In de loop der
men met vele
n rekende
tijdrekeningen
„Juffrouw ANNELIES",
Cordewever en de Waarheid
LETLAND WORDT OPSTANDIG
TSJANG KOESTERT PLANNEN
VOOR INVASIE
ELEKTRONISCHE STERILISATIE
OVER KALENDERS EN ALMANAKKEN
Het weigert ais Russisch schild te dienen
OORLOGSKANSSPEL IN TAIPEH
Politieke droom
zal volksgezondheid ten goede komen
KOKEN MET RADAR
Twijfel
„Vriendin" wist raad
Onwettige prijsafspraken
door Duitse industrieën
DE OPMARS DER TELEVISIE
IN ENGELAND
Te kostbaar voor
kleine landen
t
Luide knallen verjagen boze geesten
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
VRIJDAG 29 DECEMBER 1950
TJTTIJ HEBBEN TEGENWOORDIG de z.g.
Christelijke tijdrekening. Daarvoor
eti daarnaast zijn echter allerlei andere
tijdrekeningen geweest, welke gedeeltelijk
nog in ere zijn. Wanneer men wel eens
eén almanak ter hand neemt, vindt men
er een zeer lange lij^t van allerlei ver
schillende tijdrekeningen in. Dit is echter
in hoofdzaak vulsel, want vrijwel niemand
rekent er mee. Alleen de Joden houden
er een geheel eigen tijdrekening op na.
Zij beginnen hun tijdrekening bij de schep
ping der wereld. Noemen we dit jaar bijv.
1950, voor de Joden begint op hun Nieuw
jaar het jaar 5711 De Chinezen kunnen
Zich zelfs de weelde verschaffen van twee
verschillende'tijdrekeningen, een oude. die
dit jaar vaststelt op het jaar 4227 en een
nieuwe 4347;
Vaak wordt het woord tijdrekening aan
geduid door een vreemd woord, een woord,
dat vooral puzzdlaars vaak moeten ge
bruiken bij het oplossen van kruiswoord-
puzzles: aera of era. Hoewel het niet is
te vinden in een Latijns woordenboek,
kenden de Romeinen, wier taal toch het
Latijn was. het woord wel. Vermoedelijk
ls het woord afkomstig uit, Spanje, waar
men tot ver in de Middeleeuwen de ge
woonte had het woord era voor het jaar
tal' te zetten.
H"<E ROME TELDE MEN DE JAREN
oorspronkelijk af van de stichting der
stad, ab urbe condita, afgekort als a.u.c.,
welke men stelde op ca 753 vpór Christus.
Het gewone volk rekende echter op ge
heel andere wijze en wel met de jaren van
de consules. de steeds wisselende burge
meesters van Rome. Toen de keizers kwa
men, die langer regeerden, rekende men
met het zoveelste jaar van de gen of an-
derfc keizer. Lucas bezigt deze wijze van
tijd berekenen nog in het bekende tweede
hoofdstuk van zijn Evangelie.
In Byzantium of Constantinopel had men
van kerkelijke zijde een veel rationelere
tijdrekening ingevoerd. In Rusland is deze
tijdrekening in ere gehouden tot Peter de
Grote in 17.000. In Griekenland en som
mige Balkanlanden zelfs nog langer.
Het jaar nul
TN 525 STELDE EEN ABT TE ROME,
Dionysius Exiguus, een Paastabel op,
waarbij hij voor het eerst rekende met
Anni Domini nostri Jesu Christi (jaren
onzes Heren Jezus Christus). Deze abt
■telde het Kerstfeest vast op 25 December
en het nieuwe jaar op 1 Januari. Eerst véél
later, d.w.z. na het jaar 1000 werd deze
tijdrekening algemeen ingevoerd.
Wij mogen echter niet vergeten dat in
werkelijkheid Nonze tijdrekening enige ja
ren in de war is. Prof. dr A. .van Véld-
huizen deelt daarover o.a. her volgende
mee: Onder invloed van Engelse géleerden
begon men in de 18e eeuw niet alleep van
het jaar van Christus geboorte vooruit te
tellen, maar ook met jaren vóór Christus
terug te tellen. Toen heeft men dcf fout
gemaakt, dat men van het jaar 1 na Chris
tus oversprong naar 1 v. Christus en het
daartussen liggende geboortejaar, het jaar
0 dus, oversloeg. Om dit te verbeteren
rekenen de sterrenkundigen het jaar 2 v.
Chr. als het jaar 1 v. Chr. enz. In de chro
nologie moet men vaak om de duur van
iets te berekenen de jaren vóór Christus
en na Christus bij elkaar optellen. Zo re
geerde Augustus van 63 v. Chr. tot 14 n.
Chr. Hofe lang was dat? Wie niet goed na
denkt. zal zeggen 63 plus 14 is Tf jaar. maar
een ander zal vragen of het geboortejaar
van Christus zelf er niet bij meetelt, of
het derhalve niet is 78 jaar. Anders ge
zegd, in welk jaar is Christus geboren, als
de berekening goed is? Niej? in het jaar
1 v. Chr. niet in het jaar 1 m Chr.. maar
in het jaar 0. In dit jaar heeft de wereld
geschiedenis toch niet stil gestaan. Heeft
ooit iemand voor de een of andere gebeur
tenis het jaar 0 vermeld gezien? En toch
heeft men het jaar 0. het zo gewichtige
moment uit de wereldgeschiedenis, ver
zuimd te vermelden. Onze spoorboekjes
plaatsen naast het cijfer 24, het midder
nachtelijk uur, zodra er enige minuten
aan moeten toegevoegd worden, het cijfer
0. Zo kan men ook de vraag stellen:
Wanneer is de 20e eeuw begonnen? Was
dat 1 Januari 1900 of 1 Januari 1901? Voor
wie het bovengezegde omtrent het jaar 0
heeft begrepen, is het beantwoorden van
deze vraag niat moeilijk.
In de tijdrekening van Dionysius is nog
groter verwarring. Men kan zeggen, dat
Jezus werd geboden in het jaar 9 vóór
Christus' geboorte. Herodes de Grote, die
in 4 v. Chr. stierf, leefde nog enige jaren
na de geboorte van Jezus. Men denke
slechts aan het verhaal van de kinder
moord van Bethlehem, die door hem werd
bevolen. Hij moet minstens 6 jaar na zijn
dood hebben geleefd, of Jezua is minstens
6 jaar voor zijn geboorte geboren, wan
neer men zegt dat Jezus is de Christus.
Latere ontdekkingen ten opzichte van het
ambt van Qulrinus of Cyrenius, zoals
Lucas hem noemt, hebben aan het licht
gebracht, dat Jezus zdfs in 8 v. Chr. w^rd
géboren. Tot zover prof. Van Veldhuizen.
Vaststaat, dat men na Christus' ggboórte
nu nog spreekt van Anno Domini, welke
woorden men vaak op monun^enten en
gevelstenen aantreft, afgekort als A. D.
of Ao. Di. Anno betekent: het jaar"
en Domini betekent: „onzes Heren".
Het kerkelijk jaar wordt in twee delen
verdeeld: de feestelijke en de feestloze
helft. De eerste helft, te rekenen van
Advent tot Pinksteren noemt men ook
wel Annus Domini, jaar des Heren, de
tweede helft Annus Ecclesiae, jaar der ge
meente. Ondeugende Duitsers zeggen wel
eens dat de afkorting AD. in wezen be
tekent Anno Dazumal. zij nemen dan de
goede oude tijd er tussen!
Almanak cn Kerkelijk jaar
IN DE MIDDELEEUWEN handelde de
kerk De Tempore, over dé tijd. de hei
lige tijdert. die bij kerkdiensten, plechtig
heden en feesten in acht genomen dienden
te worden. Overal heeft het verband be
staan tussen kalender, almanak en, wat
wij noemen het kerkelijk jaar. Allerwegen
vindt men het geloof aan geluks- en on
geluksdagen. Men- denke slechts aan de
slechte reuk waarin bijv. bij ons nog de
Vrijdajf en de dertiende van elke maand
staan. De vrees voor het getal 13 is ont-
staah, omdat Jezus voor zijn kruisdood
aanzat met da twaalf apostelen. Aan tafel
wilde men daarom vroeger èn ook thans
nog vaak niet gaan. wanneer er 13 gasten
aanzaten. Ook zeelieden varen bij voor
keur niet op Vrijdag en zeker Jet op de
13e flit.
De Israëlieten ontleenden hun jaar aan
de zon en hun maanden aan de maan. Het
zonnejaar telt echter ruim 10 dagen meer
dan de 12 maanden. Op de een of andere
wijze moest'dit verschil worden vereffend,
daarvoor dienden de schrikkeljaren. Het
Jaèr toch moet beginnen steeds weer op
hetzelfde punt. waar de aarde, wentelend
om de zon. is gekomen.
Aanvankelijk hebben de Christenen .zich
gehouden aan de Joodse tijdrekening, la-
Ier hebben de Romeinen grote invloed uit
geoefend op hun tijdrekening.
De oorsprong van de kalender
JJET WOORD KALENDER reeds is van
AA Romeinse oorsprong, het ls afgeleid
van Kalendae, met welk woord men de
eerste dag der Romeinse maand aanduidde.
Ook de Romeinen maten hun maanden
naar de maahsomloop om de aarde. De
nijpuwe maan was het begin, doch deze is
onzichtbaar totdat het schriele maansik
keltje zich aan de hemel vertoont. De Ro
mein nu. die het sikkeltje zag. meldde
dit aan de bevoegde aptorlteit. Niet steeds
zag men het op tijd. vaak beletten dikke
wolken het maansikkeltje waar te nemen.
De priesters hadden hu tot taak met be
hulp van de curia calata het juiste tijdstip
vast te stellen. Was dit geschied, dan werd
het feestuur van de nieuwe maan plechtig
uitgeroepen. Men verkondigde dan het be
gin van het wassen der maan. Nog steeds
is het wassen der maan voor het bijgeioof
van betekenis. Ook in onze tijd zegt het
volksgeloof dat aankomende maan vorst
en droogte brengt. Bij toenemende maan
worden bepaalde gewassen gezaaid of ge
plant. Het plechtig uitroepen noemde men
calare. welk woord aan de eerste dag de
naam Kalendae gaf. Kalendae is een meer
voudig woord, wij vinden iets dergelijks
terug in ons Pasen en Pinksteren. Mjn
spreekt nog wel van iets uitstellen tot
Kalendas Graecas. d w.z. tot Sint Juttemis
of nooit, want de Grieken kenden geen
Kalendae.
Het Calendarium of de kalender is de
lijst der nieuwe maandatums. Daar de
maan zich niet in preciès vier weken om
de aarde beweegt, maakte men met de
tijdrekening steeds fouten. Men trachtte
deze te herstellen, door een denkbeeldige
maand in de gehele reeks in te lassen:
Mercedonius. die mep liet volgen op
Februari, toen de laatste maand van het
jaar. Men had dus een zekere speelruimte
en vaak maakten de priesters hiervan ge
bruik om hun bewind te rekken. In 46 vóór
Christus maakte Caius Julius Caesar hier
aan een einde door de Juliaanse tijdreke
ning in te voeren. Hij werd bijgestaan
door de grote sterrenkundige Sosigenes,
een Egyptenaar uit Alexandrië, die meer
rekening hield met de zon dan met de
maan. zoals de Israèlieten en de Romeinen
deden. De Juliaanse tijdrekening stelde
het jaar op 365 dagen en stelde om de vier
jaar een schrikkeljaar in, waardoor dan
aan de maand Februari één dag werd toe
gevoegd.
Om weer goed uit te komen moest men
in 46 het jaar verlengen tot 445 dagen.
Alleen dan kon men voor 1 Januari weer
een geschikte datum krijgen, waarop te
vens de nieuwe maan viel. Tussert Novem
ber en December laste men -twee maanden
in. Nog hield men enige dagpn over. Tus
sen December en Januari laste men daar
om nogmaals 7 dagen in. welke men Epa-
gomenae noemde. Nog heden ten dage
kennen wij de term Epacta, welke aanduidt
het aantal dagen op Januari verlogen
sinds de laatste nieuwe maan. De astrono
mische Epacta verschilt met de kerke
lijke, die het alleen -te doen is om de
datum van het Paasfeest.
Vroeger was Maart de eerste maand van
het jaar, vandaar de namen September,
October, November en December, die ze
vende. achtste, negende en tiende maand
betekenen. Juli herinnert aan Julius Cae
sar, de ontwerper van onze tijdrekening.
Augustus herinnert aan de grote ke.zer
van die naam. Door Caesars regeling kwam
de dag- en nachtevening van de lente in
45 voor Christus op 24 Maart te vallen.
Caesar stelde het jaar op 365 dagen en 6
uren, welk laatste kwart etmaal om de
vier jaar werd ingehaald. Allengs ver
schoof de dag- en nachtevening der lente
naar 21 Maart. Wat de schrikkeljaren be
treft, werd in 1582 vastgesteld, dat de jaar
tallen deelbaar door vier schrikkeljaren
zouden zijn. eeuwjaren moeten echter door
400 deelbaar zijn, zodat bijv. 1600 en 2000
schrikkeljaren zijn, 1900 echter niet. In
1582 kwam de Gregoriaanse tijdrekening
tot stand, welke nu nog geldt. Daar deze
tijdrekening werd ingevoerd door Paus
Gregorius. vond ze in Protestantse landen
verzet, de Griekse kerk weigerde ze te
aanvaarden en zelfs nu nog geldt daar de
oude tijdrekening.
In de herfat van 1792 hebben de Fran
sen een eigen nieuwe tijdrekening inge
voerd Men verdeelde het jaar in 12 maan
den elk van 30 dagen. Aan het eind van
het jaar voegde men aan de 360 dagen er
5 toe: de Sansculottides en in de schrikkel
jaren nog een zesde: dfi Jour de la Revo
lution. In 1805 overleed deze kunsttnatige
tijdrekening.
.umA.
De Rotterdammer Kokkie van der Eist,
die op de IJsclub Kralingen te Rotter
dam kampioen werd van Zuid-Holland.
Kabinet „gezuiverd"
(Herplastsinr wegens misstelling).
HET „TITOiSME" heeft de kop opge
stoken in Letland, één van Ruslands
geheimste en sterkst bewaakte posten
tegen Noord-Europa. Plaatselijke dagbla
den, die over de Baltische Zee naar Zwe
den zijn gesmokkeld en nieuwsberichten,
welke via de Radiozender Riga werden
uitgezonden, maken gewag uan een ge
nadeloze zuivering van het kabinet en
naar het schijnt is de Letlanders de
schrik om het hart geslagen bij de ge
dachte welk lot hun land zal treffen,
gezien de oorlogstoebereidselen van
Moskou.
Blijkbaar Is Moskou zeer tevreden ge
weest over de wijze, waarop de commu
nistische regering van Letland het land
bestuurde als een onafhankelijke Sowjet-
republiek, Jot de Russen in het begin van
de winter bevalen, dat jacht op geschoolde
arbeidskrachten moest worden gemaakt. Er
werd n.l. een oekase uitgevaardigd volgens
welke aile marine technic:, personeel, dat
dat de haven bedient, ingpnieurs en an
dere technici zich bij de plaatselijke
arbeidsbureaux moesten melden. De
meeste Letlanders gaven gehoor aan dit
bevel. Na een onderzoek door de geheime
politie werden sommigen hunner te werk
gesteld bij de luchthavens, de onderzee-
dienst, kust-artillerie, bij de bouw van
barakken en andere militaire werken,
welke de Russen aanleggen aan de West
kust van Letland van Windau in het
Noorden tot Libau in het Zuiden. Een
groot aantal der verplicht ine"--',bre-
venen werden te werk gesteld, in een pas
geopende fabriek ter vervaardiging van
electrische uitrusting voor onderzeeërs te
Bentspils (Windau). Anderen werden ge
dreven naar een nieuwe fabriek van
in
Taipeh op Formosa houden zich op
het ogenblik onledig met wedden. Ach
nee. ze zetten hun laatste cent niet op
het paard dat favoriet is. want het gaat
hier niet om paarden of rennen. De grote
vraag, welke in Taipeh hoofden en harten
in beroering brertgt is: zal het 500.000
man tellende leger van Tsjang Kai Sjek
op Formosa een beslissende (actor wor
den wat betreft de toestand in het Verre
Oosten of zal dit leger geen belangrijke
rol meer spelen?
Een jaar geleden werd het leger van
Tsjang Kai Sjek, dat volkomen verslagen
was, op het onvruchtbare, bergachtige
Formosa met zijn tropisch klimaat. 150
km van bet door de communisten bezette
Chinese vasteland, opnieuw gegroepeerd.
De Nationalistische leiders verklaarden
toen, dat ze elke poging tot invasie met
vlag en wimpel zouden kunnen doorstaan.
Nu slaan ze een nog veel hogere toon aan.
Nu spreken ze niet meer vart een invasie
afwenden, maar geven hoog op van hun
plannen zelf een aanval te ondernemen
op het vasteland van Chiné, een nieuwe
Chinese hoofdstad in Nanking te vestigen
binnen eert jaar en de communistische
legers geheel uit China te verdrijven,
waarmee ze denken in 1953 gereed te zijn.
En terwijl op Fofgnosa deze plannsn wor
den gemaakt en verkondigd, komen er uit
het bezette China berichten van „geheime
bronnen" volgens welke de communisten
druk in de weer zijn alles <fn gereedheid
te brepgen voor een verdedigingsoorlog.
Het kleine groepje niet-officiële Ameri
kaanse- militaire adviseurs, die zich op
eigen gelegenheid aan het hoofdkwartier
van Tsjang Kai Sjek hebben verbonden,
hebben verklaard vol vertrouwen te zijn
in het welslagen van Tsjangs plannen.
De meeste andere buitenlanders in Taipeh
echter delen dit Amerikaanse optimisme
niet.
Daarom
De Amerikanen voeren evenwel voor
hun geestdrift de volgende argumenten
le dat Tsjang. ondanks de nederlagen,
welke hij heeft gelejden, en ondanks de
verantwoordelijkheid, welke hij draagt
voor alle corruptie en onbekwaamheid in
de lagere rangen, hij tot heden ten dage
nog steeds de populairste individuele aan
voerder in China is. De onvolkomenheid
T^UITSE GELEERDEN hebben zich in de
AA strijd tegen bepaald soort ziekten ge
worpen en bepleiten het steriliseren van
levensmiddelen langs electronische weg
als een nteuw middel ter verbetering van
de volksgezondheid.
Tal van deskundigen zijn n.l. van mehing,
dat het veelvuldig gebruik, dat tegen
woordig wordt gemaakt van allerlei chemi
caliën om voedihgsstoffen te kleuren en te
steriliseren, gevaren in zich bergt. Hoewel
het menselijk lichaam die chemicaliën
slechts in kleine hoeveelheden tegelijk op-
neebit, menen bedoelde deskundigen, dat
ze. vooral wanneer ze van teer zijn afge
leid de openbare gezondheid meer hebben
geschaad dan goed gedaan. Op grond van
deze overtuiging zijn Duitse deskundigen
begonnen voedsel te steriliseren door
middel van hoog frequente electronische
stralen.
Rëeds sinds vier of vijf jaar worden
proeven genomen met electronische steri
lisatie. De Duitse geleerden die zich hier
mee bezig houden» hebben hun proeven
voornamelijk gebaseerd op ervaringen,
welke men reeds in andere Europese
landen en in Amerika had opgedaan.' Pro
ducten. die op deze wijze wordën gesteri
liseerd, woTden door een buis. die onder
hoogspanning staat, geleid Onzichtbare
stralen doordringen dan tot zelfs, de
kleinsde atoompjes »van het product^ in
kwestie en verwarmen het gejjurefide ver-
schillende tijdsperioden, De artikelen, die
veel water bevatten, worden snel ver-
Vogelpest in Den lip. Voor de tweéfcle
binnen een week is in Den lip een l
van vogelpest geconstateerd. Vijfhonderd
kippen van de gebroeders Helmtch zijn aU'.
maakt en vernietigd. Dit bedrijf is in J
eerste periode van de Vogelpest'ook bes
geweest. j m
Moerdijk kr(Jgt scheepswerf. De /G<*br
■Nlestern en Co te Delfzijl en de ejgenaaii
van de scheepswerf De Waal en Zcf te lult-
bommel gaan een scheepswerf v/stigen t
Moerdijk. Dit werd medegedeeld ij de raads
vergadering van Hooge en Lage qwaluwe.
warmd, maar droge stoffen worden lang
zaam verwarmd. Graan bij voorbeeld be
reikt een temperatuur van 20 graden Cel
sius in dezelfde tijd, welke nodig is om
kiemen, welke het bevat aan het koken te
brengen of zelfs te vergassen. Dit proces-
vergt slechts een deel van eeb seconde.
Laat ze opvliegen
Sommige insecten en kiemen bevatten tot
80 pet vocht. In de vorm van gas of damp
nemen ze tot 1700 maal hun oprspronke-
lijke ruimte in. Dientengevolge worden in
secten en kiemen in levensmiddelen door
hoog-frequente sterilisatie tot ontploffing
gebracht. Afhankelijk van de kilowatt-
kracht van de generator eist de sterilisatie
als zodanig wemig of geen ttjd. Epn 30-
kilowatt-generator kan een pond griesmeel
in ongeveer acht seconden steriliseren.
De nieuwe methode wordt reeds prac-
tisch toegepast voor het steriliseren van
allerlei graanproducten, zaden, noten, bier
en alle andere alcoholische dranken. Tal
van Duitse firma's hebben reeds hoog fre
quente generatoren in de handel gebracht
voor de voedselsterilisatie. Het eerste Duit
se model werd twee jaar geleden in Mün-
chen gedemonstreerd. Thans zijn er reeds
tientallen in gebruik. De Bérlijnse Tfle-
funken Maatschappij, een van Duitstands
grootste fabrieken van electrische toestel
len, vervaardigt zestien verschillende ty
pen generatoren van 1.5 kw tot 200 kw. I^f
prijzen variëren van 3500 Duitse marken
(ongeveer 3000 gulden) tót meer dan 200.000
Eliitse marken, ongeveer 16.670 gulden- Met
Zuid-Amerika. Spgnje, Oostenrijk en an
dere landen zijn onderhandelingen aan de
gang voor dé levering van dergelijke ma
chines.
Telefunken bestudeert eveneens ervarin
gen, welke men In de Verenigde Staten
heeft opgedaan met de productie van s.g.
radar kooktoestellen, bestemd voor de ge
wone huishouding. Deke kooktoestellen,
welke werken met frequenties, welke de
bezetters de Duitsers nog steeds niet
toestaan te gebruiken, vervangen steen-/!
kool, gas of gewone electriciteit. welke in
de huishouding de normale warmte- en
energiebronnen vormen, door hoog fre
quente stralen.
van de Nationalistische troepen wordt
geweten aan vice-president Li Tsjoeng-
Jcn, die om vrede vroeg, een stap, waar
van Tsjang de mede-verantwoordelijk
heid weigerde op zich te nemen;
2e. dat ontevredenheid over de Volks
regering onder de bevolking van het
vasteland de vurige wens heeft doen ont
staan naar een ander bewind. Nationalis
tische troepen, die het vasteland zouden
binnendringen, zouden ongetwijfeld kun
nen rekenen op een hartelijk welkom van
de bevolking;
3c. dat guerllla-strijdkrachten op het(
vasteland, vooral in dc Zuidelijke provin-'
cies Kwangsi. Kwangtoeng. Szechwan en
de kustprovincies van midden China
Kiangsoe, ten Zuiden van Sjanghai, zitten
te popelen om in geval van een nationa
listische invasie een handje te helpen.
Tsjang beweert, dat 1.600.000 guerilla-
strijders op zijn hand zijn en dat zij nu
reeds dagelijks de communistische strijd
krachten dwars zitten. Dientengevolge
moet een grote troepenmacht in China
blijven, welke anders dienst zou kunnen
doen in Korea of in Indo-China.
Verzet
Tsjang's oudste zoon, luitenant-generaal
Tsjang King-Koeo. hoofd van de Politieke
Oorlogvoering, gebruikt moderne Ameri
kaanse propaganda-methoden om de
guerilla's te organiseren en de verzets
beweging in het communistische binnen
land aan te wakkeren. Zijn transport
vliegtuigen vliegen nacht aan nacht bo
ven de kustprovincies en dan worden
anti-communistische pamfletjes Uitgewor
pen, waarin wqrdt gezegd, dat het leger
van ;ijn vader toet land spoedig zal „be
vrijden". Legervliegtuigen werpen* ge
regeld voedselpakketten met rijst uit bo
ven de gebieden, welke door hongersnood
worden geteisterd. Tsjang junior heeft
verscheidene honderden van zijn „poli
tieke" officieren naar het vasteland ge
zonden, van wie sommigen uit vlieg
tuigen werden „gedropped", terwijl an
deren in vissersjonken aankwamen, ten
einde te helpen bij de organisatie van de
verzetsbeweging.
Dit alles draagt b(|. aldus bovenbedoelde
Amerikaanse militaire adviseurs, om het
Chinese nationalistische leger weer op de
been te heipen en het te maken tot een
militaire factor, waarmede rekening moet
worden gehouden, een factor, welke zeker
erkenning zal vinden b(j generaal
MacArthur. die In Juli J.l. naar Formosa
vloog om Tsjang steun te beloven by z(jn
anti-communistische strijd.
Hoewel de meeste buitenlanders ge
loven, dat de nationalisten zelfs zonder
Amerikaanse steun In staat zouden zijn
een communistische invalspoging af te
slaan, gaat hun optimisme toch niet ver
der. Ze zijn van mening, dat al «at ge
praat over een tegen-invasie slechts pro
pagandistische praatjes z'ijn, bedoeld om
het mojreel zowel op het vasteland als op
Formoéa op peil te houden. Deze buiten
landers zijn verder overtuigd, dat Tsjang
het opt Formosa alleen uithoudt in de
hoop fgn een wereldconflict in Azië. In
dit geval zou hij, verwacht Jiij,.rmet be
hulp vah de Westerse mogendheden, als
president van geheel China terugkeren.
Om het echter zo ver te brengen, aldus
redeperen de buitenlandse waarnemers,
moet hij althans de schijn houden een
militaire factor te zijn „een zwaard
tegen de Russische expansiedrang in
Azië" teneinde een beroep te kunnen
doen op de Westerse strijdkrachten, die
immers ook strijden tegen de Russische
expansie in dit werelddeel. Beweringen
over Tsjangs populariteit en waarschijn
lijke steun van een populaire anti-com
munistische verzetsbeweging beschouwen
bedoelde waarnemers enigszins sceptisch,
als iets, dat vermoedelijk een onderdeel
vormt van het njeuwe programma voor
de politieke oorlogsvoering.
Buitenlanders, die reeds lang in China
verblijven, zijn geneigd te twijfelen aan
de juisthoid van Tsjang's bewering, dat
hij1 kan rekenen op een uit 1.600.000 man
bestaande guerilla-strijdmacht. Ze ge-
'lovgn, dat het grootste deel van de zoge-
nrfanTde guerllla'sr-eWe-^p^Weraan twijfe
len ze niet "het de copimurHstische troe-
/ep lastig maken, heel gewoon bestaat
Vilt de bandieten, die China alMjd onveilig
hebben gemaakt en die al even wéinig
respect hebben voor Tsjang als voor de
leidër der communisten, Mao Tse Toeng.
De grote vraag voor deze buitenlanders
is of de nationalistische troepen bereid
zijn deel te nemen aan een tegen-offensief
op het vasteland. De ervaring heeft ge
leerd, ,dat het slecht»? moreel van de
troelen de grootste schuld heeft aan de
nationalistische nederlagen. Tsjang's sol
daten zijn niet van ganser harte op For
mosa in ballingschap gegaan en dc mees
ten hunner hebben al in drie of vier jaar
hun huis niet teruggezien. Daarom ge
loven velen in Taipeh. dat een nsttona-
listische landing op het Chinese vaste
land voor de meeste'soldaten een schone
gelegenheid zou zijp om zich over te
geven en zo spoedig mogelijk naar hun
metalen vangnetten voor duikboten te
Liepaja (Libau). Weer anderen werden
geplaatst op vaartuigen, dio onder Rus
sisch commando stonden en die het
Zuid-Oostelijk gedeelte van de Baltische
zee opnieuw in kaart brengen.
Waar de mannen nok heen werden ge
stuurd, geen hunner kreeg toestemming
vrouw en kinderen ipee le nemen en ze
kregen een loon, ver beneder hetgeen ze
als burgers verdienden. Ongeveer 11000
man werden rechtstreeks nasr Rusland
gezonden, aangezien er „te veel geschoolde
arbeidskrachten in Letland zijn", zoals de
Russen verklaarden.
Deze massa-verplaatsing van geschoolde
arbeiders heeft de productie-programma's
van allerlei fabrieken in Letland danig in
de war gestuurd. En dientengevolge werd
ook de verhouding van de Letlandse rege
ring tot Moskou stroever, aangezien het
kabinet formeel verantwoordelijk is voor
de uitvoering van de productie-program
ma's der fabrieken. Heel spoedig bereikten
Riga geruchten, dat het Letlandse kabinet
„overhoop lag met Méskou" en die ge
ruchten werden spoedig bevestigd.
„Onbekwaam"
In een dezer dagen verschenen numfner
van het officiële Russische nieuwsblad
„Cina" werd medegedeeld, dat Serghei
Nokolaiwitsj Goelanitski was ontslagen
„wegens het in gebreke blijven trans
porten over de rivier kundig te orga
niseren en uit te voeren". In Juli van dit
jaar ontving Goelanitski nog pas de orde
van Lenin. Andere ministers werden
spoedig na hem weggezonden wegens on
bekwaamheid o.a. de minister van Buiten
landse Zaken Pcteris Waleik"lns, de mi
nister voor Boswezen Sakks en de minister
voor Opvoeding Karl's Strazdins. „Cina"
voegde er aan toe. dat de eerste minister,
prof. August Kircnenstein „een waar
schuwing" heeft ontvangen
De ontslagen mannen zijn Letlandse
communisten. Uie Jan de macht kwamen,
nadat Rusland in 11»0 hun land had in-'
gelijfd. Ze zijn vervangen door „Letten"
die een groot deel van hun leven in Rus
land hebben doorgebracht Ook partij
leiders en plaatselijke secretarie-
ambtenaren zijn ontslagen Het „misdrijf"
van alle ontslagenen bestqat blijkbaar
niet alleen uit hét feit. dat ze ..onbekwaam
waren om programma's ten uitvoer te
brengen", maar ook in de omstandigheid,
dat ze bezwaren gevoelden tegen de
Russische politiek in Letland.
Ondergrondse
Gewoonlijk betrouwbare bronnen, die
in verbinding staan met Riga verklaren
dat „evenals Rusland de Noord-Koreanen
in Azië de kastani- uit het vuur laat
halen, het voornemens is Letland en de
naburige landen Estland en Llthauen
te bestemmen om jn zijn Noord-Westelijke
hoek de schokken 'van Westelijke bommen
werpers in een toekomstige oorlog op te
vangen.
De weggezonden minister* en sommige
Letlanders, aldus voegden bovengenoemde
bronnen er aan toe, waren niet blind voor
deze bedoelingen van Ruriand.
Rusland zou voornemens zijn. zijn on
derzeeërs. zijn bommen- en vechtvlieg-
tuigen voor de kust van de drie ge
noemde landen te laten opereren, niet
slechts, omdat deze geografisch gunstig
gelegen zijn,'1 maar dm mogelijke titoom-
aanvallen ver van zijn eigen grondgebied
te houden.
De weggezuiverde ministers moeten
Moekou hebben laten weten, dat een der
gelijke politiek de Letten bitter stemde
en dat ze bovendien betere bescherming
van Letland tegen aanvaller uit de lucht
noodzakelijk maakte Moskou's antwoord
hierop was, dat de betrokken ministers
prompt van „burgerlijk nationalisme"
werden beschuldigd.
„Amerikaanse imperialistische agenten",
schreef „Cina", hebben hun spionnen op
Letland los gelaten. De Letten laten zich
in met ondergrondse samenzweringen
naar aanwijzingen van de Westerse mo
gendheden. Deze ondergrondse vijanden
bedrijven allerlei bandietenstreken, ver
spreiden geruchten en trachten haat te
zaaien jegens het grote Russische volk.
Nationalisten als ze zijn stellen ze al hun
hoop op de Anglo-Ameriknanse imperia
listen. van wie wordt verwacht, d-t ze
nsl een oorlog het burgerlijk Letland
zullen hersteilen. Ze prijzen hc' vroegere
regiem en overdrijven nationale karakter
trekken.
En liet beslag leggen
Een veertig-jarige Indisch-Nederlandse
vrouw, die niet lang geleden met haar
kinderen naar Nederland is gerepatrieerd,
heeft een trieste ervaring opgedaan met
een vroegere vriendin, die zij hier kort
na haar aankomst had ontmoet. De vrien
din heeft namelijk getracht, haar voor
f5000 op te lichten, hetgeen echter, dank
zij het ingrijpen van de politie, niet is
gelukt.
De beide vriendinnen bezochten elkaar
geregeld en de oudste, die ook het laatst
in Nederland is gekomen, vertelde bij een
van deze bezoeken, dat zij in financiële
moeilijkheden verkeerde omdat de nala
tenschap van haar overleden echtgenoot
geblokkeerd is en dat bovendien verschei
dene vorderingen, die zij in Indonesië
heeft, niet kunnen worden uitbetaald in
verband met deviezenbepalingen. Haar
vriendin wist hier wel raad op.
„Als je maar een grote, oude schuld
had zou je zien, dat je best het geld los
kan krijgen zo zei ze. En om zo'n oude
schuld te maken stelde zij voor, dat de
eigenaresse van de aandelen haar een
schuldbekentenis zou geven (voor een
niet bestaande schuld), groot f5000 en ge
antidateerd. De vrouw liet zich bepraten.
De schuldbekentenis werd gemaakt en
ondertekend. Kort daarna kreeg de vrouw
spijt. Zij verzocht het papiertje terug,
maar haar vriendin had het ongeluk ge
had, dat haar tas was gestolen en de
schuldbekentenis was verdwenen. Zo ver
telde zij tenminste.
Enkele dagen geleden bleek wel anders.
Toen verscheen namelijk een deurwaarder
om de geringe bezittingen van de vrouw,
die de schuldbekentenis had getekend, in
beslag te nemen en tevens beslag te leg
gen op enkele aandelen, die nog bij een
bankinstelling berusten en op haar ver
dere vorderingen. In arren moede wendde
de vrouw zich toen tot de politie en na
enige moeite kreeg deze een volledige
bekentenis te horen.
De „vriendin", die het ld««e van de
schuldbekentenis had gekregen, zal zich
wegens oplichting voor de rechtbank te
verantwoorden hebben.
De geallieerde hoge commissie heeft
twee organisaties van de Westduitse elec
trische industrie beschuldigd van prijs
afspraken en andere beperkende handels-
methoden. die beogen de concurrentie uit
te schakelen. In een officiële bekend
making worden de Zentralverband der
Elcktrotechnischcn Industrie en haar
dóchterorganisatie, de Fachabteilung
Installationsmaterial, er van beschuldigd
de dekartellisaticwetten der geallieerden
te hebben évertreden.
Beweerd/wordt, dat beide organisaties
met groepdn buitenlandse groothandelaars
en fabrikaten onderhandelingen hebben
gevoerd met het doel overeenkomsten te
sluiten, dil het vaststellen van de prij
zen en he\ uitschakelen van dc concur
rentie beogeV Er zou met Belgische fabri
kanten en Nederlandse groothande-
laars een overéénkomst zijn'*gesloten, die
ten doel heeft de Nederlandse markt
te controleren.
Vergunning tot het schieten
van onbeschermde vogels
Voor het tijdvak van 1 Januari 1951 tot
en met 31 December 1952 kunnen de hoof
den van plaatselijke politie ieder voor
zijn gemeente, vergunning verlenen tot het
gebruik maken van geweren tot het do
den van vogels, die in die gemeente niet
gerekend worden tot de beschermde vo
gels.
Bepaald is. dat in het gehele rijk niet
zullen behoren tot'de beschermde vogels
in de zin der Voge'.wet:
a gedurende het tijdvak van 1 Januari
1951 tot en met 31 December 1932: de
schollevaar, de manteimeeuw. Öe houtduif,
de bonte kraai, de ekster, de Vlaamse gaai,
ae roek, de kauw:
b. gedurende de tijdvakken van 1 Ja
nuari tot en met 15 April 1951. van 15 Juli
1951 tot en met 15 April 1952! alsmede van
15 Juli tot en met 31 December 1952: de
zilvermeeuw, de kok- of kapmeeuw:
c gedurende de tijdvakken van 1 Sep
tember tot en met 31 December 1951. als
mede van 1 September tot en met 31 De
cember 1952: de blauwe reiger;
d. gedurende de tijdvakken van 15 Juni
tot en met 30 November 1951. alsmede van
15 Juni tot en met 30 November 1952: de
spreeuw.
4 (Van onze speciale medewerker).
rPELEVISIE is een kostbare onderneming.
Iedereen, die hieraan nog mocht twij
felen. zal wel tot andere gedachten komen
na kennis te hebben genomen van de jaar
lijkse exploitatiekosten van de Britse tele-
visiedienst. Deze waren:
Seizoen 1947 '48 7.220.000
Seizóen 1948 '49 10.C90.000
Seizoen 1949 '50 19.840.000
Begroting voor het seizoen 1950 '51
27.020.000.
Uit dit cijfermateriaal valt de wijze les
te trekken, dat televisie boven de finan
ciële draagkracht gaat van kleine Janden
en dat er voor dit probleem maar één uit
weg te vinden is, nl. internationale samen
werking. Waarbij voor ons land ln de
eerste plaats gedacht wordt aan Engeland.
In een land als Groot-Brittannië kan door
de grote bevolking televisie naverloop
van jaren rendabel gemaakt worden.
(De aanschaffingsprijzen van ontvang
toestellen spelen hierbij een beslissende
rol. maar ook het programmagehalte
vormt een zeer belangrijke factor). Vooral
in het begin zal de aanwas van het agntal
kijkers zeer zeker niet overrompelend zijn,
daar er enige tijd mee gemoeid is alvorens
de televisieprogramma's afgestemd zijn op
de smaak van het publiek. Dit alles blijkt
wel duidelijk uit de gegevens, welke ons
ter beschikking staan ten aanzien van de
uitbreiding van het aantal officieel inge
schreven televisietoestellen in Engeland en
wel gedfert 1946:
Juni 1946 1.300. Maart 1948 451500.^ De
cember 1948 93.000, December 1949 2/b000,
December 1950 555.000, April 1951 (g&chat)
600.000. April 1952 (geschat) 1.025.000, *pril
1953 (geschat)l.575.000.
Volledigheidshalve zij hierbij opgemerkt,
dat de Britse televisiedienst reeds ln 1936
haardsteden terug te keren tenzij
steun vaVi de Verenigde Naties en neder
lagen voor de communisten telders de
overwinning zo goed als zeker zouden
maken
Mssr ten slotte willen Tsjangs officieren
niets horen over gebreken ln de troep.
Ze seggen, dat het moreel vsn de sol
daten beter Is dsn ooit tevoren en dat
detrouw aan Tsjang sinds de vestiging
van de Chinese republiek nog nooit m
hecht is geweest als op dit ogenblik.
gestart is met fijnraster-uitzendingen. Bij
het uitbreken van de tweede wereld
oorlog in September 1939 zijn deze echter
gestaakt en eerst in Juni 1946 werden ze
hervat. Uit een oogpunt van ervaring zijn
de oorlogsjaren echter niet geheel verloren
geweest, daar de werkzaamheden op het
gebied van radar (nauw verwant met tele
visie) de na-oorlogse televisie-ontwikke
ling zeer zeker tot voordeel hebben ge
strekt.
BET gehele Britse televisieproject omvat
5 krachtzenders en 5 zenders met ge
ring vermogen. Van de 5 krachtzenders
zijn reeds 2 in bedrijf, nl. de 17 kilowatt
zender te Londen en de 35 kilowatt-zender
te Suttpn Coldfield (nabij Birmingham) De
.derde Render, met een vermogen .van 50
kilowélt, komt te Holme Moss (nabij Hud-
dersfield) en zal medio 1951 bedrijfsklaar
zijn. De vierde en vijfde krachtjender
(eveneens beide met een vermogen van 30
.kilowatt) zullen reap, te Kirk O' Shotts
•(Schotland) en Cardiff verrijzen. De
Schotse zender zai eind 1951 in de lucht
komen, de zender te Cardiff medio 1952 In
1952 zullen tevens de zenders mef klein
vermogen (5 kilowatt) te Newcastle en
Southampton gereed komen. In 1953 zullen
ook de 5 kilowatt-zenders te Belfast
(Noord Ierland) en Aberdeen met uiteen-
dingen beginnen. Wanneer dan in 1954 ook
nog de zender te Plymouth (eveneens 3
kilowatt) ingeschakeld is, dan zal 80'/» van
de Eqgelse bevolking, of wel ruim 40 mil-
lioen zielen, binnen het berei^ vallen van
televiesiezendera.
Al de zenders worden via co-axiale
kabels en relaiszenders verbonden met het
programmacentrumLonden. De te over
bruggen afstand tussen Londen en b.v.
Klrk O'Shotts bedraagt ruim 300 km. een
duidelijk bewijs, dat een rechtstreekse
verbinding tussen de Nederlandse televi
siezenders en Londen, via DoverCalais,
op geen practischp bezwêren behoeft te
stutten, zolang er althans1 sprake ls van
405-televisie. Het overbrengen van 625-
televisie door middel van relaiszenderl.
enz,, stelt ons voor een veel zwaar<%re op
gave in verband met de grote bandbreedte.
UII1HIC vuil UC riniifl. -
gadertnc heeft Donderdagavond de belas'Jns-
voorsteflen van de regering voor de finan
ciering van het epeciale bewapenlngsp o-
gramma van 365 milliard francs ln gewijzigde
vorm aangenomen. Pleven tal vandaag nvas-
delen. of hij met de wijzigingen accoord gaat
of niet. Men verwacht, dat hij op de rege
ringsvoorstellen een vertrouwensvotum *a»
vragen.
Antoon Coolen.
/OUDEJAARSAVOND: over de provinciestad en boven de daken dwaalt zwak
het gebeier van torenklokken, die luiden hier en daar. Soms zwerft het weg
en weet men niet, of men 't nog hoort. Annelies in haar kraakhelder huisje
„juffrouw" Annelies, zoals ze in de vredige buurt aan de stadsrand wordt ge
noemd is in die spanning tussen oud en nieuw al een paar keer het gangetje
ingegaan om even buiten de deur te luisteren, of de klokken nu werkelijk nog
luiden.
In d?t gelui kan zo'n wonderlijke verwachting levenMaar 't was koud
en guur en donker, en gauw weer het deurtje toe en naar het warme, blinkende
en propere keukentje, waar ze in haar witte huishoudschort haar bedrijvigheid
heeft. Maar af en toe onderbrak zij het werk om zichzelf het plezier te geven
weer eens in het woonvertrek te gaan kijken: zij had het interieur steenrood
geschilderd, de lambrizering, de stoelen, de tafel, alles glansde van de mooie
lakverf, ja,-steenrood was toch wel erg mooi.... Op de vloer van zwarte en
witte tegels, glad van de boenwas, lag een dikke vlechtwerkmat in natureltint.
Boven de roodglanzende lambrizering waren de wanden crèmekleurig, maar ze
hadden nu een rand van sparrengroen en ook de lamp boven de tafel met het
spiegelend blad was met sparrengroen versierd en hier en daar boven een
schilderijlijstje had zij een takje gestoken, ook op het lijstje van het portret van
haar man zaliger op de achoorstecnmantel boven de haard van blank smeed
werk en je rook die pittige geur, vermengd met die van droge lakverf en met de
lucht v»n het baksel in de keuken.
JUFFROÏJW ANNELIES had een
allervriendelijkst gezicht met rim
peltjes in de ooghoeken. Zij verfde
\het haar niet, zij liet het opkomende
grijs vrij spel en vond, dat haar dat
goed stond. Neen, zij was niet jong
„nnrlnnf 1/in 5 PP11.
Een verhaal
voor
Oudejaars
avond
van
groea. En welke kleur hij vanavond zou
zien als hij op bezoek ging, want hij was
uitgenodigd op een glaasje kruidenwijn,
dat wist hij nog niet. Toen hij de uitno
diging hoffelijk aannam had Annelies ge
dacht: aha Maar buurman was op zijn
- -hoede.
meer, verre vandaar, zij was een ben eindelijk besloot. En een neei ki
vrouw van meer dan middelbare leef- tnhffr roRDFWEVER scheen als beetje rouge op haar gepoederde wang
tijd, maar vlug in haar bewegingen en geenTmTlte fe heSen t «oed uitgewreven, dat je 't eigenlijk
als zij uitging in haar zwart mantel- Ma^Sel1es SIS huwelijk kinder- "iet zag Jat mocht wel.
pak met de lange en beetje nauwe l008 was gebleven. had wel familie, en Na een uurtje zaten ze bij ernaar
rok, het zwarte hoedje op, het voiletje -» «--■ »-»- „u
over het iets gepoederde gezicht, ge-
handschoend en met haar kwieke
pasjes, dan glimlachte in de buurt
menigeen bij haar vlug en beminnelijk
knikje.
MET DIT VOORNEMEN besteedde hij «esprek:
alle zorg aan zijn kleding, toen het
uur voor het oudejaarsavondbezoek na
derde. Hij koos het boordje, dat hem het
beste stond. Hij koos een das. waarvan
hij dacht, dat zU die aardig zou vinden.
Hij had zich geschoren. Hij had wat la
vendel op zijn zakdoek gesprenkeld. En
omdat hij eerder klaar was dan hij ver
wachtte en hij geen ongeduld wilde ver
raden door te vroeg te zijn. ging hij in
zijn woonkamer aan de piano zitten en
speelde een geestig stukje van Couperin.
Aha I zei buurvrouw Annelies. toen
zij op haar slaapkamer haar bloedkoralen
met het gouden slotje vastmaakte op de
japon van zwart velours, waartoe zij. na
eerst vier, vijf andere aan gehad te heb
ben. eindelijk besloot. En een heel klein
En iedereen in de buurt was op de
hoogte van haar pleizier ln het voortdu
rend verven van haar huisje. Als zij er
mee bezig was droeg zij een afgedankte
bonte mouwschort achterstevoren als een
werkkiel Zij ging er groot op. dat zij het
vak kende Zij schilderde en plamuurde,
zij lakte, en nu. die laatste weken voor
het jaareinde dat zij er mee bezig was
geweest, luisterde zij onderwijl soms naar
haar buurman, die piano speelde. Mis
schien speelde hij wel heel goed. Maar
zijn piano was maar een oude piano met'
een 'n beetje droge ijzerdraadklank. en
mooi kon Annelies het niet vinden, al had
ie schik in de melodietjes.
Terug in de keuken liet zij uit de kleine
scheplepel het smijdige, gelige beslag
neerdrijven in de pruttelende olie. waar
het sissend zich rondde en snel een bruin
korstje kreeg. De oliebollen en beignets
hoorden er zo bij. zij zelf was er niet zo
verzot op, maar zij had nog wat anders
achter de hand. Kijk maar als zij het
glimmende ovendeurtje van het fornuis
opende: daar hield ze haar wafels heet en
daar kwam doordringend die heerlijke
geur uit. zoals bij een bakker die sprits
bakt. Annelies had zich alvast aan zon
wafel tegoed gedaan, aan een warm*
wafel met hier en daar de koude room
boter in de putjes van de ruiten. En nu.
in een alumlnlumpan. zilverglanzend alsof
zij gloednieuw was. ging zij haar kruiden
wijn maken: een paar flessen liet ZÜ er
in leeglopen en dan kruidnagel er ln. en
wat kaneel en kandij, en. niets zeggen, zei
ze teeen zichzelf, ook een scheut rum uit
gehaald. En daar was meteen al die
warme geur van wijn en gisten En m -
een waren er de hsrdeguieandeiemd»
draaddroee tonen van de plano in buur
man» woning, niets zeggen en Anne
lies deed een nieuwe scheut rum in
walmende wijn
WEDUWE was zij, en al jaren aan haar
staat gewend. Haar man had een
schildcrszaak gehad in de stad. met knec -
ten en n winkel met 'n bediende en bi z«n
te vroege dood had h j haar wrft nagelaten
met de kleine lijfrente van de '^cJ3V^ret
zekering, waarvoor hij had gezorga. nei
erfenisje h.d ze ten dele belegd n h.t
huisje, dat zij bewoonde, t< '°g
haar «lloen en daarom had zij net m
tweeën laten verdelen.met 'n tussenmuur,
cn Se andere helft handig .n goed ver
kocht aan Cordewever. vrijgezeL ge
meente-ontvanger van het vroegere
dorpje, dat. bij de stadsrand genaderd, door
de stad was geannexeerd. Hij was toen
rfairAmpn maar. voor ae
loos was gebleven, naa wei iamuie. en
zij had iets. om het gemis waarvan zij
Cordewever beklaagde, zij had een
nichtje, waar ze peettante van was. het
jongste dochtertje van haer broer, een
kind van zeventien en een naamgenootje:
Annelies. Op dat nichtje was ze buiten
gewoon gesteld en de vader en de moeder
van het nichtje Waren verstandige men
sen. ze kwamen het verlangen van de
kinderloze erftante om het nichtje dik
wijls bij zich te hebben tegemoet en stuur
den hun dochter er naar toe. Maar net
nichtje had die aansporing niet nodig,
zonder enig vermoeden van de bereke
ning van haar ouders ging zij graag naar
tante Annelies. omdat zij van haar hield
uurtje zaïen ze uy
Ach. is je huisje nu rood? had hij
gevraagd.
Ja. nu is mijn huisje rood.
Dat u altijd weer opnieuw aan
't schilderen gaat I
Het is vakwerk, waste ik pleizier in
heb. En ik houd van afwisseling in mijn
omgeving.
Aha zef hij.
Ze dacht: Dat zegt hij net als ,ik En
zij blies een langs de slaap losgeraakt grijs
krulletje terug. Want zij was nog even
bezig geweest in de keuken, en zij ver
ontschuldigde zich. dat zij daarom ook
nog even haar witte huishoudschort aan
nog even naar wine nuuuuuuBuwi b -„»»
had over haar mooie japon. Maar toen
zingen: lief. bijdehand, vlug. behulpzaam
en een schrander kopje, nou, en wel 'es
plagerig ook. O, hij werd wel wat te
uitbundig in zijn lof. dat kwam natuurlijk
van de wijn, want dat nichtje was niet
volmaakt Ja. 't was hem een genoegen
als dat lieve kind eens bij hem aankwam.
Wanneer men altijd alleen is en geen fa
milie heeft
Opgepastdacht zij.
En toen zei ze 't ln de loop van het
esprek:
Ja. Ik wil u wel in vertrouwen ne
men. Maar mondje dicht, hoor Dat jonge
en ondeugende naamgenootje van mij.
heb ik alles vermaakt. En als ze trouwt
en ik leef nog dan krijgt ze alvast.een
bruidschat, o u begrijpt, niet zoveel, maar
't zal haar toch welkom zijn
En toen was ze ineens een beetje ver
stoord. dat ze 't gezegd had. niet. omdat
hij het nu wist. want dat was juist heel
goed. maar omdat het eer* beetje al te
vertrouwelijk was geweest van haar kant.
Hij keek verrast op en vroeg:
En u zelf
Ach. wat heb ik nodig. Zo n bruids
schat begroot me niet. En voor wie. voor
wie zou ik het laten
En als u zelf eens. bij ouderdom of
ziekte
Zij schonk hem nog eens In. en hij liet
het graag toe. Toen zei ze zeer licht
zinnig:
Vanavond spreek ik zeker niet van
ouderdom en ziekte.
—^Waarom hebt u mij eigenlijk uitge
nodigd
Om het op oudejaarsavond een oeeije
gezellig te hebben. Waarom vroeg u dat 7
-Ja. zei hij. ik had -y ook kunnen
uitnodigen bij mi) Ziei u. Ik heb een
HU'stond op HIJ keek haar een beetje
ondeugend aan. (b. dat blosje, dat was
niet opgelegd, nee. zij bloosde nu wel
degelijk van de wijn. waar ze t warm van
kreeg en waar ze prettig van opgewonden
r8lktVan mijn nichtje, zei zij - f?1
was misschien een beetje vertrouwelijk.
Maar ik dacht: dat zeg ik buurman toch
eens En daar was het vanavond net zo n
8 HTmoeS lachen, omdat zij hem zo on
derzond aankeek. Hij dronk en zei.
-Jfi. weet zeker, dat ik rum Pr°ef-
_f free zei ze. dat ia zo maar een beetje
'1CMt°iVhilebeegonhet stukje van Couperin
'"-ï'hobu altijd bijsonder »rdt.
vonden
K'i.1 NOU komt het En nou t.
het misschien niet eens gezellig, hem de
b Ma«r° het'ttwam ntet. HU rel mtegen-
<*e~'omdat we nu niet bt] mij zlln moet
ik wel even naar huis. Want mijn vingers
jeuken, om wat te spelen.
EE
„Proef ik rum?" vroeg hij.
en pleizier had 'ln haar heldere huisje en
haar grappige opgewektheid.
En als het nichtje Annelies op bezoek
kwam.a stuurde tante Annelies het kina
wel eens naar buurman Cordewever. als
die na het heengaan van zijn dagmeisje
met het een of ander onthand zat Maar
ze deed dat vooral, omdat ze zo trots
was op het mooie meisje en met naar
geurde Buurman Cordewever. door het
nichtje gauw ingqpalmd. was voor de
«mie». attfcntie van tante Aryréliea op zijn hoede,
keuzo gesteld van «e" "ieulf°,0;?,<!r£, zo'ls voor alle attenfo. knikjes en lonk-
schlkto gemeentebetrekking, had hU een vm zijn vrlendhuke buurvrouw. HU
vervroegd penstoen gedaan weten te ktU kcn(Je dle bevaiit^e kleine streken van
gen en lectde daarvan. ^ehoorilUym een weduwe. en hU begreep, dat zU wist,
•ober. met
zij even was weggeweest kwam zij in die
mooie japon terug en droeg de schalen
beignets en bros gebak en oliebollen. Zij
was bedrijvig in de weer voor haar gast.
Zij zette een rooktafeltje naast zijn stoel
bij de haard. Zij schonk hem koffie zoals
zij alleen kon zetten. Hij had het gezellig.
Hij had het warm. Hij at^en dronk^en
rookte
de stad was gemuicAc^. —j
op wachtgeld gekomen, maar. voor de
keuze gesteld nlauW« °nderge-
n geaaan weiwi krij-
leefde daarvan. behooHUk>
t een dagmeisje, dat s middags
"drie; Vier uur wegging, en voor de
rest beredderde hij zichzelf. ♦„«„hm
Hij zei. als ze ln de gescheiden tuintjes
©ver de heg heen elkander groetten, juf
een weduwe, en nu Degreep. uoi
dat hij een centje bezait. En daar was zij
natuurlijk op uit.
En buurvrouw A'nnelies. Als zij "Bba!
zei. meende ze buurjnan op een te hoofse
avtonce te hel*en betrapt. Misschien
speelde zij welden bytje met hem om
dat zij hem doorzag. Eu begreep, dat hij
wist. dat zij een cen\je had en een vrij
gezel van zijn leeftijd draait er zich N
een weduwe graag warmpjes n Eni zij
popelde eigenlijk, om hem in zijn bereke
ning te beachamen
..tilde voor zijn raam wel eens het
gordijntje opzij
ZOVER had Annelies dit spelletje door
gedreven. dat zij buurman Cordewever
een keer gevraagd had voor haar naar de
notaris te gaan. opdat buurman begrijpen
of minstens vermoeden zou. dat zu nu
aan haar spaarcentjes al een bestemming
gaf en zij was zo listig, dat zij op voor
hand er zich op verheugde, hoe ditbuur-
mans hoffelijkheid aanmerkelijk bekoe-
lGEn Cordewever was naarde notaris ge
gaan Eerst was diens klerk bij juffrouw
Annelies gekomen. En een paar dagen
naderhand was de notaris zelf gekomen
met twee getuigen, die actetassen had
den En in haar proper kamertje had
Annelies bij testamentaire beschikking
haar nichtje Annelies tot enigeerfgename
gemaakt. Maar tegen het nichtje hield te
angstvallig haar mond er over. Ep als *U
buurman zag keek zij hem ondMigend
aan. alsof zij/zeggen wou: je vist^chter
het net. Cordewevertje! Nu zul je Je
praatjes over de heg wel bekorten. En
na dat notarisbezoék had zij hem voor
vanavond uitgenodigd. En plezier dat zij
had. Hij zou 't goed bij haar hebben,
•t Riekte in huis naar bloeme^ naar boter.
naar bakken ep naar wijn. Zij had ook
een doosje sigaren gehaald. En in de
haard van blank smeedwerk gloeide het
vuur achter de micaruitjes.
- —aar buurman nrr"
nel warm. --
Hij maakte haar allerlei compll
ment eg' Nee. maar! En zij zat tegenover
hem. een beetje stijfjes in haar rechte
houding, de handen moederlijk in de
schoot bijeen. En dat hij zo mooi piano
had gespeeld.
Dat vfai iets van Couperin.
Ou kunt mij wijs maken wat u
wilt Ik ken het toch niet. Maar 't was
alleraardigst. lt
Hindert mijn getimmer u nooit 7
Niet in 't minst.
Htj was diep verheugd, dat zij hem
vleide. maar een oude rammelkast van
een piano, zei hij.
Ja. stemde zij toe. zo muzikaal ben
ik wel. dat ik dat hoor.
Hij keek haar aan. verbaasd over haar
openhartigheid. Zij kneep even ondeu
gend haar ogen dicht en lachte. Toen zei
ze wijs:
Maar 't is muziek, niet T
Ja, 't is muziek.
En toen zei ze:N
Steek nog es op. ynr,^n je
En zij lachte weer. En toen konden ze
't geen van beiden helpen, dat ze t even
uitschaterden. ja. zo JoriB «"PP1.*
EN PAAR minuten later hoorde zij de
piano. Het was een soort do"d.er.®n
op het instrument. - als er op.dat in
strument maar te donderen viel. dacht zil
Maar er zat vuur in. t was vlug_en.on
stuimig. met toonladders en accoorden.
zij wiegde er het hoofd bij en sloep de
mEn'toen dronk zij ln haar eentje op zijn
M°a"drhdsar kwam hl) teru, «n hl) had
een mooie camee, een Griekse camee met
Ceres ef» op, maar dat wist zij niet. wie
dat was. en zo. zo mooi gesneden en dat
zag zij wel. en in goud gevat en met een
gouden kettinkje. Hij gaf het ha"JjP
Hier. Mijn oudejaarsavond^adeau_.
Zij dacht: Dat is al te grote onzin. Of
ik droom zeker maar. en misschien komt
het van de kruidenwijn.
"UIkeiheb u altijd aardig gevonden.
Maar na wat u mij vertelde van uw
nichtje vind ik u een schat.
Zij dacht: Dat is al te vrijpostig, zelfs
al zegt hij er „u" bij. Zij vroeg:
Valt u dat dén^niet tegen
Hij zei:
ZijHhield het kettinkje met de camee
in de hatedqn en zei:
V NeeHpit mag ik niet aannemen
V Maar iTnam het uit haar handen en
voor ze 't verhinderen kon hing hij net
0^Uksemsnel overwoog wat te doen
als dat buurmannetje het in zijn hoofd
zou halef haar te willen ku"en. Maar
hij kustei haar niet. t Toen zij de ogen
„Lor.wSlnm te zien »e de camee stond
rhaar X^U^Me hij alleen maar
hLr kln haar hoofd tussen
zijn handemTct"haar eigen i"lng
li^zij het toeten keek hem in de ogen
zofls hij haar ?n de ogen keek. En zij
dacht: Wat is dat heerlijk, die handen aan
je wangen te voelen.
tuurlijk allemaal van de wJn.Hijzei.
-Ik zal nu op mijn beurt ook v
trouwelijk zijn en verklappen, dat ik ook
bij de notaris ben geweest. Ik heb wat uc
bezit vermaakt. Raad eens aan wie
Ook aan een nichtje
- Aan 't Jouwe. Zelf heb lk geen
De Oudejaarsklokken ijeieren en de laatste uren van 1850
spoeden de kerkgangers zich naar het gebedshuis.
(De Oude Kerk aan de Voorhaven in een
klein hoekje Oud-Rotterdam Delfshaven)
De viering van de eerste dag Van het jaar
Nieuwjaarsgebrulken in
vroeger tijd
Nieuwjaarsdag >s in ons tend nog
steeds een algemeen gevierde feest
dag ln vroeger jaren vormde Nte wjaar
met het Kerstfeest de twee hoogste
feesttijden van het jaar. Op alle andere
feestdagen mocht het volk pret maken,
maar ap de zoéven genoemde werd
slechts „gewenst" en voor het ..wen
sen" kreeg fnen een geldelijke beloning.
De dienstboden, de kosters, de nacht-
wachts. de lantarenopstekers, de boden,
enz. kwamen hun gelukwensen aanbie
den. vaak in dichtvorm en zelfs gedrukt
en een Kwartje, ja zelfs soms een rijks
daalder of een gulden werd hen als
dank ^oor hun wens in de handen ge-
De viering van het begin van het nieu
we jaar is in ons land reeds minstens
negentien eeuwen oud. Zelfs onze nog hei
dense voorouders gingen feestend van
het oude in het nieutue jaar. zij maakten
heel veel pret. dronken zich „zalig'zon
gen en sprongen, wensten elkander
slechts „heil" en zonden elkaar nieuw
jaarsgeschenken.
Driemaal in 't jaar Nieuwjaar
-IvrERKWAARDIG IS, dat»de Nieuw-
IV L jaarsviering, oorspronkelijk een
heidens gebruik, zich heeft kunnen
handhaven, hoewel de Christelijke Kerk
ze heeft willen vervangen door de Kerst
viering. Zelfs toen de leerk het begin van
het jaar op 25 December stelde, kwam
aan de Nieuwjaarspret geen einde^ Het
volk dacht er niet aan zicï deze feest-
reugde te laten ontneiften. Ook veie
n trouwens hielden vast aan hun
Nieuwjaarsfeest, dat volgens hun hofstijl
met PaÜbQ gelijk viel. Men kende dus ln
't geen van oeiueu Aan v jouwe.
uitschaterden. ja. zo jong «"«"PP® nichtje En ook die bepaling van de
waren zij. En dat op een ogenblik dat je rulds8chat, als? ze tijdens mijn leven
ernstig moest kijken bU.de gedachte aan
het voorbijvlieden van de jaren. Ook daar
„u vhniton drone zwal
het voorbijvlteaen van uc jai™. -•
over spraken zij. Van buiten drong zwak
klokgelui tot hen door. Zij ®Prakeiï
de oudejaarsavond en over de lujtele
spanne tljds. die een jrtr was.
Helaas zei hU-
Ja.HzUascheen hem nogal opgewekt van
aard te zijn. en zU beBamd?>danl;J
weduwe blijft niet treuren. zek«r niet na
laren 't zou bUna een verwijt zijn aan
haar man. alsof hijzelf het haar had aan-
gedaan. En vanzelf kwam zij tot de lof
prijzing. waarop hij had gewacht, dat haar
man zo'n goed man was geweest.
trouwt
Zij dacht: Nou vind ik je
prachtig. Maar ze zei:
Dat laatste is toevallig.
- Ik denk niet. dat het toevallig is. De
notaris deed mi) dit U*We aan de hand.
Ze zei:x
Maar hij wou ook nJets horen van
ouderdom en ziekte Integendeel. HU trok
haar nu naar zich toe en zij vergat ..ana
te zeggen en dacht dat zij het toch eigen-
!1^!L Natuurlek' trouwt je nichtje nog bij
ons leven. WijVensen elkaar nog te veel
jaren toe
ZU antwoordde:
En allicht trouwt zij Jong.
Hij trok haar nog dichter naar zich toe
£Wat doen we Gaan we if» jouw
|e wonen Of in 't mijne
frouw tegen hifar. misschien omdat naar
ouderwetse opvatting „mevrouw naar
•tand niet was. En zU zei tegen hem.
mUnheer. Maar als zij in gedachteni met
hem bezig was noemde ze hem: ons buur^
mtilde voor zijn raam wel eens het
gordUntje opzU. als zij. in haar m»ntei
pak pet lange rok, het voiletje v°°r. weg
dribbelde, de boodschappentas in do ge
handsehoende hand. En dat hij haar n -
gluurde wist zij drommels goed tnaa
ondeugende invalleö en zei »aha!
lokte geen avances uit. ZU voorkwam ze
liever. Gewend aan haar
al haar herinneringen aan de bedrijvige
tijd toen haar man nog leefde, had *0
geen enkele behoefte aan onverschillig
welke verandering. tenzU aan die van ae
kleur van haar woonkamertje, die zij ver
anderde ééns peë jaar. En zo weinig w« voornemen. dij ai ie uituimw
buurman op bezoek geweest, de eerste ceg van zijn behaagzieke bu^vrouw htar
keer stom van verbazing °v®r "v,e,e_[ met de mededeling van zUn geheim te
kraakzindelUke properheid, dat hij en «ntnuchteren
keer vertrek en meubeltjes wit had ge- r
zien. één keer blauw, één keer reseda-
"o ras»; buurman Cordawever taohte
niet tXder slim en listig Hij had de
uitnodiging aangenomen. Maar de al te
doorzichtige toespeling op haar bezit, door
hem kwansuis te laten merken dat zü
7»akies met de notaris had, had hU, be
antwoord. Nadat de notaris bij buurvrouw
was geweest, was hij zelf eens bU de no
taris op bezoek gegaan. Hij had kind noch
kraai en een vqlledige vrijheid -ih zijn
wilsbeschikking. Neen, niet een legaatje
hier. en een legaatje daar. HU had het
andfcrs gedaan, uit een impuls uit een
puur Pleizier. En hU l?ad het ondeugende
voornemen, bij al te uitdrukkelijke avan-
l nbar hitnhitwHiw naar
IN DE STILTE die ep deze woorden
volgde dacht hU: Nee. nee. ze lijmt
mU nietMaar hij kon niet ontkennen,
dat haar vriendelUkheid en haar °PB®"
wektheid hartveroverend waren, en nu
moest telkens naar haar kijken, naar haar
ogen. die donker waren en nog zo Jong
en levendig onder het grijzende haar en
in het een beetje teder welkqn van het
gepoederde gezicht..../
En de kruidenwUn kwam. warm dam
pend en welriekend, een heerlijk brouw
sel waarvan zU proefden met gretige teu
gen en waarvan zü pUgend het recept
verzweeg, toen hU. qnbescheiden. er om
vroeg En toen spraken zU over van alles,
over hun tuintjes, het weer en oVei* het
nichtje. Ja. dat nichtje. Maar toen had
zU hem alweer een hieuwe tumtflervol
geschonken en hU dronk, omdat het zonde
was de wUn koud te laten worden en om
dat de. smaak zo heerlijk was.
Proef ik rum vroeg hu.
ZU knikte, de handen in de schoot ge
vouwen. hem maar eens toe. Hij her
haalde:
Ja. dat nichtje.
Hij begon de lof van het niebtja ts
die oude tijden drieërlei Nieuwjaarsdag.
In almanakken en rekeningen werd
echter steeds de 1ste Januari de Jaers-
dach genoemd.
In het gewone leven had men niets
dan last van deze driemaal herhaalde
viering van de jaarwisseling, waarover
Requesens bij een bevelschrift -op last
van Spanje's koning 16 Juni 1575 uitge
vaardigd, een einde maakte aan de hof
stijl en het begin van het burgerlyk jaar
op de eerste dag van Januari stelde.
In de Middeleeuwen vierden de deftige
poorters de jaarwisseling in hun wonin
gen met verwanten en vrienden, de
schutters kwamen in hun Doelen bijeen,
de gildebroeders in hun gikiehuizen en
het volk zocht de taveernen op. Op oud
Germaanse wijze dronken allen elkander
heil toe.
Zangers en spelers langs Je weg
LANGS DE STRATEN zwierven vele
gemaskerden en vermomden, te Am
sterdam werd dit bij een keur van „des
dages voor Jaersavond 1461" (30 De
cember 1461) verboden.
Het z g. nieuwjaarszingen langs de
huizen werd als een oud eerwaardig
gebruik toegelaten en men hoorde lied
jes als:
Nu singhet en clinghet mét groot
ghelu ut
Al in den Nyeuwen Jaeren,
Den Ickers jaeghet al uut ende uut,
Her Jhesus moet ons bewaren.
Inderdaad „mèt groot gheluut" (met
veeL lawaai) moesten de Ickers (nikkers,
d.w.z. boze geesten) worden verjaagd-
Het versje zegt dan ook.
Met grove trommelen en kopren rin-
kelbommen.
^Toen het buskruit was uitgevonden
deed men het „met davrend busgeknal"
en nog heden ten dage klinken vooral op
het platteland overal de knallen in de
Oudejaarsnacht.
Als geschenken gaf men elkaar in die
dagen diamanten, ringeq, gespen, hand
schoenen. peperkoeken en geld. De
vorsten en vorstinnen vereerden derge
lijke geschenken elkandpr onderling, zü
gaven ze aan hun hovelingen en ont
vingen ze van hun dienaren; de burgers
volgden, zoveel het hun mogelijk was,
het voorbeeld der heren.
Vele oude gebruiken werden reeds ln
de 16de eeuw afgeschaft, sommige zijn
nog of tot voor kort gehandhaafd. Zo
besluit de Drentse boer het jaar met het
eten van een schotel „moes": fijngehakte
boerenkool met rijst en schijfjes worst
dooreen gekookt. Oudejaarsavond noemt
hij dan ook „Moesiesa\{pnd".
EN ONDEUGEND in 't spelletje, waarin
ze opging» zei zij:
Als we de muur er tussen eens uit
braken Dan zitten we ruimer
Zo stonden voel te dtcht bij elkaar dsn
dat ze. toen nichtje Annelies plotseling
met een fruitmandje binnenkwam^ het
schrandere kind de waarheid hadden kun
nen verbloemen Tante Annelies zelf was
het. die het vertélde:
Ja. mUnheer Cordewever en ik gaan
trouwen kind.
Eerst verbazing bij het klnd. En toen klepperman en de nachtwacht met zijn
schateren. En toen het jonge begrip hoorn, gevolgd door vrij wel de gehele
de soontane waardering voor hetmenie- bevolking voorzien van fluitjes en ratels
lUke besluit en de ontroering voor het nagr het hulg van de burgemeesteri om
aardse geluk, waarnaar deze samenge lawaai-concert ten beste te
brachte twee eenzamen, levenslustig en
Lawaai mo/et er zijn
niet zovele jaren geleden even vóór
twaalven de stadstrommelslager,
een beetje bevend, de hand uitstrekten.
De eerste zoen van gelukwens gaven zij
niet elkaar, maar kregen ze allebei van
het jonge meisje. Ze was door vader en
moeder naar-tante Annelies gestuurd
haar een goed uiteinde te wensen en een
'«goed begin. Dit was pas een goed uit
einde en een goed begin! Zij dronk er
op En toen holde zU naar huis. om het
te'vertellen, met de verzekering, dat va
der en moeder op zouden khken en blij
zouden zUn
en in hun
geven.
Op vele plaatsen luidde men de klok
ken. De klokken toch waren gedoopt en
gebom weergalmde het: „Daemo-
ïgite!" (vlucht, duivels).
Bij de Noord Friezen dansten de huw
bare meisjes het nieuwe jaar in bij het
kerkhof. Waarschijnlijk heeft hierbij
meer de lust een vrijer te krijgen voor
gezeten, daiT de plicht de boze geesten
van de dodenakker te verjagen!
-- t gebrul# op c'
..toen nichtje Annelies plotseling
een fruitmandje binnenkwam.
Te Naarden bestond het
K,; vader en moeder keken wel op. Maar Ntowiaarsmorgen metW ta^lossa),
ai) waren niet blij. Het opgetogen meisfe We™ ^nieuwe_)Mrtal op alle deuren
hoorde op een paar gefluisterde woorden te schrijven. Naar men verzekert werd
van haar moeder haar vader iets mompe
len over een mogelUke tijdelijke streep
door de rekening...
dit gedaan om vergissingen bij het
■chrijven van de datum na 31 December
te voorkomen.
