ONZE SCHEEPSBOUWINDUSTRIE (vierde ter wereld) is
de negende Nederlandse industrie
Het schip is pas af en klaar als de vrouw van de bakker
door het ijzeren
Een veelzijdige geest geëerd
DE STILLE WENS
Er is meer tussen volk
en werf dan economie
Indonesië verspeelde schone
saneringskansen
Scheepsbouw: traditioneel Nederlands bedrijf
Productie in 194813 procent van die
der gehele metaalnijverheid
Grote invloed op
overige industrie
Scheepsbouw in Amerika
Stijgend aantal orders
voor Deutsche Werft
SCHEEPSBOUW IN EEN HOLLANDSE POLDERGEMEENTE
hplr rlp \A7PT"l de staat nou ook niet kin^erac'lti?'is en
Eerst wat historie
Onverschillig?
Te veel voor het flegma
Meeleven
D
NIETS
LETTERKUNDIGE KRONIEK
Frankrijk zet een hoge borst op
14 Juli parade
Zwarte kersen leden
van de regen
Plannen voor een nieuw
R.A.I.-gebouw
Zweedse Lingmedaille
voor zes Nederlanders
Kleurentelevisie
Effecten- en geldmarkt
De vinger op de wonde plekken
Zal prijsdaling tot
inkeer leiden?
Radioprogramma
van het weekend
y-i- door BARBARA CARTLAND
De visserij en de zeevaart zijn door de eeuwen heen een belangrijk
bedrijf voor de Nederlanden geweest. Geen wonder, dat de bouw van
schepen voor deze takken van bedrijf daar al spoedig tot bloei kwam.
AI waren er ups and downs in het bedrijf, tot op de huidige dag is de
scheepsbouw in ons land van belang^ebleven. Na Engeland, de U.S.A. en
Jranknjk neemt de Nederlandse scheepsbouw zelfs de vierde plaats in de
wereld in. Alle soorten vaartuigen worden op onze werven gebouwd: van
kustvaarders tot mailschepen, van onderzéeërs tot kruisers, van elevator-
bakken tot tinbaggermolens. Naast deze bouw neemt uiteraard ook het
reparatiebedrijf een belangrijke plaats in: in 1948 waren op één werf
meer dan 20 schepen van verschillende nationaliteiten onder reparatie!
Het hjdt dan ook geen twijfel, dat de scheepsbouwindustrie voor Neder
land van veel betekenis is, mede omdat overige Nederlandse bedrijven
m staat zijn zeer veel te leveren van wat de werven voor bouw en onder
houd aan materialen en diensten behoeven. Vele grotere en kleinere indus
triële bedrijven zijn zelfs direct met de werven verbonden.
In deze tijd volstaat men echter niet met
een dergelijke algemene constatering van
het belang van een bedrijfstak genoegen te
nemen. Men streeft er daarom in toenemen
de mate naar een dergelijk belang kwanti
tatief in cijfers uit te drukken. De Nationale
Rekeningen, welke het Centraal Bureau
voor de Statistiek tegenwoordig jaarlijks
samenstelt, blijken voor een dergelijke
kwantitatieve beoordeling van een bedrijfs
tak een goed aanknopingspunt te bieden.
Blijkens de bedrijfstelling in 1930 waren
er in Nederland 651 vestigingen van
scheepswerven met 33.201 daarin werkzame
door
dr H. C. KUILER
personen. Hieronder waren zeer kleine
werfjes voor binnenvaart en sportvaart (141
éénpersoonsbedrijfjes) en zeer grote
scheepswerven (32 met meer dan 200 perso
nen per bedrijf).
Dit was de toestand meer dan 20 jaar
geleden. Veel is er sindsdien* veranderd;
maar de scheepsbouwnUverheid is belang
rijk gebleven. Blijkens de Beroepstelling van
1947 waren er 664 zelfstandige bedrUfshoof-
den op scheepswerven en 139 directeuren
van werven in N.V.-vorm e.d. In totaal
waren op die werven werkzaam 36.067 per
sonen. De uitkomsten van de Bedrijfstelling
1950, welke met die in 1930 vergeleken kun
nen worden, zijn op dit moment nog niet
bekend. Niettemin wijzen de genoemde
cijfers reeds op een vooruitgang van de
scheepsbouwnUverheid. Dit blUkt ook uit de
gegevens van 1938 en 1948 voor een 86-tal
zelfde ondernemingen, die over beide jaren
gegevens verstrekten: de personeelssterkte
was namelUk in die twee jaren resp. 32.635
en 38.591 personen.
In deze cijfers zijn dan ook begrepen de
arbeiders in de met scheepswerven verbon
den machinefabrieken, constructiewerk
plaatsen en gieterijen. Uit deze enkele cijfers
blijkt reeds van welk belang de scheeps
bouw voor de Nederlandse arbeidsmarkt
Is. Men zou dit nog met vele andere ge
gevens over hellingen, krachtwerktuigen
enz. kunnen aanvullen. Een volledig beeld
van de betekenis voor het Nederlandse
economische leven zou men evenwel niet
verkrijgen. Dit wordt echter reeds anders
els men de omzet van de scheepswerven
vergelijkt met die van de metaalindustrie
als geheel en met die van het gehele be
drijfsleven.
In 1948 bedroeg de totale productie in
Nederland ruim 29 millioen. Een belang-
rUk deel daarvan kwam voor rekening van
de metaalnUverheid, t.w. 3'/. milliard of
12'/.. Binnen deze metaalnUverheid zelf nam
de scheepsbouw weer een zeer belangrUke
plaats in met een productie van 456 mil
lioen of 13%. Dit kwam overeen met 1,6'/#
van de productie in het totale Nederlandse
bedrUfsleven. Dit percentage stijgt evenwel
direct zeer aanzlenlUk, indien men niet
alleen op de zuivere werven let, maar daar-
bU ook rekening zou houden met de aai
verwante machinefabrieken e.d.
Het is belangwekkend deze productie te
vergelijken met die van andere economische
activiteiten in de nijverheid.
Prod. 1948
In mill,
1. Bereiding voedings- en genotm. 4272
2. Metaalnijverheid, (z. scheepsb.) 3025
3. Bouwnijverheid 1676
4. Textielnijverheid 1430
5. Chemische nijverheid 1038
6. Kleding en reiniging 835
7. Leder- en rubbernijverheid 644
8. HoutnUverheid 523
9. Scheepsbouw 456
In de totale industrie neemt de scheeps
bouw dus de negende plaats in: hU is daar
door dus een der belangrUkste economische
activiteiten. Ook vergeleken met enkele
andere bedrUfstakken slaat de scheepsbouw
geen slecht figiyir:
zuivelfabrieken 785 min gids (onderdeel
van 1); machinefabrieken 475 min gids
(ónderdeel van 2); vervoermateriaal,-zon
der scheepsbouw 433 min gids (onderdeel
van 2).
Bij dit alles dient bedacht te worden, dat
in de productie van de scheepsbouw het
onderhanden werk is begrepen. o
Grote posten
Deze productie nu is In een- aantal grote
posten te splitsen:
1. Het verbruik van materialen en diensten
uit binnen- en buitenland.
2. De afschrijving, welke in wezen ook als
materiaalverbruik is te beschouwen, doch
waarvan de opbrengst weer in het eigen
bedrijf terugvloeit.
3. De beleningen der productiefactoren
(loon, sociale lasten, winsten, onderne-
mersinkdmen, reserveringen e.d.) welke
voor velen een inkorften- vormen, waar
mede weer consumptieve uitgaven wor
den gedaan dan wel besparingen ge
kweekt.
Voor de opbouw van ons economisch
leven en de beoordeling van een bedrijfstak
is het kennen van deze factoren van veel
belang. Hoe geringer het materiaal- en
dienstenverbruik is in verhouding tot de
beloningen van de productiefactoren, des
te groter is de betekenis van de bedrijfs
tak als drijvende kracht in de maatschappij.
Vooropgezet althans, dat de bedrijfstak
modern geoutilleerd en rendabel is.
Hoè liggen deze verhoudingen nu bU de
scheepsbouw? De hierover door het C.B.S.
in het kader van de Nationale Rekeningen
van 1948 opgezette berekeningen leren hier
over het volgende:
In nevenstaand artikel heeft een des-
t kundige op grond van materiaal, dat
door de Nationale Rekeningen ter be-
j schikking is gekomen, een indruk ge-
geven van de plaats van de scheept-
bouw in het Nederlandse bedrijfsleven,
f Uit het artikel blijkt dat het een be-
j langrijke plaats is, niet alleen door de
bereikte productie, maar ook door de
relatief hoge bijdrage, welke deze be-
drijfstak tot het nationale inkomen
'f levert en doordat een hogere buiten-
landse omzet wordt bereikt. Anderzijds
kan ook de betekenis voor de andere
f Nederlandse bedrijven, die aan de
jj scheepsbouw leveren, allerminst wor-
den onderschat.
Dat de afzet voor een belangrijk deel
f ook weer naar Nederlandse verkeers-
bedrijven gaat, wijst weer op de nauwe
verbondenheid van deze bedrijfstak
met het wel en wee van de Nederlandse
f zeevaart.
handel en verkeer het materiaalverbruik
naar verhouding gering is.
Nadat aldus in grote trekken de betekenis
van de scheepsbouw voor Nederland is af
gemeten, rijst de vraag hoe deze scheeps
bouw zich tot andere takken in het econo
misch leven verhoudt. D.w.z. wat zijn de
economische relaties? Het is immers zo, dat
men één bedrijfstak nimmer als een ge-
isoleerd geheel kan beschouwen, doch dat
men deze moet zien als verbonden met, af
hankelijk van en invloed uitoefenend op
andere takken van nijverheid. Wij komen
hier dus voor de vraag te staan wat de ver
houdingen zijn tot andere bedrijven, tot de
overheid, tot het buitenland en tot de ge
bruikers (resp. inkomentrekkers).
Teneinde dit te benaderen is de productie
van 456 min nog op een andere manier
dan in het voorgaande is gedaan, verdeeld:
Betaald
min gids
min gids
134
46
>1. 16
15
12
7
105 4)
29 3)
154 1)
213
305
5
8
72
97
166
Metaalnijverheid
Leder en rubbernij
Hand. en verv. marges
Chemische nijverheid
Verkeer
overige bedr. en n.a.g.
Totaal bedrijven
Overheid
Buitenland
Inkomentrekkers 2)
afzet 410
onderhanden werk 46
Hieruit volgt dat de totale productie be
draagt 456 min gids.
Hierin zijn: 1. investeringsgoederen (sche
pen); 2. incl. lonen, ondernemersinkomen en
-winst, pensioenen, soc. lasten e.d.; 3. incl.
afschrijvingen minus verbruik uit vooV-
raden; 4. scheepsreparaties.
De leveringen blijken in een belangrijke
mate bestemd te zijn geweest voor het ove
rige Nederlandse bedrijfsleven waarbij
uiteraard de eigenlijke verkeerssector een
belangrijke plaats inneemt en aan het
buitenland. Voor deze tak is daarnaast het
werk, dat aan het eind van het jaar nog
onderhanden was eveneens niet te verwaar
lozen. In procenten verdeeld ziet de jaar
omzet er als volgt uit (omzet in 1948 -
100%); afzet aan Nederlands bedrijfsleven
66,8; afzet aan buitenland 21,3, afzet aan
overheid 1,8; onderhanden5werk 10,1.
De zeer sterke oriëntering op het buiten
land blUkt uit het percentage van 21,3 wel
zeer duidelUk.
Wat de uitgaven betreft moet allereerst
een onderscheid worden gemaakt tussen de
betalingen aan andere bedrijven en de be-
die in het eigen bedrijf blijven (af-
,ngen en verbruik uit voorraden). Het
•ag van 213 min wordt dan als yolgt
betaald aan andere bedrijven 208 min;
afschrijvingen 20 min; verbruik uit voor
raden 15 min.
De eigenlUke betalingen
drUven bedragen dus 20
aan andere be-
208 min tegenover
Een passagier op het nieuwe Ame
rikaanse s.s. „Constitution" kan, als hij
zich daartoe gedrongen voelt, op elk
punt van de reis New York—Middel
landse Zee een van de 367 telefoontoe
stellen aan boord oppakken en zijn huis
opbellen. Doordat de nieuwste toestel
len op het gebied van de telecommuni
catie aan boord zijn, kunnen radio-
telefoongesprekken over een afstand
van 8000 km worden gevoerd.
een afzet van 305 min. De wederzUdse
afhankelijkheid van de Nederlandse be
drijven blUkt hier wel heel sterk. Hetzelfde
geldt voor het buitenland, waartegenover
een betaling van 72 min een ontvangst
staat van 97 min. Ook hier is een weder
zUdse afhankelUkhcid, zowel voor het ver
krijgen van opdrachten als voor de betrek
king van grondstof e.d.
Samenvattend krijgen we nu:
min
afhankelijk van Ned. bedrijven voor 208
idem van Ned. productiefactoren 166
totaal binnenlandse afhankelijkheid
afhankelijk van eigen bedrijf
374
afhankelijk van buitenland
Totaal 379
In procenten.wordt dit voor de betalingen
(productie in 1948 100".):
Nederlandse invloeden
Buitenlandse invloeden
Overheid
83,1
15.8
1,1
Hierbij dient dan nog bedacht te worden,
dat een deel van de levering door Neder
landse bedrijven ook weer indirect tot een
invoer uit het buitenland is terug te
brengen, waardoor ook voor de leveringen
de afhankelijkheid van het buitenland groter
wordt.
WATERSTANDEN 13 JULI
Mannheim 4.06 -0.03; Trier 1.82 —0 09: Keu
len 2.58 —0.02 Ruhrort 4.68 —0.03; Lobith 10 81
—0 06; Nijmegen 8 59 —0.06; Arnhem 8 51 —0.07,
Eefde 3.70 —0 06; Deventer 2.72 —0 05. Namen
54 +0.02; Borgharen 40 05 0.14: Belfeld 11.22
0.19; Grave 4.80 -*0.10; Vreeswijk 0.80 +0.03.
Lith 0.30 0.05.
De hoeveelheid tonnage, die over d
hele wereld wordt gebouwd onder do ?e"
palingen van het Amerikaanse Bure»..
Shipping is in Mei met 328.000 brt tmi
nomen. In totaal waren op 1 jUm 348 omT
pen met een tonnage van 1.796 237 brt i
aanbouw, waarvan 138 zeeschepen 1 tri li
ton omvatten. "«3.82I
Onder de schepen die op Amerikaan*
werven worden gebouwd ls de hoevèelh.u
tankers en ertsvaartuigen het belangri L„
De Amerikaanse werven hebben thans s.
toeneming van het .aantal opdrachten"?
meld. De Newport News Shipbuilding
Drydock Company kreeg tien nieuw! K
drachten voor tankers en de Sun ShiDbiiii
ding and Drydock Company heeft opdrarft
voor twee nieuwe tankers van 29 "inn
voor de Sun Oil Company. n
Volgens de Shipbuilding Council of Am.
rlca waren'op 1 Juni totaal 74 schepen hT
stcld, het grootste aantal dat sinds AnVii
1949 in opdracht was ontvangen. De omvan*
van de tonnage is echter kleiner, dan u
April 1949, n.l. 923.170 ton tegen 1.147 957
Bij het totaal zijn inbegrepen.de 26 vracht
schepen die door de Maritime Adminigtrt
tion zijn besteld en waarvan de „Schuyler
Otis Bland" er een ls. De andere zijn sche-
pen van de Mariner klasse.
Slechts drie schepen zullen dit jaar nw
te water worden gelaten. Van de overlig
worden er 57 in 1952 aan hun element toe
vertrouwd en elf gedurende de eerste vflt
maanden van 1953. Gen enkele werf in fa
Verenigde Staten heeft opdrachten voW
schepen die na Mei 1953 zullen moeten
worden opgeleverd.
Volgens het jaarverslag van de Deutsche
Werft was de waarde van het aantal op
drachten in de verslagperiode van 21 J®j
1948 tot 31 December 1943 voor 67'/» vgn
betrekking op buitenlandse schepen. Nadat
de overeenkomst van Petersberg in Novem
ber 1949 van kracht is geworden steeg de
omzet van 28,5 millioen D.M. in 1949 tot
44,6 millioen D.M. in 1350. Ongeveer 47'/i
van de totale hoeveelheid werk die in 1950
werd verricht was voor buitenlandse reke
ning. Het aantal personeelsleden steeg van
een gemiddelde van 3209 in 1949 tot 5443
aan het eind van 1950.
Toen het scl>pepsbouwverbod werd opge
heven voor schepen voor buitenlandse reke
ning kwam een groot aantal opdrachten
binnen en aan het eind van 1950 waren 25
schepen (tankers en vrachtschepen) vin
totaal 181.850 ton dw (101.750 ton voor het
buitenland) in bestelling. In de eerste maan
den van 1951 steeg het aantal orders uit
binnen- en buitenland tot 330.000 aan het
einde van April. Van deze hoeveelheid was
79% voor het buitenland bestemd Sinds
dien is de totale hoeveelheid aan opdrachten
gestegen tot 520.000 ton dw.
Vickers Armstrong, Ltd.
Shipping 81 Tr
i tankschepen
de
(Londen) Ltd. twee tankschepen van 82.0M
ton d.w. besteld. De schepen zullen worden
voortgestuwd .door turbines, die hun een
snelheid zullen geven van 15% mijl- Dezelf
de maatschappij heeft reeds acht tankers
bij dezelfde werf in bestelling.
Ijl r fourneren en dus hopen gemeenten en provindé,
scheeps
metaal
gehele
bouw
nijverheid
industrie
bedrijfsleven
Productie
100'/.
100'/.
100*/.
100%
I. Verbruik binnenlandse goederen
O
en diensten
42,5
31,7
39,8
33,6
2. Verbruik buitenlandse goederen
en diensten
15,8
26,1
21,0
15,7
S. Afschrijving
4,4
3,7
3,7
5,2
4. Indireqte belasting
1.1
3,5
4,1
5,6
5. Beloning productiefactoren
36,4
35,0
31,4
39.9
5a. Idem in min
166
1221
4946
11.259
MARKTBERICHTEN
Veiling Fijnaart
Op de Fijnaartse veiling werden Don
derdag de volgende prijzen genoteerd: aard
appelen Eerstelingen: grote 15%16%, drie
lingen 15—16 ct, kriel 12—13'/. ct p. kg;
zwarte bessen 1,41, kruisbessen 0,26,
rode bessen 0,25, aardbeien 0,83 per kg.
Veemarkt Leeuwarden
Aangevoerd: 124 stieren van ƒ2,45—2,65
per kg slachtgewicht; 125 vette koeien, le
kwal. 2,70—2,85, 2e kwal. 2,40—2,60, 3e
kwal. 2,102,34; 725 melk- én kalfkoeien
ƒ500—990 230 pinken ƒ240—545; 232 gras
kalveren 150—270; 266, nuchtere kalveren
35—55; 281 vette en weideschapen 75—
125; 491 lammeren 50—75; 288 vette var
kens: oude varkens 1,501,68, vette biggen
1,76—1,80, zoute/s 1,74—1,76; 381 biggen
en lopers: biggen 2545. lopers ƒ46—85;
28 bokken en geiten, geen notering; 81 paar
den ƒ450—915. Totaal aanvoer 3252.
Veemarkt Zwolle
Op de Zwolse veemarkt werden Vrijdag
aangevoerd: 1184 runderen, 450 graskalve-
'ren, 280 nuchtere kalveren, 55 schapen, 124
lammeren. 144 drachtige varkens, 960 big
gen, 40 geiten, 179 schrammen.
De prijzen waren als volgt: neurende-
en versgekalfde koeien 600—950, dito
schokken en vaarzen 550790, guiste
koeien 450—675, guiste vaarzen 450—590,
in het najaar kalvende koeien ƒ500—675,
pinkstiecen 425625, pinken 350—490,
lokkalveren 160—300. nuchtere kalveren
38-*-55, alles per stuk. Vette koeien en
ossen 2,25—2,75 vette stieren ƒ2,15—2,35
per kg aan bouten: vette kalveren f 1,60—
ƒ2,10 per kg; vette schapen 75110, lam
meren 45—65; biggen 6 a 10-weekse ƒ20—
45. biggen 14-weekse ƒ50—65, drachtige
varkens ƒ225325. alles per stuk; vette
varkens 1,55—1,80 per kg (2 pet korting).
Öe aanvoer was iets groter dan vorige week.
Helse fruitveiling
Kersen: Meikersen 17—42, C rood 2—8,
B rood 5—10; Beierlanders 35—48; Volgers
3556 7—12; Varikse Zwarte 40—60, 10-19;
Hofkersen 35—48, 10—12; Klerken 43—59,
12—15; Wijnkersen A 75—84, 60—79, 20—40;
Napoleon 50-55 8—17.
Ten opzichte van de metaalnijverheid
blijkt de scheepsbouw een naar verhouding
ongeveer gelijk totaal materiaalverbruik te
hebben, zij het dan dat een groter deel der
materialen door andere binnenlandse be
drijven wordt geleverd. Indirect kan dit
uiteraard ook op een invoer van materialen
berusten, die echter eerst elders een be
werking ondergaan, b.v. erts, dat bij de
hoogovens tot scheepsstaal wordt verwerkt.
Een berekening van de gecumuleerde im
portquote tegenover de gecumuleerde loon-
quote zou derhalve een nog interessanter
vergelijking opleveren. Deze berekening
staat evenwel nog niet ter beschikking. In
vergelijk met de totale industrie valt het
op, dat het materiaalverbruik iets geringer
is, doch dat daarentegen de beloningsquote
wat hoger ligt. Dit heeft de scheepsbouw
trouwens met de gehele metaalnijverheid
gemeen. De metaalnijverheid in het alge
meen en de scheepsbouw in het bijzonder
(de gecumuleerde beloningsquote moet zon
der twijfel hoger liggen dan voor de metaal
nijverheid als geheel) neemt dus zowel uit
een oogpunt van materiaalverbruik als uit
een oogpunt van beloningsquote een be
langrijke plaats in: te meer is dat het geval
daar de productie van bedrijfsklasse en be
drijfstak in de totale omzet van de industrie
een belangrijk aandeel hebben.
Ten opzichte van het overige bedrijfsleven
(handel, verkeer, landbouw, hotel-, café- en
restaurantbedrijf enz.) liggen de verhoudin
gen anders. Dit is begrijpelijk, daar b.v. in
Bessen: rode bessen 2848, 2330; zwarte
bessen 145—146, 81; kruisbesseblond 50,20
—28; aardbeien lid—126, 65—100; frambozen
87—131. 51—88; perziken per stuk 13, alles
In cents per kilo.
GROENTEN- EN FRUITVEILING
BERGEN OP ZOOM
Aardbeien 91—1,15; aardappelen 10—16;
bloemkool A 2036, idem B 1021. Idem C
9; bospeen 2554; waspeen 4665; andijvie
19—22; sla p. 10 st. 20—30; stamboon dubb.
prins. 6583; peulen 5686; erwten 17—35;
savoye kool 5—13, rode kool 15—16; rabar
ber 4—11; tuinbonen 6—12; snijbonen kas
97—1,53; idem natuur 41—73; komkommer
1523; rode bessen 2536; zwarte bessen
1,25; kersen 36—73; frambozen 60—1,10; kas-
pruimen 6—15; perzik 5—17 kruisbessen
16-32.
Een schip in aanbouw begint 'zijn officiële
bestaan, als de romp, boven daken en dijk uit
stekende, tot ver-in de polder zichtbaar is en
aanleiding geeft tot voorzichtige gesprekken bij
de kapper. De bouw eindigt, als het mannenkoor
zwijgt en de klink losgaat. De tewaterlating be
gint op het ogenblik, dat de vrouw van een direc
teur een fles champagne tegen de metalen
scheepswand stukslaat. Alles is ten einde, als de
vrouw van de bakker door het het ijzeren hek
de werf verlaat.
Deze aanhef is volkomen onjuist, maar zo ongeveer is
de verhouding tussen scheepsbouw en bevolking van een
typische scheepsbouwgemeente in Nederland, een verhou
ding die net niet met statistische gegevens alleen is weer
te geven. Toegegeven, de invloed van de scheepsbouw
op het economische bestel van een gemeente is in de
meeste gevallen groot, zeer groot. De scheepsbouw, ge
dwongen te liggen aan bepaalde vaarwegen, is duidelijk
in enkele gebieden van ons land geconcentreerd en logi
scherwijs is de mate van welvaart in die gebieden ten
nauwste met bloei en slapte van de scheepsbouw verbon
den. Maar de scheepsbouw is, evenals de scheepvaart, sterk
conjunctuurgevoelig. In kleine gemeenten, aan Winscho-
terdiep, aan de IJssel, aan de Noord, aan de Merwede, is
de herinnering aan de crisisjaren nog niet vi-rvaagd en
men heeft daar een scherpe blik voor de economische
gang van zaken bij de scheepsbouw behouden.
Dat wordt dan wel graag als de enige band tussen be
volking en industrie gezien door wat daar rondom de wer
ven leeft en voor een groot deel ook van de werven leeft.
Het is nu eenmaal Nederlands het „raar" te vinden anders
dan zakelijk tegenover een zakelijke aangelegenheid te
staan. Er worden hier schepen gebouwd. Nou ja, goed, en
wat verder? Ze willen dan desnoods wel toegeven, dat
men nieuwsgierig is naar rang en dantal van de autori
teiten die een tewaterlating zullen bijwonen en dat af en
toe wel eens onderwijzers met kinderen komen kijken.
Verder moet men daar liever maar geen sentimentaliteiFen
achter zoeken en een verwijzing naar de traditie van deze
industrie ontmoet allicht niets anders dan een schouder
ophalen.
Nu is het inderdaad zo, dat men in de scheepsbouw
voorzichtig moet zijn met gevoelsargumenten en dat het
beter is, zich historisch op de hoogte te stellen, alvorens
men zulk een woord als traditie gebruikt. Wij willen, om
niet in al te schemerige vaagheden te vervallen, een
enkele gemeente, willekeurig en zonder speciale voorkeur
gekozen, als voorbeeld nemen.
Hardinxveld. Het plaatsje is oud. In 1105 heeft er In
„Herdingfelde" waarschijnlijk al een parochiekerk ge
staan. Maar de scheepsbouw bloeit er feitelijk pas een
vijftig jaar: dat is dus nog geen mensenleeftijd en dat is
niet voldoende voor het vestigen voor een traditie. Tussen
1105 en het begin van de scheepsbouw zijn er dan erg
veel graven van het soort, die de les in vaderlandse ge
schiedenis op school tot een onnodige kwelling maakt,
dijkdoorbraken, gevechten met Spanjaarden en andere
typisch Nederlandse aangelegenheden; maar van schepen
leest men niet veel.
Die Merwede had zijn voor en legen. Juist op de plaats
waar Hardinxveld ligt, kwam vroeger het zand van de
bovenrivieren tot rust, bezonk en vormde zandbanken, die
des winters weer oorzaak waren van ijsdammen en dus
overstromingen. Maar daar staat dan tegenover, dat de
ligging aan de grote scheepvaartweg naar Duitsland de
scheepsbouw in Hardinxveld heeft doen ontstaan. Thans
noemt men er U drie werven: „De Merwede" v.h. Van
Vliet Co., waar ruim 500 arbeiders werken, „De Hoop"
en de machinefabriek „Holland". Daarnaast zijn er na
tuurlijk nog de nodige kleinere bedrijven voor bouw, repa
ratie en inbouw van motoren.
Hardinxveld telt 7727 zielen. In de metaalnijverheid en
in zulke gemeenten wil dat zeggenscheepsbouw werken
t en 17 vrouwen, in de bouwnijverheid 550 men
sen, De invloed van de scheepsbouw is dus groot. Nog
groter blijkt die invloed, als men de groei van het aantal
inwoners ziet. In 1849 telde de gemeente 3277, in 1899 5062,
in 1930 6718 en in 1950 7727 inwoners. Een behoorlijke, doch
niet uitermate snelle gtoei en men vraagt zich af, waar
van de bevolking leefde, voordat de zoals gezegd onge-
'veer 50 jaar oude scheepsbouw opkwam. Het bééld is te
karakteristiek voor zo vele kleine aan vaarwegengelegen
gemeenten om niet te worden geschetst. Hardinxveld leef
de vroeger t>an visserij, griend- en rietcultuur met de
daarmede samenhangende bedrijven. Die visserij is prac-
tisch verdwenen en de scheepsbouw is daarvoor als bron
uan welvaart in de plaats gekomen. Een overgang dus
van het kleine bedrijf naar de industrie.
Dat over verleden en heden van Hardinxveld. Wat de
toekomst aangaat, het energieke gemeentebestuur heeft
een haven met industrieterrein van rond 12 ha in totaal
geprojecteerd, omdat Hardinxveld betrekkelijk veel schip
pers onder zijn bevolking telt en er geen behoorlijke aan
legplaats is. De gemeenteraad heeft reeds een crediet
van 4 ton gevoteerd, Rijkswaterstaat heeft vergunning
verleend en nu wacht men nog slechts op goedkeuring van
Gedeputeerde Staten.
En natuurlijk is er een uitbreidingsplan en men is ook
maar dadelijk begonnen met de aankoop van grohd voor
1000 woningen en een terrein voor recreatie enz. enz. Alles
bij elkaar een 60 bunder groot in de polder tussen Rijksweg
en Giessendam.
Dit alles is historie, dit alles zijn economische gegevens
en overwegingen. De mensen in Hardinxveld weten dat
wel, zoals ze in Alblasserdam, Ridderkerk, Krimpen,
Tjamsweer, Foxhol en Westerbroek ontwikkeling en struc
tuur van hun gemeenten en gebieden kennen; en voor de
rest geen nieuws. Zelfs in de dagen vlak voor een belang
rijke tewaterlating niet, als het geratelde staccato waar
mede de laatste bouten worden geklonken tot ver in de
polder hoorbaar is, als men op de werf bezig is met caul-
ken, het verwijderen van de jukken voor de stellingen en
met het op smeer zetten van het schip, en als het man-
nenzangkoor des avonds voor het laatst het Wilhelmus en
de nationale hymne van het land van bestemming repe
teert.
Ze doen dus onverschillig, als men zo weinig smaak
blijkt te bezitten, dat men zo maar midden op de dag
vraagt, of ze dat nu niets zegt: zo'n schip, dat onder
vreemde vlag de wereldzeeën zal bevaren en dat dan toch
maar in hun plaats is gebouwd. Enzovoort.
Men moet dan een beetje voorzichtig doorboren en dan
duikt er op zijn onverwachts een zin, een gezichtspunt, een
mening op die meer met effect geladen is dan de puur
economische beschouwingswijze rechtvaardigt. Daar langs'
de Merwede kan men dat bereiken door zo terloops over
de Baanhoekbrug te beginnen.
Om het populair te zeggen: die Baanhoekbrug nemen ze
niet. Die Baanhoekbrug is te veel zelfs voor het flegma
van de mensen die langs de dijk van de Merwede wonen
Het zit ze danig dwars, dat van hun schepen de boven
bouw er pas op kan, als ze die Baanhoekbrug zijn gepas
seerd, dat vaak met veel ballast moet worden gevaren om
onder de brug door te komen.
Een bekend vraagstuk Is dat, een oud zeer. Men zou
kunnen zeggen, dat er reeds lang aan gedokterd is, als
veel spreken en schrijven tot het dokteren behoorden. Die
brug moet en zal een beweegbaar gedeelte hebben. Dat
kost geld. De kosten werden vroeger op 1.200.000
geraamd. U vraagt voorzichtig: Wat kost het nu? Maar
daarop antwoordt men U met gebaar van grootse allure.
Niet zeuren! Die Baanhoekbrug moet een hefbaar of draai-
baar gedeelte hebben. Niet de kosten zijn het belangrijkste,
eerst moet men het eens zijn over ieders aandeel.
Minister Vos zegde indertijd een aandeel van de staat
van 40% toe. De provincie wilde 20% bijdragen, de ge
meenten Sliedrecht, Giessendam, Hardinxveld en Gorkum
samen ook 20%. Dat is precies 20% te weinig, maar zo
moet het dan ook zijn. Als je dadelijk 25*/. zegtU
begrijpt het!
Maar nu is men dan zo-ver, dat genoemde ge
meenten 25 pet van de kosten voor hun rekening
willen nemen, dat Gedeputeerde Staten aan Pro
vinciale Staten hebben voorgesteld ook 25 pet te
50 pet toezegt. Dan zijn de 100 pel vol en dan
kan"men eindelijk beginnen een einde te maken
aan die ergernis.
Want ergeren doen ze zich aan de Merwede oprecht el
zonder valse schaamte. Begin over de Baanhoekbrug el
ze halen de schouders niet op. Om de drommel niet! Veil
rederUen, zeggen ze, willen een schip het liefst laten her-
stellen op de werf, waarop het oorspronkelijk is gebouwd
Maar als er van ons een schip van behoorlUke afmetingei
de schepen die men daar bouwt worden steeds groter
het zU terloops doch met nadruk gezegd eenmaal we|
is, dan kan het met bovenbouw en al nooit meer naar dl
werf terugkomen. Door die Baanhoekbrug! Daarom moe!
die Baanhoekbrug een beweegbaar gedeelte krijgen. Ei
gauw!
Goed, dit heeft natuurlijk veel met welvaart, werkge-
legenheid en zo te maken, maar waarom komt er nou w«
plotseling bewogenheid en levendigheid in stem en houding
als men over die Baanhoèkbrug begint en waarom vri
men maar niet toegeven, dat daar op de dag van een grott
tewaterlating die merkwaardige sfeer heerst, die alleél
kan ontstaan, als een hele plaats, een heel dorp in kort'
stondige volstrekte eenheid meeleeft met iets? Waaron
staan de mannen, vrouwen en kinderen van het dorp
zulk een menigte op de werf, dat men de groepjes arbei
ders in hun blauwe werkpakken als kleine kleurige plek
ken ziet afsteken tegeq, het licht van zomerkleding of hel
grijs van winterse dracht? Zeer velen zijn kennelijk zoevel
uit huis of van het werk weggelopen. Omdat®men wt
grinniken, als de fles champagne niét dadelijk breekt -
wat zo vaak gebeurt of omdat men hoopt, dat het schif
niet in beweging zal komen op de helling, wat practise!
nooit meer gebeurt?
En al moet de motor er nog in en is er nog voor veil
weken werk, als daar dan tussen scheepsbouwvolk el
schip niet iets is van de verhouding tussen schepeling ei
schip, boe komt het dan. dat men de indruk krU«t. dat He;
schip af en klaar is, als de vrouw van de bakker de werl
door het grote Uèeren hek heeft verlaten?
H. K. PENNARTS
als het mannenkoor zwijgt kan de klink los
ZATERDAG 14 JULI 1951
EERSTE BL'AD - PAGINA 3
j betekenis van het woord niets behoeft
geen nadere uitleg. WU weten wel wat
er mee wordt bedoeld en we weten ook,
dat het gebruikt wordt om een bepaalde
toestand, waarin men kan verkeren te
schetsen. Het woord niets is geen prettig
woord; het heeft een sombere ondergrond,
er rit iets verschrikkelijks in, het is een
woord dat ons kan doen huiveren. Mensen,
die niets bezitten, die in het leven niets
hebben kunnen verwerven, kunnen ons
medelijden opwekken. Wie niets heeft,
brengt het niet ver in het leven. Wie niets
heeft, behoort tot de groep, die nog ken
leven bij de gratie van zijn mede-mens.
Neen, niets hebben wUst op een totale
machteloosheid, op een totale armoede,
jtowel materieel als geestelijk. En het
«treven van de mens is er dan ook altijd
op gericht geweest iets, hoe klein ook, zijn
bezit te mogen noemen; want dat iets heb
ben we nodig, is een springplank om
vooruit te komen, om meer te krijgen. De
mensen met niets zijn te beklagen.
VOOR ons mensen betekent niets, on
macht. Lijnrecht daartegenover staat
het wonder, dat niets bij God macht is. De
mens kan met „niets" niets beginnen. Doch
uit niets heeft God de wereld geschapen.
Uit niets! Wie hier diep over nadenkt,
moet stil worden. God, zo machtig, dat Hij
niets heeft en toch iets groots kan doen.
Onbegrijpelijk en met geen mensenver
stand te vatten. Maar wat een perspectief
voor ons; voor ons, die zo dikwijls ook
al menen wij veel te bezitten tot de con
clusie komen: wij hebben niets, wij zijn
arm zo arm als we ons nauwelijks kunnen
indenken. En dan mogen we weten, dat
God die uit niets de ganse wereld heeft
gemaakt, ook ons kan helpen van dat niets
ieti te maken. Dat HU de macht heeft dat
in-arme leven van ons rijker te doen wor
den; dat Hij in staat ia maar ook Hij
alleen ons te voeren uit de diepste ar
moede naar de grootste rijkdom, van de
donkerte naar het licht. Wij mensen kun
nen en hebben niets, maar God heeft uit
niets de wereld geschapen.
TI/AT Dr R. JACOBSEN, oud-conrector van het Erasmiaans Gymnasium te Rot-
terdam, voor de Nederlandse letterkunde betekend heeft in de tijd dat hij
geschiedenis doceerde, is moeilijk in controleerbare feiten uit te drukken. Maar
gelooft men niet, dat een leraar met zeer veelzijdige en diepe belangstelling voor
de cultuurhistorie en vooral ook voor de cultuur van eigen tijd, een voortreffelijk
docent bovendien, menig litterair talent van stonde af aan precies datgene heeft
gegeven, wat nodig was om het uit de sluimering te doen geraken, om het zelf
bewust te doen worden en om het tot ontplooiing te laten komen? Dat moet in
zijn zeer lange docentenpraktijk op het beroemde Rotterdamse instituut toch wel
héél dikwijls het geval zijn geweest. Hij en rector Kan en de dichter Leopold, om
slechts enkelen te noemen, zijn onbewust daarom de verwékkers van veel jong
litterair leven geweest.
Wat eigen litteraire productiviteit aan
gaat heeft dr Jacobsen, geleid door
aangeboren bescheidenheid, weinig aan de
weg willen timmeren. Hij voelde zich trou
wens teveel man van de wetenschap. Hij
coupeerde het kleed van zijn publicaties
weliswaar altijd zorgvuldig, maar, als het
er op aan kwam, zou hij ook bereid zijn
geweeat, dat litteraire couperen te
couperen, als de publicaties er gezagheb
bender door geworden zouden zijn. Geluk
kig heeft hij nooit aan het schone kleed
van zijn geschriften behoeven te tornen.
Hij mocht zichzelf zijn en blUven. Zijn
bescheidenheid kennend, hebben enkele
vrienden echter krachtdadig moeten in
grijpen om enkele manuscripten van dr
Jacobsen aan de vergetelheid te ontruk
ken, manuscripten van een aantal lezingen,
die de historicus met zijn brede en gefun
deerde belangstelling voor zeer uiteen
lopende onderwerpen der cultuurhistorie,
In de laatste jaren hield, meest voor de
(Advertentie)
MUNHARDTJES: sterk* JL
bestrijders van pijnen. TT
(Van onze Parijse correspondent)
De JaarlUkae herdenking van de Franse
revolutie op 14 Juli draagt traditioneel een
tweesUdir karakter. Dea morgens vindt het
officiële gedeelte plaats bestaande uit een
militaire parade langa de Champs Elysées,
welke bekroond wordt door het leggen van
een krans door de president der republiek
bij het graf van de onbekende soldaat en
's middags, 's avonds en 's nachts uit zich
de onofficiële feestvreugde, wanneer ieder
zich, op eigen gelegenheid, of in massa ver
maakt op de pleinen en in de straten, waar
dan door jong en oud en arm en rijk op de
tonen van harmonica's en valse musette-
orkgstjei onvermoeibaar wordt gedanst.
Dit is elk jaar weer een feest, zoals alleen
Parils dat kan vieren, spontaan, onstuimig,
schilderachtig, hartelijk en uiterst goedge
mutst.
Het officiële deel van het 14-Jull feest,
dat dit jaar dus samenvalt met de herden
king van Parijs' 2000-jarig bestaan, belooft
ditmaal een bijzopder fier karakter te krij
gen, omdat bij deze manifeatatl? van natio
nale weerbaarheid voor het eerst den volke
de nieuwe aanwinsten van het Franse leger
zullen worden getoond, hetzij door de eigen
arbeiders gefabriceerd, he'zij door Amerika
geleverd
In het bijzonder wordt onder die aanwin
sten genoemd een tank van 50 ton de
A.M. X die over een motor van 1000 p.k.
beacWfct, waarmee een snelheid van 45 km
per uUr kan worden ontwikkeld
Onder het lichtere materieel zal, zo ver
wacht men, vooral de 52 V.L'.R.-Delahaye
veel aandacht trekken, een Frans product,
dat bestemd is de Amerikaanse jeep te vér-
vangen, dat met mitrailleurs of mortieren is
uitgerust en 120 km per uur kan rijden.
In de lucht zal men tientallen van de
reds bekende Vampires zien, de Franse re
actie-jager, en kennis kunn^p maken met
De kersencampagne in de Betuwe is thans
in volle gang. Op de beide veilingen te Tiel
worden dagelijks circa 200.000 tot 225.000 kg
kersen aangevoerd. Er wordt hard gewerkt
om de kersen zo spoedig mogelijk in de
handèl te kunnen brengen. De veUing Tiel
èn Omstreken veilt zelfs tweemaal per dag.
Ook de Tielse vetting Septer nam maatre
gelen om de tijd „van teler naar gebruiker"
zo kort mogeUjk te doen zUn-
De prijzen voor de consument 80 ct
per kg zijn voor velen te hoog. Dit komt
hoofdzakelijk door het feit, dat de bijko
mende kosten zo hoog zijn. Op het hout wor
den de kersen niet zo duur verkocht, maar
de pluklonen met de daaraan verbonden
sociale lasten zijn hoog. Ook de kosten van
het vervoer naar en van de veiling zijn niet
gering.
Door het warme, vochtige weer van de
laatste dagen heeft het kersengewas op
verscheidene plaatsen veel geleden. De re
gen heeft vooral aan de zwarte kersen veel
schade toegebracht. Er zijn verscheidene
pachters, die het niet meer lonend vinden
deze kersen te plukken. De Meikersen, die
minder hebben geleden, zijn thans mooi en
grof van stuk.
Onderofficiersbelangen
Op de Donderdagmiddag en Vrijdag te
utrecht gehouden algemene vergadering van
M onderofficierenvereniging Ons Belang
werd onder meer de wens herhaald, dat
haar een periodieke bevordering zal blijven
gestreefd. Ook werd er op gewezen, dat in
Bezinnen van jonggehuwde onderofficieren
larmoeda wordt geleden en dat de bezoldi-
Jging bij de gestegen levenekosten dient te
worden aangepast.
de F 84 Thunderjet. een Amerikaanse jager
met een uursnelheid vsn circa 1000 km en
een actieradius van ruim 3000 km, welke de
piloot dus eventueel in staat zou stellen
hopelijk doet zich de noodzaak ertoe nimmer
voor de afstand Parijs—Moskou vice-ver-
sa in één ruk af te leggen.
Van deze toestellen zullen dit jaar nog
verscheidene honderdtallen door Amerika
worden geleverd ter completering van de
Franse luchtmacht.
De Franse minister van defensie, Jules
Moch, hoopt met deze eerste grootscheepse
demonstratie der nieuwe militaire aanwin
sten de belangstelling van het publiek voor
het eigen leger te activeren, terwijl de ove
rige leden der regering er bijzondere waarde
aan hechten, in verband met de militaire
conferentie over het plan-Pleven aan de
Quai d'Oriay, waar de Fransen hun inzich
ten hopen te zien zegevieren in vooral
Duitse erkenning als Europa's leidende
en machtigste mogendheid.
Het hoofdbestuur van de Nederlandse
vereniging „De Rijwiel- en Automobielin-
industrie" heeft enige tijd geleden aan de
architect A. Bodon uit Amsterdam opdracht
gegeven een plan te ontwerpen voor het
bouwen van een gehepl nieuw „R.A.I.-ge-
bouw".
De heer Bodon heeft zUn ontwerp thana
gereed. Het omvat een viertal tentoonstel
lingshallen, waarven de grootste een vloer
oppervlakte krijgt van 11.000 m2 terwijl het
totale project, dat ƒ8.500.000 moet kosten,
een oppervlakte zal krijgen van bijna 30.000
m2. De gemeente Amsterdam heeft toege
zegd, dét eventueel het nieuwe „R.A.I.-ge
bouw" zal kunnen verrijzen op het stuk
grond, begrensd door Scheldeplein, Schelde-
straat, Westerscheldeplein, Zuidelijke Wan
delweg en Boerenwetering.
BU bokswedstrijden zullen 11.000 toe
schouwers de wedstrijden kunnen volgen en
bij een vergadering zal de grote hal bijna
18.000 toehoorders kunnen bergen. Dit zal
mogelijk zUn door het aanbrengen van ga
lerijen, die weer een vloeroppervlakte van
ruim 3500 m2 zullen krijgen. De grote hal
wordt 141 meter lang en 78 meter breed.
Mochten alle besprekingen tot een goed
resultaat leiden, dan zal binnen vijf jaar dit]
complex van imposante tentoonstellingsge7]
bouwen worden geopend.
Gisteren heeft de eerste secretaris van de
Zweedse legatie in Den Haag, mr Edelstam,
aan zes Nederlanders de Llngmedaille uitge
reikt, een onderscheiding, door wijlen Koning
Gustaaf V in het leven geroepen en die slechts
wordt uitgereikt aan Zweden of buitenlan
ders, die een belangrijke bijdrage hebben ge
leverd aan de lichamelijke opvoeding in bun
land of die op de een of andere wijze hebben
medegewerkt aan de in 1M9 te Stockholm ge
houden Lingiade In totaal zijn slechts 95 vah
deze onderscheidingen beschikbaar gesteld aan
personen uit 56 landen De Nederlanders, die
deze zeldzame onderscheiding in ontvangst
mochten nemen, waren: mevr. J. van der
Most—Leyerweert, uit Rotterdam, leidster van
de gymnastiekvereniging „Aspasia"; G. F. C.
Witt, vlce-voorzitter van de Int. Schaatsen
rijders Bond, uit Den Haag; J. M. J. Korpers-
hoek, voorzitter van de Ver. van «Leraren In
de Lloh. Opvoeding uit Den Haagt» W. Boer,
inspecteur Llch. Opv. uit Den Haag; <SY J Mie-
dema, chef Lich. Opvoeding en Sport bü het
ministerie van O.. K. en W uit Den Haag, en
de heer J. H F. Sommer, bestuurslid van het
Kon. Gymn. Verbond, die wegens verblijf In
het buitenland niet bij de plechtigheid aan
wezig kon zijn.
Rotary Club, iomi ook voor de Rotterdamse
Volksuniversiteit of voor de Rotterdamse
Studieclub.
In enkele van die lezingen, uitgegeven
door de N.V. W. L. en J Brusse te Rot
terdam onder de verzameltitel „Prism a",
heeft dr Jacobsen ten volle vermogen te
tonen, wat hij als scheppend literator
waard was. De bundel i» hem heden op
zijn 75ste verjaardag ten geschenke ge
geven, maar de bundel is ook een geschenk
voor allen, die in verzameling van zaken
des geestes hun hoogste voldoening vinden.
Er zijn enkele typische Rotterdamse on
derwerpen In behandeld, maar ook alge
mene onderwerpen op het gebied van de
litteratuur, de beeldende kunst, de muziek,
de archaelogie en de cultuurhistorie.
Een kort, maar zeer levendig getekend
beeld van de Italiaanse renaissance bevat
de bundel bijvoorbeeld, maar ook een ont
roerend mooie biografie van Schubert,
wiens muziek dr Jacobsen van jongs af
heeft gegrepen. Wel zeer uiteenlopende
zaken zijn dat, maar zo is deze docent al
tijd geweest: een figuur die veel overzag
en dat vele ook diep beheerste. De biografie
van Schubert, verrijkt met muzikale ana
lyses en eigen herinneringen, is zelfs zo
volledig, bij alle beknoptheid, dat haar te
lezen ook voor een door en door gespe
cialiseerd musicoloog een genot moet zijn.
"A^aar de grootste vreugd heeft dr Jacob-
■^"••sen mij persoonlijk bewezen met een
uitvoerige weerlegging van de ideeën van
de briljante Spaanse staatsman en schrijver
De Madariaga over Shakespeare's Hamlet.
Er bestonden al duizenden verklaringen van
de Hamlet, toen De Madariaga een paar
jaar geleden ook lijn duit eens in het
zakje wilde werpen, 't Werd een duit, die
als klinkende munt overal in de wereld
pers zijn gerinkel deed horen, maar ner
gens vernam men de heldere lach van een
specialist, die met De Madariaga's onzin
grondig wilde afrekenen. Integendeel: het
standpunt van De Madariaga, dat Hamlet's
aarzelingen alleen maar bewijzen van
egocentrische berekening van een man van
de daad zijn, dat Hamlet dus absoluut
niet bezwijkt onder een taak, die voor een
peinzende natuur als de zUne te zwaar is,
dit totaal onmogelUke standpunt dan, werd
helaas mode. Alec Clunes, Laurence Oli
vier, Michael Redgrave en Alec Guinness,
de vier voornaamste Hamlet-spelers van
de laatste vijf jaar, althans de spelers, wier
creaties het meest in het focus van de
critische belangstelling raakten, kwamen
allen onder de bekoring van de visie van
De Madariaga, de één wat meer dan de
ander, de één geneigd tot deze nuapce, de
ander geneigd tot die, maar allen vtoch
ervan overtuigd, dat het uit moest zijn met
het bestaan van de overgevoelige idealist,
die, in tijdnood gekomen, de vreselijkste
„havock" maakt („havock" is bU de En
gelse jacht het kleine gevogelte, dat door
hagel getroffen wordt, maar waar de jacht
niet om begonnen is). Die peinzende prins
mocht als uitvinding van Goetfye niet meer
bestaan. We moesten in Hamlet In den
vervolge zoiets als een R.A.F.-bombardeur
zien, die er immers ook niets aan kon doen
dat de bommen voor de Moffen wel eens op
het Bezuidenhout of op Nijmegen terecht
kwamen. Dat was normale „havock" van
een normaal op zUn doel toe stormende
wreker der gerechtigheid. Hamlet het spel
van een dromer, die, zenuwachtig, de
grootste monsterlUkheden begaat, omdat
zUn tere natuur het werkstuk van de
bloedwraak niet volbrengen kan? Weg er
mee! Een typisch Duitse opvatting, die
uitgeroeid moest worden
De Madariaga zag geen critici van bU-
zonder groot formaat als Agathe meer op
zijn pad. Agathe was dood. Maar Agathe
had, als hij nog in leven was geweest,
Laurence Olivier en Michael Redgrave en
Alec Guinness zéker een spaak in het wiel
geworpen! Hij zou de briljante De Mada
riaga in het krijt, dat is ten slotte, wat zo'n
Hamlet betreft, de schouwburg, de hand
schoen in het gezicht hebben geworpen.
Maar Agathe, moe en oud, heeft alleen nog
Alec Clunes een beetje slapjes kunnen wij-
_gén op de zoveel dieper ontroeringen, die
hem dé" aarzelende, dromende, philosofe-
rende en dies te kort schietende Hamlet
gaf. Zijn woord had toen geen gezag meer.
De lawine van misverstand ging door. En
de wereld vergaapt zich nu aan de
„DraufgSnger" Hamlet
De Madariaga heeft ook de truc uitge
reikt om Ophelia volkomen mis te verétaan.
^owel tegen de Hamlet-duiding als tegen
de valse visie op Ophelia komt dr Ja
cobsen nu in een voortreffelijke weerleg
ging van de Spanjaard in het geweer. HU
zegt wel bescheiden, dat het per slot van
rekening een wat potsierlUk schouwspel
moet zijn, een „manneke" als hU te zien
zitten als rechter over een figuur als De
Madariaga, maar het is een schouwspel
waar ik met voldoening naar gekeken heb
en waarvoor ik bU dezen van harte applau
disseer. Dat voltooit misschien de potsier-
lijkheid van het schouwspel, maar als dr
Jacobsen bewijst, op jongere geesten nog
zo'n invloed te kunnen hebben, dat zij in
vuur raken, dan mag men wel aannemen,
dat zUn geest gedurende zijn lange docen
tenpraktijk in het verborgene heel wat
meer teweeg heeft gebracht bU nóg jongere
geesten dan met controleerbare feiten valt
uit te drukken. En dat was de zin van dit
betoog.
W. WAGENER.
De borst vooruit, de houten sabel in de
hand en de benen flink op de grond ge
plant: zo voelt deze écht Rotterdamse
jongen zich minstens een dappere ridder
of een forse politieman. En hddst zouden
ook wij er in geloven, als er niet die
ondeugende blik in zijn ogen lag en als
zijn afgetrapte en bemodderde schoenen
er niet op wezen, dat hij zojuist héél on
ridderlijk en héél onagentelijk in de klei
achter een tennisballetje heeft gedraafd.
Benieuwd, wat de moeder van de ridder
dd,drvan wel zeggen zal
De strijd in Amerika
(Van onze TV-medewerker)
TVu bij de F.C.C. (Federal ComiAunicationa
Commission) alleen maar Columbia-
kleurentelevisiesysteem genade heeft kun
nen vinden, is 't begrijpelijk dat de rivalen
van dit systeem, in casu de R.C.A. (Radio
Corporation of America), General Electric,
C.T.I. (Color Television Incorporation), enz.,
zich niet zonder slag of stoot bij deze gang
van zaken hebben neergelegd. De R.C.A.
heeft er zelfs de rechterlijke macht bij
gesleept, aahvoerende, dat de beslissing van
de F.C.C. ten gunste van Columbia-kleu-
rentelevisie o.m. geïnspireerd is door het
feit. dat één van de F.C.C.-leden een appa
raat heeft uitgevonden, dat alleen bruik
baar is bij Columbia-kleurentelevisie.
Op 28 Mei 1.1. is het beroep van de R.C.A.
door het Hoge Gerechtshof in de Verenigde
Staten verworpen, zodat thans aan een
grootscheepse verbreiding van Columbia-
kleurentelevisie niets meer in de weg staat.
Maarthans van de tegenpartij eerwach
ten, dat zij Columbia-kleurentelevisie zullen
propageren, dat zou toch wel wat al te veel
gevergd zijn en dientengevolge geeft men
thans in deze kringen de voorkeur aan
zwart-wit televisie, terwijl door de R.C.A.,
Philco, Du Mont, Hazeltine en General
Electric gezamenlijke etappen zijn onder
nomen om de affaire der kleurentelevisie
slepende te houden door voor de dag te
komen met een ..cocktail" kleurentelevisie-
systeem, gebaseerd op de voornaamste
eigenschappen van door bovengenoemde
maatschappijen uitgedachte kleurentelevisie
systemen. De F.C.C. laat echter niet met
zich spotten en mocht men volharden in'
deze obstructiepolitiek, dan zal zeer zeker
krachtdadig ingrijpen van de F.C.C. niet
lang op zich laten wachten en dan is het
niet aan twijfel onderhevig, wie aan het
kortste eind zal trekken.
(Van onze financiële medewerker).
HET JAARVERSLAG van de president
van de Javase Bank heeft op de Am-
_.jrdamse Beurs geen grote deining op de
Indonesische afdelingen veroorzaakt. Mr
Houwing. die zijn functie als president
jan de Javase Bank neerlegt omdat hij
Ach met de nationalisatie en haar gevol
gen niet kan verenigen, heeft het finan
cieel en economisch beleid van de Indo
nesische regering onder de loupe genomen
en scherp doen zien hoe groot de schade
is, welke daardoor aan de Indonesische
economie is toegebracht. De Indonesische
regering, die een van Nederland onafhan
kelijk beleid heeft willen voeren, heeft
niettemin het voorbeeld (in dit geval het
slechte voorbeeld) van de Nederlandse
regering gevolgd en de grote voordelen,
welke voor de schatkist uit de geldsane-
ring voortvloeiden, niet zodanig gebruikt,
dht zij aan de versterking van 's landt fi
nanciën ten goede zijn gekomen.
Volgens mr Houwing zou de binnenlandse
geldomloop, die ten tijde van de geldsane-
ring vier milliard gulden bedroeg, einde
1950 hoogstens drie milliard hebben mogen
bedragen. In werkelijkheid beliep ze echter
vijf milliard en het verschil van twee mil
liard is aan het kastekort van de regering
te wijten. Dit kastekort heeft een sterke
inflatie van het geld veroorzaakt, omdat de
overheidsuitgaven grotendeels hun beste
ding vonden in de consumptieve sfeer, na
dat zulks ook reeds in de voorafgaande
jaren het geval was geweest. En toch heeft
Indonesië in de laatste twee jaar in econo
misch opzicht de wind mee gehad door de
abnormale prijsstijging van zijn voortbreng
selen. waaronder in de eerste plaats rubber
en tin zijn te noemen.
Het grote kwaad schuilt hierin, dat als
gevolg van de revolutionnaire woelingen,
de stakingen, de onveiligheid op de onder
nemingen, de productie verre bij de ver
wachtingen en de productiemogelijkheden
ten achter is gebleven, zodat de Indonesische
uitvoer bijvoorbeeld slechts 7 procent groter
was dan in 1949 en de productiederving
alleen in de ondernemingslandbouw door
mr Houwing op meer dan 2milliard
roepiahs worflt geschat, zijnde bijna 900
millioen Nederlandse guldens
Een soortgelijke opmerking wordt ge
maakt in het dezer dagen verschenen jaar
verslag van de Rubbercultuurmaatschappij
Amsterdam, bij welke vennootschap in 1950
200.000 dagtaken verloren zijn gegaan, het
geen een getaxeerd oogstverlies heeft ver
oorzaakt van ca. 1 millioen kg rubber en
5 millioen^ kg palmolie, producten, welke
een exorbitant hoge prijs hebben opge
bracht.
TN WELK een snel tempo Indonesië zich
onder een normale gezagsuitoefening en
geordende arbeidsomstandigheden had kun
nen herstellen, blUkt wel hieruit, dat, on
danks stakingen, corruptie, diefstallen,
smokkelhandel enz. de handelsbalans nog
een overschot aanwUst van VI* milliard
tegen een nadelig saldo van 95 millioen in
1949.
Ook de betalingsbalans vertoonde voo!'
het eerst na de oorlog een voordelig saldi'
van 500 millioen gulden, terwijl de goud er
deviezenvoorraad met 650 millioen gulden
kon stijgen. De voordelen, welke de schat
kist zijn toegevloeid uit de deviezencertifi-
caten zijn niet voldoende geweest om met
de andere belastingen de uitgaven van de
schatkist te dekken en hebben derhalve hun
doel gemist.
Men zal er nu naar' moeten streven dn
goud- en deviezenvoorraden aan te wen
den voor de betaling van kapitaalgoederer
aan het buitenland, waaraan het land grots
behoefte heeft om zijn export op peil tl
houden en die te vermeerderen. Want of
de hoge prijzen, welke in 1950 voor de pro
ducten konden worden gemaakt, mag voor
1951 niet meer worden gerekend. Een paar
weken geleden hebben wij met enkele cij
fers aangetoond, hoezeer de prijs van rub
ber en tin is gedaald en het ziet er niel
naar uit, dat het hoge niveau van 1950 wpel
zal worden bereikt.
De V.S. hebben hun inkoopsysteem der
mate gewijzigd, dat zij zich van de produ
centen in Azië minder afhankelijk gevbe-
len Het héét trouwens, dat de Amerikaanso
regering thans reeds over een voorraad rub
ber voor vijf jaar beschikt, terwijl boven
dien de productie van synthetische rubber
In snel tempo tot 900 000 ton zal worder
opgevoerd En al is hier misschien wal
Amerikaanse „humbug" bij, de positie var.
ed Indonesische rubberproducenten is hier
door en mede door de kans op een vrede in
Korea zwakker geworden.
De Nederlandse planters zlefi hierin plei'
enkel een nadeel, omdat ook de hul^igi
prijzen nog hoog zijn en de jongste prys-
daling mogelijk de arbeiders op de onder
nemingen enigermate tot rede brengt er
in elk geval de concurrentie van de bevol
kingsrubber doet afnamen Het lelt, pal
alleen de rubbercultuur in 1950 meer dar
de helft van de deviezeninkomsten uit
maakte, bewijst intussen wel de groti
kwetsbaarheid van de Indonesische eco
nomie en de noodzakelijkheid van spoedig!
verbetering van de arbeidstoestanden, het
geen thans blijkbaar ook door Soekarnc
wordt ingezien.
DAT OOK de nieuwe president van di
Javase Bank, de vroegere minister var
financiën, Sjafroeddin, een open oog hééft
voor de gevaren, welke de Indonesisch!
volksgemeenschap bedreigen, kan enig!
hoop wekken. Het is slechts de vraag wéTki
machten en krachten het ten slotte In In
donesië zullen winnen. Neemt men indar-
daad, gelijk verluidt, zijn toevlucht tot di
Schacht, de financiële tovenaar van he;
nazi-regiem, dan kan niet worden verwacht
dat het buitenlands kapitaal, waaraan Indo
nesië zo dringend behoefte heeft, tot inves
tering bereid zal zijn, Vooy de Nederlands)
vorderingen op Indonesië ziet het er dat
slecht uit.
Zo is thans met geen mogelijkheid te zeg
gen, wat er uit de Indonesische bajerd 2a.
voortkomen en het is deze onzekerheid, dii
,ook op dë Amsterdamse beürs aan de koer
sen der Indonesische waarden hun richtirii
ontneemt, ondanks de gróte winsten, welk»
vele ondernemingen in 1950 hebben gemaaki
en de bevredigende dividenden, welke ooli
na omrekening van de roepiahs in gulden:
aan aandeelhouders kunnen worden uit
gekeerd.
ZONDAG 15 JULI 1951.
Hilversum 1, 492 meter.
(V.A.R.A.) 6.00 Nieuws en postduivenber.
1.15 Koorzang; 1.30 Aangepaste hengelsport,
causerie; 1.40 Orgelspel; 9.12 Postduivenber.;
9.15 Verzoekprogr.9.45 Geestelijk leven;
(V.P.R.O.) 10.00 Voordracht; (I.K.O.R.) 10.30
Doopsgezinde kerkdienst; (A.V.R.O.) 12.00
Amusem.muz.; 12.30 Voor de jeugd; 12.40 Gr.-
pl.: 13.00 Nieuws; 13.20 Theaterorkest; 13.50
Even afrekenen, heren; 14.00 Gr-pl.; 14 05 Boek
bespreking; 14.30 Concert; 15.25 Filmpraatje;
15.40 Gitaarspel; 16.00 Dansmuz.; 16.30 Sport;
(V.P.R.O.) 17.00 Tussen kerk en wereld, cau
serie; 17,20 Eén gedicht, causerie; (V.A.R.A.)
17.30 Martin's geheime raketvlucht naar de
maan, hoorspel; 17.50 Pianospel; 18.00 Sport;
18.15 Nieuws; 18.30 Gr.pl.; 19.00 Radlolympus;
19 30 Semi-klassieke muz.; (A.V.R.O.) 20.00
Nieuws; 20.05 Actualiteiten: 20.15 Promenade
ork.; 21.05 Gr.pl.; 21.30 Wereldsensaties: De ont.
voering van de kleine Charles Lindbergh,
hoorspel; 22.10 Alt en orgel; 22.30 Strijkork.;
23.00 Nieuws; 23.15 Gr.pl.
Hilversum II, 211 meter.
(N.C.R.V.) 8 00 Nieuws; 8.15 Gr.pl.; (I.K.O.R.)
8.30 Vroegdienst; (K.R.O.) 9.30 Nieuws; 9.45 Gr -
pl.; 9.55 Pontificale Hoogmis; 11.30 Gr.pl.: 11.40
Lief vaderland, vaarwel, klankbeeld; 12.00 Gr.-
pl.; 12.15 Apologie; 12 35 Gr.pl.; 12.40 Amusem.
muz.; 12.55 Zonnewijzer; 13.00 Nieuws; 13.20
Amusem.muz.- 13.45 Uit het Boek der Boeken;
14.00 Gr.pl.; 14.45 Pianotrio; 15.15 Gr.pl.; 15.35
Jeugdstrijkork.; 16.10 Katholiek Thuisfront
overal; 18.15 Gr.pl.; 18.30 Lof; (N.C.R.VJ 17.00
Chr Geref. Kerkdienst; 18 30 Gr.pl 19.00 Ka
merkoor; 19.15 Van alle tijden en alle volken,
causerie; 19.30 Nieuws; (K.R.O.) 19.45 Ronde v.
Frankrijk; 19 52 Boekbespreking; 20.05 Gevar.
progr.; 22.45 Avondgebed; 23.00 Nieuws; 23.15
Gramofoonplaten.
Engeland, B.B.C. Home Service, 330 meter.
12.10 Critieken; 13.00 Nieuws; 13.10 Causerie;
13.30 Operamuz 14.05 Wenken voor de tuin:
14.30 Kamermuz.; 15.30 Discussie; 16.00 Opera-
ork.; 17.00 Voor de kinderen; 18.00 Nieuws; 18 15
Symph.-conc.; 19 45 Klankbeeld; 20.25 Lief-
dadigheidsoproep; 20.30 Hoorspel; 21.00 Nieuws;
21.15 Causerie; 21.30 Klankbeeld; 22.30 Piano
recital; 22.52 Epiloog; 23.00 Nieuws.
Engeland, B.B.C. Light Programme,
1500 en 247 meter.
12.00 Verzoekprogr.; 13.15 Gevar progr.; 13.45
Gr.pl.; 14.00 Interviews; 14.30 Koorzang; 15.13
Gevar. progr.; 16.00 Muzikaal drama; 16.30 Gr -
pl.; 17.30 Hoorspel; 18.00 Transatlantic Quiz;
18.30 Gr.pl.; 19.00 Nieuws; 19.30 Gevar. muz.;
20.30 Community Hymn singing; 21.00 Gevar.
progr.; 22.00 Nieuws; 22.16 Pianorecital; 22.30
Muz. causerie; 22.45 Orgelspel; 23.15 Lichte muz.
23 56 Nieuws.
België, 324 meter.
11.45 Gr.pl.; 12.15 Radiojournaal; 12.32 Vlaam
se liederen» 13.00 Nieuws; 13.13 Gr.pl.; 13.30
Voor de soldaten; 14.00 Opera- en bel canto-
conc.; 16.00 Danamuz.; 16.13 Accordeonmuz.;
16.45 Klass. muz.- 17.55 Sport; 18.00 Piano en
cello- 18.30 Godsdienstig halfuur; 19.00 Nieuws;
19.30 Gr.pl.; 20.00 Actualiteiten; 20.15 Gevar
progr; 22.00 Nieuws: 22.15 Verzoekprogr.; 23.00
Nieuws; 23.05 Dansmuziek.
België, 484 meter.
12.00 Omroepork.- 13.00 Nieuws; 13.10 Ver
zoekprogr.; 14.30 Lichte muz.: 15.00 Gr.pl.; 19.00
Godsdienstig halfuur; 19.45 Nieuws; 20.00 Om
roepork.; 21.00 Gr.pl.; 22.00 Nieuws; 22.10 Gr.pl
22.55 Nieuws; 23.00 Gr.pl.; 23.55 Nieuws.
MAANDAG 16 JULI 1951.
Hilversum I, 482 meter.
(A.V.R.O.) 700 Nieuws; 7.15 Gr.pl.; 8.00
Nieuws; 8.15 Gr.pl.; 9 00 Morgenwijding; 9.15
Gr.pl.; 11.00 Voordracht; 11.15 Orgel, viool en
piano; 12.00 Amusementsmuz.; 12.30 Land- en
tuinbouw; 12.33 In 't spionnetje; 12.38 Dans
muz.; 13.00 Nieuws; 13.20 Promenade ork.: 14.00
Wat gaat er om in de wereld?, causerie; 14 20
Gr.pl.; 14.30 Voordracht met harpspel; 14.45
Planoduo; 15.15 Voor de vrouw; 16.15 Orgel en
accordeon: 16.45 Musicalender; 17.30 Voor de
padvinder»; 17.45 Gr.pl.; 18.00 Nieuws; 18.15
Militair commentaar; 18.30 Orkestconc.; 19.00
Discogram; 19.30 Orgelspel; 19.45 Regerings
uitzending: 20.00 Nieuws; 20.05 Actualiteiten;-
20,15 Amusem.muz 21.15 Gr.pl.; 21.30 Het
sprookje van de arme Hans, hoorspel; 22.20
Sopraan, tenor en twee piano's; 23.00 Nieuws;
23.15 Gramofoonplaten.
Hilversum II, 298 meter.
(N.C.R.V.) 7 00 Nieuws; 7.15 Ochtendgymn.;
7.30 Gr.pl.; 7.45 Een woord voor de dag; 8.00
Nieuws; 8.10 Sport; 8.20 Gewijde muz.; 8.45
Gr.pl.- 9.15 Voor de zieken; 9 30 Gr.pl.; 10.00
Predikantenforum; 10.15 Gr.pl.; 10.30 Morgen
dienst; 11.00 Planorecital; 11.30 Gr.pl.; 11.45
Mar. kapel; 12.30 Land- en tuinb.; 12.33 Orgel-
conc.; 13 00 Nieuws; 13.15 Lichte muz.; 13.45
Gr.pl.; 14 00 Voor de jeugd; 14.35 Gr.pl.; 14.45
Voor de vrouw; 15.15 Gr.pl.; 15,30 Viool en
§iano; 16.00 Bijbellering; 16.45 Vocaal ensem-
le; 17.00 Voor de kleuters; 17.15 Orgelspel;
17.45 Regeringsuitzending; 18.00 Voor de jeugd;
18.15 Sport- 18.25 Kamerkwartet; 18.45 Boek
bespreking; 19 00 Nieuws; 19.15 Volk en Staat,
causerie; 19.30 Gr.pl.; 19 40 Radiokrant; 20:01
Nieuws; 20 05 Koorzang; 20.35 Andante, Hoor
spel- 21.30 Pianokwartet; 22.00 Gr.pl.; 22,11
Carillon en orgel; 22.45 Avondoverdenking,
23.00 Nieuws; 23.15 Gr.pl.
Engeland, B.B.C. Home Service, 330 meter.
12.00 Zang; 12.25 Fanfare-muz.; 13.00 NieuWs;
13.10 Gevar. muz.; 13.55 Sport; 14.00 Klass. muz.;
15 00 Interviews; 15.45 Gr.pl.; 18.15 Wedstrijd
tussen Jongens- en meisjesscholen; 16.45 Cau
serie; 17.00 Voor de kinderen; 18 00 Nieuws,
16.15 Sport; 18.20 Causerie; 18.30 Orkestconc.;
19.30 Klankbeeld; 19.43 Gevar. progr,; 20.1!
Twintig vragen; 20.45 Amerikaans comment.;
21.00 Nieuws; 21.15 Hoorspel; 22.45 Parlements-
overzicht; 23 00 Nieuws.
Engeland, B.B.C. Light Programme,
1500 en 247 meter.
12.00 Zang; 12.25 Fanfare-müz.; 12.55 Schots
ork.; 13.45 Voor de kleuters; 14.00" Voor de
vrouw; 15.00 Amusem.muz.; 15 45 Lichte mUz.;
16,15 Mrs Dale's Dagboek; 16.30 Hoorspel; 18100
Orgelconc.; 18.15 Populaire muz.; 18.45 Hoor
spel; 19.00 Nieuws; 19.25 Sport; 19.30 Gevar.
progr.; 20.00 Klankbeeld; 21.00 Gevar. progr.;
21.45 Voordracht; 22.00 Nieuws; 22.15 Actualitel-
ten; 22.20 Dansmuz.; 23 00 Voordracht; 2Ï.15
Orkestconc.; 23.56 Nieuws.
België, 324 meter.
11.45 Gr.pl.; 12.15 Balletmuz.; 12.33 Voor-dfl
landbouwers; 12.40 Gr.pl.; 13.00 Nieuws; 13.13
Gr.pl.; 14.00 Voor de vrouw; 15.00 Instrum.
kwartet; 15.48 Pianoconc.; 18.00 Gr.pl.; 17 00
Nieuws; 17.10 Lichte muz.; 18.00 Franse les; 18 20
Gr.p
soldi
Radiofeuilleton; 20.00 Kamerork.; 21.00 Gr.pl.;
21.45 Actualiteiten; 22.00 Nieuws; 22.15 Verzoek
progr.; 23.00 Nieuws; 23.05 Gr.pl.
België, 484 meter.
12.05 Omroepork 13 00 Nieuws; 13.10 Gr.p).;
16.30 Orkestconc.; 18.30 Omroepork.; 19.00 Gr.-
platen- 19.45 Nieuws; 20.00 Gram.pl.; 21.01
Orkestconc.; 23.05 Nieuws; 23.10 Gr.pl.; 23.15
Amusem.muz 23.55 Nieuws.
Luxemburg, 1253 meter.
7.35 Nieuws; 8.20 Liederen en dansen; 8.55
Muziek bij het huishouden- 10.01 Nederl. mor-
genultzending; 11.01 Muziek bij het huishouden;
12.54 Gr.pl.; 13.15 Musette ork-; 13.27 Muz.
zwerftocht; 17 30 Voor de vrouw; 21.02 Faust,
opera; 22.05 Dansmuz 22.30 Goede avond,
beste vrienden; 23.01 Engels programma.
*2)
Er heerste een ogenblik van pijnlijke
•tilte en toen zei Laura;
Indien u erop ataat.
Zij nam het dooaje uit Marigoldi hand
en stopte het ln haar taaje, terwUl met
Iets onaangenaams ln haar ogen naar Ben
keek. Marigold meende, dat Ben in woede
zou uitbarsten, maar hij begon te lachen.
Je bent me ook een koele!, zei hU tot
Marigold. Je denkt zeker mij op mUn plaats
gezet te hebben! Best, wij zullen echter
zien, hoe lang Ik daar biyf.
Vertel mij eens over de racea van van
daag, vroeg Marigold hem. ZU verlangde er
naar van onderwerp te veranderen. Ben
kwam in zUn element. HU blonk niet al
leen uit ala motorrenner, maar bezat ook
een stal paarden. Drie of vier races had hij
dit seizoen al gewonnen. HU kwam echt op
zijn praatstoel. Te vaak wilden de vrou
wen. met wie hij dineerde, over zichzelf
praten zodat hij Marigolda uitnodiging om
over zijn geliefkoosde onderwerpen te spre
ken met beide handen aangreep. Pas tegen
het «lot van het diner slaagde Laura er in
zijn aandacht weer eens tot haar te trek-
ken.
De maaltUd was overvloedig en de cham
pagne uitstekend.
Ik behoorde mU te amuseren. da<;ht
Marigold, maar zij voelde, dat zU zich niet
kon vermaken.
ZU voelde zich plotseling beschaamd over
het vele geld, dat zU had uitgegeven voor
de avondjurk. Anne en Sally zouden nu
misschien wel gedwongen zijn te wachten
met het kopen van enige dingen, die zU
dringend nodig hadden.
Wat had al deze frivoliteit, opwinding
en geldsmijterij feitelijk voor zin, niet al
leen voor haar, maar ook voor al de andere
mensen in het lage zaaltje?
Een dubbeltje voor uw gedachten, zei
plotseling Toby Dawson en Marigold rea
liseerde zich plotseling, dat zU *1 een hele
tijd in gedachten verzonken naar haar bord
had zitten staren.
ZU deed enige moeite er onbezorgd en
vrolijk uit te zien.
Zij zijn veel meer waard dan een dub
beltje!
Hoeveel dan? De prijs van een dia
manten armband?
Marigold glimlachte.
Meer dan dat, misschien wel zoveel als
die van een gladde ring!
Toby lachte.
Bent u niet een beetje al te optimis
tisch?
Marigold keek hem met verbazing aan
en toen werd het haar duidelUk, nat hU
meende, dat zU aan Ben dacht. Zij wist niet
wat te zeggen en kreeg een kleur. Toby
scheen het niet op te merken.
Laat mij u, als een oude vriend van
Ben, waarschuwen. HU is niet het type, dat
gauw trouwt. ZU hebben het allemaal ge
probeerd (hU keek langs de tafel), maar
het kon niemand lukken.
Marigold voelde dat de woorden haar
schokten. Te denken, dat hij meende, dat
zij op Bén uit zou zUn! Hoe durfde hij het!
Maar sijk voel<te zich niet al te zeker. ZU
had spxtfiul voor deze gelegenheid die dure
jurk gff&ztcht en ook haar eigen geweten
onrecht %angedaan door Bens uitnodiging
te accepteren.
Ik ken Ben niet goed, antwoordde zij,
begrijpende, dat het niet mogelijk was te
zeggen, dat hij het geheel en al bij het ver
keerde eind had.
Het is een beste kerel, indien hij maar
niet zUn wilde haren laat zien, merkte
Toby op. HU is buitengewoon handig, en
dat moet men wel in hem bewonderen,
maarstaat er niet iets in de Bijbel, dat
het gemakkelijker is door het oog van een
naald te kruipen dan voor een rijk man om
gelukkig te worden?
Is hij zo rijk?, vroeg Marigold. Ik
meende, dat niemand tegenwoordig een
groot inkomen kon hebben met al die be
lastingen.
Over belastingen maakt Ben zich op
het ogenblik geen zorgen, antwoordde Daw
son. Hij heeft veel geluk en wat hU op de
markt verdient, valt niet te taxeren.
HU zag Marigolds vragende blik.
Ik bedoel de beurs. Ik ben Bens ef
fectenmakelaar, dus ik weet, waarover ik
«preek. Verder verzamelde Bens vader een
grote hoeveelheid kunstwerken. Het is
merkwaardig, dat een man van zijn afkomst
zo'n goede smaak had! Hij woonde in een
gezellig huis ergens buiten en propte het
vol met mooie dingen: schilderijen, boeken,
porselein, meubelenHij hield ervan te
verzamelen. Ben plukt daar nu de vruchten
van. Wanneer hij een avondje als dit wil
geven, verkoopt hij een schilderU of stuurt
eei) lading van de kunststukken van zUn
vader naar een verkoping.
Marigold voelde zich plotseling ziek wor
den.
Ik had nooit moeten komen, zei zU tot
zichzelf.
Op dat moment vroeg Ben haar of zU
met hem wilde dansen. Zij stond automa
tisch op en ging hem voor naar de dans
vloer. Zij voelde direct, dat hij een uitste
kend danser was. Beiden zwegen enige tijd.
Toen zij Ben:
Je bent toch niet boos op mU?
Natuurlijk niet, antwoordde Marigold.
Waarom zou ik dat zijn?
Ik weet het niet, misschien had ik
Laura vanavond niet moeten vragen.
Waarom niet?
Ach....ik weet niet hoe ik het precies
zeggen moet. Het spUt mU van die lippen
stift. Het was echt iets voor haar om dat
ding zo uit je handen te rukken.
Marigold voelde, maar waarom wist zjj
niet. dat Laura een speciale plaats in lijn
leven innam. Dat speet haar voor hem,
want ondanks al zijn fouten was hij open
hartig, pretenieloo6 en vrijgevig. Laura
was maar ai te duidelijk volkomen zijn te
genbeeld.
Het is nu vanavond wel heel gezellig,
ging Ben voort, maar wij moeten eens al
leen ergens gaan eten. Er zijn een hoop din
gen, waarover ik met jou zou willen praten.
Wat bU voorbeeld?
Jijzelf natuurlUk, antwoordde Ben en
keek haar in de ogen. Jij bent een lief mefs-
je.
Ach, dat zijn zoveel meisjes.
Ja. maar je hebt wat bijzonders....
ik vraag mij steeds af wat het ls.
Moeten wij niet terug naar de tate}?
vroeg Marigold, die enigszins bang begon te
worden voor de richting, waarin het ge
sprek begon te lopen.
Daar hoeven wij helemaal geen haast
mee te maken. Ik zag. dat je goed kon op
schieten met Toby. Hij is een fijne kers!.
De anderen passen feitelijk niet al te goed
bij je. Dat zie ik nu wel ln. Ik was niet
bepaald verstandig die hele menigte te
vragen.
Ben leek enigszins verward te zUn, Juist
zoals een kleine jongen, die voor een pro
bleem komt te «taan, dat hij niet kan op
lossen.
Zij liepen gearmd naar de tafel terug.
Een poosje later riep Ben plotseling;
Het begint hier vervelend te worden.
Laten Wij ergens anders heen gaan.
Het gehele gezelschap verdween in eigen
wagens of taxi's en men zette koers naar
een nachtclub. Het licht was er zacht, de
tafeltjes stonden er in stille hoekjes afge
scheiden van elkaar en de muziek scheen
een magische invloed te hebben.
(wordt vervolgd).
5