i
Werk van Goudse schilder
tentoongesteld
Australië komt alleen voor
immigranten al hutóen tekort
Sumatraanse boeren hebben
liever kip dan gouden eieren
Brandweer vocht tegen vuurzee
en tegen chloordanipen
Alice in Wonderland, Disney's
nieuwe tekenfilm
Ereprijs- en Speenkruidstraat
hebben bewoners gekregen
JW
Dwalend in stof en modder
door het ingewand der aardé
Gevaarlijke brand aan Kattensingel
Zeeppoederfabriek ging geheel verlorei
Tien personen bedwelmd
en drie gewond
Georgette Hagedoorn
voor het Nut
Jan Schouten ziet het
verleden als ideaal
Terugverlangen
PASEN
Ingezonden Stukken
Vroeger weggaan bij
Mrttheus Passion
BovendienLente
symphonie
Tastbare werkelijkheid
Taak voor allen
I t Verhuizingen binnen
de gemeente
'n Heit je voor een
karweitje
50 JAAR NEDERLANDSE STAATSMIJNEN
Vierhonderd meter diep ratelt het
geweld van de afbouwliamers
Critiek op Omzetbelasting
Vragen in de Kamer
over dreigende staking
van bakkersgezellen
Dalende wolprijzen
Scheveningen tooit zich
voor het nieuwe seizoen
TER GELEGENHEID VAN ZIJN STERFDAG
ZAMENHOF, de vader van 't Esperanto
(door prof. dr Edmond PrioatJ
KROTT^NSTAD BIJ LA PEROUSE
Prefabs uit Nederland vaak
van inferieure kwaliteit
Vliegtuigramp bij
Porto Rico
Strijd om de grond van Sumatra's Oostkust
Reizende tentoonstelling
over padvindstersleven
Duur wonen
Klachten
Roofbouw
Engeland op zijn hoede
voor zakentrucs in de
bloembollenhandel
Onoplosbaar, probleem
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
ZATERDAG 12 APRIL 1952
Een donkere rookzuil, die In de klare voorjaarslucht opsteeg, vertelde al van
dat het raak was by de brand, die gistermiddag omstreeks half twee op de Katteni.
is uitgebrpken. Wie er dichter by kon komen, kon constateren, dat deze rookkoloid
vuurhaard verborg, die met grote hevigheid om zich heen greep. Een fabriek van L
poeder werd in de as gelegd en het is alleen aan het onverschrokken werk va\
brandweer, die voor een zeer moeityke taak stond, te danken, dat het vuur van c
aangrenzende kistenfabriek slechts een klein gedeelte in zyn greep kon krygen. Er Is t
schade van 150.000 aangericht.
Tijdens het schaftuur, toen niemand aan
wezig was. is brand uitgebroken ln een
houten loods naast de zeeppoederfabriek en
chemicalienhandel „Gouda" van de firma
J. vaj? Leeuwen en J. Vergeer. Dit bedrijf is
achttfr de panden aan de Kattensingel tus
sen de Nieuwe Vaart en de Van Strijenstraat
gevestigd. Het vormde een groot complex en
besloeg vier gebouwen, de eigenlijke fa
briek, een ijzeren loods van drie verdiepin
gen voorv magazijn en twee houten gebou
wen, waarin de voorraad was opgeslagen.
Zo snel greep 'het vuur om zich heen. dat
al heel spoedig de brand zich tot het gehele
complex had uitgebreid en zich ook mede
deelde aan het aangebouwde houten ge
bouw. waarin gevestigd de zagerij en de
opslagplaats van aangevoerd hout er lag
zeventig kubieke meter van de N.V.
Kistenfabriek J. de Jong Zn.
Mlet was een angstige situatie, waarvoor
ere met twee motorspuiten uitgerukte brand
weer zich gesteld zag. In de eerste plaats
was daar ,de moeilijke ligging van de in
elkaar lopende opstallen van twee bedrijven.
Het was maar goed. dat het dag was. want
bij donker had men tn de doolhof bezwaar
lijk de weg kunnen vinden. Bij de ingewlk-
kélde situatie kwam. dat de houten gebou-
n en de voorraad hout het vuur steeds
meer aanwakkerde. Naast de zorg* voor de
blussing stond de. brandweer bovendien
vóór de taskverdere uitbreiding te voor
komen tot het overig gedeelte van de kis
tenfabriek. Vlak bij de gebouwen, die in
brand stonden, staat de kistenmakerij
gélukkjg een stenen gebouw en boven
dien is er de opslagruimte van gezaagd
höut. Van het uitgestrekt bedrijf van de
firma De Jong brandde een betrekkelijk
klein gedeelte, maar er dreigde ernstig ge
vaar voor de overige eigendommen, die met
de brandbare inventaris gemakkelijk in het
vuur hadden kunnen worden opgenomen.
Alsof de situatie op zichzelf al niet ern
stig genoeg was, kwamen er nog bij de zor
gen, die de voorraad van de zeeppoeder
fabriek gaf. F,r lagen voor honderdduizend
gulden allerhande chemicaliën en mand
flessen biet zout-, zwavel- en azijnzuur in
de magazijnen en op het fabrieksterrein op
geslagen en bovendien bevatte de ijzeren
loodsvele vaten met vetzuren.
In tweeërlei opzicht gaf de voorraad
moeilijkheden. In de eerste plaats dreigde
de inventaris de kracht van het óuur te
vergroten en daarom was het gelukkig, dat
het personeel van de in de nabijheid geves
tigde Goudse Machinefabriek als zeer ge
waardeerde burenhulp toeschoot om zoveel
mogelijk van de voorraad naar buiten te
brengen Aan de achte-rkant van het ge
bouw werden talloze vaten in veiligheid
gerold.
De tweede handicap trof de brandweer
zelf. Door de vermenging van het blu/water
met de chemicaliën ontstonden -chloordam-
pen. die het de blussers hard te verduren
gaven.
Tien stralen
Tien stralen wierpen 3500 liter water
iplnuut in de vuurzee, die aanvanki
nauwelijks te temperen scheen en steeds
groter omvangjfaannam. Over grote opper
vlakte joegen de vlammen voort. 'Zo drei
gend was de situatie, dat de opperbrand-
meester, ir A. L. de Vos tot Nederveen
Cappel, de assistentie inriep van de Wad-
dinxveense brandweer, die zich onder com
mando van de heer H. Schutte met haar
raooie nieuwe spuit naar Gouda spoedde.
Bij haar komst evenwel was de slag reeds
beslist. Het doortastend optrede" van de
Goudse brandweer had het succes opge
leverd, dat het vuur kon worden ingeslo
ten en wel duurde het nog geruime tijd
eer aan de heerschappij een einde kon wor
den gemaakt, maar het gevaar voor verdere
uitbreiding naar de kistenfabriek was be
zworen. Daardoor kon de Waddlnxveense
spuit in reserve worden gehouden. Haar
manschappen hebben evenwel een steentje
aan de blussing kunnen bijdragen.
Veel hulp was trouwens nodig, daar door
de chloordampen telkens opnieuw brand
weerlieden bedwelmd raakten en op ver
haal moesten worden gebracht voor zij hun
taak konden voortzetten. De E.H.B.O. en
vrouwen van het brandweerpersoneel boden
de behulpzame hand. Een goed middel was
het drinken van melk, die van de zuivel
fabriek De Producent in flinke hoeveelheid
werd aangevoerd en aanvankelijk ook door
buren werd aangeboden. In totaal hebben
tien brandweerlieden en helpers het te
kwaad gekregen. In alle gevallen was het
leed spoedig geleden. Bovendien zijn nog
drie personen, die bij de blussing hielpen,
gewond geraakt. Twee hadden een gat in
het hoofd en één een verwonding aan de
vinger. De EHBO heeft hen behandeld.
Na een uur hard werken was het vuur
bedwongen, al is de brandweer nadien nog
uren in touw geweest. De zeeppoederfabriek
met de bijgebouwen is geheel uitgebrand.
Slechts de geraamten zijn overgebleven. Een
groot deel van de voorraad ging verloren.
Van de kistenfabriek kreeg de belendende
vleugel veel schade. Uit de «zagerij konden
de motoren van enige der Kiht machines
worden gered voor het gebouw in vlammen
stond.
Door de hitte ontstond kortsluiting in de
electriciteitskabel. waardoor de bedrijven
en de woningen op het eerste gedeelte van
de Kattensingel enige uren geen atroom
hadden.
De oorzaak van de brand is onbekend.
Deskundigen van de brandweerinspectie
stellen een onderzoek in. Wethouder E. A.
Polet, de commissaris van politie, de heer
C. Hess en de directeur van het energie
bedrijf, ir H. L. ten Cate waren op het ter
rein van de brand aanwezig. De politie
zorgde voor de omlegging van het verkeer
en hiéld de duizenden toeschouwers op een
afstam!.
Beide bedrijven waren tegen brandschade,
maar niat tegen bedrijfsschade verzekerd.
De schade aan gebouwen, machines en
voorraden is belangrijk en wordt in totaal
geschat op 150.000. De gebouwen van de
zeeppoederfabriek waren eigendom vati de
Goudse Machinefabriek.
Waterpolo.
POLOPROGRAMMA.
Dinsdag wortlen voor de wintercompetitie1
van de kring Gouda gespeeld: B.Z.C.—
Gouwe (dames). BZ. C—Gouwe (heren).
S.Z.P.C.—G.Z.C. 3 (heren), G.Z.C. c—Gouwe
a (adspiranten).
Voortreffelijke cabaretavond
„De eerste maal voel je jezelf als iemand,
die voor de leeuwen wordt geworpen, de
tweede maal ben je alleen maar een beetje
zenuwachtig en de derde maal vindt je 't
prettig. Gewoon, prettig, om voor zo'n
volle zaal te staan."
En de vol le'zaal met Jfeden van het de
partement Gouda van de Maatschappij Tot
Nut van 't Algemeen dacht: ,,De eerste
maal denk je, wat moet dat worden: de
tweede maal hoop je. dat het weer zo goed
is als de eerste'keer en vanavond weten
we zeker, dat we weer iets krijgen: dat
het beste van het beste is op het gebied
van 't cabaret."
Het programma werd verzorgd door
Georgette Hagedoorn. 'zeg maar gewoon
weg/ Georgette, met Pierre Verdonck aan
de Vleugel In een tempo .dat bijna geen
adnmpauze toeliet, werd een schat van
geestige liedjes door Thalia gestrooid en
het was soms de vraag, hoe lang Georgette
dit zou kunnen volhouden Tal van figu
ren uit het internationale chanson-repér-
toire verdrongen elkaar op het toneel: de
prinses-met-een-liefde en een boze vader
uit de Middeleeuwen, het Drentse boeren
meisje, dat haar minnaars de revuè laat
passeren. Katrijn uit de poppenkast, ge
zongen en gespeeld als levende pop, de hele
stam-bevolking van een Parijs café-terras
je, het was allemaal knap. heel erg knap.
Met een enkel gebaar, een kleine veran
dering aan het costuum. de stem een toon
hoger of lager, en daar stond weer een
nieuwe figuur, aan alle kanten gesteund
door een flitsende, onnavolgbare, rake
mimiek .Elk gebaar was precies op tijd
juist afgemeten en misschien moeten
teruggaan tot Buziau om iemand te vi
den. die dit genre zo tot in de perfect
beheerst.
Uit de tijd van Naatje op de Dam en de
paardentram zong Georgette ..Hagedoorn"
'n Jongmens heeft zich opgehangen", in
dertijd een triomflied van Judels. Daarna
volgden Pisuisse en Louis Davids e# .het
slotliedje was van Annie Schmidt, de
nieuwse ster onder de humoristisch schrij
vende vrouwen: „Slaap, kindje slaap'.
Wat een esprit, wat epn uitbijiting vsm
alle uitdrukkingsmogelijkheden. En dan
nog te zorgen, dak. het programma nergens
een inzinking vertoont.
Natuurlijk was de ganse zaal opgetogen.
Haast uitbundig heeft men dank gebracht:
er waren bloemen, er waren stroopwafels
en er was nog een verzoek om een toegift.
Pierre Verdortck kroop weer achter de
vleugel en even fris en met evenveel
energie als was het een openingsnummer,
werd dit verzoeknummer gebracht.
'tWas een buitengewone avond, deze
vijfde en laatste Nutsavond.
Puzzle winnaars
Er zaten nogal lastige woorden ln de
kruiswoordpuzzle van verleden week.
Kleine woorden, waarover men soms lang
moest nadenken. Maar velen zijn er achter
gekomen.
Winnaars zijn: A. de Jong; Friedmann-
Stichting, Bergweg, te Hilversum (prijs
van ƒ5); en C. Verdouw. Lethmaetstraat
9 te Gouda en J. Bos, Krugerlaan 33a te
Gouda 'ieder ƒ2.50).
De prijzen kunnen aan oils bureau wor
den afgehaald of worden op verzoek toe
gezonden.
TS77E DE ONTWIKKELING van de Europese beeldende kunst tracht te overzien
zal al heel spoedig tot de conclusie komen, dat er steeds, ondanks het verschil
in geestelijke achtergrond, opvatting en uitdrukkingswijze in de onderscheidene
perioden, werken van blijvende geldigheid zijn ontstaan. InderdaadDie Kunst ist
überall am Ziel" (de kunst bereikt haar doel overal), maar dit betekent niet. dat
de kunstenaar de uitdrukkingsvorm van een vroegere periode zou kunnen over
nemen en daarin onvergankelijke werken zou kunnen scheppen. Hij staat immers
steeds in zijn eigen t\jd, doorleeft er de spanningen, problemen en verlangens van
"I n naarmate deze van die uit een vonge periode verschillen, zal ook zijn kunst
zinnige prestatie een ander, een duidelijk aanwijsbaar eigentijds karakter hebben.
Maar wat. als de kunstenaar leeft in een
spanning tegen zijn eigen tijd. als hij daar
van, noch de neigingen en intenties, noch
de kunstvormen aanvaarden kan? Wat. in
dien hij ergens in het verleden een periode
ontdekt, die hij als ideaal gaat zien tegen
over het verwerpelijk eigentijdse? Dan zal
hij er voor hebben te waken, dat zijn heim
wee hem niet vervoert tot een illusie. Deze
namelijk: dat het aan een later geborene
gegeven zou zijn deel te hebben aan de le
vensvormen en de levensstijl van een vroe
gere tijd. de illusie, dat de historié her
haalbaar is. Hij zal zijn heimwee moeten
integreren in een leven, dat open blijft op
de eigen tijd en naarmate hij dat minder
vermag, zal het zijn kunst aan werkelijke
voedingsbodem gaan ontbreken.
Dat net heimwee niet vreemd is aan de
artistieke houding van onze stadgenoot H.
Jan Schouten, wordt door zijn expositie,
Jie vanmiddag in het museum „Het Catha-
na Gasthuis" geopend is, wel duidelijk ge
takt. Wat hem voor de geest staat, is
Wt ideaal van een ingetogen en vroom kun
stenaarschap, dat vanzelf een zinvolle
plaats in de samenleving verkrijgt, omdat
het de wereld ais Gods wereld vertolkt
Het is niet voor niets, dat deze schilder
in de achtergrond van zijn grote Zelfportret
een nis met een heiligenbeeldje en ®tn
prent met het opschrift „Het leven van Wil-
tekenis, dat de gestalte in de kamerjas zo
librord" aanbrengt. Het is niet zonder be-
rijzig werd gezien, als gold het hier ook nog
de uitbeelding van een geestelijk ridder.
Want dat is het precies wat Schouten wil:
ambachtelijkheid, geadeld tot geestelijk rid
derschap. Maar ergens wordt in een werk"
als dit de onmacht voelbaar. Men wordt
gewaar, dat de kunstenaar beseft, dat deze
droom van een in wezen Middeleeuws kun
stenaarschap in onze tijd onvervulbaar is.
De innerlijke .houding van dit werk is die
van een weemoedig terugverlangen, is zeer
verwant aan die van de negentiende-
eeuwsè Romantiek.
Trouwens, dit geldt voor vele van de ge-
exposeer^» schilderijen, ook wat hun stijl
betreft. Ze hebben veelal de donkere ate-
liertoon, die herinnert aan de periode, voor
dat het Franse impressionisme de moge
lijkheid van het schilderen in een open en
heldere klem- demonstreerde, Schouten
grijpt terug naar de vorige eeuw en vandaar
naar de vijftiende. Ongetwijfeld spreken
zijn voorkeur voor een minutieuze schilder
wijze en zijn grotere ontvankelijkheid voor
toon dan voor kleur in deze gerichtheid een
woordje mee.
Deze, schilderkunstige vlucht uit de tijd
nu Schijnt door sommige onderwerpen nog
weer in bijzondere mate in de hand ge
werkt te zijn. In Spanje, waar hy geruime
tijd verbleef, werd de schilder vooral ge
troffen door de sombere grootsheid en
woeste verlatenheid van de berglandschap
pen en de schilderyen naar deze motieven
Rioja Espana, Vista General en vooral
het krachtige en ruime Rotslandschap in
Spanje zouden op een tentoonstelling van
romantische kunst lang geen alecht figuur
maken.
In „De burcht Penafil" gleed hij echter
uit naar het theatrale en onevenwichtige:
daar kwaman de dreigende Greco-lucht en
de helverlichte rotsen in een al te pathe
tisch geaccuenteerde tegenstelling, terwij]
de burchtrulne en de lucht elkanders wer
king te niet doen: plastisch en ruimteschep
pend de eerste, ruimtevemletigend de laat
ste. Doch tot dergelijke misgrepen komt
Schouten niet vaak, daarvoor is zijn bezin
ning ov^r het algemeen te groot.
Zeker is die voortdurend bemerkbaar in
een groep werken, \wiarin iets van het le
vensgevoel van de eiw»n tijd wil gaan door
klinken. Het zijn stillevens als „Het Net",
of stillevensaqbtig geziene landschapsvoor-
gronden als „De Drie Schedels", die door
hun nadruk op de vergankelijkheid der din
gen even aan Raoul Hynckes kunnen doen
denken. Evenals by deze schilder vinden
we hier een heel arsenaal van gebroken ste
nen, ingestort metselwerk, gebroken tak
ken, verdorde bladereif, achedels, potscher
ven en al wat maar dienatig kan zijn em
er de weg van alle stof aan te demonstre
ren. Doch verder gaat de overeenkomst
zeker niet.
En vertel eens, bent u al klaar
met de schoonmaak?
In de recentie over de uitvoering van de
Mattheus-Passion in de Goudse Sint Jans-
kerk kwam een opmerking voor over het
storende element van het vroeger weggaan
van enige jongelui. Dit is inderdaad hinder
lijk. De betreffende personen betreuren))
zelf ook. dat ze voor anderen storend zijn.
Maar ze betreuren het ook, dat ze gedwon
gen- waren om op eenf van de mooiste mo
menten de kerk te moeten verlaten.
Want wat is het geval? De bezoeker? uit
de gemeenten Moordrecht en Nieuwerkerk
en misschien ook nog wel uit andere plaat
se#, die aangewezen zijn op reizen per bus,
moesten met de laatste bus van kwart voor
elf mede. Dus waren ze genoodzaakt even
eerder weg te gaan.
Er waa op gerekend dat de uitvoering on
geveer halfelf zou zijn afgelopen. Dat het
echter later is geworden, is de oorzaak dat
sommigen eerder moesten vertrekken.
Veel meer storend wa^iet, dat in de pauze
velen van hun P'^^yjU^n gegaan
Schouwburg Bioscoop. Na Sneeuwwitje en
Assepoester nu Alice in Wonderland. En na
Robbeneiland en Bevervallei, de Lente
symphonie. Men kan na het verlaten vgn dé
bioscoop'in tweestrijd g^aan van welke van
de twee "films „AUcê**"of „Lentesymphonie"
men het eerst zal gaan vertellen. Louter
en alleen uit chronologisch oogpunt: eerst
de Lentesymphonie. Walt Disney's camera
speurt hier op enkele vierkante meters
grond naar de verborgen schoonheid en het
geheimzinnige leven in de natuur. Schoon
heid van lijn, kleur en vorm, temlwden
waarvan de strenge natuurwetten onver
biddelijk worden toegepast.
Wat groeit en bloeit er niet op zo'n paaï
vierkante meter! Insecten in allerlei ge
daante sommige wanstaltig en angstaanja
gend, andere fijn en teer. Maar allemaal
hebben ze één doel: in leven te blijven.
Leven ten koste van anderen
Sommige delen van deze kleurrijke film
zijn zo spannend ais de beste thriller. Alles
gehoorzaamt aan die ene wet, die de in
standhouding vsn de soort gebiedt. m
Naast de insecten de vogels: de kolibrT, het
roodborstje, de specht, de vink, de kardi
naal. De ganse dag is ieder bezig met eten
te zoeken voor de jongen.
De opnamen zijn buitengewoon geslaagd.
door bij het begin tweede deel nog £r Z1jn blijkbaar in die wondere dierei
niet alle pla^Stwh weer waren ingenomen,
hetgeen mptnad iq°9en voorkomen. Hoewel
het te ^grijpen is. dat men zich even wil
vertpeden. na het zitten op de ongastvrije
banken van de SL. Jan.
Gaarne hoop ik dat een en ander duide
lijk is geworden en dat volgend jaar maat
regelen worden genomen om dergelijke sto-
rende gebeurtenissen te voorkomen.
Een bezoeker van buiten de 6tad.
- «Pi
gew%n«t Is. dar bij de uitvoering van de
Matthei^-Passion niet naar enige, zoals dit
maal het geval was, maar naar alle plaatsen
extra-bussen rijden, waardoor niemand meer
vroeger behoeft weg te gaan en de bezoe
ken van buiten ook niet uit hun concen
tratie worden gebracht door telkens op hun
horloge te moeten kyken of het nog geen tijd
la weg te gaap.
Redactie.
wereld enige voortreffelijke filmspelers. We
denken aan het kameleon mef zijn ver-
schrikkeiyk lange tong en zijn ogen. die on
afhankelijk van elkaar kunnen draaien.
..Bevervallei" was grootser, maar» deze
„Lenteaymphonie" is met meer gevoel op-"
genomen en 6taat cinematografisch zeker
hoger. Het is voor een natuurliefhebber een
half uur om te smullen. In het laatste ge
deelte worden opnamen vertoond van bloe
men. die uit hun knoppen komen en hun
stralende ongerepte schoonheid naar de zon
keren. t
Van deze „Lentesymphonie" naar Walt
Disney's andgre product eist even een kleine
omschakeling. Onder de invloed van de eer
ste doet in het begin de tweede film wat
vlak en toonloos aan. Maar ala Alice in haar
wonderland is terecht gekomen, dan komt
•r zoveel actie, dan gaat het speels vernuft
van Disney met zulk een tomeloze vaart aan
de gang, dat men soms vergaat, dat het aan
I,
tekenfilm is. Zoals in velé sprookjes wordt
het grote mensenleven bespot, want Alice
ziet die mensenwereld met de ogen en de
fantasie van een kind.
Het best is Disney op dreef als hij de
rups ten tonele, voert, rokend uit een water
pijp. letters uitblazend en lui liggend op een
blad Verder al die bekende figuren: de
tweeling 'Tiedeldie en Tiedeldom en de
hoedenmaker en de Maartse haaa en het
witte konijn en de koningin en de koning:
O ja. ik ben er ook nog.
Na het Tulgey-woud. het toverbos. komt
Alice weer in de mensenwereld en dan komt
voor de bezoeker de vraag: Wat was nou
mooier: Sneeuwwitje, Assepoester of Alice
in Wonderland?
Of misschien: Robbeneiland, Bevervallel
en Lentesymphonie?
Tarzan de aapmens
Thalia theater. Deze film vertelt hoe
Tarzan zijn metgezellin Jane heeft ontmoet.
Uit de aard der zaak op een heel andere
manier dan in het overige deel van de we
reld. In de wildernis is het nodig, dat er
een expeditie donker Afrika intrekt, op
jacht naar Ivoor van gestorven olifanten.
Tarzan staat aan het hoofd van een
apenleger, waarop de expeditie stuit.
Aan fantastische gevechten geen
gebrek, maar als de rust is weergekeerd,
is Afrika nog even rijk aan ivoor en heeft
het er Jane bijgewonnen. Deze Burroughs'
fantasie is al een kleine twintig Jaar gele
den. toen Johnnv Weissmtiller nog in tbp-
vorm was. verfilmd en nu opnieuw in cir
culatie gebracht.
Het zwaard van Monte Christo
Reünie Bioscoop. Het verhaal ia fantasig,
maar van zodanige aard en qm zulk een
wijze verteld, dat men het gratfc met aan
dacht vol^. Het speelt in en om een Ita
liaans dorp, tijdens pen oorlog tussen Italië
en Oostenrijk. Een'levepdig en spannend
vejloop heeft de activiteit van de pseudo
Monte Christo. Er wórdt menig robbertje
gevochten en de afwisseling in we resultaten
houdt de spanning er in. Onder de party-
gangers van Renato schaart zich ook een
charmante jonge dame, die zo nu en dan de
Monte Christorol van hem overneemt en
ook heel bedreven is op degen en zwaard,
tfoor haar komt ook de liefde in dit roman
tische avonturenverhaal waarin John Derek.
Jody Lawrance. Anthony Quinn en Arnold
Moss de hoofdrollen spelen.
Want terwijl Hynckes altijd op zoek is
naar een andere werkelijkheid achter de
waargenomene en zijn neiging naar het mi
nutieuze altijd ondergeschikt is aan zijn
streven om de dingen té dematertaliseren.
kunnen de voorwerpen bij Schouten niet
reëel, concreet en materieel genoeg zijft.
(De Drie Schedels). Wat hij geeft is tastbare
werkelijkheid, toch nog even romantisch
gezien. Door dit realisme kan het gebeuren,
dat een schilderij als „Het Net" juist niet
de werkelijkheid van het verval geeft, maar
een beeld van door de schilder gearran
geerde dingen, die het verval moeten voor
stellen wat iets geheel anders is. Lijdt
een doek als dit aan een zekere opzettelijk
heid, in het kleine schilderij „Het Nest"
breekt iets van een schilderlijke en tege
lijk dichterlijke visie door. In het stille
licht om die eitjes en de uiteen gerukte
vogelveren is iets gezegd, dat dieper peilt
dan de overige stillevens, hoe doorwerkt
een doek als „De Drie Schedels" ook mag
zijn.
En voluit schilder was Schouten in zijn
„Gothische Beeldhouwfragmenten", dat met
zijn fijne groen- en rosegrijzen adem heeft
en distinctie. Het is of de schilder tegenover
deze overblijfselen uit een tijdperk dat zijn
liefde heeft, zijn heimwee opeens ging voe
len als vervuldheid en zonder enige.bijge
dachte of bewuste intentie het werk kon
laten komen, zoals het kwam. Daar had dan
inderdaad de integratie plaats en kenmer
kend genoeg is dit werk van de ateliertoon
volkomen bevrijd.
Over de bloemstillevens zou men zo kort
mogelijk willen zijn. Ze zullen beschouwd
moeten worden als oefeningen in een open
en heldere kleurstelling, die de schilder
vooralsnog niet blijkt te liggen. In een ver
want schilderij echter, enige takken met
appelen tegen een lichtblauwe lucht voor
stellend, wil iets doorkomen van een le
vensgevoel. dat met de termen van het
heimwee zeker niet meer te beschrijven is.
Of dit een werkelijke wending betekent,
valt nu nog niet te zeggen.
P. C. J. REYNE.
Z^OUDA KÉVf evenals and'ere plaatsen
zijn grotev tekort aan goede woningen.
Grote gevaren vloeien uit de huisvestings-
moeilijkheden voort. Gevaren op hygiënisch,
socipal, moreel en cultureel gebied. Wij
weten van grote gezinnen ln te kleine, te
oude, vochtige en bedompte huizen. Van
ziek zijn in ongunstige omgeving. Van ein
deloze twisten tengevolge van ruimtege
brek. Van zedelijke gevaren voor heh, die
maar steeds niet kunnen trouwen. Van mis
lukte studie, ontdat er geen rust thuis is
voor de nodige concentratie.
Het bijzondere van dé woningschaarste is,
dat deze nood vrijwel het gehele volk treft
Niet een bepaalde klasse van handarbeiders
alleen is er door getroffen, niet alleen zij.
die door hun kleide loon maar heel moel-
ïyk het hoofd boven water kunnen houden.
Maar zeer, zeer velen, werkenden en werk
lozer»,, arbeiders, middenstanders, ambte
naren en intellectuelen.
Daarom is het ook redelijk, dat de gehele
bevolking de schouders zet onder de leni
ging van deze nood. Men late dit niet over
aan de regering, di^ons belastinggeld ont
vangt. of aan hen. die ruimere bestaans
mogelijkheden hebben! Een ieder, die irt
familie of kennissenkring wel eens ta
maken heeft gehad met de woningproble
men. dient de plicht te voelen mede ta
warken.
Een oud-Hollandse «preuk (ons in deze
natte streken uit het hart gegrepen) luidt:
„Wie het water deert, die het water keerf'.
Wij zouden dit ook van de woningnood kun
nen zeggen. Wie de woningschaarste deert,
die helpt mee deze nood te keren. Het deert
ons allemaal. Wij hebben dan ook allen de
plicht, het te keren.
De nationale woningbouwlening schept
de mogelijkheid, dat vrijwel iedereen aan
deze strijd meedoet door het nemen van
rehtespaarbrieven. Wij wekken onze stad
genoten op deze mogelijkheid aan te grijpen
en te doen wat hun plicht en hun belang is.
H. J. DE WIJS.
Remonstrants pred.
'd« .Tone '3 ners.) v. Blekerssineal él n.
K 'de Jong (3 pers.) v. Blekerssingal
Jan Kottensteeg 16, J. J. Boetekees (4 pers.)
v. J. Kottensteeg n. Ereprijsstraat 6; J.*G.
Hagen (6 pers.) van Vierde Kade 77 naar
Graaf Flortsweg 44; N. TuUthof (3 pers.)
van Turfmarkt 123 naar Ranonkelplantsoen
2. J. Goriasen (4 pers.) van v. Bergen
IJzendoornpark 17a naar Ranonkelplant-
Boen 4; A. J. v. d. Heuvel (3 pers.) van Eer
ste Kade 67 naar Ranonkelplantsoen 10;
J A. Berkouwer (3 pers.) van Vorstman-
straat 5 naar Ereprijsstraat 2; J. Binken (4
pers.) van Kleiweg 76 naar Ereprijsstraat
3; D. Blok (3 pers.) van Vondelstraat 39
naar Ereprijsstraat 5; F. J. Groenendijk (4
pers.) van Kon. Wilhelminaweg 286 naar
Ereprijsstraat 8; W. J. G. IJpelaar (4 pers.)
van Achter de Vismarkt 80 naar Speen
kruidstraat 1; W.' van Loon van Coornhert-
straat 19 naar Speenkruidstraat 2; M. Th.
van Loon—Bron. van Pr. Hendrikstraat 24
Speenkruidstraat 2; N. Straver (7
pers.) van Scheltemastraat 21 naar Speen
kruidstraat 7; J. Verburg (3 pers.) van Groe-
neweg 48 naar Speenkruidstraat 8. L. A.
Koolmees (.3 pers.) van Toilenstraat 40 naar
Speenkruidstraat 9; H. Verwaal (3 pers.) van
Koekoekstraat 71 naar Speenkruidstraat 10;
de Jong—Ostendorf van Burgvlietkade
naar Lemdulsteeg 30, wed. Novak—
Calnadi van Corn. Ketelstraat 54 naar Eer
ste Kade 8; L. Hofstede (4 pers.) van Park
straat 6 naar Tollensstraat 44; H. J. v. d.
Water (8 pers.) van Keizerstraat 24 naar
Haam 87; J. A: Lugthart (5 pers.) van Wil
lem Tombergstraat 11 naar Karnemelksloot
89|*wed. Bestebreurtje van Crabethpark 1
naar Burgvlietkade 44; J. D. Postnjus (4
pers.) van Kaam 142 naar Raam 96; A. Ro-
meijn van Spienngstraat 89a naar Groenen-
daal 68. J. "J. Imholz (5 pers.) van Ridder
van Catsweg 110 naar Spoorstraat 37; J.
Berckenkfmp (5 pers.) van Vorstmanstraat
st. Huygensstraat 37; L. Stilting
(4 pers.) v\m Const Huygensstraat 37 naar
Vorstmanstraat 29; J. Verhart van Spelde-
makersteeg 7 naar Speldemakersteeg 9; B.
H. Spee, van Speldemakersteeg 7 naar'Spel
demakersteeg .9; G. Lammers van Spelde
makersteeg 7 naar Speldemakersteeg 9; Th.
J. Schenk (3 pérs van Boelekade 175 naar
Steijnkade 9; P. H. Vieggeert (2 persvan
Boelekade 175 nagr Steijnkade 9, EoJonge-
neel (3 pers.) Van Z. Vierde Kade 54 naar
Cappenersteeg 9; H. A. v. d. Ree van He
renstraat 35 naar Lemdulsteeg 26; G. J. <leL
derblom—Stout (4 pers.) van Boelekada fi'
naar Slappardel 14, W. Grietjen* van Boe-
lekade 59 naar Slaraperdel 14; H. Luichjen-
broer (5 pers.) varf Paradijs 18 naar Von
delstraat 31; G. A. v. d. Want (2 pers.) van
Persijnstraat 7 naar Willem Tombergstraat
11: C. A. Binnendijk (2 pers.) van Kruger*
laan 141 naar Zoutmanstraat 39.
Gevestigden: J. Huljzer (4 pers.) van
Schoonhoven naar Ranonkelplantsoen 5; G.
de Reus van Rotterdam naar IJssellaan
167c; A. Zwanenburg (2i_pers.) van Rotter
dam naar Eerste Potgiefërstraat 16; G. Do-
zeman van Achtkarstfeien baar v. d. Palm
straat 61P. v. Buren (5 pem.) .van Amster
dam naar Lange Dwarsstraat 26; A. v. Zijst
van Zandvoort naar Jan Philipsweg ^5: J.
Olieman van Reeuwtjk naar Gouwe 137; J-
F. M. Sporre (7 ,per«.) van Katwijk naar
Ereprijsstraat 7; j. v. d. Kleij van Schoon
hoven naar Da Costakade 33. A. M. Rood
van Grootebroek naar Bosweg 19: H. IJs-
selstein van Grootebroek naar Bosweg 19;
C. fA. Hoogland van Amsterdam naar Van
Bevemingelaan 38; A. C. Meuieman—Tijssen
(2 pers.) van Dgt\ Helder naar v. d. Brink-
straat 22; P. G. Niemeijer van Termunten
naar Ondpr de Boompjes 105; J. C. v. d.
Heuvel (5 pers.) van Den Haag naar Wiele
waalstraat IB; A. C. Buitelaar (2 pers.) van
Reeuwijk Graaf Floresweg 33; T. M
Schilt (2 van Pollock naar Karne
melksloot 179, M. G. Schoonderwoerd van
Hilversum naar Kievitstraat 105.
Vertrokkenen: M. G. B. Greiving van v.
d. Palmstraat 42 naar Velsen. Narcissen-
straat 15; A. Maaijen (3 pers.) van Emma-
jptraat 47 naar Hontenlsse. Hulsterweg; M.
Willemsen (2 pers.) van Emmastraat 47
naar Hontenlsse. Hulsterweg. M. T. C. v. d.
Borden (2 pers.) van Wielewaalstraat 16
naar Rotterdam. Essenburgsingel 33b. W.
Q. J. A. Boonekamp van Wtelewaalstraat 16
naar Rotterdam. Essenburgsingel 33b; 1E.
Wulff van v. BaerJestraat 42a naar Alooas-
serdam. v. Eesterensingel 11; wed. RMle-
maker (3 pers.) van v. Baerlestraat 42a hifi
Alblasserdam v. Eesterensingel 11; P. A. v.
d. Heuvel van Onder de Boompjes naar
Ned. Antillen; B. L. Boot van Corn. Ketel?
straat 20 naar Nieuw Zeeland; G. J. v. d
Geest van Burg. Martensaingei 10 naar Rot
terdam. Oqstzeedijk 116; J. J. D. Bosman van
Korte Noodgodsteeg 1 naar' Utrecht, Van
Speijkstraat 16; D. Geurts (6 pers.) van Von-
delStraat 31 naar Schoonhoven. Schreuder-
straat 43; W. J. v. Leeuwen—v. Werkho
ven van Tweede Schoolstraat 1 flaar Noord-
wijk, Langeveld 29; P. Zorg van Roemer
Visscherstraat 7 naar Ede (Gld.). Ederv®n.
Nteuweweg 41; C. G. W. Brom van Bus
ken Huetstraat 17 naar Hilversum. Van»
Lenneplaan 29. A. J. K**rs (2 pers.» van
Fiuweiensingel 54 naar Amfrsfóort. Van
Viandenstraat U; A. Blom (3 pers.) vkn
Bogen M naar Amersfoort, Gouwestraat 44.
Padvinder* gaan hun diensten
aanbieden
Men schrijft ons: De Goudse padvinders
vragen uw aandacht. Het gaat hierom. Wij.
padvinders willen geld verdienen, niet al
leen voor onszelf, maar ook en vooral voor
onze gebrekkige broeders, de jongens die in
de z.g B.E. groepen zijn ondergebracht.
In de week van 14—19 April gaan alie
padvinders ook de verkenners van de
Katholieke Jeugdbeweging in navolging
van de door de Engelse padvinders gehou
den „Bob-a-job"-weken. trachten geld te
verdienen onder het motto: „Een heitje voor
een karweitje".
Wat is een heitje? Wel een kwartje of vijf
en twintig centen. Wat ia een karweitje?
Och. een fiets schoonmaken, een tuintje om
spitten. alle schoenen van een gezin poetsen
en nog veel meer
Dé actie begint hier in Gouda op 15 April,
op welke dag alle welpen, verkenner*
voortrekkers, leidsters en leiders hun dien
sten gaan aanbieden, in de eerste plaats na
tuurlijk bij familie, kennissen, buren enz.
Voor diegenen, die op deze manier niet te
bereiken zijn en toch een karweitje hebben,
bestaat de mogelijkheid door een briefje
naar Turfmarkt 83 of via een telefoontje
met No 3434 hun karweitje op te geven.
Iedere padvinder is voorzien van een door
de hoofdcommissaris van de Nederl. Pad
vinders getekend werklijstje, waarop u, na
dat het karweitje Is volbracht, vermeldt wat
er gedaan is en wat u hem betaalde.
Draag geen karweitjes op aan een jongen,
die niet van een officieel werklijstje is voor-
zien! i»
Geeft u karweitjeR*aan zullen wij trach
ten deze zo goed mogelijk te verrichten en
daardoor 't doel. een zo groot mogelijk aan
tal van onze gebrekkige broeders gelegen
heid te geven aan het tweede internationale
kamp voor B.E. in 1953 in België te laten
deelnemen, te verwezenlijken.
De Nederlandse Guyana voetbalbond en de
Surinaamse Voetbalbond hebben Zaterdag
April besloten samen te werken nadat ze 31
jaar eikaars tegenstanders zijn geweest Voor
zitter H. van Eyck van de N.G.V.B. zeide dat
in het nieuwe Suriname geen plaats ts voor
tegenstelling, en aangezien de sport er ls om
te verbroederen zou het een aanfluiting zijn
als deze tegenstelling bleef bestaan.
ZATERDAG 12 APRIL 1952
DERDE BLAD - PAGINA
iP' •A/i m
Hot duister het is in een ondergrondse
pijler.
Wat zijn weelde-artikelen?
Het voorlopig verslag van commissie voor
de belastingen uit de Tweede Kamer, over
het wetsontwerp technische herziening van
enige tabellin voor de omzetbelasting, is
thans verschenen.
Enige leden brachten in herinnering, dat
reeds bij de in 1951 tot 6tand gekomen her
ziening betwijfeld is, of het wel juist is het
weeldebegnp als criterium voorop te stel
len bij de plaatsing van de verschillende
artikelen in de onderscheidene tabellen.
Gevraagd werd gedistilleerde dranken uit
de betreffende tabel te schrappen, zodat zij
volgens het gewone tarief zullen worden
belast. Sinds het ingaan van de verhoogde
accijns op 2 Juli 1951 heeft de toestand van
de gedistilleerd-industrie en -handel zich
in bijzonder ongunstige zin ontwikkeld. De
omzet in gedistilleerd^, drank en is met meer
dan 25 pet teruggelopen, welke <Jfelen4e ten-
denz nog steeds voortduurt.
Nu ook de minister zelf heeft getoond
voor de moeilijke toestand, waarin de Ne
derlandse brouwerijen verkeren, mede door
het uitblijven van de verlaging van de bier-
accijns in het kader van de Benelux, oog
l te hebben, ten gevolge waarvan bier trootr
lopig blijft belast met het gewone tarief
van 4 pet, werd bepleit het bier thans uit
tabel 1 van het tussentarief te schrappen.
Weliswaar is de bieromzet de laatste jaren
toegenomen door grote krachtsinspanning
van de gehele industrie, doch de binnen
landse omzet in 1951 beliep niettemin slechts
68 pet van de omzet in 1947 en 77 pet van
die in 1939.
Bepleit werd electrische scheerapparaten
met het gewone tarief te belasten, aange
zien hier het weeldekarakter ten enenmale
aan ontbreekt.
Enige leden hadden er bezwaar tegen, dat
electrische- en gasfornuizen voor huishou
delijk gebruik onderhevig zullen blijven aan
het tarief van 15 pet. Deze fornuizen zijn
dermate ingeburgerd bij ons volk, dat deze
zeker niet als weelde-artikel kunnen wor
den beschouwd.
(Van «en special* verslaggever)
p EN trein rammelt in Limburg diep onder
de grond, komt naderby en verdwgnt
in oen sQtunnol. Een sein licht op. Even
later passeert een andere trein. De onder
grondse in een wereldstad? Neen, ge loopt
in de stoengangen van staatsmyn Wilhel-
mina, op een diepte van ongeveer vierhon
derd meter. Ge hebt een bezoek willen
brengen aan een ondergronds raynbedryf
en nn loopt go hier met uw begeleider.
Nog is het licht, maar strgks zult ge uw
mynlamp, waarvan de battery zwaar aan
uw gordel hangt, goed kunnen gebruiken.
Go i(ft gekloed in mynwerkerskleding.
De wasbaas heeft u die gegeyen: oen hemd,
een paar sokkon, schoenen, een broek, een
jasje, een halsdoék en de mijnwerkerspet.
Daarna zijt ge met uw begeleider naar de
schacht gegaan, na een papiertje getekend
te hebben, waarop te lezen staat, dat ge op
eigen risico naar beneden gaat. Bij de
schacht zijt ge even geschrokken toen de
liftkooi met de volgeladen kolenwagens met
een knal uit de grond schoot. Bij de af
daling hebt ge even moeten slikken omdat
het u in de oren begon te suizen, maar
bang waart ge niet. Iedereen ggab-iiier
immers de mijn in?
En nu loopt ge dan door de steengangen.
Niets is er te horen dan het geklots van
de zware schoenen, af en toe het gerom
mel van een kolentrein en het gesis van
de lucht, die ontsnapt uit de persleidingen.
Uw begeleider gaat een zijtunnel in. Hier
is het donkerder en vochtig. Ge baggert
reeds door de modder. Uit het duister rijst
eensklaps een schim op. Het is een mijn
werker, die bezig is de stutten in de gang
te vernieuwen en het plafond omhoog te
brengen. Dat is hier wel nodig, want als
de zaak nog iets verder verzakt, kunnen de
locomotieven er met goed fatsoen niet meer
passeren. Even weerklinkt het wederzijdse
„Glück auf" en verder gaat de tocht. De
luchtverversing is goed. Bij honderden
kubieke meters tegelijk wordt de verse
lucht de afgaande schacht ingeblazen. Nu
merkt ge nog niet hoe noodzakelijk die
luchtverversing is. maar straks, in de pijler,
zijt ge er hoogst dankbaar voor, maar zover
is het nog niet. Ge komt bij een tussen-
schacht. Hier moet ge weer een kleine
honderd meter naar beneden, maar niet
met de lift, dat zult ge dpdelijk merken.
Uw begeleider tilt een luik op en gaat u
voor in de inktzwarte duisternis.
"\7oetje voor voetje gaat ge loodrecht naar
beneden langs ijzeren ladders. Alleen
uw mijnlamp schenkt een beetje licht.
Eindelijk zijt ge waar ge wezen moet. In de
pijler. Het is er warm. erg warm. en ge
kunt hier niet meer rechtop lopen. Daar
voor is de kolenlaag niet dik genoeg. Al»
ge een paar minuten voortgestrompeld zijt.
staat ge even naar adem te happen, want
ge zijt zulke onderaardse tochten niet ge
wend. Nu ziet ge ook de eerste houwer
Het Tweede Kamerlid Van de Wetering
(C.H.) heeft aan de minister van Landbouw,
Visserij en Voedselvborziening schriftelijk
de volgende vragen gesteld:
1. Heeft de minister kennis genomen van
de berichten omtrent een vocygenpmen sta
king van bakkerij-arbeiders te Amsterdam,
aangezien twee bakkerspitroonsbonden zich
in het overleg over de looneisen der ge
zellen afzijdig hebben gehouden?
2. Is de minister bekend met het feit, dat
deze patroonsbonden niet afkerig staan
tegenover wensen van de bakkerij-arbyi-
ders, maar dat zij tot uitvoering hiervan
niet kunnen overgaan alvorens door de mi
nister uitvoering is gegeven aan de in de
Tweede Kamer der Staten-Generaal aange
nomen en door de regering aanvaarde
motie-Van de Wetering?
3. Kan de minister begrijpen, dat bedoel
de bonden, weliswaar bekend zijn met zijn
toezegging in de Kamer, dat doorbereke
ning van de verhoogde loonbedragen mag
plaatshebben vahaf de dag, waarop de ver
beteringen door het college van Rijksbe
middelaars zijn goedgekeurd, zich afvragen,
waarom deze laatste toezegging wel zal
worden uitgevoerd en de aanvaarde motie
nog steeds niet?
4. Is de minister bereid om op zeer korte
termijn Stappen te doen, waardoor bevre
digende uitvoering van de motie wordt ver
kregen, de looneisen der bakkerij-arbeiders
worden behandeld en een staking worde
voorkomen?
De |il llpee é|~i de derde en laatste wolvei-
ling varfnet seizoen, die gisteren te Christ-
churcbr (Nw.-Zeeland) werd gehouden, la-
gen near raminR minstens 20 procent lager
'dan o\ de vorige veiling, die in Februari
werd gkhouden. De onverwacht grote hoe-
veelheioVan 35.820 balen werd aangeboden
aan een groot aantal kopers. Er bestond le
vendige mededinging, in het bijzonder voor
betere soorten wol.
Een grote graafmachine is druk bezig aan
het Scheveningse strand de tegen de boule
vardmuur opgewaaide zandmassa's te ver
wijderen en een bulldozer zal zorgen, dat de
strandvlakte ook werkelijk wéér Vlak
wordt, zoals wij dat van Scheveningen ge
wend zijn.
De enorme machines herinneren ons er
aan, dat de gezelligheid van het Scheve
ningse strand niet zo maar vanzelf komt en
als wij er nog aan twijfelen, zou het ge
klop en gezaag en gehamer van de exploi
tanten van de tentjes ons er wel van over
tuigen. Hët brede Kurhaustrottolr wordt
opnieuw gelegd, evenals de boulevard zelf.
De vermaaktenten staan reeds opgesteld en
als nu de zon dit jaar mee wil werken, be
hoeft Scheveningen zich over dit seizoen
geen zorgen te maken.
aan het werk en naast hem nog een en
nog eenLuid klinkt het geratel van de
afbouwhamers. Beetje voor beetje brok
kelt de kolenwand af. Het kolenstof dringt
in de neus. op de lippen zet zich een
zwarte koek af. Het brood schijnt er echter
niet minder om te smaken, want even
verder zitten een paar mijnwerkers met
smaak hun kuchje te verorberen. Als de
pijler voldoende verbreed is, komt de nacht
dienst om de stutten te verplaatsen en
later, als hier niets meer te halen valt,
wordt het stutmateriaal „geroofd" en de
pijier stort in. Vóór die tijd heeft men dan
echter alweer uitgestippeld, waar een
nieuwe kolenlaag zal worden aangeboord,
want het werk mag niet stil komen te
liggen.
Voor het ogenblik is hier echter nog
voldoende werk. Zwaar vallen de grote
steenkoolblokken op de transportband, die
hen via schudgoten ën andere transport
banden afvoert naar de plaats, waar zij in
de kolenwagens worden gestort. Nadat ge
even hebt kunnen uitblazen, voert uw
begeleider u weer verder. Als hij u vraagt
of ge het aandurft op uw buik op de rubber
transportband te gaan liggen, zegt ge gretig
,ja", want ge zijt al aardig moe geworden.
Daar gaat ge dan, in vlot tempo de
donkere tunnel in. Af en toe moet ge het
hoofd even op de armen leggen, wilt ge
niet het gevaar lopen het onderweg te ver
liezen. De rollen, waarover de transport
band loopt, drukken in uw lichaam en geven
u de gewaarwording of men u met duizend
deegrollen probeert murw te walsen. Maar
niettemin vindt ge deze wijze van vervoer
niet onaangenaam. Op een gegeven moment
zegt uw begeleider u eraf te springen, want
ge komt nu bij een kruising, waar de kolen
via een schudgoot op een andere transport
band belanden, waarop ge u even later
ook weer neervlijt.
Zo komt ge dan bij de spoorrails, die ge
maar behoeft te volgen om bij de onder
grondse losplaats te komen. Voor ge het
zelf weet staat ge dan weer in de liftkooi,
die u in snelle vaart door de schacht naar
boven voert, de strakblauwe hemel en de
tegemoet.
ff ffW
Amsterdammers en Hagenaars schijnen
het soms niet góed te 4mnnen zetten, dat
Rotterdam in het Grootmndelsgebouw het
grootste gebouw van Europti bezit, maar
iedereen zal toch moeten toegeven, dat
deze bijenkorf van grossierszaken een im
posant gebóuw is. Dit doorkijkje op het
binnenterrein laat het oog weiden langs de
zeven verdiepingen van het dak tot de
autostrada en nog lager naar de begane
grond. Het is een staal van durf. kracht en
moed, dat veel verwacht van Rotterdams
toekomst als handelsstad, maar ook veel
beloften inhoudt.
DE 14de April 1917 stierf te Warschau dr gebruik, maar de eenvoud^ en gracht van
Ludovijio Zamenhof. de bekende initi»- J"
tiefnemer tot de hulptaal Esperanto. „Ini
tiatiefnemer" is een woord, dat hem zelf
lieve* was dan „schepper" want hij had
respect voor het leven en hij wist maar
al te goed, dat een levende taal niet. op
papier, doch op de lippen van hen. die haar
spreken, dooj jarenlang gebruik wordt ge
creëerd.
Hij gaf de mensheid als basis een inter
nationale woordenschat en een vereen
voudigde grammatica met stijlvoorbeelden,
welke hii zijn harmonische geest, geïnspi
reerd door een grote liefde voor de mens
heid. inblies. Van zijn vroege jeugd af was
hij een dichter en zijn gedachten gingen
altijd weer uit naar begrip en vrede tussen
de volken.
Hij hoopte, dat die gemeenschappelijke
basis de kiem zou ziln. waaruit langzamer
hand een echte gesproken taal zou groeien,
die de mensen van goede wil van alle na
ties een middel zou zijn, om de kern voor
een verenigd mensdom te vormen. Het
merkwaardige is. dat zijn droom werke
lijkheid is geworden. Esperanto is inder
daad een gesproken taal geworden. Het
heeft zich naar binnen en naar buiten ont
wikkeld naar dat ideaal.
Tweemaal heeft een wereldoorlog haar
verbreiding tot staan gebracht en twee
maal vervolgde zij daarna haar weg van
natuurlijke groei. Sinds 1887. het Jaar»
waarin Zamenhof een eerste leerboekje in
het licht gaf. hebben velen soortgelijke
systemen, gebaseerd op de gemeenschappe
lijke élementen in de Indo-Europese talen,
nagebootst of het bestaande gecorrigeerd,
maar het ene ontwerp na het andere ver
dween na enige tijd weer als een verlaten
theorie.
Intussen groeide het aantal wereldcon
gressen en internationale tijdschriften ln
Esperanto, dat een levende taal werd. Het
is een merkwaardig verschijnsel van na
tuurlijke groei uit een minimaal gegeven.
De taal werd rijker en vloeiender door het u
aatregeljen getroffen
(t'an enz* correspondent in Australië)
In de komende zes jaar zijn er in Australië
volgens de minister voor Nationale
Ontwikkeling minstens 200.000 huizen no
dig voor immigranten. Sommige deskundigen
menen zelfs, dat dit getal .nog veel hoger
moet worden geschat. Bovendien zullen er
per jaar ook nog een 90.000 huizen voor
de Australiërs moeten worden gebouwd om
in de ergste nood te kunnen voorzien....
Het is met de woningtoestanden in Aus
tralië inderdaad wel heel erg .gesteld. Dui
zenden emigranten hebben hun laatste
centen uitgegeven voor een eigen onderdak,
maar heel dikwijls hebben zij dan nog niet
meer dan een schamele hut, die hun niette
min een 400 Australische ponden (3200 gul
den) heeft gekost. In Sydney vindt men. bij
La Perous» zelfs een „krottenstad" van wo-
haar woordvorming verloor zij niet. Dat
de initiatiefnemer een dichter wa«- heeft
ongetwijfeld de richting van haar weg be-
invloed. In plaats van een dor systeem van
code-tekens, ontstond er een vloeiende taal
met een eigen karakter. De meeste buiten
staanders weten dat niet, maar de oplatten-
de toeschouwer constateert het.
Destijds hadden de Italiaanse dialecten
een dichter nodig om tezamen een nationale
taal voort te brengen en nog heden is de
geniale invloed van Dante voelbaar in die
edele taal. Na de bescheiden oogarts uit p.rm..-
Warschau, die trouw bleef aan zijn jongens- ^a golfplaten!
droom, hebben andire dichtera en redenaars Het jg om deze recjen. dat de Ausiranscne
het Esperanlo schfdpnheid verleend, maar Qverheid voortaan vooral de komst van vrij
de meest daadwerkelijke invloed had het
internationale gebruik, zowel als de geest,
die congressen en ontmoetingen van men
sen. die zich bewust zijftyvan een eenheid,
die boven grenzen en rassen uitgaat, in
spireerde. Zamenhof, die de kiem legde,
zijn zij dankbaar hiervoor.
Vrijdag is kort na het opstijgen een vlieg
tuig van de Pan American met 69 personen
aan boord bij de haven van San Juan in zee
gestort. Het vliegtuig was op weg naar New
York met vacantiegangers aan boord. Onder
hen bevonden zich zes babies. Tien lijken
zijn reeds geborgen. Er zijn volgens de eer
ste berichten tenminste 23 overlevenden,
onder wie de piloot, John Burn, die in de
ooflog met zijn toestel in de Taag, stortte,
doch ook toen het ongeluk overleefde. Hij
is gehuwd met de filmster Jane Froman,
die toen in hetzelfde toestel zat. Zij werden
toen beiden zeven maanden in het zieken
huis verpleegd en huwden daarna.
(Van onze speciale verslaggever.)
WJie Indonesië alleen kent van de school-
platen en de grote Bos-atlas, zal te
vreden zijn over Noord-Sumatra. Het japh-
tige Djakarta met zijn vuilwitte gebouwen
en oververmoeide garagebewoners, is een
teleurstelling voor de bezoeker uit Neder
land, maar de tuinstad Medan heeft door
dik en dun zijn wljdse, voorname uiterlijk
behouden. De bergen van Java zijn stiller
dan de Veluwe tijdens de zomervacanties,
maar men moet toch op Sumatra zijn om
urenlang door een vrijwel onbewoond ge
bied van heuvels en oerbossen te rijden.
Hier kan men nog door een kudde olifanten
(Van on*e Zwolse correap.)
In Zwolle ls Zaterdag
middag tUdens een korte
pl^Kigheid in één van de
zalflBnn het admimstra-
tie-Ü^Hw van de IJssel-
centr^Wff reizenden ten-
to°nsteiBflt van het NPG,
het NeoRftndse Padvtnd-
etersgilde, officieel door de
tentoonstellingscommissie
aan de president* van deze
padvindstersorganlsatie,
- mevr. J. van Nispen-Wely,
f overgedragen.
De expositie heeft tot
doel het meer bekend ma-
hen van het «pel v*n ver
kennen. zoal* dat door da
meisjespadvindsters ln Ne
derland wordt gespeeld.
Om de tentoonstelling ge
makkelijk te kunnen ver
plaatsen, is zij geheel in
uitklapbare kisten gepakt.
Elke kist bevat een afge
rond geheel van het. pad
vindstersleven. Zo ls er
bijv. de kabouterkist. die
de onderscheidene fasen
van het kabouterspel. dat
in hoofdzaak op fantasie
berust, iaat zien. v Bij de
waterpadvlndsters Is spe
ciale aandacht besteed aan
hét werk van de „Blauwe
Vogels", dat zijn de ge
brekkige padvindster*.
De buitenlandse afdeling
neemt op de tentoonstelling
een aparte plaats in: Het ls
immers van groot belang
de ideeën, die de padvind-
aters elders in de wereld
over het spel vah verken
nen hebben, met elkaar uit
te wisselen. Doordat niet
minder dan dertig landen
bij de wereldorganisatie
zijn aangësloten, kan op
deze manier veel goeds
worden bereikt. Dat ook
de uitwisseling van de
padvindsters uit de diverse
landen in 't middelpunt van
de belangstelling staat be-
kijst wel 't grote aantal ge
schriften, flat over dit on
derwerp handelt en even
eens zijn tentoongesteld.
Ten slotte worden op dui
delijke wijze de leidsters-
training en de handenar
beid uitgebeeld. De ten
toonstelling zal een rond
reis door Nederland maken.
vegrast worden en een grote slang over de
weg zien glijden en een overnachting in
het "fcpanoëlise is ouderwets-pikant van
wege «en tijgerplaag.
Elke provincie van» Indonesië heeft rijn
eigen karakter en eigen problemen. Het
grootste probleem van'Sumatra's Oostkust,
een van de economisch belangrijkste ge
bieden, is dat van de onwettige occupaties.
Een kleine 90 jaar geleden was deze Oost
kust even woest en onontgonnen als nu nog
het merendeel van de rest van Noord-
Sumatra. De heer Nienhuis, een tabakker,
hoorde op Java bij geruchte, dat er tabak
verbouwd zou worden en ging eens pp0'#*
hoogte nemen. Het gerucht bleek onjpist,
maar zijn reis was toch niet nutteloos, want
hij stelde vast, dat de grond nabij BelawM»,
waar hij geland was, uitstekend geschikt
moest zijn voor de tabak. De Sultan van
Deli moedigde zijn belangstelling maar al
te graag aan en dit was het begin van een
tabakscultuur, die wereldberoemd werd.
Later kwamen, naast de tabak, ook de over
jarige cultures als rubber, thee, vezel en
ten slotte palmolie. De sultans Verleeitten
met ruime hand concessies aan de Westerse
ondernemers, zo ruim, dat 75 procent van
alle gronden uitgedeeld.
Aangezien het gebied zelf niet voldoende
werkvolk kon opleveren, lieten de maat
schappijen arbeidskrachten uit Java over
komen en zolang de ondernemingen groei
den, ging dit goed. De groei van de bevol
king overtrof echter geleidelijk aan die van
de cultures, zod%t er behoefte ging ontstaan
aan landbouwgronden voor de kleine man.
De Japanse bezetters gaven dé bevolking
opdracht, op de ondememingsgronden rijst
te gaan verbouwen en zo ontstonden de
eerste occupaties. Na de gouvereinitteits-
overdraeht zette déze ontwikkelipg zich
voort. Boeren uit het Tapanoelise namen
er een stuk goed,e ondemeraingsgrond bij
in gebrutk en voormalige ondernemings
arbeiders bleven ook liever boer spelen, op
gratis verworven gronden. Alleen in de
tabak schat men het aantal onwettige occu-
panten thans al op ongeveer 60.000. In
Europa zou men misschien met de vinger
op het wetboek deze mensen verdrijven,
maar hier gaat dit zo eenvoudig niet.
gezellen zal bevorderen, boven die van ge
zinnen. De situatie is nog vem-gerd door
de beperking van een credjétverlening.
welke de woningbouw heeft vëftraagd. Aan
het einde van 1951 waren er in Australië
niet minder dan 85.000 onvoltooide huizen!
Er zijn nu diverse maatregelen getroffen
om de bouw weer op gang te brengenj""
heel zonder succes zijn die nieV. Sinds, C
maanden ziet men thans, dat de voltoon*^^,
zich in een hoger tempo voltrekt. Echter zal"
dat slechts tijdelijk oplossing brengen, om
dat tegelijkertijd de kapitaalverstrekking
door de federale regering aan de afzonder
lijke staten is verminderd en dientengevolge
ook de totale bouwactiviteit weer afneemt.
Sinds het einde van de oorlog zijn er 211.000
huizen gebouwd door particuliere bouwers
en 61.000 door de regering. Daarnaast zijn
20000 huizen in het buitenland besteld,
waarvan er 7000 zijn geleverd, bij lange na
niet voldoende om in de steeds stijgende
behoeften t^Hworzien.
De meeste emigranten zyn niet in staat
wegens gebrek aan middelen en be
perking der credieten, een huls te kopen.
Een huls. dat in 1947 700 Austr. pond (6000
gulden) kostte, doet nu 3200 Austr. pona
<27.000 gulden). Zo'n huis is van fibre. Een
stenen huis van 1200 Austr. pond (ruim-
10 000 gulden) gaat nu grif weg voor 4500
Austr. pond (36.300 gulden). Intussen dalen
de pryzen van de huizen. Voor 1800 en 2250
Austr. pond kan men zelfs al wel een fibre
huis kopen.
Velen die handig zijn met gereedschap,
kopen na verloop van enkele jaren verblijf
in Australië een „ready-cut"-huis. De prijs
bedraagt ongeveer 137p Austr. pond. Als
men zo'n huis zelf opbouwt en zelf schil
dert, komt het op 2000 Austr. pond (17.000
gulden), ongerekend de kosten van de
grond. Ook zijn daarbij niet inbegrepen de
kosten voor de electricien, loodgieter, dè
opzet van de fundering e.d. Dit zijn dingen,
die men hier meestal niet zelf kan of mag
doen, tenzij men erkend vakman is. Het
loodgieterswerk kan op 200 Austr. pond
worden geraamd. In Melbourne is een firma,
die Zweedse prefabs verkoopt voor 975
520 vierk. voet.
Austr. ponden, oppervlakte 5
DE tabak eist veel van de grond. In onge
veer 40 dagen groeit door de goede
zorgen van de kweker uit een zaadje een
jonge plant, die na overplanting drie maan
den tyd nodig heeft om tot volle wasdom te
komen, met een hoogte van wel 2 meter. Na
de oogst kan de grond nog een keer rijst
voortbrengen, maar moet dan ook 6 jaar
rust hebben. Zo ligt altijd een> belangrijk
déél van de tabaksgronden braak en vorpnt
voor de landhongerige bevolking een on
weerstaanbare verleiding. De Indonesische
voorlichtingsdienst betoogt vergeefs, dat de
occupanten hun land schade berokkenen. Zij
wijst op het voorbeeld van de Nederlandse
bollenvelden, die meer opbrengen dan aard
appelvelden en dus ook niet door aardappel
boeren wordeh geoccupeerd. De kleine boer
ziet echter, kans op een mooie winst door
roofbouw op grond, die hem niets kost en
laat de voorlichters praten. Zij menen in
hun recht te zijn. Voor een meer doortas
tend optreden acht de regering de tyd blijk
baar nog niet gekomen.
Met de tabaksbndernemingen heeft de
överheid een overeenkomst gesloten, waar
bij ze meer dan de helft van hun concessie-
gronden hebben afgestaan, waaronder een
strook van 150 meter aan belde kanten van
de hoofdwegen. Zo ziet men thans langs de
toegangswegen van Medan overal kampong-
huisjes staan, met hier e» daar een betere
Chinese woning. Deze regeling kostte ae
maatschappijen geen zwaar offer, want ge-
zie* de hoge kostprijzen en lage marktprij
zen, moeten zij zich toch Jot de beste gron
den gaan beperken om eenjcwaliteitsproduct
te leveren, dat nog cortcdffentiemogeltjkhe-
den biedt. Van de 31 ondernemingen, die
de oorlog overleefden, zijn er nog maar 24
in bedrijf. Vóór de oorlog waren er op de
Oostkust 46. Het onaangename is echter, dat
het merendeel van de occupanten op de niet
door de ondernemingen afgestane gronden
zit en er niet voor voelt om te verhulzen.
Occupanten, die zich tussen de Jpnge aan
plant van olienalmondememnufen vestig
den. zijn met ae «terke arm \erwijderd,
maar overigens blijven alle maatraden tot
Het conservatieve Lagerhuislid John Baker
TÉiite heeft medegedeeld, dat na de afkon?
diging der Engelse invoéfbeperkingen voor
bloembollen, knollen en wortelstokken de
Ned. exporteurs aan de importeurs en andere
afnemers in Engeland hebben verzocht even
tuele nieuwe orders te daterepl op 'n week
voor de instelling der invoerbeperkingen en
deze orders onmiddellijk in te zenden..
Hij vroeg de minister Van Handel
Thorneycraft. of hem hierover iets
bekend was. en wat hij zich voorstelde te
doen tegen deze „berekende ontduiking van
zijn maatregelen'^
Thorneycraft deelde mee. dat hU van deze
handelingen op de hoogte was en opdracht
had gegeven de aanvragen voor invoerver
gunningen voor bloembollen e.d tegen uit
staande orders met bijzondere nauwkeurig-
he" te onderzoeken en tot nader order gee^dat er prefabs worden geleverd va.
nieuwe vergunningen voor levering in het
najaar uit te geven.
Tot einde Maart zijn slechts aanvragen
voor invoervergunningen voor in het voor
jaar te leveren bollen tot een waarde van
44.000 pond ontvangen, vergeleken met een
invoer t.w.v. ruim 4vjnilltoen' pond in 1951,
aldus de minister van Handel.
Hij voegde hier aan toe, dat degene die
valse inlichtingen verstrekt voor het ver
krijgen van invoervergunningen zich bloot
stelt aan zware straffen.
dusver in het stadium van plannen en in
middels worden de ondememingsgronden
door roofbouw uitgeput. Het zijn de onder
nemingen, die dit gedeelte van Sumatra heb
ben opengelegd. Het eiland heeft nog zeer
veel maagdelijke grond, maar het zou <fe
bevolking veel werk kosten om die grond
open te leggen en de overheid zou eet; over-
bruggingssteun moeten *verlenen. De rege
ring geeft er de voorkeur aan de door de
ondernemingen afgestpne grond te verdelen.
Hier kunnen echter alleen echte boeren,
geen ondeskundige fabrieksarbeiders voor in
aanmerking komen. De occupanten zijja ge
organiseerd in vooral door de communis
tische vakvereniging gesteunde organisaties
en verzetten zich tegen een dergelijke selec
tie.
HET probleem lijkt or het ogenblik, zolang
de regering niet kraèhtig ingrijpt, on
oplosbaar. Onoplosbare problemen hebben
in dit land echter al meer de eigenschap
vertoond geruisloos te kunnen verdwijnen,
even geruisloos als de occupanten in de
stadscentra vaji b.e. Bandoeng en Medan
aan het verdwijnen zijn. Men pakt hier de
moeilijkhéden anders aan dan in Westerse
landen- en het is vaak moeilijk ha te gaan.
wat men er precies aan gedaan hééft, zodat
het wel lijkt, alsof de tijd als heelmeester ls
opgetreden^ Misschien zal het in het geval
van de gsondoccupanten ook zo gaan, maar
de ondernemers, die hun beste gronden zien
uitputten, zijn er niet gerust op. De devalua
tie van de^oépiah heeft hun gelukkig ten
aanzien van de wereldmarkt weer wat
„luchf'^gegevén en zij werken doot, zij het
met een bezorgd hart.
Pr worden vele prefab9 ingevoerd door
Hollandse emigranten. Opvallend is. dat
aan zulke huizen veel ontbreekt. Er berei
ken ons daarover herhaaldelijk klachten.
Het is voorgekomen, dat een emigrant een
hete vloer miste. ük>ms passen de stukken
niet en soms is vorgeten een plattegrond
«als handleiding voor de bouw er bijVe y
doen. Wij hebben met verbazing gezienT""^
dat er prefabs worden geleverd van jeen
voor
het warme Australische klimaat (soms
stijgt de temperatuur tot ver boven 100
graden F.), waar de witte mier een gevaar
lijke huizen-onderraijner is. DikVijls wor
den prefabs uit Nederland, althans onder
delen er van, afgekeurd door de quaran
taine-ambtenaren, omdat er wormen' in
voorkomen. Wij hebben eens meegeholpen
aan het afhakken van de boombast, die de
leverancier aan de palen had laten zitten
en zagen tientallen dijtke wormen van een
centimeter lengte onder ae bijl uitkruipen.
Dergelijke voorvallen verporzaken extra
hoge kosten van vervoer of door de quaran
taine bevolen uitroking. Voor 150 Austr.
pond»(/ 1273) kan men een stuk grond ko
pen (en duurder al naar gelang de ligging
en de grootte). Hiervan betaalt men. zoals a
de heer Albert Hoeks (Voorheen Den Haag)
deed, een deposito van 10 procent en de
rest met 3 Austr. pond per week Aan kade-
geld telde hij 70 Austr. pond neer.
Dit bedsag is afhankelijk van de omvang
van de prefab en de ligtijd. Voo* het ver-
voer naar Cronulla. een veel gezbehte
plaats op 35 km van Sydney aan de kust
gelegen, moest 66 Austr pond worden be
taald. De aarsluiting op het electriciteits-
net en de waterleiding (wat do«r erkende
vaklieden moet geschieden) kostte resp. 20
en 25 Austr. panden.
Vele niet-Britse emigranten hebben be
dragen van 200 en 300 Austr. pond uitgege
ven voor de aankoop van grond, waar niet
mag worden gebouwd of waar de bouw van
een prefab niet is toegestaan. Dit moge een
waarschuwing zijn voor velen om niet voet
stoots af te gaan op de aanbiedingen van
makelaars, doch advies in te winnen van
een advocaat.
Tal van Nederlandérs wonen de eerste
Jaren in garages, tijdelifKe^WbongBlegenhe-
den, die zij op him stukje grortd oprichten
en die voor 200 tot 600 Austr pond bouw
klaar kunnen worden gekocht Men moet
er zich behelpen met de ruimte maar rij
bieden een niet helemaal te versmaden on
derdak. omdat" er de hoge huishuur of ka
merhuur mee wordt uitgespaard. Wij heb
ben zulke garaggs gezien en er de tevreden
heid der bewoners geconstateerd Doch al
tijd met het vooruitzicht, dat te eniRer tijd
het eigen nieuwe hui6 gereed zou komfin
Wie emigreert, wete. dat de eerste ïarena
„tough" (hard) zijn Het uiteindelijk resui?
taat ie het dat overigens dikwijls waard.