ONTDEKKING van deZUIDPOOL MANNEN die met POPPEN leven den vallen de kerstbomen Bijlslagen verstoren stilte in de bossen gelooft U in Kerstmis?" Het GEDICHT Een hand uit het verleden GELEDEN i£ KAPITAALNOOD BELEMMERT DE BEDRIJFSEXPANSIE Een kunst, die in het buitenland meer bekendheid geniet Twee keiharde mannen schreiend bij e|n vlag It van de week letterkundige kroniek KITSCH van de PUURSTE SPORT CLOWNTJE RICK OP AVONTUUR Wat s -TTET WAS Olfrs héóst even te moede, als- AJ of daar in die stoel het lijk lag ven een goede kennis, die we niet lang tevoren nog in leven haddeb gezien. In de handen van de poppenspeler had deze Peer Gynt voor ons geleefd en gelachen, hij had eqn gewe ten gehad en gezondigd en nu lag hij daar een mooie pop. maar e.-n iden te wachten op Henk duurde ons niet lang, imer is veel te zien- uit verhalen als Ma- ■egen en Van den Vos Rei- een heel ander gebied in hier een waiangpop •nzham op zijn stok- voorstelling in geven, een plaats e ergens hij kwam laat thüis. Ter met een brokje stokbrood iets over zijn werk In 1945 voor diverse toneel- m van heth had een kleu- poppenkast en vroeg hem. van de bevrijdingsfee iten t die poppenkast te amise- moten van die kindervoor- idijk had er ook veel meer plezier in dan hij zelf had verwacht. Te genover een kennis liet hij lyt. dat hij gr-ag star en zwij dode pop Wii Zoutendijk 'want in Overal liggen naerde. En ui poppenw verzeild gera je staat yOUTEND 1—* CJ.cKu [liedboek te Gelderland was hij nog re clubs. Een bu torschool en e ren. De ouders stelling en Zou OINDS ONHEUGLIJKE TIJDEN zijn er mensen geweest, die hun levenstaak vonden in het spelen met poppen. In Japan zijn poppenspelers, die om hun spel worden geëerd zo als bij ons de beste toneelspelers. In Indonesië is het spelen met poppen zoiets als een priesterlijke roeping. Het kunstlievende publiek in Moskou en in Antwerpen gaat even grif naar het poppentheater als naar het ballet. In Nederland ziet men er veelal niet meer dan een schilderachtige vorm van bedelarij in. Nu is het Jan Klaas- senspul op de hoofdstedelijke Dam inderdaad schilderachtig. Maar wat onze poppenspelers vertonen is aller minst zo maar poppenkast. In de beste gevallen scheppen zij zelfs een eigen kunst. like vondsten zijn nu echt pop penspel. Zoutendijk broeit nu op een programma, dat een soort „litterair cabaret" moet wor den en hij experimenteert ook met geluid. Het moet evenmin njuziek zijn als poppen mensen zijn. maar hij zoekt klanken, die de handeling begeleiden en onderstrepen. En inmiddels reist hij van Wolvega tot Terneu- zen met zijn assistente Marja van Berge. d:e de vrouwelijke rollen in zijn spelen verzorgt wel eens over drecht. Zoui 6eur en was ten. toen enkel| poppen aankw; mee Het door Hans Pel poppen zou willen heob-m als koorddanser over een draadje lopen en -ael en $lie kennis zou daar dat deed zijn publiek niets. Toen liet h« raten met iemand in Dor- voortaan ztyn koorddanser zonder draadje 1 het druk als regis- door de lucht balanceren en het publiek hele geval al bijna verge- Solvejg nden later de zending Hij was er dolgelukkig dat zij waren gesneden sn Dordtse beeldhouwer. p DAT STILLE uitgestrekte Brabantse land achter 8chUndel, ter zijde van de grote wegen op glibberige paden tussen percelen leemgrond met hoogopgaand rijs hout, dampend onder een aarzelend zonne tje tussen twee felle regenbuien dooF zou men tie ft alleen kunnen wanen, als er niet was dat verre getjoemp van een motorboot in de Zuid-Willemsvaart en het doffe klop pen van de byien der kerstboomhakkers. Want die kleffe leemgrond gaat verderop over in een hoger gelegen en zandig ge deelte. Daar heet het de Wybelshoek en die ligt tegen Veghei aan. De hakkers van Piet van Es zijn er bezig rond 18.000 Kerst bomen, waarom Rotterdam. Den Haag en Amsterdam zitten te springen, te verzame len. St. Nicolaas is achter de rug en de eerste Kerstbomen hebben, bjj duizenden gepakt in zo'n bakbeest van een truck, de nachtelijke reis paar de grote stad reeds gemaakt. Om er tegen Kerstmis te pronken met versieringen, kaarslicht en dat fjjne aroma van dennegeur ter ere van het ge boortefeest van Christus. DIET VAN ES, stoer en al dik in de ze- ventig, is dertig jaar geleden naast zijn boerenbedrijf, zijn rijshoutkapperij en zijn hoepelmakerij met het kweken en verhan delen van de fijne spar. de Kerstboom-bij uitnemenheld. begonnen. Niet dat hij de I en:ge was en is gebleven, daar niet van Want in Drente en Overijsel, zelfs in de Zuidoosthoek van Groningen en ook in I Limburg en tegen de Belgische grens* aan, vellen de Kerstbomen op'.het ogenblik bij duizenden onder de bijlen van de hakkers en over de nachtelijke wegen van Ne derland ronken de hoog op getaste vrachtauto's naar de grote centra, waar de grossiers de bomen in ont vangst nemen en de klein handel zijn toegewezen plaatsen op de winterse pleinen en straathoeken inneemt met de hoop in bet, hart op wat verdiensten en een beetje handzaam weer Vlak voor Sinterklaas zijn zij al begonnen, de hakkers. Zij trokken met hun bijlen en zwaar geschoeid de een zaamheid in. Elke dag weer. Van Es had tien man in het bos, die bij het krieken van de dag over de spekgladde paadjes 'de wildernis in- trokkéh tot üjLjilail achter de van afe ISuid-Wil lemsvaart die 6 hectare grond bereikten, waar de sparren hun jaren In groe; hadden doorgebracht Maar nu moest de bijl er in In lange rijen vielen ze. de kleine ruim een meter hoge boompjes, toch el ruim vijf Jaar oud en de wat forsere van over de twee meter die tien jaar lang daar in de grond hebben gestaan en tweemaal een oorlog over zich zagen trek ken Men kan er zich alleen over verwon deren dat een stuk landschap, dat tot twee- maal toe Niemandsland ls geweest, nog zo mannen uit de Peelllnte, na de ontruiming, een ongeschonden beeld van dichte begroet- achler het dijkje van de 'Zuid-Willems- ing geeft Want in Mei 1940 hebben de vaarj, nog s,and gehouden En bij de be vrijding van Brabant was juist dit Kerst- Een sjokkend paard voor een krakende boerenkar beladen met kerstbomen. werkt en dan weer voor een klein jaar Moeder Natuur (laat werken om de bomen een jaar ouder en groter te maken tot zij geschikt zijn te worden omgehakt en ver handeld. Die handel werkt op het ogenblik ook onder hoogspanning. Want de zoons van Piet van Es zwermen door Nederland van Groningen tot de Belgische grens uit ten einde op de percelen van collega-kwe kers de bomen aan te wijzen, die zij ko pen willen. Naast kweker zijn zij ook* groot handelaar. En zo waren er heel wat die be gin December de mouwen opstroopten en zeiden dat het er nu maar eens van moest komen. Een jaar lang hebben zij hun kweek plaatsen nauwlettend in Jiet nog gehouden Meestal hebben zij de jonge driejarige spar ren van enkele decimeters hoogte in Zun- dert bij de kwekers bij duizenden gékocht en op hun percelen uitgezet. En dan maar wachten of het groeien wil. Die spar Is niet zo bijzonder sterk Als er van de 10 000 uit gezette piepjonge Kerstboompjes 7000 in de handel terecht komen is het niet slecht gegaan En met die lange groeitijd wordt er dus heel wat kapitaal In deze kweek ge stoken. dat veel later pas zijn winsten gaat opleveren. De spar ZIJN eerste rLsal gaf I voorstelling met eigen mate- nog vóór eUn kast klaar was. Hy speelde in een houten geraamte, bekleed met een tafelkleed, zonder coulissen of speciale verljchtlng. maar in weerwil van dat alles kreeg h(J al gauw meer aanvragen dan hU kon (verwerken. Zo trok hü van huiskamers najar verenigingslokaaltjes en zijn honorarium werd soms in een pet door de aanwezigen bijeen gecollecteerd Ten ■lotte moest'hy kiezen tussen zijn toneel clubs of de poppen en hjj bleef bij zijn pop pen. Nu reist pti heel het land door van Sas van Gent naar Apeldoorn en van Cas- tricura naar Rotterdam en alleen in Decem ber komt hij al tot 31 voorstellingen. Hij hééft ook enige tijd, samen met Guido van Deth. die onlangs nog voor de televisie optrad, een Poesjenellekelder gehad in Den Haag Van Deth specialiseerde zich in Vlaamse kluchten Met onze Nederlandse poppenspelers is hij in een klein maar se lect gezelschap. De nestor van deze groep ls Bert Brugman, die na de eerste wereld oorlog begon, aanvankelijk met marionc>- ten werkte en nu een soort handpop heeft uitgevdpden. die technisch veel overeen komst heeft met de wajangpop. In de La rense poppenciüb. die ook tussen de betoe oorlogen bloeide, werkten onder meer Weru- meus Buning eh de auteur Kelk. Ook Con stant van WeJsem en de binnenhuisarchi tect Van Geldtjr werkten mee aan poppen spelen en de fioppen van Harry van Tus senbroek werden in een tamelijk wijde kring bekenL Inspireerde pen. TA AD •s ls h ,iapL D< mén. aar m nu die met 3Cl»b. side. eh d üeriser lder v i Poppi erden md. ]De schilderes Lizzy Ansingh zich vrijwel uitsluitend op p.-p Een dromende Fries ER ZIJN VELERLEI POPPEN en velerlei poppenspelers. Men kent de marionet ten. die aan nauwelijks zichtbare draden ogenschijnlijk IvriJ kunnen zweven en hun ledematen kunnen bewegen. Marionetten kunnen dus veel doen. wat toneelspelers niet kunnen, maar z(jn anderzijds toch weer veel beperkter in hun mogelijkheden. Dan zijn er stokpoppen. waartoe de wajangpop pen behoren en voorts handpoppen, waar mee ook atraatpoppenkasten werken. Met handpoppen geeft Cla van Boort een zo ge trouw mogelijke nabootsing van het echte toneel. Zij laat Liszt piano spelen in Zalt- bommel De amateur Paul Erkelens laat zfln pop pen pijproken en andere kunstjes maken. Maar enkele poppenspelers zijn zich ervan bewust, dat zil Werken met een medium voor een geheel eigen kunst en zich dus geheel vap Imitaties vön het gewone toneel moeien losmaken Zij Roeken het niet in een aan doenlijk ..net echt" naturalisme maar be palen zichr tot de kern van een verhaal en etyleren hier ern daar de handeling, om de aandacht niet door details te laten vangen Goede voorbeelden kan men vinden in Zou tendijk! enscenering van Van den Vos Rei- naerde Poppen zijn als het ware abstrac ties voor mensen en uitstekend geschikt om met symboliek geladen verhalen indrin gend weer te geven. Zoutendijk wil daar om verhalen hebben, die los staan van Je actualiteit en die alle mensen iets te zeigen hebben. En hij betreurt het. dat het pop penspel in Nederland geen eigen auteurs heeft Deselfde opvatting vindt men bjj Feike Bosma. een Fries, die te Venlo woont en die soms zo verdiept ia in. de creatie van een nieuwe pop uit vodjes en lapjes, dat hU dagenlang vergeet te eten. Als i»U dan merkt dat hU honger heeft en geen geld, gaat hij naar zïfn vaders boerderfl om ie eten. En inmiddels brengt hit met zijn lap jes de meest verfijnde dromen tot kortston dige werkelijkheid. Hij heeft het sprookje van Andersen over een zeemeerminnetje op zijn repertoire. Als dat zeemeerminnetje In het verhaal attrlt. ziet men haar ziel ont snappen. In een circusscène liet hit een pop 15 Dec. bomengebied van Piet van Es lange tijd het terrein dat tussen de linies van de terug trekkende Duitsers en de optrekkende En gelsen lag. Dagenlang hebben bier de gra naten gefloten En tussen die Kerstbomen lagen in de buurt heel wat landmijnen Nu is het er weer vredig en stil De bijlslagen van de hakkers zijn de enige geluiden, die men er horen kan. Soms komt een kraken de boerenwagen met een langzaam sjok kend paard het modderige wegje af om weer een vracht te halen en naar Schijndel te brengen, waar de vrachtauto zich ge reed maak} voor een tocht naar de grote steden. Hoogspanning DEN TYPISCH BEDRIJF dat slechts een J-J paar weken per jaar onder hoogspanning pkA'S EEN JUFFER met een kale nek. zegt de hakker als hij een spar onder handen neemt, die niet overal rondom een volledige kroon heeft. Dat kan je gevoeglijk op een nachtvorst schuiven, die in het voorjaar zo'n teer uithotteltje, dat nieuwe takje» moest opleveren heeft vermoord Daar is de nieuwe kroon onvolledig en zo'n boom heeft niet veel handelswaarde meer Die blijft zijn hele bomenleven invalide in- compleet Je hebt er ook die .slim" zijn uitgegroeid die een of ander mankement hebben gekre gen en die Je niet naar de stad hoeft te 'zenden De juffrouw daar is niet zo gauw gevangen Die wil een mooie volie ooom in haar huiskamer hebben En die bak je er maar 7000 van de 10 000 geplante Onze Kerstboom ts een typisch boompje Want hij groeit maar zes weken per jaar Van begin Mei tot half Juni kan je hem als het ware zten groeien En dan stopt hij plot seling om er een kléin jaar (ang geen cen timeter bij te winnen Dan staat hij daar maar stil te dromen tegen die bosrand aan Een streek, waar het kan gebeuren dat er in weken geen mens komt of het zou een stroper of een Jachtopziener moeten zijn. Amundsena overwinning aan de Zuidpool Terwijl men anders in deze barre streken enig teken van menselijk leven met vreug de zou hebben begroet, staren nu de ogen van Scott tranend naar de Noorse vlag waar hij de Union Jack naast plant. Hij vindt een brief van Amundsen met een verzoek om deze aan koning Haakon van Noorwegen te zenden. Niettegenstaande zijn teleurstelling neemt Scott deze opdracht op zich. Over de Zuidpool schrijft hij: „Er ls hier niets tc zien wat zich van de afschuwelijke eento nigheid der laatste dagen onderscheidt" Niemand zal ooit zijn gemoedstoestand van dat ogenblik kunnen peilen, want Scott zou de bewoonde wereld nooit weer terug zien. Op de terugtocht vinden hij en zijn metgezellen door gebrek aan voedsel en brandstof de dood. Dat was einde Maart 1912. Als laatste wens schreef hij neer: De Zweden en Noren hebben zich een bijna legendarische naam verworven met vastbesloten ditmaal de eerste te zijn. Voor "^ndi daSboek aan mijn weduwe", hun pooltochten. Onder hen zal de Noor Roald Amundsen de grootste blijven in de ^Me^itede'pïïnim va^s'co'tt^Amudd- duw* over de prestaties der bekte grote pool- geschiedenis. Hij nam zich eerst voor arts te worden, doch ontdekte bjj zichzelf sen niet als een soort nek-aan-nek-race In reizi*ers geworpen. Hun moed, doorzettings- een zeer bijzondere hartstocht. H(j voelde zich geroepen om onderzoekingen te het g»l«eWed aangekomen hadden beid. ÏÏÏÏÏÏ8ÏÏ. e?07'aïiïaChètVêIfchredboekr^del expedities met de grootste moeilijkheden te DiaazUQen toe aan net gescmeaooeK aer verrichten in de poolstreken. Energiek als hij was, aarzelde hu geen moment de kampen. Scott was evenals Amundsen een mensheid» die niet rusten zal, voordat de ge richting van zijn loopbaan te wijzigen. Hij maakte zich vertrouwd met navigatye- instrumenten en bestudeerde ijverig alle problemen aan de zeevaart verbonden. Reeds op 28-jarige leeftüd stond hü als kapitein op zijn eerste schip, de Gjöa, dat hem al terstond lauweren zou bezorgen. naiiiptu. uw,, wao ceciuiu miiuuugeu ecu zeer bekwaam man. Was het een fantastisch aaff inclusief ?,e ^®ide Pol«n aan haar geluk of de grotere bekwaamheid van Amundsen, die hem de zege bracht in deze worsteling tegen kou en ontberingen7 Beide voeten ligt. Velen zullen daarvoor hun leven moeten geven. Ook Amundsen stierf in zijn poolharnas Uitwisseling MET DIE KF.RS'NBOM EN HANDEL la het ^''anders maar een raar geval In deze dagen gebeurt het maar al te vaak dat bij de grensposten de bomen elkaar een handje zouden kunnen geven. Daar kan hej voor komen dat een vrachtauto, volgeladen met Kerstbomen, die in de Luxemburgse Arden nen. in de Duitse bossen of zelfs In Tsje- cho Slowakije zijn gehakt, ons land binnen komt. en dat bomen van Nederlands ge bied naar België en zelfs nog verder wor den uitgevoerd. Langs de Grebbe ts de laatste weken veel gehakt voor Italië Daar wil men onze fijnspar hebben Zo schuiven ze langs elkaar heen in vracht auto's en op spoorwagons import en ex port. Uitwisseling van Kerstbomen. En als de boom zijn plicht heeft gedaan die onzegbare sfeer heeft geschapen op ons meest huiselijke feest in de donkerste tijd van het jaar dan valt hij in handen van de vuilnisman Afgedaan, enkele dagen de mens geboeid En daar waren vijf of tien jaat groeien, opkweken en verzorging voor no dig. Jaren zorg voor enkele dagen doel en glorie. nv,„uiu( auu CU umuciuizujj DCJUC - helden hebben hun doel bereikt en de pool °f> een hujpexped'tle naar de Noordpool cj K stortte hij in 1928 met een vliegtuig in de aanschouwd. - Diep tragisch Is het verhael van deze 'Js"e Me" hee!t n™" ,elten van hem Amundsen voelde als hiermee zee zou kiezen hoorde Amundsen twee worstelaars in sneeuw en ijs, zich 'eru8g«vonden. eerste opdracht in zijn tot zijn grote teleurstelling, dat Peary hem slepend door witte, bijna onbegaanbare vel- nieuwe werkkring het voor was geweest en reeds in de pool- den met een snerpende kou In geen iul- ontdekken van de streken rondzwierf. Toch gaf de doorzetter zenden jaren was er ooit een mens oglde doorvaart in het N.W. J door de Berlngatraat. Ieder wenste hem Ontdekkingsreizigers In dei onmetelijke ijsvelden van het Zuidpoolgebied In sloepen kunnen zij zich door smalle vaar geulen tussen de schotsen naar het met ijs en sneeuw bedekte vasteland begeven. opdracht om de voorbereidende werkzaam- gedachte gekomen deze Zuidelijkste punt van de aarde te gaan verkennen. Daii. 1911—1912 staan met een tussenruimte van heden voort te zetten. „Ik ga toch," zei hij en onthield zich van verder commentaar. ces. maar niemand ge- Tot zijn eer moet gezegd worden, dat hij ea" maand, twee keiharde mannen schreiend loofde er in. In 1903 steeds zijn mede-ontdekkingsreizigers alle bij hun vlag aan de Zuidpool, verdween hij tussen de roem -toezwaaide, die hun toekwam. Nie- Amundsen schreit van vreugde ijsbergen van de Noor- mand dan Amundsen zelf wist beter, welke e«rste. Op 15 December uiten h delijke IJszee en sinds- bovenmenselijke moeilijkheden moesten metgezellen wilde vreugdekreten. dien hoorde men her- worden overwonnen, voordat men zijn doel hulp van bun instrumenten stellen zij vast. haaldelijk geruchten bereikt had. over zijn dood tussen sneeuw en Us. Grote Roald Amundsen, bewondering en ontzag stegen op uit alle spreekbuizen ter wereld toen hij drie jaar later de Grote Oceaan bereikte en gezond in het vaderland terugkeerde. Zijn naam het zuiden Bij het vertrek van de „Fram" dacht ieder- Amundsen werd daardoor alleen reeds met gulden let- naar het Noorden ging t... U ..„i4 J„J.V nu ters geschreven in het vrij dunne boek der grote poolreizigers. De poolheld zat intussen thuis en had geen moeite om in de voor hem ongewoon hoge temperatuur het hoofd koel te houden Zijn enige commentaar was: „Jammer, dat men na afloop van een tocht zoveel belang stelling toont, terwijl men vooraf meestal vergeefs naar steun moet zoeken". Het is de tragedie van alle helden die hij uitspreekt. Als grootste opgave zag Amundsen de onderzoekingen op en rond de Noordpool. Terwijl hij overal lezingen hield, trof hij in die met "gelijksoortige Robert Scott die tijd zeer veel voorbereidingen voor zijn plannen in Australië pooltocht. HU kocht hiervoor het schip van vertoefde. Amundsen stelde zUn rivaal tele- Nansen, „de Fram". Korte tUd voordat hU grafisch op de hoogte van zijn plannen. Bij Madeira gekomen veranderde hU plotse ling Van koers en ver telde hU zUn metgezel len het grote plan om als eersten te trachten de Zuidpool te berei ken. Heel de wereld keek er van op. maai bijzonder veel Indruk maakte dit bericht wel op de Engelsman Scott dat zij de pool bereikt hebben. Een mast met kleine vlag wordt door vUf mannen te gelijk geplant. Fier wappert het Noorse dundoek in de Uzige wind tot glorie van Amundsen, Ven maand later tot verslagen heid van Scott. Amundsen schrijft over het grootse ogenblik, wanneer hij de vlag plant „Om de Noordpoolstreken ben Ik poolrei ziger geworden en nu bevind ik mij aan de Zuidpool. Kan men xich iet* denken, dat meer tegengesteld aan elkaar is?" Op de plaats, waar de vlag staat wordt een een voudig feestmaal aangericht: zij slachten een poolhond! De hond was zo mager, ver klaart Amundsen dat hij de terugtocht toch niet meer had kunnen volbrengen. De een z'n brood ls nu eenmaal altUd de ander z'n dood geweest. Hoe profetisch klonken deze woorden voor zijn rivaal Scott. maar dat kon zelfs Amundsen niet vermoeden. Het einde Een maand later vinden Scott en de rij nen de achtergebleven triomftekenen van giTEKPAQ l» DECEMBER 1951 £ERST£ BLAD - PAGINA 3 door Drs J. A. VAN NIEUWENHUYZEN. Rem. Pred. OELOOFT U In Kerstmi*, meneer?" (j De trein wa* net op gang en ik las tiidschr'ft. het hoofdartikel, waarin zo ff.» aan begonnen wa*. handelde over Ad- «t en Kerstmis. Toen ik de bladzijde om- w* en het kleine boekje dubbel vouwde. 1.4 de man tegenover mU het opschrift •Tien Gelooft U in Kerstmis, meneer?" 1 ik kerk schichtig op. eigenaardig getrof- hi door rfeze merkwaardige vraag die mij frd gesteld. In de trein nog wel! En op donkere, koude Zondagmorgen tegen üalfnegen. in een nog maar half verwarmde tegenover me zat een al ouder man in sjofel pak. F.en mager, bleek gezicht. «,1de witte haren en - direct opvallend Jmitieke ogen. Hij wilde beslist debatteren, Hit voelde ik onmiddellijk; hij was het type de echte debattant. de redetwister. Ik Ld juist getaxeerd, want toen ik. op om- iichtige wijze overigens, bevestigend op zijn vrtal had gefntwoord. daarbij opmerkend, tót je toch die vraag niet stellen kon. brik er uit de mond met de smalle lippen Ma woordenstroom los. die eenvoudig niet te stuiten was Het feit. dat er geen indere mensen in onze buurt zaten, stimu leerde waarschijnlijk nog 's mans welspre kendheid Ik luisterde: iets anders bleef mij niet •ver. En tegen mij aan klaterde ais een •iterval een levensverhaal van een zeer «treng Christelijke opvoeding, een opstan dige jeugd, de breuk met thuis, de radicale verwerping van God en gebod, gelobf en kirk ..Ën ieder, die in Kerstmis gelooft, «neer, is gek Verstaat u goed. gek! Het is b«t grootste bedrog van de wereidgeschie- il». En wat wilt u met Kerstmis in deze j, meneer! Laat me toch niet lachen! ^redt op aarde, zegt men, ja, ja, en intussen niiar vechten en wagens maken en mekaar dood neen en liegen, bedriegenoch meneer, kom toch lot inzicht, wees geen Farizeeër. Gesteld, dèt uw geloof in God en In Jezui juist is hetgeen ik ontken wat doet u dan nóg met Kerstmis in deze ver rotte wereld?" In Utrecht moest ik overstappen: hU ging door. Toen ik vertrok bedankte hij me voor liet geiprek, hoewel ik vrijwel niets gezegd had. Ik dacht over hem na. Een praatziek mens. fanatiek, geborneerd, niet te schok ken in de overtuiging van de volstrekte juistheid zijner gedachten, een beetje pa thologisch geval. Maar toch zei hij dingen, die tot nadenken brachten. Je wist die na tuurlijk óók wei, maar hU sprak ze zó uit, dat ze een nieuwe scherpe klank kregen. „Wat doet u dan nóg met Kerstmis in deze verrotte wereld?" Inderdaad, daar zit je toch telkens mee. De wereld is hopeloos in twee kampen ver deeld. waartussen voorlopig geen verzoe ning mogelijk lijkt, de wapenvoorraden en de legers groeien onrustbarend aan beide kanten, propaganda aan weerszijden giet de geesten der mensen vol met haat. afschuw, verachting, angst. En in die wereld staan de Christelijke kerken, nog hopeloos verdeeld al ls er een sterke beweging van toe nadering en zij spreken geen woord, dat verlossende betekenis heeft voor de con crete nood van dit ogenblik. Hoe dikwijls blijft het bij stichtelijke uitroepen ook in de Advent: maar hoe weinig weten de kerken de hun toevertrouwde Boodschap te verwerkelijken in de huidige wereldcrisis. Het ziet er inderdaad vrij hopeloos uit: „Wat doet u met Kerstmis in deze verrotte wereld?" Is het niet veel eerlijker om te erkennen, dot de zaak hopeloos in de knoop zit, dat we er met zijn allen niet meer uit komen en een nieuwe gigantische wereld oorlog tegemoet moeten zien, en het bij die erkenning te laten? En dan maar niets te zeggen over het Licht, dat komt en Vrede op aarde? Ja, naar mensenoordeel is het eerlijker om het bij deze erkenning te laten! Maar ik geloof toch in Kerstmis! Dat be tekent: ik geloof, dat God het er niet bij laat. Kerstmis is niet iets van óns en hangt niet van óns af Het is een geschenk van God aan de wereld, en juist voor een „ver- rótte" wereld! De boodschap, dat er een Liefde zich over die wereld buigt, die een maal overwinnen zal. Een Liefde, die ik zie in Jezus Christus, het kind van Beth lehem. God laat het er niet bij! Dat houdt tevens in: wö mogen het er ook niet bij laten. Mijn geloof in Kerstmis is eerst dón waar. ais er in mijn leven tekenen zicht baar worden, die van die Liefde een levend getuigenis afleggen. Prijzen Kunstenaarsverzet 1942—1945 TH Stichting Kunstenaarsverzet 1942—1945 heift de namen der winnaars van de beide jaarlijkse prijzen van 1000 voor het jaar 1M1 bekend gemaakt. De prijs voor beeldende kun*t, dit jaar totemd voor een beoefenaar van de toe- «paite grafiek, ia toegekend aan jhr W. J. H. B. Sandberg. directeur yan het Stedelijk Miueum te Amsterdam. De prijs voor litteratuur, die het bestuur bij voorkeur aan een dichter wilde toeken nen, i« toegewezen aan Victor E. van Vries- lind te Amsterdam. De prijzen zullen op Zaterdag 12 Januari in de aula vqn het Stedelijk Museum te uitgereikt worden. Ter gelegen- heid van deze prijsuitreiking zal mej. mr K A. Teilegen, directeur van het kabinet ms H M. de Koningin, een rede uitspreken. Ziekte van de heer Van Vriesland i* reden bt dit uitstel. K.L.M.-«]iensl op Indonesië t'VltrtU: De Friesland. (Amsterdam—Tokio). >erder Vis. Donderdag in Tokio. De gezagvoerder Gould, vannacht in Cal- De Soera ktndaag in Bangkok verwach' Hoge pachten voor griendgronden Het ziet er naar uit. dat een verbetering is gekomen in de positie van de eigenaar* van griendgronden. De verpachtingen in ver schillende delen van het land gaven stijgin gen te zien van 50 tot 60 pet, zodat een lo nende exploitatie van de grienden verze kerd is. Aanleg vqn nieuwe grienden is reeds geschied en wordt verder overwogen, zo deelt de vakgroep Griendhout- en Riet- verwerkende Industrie mee. Deze stijging van de grondstoffenprijzen zal echter ook in de verpakkingsmandenin- dustrie resulteren in oplopende prijzen, te meer daar ook de lonen bij dit arbeidsinten sieve product steeds zwaarder drukkén. Nieuwe startbaan op Hato Met een eenvoudige plechtigheid ls dezer dagen de nieuw aangelegde startbaan van de Curaqaose luchthaven Hato In gebruik gesteld. Het is de bedoeling, dat na het ge reedkomen vsn het algehele vliegveldplan een meer passende openingsplechtigheid wordt gehouden. De startbaan, die door het departement van Openbare Werken is aan gelegd en binnen de gestelde termijn is op geleverd. is 5400 voet lang en 200 voet breed. 1 F de stemming, waaraan „Ontwaken" van de jonge dichter H. J. v. Tienhoven ontsproten is, wilde kenschetsen, zou niet beter kunnen doen dan de bekende i van Hildebrand aanhalen. dat eerste ontwaken met gevoel van beterschap en rust; dat lang gewenste pslaan der ogen. die honger; dat eerste opzitten; en. die kinderlijke dankbaar heid voor het eerste glas wijn. dat werd toegestaan O gezond te zijn is een onschat- bur bezit, maar uit een ziekte te herstellen is een zalig genot Terwijl Hildebrand echter difidelijk "it eigen ervaring spreekt, blijkt Van Tienhoven -neer met een ander zijn dochtertje mee te leven, dat hij zelf als het ware het wonder der genezing ondergaat Hij ziet. hoe zijn kind. na de verwarring en angst v»n de koortsdromen, met verbaasde ogen binnentreedt in de als nieuw geboren, en nu zo rustige, werkelijkheid van haar omgeving, en evengoed als de herstellende zelf ziet hij de simpele dingen: het heldere laken, de beker melk. de vruchten het brood, in een ongekende glans. Hij ervaart mede het rijke geluksgevoel, dat het kind door droomt bij het eten van de eerste vruchten, het eerste sneetje brood en het is hem ot hij, nu hij deze dingen proeft met de mond van zijn herstellend ktnd voor het ervaart wat voedsel eigenlijk is. Een wonderlijke levenwekkende kracht, waar- hij een naam vindt, die misschien tc groot is, maar die alles zegt omtrent zijn verrukking „heldere onsterflijkheid' „a„ 4. vader Met geen woord wordt in dit gedicht gesproken over het liefdegevoel van de vader voor zijn kind, het is op de achtergrond aanwezig, het is de grond voor de stemming en de ervaring, die hier werden verbeeld Msar tevens worden in dit gedicht het leven en de gewwie aardssdUigen als kort biar.-zelfs als heilig, gezien. -7 een opvatting, di. bij onze jongeie en jongste dichters nu niet zo heel vaak voorkomt. Lijkt zij met haar cloche-hoed niet weg gelopen uit een foto-album van vijf en der tig jaar geleden 7 Heeft zij dit hoofddeksel misschien gevonden in moeders oude doos In elk geval staat deze cloche wel grappig bij het deux-piètes. dat ook als mantel pakje kan dienen. Ontwerp Swansiown, New York. Eén week vissen: f 45.000 De IJmuidense trawler*, die op het ogen blik in het Engelse Kanaal op verse haring vissen, boeken prachtige resultaten. Van morgen was de trawler Postboy aan de IJmuidense markt met 2200 kisten haring, waarvoor het schip het bedrag van 45 000 besomde, na een reis van één week. drie weken tijds heeft dit achip nu ruim 100.000 uit het Kanaal gehaald. De an dere maatschappijen in IJmuiden doen het iets minder, maar over het algemeen zijl de resultaten van de z.g. „trekkers" op de haring in het Kanaal bijzonder florissant. Actieve handelsbalans over October en November Volgens de voorlopige gegevens van het Centraal Bureau voor de statistiek bedroeg de waarde van de invoer in November 1*51 *7* itlioen (v.m. 773 mlllloen). terwijl voor een waarde van 731 mlllloen (v.m. 710 millloen) werd uitgevoerd. De sedert Augustus ingetreden verbetering 1 de handelsbalans, welke In October, blij kens de definitieve cijfers, voor het eerst sinds de publicatie van de handelsstatistiek (t»17) een actief saldo te zien gaf, xette sich In No vember voort. Het dekkingspercentage be reikte In deze maand zelfs een hoogte van 10» pet (v.m. 111 pct.j. Naar het zich laat aanzien kan ook voor December, op grond van de verhouding van het aantal in- en ultvoerdocumenten welke tot op heden zijn binnengekomen, worden ver wacht, dat het dekkingspercentage zich op een hoog niveau zal handhaven. Dit is des te opmerkelijker nu de uitvoer, gezien de moei lijkheden welke deze irt verband met de door Engeland. Frankrijk. Denemarken en Amerika ingevoerde restricties ondervindt, een neiging tot daling vertoont. Het tekort, dat in November met 5» mll lloen \erminderde. bedraagt sinds het begin van het jaar 2.t»7 mtltloen Dit ls 1«7 mll lloen minder dan het deficit in de dienover eenkomstige periode van. het vorgle jaar (Jan.—Nov. 1950 2.304 mlllioen). De daling van de invoerwaarde In Nov- er 1951. ten opzichte van October 1951, ca 100 millioen wordt voornamelijk ver» zaakt door een verminderde invoer van olie houdende «aden, suiker en suikergoed, resten en afval van de voedselindustrie, minerale brandstoffen, meststoffen, hout en houtwaren, alsmede stoomketels, machtnes en toestellen, terwijl de invoer van ertsen, slakken en assen Is gestegen. Bij de uitvoer kan men o a. een dating stateren ten aanzien van plahten. bloemen en bloembollen fruit, meststoffen en een stijging bij groente, tin en werken daarvan. In 1952 weer f 400 reisdeviezen De bestaande regeling voor de aankoop an toeristen reisdeviezen tot een bedrag van 400 per jaar (voor personen, die op 1 Januari jonger zijn dan 14 jaar is dit be drag 200) is voor 1952 uitgebreid tot Al- gerië. Frans Marokko. Tunis, de Azoreo. Madeira, de Canarische Eilanden en Spaans Marokko. In de loop van 1951 werd Spanje aan de landenlijst toegevoegd. Voor reizen, die in de periode van 15 December 1951 tot 15 Januari 1952 beginnen is wederom een soe pele regeling getroffen. Dit betekent, dat men desgewenst voor reizen, die in het laatst van December van dit jaar beginnen de benodigde reisdeviezen kan opnemen ten laste van het jaarmaximum voor 1952. Voor reizen, die in het begin van Januari 1952 beginnen kunnen daarentegen de reis deviezen worden gebruikt die vóór 31 De cember a.s. ten laste van het jaarmaximum voor 1951 zijn gekocht. De toeristendeviezen-boekjes 1950 '51 moe ten voor 15 Februari 1952 onder overleg ging van het het paspoort bij de deviezen- banken worden ingeleverd. Rem. gen J D. G. 3 Broederschap. Tweetal te Gronin- M Lindemans te Hengelo en an Vreumingen te Buasum. Effecten- en Geldmarkt Andere wijze van productieverhoging (Van onze financiële medewerker) TJET sal voor velen een teleurstelling z|jn geweest, dat het reaultaat van de jongste obligatie-emissies b(f de verwachtingen is achtergebleven. Van de lening van Vlaar- dingen. die voor een bepaalde categorie be leggers uit fiscaal oogpunt zo aantrekkelijk scheen, is wel het eerste gedeelte vlot ge plaatst: voor het laatste deel was de be langstelling aanmerkelijk minder en thans noteren de obligaties 3/4 pet beneden pari. De Amsterdamse Premielening, die ais een proefballon voor een grote landelijke wo ningbouwlening kon worden beschouwd de betrokken minister sprak van 100 mil lioen is wei geplaatst, maar de koert ls reeds tot 99.5 pet teruggelopen en de kansen voor een staatslening van dergelijk karakter staan dus niet gunstig. De Arnhemse lenin gen met haar fiscale attracties kunnen als mislukt worden beschouwd en wat nog er- Er werd laatst in Den Haag een tentoonstelling gehouden, die ons hft verschil tussen Kunst en Kitsch in de beeldende kunst en de woninginrichting moest laten zien. Dat lukte niet ten voile, want Kunst en Kitsch hebben eigenlijk geen grenzen. Ze gaan in elkaar over, zij vullen elkaar soms zelfs aan. Eigenlijk is het er zo mee gesteld, dat Kunst Kitsch wordt zodra ze „mooi" wil zijn. want dan wordt zij behaagziek, dan verloochent zij haar innerlijke wet, omdat ze begeerbaar wil zijn. Pure Kunst is, als ze kersvers ls, bijna nooit aantrekkelijk. De geschiedenis leert voortdurend, dat de grootste Kunst eerst de grootste tegenstand ondervond. Wat dadelijk aanvaard werd, had de Kitsch al in zich. Toen Rembrandt niemand meer behaagde, was hij eindelijk vrij van alle Kitsch. Maai Rubens, die aan het hoofd stond van een groot schilderijenbedrijf, blééf begeerd, en geen wonder, want zijn geniale scheppingen voldeden aan de eis van de tijd. altijd eerst op weerstanden. Een boek, dat dadelijk slaagt, is niet helemaal zuiver. Gelukkig worden er geregeld boeken op de markt gebracht, die niet helemaal zuiver zijn. De mens wil nu eenmaal zijn eigen problemen, de problemen van vandaag, zo opgedist zien, dat ze hem niet nóg meer angst inboezemen, maar dat ze hem eerder aantrekken dan afstoten dat ze hem met het leven verzoenen. De mens zoekt romantiek in het leven, en die romantiek vraagt hij van zijn kunstenaars, in de eerste plaats in de theaters, in de tweede plaats in de boeken. Dat vleugje Kitsch redt hem. Het is het bouquet van zijn wijn. En daar is fiiets op tegen. Integendeel. Men kan er alleen maar vóór zijn. Maar pure Kitsch dreigt in de actuali teit weer even onaantrekkelijk te zijh als pure Kunst. Hoewelde roman van Rey d'A q u i 1 a. getiteld „L o a n g o" (de naam van een eilandje in de Stille Zuidzee), uit gegeven door de N.V. Bom te Assen, toch weer van een soort pure Kitsch is, die Stedelijk Museum te Amsterdam breidt uit Weldra zal begonnen worden met de bouw, van nieuwe tentoonstellingsruimte in de tuin van het Stedelijk Museum te Amsterdam. Het bijgebouw wordt 42 meter lang en bijna veertien meter breed en het krijgt twee ver diepingen. zodat er twee nieuwe zalen ko men, groter dan de zogenaamde erezaal in het huidige gebouw. Het musepm van Aziatische kunst, dat in de benedenverdieping van het Stedelijk Mu seum is gevestigd, zal worden overgebracht naar het Rijksmuseum. De uitbreiding geschiedt met gelden uit het legaat Braat. dat de gemeente Amster dam gesc!|onken werd. Ontwaken Glashelder wonder der onsterflijkheid! O dochtertje, dat aan de dood ontrezen, met ogen vochtig en verbaasd in deze j bewogener. herschapen werkelijkheid mag binnentreden: zie het blanke laken, je beker tot de rand met melk gevuld, de rode vruchten die naar wasdom smaken, en o. het roerloos ongeduld, waarmee het warme brood des levenn wacht op hen, die wederkeren uit de nacht. Op deze grens van sluimer en ontwaken wordeh de dingen, die je handen raken, van heldere onsterflijkheid vervuld. Door ANDREW MACKENZIE 11) Meeitentijds wu Wilks de enige bediende in huis. behalve wanneer er een feest ge houden werd. bij we'.ke gelegenheden Broo ke een hele staf personeel er op na hield, aangesteld via een bemiddelingsbureau. De vingerafdrukken-specialisten van Scotland-Yard waren inmiddels gearriveerd. Maar zij konden niets anders vertellen, dan dat de dief handschoenen moest hebben ge dragen. want er waren geen vingerafdruk ken te ontdekken, die met de inbraak ta V,w j konden staan. Nadat Dale weggegaan was om de portier ondervragen en anderen, die wellicht ~mand naar binnen hadden kunnen zien Ran. schonk Jeremy zich een stevige whis- v-soda in. Mary bedankte voor gen glas. - Nu en dan vroeg ik me af. of die in- •Mcteur mij te pakken probeerde te krijgen «I de dief. merkte hij droog op „T Ik geloof niet. dat hij achterdochtig wa* •'leen meer verrast door zo'n grote hoeveel- 8«a biljetten vsn een pond. Ik wou dat ik het hem niet verteld had. Brooke begon door de salon te ijsberen. Ik was er trouwens al tegen, om ScotlandI Yard te waarschuwen. Nu gaan ze natuurluk Pe ter ook nog aan de tand voelen. Dat geld is al dat rumoer niet waard. Maar je laat je toch niet zomaar i500 pond afhandig maken? protesteerde Mary verontwaardigd. Niet? Voor mij is het heus geen groot bedrag Maar enfin, laten we naar Percy Bilton gaan. Hij zal zich al wel afvragen, waar we blijven. Percy Bilton bleek een grote, vrij onbete kenende figuur te zijn. maar hij had een in nemende lach. ZUn vader een van de rUk- sten in den lande, gaf hem een voldoende inkomen om de vertrekken te bewonen waar het partUtje gegeven werd vijfti" personen bevonden zich nogal opge propt in de zitkamer. Zo te oordelen naar het lawaai dat daar heerste, we» er nogal wat gedronken. Mary vond zichzelf al spoe dig. na bekomen te zijn van een eerste 1311/12 Elke dag en nacht viel ei sneeuw. Dat werd wel wat veel van het goede de straten lagen onder 'n dikke laag. Het was wat moeilijk om te lopen en om de deur uit te komen. Ik weet 'n mooi werkje voor jullie, zei oom Tripje. Je moest maar eens wat gaan sneeuwruimen voor de deur. anders kunnen we er vandaag of morgen niet meer uit! Nou zo erg was het natuurlijk nog niet; maar het kon toch geen kwaad, gis ze eens wat schoonveegden voor het huis. Dus maakte oom Tripje enkele sneeuw schuivers van stokken en plankjes, en schrik, in gesprek met een grote, stevig ge bouwde, kale man, die. enigszins onvast staande, haar nogal vrijpostig met „Zo rooie aansprak en informeerde of bij haar al eer der hefl ontmoet. Zou dat nodig zUn? vroeg Mary. Natuurlijk. Ik kom overal en zie overal dezelfde mensen. Kan me nauwelijks herin neren. dat ik de laatste tijd een nieuw ge zicht zag. Ik werd hier geïntroduceerd door Je remy Brooke. De man floot zachtjes voor zich heen. Brooke, de mysterieuze. Liters geld zeg en hij giet het weg of het water ia. Nie mand weet eigenlUk goed Wie hij is. Weet UI dat soms? Ik ook niet. gaf Mary lachend toe. En wie zijn eigenlijk zijn vrienden. Dozijnen kennissen gaan naar zUn fuiven, maar ik geloof niet. dat hij met iemand an ders werkelijk intiem bevriend is dan met Peter Tumbull. Kijk hem daar nou staan. Gezicht als een masker, waar je niets wijzer, van wordt. Jeremy stond te praten met een platina blonde schone, die voortdurend iets te luid giegelde. Ze stond hem met smachtende ogen aan te kijken en probeerde zo vriende lijk en aantrekkelijk mogelijk te doen. Hoe wel Jeremy beleefd teruglachte, maakte hij geen ogenblik aanstalten om op haar pogin gen in te gaan. Hij verontschuldigde zich daarmee gewapend gingen de jongens aan de slag Ze konden darmee prachtig de dikke laag sneeuw opzij schuiven, op scheppen cn de stoep vrijmaken. En dat deden ze dan ook. met veel plezier en ijver. De sneeuwvlokken stoven hun om de oren, zo gingen ze aan 't scheppen en schuiven. Bunkie was er zo in verdiept, dat hij de bergjes sneeuw Vergat, die hijzelf achter zich had neergegooidOp een ogenblik deed hij een stap achteruit, en toen lag Hij plotseling op z'n rug Hahalachte Rick plagend. Ga je zwemmen, Bunkie alleraangenaamst aandoet. Met de heerlijk ste automobielen en de verrukkelijkste jach ten jaagt men in dat boek met de hoofd persoon mee door de wereld, tot men mee schipbreuk lijdt op de riffen van een ko raaleiland. Een korte Robinsonadeen dan begint een beklemmende episode met melaatse inboorlingen, die er afschuwe lijke plechtigheden op na houden. Dat zou beangstigend en wéér kunnen zijn (en ein delijk eens geen romantische Kitsch van het bovenste plankje), maar de schrijfster neemt de gelegenheid terstond waar om u terstond een tafereel voor ogen te toveren, dat één en al vervalsing is en dat u ten slotte dan ook alleen maar lekker doet grie zelen zonder dat u zich van die lepralijders ook maar een biet behoeft aan te trekken. En dandan de ontmoeting tussen ds jeugdige mannelijke Robinson en het schat tige pin up-Vrijdagje met het satijnen huidje, het dochtertje van een overleden opperhoofd, dat in de hut van een Westerse kluizenaar is opgevoed en every inch a lady is geworden, al huppelt zij als een hinde dpor het bos. Kostelijker Kitsch dan de verloving tussen de aangespoelde jongeling en dit hertendiefje is niet denkbaar. Alle realiteit is daar volmaakt zoek. laat staan wat Achter de realiteit leeftMaar wacht even! De schrijfster weet dit zoete bedrog ook weer zo op te dissen, dat een diepzinnig denkend mens net zo goed aan zijn trek komt. De realiteit Achter deze romantiek is de wilskracht van de moeder van de hoofd persoon, die haar zoon tot in de dood blijft besturen. Hoe dat gaat onthult de roman zeer bescheiden. En als de Robinsonade achter de rug is te vroeg, o. te vroeg! dAn begint er een nieuw hoofdstuk in het leven van de hoofdpersoop. Zijn Vrij dagje is hij kwijtgeraakt, maar de lepra heeft hij geërfd. En nu plotseling begrijpt hij, dat er voor hem in de Stille Zuidzee een taak is weggelegd. Hij inspireert zich op Albert Schweitzer en gaat terug naar Loango. F.n nu zou dan eindelijk een goed boek kunnen beginnen. Maar de schrijfster sluit haar roman dan maar liever af. Terecht, want er valt niets meer te dromen en te fantaseren en te vervalsen. Haar rijk is uit waar het rijk van de waarachtigheid begint. op het gebied van de beeldende kunst een geraffineerde tentoonstelling niet kon laten zien. iftl. wat nu precies Kunst is en wat Kitsch, dat leert u deze roman. Tenminste, voor de helft. De roman „Loango" leert immers niet wat Kunst is, maar wel, bladzij voor bladzij, regel voor regel zelfs, wat Kitsch is. En daarom ls ..Loango' een uitermate leerzaam boek Zelden is in de Nederlandse taal een boek verschenen dat zo puur behaagziek is, dat zo volmaakt tot in de kleinste bijzon derheden, „lekker" wil zijn. Wie niet zeker is in zijn smaak, moet bepaald „Loango" lezen, niet om zijn smaak geheél te bedel ven, maar om zijn smaak te verbeteren, on er gewoon een sport van te maken, te zien en te proeven waar de schrijfster haar ver fijnde vervalsingen heeft gepleegd. Ik neem aan hoogst onopzettelijk, want dit boek is geboren uit een deerniswekkende hunkering naar romantiek. Het is als zodanig, een kos telijk „document humain", waard om in letterlievende kringen te worden voorge lezen. opdat ieder der aanwezigeri alinea na alinea er zijn (of haar) commentaar op kan geven, wat een opbouwend gezelschapsspel zou kunnen zijn. Daarom moest ook eens een boek als dit in deze rubriek worden be sproken door iemand, die best begrijpt, dat de wereld niet zonder Kitsch kan en dat er zelfs elementen van Kitsch in de schoon ste scheppingen van de menselijke geest voorkomen, iemand die zélf zich door Kitsch kan laten imponeren, maar die zich met dit boek alleen maar Innig heeft geamu seerd. W. WAGENER kui ger is. de 4.5 pet obligaties van de Provin ciale ElectriciteitmaatschapiiUen. De N.- Rrabantse. de Gelderse en de Zeeuwse hanthaven eich nauwelijks even boven of op de parikoera, sodat ook hier „het vet ven de ketel'' is. Het feit dat deze week ook op de Aan delenmarkt heel waf aanbod moest worden verwerkt, duidt er wel op. dat hoewel er op korte termijn thans veel geld beschikbaar is. mede als gevoljf van de gunstige ontwik keling van de handelsbalans, het aanbod van geld voor meer permanente belegging nog vrij beperkt blijft. Ook de plaatsing van 4.5 pet en 5 pet pandbrieven schijnt tot dusver niet aan de verwachtingen te voldoen en zo bezien, staat het er voor 1952 met de woning, bouw niet gunstig voor. Onvoldoende kapitaalvorming AT de kapitaalmarkt betreft, op de beurs meent men uit het matig succes van de jongste obligatie-uitgiften te moeten afleiden, dat de rentestand de neiging heeft om nog iets aan te trekken, hetgeen ook al leszins begrijpelijk is, omdat tegenover de grote kapitaalbehoeften, welke er met name bij de lagere overheidsorganen en het be- drijfslevenv bestaan, de kapitaalvorming in ons land onvoldoende is. Voor zover deze ka pitaalvorming plaatsvindt bij de grote in dustriële ondernemingen, worden de geld middelen voor zelffinanciering gereserveerd, waartoe de regering, als bekend, thans ook de provinciale en gemeentelijke electrici- teitsbedrijven wil in staat stellen door een drastische verhoging van de tarieven. Msar uit de aandelenemissies van Philips. Lever- bros-Unüover en de obligatie-uitgifte van de AKU blijkt wel, dat de zelffinanciering niet voldoende ls om in de kapitaalbehoef ten voor de noodzakelijke vernieuwing en verbetering van de productiemiddelen en de expansi# van het bedrijf te voorzien. En dat de minister van Financien ongetwij feld tegen zijn economisch en monetair standpunt in, heeft toegestaan met geleend geld op nieuwe aandelen-uitgiften in te schrijven, bewijst wel hoezeer hij thans van tweeën gedrongen wordt. Aan de ene kant wenst hij een beperking van het bedrijfs- crediet ter handhaving van het monetair evenwicht en de verbetering van de beta lingsbalans. aan de andere kant ziet hij de noodzakelijkheid in van een verdere be- drijfsexpansie tot verhoging van de pro ductie en de bestrijding van de werkloosheid welke thans als bekend niet onaanzienlijk groter is dan een jaar geléden. Uit de onlangs verschenen derde Indus trialisatienota' is gebleken, dat het van 1 Jan. 1948 tot 30 Juni 1951 in totaal geïnves teerde bedrag rond 4.5 milliard heeft be dragen, wat wil zeggen dat het ca 300 millioen is achtergebleven bij het schema dat voor de periode 1 JAn. 1948 tot 30 Juni 1952 was opgesteld 5800 millioen). De moeilijke positie, waarin ons Jand op dit punt verkeert, blijkt uit deze cijfers wel duidelijk en de pogingen, welke thans wor den aangewend om op andere wijze de pro ductie te verhogen zijn daarvan een uit vloeisel. De menselijke factor in het bedrijf "Deeds geruime tijd geeft men zich er re kenschap van, dat de productiviteit van het bedrijfsleven in one land bij die van sommige andere landen en met name bij die in de V.g. ten achter staat. Met minder dan 7'van de wereldbevolking bedraagt de Amerikaanse productie ongeveer 40 pet van die van de gehele wereld in verband waar mede het opmerkelijk is. dat Amerika ook 40'van de opgewekte wereldenergie voor haar rekening neemt Een Amerikaans pro fessor schrijft dit verschijnsel o.m. toe aan de veiligheid van persoon en goed. waardoor de investering in productieve projecten wordt bevorderd, aan de afwezigheid van sociaal gescheiden bevolkingsgroepen, waar door het voor iedereen in Amerika mogelijk is om omhoog te klimmen, aan de. grote middenklasse, de hoge lonen en een koop krachtige arbeidersklasse, terwijl een aan tal Franse specialisten na een studietocht van drie maanden constateerde, dat de Amerikaanse arbeider, ondanks het feit dat hij zich heeft aangepast aan een ver gevorderd systeem van arbeidsverdeling, zijn personaliteit heeft behouden, niet het minst doordat aan het menselijk aspect bij het werk de grootste aandacht wordt be steed. In de Amerikaanse bedrijven, zo heet het. schijnen de technische factoren voor 20 pet en de menselijke factoren voor 80 pet bij te dragen tot de verhoging van de pro ductiviteit. TF/e hebben dit wel eens anders gehoord maar in elk geval karf worden toege juicht dat aan deze kant van de zaak de laatste tijd in ons land meer aandacht wordt geschonken. In ziin prae-advies voor de Vereniging voor Staathuishoudkunde be pleit mr Berger, de Rijksbemiddelaar, het geven van algemeen economische en be drijfsorganisatorische voorlichting, maar ook de terugkeer tot gedifferentieerde lo nen, prestatiebeloningen, en zelfs het vier- ploegenstelsel, omdat anders bepaalde in dustrieën de concurrentie met het buiten land niet kunnen volhouden en het alterna tief dan is werkloosheid of emigratie. Bij de voortgaande vertechnisering van de arbeid is het ook in het belang van de geestelijke volksgezondheid, dat aan de menselijke fac tor in het bedrijfsleven meer aandacht wordt besteed en naar middelen wordt gezocht om tussen de drie componenten van het pro ductieproces. werkgever, kapitaal en arbeid, een zo groot mogelijke samenwerking te verkrijgen. Aan de productiviteit det be drijven. de persoonlijke welstand van de werknemer en de economische positie van ons land kan dit slechts ten goede komen. Kapitaalnoood dringt tot nieuwe middelen voor de vergroting ven de productiviteit. zodra zich daartoe een mogelijkheid voor deed. t - Zie je wel. protesteerde de grote man. hij behandelt ze allemaal of ze lucht zijn. Stelt nooit belang in iemand persoonlijk, maar zoekt altijd een heel stel mensen als gezelschap uit. Nu heeft hij jou bijvoorbeeld hier gebracht, maar denk je dat hij zieh met je bemoeit? Niet dat me dat spijt. maar.... Terwijl hij zich omdraaide om zijn *l>» nog eens te vullen, slaagde Mary er in te ontkomen. Het kwam haar allemaal nogal wonderlijk voor. wat ze hoorde. Maar voor dat ze haar ervaringen kon overdenken, had haar gastheer beslag op hasr gelegd, om haar aan andere gasten voor te stellen. Mary amuseerde zich wel. terwijl zij telker.s invitaties moest afslaan om te gaan dineren of te souperen of om cocktailparties bij te wonen. Overigens begreep zij zelf niet helemaal, waarom ze al die invitaties afsloeg Een paar dagen geleden nog maar zou ze ze met graagte hebben geaccepteerd, want de eer ste dagen in Londen hadden haar wat een zaam toegeschenen. Misschien waren de slechte voorgevoelens van zo kort geleden nog niet geheel overwonnen, zodat die vrije vrolijkheid haar w »t ongepast voorkwam. Plotseling vond zij Jeremy weer aan haar zijde. Ik wou me niet 't monopolie van jouw gezelschap aanmatigen, daarom heb ik je maar laten gaan. Ik heb gezien, dat Percy 1C aan verschillende gaaten heeft voorge steld. Maar je ziet er niet uit, alsof je je machtig amuseert. Och. in bepaald opzicht toch wel. Maar ik voel me wat onzeker. Misschien ls het de mtc. want het lijkt hier wel een oven. Ik zal je thuis brengen. Ik kreeg net een telefoontje van Peter, dat hij me '.eis te vertellen heeft. Ik denk zelfs dat het beter is. als we maar direct eerst naar mijn huis gaan. Wanneer kreeg je dat telefoontje? vroeg Mary, terwijl Jeremy zijn auto door het drukke verkeer van Oxfordstreet loodste VlaJc voordat ik weer bij je kwam HU zou me niet hebben gebeld, als het niet strikt noodzakelijk was geweest. Die ouwe Peter kan een grote dwaas zijn. maar wan neer het nodig is. weet hij deksels goed wat hij doet. En hij was nogal ernstig, zo te ho ren. De auto draaide Grosvenor Square op Dezelfde bange voorgevoelens van die mid dag maakten zich weer van Mary meester. onaangenaams Jeremy wachtte. Jeremy ik voel dat er iets mis ie. Noneens Wat bedoel je? Ik heb een gevoel alsof.0. lgat maar Een vrouw heeft wel meer van die gevoe lens, die niet onder woorden nto te bren gen. Ga naar boven en kom me dan vertel len of alles in orde is Natuurlijk ia allee in orde. Ik sprak Toch ga je naar boven en kom je ne vertellen, det alles oké is T"remy lachte. Kom mee en overtuig jezelf. Dan kan je rustiger naar huis gaan. Mary was niet van plan geweest, mee naar binnen te gaan, maar ze kon nu haar gevoelens niet weerstaan- Je zult straks om jezelf lachen. Petnr is natuurlijk in orde. Jeremy ontsloot de deur. Hallo. Peter Geen antwoord. Het bleef doodstil in de woning. Mary rilde. Peter, riep Jeremy voor een tweede maal. maar ook ditmaal bleef een antwoord uit Jeremy stond op het punt naar de dak tuin te gaan. toen hij bemerkte dat de ueur naar zijn zitkamer niet geheel gesloten wa». Een snelle stap en hij wierp de deur wijd open. Toen hij weer omkeek naar Mary, was al het bloed uit zijn gezicht weggetrok ken Dit moet je liever niet zien. Mary. Het was voor het eerst dat Mary hem met on vit te stem hoorde spreken. Zij lette niet op zijn woorden. Langs hem heen zag Mary een lichaam op de grond liggen Peter Turnbull whs dood. (Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1951 | | pagina 5