Koninginnepage
JACOB CAM PO WEYERMAN:
Rondom het jasje van „mijnheer", zijn clubs
en „hersenen van levende apen"
Van „langspeel" en normaal
Staatsgrens doorsneed een volk
een journalist op oorlogspad
Belgen pleiten voor hogere
lonen in Nederland
De Volkspolitie laat sommige
vluchtelingen rustig lopen
In het Noorden van Duitsland
ijvert een Deense bewegillg
m
BRANDENDE KWESTIES ONDER DE TROPENZON
Revolutionnair
overheidspersoon
DE
Werd de Sultan
geweigerd?
Het Chinese menu
UIT DE GRAMOFOONWERELD
Wij leveren te goedkoop
Te laat voor boeien
Evangelische kerk in
Duitsland mobiliseert
phll.
Troepenverplaatsingen
voor herfstmanoeuvres
Montgomery opnieuw
naar Griekenland
Sprinkhanen teisteren
Pakistan
Lichte muzen
E'
Vorm van zuivering
Niet alleen om spek
Westduitse verkeersanalphabeten
worden opgevoed
14.000 Slachtoffers
per jaar
Acheson heeft er
genoeg van
Duitse wereldomroep
Weer een ontvoering
in het Cheribonse
Het kunsthistorisch congres
gesloten
Nederlands Volkstoneel
gaat „Dr Schweitzer"
spelen
AAN WEERSZIJDEN VAN DE BRENNER
maar het bleef zichzelf en hoopt....
me;
Duits en Italiaans S'VA%'\
G rilss Gott
d',s
BOEKENKEUR
°V
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1952
TWEEDE BLAD - PAGINA
SINGAPORE. Juli.
MEN MOGE hier duizend en één zorgen hebben over terroristen, die de binnenlanden
van Maiakka onveilig maken en over nog enkele andere vraagstukken van poli
tieke betekenis, maar sinds enige weken is er toch een brandende kwestie van gans
andere aard, welke de gemoederen in Singapore en eigenlijk van geheel Maiakka in staat
van opwinding brengt.
Want ondanks terrorisme en prijsdaling van de rubber hebben de mensen tijd gevon
den elkaar te bestoken met een waar vuurwerk van woorden, waarover smakelijk ia
gelachen en waardoor ook bloed tot kookpunt is gebracht.
Hoe men op de woordenschermutselingen
reageerde hing natuurlijk geheel af van het
karakter en het temperament van de man
of vrouw (maar vooral man) in kwestie.
Want bepaalde gewoonten en gebruiken,
welke de toets der crltiek glansrijk hebben
kunnen doorstaan of die eenvoudig zijn
aanvaard, zijn opnieuw onder de loupe geno
men. Aan beide zijden van de lijn liepen
de mensen te hoop. zowel aan de kant van
de pro's els die van de contra's. Allerlei
heilige huisjes werden geopend en in de
dagbladkolommen werd heel wat vuile
familiewas onder handen genomen. En
enkele bezoekers van Singapore, van ouds
her de Leeuwenstad genoemd, hebben, naar
verluidt, eveneens een duit in het zakje ge
daan.
De strUd zal in de annalen worden ver
meld als de atriid om het jasje", want het
gaat hier over de Ingrijpende vraag: moet
een man tijdens een concert een jasje aan
hebben
Een zo ingrijpende vraag blijft natuurlijk
niet tot een enkel schiereiland beperkt. Met
de vaart van een straalvliegtuig heeft het
vraagstuk verder om zich heen gegrepen en
Inmiddels Londen, New York en ook Ma
nilla bereikt.
DE HELE REL begon met een kort inge
zonden stuk in ..The Strait Times".
ondertekend door ..Disgusted" (met walging
vervuld) en hield een klacht in. dat ..twee
bekende persoonlijkheden in het openbare
leven" in hemdsmouwen waren verschenen
op een concert, dat in Singapore werd ge
geven door de Amerikaanfee zangereg Helen
Traubel.
De Right Honorable Malcolm, commissa
ris-generaal van het Verenigd Koninkrijk
In Zuid-Oost Azië. nam de volgende dag de
handschoen op en erkende in een artikel
van 600 woorden, dat hij het concert had
bijgewoond enzijn smoking en zelfs zijn
colbertjasje had thuis gelaten. Hij erkende
dit zonder blikken of blozen, toonde geen
enkel teken van berouw of spijt over zulk
een wandaad. Wel verklaarde hij vergun
ning te hebben gekregen van Miss Taubel,
de concertgeefster zelf. om zó nonchalant
gekleed concertwaarts te gaan. Dit uitje in
overhemdsmouwen was de •Right Hono
rable commissaris-generaal zó goed beval
len. dat hij zijn mede-mannen opstookte
zich te ontdoen van ..de tirannie van de
smoking" en pleitte voor de invoering van
een avondtoilet voor heren, dat meer in
overeenstemming is met het klimaat aan de
evenaar.
Het komt mtj voor schreef hü. dat een
zwart vlinderdasje, een smetteloos wit
overhemd, zwart zijden ceintuur (bevestigd
met clips) en zwarte schoenen een costuum
vormen, dat even keurig is als het luchtig is
om te dragen
Sedertdien zijn de penpen in beweging
gekomen, zijn er heel wat! baillpoints leeg-
geschreven en hebben er heel wat schrijf
machines gerateld van lieden die in het
dagblad in koele bewoordingen of vurige
tirades het hunne over deze brandende
kwestie wilden zeggen
En nu heeft een ..Australische medicus,
tijdelijk in Singapore" de zaak wetenschap
pelijk bezien en ze over eén geheel andere
boeg gegooid, door te verkjaren. dat.... de
waardigheid in de tropen èn het gemak zijn
belichaamd inde Schotse kilt. Volgens
hem zijn er in het begin van dit jaar. stu
dies gemaakt inzake bloedgroepen, welke
hebben bewezen, dat de Keltische rassen in
lang vervlogen tijden in equatoriaal Afriklt
hebben gewoond en de kilt zou vandaar
afkomstig zijn. Laten de mannen, die aan
de equator wonen dus terugkeren tot de
dracht, die daar bewezen heeft gezond en
practisch te zijn, riep hij uit.
„STRIJD OM HET JASJE" is niet het
enige wat de gemoederen op Maiakka
ert. In de verschillende clubs wordt
nog een ander punt uitgevochten. Er is n.l.
aan de éne kant beweerd en aan de andere
kant tegengesproken dat de British Lake
Club (de Britse Merenclub) te Koeala Loem-
poer de Sultan van Selangor en zijn Mentri
Besar (eerste minister) geweigerd heeft
binnen de muren van de club te worden
ontvangen. Degenen, die beweerden dat die
weigering inderdaad een feit was. zeiden
verontwaardigd, dat een dergelijk optreden
(zo het juist was) er slechts toe kon leiden
de rassen-tegenstellingen te vergroten. Nog
pas enkele maanden geleden heeft een in
ternationaal conferencier, die een lezing
hield in Sydney (Australië) een aanval ge
richt tegen de snobbistische clubs in Singa
pore wegens hun exclusiviteit. Inderdaad
zijn er op Maiakka nog altijd enkele clubs,
die niet-Europeanen de toegang weigeren
en ze zelfs niet als gast willen ontvangen.
In het midden latend of de clubs in net
Oosten gelijk of ongelijk hebben met hun
exclusiviteit en de invloed daarvan op^de
betrekkingen tussen de verschillende ras
sen. moet eerlijkheidshalve toch worden ge
zegd. dat niet alle exclusieve clubs Brits of
zelfs maar Europees zijn In Singapore.
Hongkong en elders zijn Chinese clubs,
waarvan uitsluitend Chinezen lid kunnen
zijn.
'"TEN SLOTTE is de voeding een ondcr-
A werp. waarover menigeen zich dik
maakt. Deze strijd werd ontketend, toen een
Londens blad schreef, dat een bepaalde
groep Chinezen in Singapore voornemens
was een feestmaaltijd te houden met de
..hersens van levende apen". Later gaf het
blad wel toe. dat de Chinezen, die het op
't oog had, in werkelijkheid met die ge
schiedenis niets te maken hadden, maar
met dat al was een ware storm ontketend
over de eetgewoonten van Chinezen in het
algemeen, over de eetgewoonten, die ze
beweerd werden te hebben en de eetge
woonten. waarvan tegengesproken werd.
dat ze ze hadden. Nu leeft in Singapore
het hardnekkige en reeds lange jare;n oude
verhaal, dat de Chinezen in het verre ver
leden bij bijzondere gelegenheden in Kan
ton apenhersens aten en beweerd werd. dat
ook in moderner tijden deze delicatesse nog
wel eens op menu's in Hongkong en Singa
pore verschijnt.
Tegenwoordig wisselen zowel Aziaten en
Europeanen hun gewone middagmaal nog
wel eens af met een fijn Chinees dinertje.
dat wordt samengesteld op een manier en
dat van een kwaliteit is welke niet
evenaren zijn en die te dai
Chinese koks. die hun
den. Bij zulke gelegenhi
van vogelnestjes. Pekingse du|fjës.
vlees in zoet-zure sausen. Mandarijnenvis.
gebakken steurgarnalen, bèmboeloten en
lotusknoppen
Hersens van apen. levend of dood. worden
eohter niet geserveerd.
it is welke niet te
danlj (en zijn aan
weerga niet vin-
■nheden smult men
se dunfjès. varkèns-
Üe langspeelplatenmarkt in Nederland, die
nog altijd vrij beperkt is. heeft enige tijd
geleden een uitbreiding gekregen door de in
voer van de platen der Concert Hall Society.
Dit is een Amerikaanse onderneming, die zich
toelegt op het niet dadelijk commercieel ge
tinte repertoire en die. om de kwaliteit var
haar product' op te voeren, slechts tot een
maximum van 3000 platen van elke matrijr
perst.
Het repertoire omvat bijv. Trio-Sonaten van
Bach, kwartetten van Beethoven en Bartok,
wij hoorden een deel van het Pianoconcert
in G van Mendelssohn, gespeeld door Paul
Pellag. iets van het Fluitconcert van Ibert (so
list Peter Graf) en de opsomming van de tot
dusver uitgebrachte stukken, alsmede de ernst,
waarvan het technische gedeelte der opnemin
gen getuigt, geven de indruk, dat de Concert
Hall Society een nuttige en zelfs welkome
aanvulling van het uitgebreide gramofoon-
repertoire kan vormen.
De Europese industrie, met name Philips,
maakt het anders haar Amerikaanse mede
dingsters niet gemakkelijk. Op het gebied van
de electronics, waartoe ook de gramofoon be
hoort. is men ginds Juist voor de Nederlandse
concurrentie geenszins onbeducht. De door
snee Nederlander weet eigenlijk niet hoever
Philips het in de gramofoonplaten heeft ge
bracht. zowel technisch als wat de opbouw van
het repertoire betreft.
Voorbeelden? Het Vioolconcert van Beet
hoven. gespeeld door Herman Krebbers met
begeleiding van het Residentie-Orkest onder
Van Otterloo. Een opneming met grote artis
tieke en technische kwaliteiten. In de eerste
plaats het spel van Krebbers. verder de hel
derheid en plastiek van het geluidsbeeld, de
dramatische spanning in de tussenspelen, de
glans van zoveel solistische passages in het
orkest. Niet minder indrukwekkend als gra-
mofooncreatle is de opneming van het Piano-
(Van onze Brusselse correspondent.)
Op het ogenblik weegt de Nederlandse
concurrentie in bepaalde sectoren, zoals
de tabak, de bouwnijverheid, en de industrie
van textiel, confectie, leder en meubelen
zó zwaar op de Belgische markt, dat hier
over in ruime kring ongerustheid is ont
staan. Men vreest dal tengevolge van een
„abnormaal" geachte concurrentie grote
werkloosheid zal ontstaan.
Een van de voornaamste oorzaken van
de Nederlandse druk op de Belgische markt
Is het in Nederland lagere loonpeil. Neder
land stelde orde op z(jn openbare financiën
en het interne credietwezen, maar bleef
vasthouden aan sommige principes, zoals de
lage kosten van levensonderhoud door be
perking der huishuren, lage pachtprijzen en
het behoud van sommige maximumprijzen,
terwijl anderzijds de lonen stevig in de hand
werden gehouden. In België daarentegen
stegen de lonen tot op een zeer hoog peil,
de sociale lasten eveneens. Met Zwitserland,
Zweden en Luxemburg hefft België de
hoogste lonen van Europa, Nederland de
laagste.
Wij spraken hierover uitvoerig met de
heer A. Cool, voorzitter van de Katholieke
vakbonden van België, het Algemeen Chris
telijk Vakverbond, dat bijna een half mil-
lioen leden telt. Samen met de Nederlandse
K.A.B en de protestante vakbond, C.N.V.,
heeft deze eij Benelux-organisatie opgericht
en in Sept. zullen de afgevaardigden van
de drie vakbonden confereren. Aan de orde
komt dan het loon- en prijzenprobleem bij
de Benelux.
Op onze vraag of het Belgische loonpeil
niet te hoog is repliceerde de heer Cool
categorisch „dat van een verlaging van de
Belgische levensstandaard geen sprake kan
xijn". Integendeel. Naar zijn mening zijn de
Nederlandse lonen veel te laag en dienen
deze aangepast te worden, na een uitscha
keling van alle kunstmatige elementen die
in Nederland de kosten van levensonder
houd beneden een redelijk niveau houden.
Een officier van de Duitse contra-spion-
nage van de laatste wereldoorlog, die
destijds opdracht had een Britse spion op
te sporen, heeft zijn mannetje eindelijk
„gesnapt". Hij ontmoette hem namelijk als
mede-burgeremployé bij een onderneming
te St. Johns op New Foundland. De Brit,
majoor Druce, had zich bij zijn activiteit in
Duitsland voorgedaan als Nederlands ar
beider, aldus kreeg de Duitser, Barfurth,
thans te horen, en was er in geslaagd na
volbrenpinp van zijn taak voor de Britse
geheime dienst naar Engeland terug te ke
ren.
Huishuren 4 113 pet van 1939 zijn niet rede
lijk en op het vooroorlogse niveau gefixeer
de pachtprijzen evenmin. De Benelux Unie
moet een zo hoog mogelijke levensstandaard
van al zijn arbeiders nastreven en de vak
bonden moeten in deze actie volkomen soli
dair handelen.
Men neemt in het algemeeir aan. aldus de
heer Coal, dat het gemiddelde loonverzchil
tussen de Belgische en Nederlandse Ionen
schommelt tussen de 30 en 40 pet. Maar een
recente studie van de Benelux-commissie
van het Internationaal Christelijk Vakver-
vond heeft bewezen, dat in vele sectoren
het verschil 50 pet en in sommige belang
rijke takken van bedrijf zelfs 100 pet en
méér bedraagt. Onder die omstandigheden
kan de economische unie niet bestaan en
hoeft het niemand in Nederland te ver
wonderen, dat in België, zowel in de krin
gen van de vakbonden als b(j de bedrijfs
leiders. tegen deze ongelijke situatitie wordt
geprotesteerd. Sommige Nederlandse pro
ducten worden in België beneden de Belgi
sche kostprijs aangeboden!
Uit een studie, welke door een Nederland
se vakbonds-econoom werd opgesteld blijkt
o.a., dat de Belgische hooggeschoolde
metaal-arbeiders gemiddejd 35 frs per uur
verdienen of 2.00, terwijl de Nederlandse
metaalarbeiders van dezelfde loonklasse
1.10 verdienen (1 gulden 13,14 frs). Ge-
schoole textiel-arbeiders verdienen in Bel
gië 20,25 frs per uur, in Nederland 96 cent.
De Belgische bouwarbeiders gaan met 26,45
frs per uur naar huis, hun Nederlandse col
lega's met 1.11.
De Evangelische bisschop van Berlijn en
hoofd van de gehele Evangelische kerk van
Duitsland, dr Otto Dibelius, heeft in een
brief alle geestelijken van Brandenburg
(Sowjet-zone) opgeroepen zich te verzet
ten tegen pogingen om een scheiding in
de kerk teweeg te brengen.
De brief zegt, dat de kerk vele politieke
staatsvormen kan toestaan, doch dat geen
enkele staat het recht heeft de eenheid
van de kerk aan te tasten. „Wij zijn van
oordeel, dat, indien een staat de grenzen
afsluit, dit niet geldt voor de kerk. Wij
hebben dit in de nazitijd niet geduld en
zullen het nu ook niet dulden".
Dr Dibelius voegt er aan toe, dat de
geestelijken de orders van hun „wettige
meerderen" dienen op te volgen.
Een geestelijke, die tegen de wil van de
kerk in, een politieke leider zou volgen, zou
een „trouweloze herder" zijn.
Liszt. gespeeld door Cor de
Qua
romantische sfeer, qua opneming
uitermate 'brillante pianospel het is soms
alsof de hoorder via de microfoon het oor in
de vleugel te luisteren legt qua detaillering
van de orkestweergave is dit een Nederlandse
plaat, om trots op te zijn. omdat solist,
kest en technische staf hierin in vele opz
ten wedijveren. Ter keerzijde van deze plaat
hoort men een zeer goede vertolking van Les
Préludes van Liszt. waarbij o.a. Stotljns hobo
in het fraaie geheel van het Residentie-Or
kest onder Van Otterloo zingt. Voor de Ne
derlandse orkesten, musici en componisten
zal de gunstige ontwikkeling van onze elec-
tronlsche industrie vah onschatbare betekenis
blijken te zijn.
Columbia houdt zich ten onzent nog aan de
gewone plaat. Van dit repertoire wordt hier
voor de liefhebbers van romantische pianomu
ziek vermeld het Rondo caprlccioso van Men
delssohn in de vertolking van Claudio Arrau.
zeer zangerig in de poëtische inleiding, veder
licht en parelend in het als een elfenballet
dartelende Rondo, en uitstekend in de ge
luidsweergave.
Van Pathé. het oude Franse merk. zijn
kele platen van de Franse bariton Camille
Maurane te vermelden De liederen van Ga
briel Fauré worden waarlijk niqt veel gezon
gen. De kleine cyclus Poème d'un Jour. be
staande uit het beschouwende, lied ..Ren
contre". het snelle ..Toujours" en het wee
moedige ..Adieu" was waarlijk wel een plaat
waard, vooral wanneer alles zo Intelligent en
overtuigend wordt gezongen. Het prachtige
en meer bekende „Les Berceaux" van Fauré
brengt Maurane met zijn begeleidster Lily
Blenvenu ook met een grote charme in een
voordracht, die de grote kwaliteiten van dit
lied recht doet wedervaren. Voor de fijn-
proevende liefhebbers van het Franse reper
toire zijn deze plaatjes de aandacht
ZEG HET MET
HOEDEN
Op de Democratische Na
tionale Conventie te Chi
cago gaven de dames op
haar wijze uiting aan haar
gevoelens jegens de ver
schillende candidaten. Me
vrouw Murphy (links bo
ven) en Tillie Busch
(rechts boven) hebben de
symbolische ezel tot mo
tief van haar hoofdtooi
gekozen. Mevrouw Tau-
bensee (links onder) toont
op de rand van haar
strooien hoed duidelijk
haar sympathie voor ..Har
ry". Mevrouw Piocolo
(rechts onder) steekt het
niet onder stoelen of ban
ken dat zij een aanhang
ster van Kefauver is.
Het eerste Nederlandse Legerkorps, dat
in September zal deelnemen aan geallieer
de oefeningen in Duitsland, wordt thans
gevormd, gedeeltelijk uit de parate onder
delen. gedeeltelijk uit een'heden, die bin
nenkort zullen opkomen voor herhalings-
oeeningen Alle onderdelen zullen tot aan
hun vertrek naar Duitsland fn Nederland
worden geoefend. Verscheidene onderde
len zullen uit de verblijven, welke zij thans
in gebruik hebben, worden overgebracht
naar tijdelijke legeringsplaatsen. Zij wor
den dan samengevoegd in 'één gebied, zo
als de onderdelen van de Derde Divisie,
die thans verspreid liggen over velerlei
plaatsen. Vele onderdelen zullen worden
gelegerd in geïmproviseerde verblijven.
Een klein gedeelte der troepen zal z^jfs
geheel te velde verblijven. Deze wijze van
legering is noodzakelijk wegens de volle
dige bezetting van de beschikbare huis
vestingsruimte.
De Griekse waarhemende premier VenL
zelos heeft meegedeeld, dat veldmaarschalk
Montgomery op 13 Augustus een tweede be
zoek aan Athene zal brengen.
De plaatsvervangende opperbevelhebber
van de N.A.V.O. heeft in Mei van dit jaar
Athene ook al bezocht. Voor het nieuwe be.
zoek is geen reden opgegeven.
Venizelös zei over de berichten uit Parüt
als zouden Griekenland en Turkije tegen opi
richting van een afzonderlijk marinecom
mando in de Middellandse Zee onder iie
Britse admiraal Mountbatten zijn: „Tot dus
ver heeft Griekenland geen reden om een
Brits opperbevel af te wijzen".
Vice-admiraal John Cassady. commandant
van de Amerikaanse zesde vloot, heeft t«
Athene aan de pers meegedeeld dat in Pa-
rijs en Napels besprekingen worden gehou
den „voor een beter marinecommando in de
Middellandse Zee. dat alle betrokken landen
voldoet"
Een hevige sprinkhanenplaag woedt in
West-Pakistan in een gebied van 250 vier
kante kilometer in de provincies Sind en
Baloetsjistan. Vliegtuigen hebben dp 6trijd
aangebonden met zwermen sprinkhanen. De
commissie ter bestrijding van de sprinkha
nen heeft voorgesteld, hulp aan het bui
tenland te vragen. Een zwerm van dertig
kilometer lang en acht kilometer breed is
in de vallei vtfn de rivier de Hoeb neerge
streken. Men hoopt echter, dat men met
behulp van vliegtuigen het grootste deel
van de zwerm heeft uitgeroeid.
KERKELIJKE MUTATIES
I— Ned. Herv. Kerk. Aangenomen naar
Wedde M. .de Jonge cand. te Leiden. Aan
genomen de benoeming voor bijstand in het
pastoraat te O. en N. Asselt P. van Alphen,
- ,„h voorheen predikant bij de Prot. kerk in In-
Jp.e niaat donesië. woonachtig te Hilversum.
Bedankt voor Bleskensgraaf J. R. Cupe
rus te Doornspijk.
Geref Kerken. Beroepen te Oudega
H. v .d. Plaat. cand. te Haarlem.
Chr. Geref. Kerk. Bedankt voor Mid-
deiharnis, H. Baan te Dordrecht.
Prauvigny enkele liederen In haaj be
kende stijl. II fa ut blen "t aimer, een gewone
Franse wals met de ietwat verleidelijke sen
sualiteit en Le chevalier de Paris, een stukje
theatraal cabaret. Een openbaring is deze
Columbia-plaat niet. maar het isPiaf!
Interessant materiaal levert steeds de Ne
derlandse combinatie het Dutch Swing Col
lege Orchestra onder Peter Schilperoort.
Neem hun Buddy Bolden Blues en Buddy's
Habits, een foxtrot, in dit genre een primo
plaat De blues sterk rhythmlsch. met uit
stekende soil, een karakteristieke kleur door
de banjo, de fox zeer pittig met boeiende om
spelingen van allerlei soil (de trombone-solo!)
en beide nummers laten duidelijk horen, hoe
dit ensemble de microfoontechniek beheerst.
De jazzfans kunnen nog hun vreugde be
leven aan hun vertolking van de „classic"
Freeze an" Melt en Mabels Dream, evenals
de vorige plaat deel uitmakend van het Phi
lips-repertoire. maar deze plaat staat «foor de
zwakkere rhythmiek en het minder geslaagde
slot van Mabels Dream niet op het jpeil van
de eerstgenoemde, al zijn op beldf kanten
uitstekende details te beluisteren.
De stroom van vluchtelingen uit de Sow
jet-zone naar Berlijn heeft thans een hoog
tepunt toereikt. Sedert het begtn van deze
week komeh dagelijks meer dan duizend
mensen in West-Berlijn om asyl vragen en
de 45 doorgangskampen, die in het Weste
lijke stadsdeel zijn ingericht, kunnen hen
nauwelijks meer plaats bieden. De maand
Juli heeft een recordvlucht van ruim tien
duizend man naar het Berlijnse eiland ge
bracht. Sedert Januari kwanten er 40.000.
De vluchtelingenstroom van de laatste da
gen is blijkens de verklaringen van de aan-
gekomenen een gevolg van de onrust, die in
de Sowjetzone verwekt is door de geruchten
als zou het reizen naar Berlijn van één
Augustus af sterk bemoeilijkt worden. Deze
geruchten vingen waarschijnlijk hun oor
sprong in de aankondiging van maatregelen
ter versterking van „revolutionnaire waak
zaamheid" van het communistische partij-
orgaan.
Het feit. dat de volkspolitie tot nog toe
geen ernstige hindernissen in de weg heeft
gelegd aan de vlucht naar Berlijn, heeft tot
de veronderstelling geleid, dat de onrust
wekkende geruchten door de Socialistische
Eenheidspartij met opzet verspreid zouden
zijn. Het doel zou z|jn. vooral oudere men
sen. die toch niet meer tot werken in staat
zjjn. naar het Westen te doen afvloeien. Van
DE Bondsrepubliek heeft nu ook aan z|jn
meest Noordelijke grenslijn haar grens
kwesties. Moet men de plaatselijke Duitse
autoriteiten geloven, dan heeft de na
oorlogse activiteit van de Deense minder
heid daar zelfs ..een open bloedende
wonde" veroorzaakt. De leiders van de
Deense minderheid verhelen niet. dat zU niet
gaarne zouden zien. dat de mogelijkheid
van een nieuwe volksstemming voor alle
tUden werd uitgesloten. In de meeste plaat
sen van Sleeswjjk staan Deense ën Duitse
volksgroepen nu scherp tegenover elkaar.
Het Deense ontwaken is pas na de oorlog
begonnen en het is toen sterk bevorderd
door economische omstandigheden. „Spek-
denen" noemden de Duitsers spottend de
kiezers, die de Deense partijen plotseling op
vele plaatsen een meerderheid bezorgden.
Inderdaad is uit l>et latere slinken van het
aantal Deense stemmen wel gebleken, dat
de eerste golven van Deens bewustzijn mede
werden opgestuwd door de wens om van
het arme. geslagen Duitsland weg te komen
en vooral de overstroming van het land met
vluchtelingen ongedaan te maken. Met dat
al heeft de Deense partij, het Zuidslees-
wijks Kiezers Verbond, toch tot bij de
jongste verkiezingen, in 1950, een sterke
aanhang behouden. Zij omvat in vele plaat
sen een vierde of een vijfde van de bevol
king, in de havenstad Flensburg bijna de
helft.
Züid-Sleeswük had. toen het in 1920 in
meerderheid voor Duitsland stemde, drie-
(Van onze correspondent te Bonn)
"TUE WESTDUITSE autoriteiten zijn een
grootscheepse actie begonnen, om de
weggebruikers in de bondsrepubliek, die
zich sedert de oorlog zeer ongedisciplineerd
gedragen, beter op te voeden. Drie maan
den lang zal het publiek onder het motto:
„Ogen open op straat" duchtig onder han
den worden genomen en met hoopt, dat
daarna eindelijk de ongevallencurve, die het
laatste jaar opnieuw met bijna 20 procent is
gestegen, naar beneden zal gaan. De onvei
ligheid op de Westduitse wegen dreigt
anders afmetingen aan t»e nemen, die de
naam van de bondsrepubliek op verkeersee-
bied in het buitenland zeer zullen schaden.
Zojuist heeft het Westduitse bureau voor
de statistiek de verkeerscijfera over het
eerste kwartaal van 1952 bekendgemaakt,
waaruit blijkt, dat zich in die tijd ruim 71.000
verkeersongevallen hebben voorgedn-m.
Niet minder dan 60 procent daarvan moet
aan slecht rijden en aan Verkeerszonden
worden toegeschreven. Een opvoedingsactie
is dus stellig op haar plaats. De minister
van verkeer, dr Seebohm. heeft bij de ope
ning van de campagne meegedeeld, dat het
Westduitse verkeer gemiddeld 14.000 slacht
offers per jaar eist. Om dit cijfer duide
lijker te doen spreken, voegde hij er aan
toe, dat dit de helft is vdn alle gesneuvelden,
die Duitsland in de Frans—Duitse oorlog
van 1870—71 te betreuren had. Het aantal
geworden is naar vergelijking nog veel gro
ter. Dat bedraagt per jaar vier en een half
maal zoveel als de gewonden uit die
oorlog.
Om de strijd tegen het „verkecrsanalpha*
betifeme" met succes te kunnen voeren,
drortg de minister er op aan. dat verkeers-
zoncjlaars onmiddellijk na hun fouteri voor
de techter zouden worden geleid, om een
zwape straf te ontvgpgen.
Hëmer Bigart van de N ew York
Herald weet te vertellen, dat de Ame
rikaanse Staatssecretaris Dean Acheson
vast' besloten is, niet langer dan tot 1 Janu
ari 1953 in functie te bljjven, ongeacht de
uitslag van de komende verkiezingen. HU
zou de maat vol achten, sinds nóch Truman
nócU Stevenson tUdens de Democratische
Conventie ook maar één woord aan hem
gewijd hebben toen zU de buitenlandse po
litiek verdedigden.
Binnenkort zal de Duitse Bondsrepubliek
haari stem overal ïer wereld doen horep
door' middel van een kortegolfstation, dat
door de gezamenlijke Duitse omroepen in
samenwerking met de regering zal worden
ingericht. Het muzikale en culturele deel
van de uitzendingen zal,'volgens de rege
ring, door de bestaande omroepen worden
verzorgd en de invloed der overheid op
deze uitzendingen zal zo klein mogelijk
worden gehouden. Ditzelfde zal volgens de
verklaring van het regeringsbulletin ook
geldejn voor de politieke uitzendingen.
Vanzelfsprekend behoort het volgens de
regering tot de taak van de nieuwe om
roep om doel en wegen der Duitse buiten
landse poMtiek toe te lichten en de Duitse
arguitienten te laten horen.
kwart eeuw onder Pruisisch bestuur ge
staan. Het heeft daarna de nationaal-
socialistische periode doorgemaakt, die
uiteraard niet zeer bevorderlU£ 1» geweest
voor het onderhouden van de Deense cul
tuur. Wat de Duitse „grensactivlsten" nu
met de grootste zorgen vervult, Is. dat de
Deense minderheid op weg is. door een
cultureel offensief" het Deense element in
de bevolking weer te versterken. De Denen
hebben uit hun vaderland een krachtige
financiële ondersteuning gehad voor de bouw
van nieuwe scholen, voor het stichten van
inrichtingen en het houden van manifesta
ties. Het aantal Deense scholen in Zuid-
Sleeswjjk. dat aan het einde van Hitiers
periode nog slechts 8 bedroeg. is thans weer
tot 85 opgelopen.
De Deense scholen hebben een grote toe
loop en dragen er sterk tot bij, de Deense
cultuur van het land weer iets te laten in
halen van hetgeen zij in een eeuw van Duits
bestuur verloren heeft. Jaarlijks gaan nu
achtduizend schoolkinderen dezer scholen
hun vacantie doorbrengen in Denemarken
en op deze wijze worden sterkere banden
gevormd, dan hun ouders ooit hebben ge
kend. Op het ogenblik spreekt de meerder
heid van de Deensgezinde bevolking nog
Duits, hetgeen kan blijken uit het feit, dat
slechts een van de Deensgezinde dagbladen,
F1 e n s b o r g A v i s. in het Deens wordt
gedrukt.
Ook een Friese beweging
EEN welkome steun ondervindt de Deense
beweging van de Noord-Friezen, die in de
streek langs de Noordzeekust van Sleesw(jk
bevolkingsdeel met een sterk eigen
de zjjde van het ministerie voor kwesties
betreffende geheel Duitsland in Bonn wordt
echter verklaard, dat men generlei reden
heeft om aan een dergelijke van officiële
zijde geïnspireerde fluistercampagne te ge
loven. Een groot deel van de gevluchten be
staat trouwens uit jonge mannen, die willen
trachten een inlijving bij de volkspolitie en
daarmeé bij het „nationale léger" der Sow-
jet-zone te ontgaan.
Dat de Oostelijke politie hulpbehoevenden
i „politieklastige elementen" animeert om
zich naar West-Duitslantj te begeven is
geen nieuw verschijnsel. Het is sedert jaren
een der methoden, waarmee de „Duitse
democratische republiek" zonder veel ophef
een bevolkingsdeel, dat slechts last kan be
zorgen. tracht kwijt te raken.
Ook in Bonn houdt men er echter reke
ning mee. dat de Oostduitse machthebbers
binnenkort tot een afsluiting van geheel
Berlijn, dus ook van het Oostelijke gedeelte,
van de Sowjet-zone zullen overgaan. Tot nu
toe wordt op reizen naar Berliin slechts een
beperkte contróle uitgeoefend. De vlucht
wegen naar de kampen in het Westen der
stad zijn daardoor nog vrijwel open, want
ook in de' stad bestaat nog een levendig en
ongecontroleerd verkeer tussen Oost en
West. Negentig duizend arbeiders gaan er
nog dagelijks over de grens naar hun werk.
Minder dan de helft erkend
Juist deze gemakkelijke vluchtmethode
maakt het voor het Westelijke stadsbe
stuur nodig een 6trenge controle uit te oefe
nen op degenen, die om asyl komen vragen.
Slechts zij. die werkelijk bedreigd wor
den, worden als politiek vluchteling er
kend en genieten de in West-Duitsland aan
deze status verbonden voordelen. Zij krij
gen ondersteuning, recht op een woning en
op werk. Van dg 225.000 geregistreerde
vluchtelingen, die sedert de splitsing van
Berlijn naar het Westen der stad gevlucht
zijn. zijn 90.000 als politiek vluchteling er
kend. Deze worden langs de luchtweg naar
de Bondsrepubliek gebracht, op het ogen
blik in een tempo van tweehonderd pér
dag.
De niet-erkenden moeten zonder steun
van de overheid hun weg zoeken, hetgeen
meestal betekent dat voor hen de weg naaf
de Bondsrepubliek versperd blijft. Zij leven
in West-Berlijn tezamen met tienduizenden,
die zonder zich bij de overheid te melden
in de stad zijn „ondergedoken" en onder wie
zich nogal vaak a-sociale en criminele 'ele
menten bevinden..
Naast vluchtelingen komen ook commu
nistische agenten Volgens een verklaring
van het officiële orgaan der Bondsrepubliek
zijn in de laatste dagen 150 van dergelijke
agenten naar Hamburg en het Ruhrgebied
gezonden. Dit waren in hoofdzaak leden der
volkspolitie. die speciaal waren geschoold
om in het Westen propaganda-acties tegen
de Europese verdragen op touw te zetten.
Zij hebben natuurlijk andere wegen dan die
over de officiële kampen genomen. Voor
hen zijn langs de Westelijke grens der
„Duitse democratische republiek" nog ope
ningen gelaten. Echte vluchtelingen komen
daar nu nog maar weinig over de „dood-
streep", zo weinig, dat men personeel der
vluchtelingenkampen langs de zonegrens
ijlings naar Berlijn heeft kunnen verplaat
sen.
karakter zijn blijven vormen. Er wonen hier
60.000 Friezen, waarvan het derde deel nog
altijd het Fries als omgangstaal gebruikt.
Gedrukt wordt het Fries hier gog slechts in
de weinige geschriften, waaronder een klein
maandblad, die de Friese organisatie kan
uitgeven. Leider dezer organisatie is de be
jaarde doch strijdbare heer Ohisen uit Nie-
bühl. dicht aan de Deense grens. „Wü zijn
nooit een staat geweest en wij hebben onze
cultuur slechts ten dele kunnen bewaren. Wij
zijn echter vastbesloten deze oude cultuur
van de ondergang te redden. In Duitsland
hebben wij daarmee slechte ervaringen op
gedaan en wij Noord-Friezen zijn zeer tegen
onze wil bij de Pruisen gekomen", zo zei ons
de Friese nestor.
De argwaan der Duitsers heeft tn d<
laatste jaren al tot een soort van tegen'
offensief geleid. De Duitsers hebben hun
grensverenigingen en een werkgemeenschap
Duits-Sleeswijk opgericht en zij hebben een
milioen gestoken in de gfensacademie
Sankelmark. Dat de Duitsers van plan zijn,
hun tegenoffensief met kracht door te zet
ten. kan men afleiden uit de verklaring, die
het Bondsdaglid Edert ons gaf: „De onder
steuning der Deense minderheid door de
Deense regering is bijna een inmenging in
de interne zaken van en ander land. Als
Duitsland weer souverein wordt, kan het
deze strevingen niet langer werkloos blijven
aanzien".
Vrijdag is een nieuwe ontvoering in het
gebied van Cheribon bekend geworden, zo
seint de correspondent van Aneta te Ban
doeng. Donderdagochtend werd de assis
tent-boekhouder Pieters van de suiker
onderneming Gempol, toen hij met zijn
echtgenote na een bezoek aan eerj dokter
in Cheribon terugkeerde, door een bende
aangehouden en ontvoerd. Later op de dag
kreeg de heer Pieters opdracht van de
bende om naar de onderneming terug te
keren. Zijn vrouw bleef achter, overge
leverd aan de genade van de bende. Men
veronderstelt, dat het bij de ontvoeringen
de benden te doen is om losgeld.
Het 17de Internationale kunsthistorische
congres, dat van 24 Juli af in Amsterdam is
gehouden, werd Donderdagavond tijdens een
bijeenkomst in de Kon. Schouwburg te
's-Gravenhage gesloten.
Het slotwoord werd1 gesproken door de
president van het Nederlandse organisatie
comité, prof. dr M. A. W. Byvanck. Hij 1st
twee resoluties voor. die door het interna
tionale comité werden opgesteld. In de
eerste resolutie dringen de leden van het
17de internationale kunsthistorische congret
er eenstemmig bij de regeringen der ver
tegenwoordigende landen op aan, boeken
betreffende wetenschap en kunst vrij te
stellen van douanerechten. In de tweed#
resolutie beveelt het congres de regeringen
het streven van de Unesco aan, om te
komen tot een internationale conventie ter
bescherming van cultuurgoederen en het
ontwerp te steunen, dat op de in November
te Parijs te houden bijeenkomst van deze
organisatie hiertoe zal worden ingediend.
De resoluties werden door de aanwezigen
eenstemmig aanvaard.
Er werden nog verscheidene toespraken
gehouden. Aan deze toespraken ging een
concert van Nederlandse instrumentale
muziek uit de achttiende eeuw vooraf. Een
drietal werken werd uitgevoerd door Willem
Noske (viool). Constant Stotijn (hobo), Eliza
beth Honsbeek (clavecymbel) en Loui
Goossens (violoncel).
Het Nederlands Volkstoneel heeft de u,
voeringsrechten voor Nederland verkreger
van het Franse toneelstuk over het leven
van dr Albert Schweitzer. „II est nr.nuit,
dr Schweitzer". Het stuk Is geschreven door
Gilbert Cesbron Ferd. Sterneberg heeft het
vertaald onder de titel „Albert Schweitzer".
Tegen het einde van het jaar zal het stu*
voor het eeri$ werden geepeeld.
rn de eeuwenoude binnen,tod tiiln Merano: imdlle etrddtje, met terende de portid.
de koele winkelgalerijen.
Ü&CF&
ken. De passagiers van de opkomende wa
gen moeten er even uit en de wagen wordt
uiterst voorzichtig op de rand van de af
grond geloodst. Den gaat het.
rplROL is de laatste weken door een hittehel gegaan. Maar koelere lucht heeft tenslotte Jyygg SfCofe/l
gezegevierd En op de Brenner-route, de grote verkeersweg van Oostenrijk naar
Noord Italië, la het zelfs kil. Laaghangende wolkenflarden zeilen langs de bergwanden,
r enkele maal duikt de auto in lo'n wolkenbank. Dan ls het Ineens potdicht van mist en
lurhauffeur laat. voorzichtig als hij rijdt op deze pas, even het gaspedaal wat opkomen.
Maar dan Ineens ls het weer helder en wiegt ge met vrij grote snelheid de bochten door.
tllkens rond rotskapen in de bergwand, bochten van 180 graden, de een na de ander in
«ntonige regelmaat, met als een verademing soms een recht stuk in de weg, die langzaam
liimt steeds hoger uit het dal. Van 500 meter naar 1347 meter. Ge snelt door dorpjes,
i nos de Brenner-route uitgestrooid Mettlein. oude Romeinse nederzetting. Steinach.
.mot toeristencentrum. Gries, klein en ogenschijnlijk onbeduidend. Na een goed uur het
irnte reisdoel de Brenner, klein spoorwegemplacement in een smalle spleet tussen berg-
l««ieven Wat huizen rondom en de grensposten, van Oostenrijk en Italië. Pascontróle.
«t mnels geldwisselen aan de lopende band met een benijdenswaardige vlotheid De Ita-
iinansp douaniers, alpenhoed met veer. keurig in uniform, weten toeristen te waarderen.
Z gijn gemoedelijk en vriendelijk. Na tien minuten gaat de slagboom op. Ge rijdt Italië
treffelijke wt
iafgrond te doen storten. Bij de afdaling zal
Dlllts en ItGLiaCirLS die geringe breedte van de overigens voor-
UULL9 en i ivuiuwu treffelijke weg zich nog wel eens griezeliger
•HFN HISTORISCH PUNT zljt ge gepas- demonstreren. Maar voorlopig gaat uw oog
H, rrf In n «noorwaRon op dit emple- te gast aan de steeds terugkerende en wis-
ZJJÏÏVan de Brenner confereerden tnder- ,elende grootse vergezichten. De wind. die
ie? toe, dictator, die de wereld wilden van de berg komt. wordt kouder. De boom-
iverhpêreen Men ziet bet de Brenner ntet grena wordt gepasseerd Nog wat strulkge-
m.t.herinnert er «an ook al heeft was en mos groeit op het grauwe bazelt,
aan. Niets nerin „__u„,we»»~ nn ri» „nc Kot hot »mtn .Taiifonhulu
'niet zö'heeï ver van de pashoogte od Boven op de "pas ligt'het grote .Taufenhuts.
tV.iioon» ffebied vergeten een pompeus fas- het hotel, dat winter en zomer open is cn
ach monument neer te halen. Het werd een toevlucht is voor iedereen die gedwon-
Ciaiiscn mwnu« ,i„ oon e nvfr Hp7p wei? 7 in rtnpl tp hpreiken.
talig. Ii
klinkt I
m.n mei iu •<-«> - fflg_ het hotej dat'winter en zomer open is cn
werd een toevlucht is voor iedereen, die gedwon-
«hTpVvöoV de Brenner-conferentie daar op- gen is over deze weg zijn doel te bereiken
icht Want kan sneeuwstorm jagen dat
''Landschap, hulzen, de men
sen in hun karakteristieke
klederdracht, dat alles wijst
niet op een ander land. De
Zuld-Tiroolse boer is een Ti-
roler en niet anders. Unifor
men spreken een andere taal,
Italiaans. En als ge evert later
Sterzing binnenrijdt. een
stadje om uren in te verblij
ven komt de gespletenheid
van dit land sterk naar voren.
Tweetalig land. Straatnaam-
bordjej met Duitse en Itali
aanse tekst. Opschriften op
winkelruiten eveneens twee-
In de smalle straatjes
hier en daar een ge
sprek in het Italiaang. Don
kere toeristentypen la(en geen
twijfel o\Per hun nationaliteit.
Maar dq dienster van het
kleine café in de hoofdstraat,
die op het blank geschuurde
dienblad achter de groene
terrasboompjes u twee glazen
fonkelende Spital, de witte
landwijn uit de omgeving,
brengt, verloochent haar af
komst niet. Tiroolse. d.w.z.
Oostenrijkse van origine, wier
eerste woorden altij<i in het
zachtvloeiende Duitse dialect
van de Tlroler worden gespro
ken. al beheerst zij het Ita
liaans volkomen. Drie en der
tig jaren na de eerste wereld
oorlog hebben weinig of geen
invloed gehad op de mensen,
ook al werd in 1919 In de
spiegelzaal van Versailles met
één penneetreek onder het
Verdrag van Versailles Zuid-
Tirol ten Zuiden van de Bren
ner met ztjn Italiaans en Duits
sprekende bevolking bij Italië
gevoegd, zonder rekening te
houden met aard en wensen
van de bevolking. Italië s be- 4
loning voor deelneming aan de oorlog aan ge geen hand voor ogen ziet. Hier blaast
geallieerde zijde. een door merg en been dringende vorst-
Sterzing. Vipiteno staat er op de Italiaan- wind als de winter zijn intrede heeft ge-
se landkaarten Wat kon Italië anders doen daan.
dan direct de namen van steden en dorpen Nu. hartje zomer, met hoge temperaturen
in eigen taal overzetten Dat kost geen moei- in de dalen kruipt men huiverig in een
te De bevolking op den duur in de eigen dikke trui.
volksgemeenschap te laten opgaan is iets Een sectie Italiaanse Alpenjagers 'tor"j
anders En dan hebben de 33 jaren, die zijn van de pashoogte naar beneden, vergezeld
verlopen. Jaren, waarin twee nieuwe gene- door een twintigtal muilezels, zwaar bepakt
raties hun intrede in het leven hebben ge- met mitrailleurs, munitie en leeftocht, zij
daan. weinig of niets kunnen uitrichten Al- willen de afdaling sneller doen en mi den
leen hebben zij een verlangen kunnen be- de grote weg Steile stenige paadjes snijden
stendlgen om eens weer verenigd te wor- grote stukken van die weg af. De pakdie-
dén met de broeders van over die kunstma- ren hebben er geen last aan. Elke stap
tig getrokken Noordgrens. Een verlangen, schijnt weloverwogen, ook al aarzelt het
dat nu nog tot uiting komt in allerlei ver- dier geen moment. Anderhalf uur beeft de
enigingen, geen broeinesten van eng natio- klim geduurd. Nog honderd meter en in die
nalisme. maar gemeenschappen van Tiro- insnijding daar boven zal men op 2130 me-
1 „„o do Tonen pffpl staan en een blik
ET EEN UUR VERTRAGING rijdt ge
dan in de vroege middag Merano bin
nen. De Küchelberg lijkt de fraaie stad met
een middeleeuwse kern te beschermen. En
ge zwerft door die nauwe schilderachtige
winkelstraat met aan beide zijden de Lau-
ben of Portid. de koele bogengangen. waar-
In de producten van meubel-, goud- en zil
verindustrie zijn tentoongesteld Maar ook
het door de warme Zuiderzon rijp gestoofde
fruit, donzige perziken en rinzlge abriko
zen. Zij vpagen weinig lires.
In Merano's binnenstad ziqn eeuwen op u
neer. En zo is het in Bolzano, dat ge later
op de middag door het dal van de Etsch zult
bereiken. Ook hier de koele Portici in nau
we kromme straatjes. Grauw verweerde
huizen met typische balcons en arcaden.
Fonkelende Chianti ln het glas. dat ge u
in een koel wijnhuis laat brengen.
Bolzano is vol bruisend leven, een echt
groot handelscentrum. Door de Romeinen
gesticht, door Drusus op de Raëthiërs ver
overd. verwoest door de Oost Gothen.
weer opgebouwd door de Longobarden. ve
le malen omstreden stad. die in 1363 onder
Oostenrijks bestuur kwam tot1919 Maar
evenals Merano een Tiroolse stad. zij het
met de kleine overgangen, die alle grensge
bieden kenmerken.
1 En dan trekt ge. laat ln de middag, weer
de Brenner route op. een moderne verkeers
weg, die zich tussen compacte bergmassie-
ven naar boven slingert, u soms een blik
op de grauwe granietpieken van de Dolo
mieten geeft en het oude Brixen binnen
leidt. dat nu Bressanone heet. maar in zijn
hoofdkerk nog sieeds als het geestelijke en
culturele middelpunt van Tirol wordt be
schouwd. ook al snijdt een staatsgrens het
van het oude moederland af.
In de 7de eeuw heette Brixen reeds Pres-
sena De prachtige goed bewaard gebleven
fresco >'s uit de 14de en 15de eeuw verlenen
aan deze kajhedraal een glans, die de juist
uit de zon en het overweldigende bergland
komende toerist stil maakt.
Wat ls de weg naar huis Man meer dan
een prettig slotstuk ln avondftrod en koelte,
die de hitte van de Zuidelijke dag tempert?
De grens vergt wederom slechts luttele mi-
ndten oponthoud.
's Avonds jn het kleine hotelletje, daar
boven Innsbruck in het voorgebergte,
vraagt de jonge dienster met de grote me
lancholische ogen
Hoe vond u Meran? Ik zou er graag
terugkomen, want ik ben er geboren.
Het verhaal dat er als een verklaring op
volgt, is het verhaal van zovelen. Over de
Brenner uitgeweken naar het oude land.
Verloren nationaliteit. Meran is voor haar
onbereikbaar, want zij is statenloos Vodr zo
een gaat de slagboom aan de Brenner niet
omhoog.
Een colonne Italiaanse Alpenjagers met
bepakte muilezels op de Jaufenpas.
lérs die. ook al hebben zij een Italiaans pas- ter boven de zeespiegel staan en een blik
poort en doen zij hun plicht als rusti
ger, nooit kunnen vergeten dat zij e<
de Oostenrijks-Hongaarse monarchie heb- daar ineens voor
icht als rustig bur- kunnen werpen op wa( aan de andere kant
eens tot i8. Het is even liefelijk als luguber wat men
ogen krijgt. Als in een
liggen daar de dorpen in het
ger, behoren tót het Germaanse ra,. Op de dai. meer dan 1500 meter laeer En langs
i.t, «e Monnn J.. alemnnrl lnnn! dat Witte lint. Ge Weg.
vic uuoicill ijRB-nvilsoni oc niuno.v...v -
ben behoord en tot de_toppen van hun vin- peilloze diepte ligi
reclamezuilen te Sterzing en ook te Meran de rotswand loopt dat w'tte llnt. de weg.
staan oproepen voor een bijeenkomst van die ln grote halen naar beneden voert. Jwen
Tiroolse patriotten. Geen ondergronds ge- kan zich voorstellen dat een J
wroet Maar als men hen vraagt of het te- de lage landen, ook al vrlJ van hoogto-
nietdoen van die bepaling van het Verdrag vrees, hier even met de ogen «JlPP«V D"r
van Versailles, welke hen losscheurde van ver beneden schuift een grote breae iou
het oude vaderland, nog hun doel ls. glim- ringcar langzaam over het lint In de boent
lachen ze wat treurig. Die hoop hebben ze Hjkt hij over de rand van de afgrond te na
gehad en diep in hun hart zal die altijd lanceren, maar dan kruipt hij weer over dat
brandend blijven. Maar na de tweede we- unt verder naar en
reldoorlog zijn er wel andere problemen. De tweede versnelling ingeschakeld
welke de Verenigde Naties bezighouden om gaa. De afdaling is negonnen.
de wensen van dat handjevol patriottische
Tirolers met een Italiaans paspoort ook
maar in de verste verte te erkennen en er nNHFRWEO ONGETWIJFELD
een voorschot van een belofte op te geven. OE HEBT ONDERWEG ONQBiwijr
Neen. de Brenner la de grens En dat zal uw blik Wkeni doe:J «gJ 'g1;
hij voorlopig wel blijven ook. Al zeggen de rotswand en het dal in de diepte Hewas
cijfers ln dorpen en steden iets anders^ onvergelIjkeHjk «choon. Niemand zal net u
Dear op het platteland een voor honderd kwalijk ^««lsgen w8a?omhetge-
procent Duits sprekende bevolking. In de m de lucht hebt gnkn.Weerom net g«
steden een infiltratie van 40 procent Ita- not van dlt penorama telkens tenie
lianen, die het oorspronkelijk karakter yan door de spanning ven die „kan nog n
deze bevolkingscentra weinig geweld kun- zwaai door Recurve? Tlentallenrydenaeze
nen aandoen, Tirol handhaaft zich hard- route e!ke dag. Ook ta de wlr^ket-
nekkig in het Italiaanse Zuid Tirol. sneeuw meters hoogllgten desneeuwx
Ontmoetan'ta' Meran d'f tol. Tta d, weer pla.t. maak.
vntgcooopt. ie du»«».
heten en te Brixen dat Bressanone tot naam den.
kreeg.
Oud-Testamentische
Kanoniek
Kloek en voornaam Is het standaardwerk,
dat dezer dagen onder bovenstaande titel
bij Kok te Kampen verscheen van de hand
van de hoogleraar aan de Vrije Universiteit
dr G. Ch Aalders.
De auteur ziet de taak van de Kanoniek zo
dat zij zo ver en zo goed als dit mogelijk ls
een onderzoek Instelt naar de werking zowel
van de Goddelijke als van de menselijke fac
tor, ofschoon deze niet altijd nauwkeurig uit
elkander kunnen worden gehouden. Hij is van
mening, dat de geloofsovertuiging van de on
derzoeker niet kan nalaten Invloed uit te
oefenen op de beoordeling van bepaalde ge
gevens en het zou naar zijn gevoelen onwaar
achtig zijn de pretentie van volstrekte onbe
vooroordeeldheid te voeren Hierop doorgaand
zftgt hij. dat dwingende resultaten door ieder
wetenschappelijk onderzoeker moeten worden
aanvaard, doch bij veronderstellingen en
waarschijnlijkheidsgraden Is het uitgangspunt
van de onderzoeker van overwegende Invloed
Deze Instelling van de auteur, die als gerefor
meerd theoloog het Goddelijk gezag van de
Bijbel erkent, blijkt op verschillende plaatsen
van zijn werk. o.a op pag 230. waar hij de
vraag of de profeet Jeremia van een bepaald
stuk de auteur ls. onbeslist laat. op pag 254
beperkt hij zich tot de negatieve slotsom, dat
de datering van het boek Joël niet met zeker
heid ts te bewijzen, terwijl hij zich op pag. 302
onthoudt van een besliste uitspraak omtrent
de ontstaanstijd van het boek Job. Hij strijkt
dus niet alles tout prix glad. al praevaleert
uiteraard bij hem de calvinistische zienswijze
van de Goddelijke inspiratie der Heilige
SchHlft.
Na een Inleiding én een bespreking van de
Algemene Kanoniek behandelt de hoogleraar
de Bijzondere Kanoniek en hij volgt daarbij
de indeling van het Hebreeuwse Oude Testa
ment. n.l de Wet. de Profeten en de Geschrif
ten Elk hoofdstuk wordt met een uitgebreide
litteratuuropgave besloten. Taal en stijl zijn
uitstekend: In het gehele werk vonden wij
slechts één foutle/ gebruikt possesslvum. n.l.
op pag 245 waar bij „Jeruzalem" van haa-
ondergang wordt gesproken. Ook grafisch Is
dit voorname werk prima verzorgd; ln de
giote hoeveelheid vermelde Hebreeuwse-en
Griekse woorden en uitdrukkingen vonden we
slechts één zetfout op pag. 35 ln het Hebr
woord ketubim
Een standaardwerk van formaat ln elk op
zicht.
A paar mooie groene rupsen gebracht, die
afkomstig zijn van de worteltjesbedden uit
de groententuin. Ik ben er altijd bijzonder
mee in m'n schik. Allereerst natuurlijk om
de mooie larven zelf met hun opvallende
groene kleur, zwart gestreept en oranje
bestipt. maar toch wel het meest om wat
zo'n stille en al maar etende rups gaat
worden. 1
Kent u de koninginnepa
ge? Niet? Dan moet u be
slist eens in het bezit zien
exemplaren van deze groe
ne rupsen, die in iedere
worteltieskweek wel voor
komen. De kweker zal ze u
graag afstaan, want vraat
in zijn gewas, daar is hij
niet op gesteld. Aangezien
uw groenteman u gemak
kelijk aan wortelloof kan
helpen waarvan een klein
plukje ln een glas met wa
ter gezet, lange tijd goed
blijft en u verder niets an
ders nodig hebt dan een
flinke wijde fles. is de rup-
senkweek toch wel heel
eenvoudig.
Misschien is een vader of
moeder wel verlegen om
een aardige en tevens nut
tige vacantiebezlgheid voor
een jonge zoon of dochter
(aangenomen, dat ze be
langstelling voor "óe natuur
hebben!). Laten deze dan
eens een kweekje opzetten
van de prachtige wortel
rupsen en laten vader en
moeder het zaakje dan maar
op een veilige af6tand be
kijken. wani\eer ze niet erg
gesteld zijn op rupsen.
Tien tegen een. dat zij
aan het slot ven de historie
hun stoel gaan bijschuiven
om met grote aandacht de
loop der gebeurtenissen op
de voet te volgen. Alweer
veronderstel ik iets name-
lijk. dat die ouders getrof- fen kunnen
worden door iets. dat werkelijk mooi ls.
Alle mefisen kennen rupsen, maar velen
gaan er aah voorbij, kijken er langs. Ze
hebben ook wel eens gehoord, dat uit zo n
rondwandelende rups uiteindelijk een vlin
der moet komen, maar hebben ze dat al
leen maar van horen zeggen of hebben ze
het wonder zelf beleefd?
Ik overdrijf niet! Het woord wonder mag
hier gerust worden gebruikt.
Wij hebben het voor de zoveelste maal
weer beleefd en er van genoten alsof
het de eerste keer was. Ik had maarJwee
rupsen gekregen en die waren blijktoa«r *l
zo ver gevorderd in hun ontwikkeling, dat
ze voor het lekkerste verse wortelloof hun
neus optrokken. Ze trokken hun voorste
poten bij elkaar, bogen de kop naar bene
den sponnen een dun draadje enzo
vond ik ze hangen tegen *ie wand vani hun
fles. het hoofd devoot gebogen, het lichasm
iets kromgetrokken en geheel in rust Elke
volgende dag liep de kleur iets terug, totdat
van het prachtige intense groen slechts een
mat dor geel was overgebleven. De rups
was een pop geworden, het eetstadium was
vervangen door een periode van rust. Uit
wendig althans, want binnen in zo'n schijn
baar dood wezentje hebben in alle stilte
grote veranderingen plaats.
Nu was ik vergeten, hoe lang deze rust
periode bij de koninginnepage duurt; alle
der poppen keek.... toen viel me zijn on-
vlinders hebben lang niet dezelfde tijden
voor hun gedaanteverwisseling. Dus zette
ik de fles weg op een plank in mijn schuur
en controleerde alleen nog maar om de
paar dagen.
En toen had ik op een zekere- dag het
zeldzame geluk, dat je af en toe toch eens
moet hebben, wil ie in d# natuur iets aan
de weet komen. Want juist toen ik, eigen-
lijk in 't voorbijgaan, eens even naar één
ATA ENIGE MALEN, tot zijn schade en schande, met de Justitie te hebbe" ken"
gemaakt na een gijzeling in Londen en een carrière in Parijs, die hem bijna in de
roverbende van de befaamde Cartouche deed belanden, achtte Jacob Campo Weyerman
de tijd gekomen om naar zijn geboortestad Breda terug te keren.
Als veelbelovende jongeman had hij de stad indertijd moeten ver aten omdat rijn
ouder, dreigden hem in het verbeterhui, te laten opsluiten Toen hj
bemerkte hii. dat het geheugen van de Bredanaar, ver terug reikte. Men hie d jtch zicht
baar op een afttand van de verlopen kerei. die in rijn verschoten en gelapte reismantel
"Ve'SS"» «"„"he?in die dagen echter ander, begrippen op na.
„mand d ,To^ konVrmTen wereld had leren kennen en bovendien ro juist «en
erfenia van zeshonderd gulden van een Bredase notaris in ontvangst had kunnen nemen,
"a,7en etalkmne gast aan hun „tel Degelijk, werd er gerwei,.. g.k.arh getrmirac en
gedronken en de dobbelstenen rolden over de tafel tot Weyerfhans geld verte
hij met stille trom vertrok.
TEVOREN had hij zich echter goed in de
F kleren gestoken - de kleermaker wacht
nog op zijn geld - en bij de pruikenmaker
kocht hij 'n deftige, witte, sierlijk
pruik, waarmee hij zich nog jaren later 1 et
afbeelden. Ook deze figaro kon naar zijn
geld fluiten.
Onderweg naar Rotterdam wipte Weyer
man nog even bij de dorpsschout van Ter-
heiden aan. waarmee hij kort tevoren had
kennisgemaakt. Dat genoegen kostte de
schout zijn nieuwe mantel. Het regende
juist en Weyerman vroeg hem even de
mantel te leen.Goed en warm gekleed
zette hij zijn reis voort.
Tot nu toe had deze gewetenloze avon
turier zich in zijn vrije uren beziggehouden
met de schilderkunst. Wonderlijk genoeg
maakte hij slechta paneeltjes, waarop vlin
ders om bloeiende bloemen vlogen en neer
streken op nog niet ontloken knoppen. Kan
het liefelijker?
Hij bleek evenwel nog meer Ptflen op
zijn boog te hebben Eensklaps nam hij de
pen ter hand en de talentvolle schelm bleek
beter te kunnen schrijven dan de brave lie
den. die het zo goed met de mensheid
Zo'n vlijmscherpe pen had men in
het achttiende eeuwse Holland nog nlqt
horen krassen Jammer genoeg was zij voort
durend in gif gedoopt.
Weyermans strakke
Weyermans strakke stijl, zijn gedurfde
beeldspraak, zijn rake opmei
zijn g<
irklngen
"van zijn artikelen tot een
onverdeeld genoegenbehalve voor
degenen, die hij met naam en toenaam
noemde.
Weyerman vond namelijk, dat hU. met
het oog op xön verleden, de meest geschikte
man was om als zedenmeester op te treden.
Daarbij ging hU als vol*1 te werk. In „de
Rotterdmmsche Hermes", „de Naakte Waar
heid", „de Ontleder der Gebreken" of in
een van de andere weekbladen, die deze
omgedoopt. ïe Boten, dot Boten» werd ge- voor' hier en dear een ^,r8h"*':
t..i n...„nnna 4ot. naam H»n waar men aruK oezig is mei ue nuui
oogst, komen de_ stroblonde kinderen naar
de Vèg'gëhoid. Elke auto is een bijzonder-
Klim !>«M van de dag in deze geïsoleerde streken
en een groet waard. Boven het zwoegen
VAN STERZING uit gaat ge den die kltm
wagen naar de top yan Tiroolse jeugd, geboren als Italiaans
de Passo Giovo zoals die na 1919 door de burgeres Versailles heeft hier
Italianen werd genoemd: de weg van de kunnen veranderen. Even later kunt
honderd curven, die in l^doorOosten- de aanblik, die het
rijkse pioniers werd aangelegd en dear nog g gteed8gnlet bereikte dal u biedt,
eteeds getuigenis aflegt van mant twee elkaar ontmoetende touring-
moeilijk werk. dat niet grote volharding tol ^nt twee ei J#ufen dle
een goed eind werd gebracht Ge hebt drie cars ie« werd aangelcgd en
uur nodig om van Sterzing over die Passo htR hlef en daar enkcie wat verbrede
Giovo naar Merano te koraen. omdat ge d^ leatsen heeft En natuurlijk ver
fraaie kunstweg, die als tegen de rotswan v „d^rd v#n dlt passeerpunt Er wordt
den ls gekleefd en ln de lagere regionen "og en gemeten. De chauffeurs trekken
door bosrijke stukken voert, maar kan be gP h schouders op Het gaat
«tijgen en .(delen In de Weede versneMM ^aEtn00j,„th0uS1,>rb°erelrr„ep?n. die etter
van de w«(ed. En det betekentt 15 Mn- nen h8 wordt 0MeduMis. Een
enelhetd per uur. Als het bos onaerweg u offlcler en er wordt
breekt, kijkt ge telkens dieper Inhei dal. k r iB6me gedemonstreerd dat de
De woningen van de mensen worden pop- met afbfekpn
penhuisjes. het vee in de b*^_eideEnnb8rt«d5 dan van opbouwen houdt. Binnen enkele
«tipje, op een groene achtergrond. En steeds aan v n p decimeter wegbreedte
hoge, klimt de wegen, «cherp dr..lend ta ogenblikken 1, twee aeamet r
<le meer den h«ak,e bochten, die net whd gewonnen door de gren
ÊUaao~Ki)n»n «n da wagen niet in de i wingspaaltjes aan ae aawyuo
bekwame schandaaljournallst zelf van a tot
z volschreef, verschenen waarschuwingen,
die aan duidelijkheid hiets te wensen over
lieten. Sloeg men deze in de wind. en vergat
men de Ijverige redacteur met een geschenk
te bedenken, dan was de duivel los. Van
iemands reputatie bleef geen steek heel. als
Weyerman. die door z(jn relaties veel te
veel wist. er eenmaal het fnea ln had gezet.
Gp die manier raakte hij steeds meer
bekend en gevreesd. Het was een publiek
geheim, dat men een tegenstander onmoge
lijk kon maken, door. wel voorzien van
ducaten, op het spreekuur van „de redactie
te verschijnen, dat beurtelings in een Rot
terdams, Haags, Utrechts of Amsterdams
koffiehuis werd gehouden.
Ook uitgevers zochten Weyerman daar op
om zaken met hem te doen. Zo bezocht de
Haagse uitgever De Ruyt hem in de Stads
herberg om over het verschijnen van een
nieuw weekblad „De luchthartige Wijsgeer
te onderhandelen. De schrijver lokte hem
mee naar een opkamertje, waar een stevige
knuppel klaar lag. hij eiste vijf en twintig
gulden voorschot en zette zijn wens kracht
bij door middel van enige rake slagen. Deze
wat ongewone wijze om een voorschot te
vragen had niet het gewenste resultaat. Het
gelukte de uitgever naar de gelagk|mer te
ontsnappen, waar hij de aanwezigen tot
getuige riep. dat de verhouding tussen hem
en zijn toekomstige nedacteur te wensen
overliet.
IN BREDA liet Weyerman zich ook nog
wel eens zien. Eens ging hij er kermis-
vieren, hoewel zijn schuldeisers gedreigd
hadden hem gerechtelijk te zulen vervolgen.
Zo ver kwam het echter niet. Op de avond
van zijn aankomst kreeg hjj in „de Post
hoorn" twist met een officier Buiten op
straat, voor de herberg, werd de woorden
wisseling voortgezet, de degens werden ge
trokken en met een welgemikte stoot werd
Weyerman buiten gevecht gesteld, en bij de
chirurgijn Jan Arends bl"nen«edragen
Weyerman was ondankbaar als de beul
en vergold steeds goed met kwaad. Hij
I liet z(jn redder, die er zich tepen verzette
dat zijn nichtje werd geschaakt, wegens
aanvallen van razernij door de wacht grijpen
en opsluiten. Onderwijl pakten hij en hei
nichtje Gerretje alle voorwerpen van
waarde bij elkaar en vertrokken diezelfde
avond met de postwagen, die aansluiting
op de boot naar Londert
a korte tijd bleef het bedrogen Gerretje,
zonder een shilling op zak. in Londen ach
ter. terwijl Weyerman nog enige tijd in
Oxford vrolijk leefde van het meegenomen
geld. Inmiddels werd er In Breda tegen hem
een proces aanhangig gemaakt en werd hij
levenslang uit stad en Baronie gebannen.
/^HANTEREN werd Weyerman op den
V-1 duur tot
gewone lengte op! Geen wondeT, <fe vlinder
was net bezig uit zijn omhulsel te kruipen!
Wel!... daar werd toch jteker de hele
familie bijgeroepen! En we hebben genoten!
We hebben onze ogen uitgekeken!
Het kruipen van een vlinder uit de pop
kost niet zo veel tijd. hoewel het dier toch
letterlijk alle onderdelen, tot de zes rag
fijne pootjes toe. uit een hoornachtig pant
ser moet terugtrekken. Loswurmen Is een
beter woord, want gemakkelijk kan het
haast niet gaan. Laten wij maar eens pro- j
beren onze vingers terug te trekken uit een
nauwe leren handschoen!
Maar wat wonderlijk ziet een vlinder, die
pas uit zijn boeien is bevrijd, er uit! Daar
schrikt u in 't eeret vast en zeker van en
u hebt het gevoel, dat er iets niet in orde
is met het stakkerlge verfrommelde dier.
dat met zijn kromgevouwen vleugels maar
een erg povere Indruk maakt.
[u een poosje geduld. Nu even afwachten.
Er wordt hard gewerkt blnnehskamers!
Langzaam, heel langzaam en voor het aan
dachtige oog bijna onmerkbaar, strekken
zich de gekreukelde vlerkjes, en wat er
krom en verbogen uitzag, krijgt vorm en
betekenis.
Moeder de vrouw kan er niet op wachten
en zij verdwijnt naar de keuken, maar als
zij terugkomt, kan ze een uitroep van ver
bazing en bewondering niet onderdrukken,
zo prachtig heeft de vlinder zich in die
korte tijd ontwikkeld.
Een goede raad voor de liefhebbers: zorg
er voor. dat de pop volkomen vrij ligt. Het
nkmg
stand
geringste, dat de vlinder belet zich onge
hinderd te ontplooien. he«ft een verminking
van het dier tot gevolg Immers, in de stand
waarin de nog vochtige opgevouwen vleu
gels opdrogen in die houding worden zij
gevormd Voor goed en onherroepelijk!
Daarom nooit een pop bewaren in een ge
sloten nauw doo6je. Het levert u alleen
maar verminkte en geschonden exemplaren
op. die nooit kunnen vliegen.
En wat moet een kapel nu beter kunnen
dan vliegen!
Nog iets Zorg. dat het dier bij het dro
gen. pompen en spannen, ook volkomen vrij
hangt en dat het niet op de grond valt ln
stof of zand. Men kan het 't beste tegen een
stokje laten omhoogkruipen of tegen een
ruwe bloempot. Daar blijft het dan wel een
uur zitten en omdat het nog ntet klaar ls.
laat het de toeschouwer met vergrootglas
en al vlakbij komen. En wanneer kunt u
zo n prachtige vlinder beter beküken dan
in dit eerste uur van zijn korte bestaan'
Wanneer zult u mooier kunnen zien de
grappige zwarte roltong en het lichte spel
der dunne geknopte sprieten'
Maar aan het eind van de voorbereidende
werkzaamheden moeten we oppassep. want
hoe meer het ragfijne bouwsel zijn vol-
tooollng nadert, des te gevoeliger het
wordt voor ook maar de geringste stoornis
in zijn omgeving.
Zo ging het ook met ons pronkjuweel,
dat in een flonkering van geel. grijs, flu-
weelzwart en wonderlijk blauwe vleugel
ogen. met uitgespreide vlerkjes zich zat te
zonnen.
Licht als een gedachte wiekte de vlinder
plotseling weg en liet ons. behalve een
droge lege huls. slechts een schone her-
inner'ng- S. VAN DER ZEE
duur tot een tweede natuur, zoals blijkt
uit de klachten, die tegen hem werden inge
diend. maar die in de dossiers spoorloos
verdwenen, omdat ook de edelachtbare
heren rechters van den Hove van Holland
tot zijn geamuseerde lezerskring behoorden.
In het leven van elke chanteur komt echter,
vroeg of laat, het ogenblik dat hij, verleid
door een reeks ononderbroken successen,
éven t« ver gaat. Dat ondervond ook Weyer-
miemand. die zo hooageplaatst was. dat men
hem beter met rusf kon laten wat de
justitie dan ook prtompt heeft gedaan -
verraste de schrijver op een goede dag met
de opdracht voor een boekje, dat een onver
hólen aanval moest bevatten op de Verenig
de Oost Indische Compagnie. Weyerman die
steeds gebrek aan contanten had, ging hier
grif op in en schreef een enthousiast ge
dicht. dat weldra in handsehrift in Den
Haag en elders circuleerde
De dwaze Weyerman, niet tevreden dat
hö de Heren Zeventien, de almachtige direc
teuren van de Compagnie, tot zijn vijanden
1 U-J e.ne.lel Vl oH <MlV nOff AH nAKKant f»nig6
schimpscheuten ingelast op de rechters van
het Hof. Een van zijn talrijke vijanden, die
een eopie in handen kreeg, zond deze per
expresse naar de heren van het Hof, die nu
vrijwel onmiddellijk reageerden door een
bevel tot arrestatie .van de schrijver uit te
vaardigen.
Weyerman had echter reeds begrepen, dat
hij zich lelijk in de vingers had gesneden
en was met de snelschuit in de richting
van Vianen ontvlucht. De heerlijke rechten
van Vianen en Culemborg waren hecht ver
ankerd. Elke bankroetier, die deze steden
wist te bereiken, kon vrijelijk ademhalen.
Zelfs als hij uit de gevangenis was gebro
ken, mocht niemand hem hier opeisen.
Weyerman kon dus geloven, dat hij gered
was
ZÖn geheugen was echter korter dan dat
van z(jn slachtoffers. Nog geen jaar geleden
had hH een boekje laten verschijnen, waarin
hH niet alleen deze belde heerlijkheden
vergeleken had met de roofsteden aan de
Afrikaanse kust. maar waarin hü ook hun
burgemeesters onder „de schelmen, fielten
en bankroetiers" had ingedeeldNauwe
lijks was hü dan ook in Vianen gesigna
leerd. of iemand, die hem herkende, snelde
naar het stadhuis en binnen het uur was
hü gegrepen en opgesloten.
Men begreep, dat hij niet als toerist naar
Vianen was gekomen, en hoopte dat iemand
hem weldra zou opeisen. Toen de procureur
fiscaal van de® Hove van Holland om zijn
uitlevering vroeg, werd hij dan ook zonder
veel vüven en zessen aan de dienaars over
handigd. die hem naar Den Haag brachten,
waar in de Gevangenpoort al een karper
voor hem in gereedheid was gebracht.
Zes maanden later, in Juli 1739, volgde zijn
veroordeling tot levenslange opsluiting. De
Gevangenpoort heeft hij niet meer levend
verlaten. Hij had het er echter niet kwaad,
daar herhaaldelijk bezoekers verschenen
om de beruchte man te zien en de cipiers
hem daarom als een gewaardeerde gast be
handelden:
Desondanks zocht hij vaak troost bij de
dieren. Urenlang kon hij spelen met de
muizen, die hij voerde en gedresseerd had.
Dat was de enige onschuldige bezigheid, dia
hij in zün leven verrichtte....
