i Werk van Goudse schilder tentoongesteld Australië komt alleen voor immigranten al hutóen tekort Sumatraanse boeren hebben liever kip dan gouden eieren Brandweer vocht tegen vuurzee en tegen chloordanipen Alice in Wonderland, Disney's nieuwe tekenfilm Ereprijs- en Speenkruidstraat hebben bewoners gekregen JW Dwalend in stof en modder door het ingewand der aardé Gevaarlijke brand aan Kattensingel Zeeppoederfabriek ging geheel verlorei Tien personen bedwelmd en drie gewond Georgette Hagedoorn voor het Nut Jan Schouten ziet het verleden als ideaal Terugverlangen PASEN Ingezonden Stukken Vroeger weggaan bij Mrttheus Passion BovendienLente symphonie Tastbare werkelijkheid Taak voor allen I t Verhuizingen binnen de gemeente 'n Heit je voor een karweitje 50 JAAR NEDERLANDSE STAATSMIJNEN Vierhonderd meter diep ratelt het geweld van de afbouwliamers Critiek op Omzetbelasting Vragen in de Kamer over dreigende staking van bakkersgezellen Dalende wolprijzen Scheveningen tooit zich voor het nieuwe seizoen TER GELEGENHEID VAN ZIJN STERFDAG ZAMENHOF, de vader van 't Esperanto (door prof. dr Edmond PrioatJ KROTT^NSTAD BIJ LA PEROUSE Prefabs uit Nederland vaak van inferieure kwaliteit Vliegtuigramp bij Porto Rico Strijd om de grond van Sumatra's Oostkust Reizende tentoonstelling over padvindstersleven Duur wonen Klachten Roofbouw Engeland op zijn hoede voor zakentrucs in de bloembollenhandel Onoplosbaar, probleem TWEEDE BLAD - PAGINA 2 GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 12 APRIL 1952 Een donkere rookzuil, die In de klare voorjaarslucht opsteeg, vertelde al van dat het raak was by de brand, die gistermiddag omstreeks half twee op de Katteni. is uitgebrpken. Wie er dichter by kon komen, kon constateren, dat deze rookkoloid vuurhaard verborg, die met grote hevigheid om zich heen greep. Een fabriek van L poeder werd in de as gelegd en het is alleen aan het onverschrokken werk va\ brandweer, die voor een zeer moeityke taak stond, te danken, dat het vuur van c aangrenzende kistenfabriek slechts een klein gedeelte in zyn greep kon krygen. Er Is t schade van 150.000 aangericht. Tijdens het schaftuur, toen niemand aan wezig was. is brand uitgebroken ln een houten loods naast de zeeppoederfabriek en chemicalienhandel „Gouda" van de firma J. vaj? Leeuwen en J. Vergeer. Dit bedrijf is achttfr de panden aan de Kattensingel tus sen de Nieuwe Vaart en de Van Strijenstraat gevestigd. Het vormde een groot complex en besloeg vier gebouwen, de eigenlijke fa briek, een ijzeren loods van drie verdiepin gen voorv magazijn en twee houten gebou wen, waarin de voorraad was opgeslagen. Zo snel greep 'het vuur om zich heen. dat al heel spoedig de brand zich tot het gehele complex had uitgebreid en zich ook mede deelde aan het aangebouwde houten ge bouw. waarin gevestigd de zagerij en de opslagplaats van aangevoerd hout er lag zeventig kubieke meter van de N.V. Kistenfabriek J. de Jong Zn. Mlet was een angstige situatie, waarvoor ere met twee motorspuiten uitgerukte brand weer zich gesteld zag. In de eerste plaats was daar ,de moeilijke ligging van de in elkaar lopende opstallen van twee bedrijven. Het was maar goed. dat het dag was. want bij donker had men tn de doolhof bezwaar lijk de weg kunnen vinden. Bij de ingewlk- kélde situatie kwam. dat de houten gebou- n en de voorraad hout het vuur steeds meer aanwakkerde. Naast de zorg* voor de blussing stond de. brandweer bovendien vóór de taskverdere uitbreiding te voor komen tot het overig gedeelte van de kis tenfabriek. Vlak bij de gebouwen, die in brand stonden, staat de kistenmakerij gélukkjg een stenen gebouw en boven dien is er de opslagruimte van gezaagd höut. Van het uitgestrekt bedrijf van de firma De Jong brandde een betrekkelijk klein gedeelte, maar er dreigde ernstig ge vaar voor de overige eigendommen, die met de brandbare inventaris gemakkelijk in het vuur hadden kunnen worden opgenomen. Alsof de situatie op zichzelf al niet ern stig genoeg was, kwamen er nog bij de zor gen, die de voorraad van de zeeppoeder fabriek gaf. F,r lagen voor honderdduizend gulden allerhande chemicaliën en mand flessen biet zout-, zwavel- en azijnzuur in de magazijnen en op het fabrieksterrein op geslagen en bovendien bevatte de ijzeren loodsvele vaten met vetzuren. In tweeërlei opzicht gaf de voorraad moeilijkheden. In de eerste plaats dreigde de inventaris de kracht van het óuur te vergroten en daarom was het gelukkig, dat het personeel van de in de nabijheid geves tigde Goudse Machinefabriek als zeer ge waardeerde burenhulp toeschoot om zoveel mogelijk van de voorraad naar buiten te brengen Aan de achte-rkant van het ge bouw werden talloze vaten in veiligheid gerold. De tweede handicap trof de brandweer zelf. Door de vermenging van het blu/water met de chemicaliën ontstonden -chloordam- pen. die het de blussers hard te verduren gaven. Tien stralen Tien stralen wierpen 3500 liter water iplnuut in de vuurzee, die aanvanki nauwelijks te temperen scheen en steeds groter omvangjfaannam. Over grote opper vlakte joegen de vlammen voort. 'Zo drei gend was de situatie, dat de opperbrand- meester, ir A. L. de Vos tot Nederveen Cappel, de assistentie inriep van de Wad- dinxveense brandweer, die zich onder com mando van de heer H. Schutte met haar raooie nieuwe spuit naar Gouda spoedde. Bij haar komst evenwel was de slag reeds beslist. Het doortastend optrede" van de Goudse brandweer had het succes opge leverd, dat het vuur kon worden ingeslo ten en wel duurde het nog geruime tijd eer aan de heerschappij een einde kon wor den gemaakt, maar het gevaar voor verdere uitbreiding naar de kistenfabriek was be zworen. Daardoor kon de Waddlnxveense spuit in reserve worden gehouden. Haar manschappen hebben evenwel een steentje aan de blussing kunnen bijdragen. Veel hulp was trouwens nodig, daar door de chloordampen telkens opnieuw brand weerlieden bedwelmd raakten en op ver haal moesten worden gebracht voor zij hun taak konden voortzetten. De E.H.B.O. en vrouwen van het brandweerpersoneel boden de behulpzame hand. Een goed middel was het drinken van melk, die van de zuivel fabriek De Producent in flinke hoeveelheid werd aangevoerd en aanvankelijk ook door buren werd aangeboden. In totaal hebben tien brandweerlieden en helpers het te kwaad gekregen. In alle gevallen was het leed spoedig geleden. Bovendien zijn nog drie personen, die bij de blussing hielpen, gewond geraakt. Twee hadden een gat in het hoofd en één een verwonding aan de vinger. De EHBO heeft hen behandeld. Na een uur hard werken was het vuur bedwongen, al is de brandweer nadien nog uren in touw geweest. De zeeppoederfabriek met de bijgebouwen is geheel uitgebrand. Slechts de geraamten zijn overgebleven. Een groot deel van de voorraad ging verloren. Van de kistenfabriek kreeg de belendende vleugel veel schade. Uit de «zagerij konden de motoren van enige der Kiht machines worden gered voor het gebouw in vlammen stond. Door de hitte ontstond kortsluiting in de electriciteitskabel. waardoor de bedrijven en de woningen op het eerste gedeelte van de Kattensingel enige uren geen atroom hadden. De oorzaak van de brand is onbekend. Deskundigen van de brandweerinspectie stellen een onderzoek in. Wethouder E. A. Polet, de commissaris van politie, de heer C. Hess en de directeur van het energie bedrijf, ir H. L. ten Cate waren op het ter rein van de brand aanwezig. De politie zorgde voor de omlegging van het verkeer en hiéld de duizenden toeschouwers op een afstam!. Beide bedrijven waren tegen brandschade, maar niat tegen bedrijfsschade verzekerd. De schade aan gebouwen, machines en voorraden is belangrijk en wordt in totaal geschat op 150.000. De gebouwen van de zeeppoederfabriek waren eigendom vati de Goudse Machinefabriek. Waterpolo. POLOPROGRAMMA. Dinsdag wortlen voor de wintercompetitie1 van de kring Gouda gespeeld: B.Z.C.— Gouwe (dames). BZ. C—Gouwe (heren). S.Z.P.C.—G.Z.C. 3 (heren), G.Z.C. c—Gouwe a (adspiranten). Voortreffelijke cabaretavond „De eerste maal voel je jezelf als iemand, die voor de leeuwen wordt geworpen, de tweede maal ben je alleen maar een beetje zenuwachtig en de derde maal vindt je 't prettig. Gewoon, prettig, om voor zo'n volle zaal te staan." En de vol le'zaal met Jfeden van het de partement Gouda van de Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen dacht: ,,De eerste maal denk je, wat moet dat worden: de tweede maal hoop je. dat het weer zo goed is als de eerste'keer en vanavond weten we zeker, dat we weer iets krijgen: dat het beste van het beste is op het gebied van 't cabaret." Het programma werd verzorgd door Georgette Hagedoorn. 'zeg maar gewoon weg/ Georgette, met Pierre Verdonck aan de Vleugel In een tempo .dat bijna geen adnmpauze toeliet, werd een schat van geestige liedjes door Thalia gestrooid en het was soms de vraag, hoe lang Georgette dit zou kunnen volhouden Tal van figu ren uit het internationale chanson-repér- toire verdrongen elkaar op het toneel: de prinses-met-een-liefde en een boze vader uit de Middeleeuwen, het Drentse boeren meisje, dat haar minnaars de revuè laat passeren. Katrijn uit de poppenkast, ge zongen en gespeeld als levende pop, de hele stam-bevolking van een Parijs café-terras je, het was allemaal knap. heel erg knap. Met een enkel gebaar, een kleine veran dering aan het costuum. de stem een toon hoger of lager, en daar stond weer een nieuwe figuur, aan alle kanten gesteund door een flitsende, onnavolgbare, rake mimiek .Elk gebaar was precies op tijd juist afgemeten en misschien moeten teruggaan tot Buziau om iemand te vi den. die dit genre zo tot in de perfect beheerst. Uit de tijd van Naatje op de Dam en de paardentram zong Georgette ..Hagedoorn" 'n Jongmens heeft zich opgehangen", in dertijd een triomflied van Judels. Daarna volgden Pisuisse en Louis Davids e# .het slotliedje was van Annie Schmidt, de nieuwse ster onder de humoristisch schrij vende vrouwen: „Slaap, kindje slaap'. Wat een esprit, wat epn uitbijiting vsm alle uitdrukkingsmogelijkheden. En dan nog te zorgen, dak. het programma nergens een inzinking vertoont. Natuurlijk was de ganse zaal opgetogen. Haast uitbundig heeft men dank gebracht: er waren bloemen, er waren stroopwafels en er was nog een verzoek om een toegift. Pierre Verdortck kroop weer achter de vleugel en even fris en met evenveel energie als was het een openingsnummer, werd dit verzoeknummer gebracht. 'tWas een buitengewone avond, deze vijfde en laatste Nutsavond. Puzzle winnaars Er zaten nogal lastige woorden ln de kruiswoordpuzzle van verleden week. Kleine woorden, waarover men soms lang moest nadenken. Maar velen zijn er achter gekomen. Winnaars zijn: A. de Jong; Friedmann- Stichting, Bergweg, te Hilversum (prijs van ƒ5); en C. Verdouw. Lethmaetstraat 9 te Gouda en J. Bos, Krugerlaan 33a te Gouda 'ieder ƒ2.50). De prijzen kunnen aan oils bureau wor den afgehaald of worden op verzoek toe gezonden. TS77E DE ONTWIKKELING van de Europese beeldende kunst tracht te overzien zal al heel spoedig tot de conclusie komen, dat er steeds, ondanks het verschil in geestelijke achtergrond, opvatting en uitdrukkingswijze in de onderscheidene perioden, werken van blijvende geldigheid zijn ontstaan. InderdaadDie Kunst ist überall am Ziel" (de kunst bereikt haar doel overal), maar dit betekent niet. dat de kunstenaar de uitdrukkingsvorm van een vroegere periode zou kunnen over nemen en daarin onvergankelijke werken zou kunnen scheppen. Hij staat immers steeds in zijn eigen t\jd, doorleeft er de spanningen, problemen en verlangens van "I n naarmate deze van die uit een vonge periode verschillen, zal ook zijn kunst zinnige prestatie een ander, een duidelijk aanwijsbaar eigentijds karakter hebben. Maar wat. als de kunstenaar leeft in een spanning tegen zijn eigen tijd. als hij daar van, noch de neigingen en intenties, noch de kunstvormen aanvaarden kan? Wat. in dien hij ergens in het verleden een periode ontdekt, die hij als ideaal gaat zien tegen over het verwerpelijk eigentijdse? Dan zal hij er voor hebben te waken, dat zijn heim wee hem niet vervoert tot een illusie. Deze namelijk: dat het aan een later geborene gegeven zou zijn deel te hebben aan de le vensvormen en de levensstijl van een vroe gere tijd. de illusie, dat de historié her haalbaar is. Hij zal zijn heimwee moeten integreren in een leven, dat open blijft op de eigen tijd en naarmate hij dat minder vermag, zal het zijn kunst aan werkelijke voedingsbodem gaan ontbreken. Dat net heimwee niet vreemd is aan de artistieke houding van onze stadgenoot H. Jan Schouten, wordt door zijn expositie, Jie vanmiddag in het museum „Het Catha- na Gasthuis" geopend is, wel duidelijk ge takt. Wat hem voor de geest staat, is Wt ideaal van een ingetogen en vroom kun stenaarschap, dat vanzelf een zinvolle plaats in de samenleving verkrijgt, omdat het de wereld ais Gods wereld vertolkt Het is niet voor niets, dat deze schilder in de achtergrond van zijn grote Zelfportret een nis met een heiligenbeeldje en ®tn prent met het opschrift „Het leven van Wil- tekenis, dat de gestalte in de kamerjas zo librord" aanbrengt. Het is niet zonder be- rijzig werd gezien, als gold het hier ook nog de uitbeelding van een geestelijk ridder. Want dat is het precies wat Schouten wil: ambachtelijkheid, geadeld tot geestelijk rid derschap. Maar ergens wordt in een werk" als dit de onmacht voelbaar. Men wordt gewaar, dat de kunstenaar beseft, dat deze droom van een in wezen Middeleeuws kun stenaarschap in onze tijd onvervulbaar is. De innerlijke .houding van dit werk is die van een weemoedig terugverlangen, is zeer verwant aan die van de negentiende- eeuwsè Romantiek. Trouwens, dit geldt voor vele van de ge- exposeer^» schilderijen, ook wat hun stijl betreft. Ze hebben veelal de donkere ate- liertoon, die herinnert aan de periode, voor dat het Franse impressionisme de moge lijkheid van het schilderen in een open en heldere klem- demonstreerde, Schouten grijpt terug naar de vorige eeuw en vandaar naar de vijftiende. Ongetwijfeld spreken zijn voorkeur voor een minutieuze schilder wijze en zijn grotere ontvankelijkheid voor toon dan voor kleur in deze gerichtheid een woordje mee. Deze, schilderkunstige vlucht uit de tijd nu Schijnt door sommige onderwerpen nog weer in bijzondere mate in de hand ge werkt te zijn. In Spanje, waar hy geruime tijd verbleef, werd de schilder vooral ge troffen door de sombere grootsheid en woeste verlatenheid van de berglandschap pen en de schilderyen naar deze motieven Rioja Espana, Vista General en vooral het krachtige en ruime Rotslandschap in Spanje zouden op een tentoonstelling van romantische kunst lang geen alecht figuur maken. In „De burcht Penafil" gleed hij echter uit naar het theatrale en onevenwichtige: daar kwaman de dreigende Greco-lucht en de helverlichte rotsen in een al te pathe tisch geaccuenteerde tegenstelling, terwij] de burchtrulne en de lucht elkanders wer king te niet doen: plastisch en ruimteschep pend de eerste, ruimtevemletigend de laat ste. Doch tot dergelijke misgrepen komt Schouten niet vaak, daarvoor is zijn bezin ning ov^r het algemeen te groot. Zeker is die voortdurend bemerkbaar in een groep werken, \wiarin iets van het le vensgevoel van de eiw»n tijd wil gaan door klinken. Het zijn stillevens als „Het Net", of stillevensaqbtig geziene landschapsvoor- gronden als „De Drie Schedels", die door hun nadruk op de vergankelijkheid der din gen even aan Raoul Hynckes kunnen doen denken. Evenals by deze schilder vinden we hier een heel arsenaal van gebroken ste nen, ingestort metselwerk, gebroken tak ken, verdorde bladereif, achedels, potscher ven en al wat maar dienatig kan zijn em er de weg van alle stof aan te demonstre ren. Doch verder gaat de overeenkomst zeker niet. En vertel eens, bent u al klaar met de schoonmaak? In de recentie over de uitvoering van de Mattheus-Passion in de Goudse Sint Jans- kerk kwam een opmerking voor over het storende element van het vroeger weggaan van enige jongelui. Dit is inderdaad hinder lijk. De betreffende personen betreuren)) zelf ook. dat ze voor anderen storend zijn. Maar ze betreuren het ook, dat ze gedwon gen- waren om op eenf van de mooiste mo menten de kerk te moeten verlaten. Want wat is het geval? De bezoeker? uit de gemeenten Moordrecht en Nieuwerkerk en misschien ook nog wel uit andere plaat se#, die aangewezen zijn op reizen per bus, moesten met de laatste bus van kwart voor elf mede. Dus waren ze genoodzaakt even eerder weg te gaan. Er waa op gerekend dat de uitvoering on geveer halfelf zou zijn afgelopen. Dat het echter later is geworden, is de oorzaak dat sommigen eerder moesten vertrekken. Veel meer storend wa^iet, dat in de pauze velen van hun P'^^yjU^n gegaan Schouwburg Bioscoop. Na Sneeuwwitje en Assepoester nu Alice in Wonderland. En na Robbeneiland en Bevervallei, de Lente symphonie. Men kan na het verlaten vgn dé bioscoop'in tweestrijd g^aan van welke van de twee "films „AUcê**"of „Lentesymphonie" men het eerst zal gaan vertellen. Louter en alleen uit chronologisch oogpunt: eerst de Lentesymphonie. Walt Disney's camera speurt hier op enkele vierkante meters grond naar de verborgen schoonheid en het geheimzinnige leven in de natuur. Schoon heid van lijn, kleur en vorm, temlwden waarvan de strenge natuurwetten onver biddelijk worden toegepast. Wat groeit en bloeit er niet op zo'n paaï vierkante meter! Insecten in allerlei ge daante sommige wanstaltig en angstaanja gend, andere fijn en teer. Maar allemaal hebben ze één doel: in leven te blijven. Leven ten koste van anderen Sommige delen van deze kleurrijke film zijn zo spannend ais de beste thriller. Alles gehoorzaamt aan die ene wet, die de in standhouding vsn de soort gebiedt. m Naast de insecten de vogels: de kolibrT, het roodborstje, de specht, de vink, de kardi naal. De ganse dag is ieder bezig met eten te zoeken voor de jongen. De opnamen zijn buitengewoon geslaagd. door bij het begin tweede deel nog £r Z1jn blijkbaar in die wondere dierei niet alle pla^Stwh weer waren ingenomen, hetgeen mptnad iq°9en voorkomen. Hoewel het te ^grijpen is. dat men zich even wil vertpeden. na het zitten op de ongastvrije banken van de SL. Jan. Gaarne hoop ik dat een en ander duide lijk is geworden en dat volgend jaar maat regelen worden genomen om dergelijke sto- rende gebeurtenissen te voorkomen. Een bezoeker van buiten de 6tad. - «Pi gew%n«t Is. dar bij de uitvoering van de Matthei^-Passion niet naar enige, zoals dit maal het geval was, maar naar alle plaatsen extra-bussen rijden, waardoor niemand meer vroeger behoeft weg te gaan en de bezoe ken van buiten ook niet uit hun concen tratie worden gebracht door telkens op hun horloge te moeten kyken of het nog geen tijd la weg te gaap. Redactie. wereld enige voortreffelijke filmspelers. We denken aan het kameleon mef zijn ver- schrikkeiyk lange tong en zijn ogen. die on afhankelijk van elkaar kunnen draaien. ..Bevervallei" was grootser, maar» deze „Lenteaymphonie" is met meer gevoel op-" genomen en 6taat cinematografisch zeker hoger. Het is voor een natuurliefhebber een half uur om te smullen. In het laatste ge deelte worden opnamen vertoond van bloe men. die uit hun knoppen komen en hun stralende ongerepte schoonheid naar de zon keren. t Van deze „Lentesymphonie" naar Walt Disney's andgre product eist even een kleine omschakeling. Onder de invloed van de eer ste doet in het begin de tweede film wat vlak en toonloos aan. Maar ala Alice in haar wonderland is terecht gekomen, dan komt •r zoveel actie, dan gaat het speels vernuft van Disney met zulk een tomeloze vaart aan de gang, dat men soms vergaat, dat het aan I, tekenfilm is. Zoals in velé sprookjes wordt het grote mensenleven bespot, want Alice ziet die mensenwereld met de ogen en de fantasie van een kind. Het best is Disney op dreef als hij de rups ten tonele, voert, rokend uit een water pijp. letters uitblazend en lui liggend op een blad Verder al die bekende figuren: de tweeling 'Tiedeldie en Tiedeldom en de hoedenmaker en de Maartse haaa en het witte konijn en de koningin en de koning: O ja. ik ben er ook nog. Na het Tulgey-woud. het toverbos. komt Alice weer in de mensenwereld en dan komt voor de bezoeker de vraag: Wat was nou mooier: Sneeuwwitje, Assepoester of Alice in Wonderland? Of misschien: Robbeneiland, Bevervallel en Lentesymphonie? Tarzan de aapmens Thalia theater. Deze film vertelt hoe Tarzan zijn metgezellin Jane heeft ontmoet. Uit de aard der zaak op een heel andere manier dan in het overige deel van de we reld. In de wildernis is het nodig, dat er een expeditie donker Afrika intrekt, op jacht naar Ivoor van gestorven olifanten. Tarzan staat aan het hoofd van een apenleger, waarop de expeditie stuit. Aan fantastische gevechten geen gebrek, maar als de rust is weergekeerd, is Afrika nog even rijk aan ivoor en heeft het er Jane bijgewonnen. Deze Burroughs' fantasie is al een kleine twintig Jaar gele den. toen Johnnv Weissmtiller nog in tbp- vorm was. verfilmd en nu opnieuw in cir culatie gebracht. Het zwaard van Monte Christo Reünie Bioscoop. Het verhaal ia fantasig, maar van zodanige aard en qm zulk een wijze verteld, dat men het gratfc met aan dacht vol^. Het speelt in en om een Ita liaans dorp, tijdens pen oorlog tussen Italië en Oostenrijk. Een'levepdig en spannend vejloop heeft de activiteit van de pseudo Monte Christo. Er wórdt menig robbertje gevochten en de afwisseling in we resultaten houdt de spanning er in. Onder de party- gangers van Renato schaart zich ook een charmante jonge dame, die zo nu en dan de Monte Christorol van hem overneemt en ook heel bedreven is op degen en zwaard, tfoor haar komt ook de liefde in dit roman tische avonturenverhaal waarin John Derek. Jody Lawrance. Anthony Quinn en Arnold Moss de hoofdrollen spelen. Want terwijl Hynckes altijd op zoek is naar een andere werkelijkheid achter de waargenomene en zijn neiging naar het mi nutieuze altijd ondergeschikt is aan zijn streven om de dingen té dematertaliseren. kunnen de voorwerpen bij Schouten niet reëel, concreet en materieel genoeg zijft. (De Drie Schedels). Wat hij geeft is tastbare werkelijkheid, toch nog even romantisch gezien. Door dit realisme kan het gebeuren, dat een schilderij als „Het Net" juist niet de werkelijkheid van het verval geeft, maar een beeld van door de schilder gearran geerde dingen, die het verval moeten voor stellen wat iets geheel anders is. Lijdt een doek als dit aan een zekere opzettelijk heid, in het kleine schilderij „Het Nest" breekt iets van een schilderlijke en tege lijk dichterlijke visie door. In het stille licht om die eitjes en de uiteen gerukte vogelveren is iets gezegd, dat dieper peilt dan de overige stillevens, hoe doorwerkt een doek als „De Drie Schedels" ook mag zijn. En voluit schilder was Schouten in zijn „Gothische Beeldhouwfragmenten", dat met zijn fijne groen- en rosegrijzen adem heeft en distinctie. Het is of de schilder tegenover deze overblijfselen uit een tijdperk dat zijn liefde heeft, zijn heimwee opeens ging voe len als vervuldheid en zonder enige.bijge dachte of bewuste intentie het werk kon laten komen, zoals het kwam. Daar had dan inderdaad de integratie plaats en kenmer kend genoeg is dit werk van de ateliertoon volkomen bevrijd. Over de bloemstillevens zou men zo kort mogelijk willen zijn. Ze zullen beschouwd moeten worden als oefeningen in een open en heldere kleurstelling, die de schilder vooralsnog niet blijkt te liggen. In een ver want schilderij echter, enige takken met appelen tegen een lichtblauwe lucht voor stellend, wil iets doorkomen van een le vensgevoel. dat met de termen van het heimwee zeker niet meer te beschrijven is. Of dit een werkelijke wending betekent, valt nu nog niet te zeggen. P. C. J. REYNE. Z^OUDA KÉVf evenals and'ere plaatsen zijn grotev tekort aan goede woningen. Grote gevaren vloeien uit de huisvestings- moeilijkheden voort. Gevaren op hygiënisch, socipal, moreel en cultureel gebied. Wij weten van grote gezinnen ln te kleine, te oude, vochtige en bedompte huizen. Van ziek zijn in ongunstige omgeving. Van ein deloze twisten tengevolge van ruimtege brek. Van zedelijke gevaren voor heh, die maar steeds niet kunnen trouwen. Van mis lukte studie, ontdat er geen rust thuis is voor de nodige concentratie. Het bijzondere van dé woningschaarste is, dat deze nood vrijwel het gehele volk treft Niet een bepaalde klasse van handarbeiders alleen is er door getroffen, niet alleen zij. die door hun kleide loon maar heel moel- ïyk het hoofd boven water kunnen houden. Maar zeer, zeer velen, werkenden en werk lozer»,, arbeiders, middenstanders, ambte naren en intellectuelen. Daarom is het ook redelijk, dat de gehele bevolking de schouders zet onder de leni ging van deze nood. Men late dit niet over aan de regering, di^ons belastinggeld ont vangt. of aan hen. die ruimere bestaans mogelijkheden hebben! Een ieder, die irt familie of kennissenkring wel eens ta maken heeft gehad met de woningproble men. dient de plicht te voelen mede ta warken. Een oud-Hollandse «preuk (ons in deze natte streken uit het hart gegrepen) luidt: „Wie het water deert, die het water keerf'. Wij zouden dit ook van de woningnood kun nen zeggen. Wie de woningschaarste deert, die helpt mee deze nood te keren. Het deert ons allemaal. Wij hebben dan ook allen de plicht, het te keren. De nationale woningbouwlening schept de mogelijkheid, dat vrijwel iedereen aan deze strijd meedoet door het nemen van rehtespaarbrieven. Wij wekken onze stad genoten op deze mogelijkheid aan te grijpen en te doen wat hun plicht en hun belang is. H. J. DE WIJS. Remonstrants pred. 'd« .Tone '3 ners.) v. Blekerssineal él n. K 'de Jong (3 pers.) v. Blekerssingal Jan Kottensteeg 16, J. J. Boetekees (4 pers.) v. J. Kottensteeg n. Ereprijsstraat 6; J.*G. Hagen (6 pers.) van Vierde Kade 77 naar Graaf Flortsweg 44; N. TuUthof (3 pers.) van Turfmarkt 123 naar Ranonkelplantsoen 2. J. Goriasen (4 pers.) van v. Bergen IJzendoornpark 17a naar Ranonkelplant- Boen 4; A. J. v. d. Heuvel (3 pers.) van Eer ste Kade 67 naar Ranonkelplantsoen 10; J A. Berkouwer (3 pers.) van Vorstman- straat 5 naar Ereprijsstraat 2; J. Binken (4 pers.) van Kleiweg 76 naar Ereprijsstraat 3; D. Blok (3 pers.) van Vondelstraat 39 naar Ereprijsstraat 5; F. J. Groenendijk (4 pers.) van Kon. Wilhelminaweg 286 naar Ereprijsstraat 8; W. J. G. IJpelaar (4 pers.) van Achter de Vismarkt 80 naar Speen kruidstraat 1; W.' van Loon van Coornhert- straat 19 naar Speenkruidstraat 2; M. Th. van Loon—Bron. van Pr. Hendrikstraat 24 Speenkruidstraat 2; N. Straver (7 pers.) van Scheltemastraat 21 naar Speen kruidstraat 7; J. Verburg (3 pers.) van Groe- neweg 48 naar Speenkruidstraat 8. L. A. Koolmees (.3 pers.) van Toilenstraat 40 naar Speenkruidstraat 9; H. Verwaal (3 pers.) van Koekoekstraat 71 naar Speenkruidstraat 10; de Jong—Ostendorf van Burgvlietkade naar Lemdulsteeg 30, wed. Novak— Calnadi van Corn. Ketelstraat 54 naar Eer ste Kade 8; L. Hofstede (4 pers.) van Park straat 6 naar Tollensstraat 44; H. J. v. d. Water (8 pers.) van Keizerstraat 24 naar Haam 87; J. A: Lugthart (5 pers.) van Wil lem Tombergstraat 11 naar Karnemelksloot 89|*wed. Bestebreurtje van Crabethpark 1 naar Burgvlietkade 44; J. D. Postnjus (4 pers.) van Kaam 142 naar Raam 96; A. Ro- meijn van Spienngstraat 89a naar Groenen- daal 68. J. "J. Imholz (5 pers.) van Ridder van Catsweg 110 naar Spoorstraat 37; J. Berckenkfmp (5 pers.) van Vorstmanstraat st. Huygensstraat 37; L. Stilting (4 pers.) v\m Const Huygensstraat 37 naar Vorstmanstraat 29; J. Verhart van Spelde- makersteeg 7 naar Speldemakersteeg 9; B. H. Spee, van Speldemakersteeg 7 naar'Spel demakersteeg .9; G. Lammers van Spelde makersteeg 7 naar Speldemakersteeg 9; Th. J. Schenk (3 pérs van Boelekade 175 naar Steijnkade 9; P. H. Vieggeert (2 persvan Boelekade 175 nagr Steijnkade 9, EoJonge- neel (3 pers.) Van Z. Vierde Kade 54 naar Cappenersteeg 9; H. A. v. d. Ree van He renstraat 35 naar Lemdulsteeg 26; G. J. <leL derblom—Stout (4 pers.) van Boelekada fi' naar Slappardel 14, W. Grietjen* van Boe- lekade 59 naar Slaraperdel 14; H. Luichjen- broer (5 pers.) varf Paradijs 18 naar Von delstraat 31; G. A. v. d. Want (2 pers.) van Persijnstraat 7 naar Willem Tombergstraat 11: C. A. Binnendijk (2 pers.) van Kruger* laan 141 naar Zoutmanstraat 39. Gevestigden: J. Huljzer (4 pers.) van Schoonhoven naar Ranonkelplantsoen 5; G. de Reus van Rotterdam naar IJssellaan 167c; A. Zwanenburg (2i_pers.) van Rotter dam naar Eerste Potgiefërstraat 16; G. Do- zeman van Achtkarstfeien baar v. d. Palm straat 61P. v. Buren (5 pem.) .van Amster dam naar Lange Dwarsstraat 26; A. v. Zijst van Zandvoort naar Jan Philipsweg ^5: J. Olieman van Reeuwtjk naar Gouwe 137; J- F. M. Sporre (7 ,per«.) van Katwijk naar Ereprijsstraat 7; j. v. d. Kleij van Schoon hoven naar Da Costakade 33. A. M. Rood van Grootebroek naar Bosweg 19: H. IJs- selstein van Grootebroek naar Bosweg 19; C. fA. Hoogland van Amsterdam naar Van Bevemingelaan 38; A. C. Meuieman—Tijssen (2 pers.) van Dgt\ Helder naar v. d. Brink- straat 22; P. G. Niemeijer van Termunten naar Ondpr de Boompjes 105; J. C. v. d. Heuvel (5 pers.) van Den Haag naar Wiele waalstraat IB; A. C. Buitelaar (2 pers.) van Reeuwijk Graaf Floresweg 33; T. M Schilt (2 van Pollock naar Karne melksloot 179, M. G. Schoonderwoerd van Hilversum naar Kievitstraat 105. Vertrokkenen: M. G. B. Greiving van v. d. Palmstraat 42 naar Velsen. Narcissen- straat 15; A. Maaijen (3 pers.) van Emma- jptraat 47 naar Hontenlsse. Hulsterweg; M. Willemsen (2 pers.) van Emmastraat 47 naar Hontenlsse. Hulsterweg. M. T. C. v. d. Borden (2 pers.) van Wielewaalstraat 16 naar Rotterdam. Essenburgsingel 33b. W. Q. J. A. Boonekamp van Wtelewaalstraat 16 naar Rotterdam. Essenburgsingel 33b; 1E. Wulff van v. BaerJestraat 42a naar Alooas- serdam. v. Eesterensingel 11; wed. RMle- maker (3 pers.) van v. Baerlestraat 42a hifi Alblasserdam v. Eesterensingel 11; P. A. v. d. Heuvel van Onder de Boompjes naar Ned. Antillen; B. L. Boot van Corn. Ketel? straat 20 naar Nieuw Zeeland; G. J. v. d Geest van Burg. Martensaingei 10 naar Rot terdam. Oqstzeedijk 116; J. J. D. Bosman van Korte Noodgodsteeg 1 naar' Utrecht, Van Speijkstraat 16; D. Geurts (6 pers.) van Von- delStraat 31 naar Schoonhoven. Schreuder- straat 43; W. J. v. Leeuwen—v. Werkho ven van Tweede Schoolstraat 1 flaar Noord- wijk, Langeveld 29; P. Zorg van Roemer Visscherstraat 7 naar Ede (Gld.). Ederv®n. Nteuweweg 41; C. G. W. Brom van Bus ken Huetstraat 17 naar Hilversum. Van» Lenneplaan 29. A. J. K**rs (2 pers.» van Fiuweiensingel 54 naar Amfrsfóort. Van Viandenstraat U; A. Blom (3 pers.) vkn Bogen M naar Amersfoort, Gouwestraat 44. Padvinder* gaan hun diensten aanbieden Men schrijft ons: De Goudse padvinders vragen uw aandacht. Het gaat hierom. Wij. padvinders willen geld verdienen, niet al leen voor onszelf, maar ook en vooral voor onze gebrekkige broeders, de jongens die in de z.g B.E. groepen zijn ondergebracht. In de week van 14—19 April gaan alie padvinders ook de verkenners van de Katholieke Jeugdbeweging in navolging van de door de Engelse padvinders gehou den „Bob-a-job"-weken. trachten geld te verdienen onder het motto: „Een heitje voor een karweitje". Wat is een heitje? Wel een kwartje of vijf en twintig centen. Wat ia een karweitje? Och. een fiets schoonmaken, een tuintje om spitten. alle schoenen van een gezin poetsen en nog veel meer Dé actie begint hier in Gouda op 15 April, op welke dag alle welpen, verkenner* voortrekkers, leidsters en leiders hun dien sten gaan aanbieden, in de eerste plaats na tuurlijk bij familie, kennissen, buren enz. Voor diegenen, die op deze manier niet te bereiken zijn en toch een karweitje hebben, bestaat de mogelijkheid door een briefje naar Turfmarkt 83 of via een telefoontje met No 3434 hun karweitje op te geven. Iedere padvinder is voorzien van een door de hoofdcommissaris van de Nederl. Pad vinders getekend werklijstje, waarop u, na dat het karweitje Is volbracht, vermeldt wat er gedaan is en wat u hem betaalde. Draag geen karweitjes op aan een jongen, die niet van een officieel werklijstje is voor- zien! i» Geeft u karweitjeR*aan zullen wij trach ten deze zo goed mogelijk te verrichten en daardoor 't doel. een zo groot mogelijk aan tal van onze gebrekkige broeders gelegen heid te geven aan het tweede internationale kamp voor B.E. in 1953 in België te laten deelnemen, te verwezenlijken. De Nederlandse Guyana voetbalbond en de Surinaamse Voetbalbond hebben Zaterdag April besloten samen te werken nadat ze 31 jaar eikaars tegenstanders zijn geweest Voor zitter H. van Eyck van de N.G.V.B. zeide dat in het nieuwe Suriname geen plaats ts voor tegenstelling, en aangezien de sport er ls om te verbroederen zou het een aanfluiting zijn als deze tegenstelling bleef bestaan. ZATERDAG 12 APRIL 1952 DERDE BLAD - PAGINA iP' •A/i m Hot duister het is in een ondergrondse pijler. Wat zijn weelde-artikelen? Het voorlopig verslag van commissie voor de belastingen uit de Tweede Kamer, over het wetsontwerp technische herziening van enige tabellin voor de omzetbelasting, is thans verschenen. Enige leden brachten in herinnering, dat reeds bij de in 1951 tot 6tand gekomen her ziening betwijfeld is, of het wel juist is het weeldebegnp als criterium voorop te stel len bij de plaatsing van de verschillende artikelen in de onderscheidene tabellen. Gevraagd werd gedistilleerde dranken uit de betreffende tabel te schrappen, zodat zij volgens het gewone tarief zullen worden belast. Sinds het ingaan van de verhoogde accijns op 2 Juli 1951 heeft de toestand van de gedistilleerd-industrie en -handel zich in bijzonder ongunstige zin ontwikkeld. De omzet in gedistilleerd^, drank en is met meer dan 25 pet teruggelopen, welke <Jfelen4e ten- denz nog steeds voortduurt. Nu ook de minister zelf heeft getoond voor de moeilijke toestand, waarin de Ne derlandse brouwerijen verkeren, mede door het uitblijven van de verlaging van de bier- accijns in het kader van de Benelux, oog l te hebben, ten gevolge waarvan bier trootr lopig blijft belast met het gewone tarief van 4 pet, werd bepleit het bier thans uit tabel 1 van het tussentarief te schrappen. Weliswaar is de bieromzet de laatste jaren toegenomen door grote krachtsinspanning van de gehele industrie, doch de binnen landse omzet in 1951 beliep niettemin slechts 68 pet van de omzet in 1947 en 77 pet van die in 1939. Bepleit werd electrische scheerapparaten met het gewone tarief te belasten, aange zien hier het weeldekarakter ten enenmale aan ontbreekt. Enige leden hadden er bezwaar tegen, dat electrische- en gasfornuizen voor huishou delijk gebruik onderhevig zullen blijven aan het tarief van 15 pet. Deze fornuizen zijn dermate ingeburgerd bij ons volk, dat deze zeker niet als weelde-artikel kunnen wor den beschouwd. (Van «en special* verslaggever) p EN trein rammelt in Limburg diep onder de grond, komt naderby en verdwgnt in oen sQtunnol. Een sein licht op. Even later passeert een andere trein. De onder grondse in een wereldstad? Neen, ge loopt in de stoengangen van staatsmyn Wilhel- mina, op een diepte van ongeveer vierhon derd meter. Ge hebt een bezoek willen brengen aan een ondergronds raynbedryf en nn loopt go hier met uw begeleider. Nog is het licht, maar strgks zult ge uw mynlamp, waarvan de battery zwaar aan uw gordel hangt, goed kunnen gebruiken. Go i(ft gekloed in mynwerkerskleding. De wasbaas heeft u die gegeyen: oen hemd, een paar sokkon, schoenen, een broek, een jasje, een halsdoék en de mijnwerkerspet. Daarna zijt ge met uw begeleider naar de schacht gegaan, na een papiertje getekend te hebben, waarop te lezen staat, dat ge op eigen risico naar beneden gaat. Bij de schacht zijt ge even geschrokken toen de liftkooi met de volgeladen kolenwagens met een knal uit de grond schoot. Bij de af daling hebt ge even moeten slikken omdat het u in de oren begon te suizen, maar bang waart ge niet. Iedereen ggab-iiier immers de mijn in? En nu loopt ge dan door de steengangen. Niets is er te horen dan het geklots van de zware schoenen, af en toe het gerom mel van een kolentrein en het gesis van de lucht, die ontsnapt uit de persleidingen. Uw begeleider gaat een zijtunnel in. Hier is het donkerder en vochtig. Ge baggert reeds door de modder. Uit het duister rijst eensklaps een schim op. Het is een mijn werker, die bezig is de stutten in de gang te vernieuwen en het plafond omhoog te brengen. Dat is hier wel nodig, want als de zaak nog iets verder verzakt, kunnen de locomotieven er met goed fatsoen niet meer passeren. Even weerklinkt het wederzijdse „Glück auf" en verder gaat de tocht. De luchtverversing is goed. Bij honderden kubieke meters tegelijk wordt de verse lucht de afgaande schacht ingeblazen. Nu merkt ge nog niet hoe noodzakelijk die luchtverversing is. maar straks, in de pijler, zijt ge er hoogst dankbaar voor, maar zover is het nog niet. Ge komt bij een tussen- schacht. Hier moet ge weer een kleine honderd meter naar beneden, maar niet met de lift, dat zult ge dpdelijk merken. Uw begeleider tilt een luik op en gaat u voor in de inktzwarte duisternis. "\7oetje voor voetje gaat ge loodrecht naar beneden langs ijzeren ladders. Alleen uw mijnlamp schenkt een beetje licht. Eindelijk zijt ge waar ge wezen moet. In de pijler. Het is er warm. erg warm. en ge kunt hier niet meer rechtop lopen. Daar voor is de kolenlaag niet dik genoeg. Al» ge een paar minuten voortgestrompeld zijt. staat ge even naar adem te happen, want ge zijt zulke onderaardse tochten niet ge wend. Nu ziet ge ook de eerste houwer Het Tweede Kamerlid Van de Wetering (C.H.) heeft aan de minister van Landbouw, Visserij en Voedselvborziening schriftelijk de volgende vragen gesteld: 1. Heeft de minister kennis genomen van de berichten omtrent een vocygenpmen sta king van bakkerij-arbeiders te Amsterdam, aangezien twee bakkerspitroonsbonden zich in het overleg over de looneisen der ge zellen afzijdig hebben gehouden? 2. Is de minister bekend met het feit, dat deze patroonsbonden niet afkerig staan tegenover wensen van de bakkerij-arbyi- ders, maar dat zij tot uitvoering hiervan niet kunnen overgaan alvorens door de mi nister uitvoering is gegeven aan de in de Tweede Kamer der Staten-Generaal aange nomen en door de regering aanvaarde motie-Van de Wetering? 3. Kan de minister begrijpen, dat bedoel de bonden, weliswaar bekend zijn met zijn toezegging in de Kamer, dat doorbereke ning van de verhoogde loonbedragen mag plaatshebben vahaf de dag, waarop de ver beteringen door het college van Rijksbe middelaars zijn goedgekeurd, zich afvragen, waarom deze laatste toezegging wel zal worden uitgevoerd en de aanvaarde motie nog steeds niet? 4. Is de minister bereid om op zeer korte termijn Stappen te doen, waardoor bevre digende uitvoering van de motie wordt ver kregen, de looneisen der bakkerij-arbeiders worden behandeld en een staking worde voorkomen? De |il llpee é|~i de derde en laatste wolvei- ling varfnet seizoen, die gisteren te Christ- churcbr (Nw.-Zeeland) werd gehouden, la- gen near raminR minstens 20 procent lager 'dan o\ de vorige veiling, die in Februari werd gkhouden. De onverwacht grote hoe- veelheioVan 35.820 balen werd aangeboden aan een groot aantal kopers. Er bestond le vendige mededinging, in het bijzonder voor betere soorten wol. Een grote graafmachine is druk bezig aan het Scheveningse strand de tegen de boule vardmuur opgewaaide zandmassa's te ver wijderen en een bulldozer zal zorgen, dat de strandvlakte ook werkelijk wéér Vlak wordt, zoals wij dat van Scheveningen ge wend zijn. De enorme machines herinneren ons er aan, dat de gezelligheid van het Scheve ningse strand niet zo maar vanzelf komt en als wij er nog aan twijfelen, zou het ge klop en gezaag en gehamer van de exploi tanten van de tentjes ons er wel van over tuigen. Hët brede Kurhaustrottolr wordt opnieuw gelegd, evenals de boulevard zelf. De vermaaktenten staan reeds opgesteld en als nu de zon dit jaar mee wil werken, be hoeft Scheveningen zich over dit seizoen geen zorgen te maken. aan het werk en naast hem nog een en nog eenLuid klinkt het geratel van de afbouwhamers. Beetje voor beetje brok kelt de kolenwand af. Het kolenstof dringt in de neus. op de lippen zet zich een zwarte koek af. Het brood schijnt er echter niet minder om te smaken, want even verder zitten een paar mijnwerkers met smaak hun kuchje te verorberen. Als de pijler voldoende verbreed is, komt de nacht dienst om de stutten te verplaatsen en later, als hier niets meer te halen valt, wordt het stutmateriaal „geroofd" en de pijier stort in. Vóór die tijd heeft men dan echter alweer uitgestippeld, waar een nieuwe kolenlaag zal worden aangeboord, want het werk mag niet stil komen te liggen. Voor het ogenblik is hier echter nog voldoende werk. Zwaar vallen de grote steenkoolblokken op de transportband, die hen via schudgoten ën andere transport banden afvoert naar de plaats, waar zij in de kolenwagens worden gestort. Nadat ge even hebt kunnen uitblazen, voert uw begeleider u weer verder. Als hij u vraagt of ge het aandurft op uw buik op de rubber transportband te gaan liggen, zegt ge gretig ,ja", want ge zijt al aardig moe geworden. Daar gaat ge dan, in vlot tempo de donkere tunnel in. Af en toe moet ge het hoofd even op de armen leggen, wilt ge niet het gevaar lopen het onderweg te ver liezen. De rollen, waarover de transport band loopt, drukken in uw lichaam en geven u de gewaarwording of men u met duizend deegrollen probeert murw te walsen. Maar niettemin vindt ge deze wijze van vervoer niet onaangenaam. Op een gegeven moment zegt uw begeleider u eraf te springen, want ge komt nu bij een kruising, waar de kolen via een schudgoot op een andere transport band belanden, waarop ge u even later ook weer neervlijt. Zo komt ge dan bij de spoorrails, die ge maar behoeft te volgen om bij de onder grondse losplaats te komen. Voor ge het zelf weet staat ge dan weer in de liftkooi, die u in snelle vaart door de schacht naar boven voert, de strakblauwe hemel en de tegemoet. ff ffW Amsterdammers en Hagenaars schijnen het soms niet góed te 4mnnen zetten, dat Rotterdam in het Grootmndelsgebouw het grootste gebouw van Europti bezit, maar iedereen zal toch moeten toegeven, dat deze bijenkorf van grossierszaken een im posant gebóuw is. Dit doorkijkje op het binnenterrein laat het oog weiden langs de zeven verdiepingen van het dak tot de autostrada en nog lager naar de begane grond. Het is een staal van durf. kracht en moed, dat veel verwacht van Rotterdams toekomst als handelsstad, maar ook veel beloften inhoudt. DE 14de April 1917 stierf te Warschau dr gebruik, maar de eenvoud^ en gracht van Ludovijio Zamenhof. de bekende initi»- J" tiefnemer tot de hulptaal Esperanto. „Ini tiatiefnemer" is een woord, dat hem zelf lieve* was dan „schepper" want hij had respect voor het leven en hij wist maar al te goed, dat een levende taal niet. op papier, doch op de lippen van hen. die haar spreken, dooj jarenlang gebruik wordt ge creëerd. Hij gaf de mensheid als basis een inter nationale woordenschat en een vereen voudigde grammatica met stijlvoorbeelden, welke hii zijn harmonische geest, geïnspi reerd door een grote liefde voor de mens heid. inblies. Van zijn vroege jeugd af was hij een dichter en zijn gedachten gingen altijd weer uit naar begrip en vrede tussen de volken. Hij hoopte, dat die gemeenschappelijke basis de kiem zou ziln. waaruit langzamer hand een echte gesproken taal zou groeien, die de mensen van goede wil van alle na ties een middel zou zijn, om de kern voor een verenigd mensdom te vormen. Het merkwaardige is. dat zijn droom werke lijkheid is geworden. Esperanto is inder daad een gesproken taal geworden. Het heeft zich naar binnen en naar buiten ont wikkeld naar dat ideaal. Tweemaal heeft een wereldoorlog haar verbreiding tot staan gebracht en twee maal vervolgde zij daarna haar weg van natuurlijke groei. Sinds 1887. het Jaar» waarin Zamenhof een eerste leerboekje in het licht gaf. hebben velen soortgelijke systemen, gebaseerd op de gemeenschappe lijke élementen in de Indo-Europese talen, nagebootst of het bestaande gecorrigeerd, maar het ene ontwerp na het andere ver dween na enige tijd weer als een verlaten theorie. Intussen groeide het aantal wereldcon gressen en internationale tijdschriften ln Esperanto, dat een levende taal werd. Het is een merkwaardig verschijnsel van na tuurlijke groei uit een minimaal gegeven. De taal werd rijker en vloeiender door het u aatregeljen getroffen (t'an enz* correspondent in Australië) In de komende zes jaar zijn er in Australië volgens de minister voor Nationale Ontwikkeling minstens 200.000 huizen no dig voor immigranten. Sommige deskundigen menen zelfs, dat dit getal .nog veel hoger moet worden geschat. Bovendien zullen er per jaar ook nog een 90.000 huizen voor de Australiërs moeten worden gebouwd om in de ergste nood te kunnen voorzien.... Het is met de woningtoestanden in Aus tralië inderdaad wel heel erg .gesteld. Dui zenden emigranten hebben hun laatste centen uitgegeven voor een eigen onderdak, maar heel dikwijls hebben zij dan nog niet meer dan een schamele hut, die hun niette min een 400 Australische ponden (3200 gul den) heeft gekost. In Sydney vindt men. bij La Perous» zelfs een „krottenstad" van wo- haar woordvorming verloor zij niet. Dat de initiatiefnemer een dichter wa«- heeft ongetwijfeld de richting van haar weg be- invloed. In plaats van een dor systeem van code-tekens, ontstond er een vloeiende taal met een eigen karakter. De meeste buiten staanders weten dat niet, maar de oplatten- de toeschouwer constateert het. Destijds hadden de Italiaanse dialecten een dichter nodig om tezamen een nationale taal voort te brengen en nog heden is de geniale invloed van Dante voelbaar in die edele taal. Na de bescheiden oogarts uit p.rm..- Warschau, die trouw bleef aan zijn jongens- ^a golfplaten! droom, hebben andire dichtera en redenaars Het jg om deze recjen. dat de Ausiranscne het Esperanlo schfdpnheid verleend, maar Qverheid voortaan vooral de komst van vrij de meest daadwerkelijke invloed had het internationale gebruik, zowel als de geest, die congressen en ontmoetingen van men sen. die zich bewust zijftyvan een eenheid, die boven grenzen en rassen uitgaat, in spireerde. Zamenhof, die de kiem legde, zijn zij dankbaar hiervoor. Vrijdag is kort na het opstijgen een vlieg tuig van de Pan American met 69 personen aan boord bij de haven van San Juan in zee gestort. Het vliegtuig was op weg naar New York met vacantiegangers aan boord. Onder hen bevonden zich zes babies. Tien lijken zijn reeds geborgen. Er zijn volgens de eer ste berichten tenminste 23 overlevenden, onder wie de piloot, John Burn, die in de ooflog met zijn toestel in de Taag, stortte, doch ook toen het ongeluk overleefde. Hij is gehuwd met de filmster Jane Froman, die toen in hetzelfde toestel zat. Zij werden toen beiden zeven maanden in het zieken huis verpleegd en huwden daarna. (Van onze speciale verslaggever.) WJie Indonesië alleen kent van de school- platen en de grote Bos-atlas, zal te vreden zijn over Noord-Sumatra. Het japh- tige Djakarta met zijn vuilwitte gebouwen en oververmoeide garagebewoners, is een teleurstelling voor de bezoeker uit Neder land, maar de tuinstad Medan heeft door dik en dun zijn wljdse, voorname uiterlijk behouden. De bergen van Java zijn stiller dan de Veluwe tijdens de zomervacanties, maar men moet toch op Sumatra zijn om urenlang door een vrijwel onbewoond ge bied van heuvels en oerbossen te rijden. Hier kan men nog door een kudde olifanten (Van on*e Zwolse correap.) In Zwolle ls Zaterdag middag tUdens een korte pl^Kigheid in één van de zalflBnn het admimstra- tie-Ü^Hw van de IJssel- centr^Wff reizenden ten- to°nsteiBflt van het NPG, het NeoRftndse Padvtnd- etersgilde, officieel door de tentoonstellingscommissie aan de president* van deze padvindstersorganlsatie, - mevr. J. van Nispen-Wely, f overgedragen. De expositie heeft tot doel het meer bekend ma- hen van het «pel v*n ver kennen. zoal* dat door da meisjespadvindsters ln Ne derland wordt gespeeld. Om de tentoonstelling ge makkelijk te kunnen ver plaatsen, is zij geheel in uitklapbare kisten gepakt. Elke kist bevat een afge rond geheel van het. pad vindstersleven. Zo ls er bijv. de kabouterkist. die de onderscheidene fasen van het kabouterspel. dat in hoofdzaak op fantasie berust, iaat zien. v Bij de waterpadvlndsters Is spe ciale aandacht besteed aan hét werk van de „Blauwe Vogels", dat zijn de ge brekkige padvindster*. De buitenlandse afdeling neemt op de tentoonstelling een aparte plaats in: Het ls immers van groot belang de ideeën, die de padvind- aters elders in de wereld over het spel vah verken nen hebben, met elkaar uit te wisselen. Doordat niet minder dan dertig landen bij de wereldorganisatie zijn aangësloten, kan op deze manier veel goeds worden bereikt. Dat ook de uitwisseling van de padvindsters uit de diverse landen in 't middelpunt van de belangstelling staat be- kijst wel 't grote aantal ge schriften, flat over dit on derwerp handelt en even eens zijn tentoongesteld. Ten slotte worden op dui delijke wijze de leidsters- training en de handenar beid uitgebeeld. De ten toonstelling zal een rond reis door Nederland maken. vegrast worden en een grote slang over de weg zien glijden en een overnachting in het "fcpanoëlise is ouderwets-pikant van wege «en tijgerplaag. Elke provincie van» Indonesië heeft rijn eigen karakter en eigen problemen. Het grootste probleem van'Sumatra's Oostkust, een van de economisch belangrijkste ge bieden, is dat van de onwettige occupaties. Een kleine 90 jaar geleden was deze Oost kust even woest en onontgonnen als nu nog het merendeel van de rest van Noord- Sumatra. De heer Nienhuis, een tabakker, hoorde op Java bij geruchte, dat er tabak verbouwd zou worden en ging eens pp0'#* hoogte nemen. Het gerucht bleek onjpist, maar zijn reis was toch niet nutteloos, want hij stelde vast, dat de grond nabij BelawM», waar hij geland was, uitstekend geschikt moest zijn voor de tabak. De Sultan van Deli moedigde zijn belangstelling maar al te graag aan en dit was het begin van een tabakscultuur, die wereldberoemd werd. Later kwamen, naast de tabak, ook de over jarige cultures als rubber, thee, vezel en ten slotte palmolie. De sultans Verleeitten met ruime hand concessies aan de Westerse ondernemers, zo ruim, dat 75 procent van alle gronden uitgedeeld. Aangezien het gebied zelf niet voldoende werkvolk kon opleveren, lieten de maat schappijen arbeidskrachten uit Java over komen en zolang de ondernemingen groei den, ging dit goed. De groei van de bevol king overtrof echter geleidelijk aan die van de cultures, zod%t er behoefte ging ontstaan aan landbouwgronden voor de kleine man. De Japanse bezetters gaven dé bevolking opdracht, op de ondememingsgronden rijst te gaan verbouwen en zo ontstonden de eerste occupaties. Na de gouvereinitteits- overdraeht zette déze ontwikkelipg zich voort. Boeren uit het Tapanoelise namen er een stuk goed,e ondemeraingsgrond bij in gebrutk en voormalige ondernemings arbeiders bleven ook liever boer spelen, op gratis verworven gronden. Alleen in de tabak schat men het aantal onwettige occu- panten thans al op ongeveer 60.000. In Europa zou men misschien met de vinger op het wetboek deze mensen verdrijven, maar hier gaat dit zo eenvoudig niet. gezellen zal bevorderen, boven die van ge zinnen. De situatie is nog vem-gerd door de beperking van een credjétverlening. welke de woningbouw heeft vëftraagd. Aan het einde van 1951 waren er in Australië niet minder dan 85.000 onvoltooide huizen! Er zijn nu diverse maatregelen getroffen om de bouw weer op gang te brengenj"" heel zonder succes zijn die nieV. Sinds, C maanden ziet men thans, dat de voltoon*^^, zich in een hoger tempo voltrekt. Echter zal" dat slechts tijdelijk oplossing brengen, om dat tegelijkertijd de kapitaalverstrekking door de federale regering aan de afzonder lijke staten is verminderd en dientengevolge ook de totale bouwactiviteit weer afneemt. Sinds het einde van de oorlog zijn er 211.000 huizen gebouwd door particuliere bouwers en 61.000 door de regering. Daarnaast zijn 20000 huizen in het buitenland besteld, waarvan er 7000 zijn geleverd, bij lange na niet voldoende om in de steeds stijgende behoeften t^Hworzien. De meeste emigranten zyn niet in staat wegens gebrek aan middelen en be perking der credieten, een huls te kopen. Een huls. dat in 1947 700 Austr. pond (6000 gulden) kostte, doet nu 3200 Austr. pona <27.000 gulden). Zo'n huis is van fibre. Een stenen huis van 1200 Austr. pond (ruim- 10 000 gulden) gaat nu grif weg voor 4500 Austr. pond (36.300 gulden). Intussen dalen de pryzen van de huizen. Voor 1800 en 2250 Austr. pond kan men zelfs al wel een fibre huis kopen. Velen die handig zijn met gereedschap, kopen na verloop van enkele jaren verblijf in Australië een „ready-cut"-huis. De prijs bedraagt ongeveer 137p Austr. pond. Als men zo'n huis zelf opbouwt en zelf schil dert, komt het op 2000 Austr. pond (17.000 gulden), ongerekend de kosten van de grond. Ook zijn daarbij niet inbegrepen de kosten voor de electricien, loodgieter, dè opzet van de fundering e.d. Dit zijn dingen, die men hier meestal niet zelf kan of mag doen, tenzij men erkend vakman is. Het loodgieterswerk kan op 200 Austr. pond worden geraamd. In Melbourne is een firma, die Zweedse prefabs verkoopt voor 975 520 vierk. voet. Austr. ponden, oppervlakte 5 DE tabak eist veel van de grond. In onge veer 40 dagen groeit door de goede zorgen van de kweker uit een zaadje een jonge plant, die na overplanting drie maan den tyd nodig heeft om tot volle wasdom te komen, met een hoogte van wel 2 meter. Na de oogst kan de grond nog een keer rijst voortbrengen, maar moet dan ook 6 jaar rust hebben. Zo ligt altijd een> belangrijk déél van de tabaksgronden braak en vorpnt voor de landhongerige bevolking een on weerstaanbare verleiding. De Indonesische voorlichtingsdienst betoogt vergeefs, dat de occupanten hun land schade berokkenen. Zij wijst op het voorbeeld van de Nederlandse bollenvelden, die meer opbrengen dan aard appelvelden en dus ook niet door aardappel boeren wordeh geoccupeerd. De kleine boer ziet echter, kans op een mooie winst door roofbouw op grond, die hem niets kost en laat de voorlichters praten. Zij menen in hun recht te zijn. Voor een meer doortas tend optreden acht de regering de tyd blijk baar nog niet gekomen. Met de tabaksbndernemingen heeft de överheid een overeenkomst gesloten, waar bij ze meer dan de helft van hun concessie- gronden hebben afgestaan, waaronder een strook van 150 meter aan belde kanten van de hoofdwegen. Zo ziet men thans langs de toegangswegen van Medan overal kampong- huisjes staan, met hier e» daar een betere Chinese woning. Deze regeling kostte ae maatschappijen geen zwaar offer, want ge- zie* de hoge kostprijzen en lage marktprij zen, moeten zij zich toch Jot de beste gron den gaan beperken om eenjcwaliteitsproduct te leveren, dat nog cortcdffentiemogeltjkhe- den biedt. Van de 31 ondernemingen, die de oorlog overleefden, zijn er nog maar 24 in bedrijf. Vóór de oorlog waren er op de Oostkust 46. Het onaangename is echter, dat het merendeel van de occupanten op de niet door de ondernemingen afgestane gronden zit en er niet voor voelt om te verhulzen. Occupanten, die zich tussen de Jpnge aan plant van olienalmondememnufen vestig den. zijn met ae «terke arm \erwijderd, maar overigens blijven alle maatraden tot Het conservatieve Lagerhuislid John Baker TÉiite heeft medegedeeld, dat na de afkon? diging der Engelse invoéfbeperkingen voor bloembollen, knollen en wortelstokken de Ned. exporteurs aan de importeurs en andere afnemers in Engeland hebben verzocht even tuele nieuwe orders te daterepl op 'n week voor de instelling der invoerbeperkingen en deze orders onmiddellijk in te zenden.. Hij vroeg de minister Van Handel Thorneycraft. of hem hierover iets bekend was. en wat hij zich voorstelde te doen tegen deze „berekende ontduiking van zijn maatregelen'^ Thorneycraft deelde mee. dat hU van deze handelingen op de hoogte was en opdracht had gegeven de aanvragen voor invoerver gunningen voor bloembollen e.d tegen uit staande orders met bijzondere nauwkeurig- he" te onderzoeken en tot nader order gee^dat er prefabs worden geleverd va. nieuwe vergunningen voor levering in het najaar uit te geven. Tot einde Maart zijn slechts aanvragen voor invoervergunningen voor in het voor jaar te leveren bollen tot een waarde van 44.000 pond ontvangen, vergeleken met een invoer t.w.v. ruim 4vjnilltoen' pond in 1951, aldus de minister van Handel. Hij voegde hier aan toe, dat degene die valse inlichtingen verstrekt voor het ver krijgen van invoervergunningen zich bloot stelt aan zware straffen. dusver in het stadium van plannen en in middels worden de ondememingsgronden door roofbouw uitgeput. Het zijn de onder nemingen, die dit gedeelte van Sumatra heb ben opengelegd. Het eiland heeft nog zeer veel maagdelijke grond, maar het zou <fe bevolking veel werk kosten om die grond open te leggen en de overheid zou eet; over- bruggingssteun moeten *verlenen. De rege ring geeft er de voorkeur aan de door de ondernemingen afgestpne grond te verdelen. Hier kunnen echter alleen echte boeren, geen ondeskundige fabrieksarbeiders voor in aanmerking komen. De occupanten zijja ge organiseerd in vooral door de communis tische vakvereniging gesteunde organisaties en verzetten zich tegen een dergelijke selec tie. HET probleem lijkt or het ogenblik, zolang de regering niet kraèhtig ingrijpt, on oplosbaar. Onoplosbare problemen hebben in dit land echter al meer de eigenschap vertoond geruisloos te kunnen verdwijnen, even geruisloos als de occupanten in de stadscentra vaji b.e. Bandoeng en Medan aan het verdwijnen zijn. Men pakt hier de moeilijkhéden anders aan dan in Westerse landen- en het is vaak moeilijk ha te gaan. wat men er precies aan gedaan hééft, zodat het wel lijkt, alsof de tijd als heelmeester ls opgetreden^ Misschien zal het in het geval van de gsondoccupanten ook zo gaan, maar de ondernemers, die hun beste gronden zien uitputten, zijn er niet gerust op. De devalua tie van de^oépiah heeft hun gelukkig ten aanzien van de wereldmarkt weer wat „luchf'^gegevén en zij werken doot, zij het met een bezorgd hart. Pr worden vele prefab9 ingevoerd door Hollandse emigranten. Opvallend is. dat aan zulke huizen veel ontbreekt. Er berei ken ons daarover herhaaldelijk klachten. Het is voorgekomen, dat een emigrant een hete vloer miste. ük>ms passen de stukken niet en soms is vorgeten een plattegrond «als handleiding voor de bouw er bijVe y doen. Wij hebben met verbazing gezienT""^ dat er prefabs worden geleverd van jeen voor het warme Australische klimaat (soms stijgt de temperatuur tot ver boven 100 graden F.), waar de witte mier een gevaar lijke huizen-onderraijner is. DikVijls wor den prefabs uit Nederland, althans onder delen er van, afgekeurd door de quaran taine-ambtenaren, omdat er wormen' in voorkomen. Wij hebben eens meegeholpen aan het afhakken van de boombast, die de leverancier aan de palen had laten zitten en zagen tientallen dijtke wormen van een centimeter lengte onder ae bijl uitkruipen. Dergelijke voorvallen verporzaken extra hoge kosten van vervoer of door de quaran taine bevolen uitroking. Voor 150 Austr. pond»(/ 1273) kan men een stuk grond ko pen (en duurder al naar gelang de ligging en de grootte). Hiervan betaalt men. zoals a de heer Albert Hoeks (Voorheen Den Haag) deed, een deposito van 10 procent en de rest met 3 Austr. pond per week Aan kade- geld telde hij 70 Austr. pond neer. Dit bedsag is afhankelijk van de omvang van de prefab en de ligtijd. Voo* het ver- voer naar Cronulla. een veel gezbehte plaats op 35 km van Sydney aan de kust gelegen, moest 66 Austr pond worden be taald. De aarsluiting op het electriciteits- net en de waterleiding (wat do«r erkende vaklieden moet geschieden) kostte resp. 20 en 25 Austr. panden. Vele niet-Britse emigranten hebben be dragen van 200 en 300 Austr. pond uitgege ven voor de aankoop van grond, waar niet mag worden gebouwd of waar de bouw van een prefab niet is toegestaan. Dit moge een waarschuwing zijn voor velen om niet voet stoots af te gaan op de aanbiedingen van makelaars, doch advies in te winnen van een advocaat. Tal van Nederlandérs wonen de eerste Jaren in garages, tijdelifKe^WbongBlegenhe- den, die zij op him stukje grortd oprichten en die voor 200 tot 600 Austr pond bouw klaar kunnen worden gekocht Men moet er zich behelpen met de ruimte maar rij bieden een niet helemaal te versmaden on derdak. omdat" er de hoge huishuur of ka merhuur mee wordt uitgespaard. Wij heb ben zulke garaggs gezien en er de tevreden heid der bewoners geconstateerd Doch al tijd met het vooruitzicht, dat te eniRer tijd het eigen nieuwe hui6 gereed zou komfin Wie emigreert, wete. dat de eerste ïarena „tough" (hard) zijn Het uiteindelijk resui? taat ie het dat overigens dikwijls waard.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1952 | | pagina 4