L00A1INE
43
1?
Chr. Hist. Unie hield een
kamerkringvergadering
i
Zeldzame vondsten bij
Hengelo en Almelo
De wonderen mm de sterrenhemel
HAAR ElGEN
Veertig jaar geleden betrad
eerste vrouw de kansel
DOMEIN
vafc&fCedehew, -ImaaA!
TEN DODE OPGESCHREVEN
CULTUUR HERLEEFT
Onze bioscopen - i
CAPT. HORATIO HORN BLOWER.
EEN HISTORISCHE FILM
Verhuizingen binnen
de gemeente
f.2.25p. UeAJtjAyy/mah. èylUu ufüJ^etiet
Lb
Mr Schmal over de
politieke situatie
„Per A-spera" wil frisse klanken uit
nieuwe instrumenten
Een daarom: I.N.A.C.
Loop der bevolking
Vonnis bevestigd
ct.
PAKHUIS OF BEDRIJFSRUIMTE
Brkwamr Msnaaislrr
KAPTFJN MOBYLETTE ffpSTt .VlSS:!""*'
KLEINTJES
Naaister
TE HUUR
INDUSTRIEPAND
1 Bedford lange
1 Fordson Thames
Is de parasiet op de terugtocht?
Waarnemingen van meteoren
Pr A. Mankes-Zemike
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
ZATERDAG 10 NOVEMBER lfel
Thalia Theater. De voorleefde, die de
Amerikanen vooral in de laatste tijd voor
historische verhalen aan de dag leggen
welke voorliefde zich ut in reeksen boeken
over vroeger jaren heeft opk Hollywood
aanleiding gegeven In de geschiedenis te
gaan grasduihen en met de beroemde rolnan
.van. C- S. Forrester: ..Captain Horatio Horn-
Jlower" deden de filmmakers een gelukk.se
reep.
Wel is het begin even rimpelloos als de
zeilen en even traag als het fregat Lvdia in
de windstilte, maar met het opsteken van de
briet neemt ook de spann.ng toe De poli
tieke beslommeringen in de Frans—Engelse
oorlog brengen captain Hornblower. elegant
fiespêeld door Gregory Peck, in grote moe;-
ijkheden en hij moet vele schepen met da-
Show, ShowShow
Schouw burg Bioscoop. De Duitse film
makers hebben de .Amerikaanse handleiding:
,.Hoe maak ik een dure. spectaculaire
showfilm goed bestudeerd voor zij begon
nen aan ..Dn - Dr.ttf von Rechts". Het Ame
rikaanse recept schreef voor: Schone dames,
een geluk aantal mannen, een heleboel mu
ziek, luchtige, maar heel dure kleding en
een verhaaltje, dat helemaal niet belangrijk
is, ma^ir dat met gemist kan worden, omdat
er (terwilie van het publiek) een happy on
ding moet zun.
De regisseur Geza von Czlffra heeft, ge
wapend met deze gegevens, een film ge
maakt. die minstens zo duur is als de Ame-
rikaanse showfilm». maar hij heeft het iets
te mooi willen doen. rit zijn zoveel mensen,
die belangrijk lyken. dat men zich onwille
keurig af gaat vragen, welke rol zif allemaal
zuilen spelen Later blijkt dan. dat zij hele
maal geen rol spelen
Toch heeft de Duitse filrn.ndustne met
dfcze rolprent getoond, weer op dreef te zijn.
De verfilming van de grootse revue-scenes
is af en Joe wat langdradig, maar verraadt
toclj dcliarid van de man (Cziffra) die het
klappen van de filrazweep kent.
Vera Molnar, Itobcrt Lindner en Pal Kemp
weren zich in de hoofdrollen, terwijl Bruce
Low (u weet wel) een vocale duit in het
Duitse showzakje doet
Een vlotte film. leuk en lui?htig. gister
avond door het publiek met enthousiasme
ontvangen.
38st« Breedtegraad
ReUnie-Bioscoop. Een film over KoreH.
die m tegenstelling met andere oorlogs
films dikwijls goede kwaliteiten heeft.
De hoofdpersoon .is sergeant Zack. wiens
patrouille gedood" is. Hij zwerft door de
bossen, ontmoet een Zuid-Koreaans jon
getje en samen stoten ze op een tweede
patrouille, waarbij ze zich aansluiten. De
film snelt dan naar haar hoogtepunt:de
verdediging van een tempel tegen de
Noord-Koreanen.
Het jongetje verliest er het leven bij >n
taakt
bijna zijVi verstand. Na de beschieting
trekt hu verder, alleen, behangen met zijn
uitrusting, het geweer gereed tot schieten,
het lichaam gereed om dekking te zoeken,
„want dit verhaal heeft geen einde, zolang
niet de vrede getekend is".
Vergeleken bij andere oorlogsfilms is
deze opmerkelijk goed van regie.
De episode in de tempel wbrdt tot een
angstige spanning opgevoerd. De muziek
ondersteunt de suggestie buitengewoon
goed. En temidden van het geweld van een
moderne oorlóg, zit Boeddha en kijkt met
zijn raadselachtige glimlach dit alles aan
verende kanonnen veroveren, onder vallen
de masten en zeilen bedolven wórden er
op sensationele manier uit Franse krijgsge
vangenschap ontvluchten eer hij tot admi
raal bevorderd wordt En passant beleeft hij
nog een idylle met Virginia Mayo. d:e matig
acteert* maar \yie het techmcolor-blosje bij
zonder charmant maakt.
A T Bremmert van Groenendaal 73 naar
Walvisstraat 38: H. v d. Vijgh. v, v. d.
Palmstraat 2 n Emmastraat U; E W. Noor-
degraaf (4 pers) y0 Vondelstraat 57 n Kie
vitstraat 70, J D Everling (2 pers.) v Spel-
demakersstraat 20 n. Houtmansgracht 14; C.
J Sevenhoven (9 pers.) v Ridder van Cats
weg 78 n. Keizersgracht 72, J Ravensberg
v Ridder van Catsweg 87 n Keizerstr. 72:
A Vergunst "(7 pers.) v Turfmarkt 79 n
Roerdompstr 24: H v. Eist v Van PerSijn-
stcaat 8 n. Withelminastraat 30. T Sanders
(2 pers.) v Tweede Schoolstraat 3 n. Gouwe
no 147 A. L de Vries (2 pers.) v Zuidelijke
Derde Kade 41 n. Kievitstraat 66. N. v. Eijk
(3 pérs.) v Herenstraat 173 n. Kievitstraat
no 86. M Vos- v. d Zijc^en v Tweede
Schoolstraat 16 n Kon. Wilhelminaweg 251:
G. H. Groenendijk v. Dutoitstraat 1 n. Leeu
werikstraat 14 Wed. Bosman—Nljklel v.
Karnemelksloot 185 n. Graaf Florisweg 77;
A. v Meerveld v Const Huygensstraat 78
n Keizerstr. 13: W Meerveld—v Staveren
v Da Costakade 39 n Keizerstraat 13; D.
Alphenaar v Blekersslngel 44 n. Bellamy-
straat 15. W AlphenaarWijkhuizen v.
Vondelstraat 3ü n. Rellamystraat 15; J W
v. d Valk v Walvisstr. 16 n. De la Reij-
laan 32. J. L. Jansen v Kon Wilhelmina
weg 337 n Van Baerlestraat 11: D v Kla
veren v Bockenbergstraat fi n. Karnemelk
sloot 32: C. J Disseldorp (10 pers.) v Bos
weg 52 n Bosweg 58; M G. den Hartog
(3 pers v Wilhelmlnastraat 70 n. Tuin
straat 45; L Hgijkoop (2 pers.) v Vierde
Kade 68 n Wielewaalstr 23: J C Koren
(8 pers v. Lethmaetstraat 30 n Lethmaet-
straat 24: A Koren (2 pers.) v Lethmaet
straat 30 n. Lethmaetstraat 24; M H Spork
(2 pefs.) v Joubertstraat 216 n. Kievitstraat
no. 57 P. v Kruijl v P C. Bothstraat 72
Turfmarkt 13a; C. Huisman (3 pers.) v
Onder de Boompjes 83 n. Kievitstraat 09.
v Dam (2 pers.) v Peperstraat 98a n.
Wijdstraat 16: T. P. Verwaal (3 pers v.
Keizerstraat 29 n. Ridder van Catsweg 54.
sergeant, die ook de invasie heeft mee
gemaakt en in Afrika heeft gevochten.
(Advertentie)
Griep?'n Mijnhordtje Q
Predikbeurten voor Zondag
Ned„ Herv. Gemeente Sint Janskerk
(Achter de Kerk 5) 9 en 10.30 uur ds H M
Cnoseen 5 uur ds J J, Kon.ng Zaterdag 8 30
uur in Koorkerk Avondgebed Weaterkerk
(Emmastraat 33) 9 en 10-30 uur ds A Q de
Leeuw. Boskoop. 5 uur cand K. M de
Bruyn. Kinderkerk dn gebouw Calvijn.
Turfmarkt 142) 10 uur de heer P. Lie vaart.
Ver van Vrijz. Ned Hervormden (Peper
straat 128i 10 30 uur dr P Jonges Rijswijk
Remonstr. Geref Gemeente (Keizerstraat
2) 10 30 uur ds H. J. de Wijs.
Evang Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10 uur
ds A J Meijer. Rotterdam
Oud-Katholieke Kerk (Gouwe 107) 10 30
uur hoogmis. 7 uur Vespers. Woensdag 9.30
uur H Mis
Geref Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur
ds W van Dijk.
Geref. Kerk art 31 (Turfmarkt 54a) 9 45
en 4.30 uur ds G. Koenekoop
Geref. Gemeente (Stationsplein 15) 10 en
5 uur dr C. Steenblok
Chr Geref. Kerk (Gouwe 141) 10 en 5
uur ds L. Kraan, Zeist.
Nederd. Geref Gemeénte (Zeugestraat 38)
10 en 5 uur ds Joh. van Weizen.
Vrije Evang Gemeente (Turfmarkt 23) 10
en 5 uur ds J. L van Wijck. Dinsdag 7 30 uur
Marsnattjalezmg. Zaterdag 7.30 uur bidstond.
Leger des Heils (Turfmarkt 111) 10 uur
Heihgmgsdienst. 6.45 uur openluchtsamen
komst Markt. 7.30 uur Verlossingssamen
komst. leiders majoor en mevr. S Barteling
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur
dienst.
Goudse Stadsevangelisatie (Spieringstraat
2A) 10 uur de heer Jac Spierenburg, Alphen
a.d. Rijn. 7.30 uur dr A. Manassen. Zeist
Disciigsiecliih voor jongelui
opgericht
Hier ter stede is opgericht een discussie
club voor jongelui. Het ligt in de bedoeling
onderwerpen van uiteenlopende aard te be
handelen onder leiding van deskundigen
Tevens is het bestuur van plan excursies
naar tentoonstellingen te organiseren en de
opgedane indrukken uit te wisselen Men
hoopt hierdoor tussen jongelui van verschil
lende gezindten een beter begrip te kweken.
Voorlopig secretaris is de heer W. van
Loef. Gouwe 99
Waterpolo.
Programma kring Gouda
Het programma voor de wintercompe
titie van de Kring Gouda, dat Dinsdag
wordt afgewerkt, luidt Boskoop—GZC
(adapiranten). GZC 6—BZC (heren). GZC 2
BZC (dames), SZPC—DONK (dames).
VIT VROEGER TIJDEN
De Goudsehe .Courant incldde:
75 Jaar geleden
Dezer dagen zal het driehonderd jaar ge
leden zijn dat Oudewater, na door de
Spanjaarden belegerd, ingenomen en uit
gemoord te zijn. weer door de prinsenpartij
werd bemachtigd en aan de zijde der Staten
werd gebracht.
Ter herinnering aan dit feit zal er in de
Doelen een toneelspel vap Schimmel „Jo-
han Woutersz" worden opgevoerd, met een
speciaal voor deze gelegenheid geschreven
naspel.
50 Jaar geleden
Uit een advertentie: Nieuw tarief tele-
phoonnet Gouda Abonhement voor veertig
gulden per jaar voor percelen binnen een
kring van een kilometer gelegen. Aan
leg en onderhoud gratis. Het net is aange
sloten aan het Rijks Intercommunicaal-
bureau. Op 15 September 124 aansluitingen.
25 Jaar geleden
Uit Stolwijk: Woensdagmiddag werd ons
dorp bezocht door een schaapherder. di<
met zijn hond een grqte kudde schapen ge
leidde Dit ongewoon bezoek de oudere
ingezetenen vertelden, dat dit in veertig
jaar niet was gebeurd trok veler belang
stelling.
Advertentie
Als we de wereld bekijken is er weinig
reden tot vrolijkheid, merkte de heer W P
Cnossen. voorzitter van de Kamerkring-
vereniging Leiden van de Christelijk Histo
rische Unie. op in de toespraak waarmee hij
g.steravond in Concordia de ledenvergade
ring van deze vereniging opende Ten op
zichte van de nationale gang van zaken
toonde hij zich al even weinig opgewekt
gestemd O.m wees hij op de zware finan
ciële lasten waaronder het land gebukt gaat
en hij betreurde, dat de Chr. Historischen
niet in alle opzichten tevreden kunnen zijn
over de daden van het kabinet, dat hij er
van verdacht door misbruik te maken van
zijn positie te trachten de socialistische ger
dachte zoveel mogelijk 4e verwezenlijken,
zodat men het gevoel krijgt onder de dicta
tuur van een meerderheid te leven.
Ook de andere sprekers bleken niet erg
tevreden ten opzichte van de huidige gang
van zaken. Al kon de eerste het rechtstreeks
uit de vergadering van de Tweede Kamer
naar Gouda gekomen Kamerlid, mr J. J.
Schmal, onder applaus van zijn gehoor wel
met voldoening meedelen, dat bij de stem
ming over de enige uren tevoren in de
Kamer aangenomen Wet op het toezicht van
het credietwezen. de Chr. Hist, fractie jn
volkomen eenstemmigheid had tegen ge
stemd. Een eenstemmigheid die naar hij
verzekerde was toe te schrijven aan het ge
meenschappelijke besef aangaande de be
langen die er op het spel stonden, waar het
g ng om het staatssocialisme. In dit wets
ontwerp zag spreker iets belichaamd van
de staats-socialistische gedachte, die bedoelt
dat de overheid heel het maatschappelijk
apparaat dienstbaar maakt aan haar doel
stellingen Als het geldt de gezondmaking
van het economische leven, moet men op de
laatste plaats de hulp inroepen van de staat,
want als die en de ambtenarij er aan te pas
komen, is het spoedig met de vrijheid ge
daan meende hij.
geet) aanleiding is om bij de pakken te gaan
neerzitten Er is echter maar een keus vóór
ons betoogde hij. als we n et naar het bes
jeshuis willen, dan naar het poiit.eke strijd
toneel. Hij wekte tenslotte zUn toehoorders
op' dat te doen. vol goede moed en met de
banier ..tegen de revolutie het -Evangelie
in handen.
Drie punten
ANNEER
dezer dagen op een toe-
Gevestigden: C J. v. d Geest van Naar
naar Burg. Martenssingel 10 A A v Setten
van Son naar Turfmarkt 109. A. Jansed
Bink van Voorburg naar Van Baerlestr 11.
G J v. Scheppingen van Rotterdam r
Boelekade 59, Wed. Streefkerk—Stout (7
pers van Rotterdam naar Boelekade 59,
M S de Bruijn van Utrecht na'ar Fourie-
weg 2; J M. C. Arkesteijn van Den Haag
naar Graaf Florisweg 77. B. J. Spronkers
van Rijswijk naar SpienngstraSt 89a; J. D
de Vroedt van Rotterdam naar Kleiwegstr
14; J v. Bemel (3 pers.) van IJsselstem ijaar
Joubertstraat 44; H. A. Neef van Baarle-
Ngssau naar Schaepmanstraat 9; N. Voogt
vsn De Lier naar Jan Luvkenstraat 1; J. S
v d. Laan van Leidschendam naar Tweede
Kade 80; R.- J. C. M. van Geloven van
Eindhoven naar Joubertstraat 124; J ,S
Lagerweij van Nieuw. Guinea naar Heren
straat 167. W. v. Wensveen (2 pers.) van
Reeuwijk naar Kievitstraat 82; J. A. *H
Hoogenboom van Breda naar Walvisstraat
32; Wed. Tuilo—Wildschut van Maassluis
naar Raam 69 W de Kruijf van Zegveld
naar Kievitstraat 96; N. de Kruijf Kahse-
meijer van Woerden naar Kievitstraat 96
Vertrokkenen: M Naerebout van Koe
koekstraat 9 naar Boskoop. Goudserijweg
286. A. C Bax van Tweede Hieronvmus van
Alphenstraat 9 naar Winterswijk, Schering-
straat 18: H Vuijk van Kanaalstraat 26 naar
Winterswuk. Kleine Parallelweg 31: M B
Nerden van Ridder van Catsweg 61 naar
's-Graveland, Leeuwenlaan 310; H Abram
van Ridder van Catsweg 61 naar 's-Grave
land. Leeuwenlaan 310 M M v d Velde
van Ridder van Catsweg 61 naar 's-Grave
land Leeuwenlaan 310: C. I A F. Metse
laar van Burg Martenssingel 4 naar Breda,
Teterlngsedijk 29; A Th A Smissaert van
Westhaven 11 naar Ernmrn, Angelsloërdijk
23. P M E. v Luimen—van Andel van
Burg Martenssingel 27 naar Reeuwijk.
's-Gravenbroekseweg E148. J v. d Spek—
van Piershil van Vossiusstraat 13 naar
Moordrecht. Ringdijk 20 OZ; M J. Buket
van v d. Palmstraat 102 jj*iar Amersfoort
E Meustei weg 14. J B. v Hoorn (2 pers
van Van Bergen IJzendoornpark 2 naar
Den Haag. Arabislaan 57; W. F. v. Nisius
(2 pers.) van Graaf Florisweg 76 naar
Schoonhoven Nieuwbouw; M M v. Vliet
van Graaf Florisweg 77 naar Oudèwater
Oost IJsselkade B24; C. J de Vetten van
Jan Luykenstraat 32 naar Canada, A. H. M.
Schrave van Boelek&de 177 naar Breda,
Kasteelplein 10.
GESLAAGD
In het ziekenhuis aan de Coolsingel te
Botterdam is onze oud-stadgenote mej. R.
Rietveld geslaagd voor het diploma zieken-
buisverpleegster.
\r
gangshek van het Veemarktterrein i
verlichte letters ..1NAC' leest, «loet u niet
denken, dat een of andere wereldraad ae
toekomst over u velt. Uw pet behoeft u niet
eerbiedig af te nemen U moogt hem zelfs
ophuuden als u het in de Veemarkthailen
tochtig vindt. Want ontegenzeggelijk zult
u door het toegangshek in de markthallen
terechtkomen Maar u hebt niet anders te
doen dan even aan uw pet te tikken voor
wat de leden en de supporters van de Chr.
muziekvereniging Per AsperR ad Astra",
zij het dan niet van de doornen naar ae
sterren, maar van de biggenmarkt naar ce
moderne bazar hebben gepresteerd. En dan
zal men u met evenveel plezier vertellen,
dat INAC niets met een wereldlijke samen
werking, maar met een Goudse samenwer
king te maken heeft. Want ..Per Aspera" en
middenstand hebben hier geïnspireerd door
voortvarende plannenmakers, niet anders
willen doen dan een gelegenheid scheppen,
waarbij u uw geld kwijt kunt aan het ir-
striimentenfonds van de muziekvereniging,
die met f 20 (KM) zuivere klanken aan nieu
we instrumenten zal kunnen ontlokken.
Kortom Per Aspera hpudt een bazar.
Men spreekt liever van verkoopdag»n
Dat is een modern begrip voor een moder
ne bazar. Want op de INAC (een afkorting
voor instrumentenactie) ziet u niet alleen
de u vertrouwde tombale en de grabbelton,
maar <jok een soort middenstandsbeurs.
Goudse, zaken hebben namelijk om Per As
pera een plezier te doen en om reclame te
maken, een stand gehuurd, waarin zij h->ar
activiteit tentoonstellen. Die belangstelling
groot geweest, want het is een flinke
middenstandstentoonstelling geworden rnef
tussen de stands brokte» van die oude ver
trouwde bazar, brokjes vermakelijkheden,
die Per Aspera ook aan het geld moeten
helpen. Het zijn. wli moeten het bij ervaring
zeggen, doodgewone vermakelijkheden Dat
doet er niet toe Men zal heus niet het g«ud
n zijn zak houden Maar het Is wel jammer,
dat het attractieve element op de INAC een
'«Tdoezeld ia. Gezellig i» het er we!
Per Aspera speelt natuurlijk. En ook ken
gebeuren, dat de Alpenkapel en Pia van
Kersbergen. Gouda's Olga op het podium
klimmen om te laten horen, dat die INAC-
idee lang niet zo gek is.
bnar Is groot opgezet. Eigenlijk een
Het Haagse gerechtshof heeft
komstig de eis bevestigd het vonnis van de
rechtbank te Rotterdam waarbil de hui
denhandelaar J. M. B- te Gouda, die in be
schonken toestand een auto had bestuurd en
op de Westhaven te Gouda op,enige perso
nen was ingereden, van wie er een werd ge
blesseerd. werd veroordeeld tot 12 maanden
gevangenisstraf, waarvan 4 maanden voor-
waardeliik met een proeftijd van 3 jaar en
ontzegging van de rijöevoegdheid voor 3
jaar.
MARKTBERIHTEN
KAASMARKT GBOOT-AMMER8
i November. Aangevoerd 13 partijen,
zlinde 265 Stuks, wegende 1855 kg. Eerste
kwaliteit 2 24— 2-28. 2e kwaliteit f 2.20—
2.23. extra tot 2 28 per kg. Handel flauw.
beetje te luxueus. Maar alle kosten, segt
het organiserend comité, die gemaakt moes
ten worden, zijn er uit. En alles wat de
Gouwenaars nu uit de zak halen, kan
rechtstreeks naar het Instrumentenfonds.
Daarmede hoopt een Gouds muziekkorps,
dat veel waardering ondervindt, zich te
vernieuwen. Per Aspera's erevoorzitter,
burgemeester James, zorgde gisteravond
voor de ouverture.
Balans van kabinet
Mr Schmal constateerde dat het voor de
Chr. Historischen voor de hand ligt wat er
met het kabinet gebeuren moet. Maar we
kunnen als ernstige sfantkundige groepering
de verkiezingsstrijd niet ingaan zonder ant
woord te geven op de vraag of we relaties
onderhouden met het zittende kabinet,
merkte hij op. Hij meende, dat dit antwoord
ontkennend moest lulden, al .staat de CH
Wel ;n betrekking tot de twpe CH-mimsters.
doch slechts met een band van zedelijke
aard. By zijn- opmaken van de balans van
dit kabinet wilde spreker ook de verwant
schap er van met dat wat verantwoordelijk
is voor het gebeurde aan de evenaar niet uit
het oog verliezen. Hij schilderde in dat ver
band de huidige ministers als meer of min
der erfelijk belifst en wenste daarom als na
de komende verkiezingen het. met grote een
stemmigheid door de CHU voorgestane na
tionale kabinet zou komen, daarin geen van
dezeri, maar uitsluitend vertrouwensmannen
van alle partijen met constructieve bedoe
lingen zouden zitten.
Bij de strijd In de naaste toekomst zal de
CHU eensgezind tonen te weten wat ze wil
verzekerde spreker. En ze zal niet onder de
indruk van opmerkingen van buitenstaan
ders. zoals de man uit een bekend fabeltje
deed, de ezel op de rug nemen.
De heer Schmal schetste voorts Nederland
als liggende in het stormcentrum dat de
naam Europa draagt, dat op zijn beurt ligt
tussen twee krachtige centra Dat betekent
Izei hij. dat de CHU haar daadwerkelijke
belangstelling zal hebben te geven aan de
pogingen de eenheid van ons werelddeel te
bevorderen. Hij was overtuigd, dat er reden
is zich té verblijden over het aannemen van I
het plan-Schuman en vond dat er alsnog
Ook de heer D v d. Kwaak, wethouder
van Financien te Leiden, wekté op tot strijd.
Hij propageerde het activeren en mob.lise-
ren van alle CHU-leden voor de komende
verkiezing. En wenste in het verkiezings
program drie punten speciaal tot uitdruk-
k.ng te laten komen de energievoorziening,
dt won.ngbouw en de financiële verhouding
tussen ruk en gemeente. Hij wees op de stij
ging van het stroomverbruik in vergelijking
tol 1939 met 95 pet en merkte op dat alleen
ZuidfHolland om in de behoefte te kunnen
voorzien in de volgende vier jaar al 400
millioen géiden nodig heeft. In de regerings
maatregel, de tarieven met 25 pet verhogen
zag spreker geen oplossing, maar meende
dat „de regering die ons zo dikwijls In de
mist laat staan, nu op weg ig om ons in
het donker te laten zitten"
Uitvoerig besprak hü de woningbouw-
vraagstukken. Schetste hoe door de her
haaldelijke veranderingen des voorschriften
op bouwtechnisch en financierlngsgebied de
woningbouw geremd is. waardoor er nu
230.000 gezinnen zijn. die of geen woning
hebben of te slecht behuisd zijn Drastisch
ingrijpen achtte spreker noodzakelijk, ook
omdat naar zijn mening de nadelige gevol
gen op sociaal, moreel en hygiënisch gebied
niet te overzien zijh. Minstens even schril
was 't schilderij dat deze als wethouder van
Financiën stellig zeer goed georiënteerde
spreker over de bevoogding door de regering
van de gemeenten op financieel gebied op
hing. Hij'zag op dat terrein voor de CHU als
taak weggelegd de bevolking te Rijzen op de
gevaren die dreigen als gevolg van de poli
tiek der regering De nood is zo groot dat
hij met geen pen tc beschreven is. was zijn
conclusie en hij pleitte er tenslotte voor
minder aandacht aan verleden en toekomst
te besteden en voornamelijk in het heden
te gaan staan.
Tijdens deze vergadering werd de heer A
Verboom te Gouda, die enige tijd geleden als
bestuurslid van de Kamerkringvereniging
had bedankt, doch in wiens vacature nog
niet was voorzien en die zich nu weer be
schikbaar «telde in zijn oude functie be
noemd. Voorts koos men voorlopig, tot de
e.k jaarvergadering, de heren T Terlouw
en J. v. Iterson. resp te Gouda en Lelden,
als leden van de Unieraad.
Kerkelijke collecte*
De Zondag in de kerkdiensten voor de
ffed Herv. Gemeente gehouden winter-
coliecte voor de diaconie heeft ƒ2123 61
opgebracht
Bij de Woensdag in de Geref. Kerk ge-,
houden dankstond voor het gewas is
ƒ1128.75 gecollecteerd.
Burgerlijke Stand
Geboren: Cornelia Alexandra dochter van
H. H. J. Barendrecht en C. A. Coorengel,
Wielewaalstraat 8. Robert zoon van P. G
Hildebrand en M J. Jansen. Raam 38a, Ro
nald zoon van B. Punselie en M. Hilgers.
Zeugestraat 34.
Ondertrouwd J Breider en J. M. Kamme-
raat, J. Korevaar en D. E. Heij, B. v. Wfchen
en P C Graafland, A. v Kersbergen en M
de Vroom, C J. v. Rossum en M M C
Massar, A I. Bruinier en A S. van Camp,
J M. Slootjes en W Veelentruf. J. C den
Besten en G. Kerrebljn, S. J. Roodbol en M
J. Holthuijsen. C- Metselaar en W. Boom.
PLAATSELIJK NIEI WS
Stolwijk
Waarheid, gerretuiphrid en
liefde: pijlers van de \rcde
In de Vernedering van de efdelmg Stolwijk
van de Bond van Wereldfederalisten heeft
de heer Bentveld uit Rotterdam een lezing
gehouden over ..Wereldfederatie kan alleen
een werkelijke wereldvrede vestigen Spr.
begon met er op te wijzen, dat men heden
ten dage over een werkelijke vrede moet
spreken in tegenstelling tot de vredesoffen
sieven. die thans worden aangediend Een
werkelijke vrede moet gebouwd zijn op drie
pijlers: waarheid gerechtigheid en liefde
De wereld wordt, beheerst door angst en
wantrouwen. De doorbreking daarvan wordt
verwacht van de tegenstander.
De problemen zijn er in do laatste tijd niet
eenvoudiger op geworden Men heeft slecht#»
to denken aan Perzio. Egypte en Marokko
Niettemin groeit rfb federale gedachte, welke
bestaaj uit de zelfovergave In vrije gebon
denheid aan de gemeenschap met behoud
van de individuele zelfstandigheid, aldus
spreker
De heer Bentveld nam vervolgens de ver
deling van de grondstoffen en het mone
taire vraagstuk onder de loupe. Spreker
concludeerde, dat voor de oplossing van
deze vraagstukken de nationale staat niet in
staat is en daardoor vrijwel bankroet is te
noemen Deze staten moeten daardoor ter
oplossing van de problemen gedeeltelijk
hun souvereiniteit overdragen aan hen die
zich wereldburger gevoelen, waardoor de
besprekingen op het hoogste niveau kunnen
worden gevoerd Spreker wees ook op het
bedcRkelijk verschijnsel, dat wel geld ge
stoken wordt In zaken waaraan te verdienen
is maar niet om te dieneh Irwdit verband
wees de heer Bentveld op de hulp aan hon
gerend India Ten slotte wekte de heer
Bentveld zijn toehoorders op piede te wer
ken aan een betere wereldorde
Ned. Hérv. Kerk weer centrum. De Gere
formeerde Bond in de Nederlands Her-
ormde Gemeente is met de Nederlands
Hervormde Evangelisatie op Gereformeer
de Grondslag overeengekomen, .dat dc voor
gangers. die des Zondagsmorgens de-kerk-
dienst in hot Evangelisatiegebouw leiden,
voortaan des avonds zullen voorgaan in de
dienst in de Nederlands Hervormd*1 Kerk.
zodat in het gebouw van Evangelisatie des
Zondagsavonds geen dienst meer zal wor
den gehouden.
Zevenhuizen
Raadsvergadering. De Raad is in open
bare vergadering bijeengeroepen tegen Vrij
dag halfacht. 1
Schoonhoven
Beroepen. Onze oud-plaatsgenóot ds P
den Broeder, reserve-legerpredikant met
standplaats Nijmegen, is beroepen als pre
dikant bij de Remonstr Geref .Gemeente te
Nijmegen in de vacature wegens vertrek
van dg L. J v. d. Lof naar Groningen Ds
Den Broeder heeft dit beroep aangenomen.
Predikbeurten. - Ned. Herv. Kerk 10 en
6 uur ds J v. d Heuvel. Geref. Kerk 10 en
6 uur ds W J de Ruiter Remonstr. Kerk
6 uur ds P D van Rooven te Driebergen.
Ned Herv Minderheidsgroep 10 40 uur ds
Engee te Rotterdam.
Benoeming. Met ingang van ijf
December gaat het hoofd van de R K. lagere
school, dc heer A. R. v. Mossevelde, Schoon
hoven verlaten. Met ingang van die datum
is hij tot onderwijzer benoemd aan de St
Lutgerisschool te Arnhem.
Bergambacht
Grote coilectenopbrengst^i. De col
lecten. die in de Ned. Herv Kerk zijn ge
houden tijdens de dankstond voor het ge-
war. hebben opgebracht voor de diaconie
315.21 en voor de kerk 825.44.
Mond- en klauwzeer. Op het ogenblik
hebben 55 veehouders aangifte gedaan vsn
het voorkomen van mond- en klauwzeer
onder hun vee.
Steun-fraude. Tegen een arbeider Is
proces-verhaal opgemaakt wegens het ver
zwijgen van zijn bijverdiensten terwijl hij
was opgenomen in de overbruggings
regeling.
,.Nu ben
wassen
.Nee. Lodalie
staat ze, op d
me. Daar
echt."
Natuurlijk LODALINE!
voor alles en nog wat...
inplaats van oen (speciaal) pakje
voor dit en een (speciaal) pakje
voor dat
LODALINE IS GOEDKOOP
„Durf jij zo'n mooie jumper zelf
te wassen'"
„Kind-, die Jumper wordt weer als
nieuw. Want Ik heb een hulpje
dat wast als geen ander
Lodalientje „Ik breng U het was
middel waarmee U vlug en veilig
werkt. Gebruik voor wol en fijne
was gerust Lodaline. Let op. de
gebruiksaanwijzing".
Per grote LITERFLES
SLECHTS-
Te koop of te huur aangeboden;
Ook geschikt voor 55 ton kaasopslag. Centrum dorp
Bodegraven Br. onder no. 10430, Bur. van dit Blad.
Te köop kinderledikant met Te koop: licht motorrijwiel,
j matras Te bevr J. Wickers, iMotobecane compl. m. na»-
Roerdompstraat bew legen bill pr. Te bevi
Te koop; een Jacquet met ve«n.[fP|grln*,tr**t <A
prima *tof. Te bevr: Kruger-jTe koop damesrljwlel. in goe-
laan 19#.de ataat^ f 35.-. Spierlngstr 11
Gevr pr kinderfiets (i-g 1. Te koop jongensfiets. jk-fJUB)»
en dito step op luchtb. Br. m leeftijd 6 tot 12 Jaar. Goudse-
pr.opg. s Gravenbroekscweg weg 90 stolwijk
F 20 a Reeuwijk|Te ggop/jonkrflS- en meisjes-
|Te koop verschillende piano- fiets z g.a.n.. leeftijd 4 tot 8 J
stukjdH. J O. H Desasing, CJoudseweg 90. Stolwijk.
Westhaven 4S.
Aangeb. bij nette
gevr voor nieuw en verstel
werk Reiskosten worden ver
goed. Mevr. Claessens, Reyers
koop 17. Boskoop.
Burgvlietkade 43 Gouda.
.van dit Blad.
Aangeb bij nelte mensen zon- Jongem v
der kinderen: net kosthuis.'avonduren.
PIANO'S ARTMANN1465
srhieniann f 895.—Mittag f»U.—
Piano's en Orgels in voorr*a;.d
Vraagt catalogus no. 66 aan. Franco
levering.'garantie
bijverd. voor de
onversch# w Br
1472. Bureau van dit Blad
Wit katertje Niet aan UI unae
voor hel maken van dames- verkeeisweg. Raadhuisw E BS Lr"
kinderkleding, ook aan huls Reeuwijk
BBH haardkachel
dienstbode of werkster dameslaaizeq, z.g.a.n
Fluwelenstngel 104. ben Je, k°°P-*rU» d.wintcrman-
-- tel. te kl. gek., z.g.a.n., m
n letfen ,42-44 Pr. f«5-. Café v. Dam.
Kamft. Reeuwijk.
Te koop T.N.. 350
Br. No. 1045J. Bui* v d Blad
Ce/itrum stad:
groot leegstaand
3 verdiepingen, afmetingen onderhouden. Kattenslngel 11
circa 24 x 8 t meter Te koop; 2-pers eiken led! prima radio Geen halfjaar |Te koop wegéns pl.gebrl
Te bevragen onder No. 10467. kant. 2 nachtk tafel en 2 oud A Snoek Az Zuidkade orgel. 2 spel. I! reg Ni
Bureau vsn dit Blad. stoeltjes. Bogen M. ino. 204. Waddinxveen. n.m. Nw. Noorder«traat(
Te koop 2 p. d schoenen, m. 38
1S3S. |br. zw. hoge hak. Café v. Dam.
[U.z.a. net meisje, IS Jaar voor Bill, pr. Raam 250.'E 128. Reeuwijk
va!f rtitgRiariBr' n° 24,4 Bl" 'Aangeboden gebr. Berlni-iTe koop: goed onderh. haard-
hulpmotor, in goede staat kachel f25.-. Willem Tomberg-
Mevr. Leefsma. Kiugerlaan 100, Westhaven 47'straat 26.
8°ed Gouwe. Inl Groeneweg 65 .verder te bekw
koop:
Vredebest
dfB
truck
vrachtwagen 1950
met losse huif tn staat van nieuw (8000 km gelopen)
Beide wagens kunnen eventueel oo - gemakkeiitke
betalings. ondities gekocht worden j
Garage Van Schakel
Official Forddealer. Telefoon 42S. Srhoonhoveu
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■a
5
YtTlJ KUNNEN ONS TEGENWOORDIG i eerste geval te doen te hebben met een
vrijwel peen voorstelling er meer van onderarmbeen. in het tweede met een stuk
rormen hoe, vele eeuwen geltyien. ons van een bovenkaak.
DiE NAJAARSLUCHTEN jagen grauw en dreigend over de grote Zuldhollandse en
Zeeuwse stromen, maar in het gemoed van de BrulnUsers, de Zierlkzeeëra, de Phi
lippines *n al die mosselvisaers van plaatsen langs het brede water ia het zonniger dan
het in een groot jaar het geval ig geweest Als zij op de dijk staan en hun blik laten
dwalen over het woelige water naar de plaats daar achter de horizon, waar hun percelen
liggen, dan ia het niet, omdat die kleine venijnige parasiet, dat kreeftachtige wezentje van
enkele millimeters dat hun broodwinning met één slag dreigde te vernietigen, hen werk
loos heeft gemaakt. Ze lopen nu even naar de dyk om er wat uit te kijken of te praten
over de mosselen natuurlijk. Want vannacht nog. of morgen vroeg, is het uitvaren en
gaan vissen, niet op zeebliek, wat ze nog even hebben aangepakt om toch wat te
doen Dat is gelukkig achter de rug. Want hun wetenschappelijke vriend dr *or-
ringa van het Rijksinstituut voor ^VisSeri-jondfrzoek mag dan het afdoende bestrijdings
middel nog niet hebben gevonden, de aanval van de MytiUcola Intestinalia, zoala dat
furieuze mosseldicrtje heet. schijnt tot staan te zijn gekomen. Een wonder waarop zij niet
hadden gerekend.
HET ZAG ER IN DE ZOMER van 1949
allesbehalve rooskleurig uit. De moa-
#elvla»era haalden In Hun korren, die zij
over de gronden van hun percelen ln de
Zandkreek «leepten. ogenschijnlijk gezonde
mosselen aan boord Maar hoe langer hoe
meer daalden de uitkomsten van de keuring
naar het vastgestelde minimum vlsgewlcht.
mei andere woorden, de mosselen leken aan
een vermageringskuur te doen en het
duurde niet lang of men kwam tot de be
angstigende ontdekking, dat het overgrote
deel van d§ "schelpdieren dood was Men
fluisterde reeds over een mosaelzlekte. om
dat in de kieuwen van de mosselen kleine
beestjea werden waargenomen, rose ge
kleurde kreeftachtige wezentjes, en men
«chrok. want iets dergelijks was ook waar
genomen ln de jaren rond 1917. tijdens het
optreden van mosaelzlekte Die ziekte bleek
toen echter van weinig Invloed te zijn. An
ders was het met de parasieten welke nu
vrijwel alle percelen in de Zandkreek ble
ken te hebben overstroomd Want het onder
zoek wees uit. dat tn de Ingewanden van de
zieke mosselen uit de Zandkreek zich rode
diertjes van 3 tot 8 mm lengte bevonden,
die direet werden herkend als MytiUcola.
een gevaarlijke darmparasiet bij schelpdie
ren die het,eerst bij wilde mosselen ln de
buurt van Triëst werden ontdefct en ln 1938
ilotsellng in de buurt van Cuxhaven ópdo-
;en. waarschijnlijk overgebracht door mos
wat ruim een millioen kg meer was dan
in September 1950
Maar ook de Waddenzee begon op toeren
te komen Augustus leverde ruim anderhalf
millioen kg op en in September was dit
reeds bijna vier millioen kg geworden. Dag
en nacht waren de achonings- en verzen
dingsbedrijven ln de weer Schepen en
vrachtauto's uit Belgie en Frankrijk kwa
men de mosselen uit de aanvoerplaatsen
ophalen. Frankrijk, dat alleen mosselen uit
de Waddenzee wilde importeren, voorzien
van een certificaat van niet besmet zijn,
verzachtte ln de loop van de zomer deze
bepaling en neemt nu ook mosselen af. die
uit de Waddenzee komen en ln de Zeeuwse
stromen verwaterd zijn. En men verwacht
zelfs dat in deze maand-' de vraag groter
al zijn dan de productie
Hoe sterk deze ten dode opgeschreven
isserij dit jaar is opgeleefd, blijkt, als men
de exportcyfeTS naar België, onze beste af
nemer beziet. In September van het vorige
jaar nam België nog slechts één en drie
kwart millioen kg af. 4n September van dit
jaar Was de export naar België weer geste
gen tot ruim drie en driekwart kg. En
Frankrijk nam met^ruim twee en een half
millioen kg ruim éen millioen kg rpeer af
dan in September 1950
De viaaera hebben nu toestemming gekre
gen mosselzaad te gaan halen op het Gro
ninger wad Al bij al ziet het er voor de
Zeeuwse mosselvissers weer heel wat roos
kleuriger uit dan een jaar geleden, toen de
toekomst wel erg 'donker was. ook al kan
er nog niet gezegd worden dat men de pa
rasiet heeft bedwongen. Hij is er In elk
geval nog en men Wëet nooit of de om
standigheden in het komende jaar weer
gunstig voor hem zullen zyn. Dr Korrlnga
blijft in zyn laboratorium te Bergen op
Zoom<op zijn hoede En hU raadi de mos
selvisserij aan. het zaad op de percelen dun
te zaaien. Dit jaar Is bewezen dat een niet
te grote populatie al een handicap voor de
verspreiding vsn de parasiet is.
telen de zich aan de huid van een schip
hadden vastgehecht. Vrij kort na de ont-j
t dekking werd onder de mosselen in de
Zandkreek een grote sterfte waargenomen
fn nog in dezelfde nBzomer werd de para-
«Tet ontdekt op mosselpercelen In de Gre-
vellngen. de Hammen het Engelsè Vaar
water. het Oosteiyk deel van de Ooster-
■chelde en de Westerschelde. Werden bij de
mosselen van de Zandkreek 6 tot 10 para
sieten per mossel aangetroffen, op de laatst
genoemde percelen werd gemiddeld minder
dan één exemplaar per mossel ontdekt
Zoals men zich zal herinneren, waren de
gevolgen bijna catastrofaal voor de Zeeuwse
mosselen vissers De parasjet bleek een groot
voortplantings- en verspreidingsvermogen
de moderne monelvisser aan het
werk
n.l. diens fijne smaak op het gebied van
voedsel Het bleek ook dat diverse beatrU-l
dingsmiddelen de mossel meer schade de
den dan de parasiet en het schelpdier nam
van chemische stoffen, die de parasiet zou
den kunnen doden, niets of te weinig in om
resultaat te kunnen bpeken. Maar ook al
zou men een atof vinden die de mossel zou
willen opnemen en de parasiet zou kunnen
doden, dan nog zou men op een ander pro
bleem stuiten, de wijze van verspreiding
over de percelen, waar men meestal met
stroom heeft te kampen
vaderland er heeft uitgezien. Grlue m het
wild levende dieren treffen wy ^erntet
aan en toch hebben reuzen onder
zoogdieren m langvervlogen ttjden ook on 1
land bei-olfct. Bij opgravingen op verschij
lende plaatsen in ons land gedaan,
de getuiben van hun verblijf af en toe te
voorsch^n. Zo is in de afgelopen zomer het
Natuur Historisch Museum te Enschede in
het bézit gekomen van een fraaie collectie
beenderen van diluviale zoogdieren, gevon
den in de buurt van Hengelo en ran
Almelo Bij Hengelo had men het geluk
skeletdelen van de mammoet, een lang
harige olifant, die tienduizenden jaren
geleden tn Europa en tn Azië voorkwam
te vinden, waaruit blijkt dat dit dier tn
die tyden tot de vaste inwoners van Twente
behoorde Bg Almelo was hetgeen men
vond niet minder belangwekkend: beende
ren afkomstig van een rhinoceros of neus
hoorn.
arbeiders aan het graven waren,
verband met uit ta voeren funderings
werken voor nieuwe woningen, vonden zij
een bot van ongewoon grote afmetingen, zij
stondep versteld over de afmetingen, maar
hechtten verder geen bijzondere waarde
aan hun vondst. Enige tyd later vonden zij
een tweede bot. I-ater bleek men in hel
De directeur van heé bovengenoemde
museum hoorde van het gevondene en liet
de arbeiders een reconstructietekening z.en
van een mammoet. Men hoopte nu maar
de buurt ook de stoottanden van het
1 rVte vinden. En inderdaad vond men
;e <^agen later een der tanden en tevens
Mammoeths uit lang vervlogen tij
den en rhinocerossen, zoals ze nu
nog in onze dierentuinen te
bewonderen zijn.
•ca pamr kiezen. De sterk gebogen stoot-
tand wes vrij geef en had een lengte ven
1,75 meter.
Prof dr F. Florschütz te Velp noemde het
wel iets zeer buzonders zoveel delen ven
een mammoetskelet bijeen te vinden. Hij
zal trachten na te gaan in welke phase
van de bosgeachiedenis de klei en het zend»
waarin de overblijfselen zyn aangetroffen,
werden afgezet. Wanneer dan mag worden
aangenomen, dat de beenderen nch op de
primaire ligplaats bevonden (d.w.z. dat ze"
na de dood van het dier niet werden ver
plaatst), kan iets worden gezegd over de
tijd. waarin de mariimoet heeft geleefd.
Vooropgesteld, aldus genoemde hoogleraar,
dat de grondmonsters voldoende polled
bevatten. Pollen zijn stuifmeelkorrels. Deze
komen vrywel in elke diluviale landafzet-
ting voor en aan de hand van een micro
scopisch onderzoek kan men zich een beeld
vormen van de omgeving, waarin mens en
dier vroeger geleefd hebben. Van het aantal
stuifmeelkorrels. dat men aantreft, wordt
een diagram gemaakt, dat aangeeft hoe
verhoudingsgewijs de begroeiing is geweest.
En aan de aard van de begroeiing kan men
bepalen of men te doen heeft met droge,
dan wel met vochtige gronden.
Prof. dr I. M. van der Vlerk uit Leiden
schatte de ouderdom van de gevonden been-,
deren op 30 a 40.000 Jaar
BIJ ALMELO heeft men
in de. eerste plaats een
I geweldig kaakfragment van
een mammoet een boven
kaak, compleet met twee
kiezen, gevonden Op dezelf
de vindplaats werden tal
van beenderen gevonden,
waarvan vermoed wordt,
dat ze merendeels afkom
stig zyn van een rhinoceros
«f neushoorn. Dr P. J. v. d.
Feen, assistent van het
Zoölogisch Museum te Am
sterdam heeft hetgeen men
heeft gevonden, bestudeerd
en hy kwam tot de con
clusie, dat er een complete
linkervoorpoot (welke zo in
elkaar kon worden gezet),
enige ribben en een knieschyf van een
rhinoceros by waren. Daarnaast heeft men
nog beenderen gevonden van een aantal
kleinere zoogdieren, alsmede die van een
edelhert.
Men heeft getracht na te gaan hoe oud
mammoeten konden worden, door verga-
lijkingen te maken met nog levende olifan
ten. Gedurende hun leven verwisselen deze
reuzen onder de zoogdieren namelijk zes
zeven keer van kiezen. De kiezen uit het
eerste levensjaar vertonen acht email-
plooien op het kauwvlak en by de volgende
kiezen néémt dit aantal plooien voort
durend toe tot ca. 25. Door de plooien van
de uitstekend bewaard gebleven mammoet-
kiezen te tellen, meent men ta mogpn
schatten dat deza dieren ca 120 jaar oud
konden worden.
de kor komt binnenboord
te bezitten Weren ln het begin van de zo
mer van 1950 vrijwel alle percelen bulten de
Zandkreek door de parasiet besmet, de
sterfte was nog gering wat de mosselvissers
moed gaf te veronderstellen dat het wel
zou meevallen. De biologen dachten er éch
ter anders over. wetende dat de mossel het
zwakst is bij hogere watertemperaturen. In
Juli begon dan ook een grote sterfte op te
k treden onder de mosselen De toekomst van
het bedrijf, het mosselzaad en het halfwas
goed. werd ook aangetast en de meeste
vissers gingen er zelf» toe over het halfwas
goed te vissen voor de consumptie om ten
minste nog tets te hebben. ZU konden im
mers verwachten dat ook deze jonge mos
selen zouden sterven.
De ramp. die men gevreesd had. wm ge
komen Het vissen werd vrijwel stopgezet
Het had Immers geen zin meer de dode of
sterk vermagerde mosselen te vissen De
productie werd een fractie van wat Zeeland
gewend was op te brengen en de export
naar België en Frankrijk kwam vrijwel stil
te liggen Zonder overdrijving kon worden
gezegd dat de mosselvisser brodeloos was
geworden. Hij schafte zich ander vistuig
san en ging op de Zeeuwse stromen en in
de .Waddenzee vissen op zeebliek, een vis
serij die echter slechts enkele maanden kan
worden uitgeoefend en dikwijls de kosten
niet goedmaakte
Vanzelfsprekend zat men niet stu
om in dit grote probleem raad te schaf
fen. Hft biologisch proefstation te Bergen
op Zoom kwam ln het gëweer Vrijwel da
gelijks werden in het laboratorium proeven
genomen met chemische bestrijdingsmidde
len mor deze stuitten alle af op een eigen
schap. die men reeds van de mossel kende
Door dc Waddenzee
DHE VOORUITZICHTEN waren dus alles
behalve bemoedigend. Het bleek echter
dat de Waddenzee, waar men tot nu toe
altijd het mosselzaad had gevist om dit op
de percelen ln de Zuidhollandse en
Zeeuwse stromen.uit te zaaien, vrij was van
de parasiet Er. werden regelingen-getroffen
en zó kon het gebeuren dat combinaties van
drie mosselvissers werden gevormd, die per
celen toegewezen kregen onder Texel, het
Kornwerdenzand en bij Wielingen. Het was
ver van huis. maar de Zeeuwen pakten de
zaak aan. op hoop van zegen, zoals bij alle
visserij kan worden gezegd Die zegen liet
gelukkig niet op zich wachten Tweemast
per week maakten de leden van een com
binatie. van Augustus af, een reis naar de
Waddenzee en de vangst was gunstig Er
zat weer een boterham in en dan nog wel
ln het oude bedrijf, dat hen v#n vader op
zoon had geïnteresseerd. Vooral onder
Texel was de kwaliteit van de geviste mos
selen zeer goed Er werd eén visgewicht
van 30 kg per 100 kg mosselen geconsta
teerd op de gunstigste plaatsen, maar ei
waren ook percelen, waar het visgewicht
Liet meer dan 15 kg bedroeg
Proeven, op de Zeeuwse percelen geno
men bewezen dat op vele visgronden ae
toestand in het begin van de afgelopen Vo
mer gunstiger was dan men had durven
hopen Men kon tot de verklaring kmnen
dat twee factoren hadden meegewerkt de
invloed van de parasiet aan banden te leg
gen In de eerste plaats was de mpsselbe_
volking in de Zeeuwse wateren uit de aara
van de zaak zeer gedund, zodat dev er sprei
ding van de parasiet werd bemoeilijkt Maar
ook het koude voorjaar had de parasiet
sterk in zijn voortplanting belemmerd, ln
Zeeland ging het licht over de zo sterk ge
slagen mosselcultuur weer dagen.
De vissers trokken weer de stromen op
naar hun percelen Er waren er-dl* een
teleurstelling moesten incasseren. ZIJ visten
niets dan dode mosselen. Maar velen kre
gen weer gezonde schelpdieren in hun kor.
JUKoKnnrlHIr viSBCWUhl haal-
MEERMALEN WORDT IN deze maand
des avonds aan de hemel een helder licht
verschijnsel soms met een staart waargeno
men Wat is dat? Waarschijnlijk heeft men
dan te doen met een zeer heldere meteoor,
ook wel vuurbol genoemd De Utrechtse
Sterrenwacht wil zoveel mogelijk weten van
deze meteoren. Daartoe is een Werkgroep
Meteoren gevormd, onderafdeling van de
Nederlandse Vereniging voor Weer- en
Sterrenkunde, welker leden zoveel mogelijk
waarnemingen zullen doen Men wil iets
naders te weten komen over de oorsprong
van deze verschijningen, over het deel der
wereldruimte van waar zij stammen, met
name of zij afkomstig 4jn uit het zonnestel-
van de zon of van elders Maar daar
naast wil men tevens iets meer te weten
komen over de hoogte van de dampkring
De meteoren toch worden meestal op onge-
eer 100 km hoogte zichtbaar, om op een
hoogte van een 50 km weer uit het gegicht
|te verdwijnen.
ALI.ENDE STERREN hebben niets met
sterren te maken. Sterren zün hemel
lichamen. zoals de zon er één ls, vallende
sterren zijn steensplinters, die variëren in
doorsnee van kleiner dan één mm tot een
paar centimeter Zij zijn In de dampkring
reeds zichtbaar, wanneer ze nog> geen mm
groot zyn, maar wanneer ze een doorsnede
hebben van 'een paar cm. spreekt men van
vuurbollen. Zo'n vallende ster kan heel
Nederland verlichten.
Het lichtverschijnsel ontstaat door de
grote snelheid, waarmede de meteoren de
dampkring doorklieven De wrijving met de
dampkring brengt nl de luchtmoleculen tot
lichten Zij verdwijnen meestal door het
verdampen van de steensplInter. Als ze
echter een paar cm doorsnede hebben, ko
men ze ook wel op de aarde terecht. In 1909
is bijv een verzameling keien in Siberië
terechtgekomen Men heeft er sporen van
ontdekt in de vorm van een verwoest woud
en diepe kraters, maar de stenen zelf zUn
niet gevonden, of omdat ze in de moerassige
bodem te diep zijn ingeslagen, of omdat ze
toen nog verder verdampt zijn
De waarnemingen worden deels gedaan
door geroutineerde mensen, vak-astrono-
men bijvoorbeeld. Heldere meteoren kun
nen echter ook voortreffelijk worden waar
genomen door leken, wier gegevens x>ok
hoog worden gewaardeerd. Die gegevens
worden op de Utrechtse sterrenwacht ver
zameld en daar verwerkt.
«en wen
dieren die een behoorlijk visgewicht h"1'
den en weinig of niet bezet bleken met de
parasiet De visserij leefde op Op de aan
voerplaatsen Yerseke Tholen °P
Zoom Bruinisse. Zterikzee en Baalhoett zag
men de mosselhengsten. zoals de oude be
naming van hun scheepjes is. weer mark^
ten -De schoningsbedryven openden weer
hun deuren en de export kwam op gang.
Nieuw begin
IN JULI BEGON DE VISSERIJ, eerst wat
aarzelend met een totaal aanvoer uit
Zeeland vsn ruim 2 millioen kg. iets
meer dsn in de nog tameiyk gunstige maand
van het mosselrampjaar 1950 In Augustus
voerde Zeeland ruim drie en een kwart mil
lioen kg aan. wat driekwart millioen kg
meer was dan ln Augustus 1»M ln Sep
tember kwam er nog een millioen kg bij.
b'ü laagwater op inspectie in de woning van de mosselen
aangegeven de hoogte, waarop een meteoor
werd waargenomen met de richting, die ze
nam. Dit kan in graden worden opgegeven,
maar even goed en vaak gemakkelijker is,
wanneer wordt opgegeven welke baan de
meteoor nam ten opzichte van de sternen-
beelden. Van grote betekenis is ook de tijds
duur (helaas vaak zeer moeiiyk op te
geven), de kleur en de helderheid met be
trekking tot bekende hemellichamen (maan,
planeten of bepaalde sterren).
Deze waarnemingen geschieden niet al-
le«n in Nederland, maar ons land behoort
tot de in dit opzicht zeer actieve landeh.
In het buitenland wordt die activiteit zeer
gewaardeerd.
JIoo uordt waargenomen
AL DEZE WAARNEMINGEN geschieden
grotendeels met het blote oog, maar
van kort vodr de laatste oorlog af wordt ook
photografisch waargenomen. In Nederland
maakt men daarbij gebruik van 10 a 12
eenvoudige camera's, waarvan de lens met
behulp van een zgn. „vlinder" regelmatig
geopend en gesloten wordt. De baan van de
meteoor tekent zich daardoor op de plaat
af als een onderbroken iyn Die onder
brekingen maken het mogeiyk de snelheid
te berekenen. De foto geeft verder precies
de baan van de meteoor langs de sterren
weer Thans maken amateurs een dozUn
„Schmidt-cSmera's" die lichtsterker zijn
Bij deze soort waarnemingen neemt echter
in het algemeen het blote oog gemakkelijker
waar, zij het niet zo nauwkeurig Aan de
andere kant hebben de fotografische waar
nemingen. die eigenlijk pas na 1937 worden
toegepast, reeds na ongeveer 12 opnamen,
tot de conclusie geleid, dat de meteoren
vrywel uitsluitend uit het zonnestelsel af»
komstig zijn.
Behalve met de camera kan het waar
nemen ook geschieden met een radiotoestel,
dat afgesteld is op een zender, dit zich op
niet al te grote afstand bevindt en in de 20 k
30 meter golfband werkt De verschijning
van een meteoor gaat dan gepaard met een
fluittoon. Er is hier iets in het spel. dat kan
worden vergeleken met radar. De fluittoon
is uiteraard alleen duidelijk te constateren,
wanneer de zender geen muziek ten gehore
brengt. Deze ontdekking is omstreeks 1942
door Brils-Indiérs gedaan. Een Amster
damse amateur heeft proefondervindeiyk
aangetoond, dat de methode Juist ls. daar hij
de fluittoon herhaaldeiyk tegeUjk met de
verschijning van een meteoor heeft waarge
nomen. Het ls in de practijk echter niet zo
gemakkelijk deze waarnemingsmethode toe
te passen.
Klakkeloos (ie mode volgen is altijd
verkeerd. Men dient er zich reken
schap van te geven of een nieuwe
modelijn v staat Deze tekening geeft
daarvan een voorbeeld Wij hebben
voor u een vrouwenkopje met ovaal
gezicht getekend. Links ziet u dit kopje
getooid met modern opgekamde haren.
Glad verkeerd! Deze coi//ure staat een
dame met zo'n ovaal gezichtje niet.
Maar rechts hebben w\j haar een bre
der kapsel gegeven en ziet u nu eens
hoe de gezichtslijnen worden verzacht.
Protestantenbond in Rotterdam-
Voor de tweede keer predikant
Amateur-waarnemers onmisbaar
en onontbeerlijk, omdat de waarde der
waarnemingen toeneemt, naarmate ze af
komstig zUn van een groter deel van het
aardoppervlak. Eén waarneming zegt heel
weinig, maar de betekenis neemt snel toe,
wanneer er twee. drie of meer zijn Tussen
Nederland en Vlaams-Belglë bestaat in dat
opzicht een zeer gpede samenwerking. Het
waarnemen geschiedt niet in het wilde weg.
maar wordt georganiseerd. De waar
nemingsposten worden gewaarschuwd op
verschillende- tydstlppen een bepaald deel
van de dampkring te observeren en dat
wordt dan Uverig gedaan. Dit geschiedt,
natuurlijk in het bijzonder In die gedeelten
van het jaar. dat meteoren kunnen worden
verwacht Men denke aan de zg. „sterren
regens". die echter helemaal geen regens
zijn. want als iemand dan tien meteoren
per uur ziet Is het al veel. Bekende sterren
regens zijn ln begin Augustus, de Persei-
den. de Gemlniden in December, de Tauri-
den in November Deze laatste zijn opmer-
keiyk. omdat de meteoren dan roodachtig
van kleur zijn. Dit Jaar komt deze sterren-
zwerm echter voor juist in de periode van
de volle maan en onze waarnemingen heb
ben twee vijanden: de maan en de nevel of
bewolking.
Verleden Jaar werden ongeveer 3000 rae-1
teoren waargenomen. Tot nu toe ln 1951. on
geveer 2000. waarbij in het oog moet worden
gehouden, dat het weer over het algemeen
ongunstig was. Er zijn ook wel jaren met
4000 waargenomen meteoren Alle gegevens
komen ln Utrecht bij elkaar en worden uit
gewerkt. waarbU evenzeer amateurs nuttig
werk verrichten.
Het aantal rapporten van incidentele
waarnemer» is soms buitengewoon groot
Verleden jaar September werden bijv ca
1100 berichten over een vuurbol ontvangen
i Zeer nuttig zijn de rapporten, waarbij wordt
A CH NEEN, daar heb ik zelf niets van
gemerkt, zegt mevrouw dr A.
MankésZemtke, wanneer wij in haar
gezellige huiskamer aan de Weimans-
weg tn Rotterdam knus bij de haard zijn
gezeten en hebben verteld, hoe wij ons
herinneren, dat ..heel Nederland er over
sprak, toen zij als eerste vrouw het pre
dikambt had aanvaard".
Ach, neen, van dergelijke dingen merk
je zelf het minst. Voor mij was het eigenlijk
heel gewoon: ik was doopsgezind, ging
graag naar de kerk, vond het heeriyk naar
een preek te luisteren en op school, waar
wij een lerares hadden, die on# af en toe
eens lezinkje van een kwartier liet houden
vóór de klas, had Ik geflierkt, dat ik kon
spreken Misschien heeft dit alles bij elkaar
er toe geleid, dat ik naar het Doopsgezind
seminarie ging, dat zyn deuren reeds voor
meisjes had opengesteld En toen ik ®rn-
maal klaar was. kon ik drie Gemeenten
krijgen, allemaal in Friesland, waar veel
doopagezinden wonen. Ik koos Boven-
knijpe
Mevrouw Mankes ogen staren terug naar
die verre tijd, toen zij als vier en twintig
jarige, zó overgeplaatst uit haar geboorte
stad Amsterdam, fn dat Friese dorp kwam
met een bevolking, die wel geheel anders
geaard was dan de mensén. tussen wie zU
tot dusver had verkeerd.
Het ging allemaal best en trouwens: het
heeft ook maar vier jaar geduurd Toen
nam tk emeritaat omdat Ik trouwde met de
kunstschilder Jan Mankes
Iets weten wij van deze periode uit haar
leven, die heiaas ook kort duurde
Ook maar vier Jaar, licht mevrouw
Mankes toe Toen overleed hij. Zo zag me
vrouw Mankes zich genoodzaakt het levens
onderhoud te gaan verdienen voor haar
zoontje, dat luist twee jaar was geworden
en zichzelf En nu deed zij de pijnlyke er
varing op, dat, terwijl zij als onervaren 24-
jarig meisje drie Gemeenten tegelijk had
kunnen krijgen, er voor haar, de vrouw, die
getrouwd was geweest, die levenservaring
had opgedaan en moeder waa. in de Doops
gezinde kerk geen plaats beschikbaar bleek
Wel nam zij enkele predikbeurten waar in
Al ratio en gal er ook catechisaties, maas
TVTU wes er dus weer een moeilijke over-
gang jarenlang had zij geleefd ta
midden van achilders.
Eigenlijk vind ik niet, dat godsdienst
en kunst zo ver van elkaar af staan, maar
de kunstenaarsomgeving is natuurlijk wel
verschillend van de wereld der Kerk. zei
irievrouét Mankes
De theologische studie had zy niet laten
varen zij promoveerde tijdens haar
huwelijksjaren en na aanvaarding van haar
nieuwe ambt merkte zij, hoe zij haar ver
schillende ervaringen haar gemeentelede^
ten goede kon laten komen zy ondernam
met enkelen exéursies naar het museum
Boymans en tijdens hau- huisbezoeken'••be
sefte zij pas recht hoe zij gerijpt was sedert
haar jaren in Bovenkmjpe.
Predikant is een echt vrouwelijk be
roep, verzekerde mevrouw Mankes Ik
vraag mij wel eens af. hoe myn mannelijke
collega s het maken. Want op huisbezoek
heb je toch meest met de vrouwen te maken
en allicht komen er dan opvoedingsvraag
stukken voor de dag. Het gaf een band. dat
ik ook ala moeder kon spreken.
Maar de mannelijke gemeenteleden?
Bereikte u die ook?
Ik had altyd meer mannen dan vrou
wen onder mdn gehoor en een man
spreekt over zijn moeilijkheden toch graag
met een vrouw
Acht en twintig jaar ia mevrouw Mankes
voorgangster van de Protestantenbond in
Botterdam-Zuid gebleven, rijke jaren met
vele trouwe leden en uitstekende samen
werking met de Rotterdamse vrijzinnige
predikanten, al betreurde mevrouw Mankes
dat er onder de vryzinnigen de laatste jaren
een verschuiving naar rechts is waar te
nemen.
Hoewel het al enige tijd geleden is.
dat z\j haar taak neerlegde, heeft het
bestuur niet vergeten dat het 5 Novem-
H ber veertig jaar geleden was, dat zij het
toen In de vacature werd voorzien, viel de i predikambt aanvaardde.... zelf had zij
keuze op een van haar mannelijke collega's.
Was men misschien bang. dat, nu ik
een kind had. mij niet ten volle zou kunnen
geven aan myn werk?
De toestand werd werkelijk kritiek. In die
tijd woonde mevrouw Mankes in Eerbeek
en wijdde zij zich aan de studie van de
schryver Rilke. die haar warme belangstel
ling had nog altyd trouwens; nog steeds
houdt dr Mankes in "het openbaar en ln be
sloten clube lezingen over zyn leven en
werken.
Eigenlijk ben ik door Rilke in Rotter
dam gekomen. Ik hield een lezing over hem.
kwam daardoor ln contact met de Ramon-
strantse predikant ds Hooykaas en mede
dank zij zijn Invloed werd Ik voorgangster
er helemaal niet aan gedacht en pas een
paar dagen te voren had een «riendin er
haar aan herinnerd. Het bestuur kwam
haar gelukwensen en.,.kijk een»
hoe ik in de bloemetjes ben gezet"
Nog altijd heeft mevrouw Mankes een rijk
leven. Zeer vaak neemt zy predikbeurten
waar in verschillende afdelingen ven de
Protestantenbond, zij publiceert ln enkele
bladen en dan
Ik heb twee kleinkinderen, een meisje
van twee en een jongen ven vijf.... er is
weeY een kleine Jan Mankes.
En dit houdt in, dat zij „aan het breien
la geslagen", hetgeen heel goed samengaat
met latent
