder
wijs wordt gegeyen door meer dan 160 000
onderwijzers en. onderwijzeressen, die gra
tis worden opgêleid van staatswege in de
Normaal-scholen van elk departement, be
noemd worden op voorstel van een Inspec
teur d Académie door de Prefect die het
centraal bestuur vertegenwoordigt, en een
staatstraktcment genieten.
Middelbaar onderwijs
UT et Middelbaar Onderwijs, volgende op
het Lager Onderwijs, wordt gegeven
in lycea en gymnasia, die tot 1936 de in
stellingen waren voor het klassieke gym
nasiale onderwijs. Door het feit. dat er
voor betaald moest worden, bleef dit (on
danks een beurzensysteem) het onderwijs
voor de bevoorrechte klasse Maar thans
geven de kosteloosheid en de benaming
van „Enseignement du Second Degré" er
een meer gevarieerd en democratisch
karakter aan. Dientengevolge, volgen 25'
van de kinderen, die het verplichte onder
wijs (tot veertien jaar) aan de gemeente
school nog niet hebben beëindigd, na een
voldoende afgelegd examen, zonder onder
scheid van rang of stand, het middelbaar
onderwijs, dat leidt tot de eerste graad
van het hoger onderwijs, n.l. het „bacca-
lauréat" (eindexamen).
Welke onderwijsinstellingen staan er nu
voor hen open? Allereerst dezelfde lycea
en gymnasia als vroeger, maar daarnaast
ook de „moderne" gymnasia, waar het
letterkundige onderwijs, op Griekse en
Latijnse basis, vervangen is door een meer
wetenschappelijke en meer practische
vorming; en ten slotte Is er de grote
nieuwigheid van de „technische scholen"
„Technisch" onderwijs
Liet technisch onderwijs dat. volgens de
wet. behalve een algemeen aanvul
lend onderwijs, de theoretische en prac
tische studie van kunsten en wetenschap
pen of van vakken, die handel en industrie
betreffen, tot doel heeft, is voortaan in
geschakeld in het middelbaar onderwijs.
Honderdvijftig technische scholen voor
jongens en zestig voor meisjes, met een
totaal van zestig duizend leerlingen, be
reiden de toekomstige middelbare kaders
voor boven de talrijke leertijd-centra en
vakcursussen (350.000 leerlingen) die to(
het technisch onderwijs behoren. Het in
stellen van een „technisch baccalauréat"
(eindexamen) met dezelfde waarde als de
„klassieke" en „moderne" baccalauréats
voor toelating tot het Hoger Onderwijs,
heeft de poging van de Universiteit ge-
sanctionneerd om aan de traditionele vak
ken andere toe te voegen, die aan de
materiële en speciale voorlichting voor het
moderne leven beantwoorden.
De Staat bezoldigt
de leerkrachten
Tn al deze verschillende middelbare
onderwijsinstellingen benoemt en be
zoldigt ook de Staat voor leder vak de
leerkrachten die allen dezelfde titel be
zitten of na gelijke vergelijkende examens
werden gekozen (alleen al vijf duizend
„agrégés", na vergelijkend examen in het
bezit van de hoogste akte M O 5.000
„certifiés" in het bezit van gewoon
ieeraarsdiploma; 10.000 „lleenciés" voor
lycea en klassieke gymnasia). Dus homo
geniteit is het noodzakelijk gevolg van
dit centraliserend en administratief
karakter van het door de leerlingen ge
noten onderwijs, dat zowel in de provincie
als in Parijs gegeven wordt door middel
van leerkrachten met dezelfde voorberei
ding en volgens hetzelfde statuut.
Derhalve begrijpt men. dat. dank zij het
feit dat het eindexamen op achttienjarige
leeftijd behaald kan worden, het Hoger
Onderwijs in de verschillende vakken op
uniforme wijze openstaat voor diegenen
van de veertig duizend jaarlijkse eind-
examen-eandidat^n die niet direct de
maatschappij ingaan, maar dan niet meer
profiteren van het kosteloze van de studie,
uitgezonderd de talrijke beursstudenten
Het is n.l. het Hoger Onderwijs, dat in
zijn Faculteiten (letteren, exacte weten
schappen. rechten, medicijnen) in de spe
ciaal er bij behorende instituten, maar
evenzeer in de Hoge Scholen (Polytech-
nique. Ecole Normale Supérieure. Ecole
Centrale, enz.'....) door vergelijkende
examens gerecruteerd en door het be
waren van een groot prestige tegenover
de jongelui, het onderwijsgebouw in
Frankrijk completeert.
Er zijn in Frankrijk zeventien Hoge
scholen. corresponderend met evenveel
territoriale Académies Al genieten de
Faculteiten, erfgenamen van zeer oude
tradities, nog daterend van de Middel
eeuwse Universiteiten, zekere rechten
(financieel beheer, het voorleggen ter
keuze van de minister van de candidaten
voor de verschillende leerstoelen) en al
bewaren zij een zekere persoonlijkheid in
hun voorkeur voor het een of andere vak
(b.v. is het bekend dat d* Universiteit «an
De dijk voor de nieuwe polder in
de voormalige Zuiderzee, de Zuid-
Oostpolder, wordt steeds langer.
Niet minderdan 900.000 steenblok
ken moeten netjes aan elkaar ge
past worden, om de dijk een stevige
zijkant te geven, die bestand is te
gen de aanrollende golven. Met
kipkarretje en locomotief, de
„Oost-polder-express", wordt over
een in zee aangelegde steiger mate
riaal voor de dijk aangevoerd in de
omgeving van Kampen.
L""r is niets moeilijker dan met één
D enkele oogopslag het ingewikkelde
onderwijssysteem van een modern land
te overzien en niets hachelijker dan de
eeuwenoude evolutie en diepe inspiratie
cr van in een kort bestek aan anderen te
verklaren. Beperkt men zich echter zelf
tot de grote hoofdzaken, dan zal het mis
schien gelukken een voldoende beeld van
het Openbaar Onderwijs in Frankrijk te
geven.
In Frankrijk bestaat particulier en open
baar onderwijs, zodat vrijheid en onaf
hankelijkheid van schoolkeuze mogelijk is.
Het onderwijs stond tot 1789 geheel onder
Kerkelijk gezag en werd daarvan bevrijd
in de eerste helft van de 19de eeuw. Toen
vond het onderwijs nog niet algemeen in
gang en werd onvolledig georganiseerd,
het was bovendien noch onafhankelijk,
noch strikt neutraal, ln 1824 b.v.. zelfs na
de organisatie-poging van het Eerste Kei
zerrijk (1809). werd het geregeld vanwege
een „Ministerie voor Kerkelijke Zaken en
Openbaar Onderwijs", en ook onder
Napoleon III bleef er steeds een contróle
vanwege de Kerk op de studie bestaan.
Pas met de schoolwetten van de Derde
Republiek tussen 1881 en 1896. werd het
principe van de neutraliteit der school
volkomen bewaarheid. Om anderzijds ook
aan het andere even belangrijke beginsel
.•an de vrijheid te voldoen, werd het b
staan van al of niet particulier-confes
sioneel onderwijs formeel erkend.
Lager onderwijs
an het totaal aantal leerlingen van het
Lager Onderwijs bezoeken 10*'. „vrije
.«•holen"; 43% van de leerlingen van het
Middelbaar Onderwijs zijn niet op staats-
Ivcea en andere onderwijsinstellingen van
de staat, en er zijn zes R K. Faculteiten
voor Hoger Ondprwijs.
Daar de Staat zich het recht voorbe
houdt van het uitreiken van diploma's en
het verlenen van universitaire graden, zijn
de vrije" scholen verplicht om. wat hun
vorm en lesrooster betreft, de structuur
van de staatsinstellingen te volgen Hier
onder geven wij een overzicht van het
offic;e!e onderwijs met zijn drievoudig
karakter van hiërarchie, centralisatie en
homogenlteiit.
Om van beneden af te beginnen, heeft
men in de eerste plaats het Lager Onder
wijs. dat op een neutrale gemeenteschool
wordt gegeven en kosteloos is. maar ver
plicht tot de leeftijd van veertien jaar
Overal in Frankrijk bestaat deze
gemeenteschool, in het kleinste gehucht,
waarop zijn minst vijf kinderen zijn. tot
in de grote steden waar de scholen tien.
dikwijls zelfs vijftien, vaak zeer over
bevolkte klassen hebben.
Het Lager Onderwijs is ln Frankrijk
over 38 000 gemeenten verspreid, in 3 500
kleuterscholen (voor kinderen beneden zes
jaar) 68 000 voorbereidende lagere scholen
(waar de kinderen voor het lageronder-
w ijs-diploma worden voorbereid). 2 000
cours complémentaires". d w z. cursus
sen. die voor het „brevet d'étudetf du
Zes Oostberlijnse brood
fabrikanten bieden het
brood tegen een prijs aan
welke veel lager ligt dan
de broodprijs ln West-
Berlijn, Het gevolg hier-
van is. dat de Westber-
lijners (die *,o'n hekel
hebben aan het commu
nistische Oost-Berhjn) het
brood van de Oostberlijnse
broodfabrieken gaan be
trekken. Hierdoor zijn de
Westberlijnse broodfabri
kanten zwaar gedupeerd.
Sommige fabrieken hebben
zich al genoodzaakt ge
zien een derde van het
personeel te ontslaan Om
reclame te maken voor het
Westberlijnse brood, bakt
een fabriek het woord
„West" »n zijn broden
(boven). Voorts voeren de
broodbezorgers leuzen
met zich mee als: Brood
kopen in het Oosten kan
u uw vrijheid kosten,
{onder).
