Toneelknecht bouwt illusies
en droomkastelen
Mevr. v. d. Burch zag jong
Oudewater geboren wprden
4
GEDICHT
Van ongeacht muzikant tot
een geëerd burger
Gymnasiast (16 jaar) achter
de matglazen deur
Spannende hersengymnastiek
bij Australische omroepen
Mensen in hun werk (93)
Goochelt met touwen en levert regen
IN WERELD VAN DE SCHIJN
Bij de komst van 4500 kinderen
Vandaag veertig jaar verloskundige
HET ZEVENDE KRUISOVER
NAZI-DUITSLAND
X
van de week
MIRLITON
r
Verbetering van positie
De tijden veranderen, de mensen ook
Wat ligt je nader aan het hart:
je hoorn of mijn dochter
Huizen, auto's en
hoofdpijnpoeders
ENQUETE WERKVACANTIE
Pleegdochtertje 15) helpt haar ouders
en werkt op kantoor
Een oud orgel in een dorp aan de
Prachtige staal van
orgelbouwkunst
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE, COURANT
ZATERDAG 18 OCTOBER 1952
in e«P«nnen afwacht,ng. m de zaal kUnkt zacht geroezemoes
"T lTkamers z'«ge" ardon e" een halve rij voor
*tch opstaan, de suppoosten haasten zich om hier en daar nog iemand van een
Sonoor0ir ï°0rZlen/ Daïr WlT>t Het VO€tllcht aa". de zaallichten doven, drie
vinrh i khnkenhet gord,jn »aaÉ °Pen 'en het spel kan beginnen!
~:f ZL et ZOVer 'S6r UChter dat gordljn al heel wat verricht. De wagens
met decors en requisieten zijn uitgeladen en een voor een heeft men de bedmven
opgebouwd en weer afgebroken. Het laatste bedrijf eerst en het eerste bedrijf
Jïfï''<"en J" kan "W straks bij de arangementen alles op volgorde
Beroe£f»«eibfhappcn brengen hun eigen reisdtcor en hun eigen toneel-
meester mee. Die heeft natuurlijk de leiding.
Na de voorstelling wordt alles weer in de auto'* geladen. Zijn er veel kleine
nuKKen, clan werkt men op z n chinees: toneelmeester, toneelknechts, chauffeurs
en helpers vormen een levende ketting.
De, revue vergt het mees
te werk. Dan komen de
toneelknechts 's morgens
om vijf uur al uit bed ten
einde om half zes present
te zijn. Bij de schouwburg
■taat de wagen al voor. Die
is in de nacht gekomen van
des plaats, waar de vorige
avond een voorstelling is
gegeven. De ehauMeifrs zit
ten nog wat te slapen, maar
al spoedig is men bezig De
bedrijven en de tussenscè-
nes worden opgebouwd en
afgebroken. Zo hu en dan
gaat de toneelmeester even
in de zaal zitten om alles
te beoordelen en het licht
te controleren. De man in
de lichtcabine krijgt zijn
gegeveris, die hij nodig
heeft voor 's avonds, de
toneelknechts weten nu
precies, waar alles staat en
wat de volgorde is. want
de toneelveranderingen tij-
denV dp voorstellingen
moeten vlot verlopen en
een hapering of vergissing
werkt funest 's Avonds
gaan de mannen zich even
opknappen en een uur voor
de voorstelling zijn ze
weer aanwezig. De artisten
worden geschminkt er ko
nen nog een paar aanwij
singen.
Alles klaar' Eerste gong
slag. Het publiek gaat er
gemakkelijk bij zitten en
het gordijn gaat open.
Als het gordijn voor de
laatste maal valt, begint
het opnieuw en wanneer
het publiek al lang op één
oor ligt en misschien alleen in zijn droom
nog iets van een revue af weet. dan sjou
wen de toneelknechts nog met requisieten
en zetstukken Voor het scherm gaapt leeg
en ongezellig de grote zaal. daarachter
wordt heel die wereld van schijn deskun
dig ingeladen en om een uur of drie zegt
men elkaar welterusten.
Applaus-deskundige
Jiet gordijn: de schelding tussen toneel
en zaal. twee delen, die bij elkaar hóren
Met twee man moet het opengetrokken
worden Aan het eind van de voorstelling
en aan 't eind van een bedrijf is het even
aanpakken het applaus moet tot zijn recht
komen F.en goede toneelknecht, al ziet hij
niets van het publiek, voelt instinctmatig
hoeveel applaus er nog in zit De snelheid,
waarmee het doek valt. speelt ook een rol
en daarom trekt men het graag ..in Wag
ner" open. Het schuift daarbij niet in zijn
geheel open. maar men haalt in het midden
op Daarbij is het tempo van openen en
sluiten veel sneller
Op zo'n toneel ln de Goudse Nieuwe
Schouwburg is 't twaalf-meter breed, twaalf'
mater diep en zeventien meter hoog
kan men allerlei doeken laten zakken Die
zijn bevestigd aan touwen. Een toneelmees
ter zegt trekken In onze schouwburg heeft
men zestien trekken Deze zivn voorzien van
gewichten al naar de zwaarte van het doek
Al deze trekken komen samen, op de snoe-
renzolder. Een enkele keer loopt er wel
eens een snoer uit zijn katrol. Dan klimt
de toneelknecht vliegensvlug al die hoge
ladders en trappen op om buiten adem de
zaak weer op rolletjes te laten lopen want
koning Publiek mag er niets van merken
Artisten, grimeurs, Jdeedsters, toneel
meesters en toneelknechts maken samen de
voorstelling. Hoe is nu de onderlinge ver
houding? Wel. er zijn artisten en ze zijn
ln de meèrderheid die nooit zullen over
slaan voor de voorstelling even' de toneel
knechts de hand te drukken Even wordt
geïnformeerd, hoe het thuis i», en hoe de
zaken gaan Tussen de bedrijven verdwij
nen ze snel ln hun kleedkamers Ze maken
ruim baan voor de knechts, die sjouwen met
palen met ijzeren gewichten cn coulissen
en doeken ophalen en laten zakken
„De amateurs lopen je altijd in de weg.
apeciaal de kinderen Toch werken de to
neelknechts graag met amateurs: ze Hun
nen dan hun fantasie laten werken en voe
len zich nog meer verantwoordelijk voor
het succes.
Mannetje uit maan laten
komen? Accoord
Soms komen ze voor de zonderlingste op
drachten te staan:
„En nu hadden we het tweede bedrijf zó
gedacht", zegt de regisseur ..het mannetje
uit de maan moet naar beneden komen".
„Dan mag dat mannetje wel geen hoogte
vrees hebben", zegt de toneelmeester dn hij
verbaast zich al niet meer over de fantasie
van de revueschrijver. Hij pej#st er alleen
over hoe hij daar een meter of twaalf boven
het toneel gedurende een halve voorstelling
een kind kan laten zweven, zonder dat er
ongelukken gebeuren. Het slot is, dat tij
dens de voorsteüing het manbetje uit de
maart natuurlijk netjes naar beneden komt
en het effect is nog. goed ook. want de man
in de lichtcabine heeft met een feele serie
handles en knoppen net de juiste belichting
uitgedokterd
„Kijk", zegt een paar weken later een
andere regisseur, „het tweede bedrijf speelt
onder water en nu fated we enige .meisje»
een duiksprong daarin nemen". Hij maakt
een gebaar met zijn, hand en kijkt vervol
gens de toneelmeester aan, want van.hem
moet de oplossing komen „Juist", zegt deze
dan en puzzelt een beetje en „Hoe bestaat
het", zegt het publiek want natuurlijk dui
ken die meisjes: Er kwamen wat touwlad
ders bij te pas wat gewichten, die tezamen
even zwaar zijn als de duikster en voldoen
de repetities De electriciên gooit er een
fceetje blauw doorheen voor de onderwater
sfeer niet te veel. want anders ziet het pu
bliek niets Volgende revue maar weer
Zo gaat dat achter de schermen „Eerste
toneel, derde bedrijf een bosdoek, tweede
toneel eerste bedrijf een paleisdoek, of een
fantasiedoek Of hebt u liever een gewoon
kamerdoekje?. Uit voorraad leverbaar' Met
«en gottsche haard? Of de hele gotische ka
mer. Die staat hier naast de hoerenkamer.
PriiispgHenkalrnder van
Pro JujVentute ia er weer
De Prinsaosénkalehder 1953 van het Ne
derlands Verbond der verenigingen ..Pro
Juventute' A uit. Hef is weer een oijzonde-
re kalender, met dertien zonnige foto's, die
Prins Bemhard en enige van zijn vrienden
speciaal voor Pro Juventute. dat zich het
lot aantrekt van bedreigde k;nderen, hebben
gemaakt Het z{jn charmante kiekjes, die
een kijkje geven op de liefhebberijen van de
prinsessen Koningin Juliana heeft dertien
van de aardigste foto's voor deze maandka-
onder beschikbaar gesteld De nieuwe ka-
'«nder is een fra^i geheel geworden. Als u
2.75 op giro 51.74 00 ten name van de ka
lenderactie Pro Juventute te Amsterdam
stort, wordt het „foto-album"v toegezonden.
Predikbeurten voor Zon dag
Ned. Herv -Gemeente: Sint Janskerk (Ach-
'fj de Kerk 5) 9 en 10.30 uur ds G Boer
(10.3° uur H Avondmaal); 5 uur ds Gerh.
Huls (H Avondmaal en dankzegging)
Zaterdagavond 8 30 uur in Koorkerk
Avondgebed.
Westerkerk (Emmastraat 33) 9 en 10.30
uur ds H v. d. Akker (H. Avondmaal), 5 uur
ds J J. Koning (H. Avondmaal en dankzeg
ging)
Kinderkerk (in gebouw Calvijn. Turf
markt 142), 10 uur de heer L. B Korstanje.
Ver. van Vrijz* Ned Hervormden (Peper
straat 128). 10.30 uur ds J. Verdonk.
Remonstr. Geref. Gemeente (Keizerstraat
2). 10.30 uur ds H. J de Wijs
Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 134), 10 uur
ds W. F. Schröder.
Oud-Kath. Kerk (Gouwe 109). 10 30 uur
Hoogmis. 7 uur Vespers. Dinsdag 9 30.
Woensdag 7.45 en Donderdag 9 uur H. Mis
Geref. Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur ds
A Nijhuis.
Geref. Kerk. Art 31 (Turfmarkt 54a). 9.45
en 4 30 uur leesdienst.
Geref. Gemeente (Stationsplein 15). 10 en
5 uur ds C. Steenblok
Chr. Geref. Kerk (Gouwe 141) 5 uur prof.
Wisse te Doorn
Nederd Geref Gemeente (Turfmarkt 23
achter). 9 30 en 4 30 uur ds Joh van Weizen.
Donderdag 7.30 uur ds Joh van Weizen
Vrije Evang. Gemeente ((Turfmarkt 23), 10
en 5 uur ds J. I. van Wijck. Zaterdagavond
7.30 uur bidstond.
Vrije Geref: Gemeente (Zeugstraat 38). 10
uur ds H> J Grisnigt
Leger des Heils (Turfmarkt 111). 10 uur
Heiligingsdienst 6 45 uur openluchtsamen-
komst Markt. 7.30 uur Verlossingssamen
komst. leiders majoor en mevr S Bartellng
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur
dienst.
Gdudse Stadsevangelisatie (Spieringstraat
2a). 10.30 uur de heer J F Snoeks te Haar
lem. 7.30 uur de heren J F. Snoeks te Haar-
lefn en W F Kloos
Pu/.zle*w innaars
Zet dan die goudlerenkamer maar op zij.
't Lijkt wel een kameruitverkoop.
Dus voor het eerste bedrijf een gewone
kamer? Ja. natuurlijk met stopstukken,
anders kijkt Jan Publiek dwars door de ra
men de lege ruimte van het achterste deel
van het toneel in. En we eindigen met een
grote finale Dus laten het paleisdoek neer
en zetten die praeticabels gereed, dat zijn
die verhogingen, Iedereea kari» dan de ach
terste rijen zien".
.Zo helpt de toneelknecht ,met zijn raad
en uit zijn grote ervaring iedereen, die op
het toneel succes wil hebben.
„Gewichtige" minister
Soms speelt een gezelschap achter elkaar
een vijftal voorstellingen voor kinderen. En
vijf keer loopt de deftige minister aan het
hof van koning Saldazar de Eerste met zijn
actetas met kranten (le bedrijf, tweede to
neel) het toneel op om zijn rol te spelen.
Hij zet die tas altijd op hetzelfde plaatsje
achter de schermen «Jn hef voorbijgaan grist
hij hem dan zo mee. Zo'n mooie actetas
.hoort bij zo'n minister. Maar de toneel
knechts houden van een grap en stoppen
een paar gewichten in de tas. Daar rent de
min»ster de kleedkamer uit, hij heeft haast,
want het wachtwoord hangt al in de lucht.
En even later staat,hij op het toneel als
een zwaarbelaste stationskruier'
Als hij afgaat, staat de torieelknlcht met
een serieus gezicht deskundig aan de wind-
machine te draaien Want er moet wind zijn.
volgens het stuk Hij kan het ook laten re
genen. hagelen en beheerst donder en blik
sem Voor een nummertje noodweer draalt
hij zijn hand niet om. Eens heeft hij het zo
erg laten regenen, dat een speler op het to
neel. die daar zijn parapluie moest opsteken,
doornat werd. Er was een fles water in de
gesloten pUrapluie leeggegooid? Waarom zou
men achter de schermen ook niet wat grap
pen uithalen?
Maar grappen of geen grappen: de to
neelknecht houdt zijn trekkqn en gewichten
in de gaten, hij is verantwoordelijk voor
zi)n coulissen en doeken hij .kijkt voldaan
naar zijji voorraadkamers vol met allerhan
de meubels in allerhande stijlen en requi
sieten. Dat is zijn domein en in de zomer,
in de slappê tijd^ besteedt hij er zijn zorg
aan.
En dat ajles. opdat ijet publiek aan zijn
trekken zal komen en de acteurs en actri^
ces iAmnen terugzien op een geslaagde
voorstelling met veel applaus.
Applaus, dat nooit voor de toneelmeester
is maar waarvan hij ongetwijfeld een ge
deelte verdiént.
Het is een rare gewaarwording als een
puzzelaar aan het eind van zijn piekeren in
het magische figuur het antwoord ziet, hoe
wel hij denkt, dat hij er nog niet is ..Klaar"
antwoordde de puzzle zelf Gemakkelijker
kan het niet. Voor drie puzzelaars heeft het
muisje nog een staartje Het zijn Z Wild
schut. Derde Kade 38 te Gouda, die de prijs
van 5 won en de dames E Verduyn-Den
Boer. Dorpsstr. 196. Zevenhq.zen en M Po-
Iet-Harten. Kon. Wilhelminaweg 198 te Gou
da. die ieder een prijs van 2.50 wonnen
De prijzen kunnen aan ons bureau wor
den afgêhaald of worden op verzoek toege
zonden.
KAASMARKT GROOT AMMF.RS
18 Optober Aangevoerd 13 partijen, zijnde
281 stuks, wegende 1967 kg le Kwaliteit
f 2,39—2.40 2e kwaliteit f 2.36- f 2.38.
extra tot 2,42 per kg. Handel matig.
Gerekend naar de tien millioen Nederlanders; die op ons kleine grondgebied
rondkrioelen en die allemaal als hulpeloze babies zijn begonnen, is het aantal,
de mevrouw C. M. van der Burch-Everaars tijdens haar veertigjarige loopbaan
als verloskundige in Oudewater en omgeving op de wereld geholpen heeft maar
kleïn, 4500 ongeveer. Maar gerekend naar de bevolking van Oudewater 3800
met nog wat er bij voor de omringde buurten, is het een zeer groot aantal
gemiddeld twee per week en de veronderstelling dat mevrouw Van der
Burch ln vele gevallen niet alleen het rose molletje in de kinderwagen, maar
ook het kwieke jonge moedertje er achter en wie weet ook nog de papa ter
wereld heeft zien komen, is niet zo vreemd.
Veertig Jaar hulp aan
moeder en kind, vijf en
veertig honderd prille ge
luidjes van een splinter
nieuw mensje, een onschat
bare ervaring en men kan
zich voorstellen, dat vele
aanstaande moeders de weg
weten te vinden naar het
huis van de vrouw, wier
levenshouding staat naar
hulp geven juist ais hét zo
hard nodig is.
„Ik houd heus wel van
mijn huishouding" zegt ze
zelf „en koken doe ik zelfs
erg graag en al zeg ik het
zelf ook lekke.r. Maar altijd
weer als ik stof afgeno
men heb en ik zie dat waar
ik begonnen ben de eerste
stofjes al weer liggen, voel
ik me onvoldaan De ecHte
•voldoening kun je eigenlijk
pas hebben als je resultaat
ziet van je werk en als Ik
een kindje in de wereld
geholpen heb, zie ik ten
minste waarvoor ik ge
werkt heb."
Men zal mevr. Van der
Burch op het eerste gezicht j
niet met een veertigjarig
jubileum in verband bren- JjBL.
gen ..Zolang lk voel. dat ik
goed ben voor mijn werk.
ga lk door. zet dat er voor
al bij ln de krant, want
elke keer weer zijn er men- kOKhBÊi f
sen, d e denken dat ik er 'gféufE,
me%»ophoud en dan komen «r
ze vragen of ik misschien fjWBpfei*»
oor dat éne keertje nog
helpen wil. omdat ik de wmrtmpP**
andere keren ook geweest
ben. Waar die geruchten toch vandaan
komen, ik kan er niet bij."
„De pak" gelukkig voorbij
Het kenmerkende van haar carrière
oemt mevr. Van der Burch haar strijd
oor de hygiëne. ..Toen ik pas in Oudewa
ter kwam als Groene Kruiszuster kreeg ik
julderf per jaar en dan moest ik hulp
en waar dat het hardst nodig was. Maar
het was overal nodig, veel meer dan we
ons nu nog voor kunnen stellen. Ontluizen
en wassen was toen schering en inslag,
t mi
"e
claal van i
die in een ziekenhuis of
Onze bioscopen
Thalia Theater. De inkt. waarmee de
erdragn van Bonn zijn ondertekend, is
nauwelijks opgedroogd, en de natuurlijke
tegenzin om althans een gedeelte van het,
Duitse <volk weei* als goede buren en zelfs
als bondgenoten te accepteren, amper over
wonnen: of daar komt weer zo'n film. die er
oor gemaakt schijnt te .zijn. „opdat wij niet
ergeten". De Amerikaanse regisseur
Fred. Zinnemann. die al th zijn Zwitserse
ijd films met een sterk humane inslag
maakte kreeg een roman van Anna Seghers
te verfilmen, „Das siebte Kreuz". waarin de
ontvluchting van een zevental gevangenen
het concentratiekamp Westhofen bij
Mainz beschreven wordt. Zes worden er
achtereenvolgens gepakt en door een beest
achtige kampcommandant gekruisigd, het
zevende kruis blijft leeg. want één vluchte
ling ontkomt aan de stilde jacht, dank zij-
het ondergronds verzet, dat toen reeds (de
geschiedenis speelt zich af in 1936) ln ge
organiseerde vorm tegen het Nazi-regime
optrad.
Het lag niet in de aard van Zinnemann,
het accent al te zeer te leggen op de wreed-
Advertentie)
Dat opstijgend brandand
tuur, van Uw maaj
tot hoot in do keel
kunt U blussen in een paar minuten, met
één of twee Renmes. Deze smakelijke
tabletten werken onfeilbaar, ook bij U.
Koop'een pak bij Uw apotheker of drogist,
en zorg er voor altijd een paar bij d'e hand
te hebben. Ze zijn hygiënisch verpakt, êén
voor één; zo practisch. En onopvallend in
te nemen - zonder water of wat ook.
heden ln de kampen, het mens-onterend
treden van SS en Gestapo of op de ment
telt v^n ae doorsnee-Duitser, die zich zo
merkwaardig goed ban hqt totalitaire
systeem wist arfn te passen Veeleer verlegde
hij het zwaartepunt naar de ..goede" Duit
sers. zij. die zich niet lieten meesleuren in de
vloedgolf, maar hun geloof in een betere
toekomst behielden en dat principieel in het
verzet tot uiting htfachten
Spencer Tracy geeft, bijna 15 jaar nadat
hij voor zijn rol in ..Boys Town" de Aca
demy Award kreeg, een prachtige creatie
van de opgejaagde vluchteling, sober uitge
beeld in al zijn hoop. angst en vertwijfeling
Zelfs in het nogal betreurenswaardige slot.
waarin plotseling een liefdes-affaire met
Signe Hasso is vfrwerkt, die volkomen uit
de toon valt, kan hij overtuigen Hij blijft
een merkwaardig acteur, vrij passief van
houding, maar met altijd zuiver doorvoeld
karakterspet. Onder de voortreffelijk be
zette bijrollen treft men o.a. Agnes Moore-
head en Felix Bressart aan.
Schoon schip gemankt
Reünie Bioscoop. - Bud en Lou maken
schoon schip in de letterlijke zin. want zij
bevrijden de show-boat, waarop ze werken,
van een stelletje beroepsgokkers van de
slechtste soort, dat op slinkse wijze voor
driekwart eigenaar van de River Quecn
werd en er een (vals-) speelhol van heeft
gemaakt. Die schoon schip-makerij
gaat echt op z'n Lou en Buds èn al wordt
het verloop er van een beetje brokkelig ver
teld, de bedoeling ls het publiek te laten
der
r goed lukt. Verschelde-
„Ik ben geen dichter, dat staat vast," schreef Du Perron eens, en al mag het dan
Juist zijn, dat hij deze uitspraak als een boutade bedoelde, iets is ,er toch van waar
Hij is in ieder geval geen dichter die een droom te vertolken heeft, een nuchtere visie
op mensen en dingen spreekt zich bij hem uit in een taal, die van nuchterheid niet vrij
te pleiten is.
Doch ook daaraan zijn voordelen verbonden. Hij geeft zich zoals hij is, hij maakt
zichzelf noch zijn lezers iets wijs. Zo ook in onderstaand „Mirliton", waarin de bezwaren
van de ouderdom met meedogenloze scherpte getekend en ten slotte aanvaard worden.
Aanvaaad met een zijdelingse blik op de vriendschap, die misschien niet door de alge
mene aftakeling zal worden aangetast. Dat deze vriendschap de kans heeft tot het einde
toe te blijven bestaan, wordt duidelijk. Het is een mannelijk, weerbarstig gevoel, dat
zich niet uitput in genegenheidsbetuigingen.
„Blijf tot uw laatste grom mijn vriend". n
Dit alles verklaart de naam, „mirliton" nog niet. Wat heeft een rietfluit, of een
papieren toeter waarmee carnavalsgan-
gers zich vermaken, met dit beeld van
de ouderdom te maken? Zou dit misschien
de onuitgesproken situatie kunnen zijn
waar de dichter van uitgaat; hij host mee
in de roes van het carnaval, blaast even
zinloos als d'e anderen op zijn mirliton,
maar dan overvalt hem opeens de gedachte
aan de naderende ouderdom?
Natuurljjjc, dat is het! Daarom dat „met
stille trom verdwijnen langs een achter
buurt." daarom ook dat opgewekti^rhythme
van de eerste strophe, zo merkwaardig met
de inhoud in strijd. We dansen nog, maar
straks is het afgelopen, we joelen nog, maar
straks verdwijnen we van het feest.
Merkwaardig, op de achtërgrond van dit
gedicht van de nuchtere Du Perron toont
zich iets dat herinnert aan de fantastische
maskerstukken van de Vlaamse schilder
James Ensor.
E. du Perron (1899—1940).
Mijn vriend, jiln weldra de ouderdom
ons onherstelbaar heeft verzuufi,
als onze leden, goor en krom.
en enkel nog door jicht bestuurd,
verraden 't I» gans uitgevuurd",
zullen w\j dan met ^stille pom
verdwijnen, langs een achterbuurt,
mijn vriend
Dit wacht de fraaiste bruidegom:
de hardste munt raakt afgeschuurd,
en dit karkas, door ons gehuurd,
kruipt door ons vel en keert niet om
't ls wél! Blif] totuui laatste grom
mijn vriend.
Uit: „Parlando"
lachen, wat bijzom
ne scenes zijn geestig en origineel, de ove
rige volgens het oude beproefde goot en
smijt recept Het geheel is kolder. Het is
echter prettig dat Costello nu eens niet op
zo'n overdreven manier de onnozele uit
hangt als hij gewoonlijk doet. Naast de bei
de komieken treden Rita Johnson en Alan
Curtise het meest op de voorgrond.
Vrouivenkooi
Schouwburg-Bioscoop. Een film over
de vrouwelijke massajeugd. die in de zonde
dreigt onder te gaan. Maar ook een film
over de enkeling, die. dank zijnde helpende
hand, die haar toegestoken wordt, of dank
zij een beetje liefde, zo u wilt. de kracht
vindt om de cirkel van oorzaak en gevolg
te doorbreken en het beetje geluk te vinden,
dat toch vocrr leder mens is weggelegd. Dank
zij het spel van Daniele Delorme en de regie
van Maurice Clocke bezit deze film tai van
gevoelige scènes, maar ze is tevens gewor
den een pleidooi yoor de moderne opvattin
gen omtrent het gevangeniswezen. Er wor
den twee opvoedingsgestichten n. ast elkaar
gezet: een ouderwetse met cellen voorzien
van* tralies, een somber, donker hol. verve
loos en triest, een oord dat de schuldige
mens neerdrukt en waaruit hij niet komt
als een vrij mens. maar als een mens. die
bezield is met gedachten van wraak en ran
cune.
Daarnaast een moderne jeugdgevangenis,
waarin de gevangene een eigen kamertje
krijgt, een vriendelijk gebouw, waarin licht
en lucht kunnen toetreden, gelegen in een
groot park met sportvelden en zwembaden.
Met deze twee systemen maakte Micheline
kepnis Ze is op het slechte pad terecht ge
komen door vrienden en vriendinnen, ze
maakt in de gevangenis kennis met een
leidster die haar begrijpt en een gunstige
Invloed op haar heeft
Zo komt de film toch tot een goed einde.
De scènes fn de oude gevangeni- zijn de
beste uit de éilm, die een zwak begin heeft.
Dat ls de schuld van het scenario, dat wel
wel gemakkelijk over de oorzaken van de
afdwaling heen loopt De opnamen In Lyon
zijn prachtig. De hoofdrolspeelster heeft
men omgeven door een aantal zeer goede
acteurs.
inrichting moesten worden opgenomen en
zo niet weg konden. Langzamerhand is dat
minder geworden en later toen ik me hele
maal op kraamverzorg.ng ging toeleggen
moest ik vechten tegen „de pak Alle Jein-
deren werden toen nog gebakerd. De moe
ders noemden dat lokker warm en begre
pen niet, dat die kinderen in hun dikke om
hulsels kou leden met hun natte broekjes,
die maar twee maal per dag en bij de rijk
dom. waar een baker was, driemaal ver
droogd werden. Ik heb wel eens een babie.
die stijf Ingepakt zat. met een heel «tel
kruiken weer bij moeten brengen anders
was hij gestorven van de kou Soms was
het wel wanhopig Ik legde precies uit. hoe
en waarom een kindje moest worden aan
gekleed en legde het netjes verzorgd in de
wieg. De volgende morgen vond lk het te
rug, stevig in de pak Dan was moeder of
een zuster geweest en die wisten het na
tuurlijk beter. Maar dat is nu helemaal
achter de rug net als dat gedoe met die
spenen Dat viel ook niet mee, maar nu.zie
je ze toch nergens meer."
Jammer vindt mevr. Van der Burch het.
dat ze zelf geen kinderen heeft „Op de
kweekschool voorspelden ze me. dat .k cr
zeker twaalf zou krijgen, maar het heeft
niet zo mogen zijn en ze laat een beeldie
zien van egn moèdcr met twee kleine km-,
dertjes. dat ze na het examen gekregen
heeft, ,,'t Is jpmmer, want ik ben dol op
kinderen, maar ik zie ze. nu toch elke dag
m mijn werk." In huis lopen trouwens twee
honden, die „de vrouw" tegemoet springen
als ze de sleutel in het slot steekt. „En
verder genieten mijn man en ik van de
tuin."
En dat de tuin haar belangstelling heeft,
blijkt wel uit het feit, dat ze precies weet.
hoeveel en welke vruchtbomen er In staan.
In de loop van het gesprek doet deze ge
routineerde hulp-van-de-ooievaar een
merkwaardige onthulling, die vooral de
aanhangers van de ooievaar vreemd'in de
oren zai kiinWen. ,,'s Zomers heb ik volop
tijd voor de tuin, want dan ls het nooit
druk. maar s winters komen er altijd veel
'meer kindertjes, dus dan is het hard wer-
wen Blijkbaar blijft toch een enkele ooie
vaar over in het koude Noorden en maakt
in zijn eent je overuren, terwijl zijn collega's
in het warme Afrika passagieren.
„Ik zou hetzelfde kiezen"
ln de loop van een" gesprek komt ook het
geheim van de levenslust en het jeugdig
uiterlijk van mevr. Van der Burch naar vo
ren. „Ik houd van mijn werk en als ik weer
moest beginnen, koog ik hetzelfde. Trou
wens. wie dit weVk met tegenzin zou doen,
moet er maar helemaal niet aan, beginnen,
want dan zmi het een hondenbaan zijn Je
moet nu eenmaal altijd klaarstaan, dag en
nacht en lk heb liever, dat ik een paar
uur te vroeg geroepen word. dan vijf mi
nuten te iaat"
Wie de frisse verschijning ln haar grijs
blauwe japon ziet. kan zich voorstellen, dat
er reikhalzend naar haar komst wordt uit
gezien en dat alleen al een blik uit haar
•verstandige blauwe ogen voldoende is om
de spanning te verminderen Het is te be
grijpen, dat de jonge moeders hun eigen
vüelzijn en dat van haar. kindje graag in die
stevige handen leggei^. En dat al die dank
bare moeders uit Oudewater en omgeving
vandaag op h&ar feestdag naar hotel Rij-
kelijkhuizen stappen, ook al voelde de ju-
bilaresse aanvankelijk weinig voor een offi
ciële viering, zal niemand wonderlijk vin
den.
Het zal druk zijn op die receptie en al die
mensen, jonge en al oude. ze brengen voor
mevr. Van der Burch een eigen geschiede
nis mee en tal van herinneringen zuHen op
nieuw levend worden, zowel voor haar ais
voor haar patiënten en oud-patiënten. En
de wens van allen zal zijn, dat zij na het
stralende feest van heden nog vele malén
hulp zal mogen bieden bij het gelft-uren dat
zelfs de grootste nuchterling nog als het
grootste scheppingswonder beschouw? de
geboorte vjn een nieuw mensenkind.
Tentoonntrlling Merken van
Jan Van Ham
Na de volgende week eindigende tentoon
stelling van grafische kunst, zal in het
Museum Het Catharina GastViuis ter ge
legenheid van diens 6Ö-s«e verjaardag een
tentoonstelling worden gehouden van wer
ken van de kunstschilder Jan van Ham. een
oud-Gouwenaar. Vólgende week Zaterdag
middag zal met een inleiding van de letter
kundige Jan Engelman te Utrecht deze
jubileum-expositie worden geopend.
BENOEMING
Tot onderwijzer aan de Graaf Jan van
Nassauschool is benoemd de heer R. Veer-
mén.
PLAATSELIJK NIEUWS
Zondagsdienst doktoren
Van Zaterdagmiddag 2 tot Maandagmor
gen 8 uur zijn aanwezig de doktoren:
Krimpenerwaard: G. J. Barten te Schoon
hoven (telefoon K 1823339), A. Blom te
Krimpen a.d. IJssel (telefoon K 1895—355),
J den Boon te Lekkerkerk (telefoon K 1805-
333). Joh. Bouman te Gouderak (telefoon
K 1827—312).
Bodegraven: D. Ragay (telefoon 38), wijk
zuster Beerenpoot (Kerkstraat 85).
Boskoop: C. H. Flim (telefoon 38).
Haastrecht, Oudewater en Polsbroek: J.
J, Hoving te Oudewater (telefoon 57).
Moordrecht en Nleuwerkerk a.d. IJssel:
J. H. van Westendorp te Moordrecht (tele
foon K 1827—259).
Reeuwjjk: J. P. Hocneveld (telefoon
K 1829-227).
U'addinxveen: J W H. Helleman (tele
foon K 1828-379).
Zevenhuizen en Blelswjjk: J. Tol t«
Bleiswijk (telefoon K 1892500).
Ammerstol
Predikbeurten. Ned Herv. Kerk 10 uur
de heer E. van Loenen te Bilthóven Ned.
Herv. Evangelisatie 10 en 6.30 uur de heer
Schaap te Huizen.
Bergambacht
Predikbeurten. Ned Herv. Kerk. 9.3B en
6 30 uur ds J. I.ekkerkerker. Uitgetr Ned.
Herv. Kerk. 1.30 en 8.S0 uur leesdienst.
Geref. Kerk. 10 en 8.30 uur ds J. Firet.
Boskoop
Geslaagd Mej. F. J Berg ie aan de
Vrije Universiteit te Amsterdam geslaagd
voor het candidaateexamen rechten.
Predikbeurten. Ned Herv Kerk 9 30 uur
ds G. C. Tromp. 8 30 uur ds A. de Leeuw
Geref Kerk. 9 30 en 5 uur ds H. Pol.
Chr Geref. Kerk. 9.30 en 4 30 uur leesdienst.
Ver. van Vrljz Hervormden (ln Remonstr.
Kerk). 10 uur de heer P J. van Ouwerkerk.
Geref. Gemeente. 9.30 en 6 uur leesdienst.
Hekendorp
Predikbeurten. Ned. Hen Kerk. 10 uur
cis A de Leeuw te Boskoop. 8 30 uufr de heer
D. G. van Hoeven te Waddinxveen.
Haastrecht
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk. 10 uur
ds W de Voogd van der Strsaten. 8.30 uur
ds J Eikema te Stolwijk. Ned Herv Evan
gelisatie. 9 en 6 30 uur de heer J Versluis ta
Oudshoorn. Geref. Kerk. 10 en 6 30 uur dl
i Ui k.
Moerkapelle
Eind November doorlichting
der bevolking
In de raadzaal is een bijeeakomst gehou
den. waarin aanwezig was eén groot aantal
personen, dat ls aangezocht zijn medewer
king te verlenen voor de binnenkort te de
zer plaatse te houden massale doorlichting
van de bevolking op tuberculose. Na een
welkomstwoord van de voorzitter van het
plaatselijk comité, de heer JV p v d Tas.
verleide mr G C. v d Willigen, burgemees
ter vah Lekkerkerk en voorzitter van de
stichting Goutude. over doel en werkwijze,
waarna de secretaris, mr dr J. F Taat, wet
houder van Boskoop, een uiteenzetting gaf
voor de te volgen werkmethode bij het hui*-
Burgerlijke Stand
Geboren: Hannah, d van P. van Schraven-
dijk en A F. Hijmang, Briandstraat 4; Alida
Adriana, d. van C H. den Hartigh en A A
Vuurena. Prins Hendrikstraat 25, Alexander
Stephanua Maria, z. van F. J. van Ham en
E. P. C. de Goeij. Jan Luykenstraat 48.
Ondertrouwd: H. ten Wolde en H
Janssen; C. v. d Klis en d_-
Wieser en P. Leeflang; C. W. Spek en
C A. Revet; A. Schoonderwoerd en
B Fluit; S Leuvenlnk en J. O Kelder:
Geul en M. J. Vergeer; O. Tier en E.
H. J. W J
Wft; J. T.
Overleden: Matthias Vullinga, 46 j.: Marg-
e van Blanken, wed. van Johannes Grlf-
'ioen, 58 jaar; Johannes Eldert de Jong, 67 j.
Het onderzoek in Moerkapelle zal waar
schijnlijk in de laatste week van> November
worden gehouden Het 's de bedoeling de
doorlichting te houden ln iet gtbouw van
het Groene Kruis.
Predikbeurten. Ned Herv Kerk. 9 30 en
8 30 uur d» P Zijlstra te VUardingen —'Geref
Ormeente 9 30 2 en 8 30 uur ds W de Wit.
Moordrecht
Predikbeurten. Ned Herv. Kerk. 10 uur
ds P A. Stapert Ned Herv Evangelisatie.
10 en 6 30 uur de heer H Ockerse. Geref.
Kei k 10 en 6 30 uur ds D P Kalkman, t Oud
Geref. Gemeente, 10 en 4 uur leesdienst.
Ouderkerk a. d. IJssel
Predikbeurten. - Ned Herv Merk. 9 30 en
6 30 uur ds A J Timmer Wijkgebouw La-
geweg 9 30 en 6 30 uur de heer A de Redeltjk-
heiU Geref Kerk, 9 30 en 6 30 uur ds C.
A Vreugdenhil.
Reeuwijk
Wachtmeester De Jong
gaat jubileren
Op 25 October zal het 25 jaar geleden zijn,
dat de heer A de Jong. wachtmeester eer
ste klasse der Rijkspolitie, alhier in politie
dienst trad. Hij werd opgeleid in het oplei-
dinasceqlrum voor politietroepen te N.eu-
wersluis en' daarna geplaatst bij de Rotter
damse politie. N» enkele jaren dienst te
Rotterdam werd hij in 1933 benoemd tot ge
meenteveldwachter te Papekop Bij de op
heffing der gemeentepolitie ging hij over
naar de Rijkspolitie. Kort na de bevriiding
kwam wachtmeester De Jong naar Reeu
wijk als postcommandant aan de Platteweg.
Op 1 Januari 11 werd deze post opgeheven
en gevoegd bij "de post Reeuwijkbrug. beho
rend bij de groep Bodegraven Gedurende
zijn verblijf te Reeuwijk heeft wachtmeester
De Jong zich leren kennen als een uitste
kend politieman, die de gemeenschap steeds
met raad en daad bijstaat In het kerkelijk
leven heeft hij z(jn aandeel Hij fs ouderling
der Geref Gemeente.
edlkbeurte».
Ned. Herv Kerk. 9 38 en
d Heide - Ned Herv
[Kerk Sht r»wl1k. 10 en 8.30 uur ds E. J de
Lint te sint PhH!p*land. Geref Kerk. 9 30
en fl3o uur os J. Kapteijn
Stolwijk
'Predikbeurten. Ned. Hen*. Kerk. 18 uur
ds J. Etkema. Ned. Herv Evangelisatie.
9 30 l SO (bed H Avondmaal) en 7 uur ds J
Arkema te Zeist. Geref. Gemeente, 9.30 en
8 30 uur leesdienst
Waddinxveen
M. Hij koop f
In de leeftijd van bijna 78 ja«r ie alhier
overleden de heer M Hijkoop J Fzn.. oud-
directeur van de Coöperatieve Boerenleen
bank. De heer Hijkoop had enige tijd voor
gemeentebelangen zitting in de gemeente
raad en was oud-bestuuralid van de Zuid-
plaspolder in Schleland.
De begrafenis zal Dinsdag om 12 uur op
de Algemene Begraafplaats alhier, geschie
den
Excelsior won. De damclub Excelsior
;eft in de tweede ronde van^le competitie
met 14—6 van Damlust 2 gewonnen.
De persoonlijke resultaten luiden: C. H.
Kramp—D Zwanenburg 2—0; A. Blom—A.
Beuzekom 20: A Blonk—P. J. Zwanen
burg 2—0: C Blonk—C N. Molenaar 2—0:
Twlgt—W Heuvelman 20: H. TroostJ.
de Bode 1—1; P. Vlnk-J v d. Hee 1—1: D-
La Grand—A de Frankrijker 1—1; J. Tim
merman—H J. v d. Wouden 1—1; G. Hee-
ren—H. J. Kuil 0—2.
Zevenhuizen
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk. 10 uur
ds W Bloemendaal. - Kepel e. d Rotte. 10
uur ds G. Samsom te Rotterdam. Oeref.
Kerk 9.38 en 2 30 uur ds A. P. Heiner- *•-
monstr. Kerk, 3 uur ds C, de Haas te Voor
burg.
één station. Jack Davey keert nooit minder Ij
uit dan f850. Waarlijk, gemis aan opwinding Jj
door de radio is er in Australië niet.
mijn-
Uw beroep,
heer?
Muoicuo.
Geen ambtenaar, bjj
welke officiële instantie
ook, wordt bij dit ant
woord koud of warm.
Er was echter eens
•en tijd, waarip de
„Spielleute", „varende
Ltite" of „Gehrende"
(benaming ontleend aan
hun beroepshalve bede
len van giften) zeer ge
tocht waren om hun
prestaties, maar als bur
gers nauwelijks meetelden. Hun herkomst
ls terug te voeren tot de Romeinse histrio-
nes. ook wel gladiatores genoemd. Deze
gouden zich van Rome uit onder de bar-
barenstammen hebben verspreid. Eerst in
Zuid-Frankrtjfc, Uter ook naar het Noor
den ep Oosten van Europa. Als zwervers
zonder vaderland, zonder rechten en plich
ten, trokken zij als jongleurs, minstreels en
juglares langs de wegen. Droegen de volks
poëzie van plaats tot plaats, gaven het
leven van burgerij en edellieden kleur en
glans, maar werderl door beide volksgroe
pen veracht en als zeer minderwaardig be
schouwd. Dit in schrijnende tegenstelling
tot de eer en het aanzien, dat de barden en
Skalden, die met zang en spel de godsdienst
•erden, te beurt viel.
Een VAN DE EERSTEN, die zich het wis
selvallig! lot van de muzikanten aan
trok, was de koning der,Oostgothen: Th«o-
dorik, die zij het op kleine schaal
paal en perk atelde aan de dikwijls onrecht
vaardige en beledigende behandelingen,
welke de muzikanten van de zijde der bur
gerbevolking hadden te verduren. In 554
echter ondernam de Frankische koning
Chilbert een poging om de „Spielleute"
voor goed uit zijn rijk te verdrijven.
Hendrik III was in 1034 al even onvriende
lijk, een grote groep muzikanten had een
openbare feestelijkheid te Ingelheim met
*el. zang en dans opgeluisterd. Toen het
hter op betalen aankwam, stuurde de
vorst hen zonder geld, maar beladen met
scheldwoorden en verwensingen de stad uit
met de boodschap, dat die „Teufelsgnos-
sen" voortaan maar weg moesten blijven.
De meetrekkende vrouwen of dansactrice/
waren in het oog der burgerij helemaal
verwant aan den boze. Niettemin speelden
zij een grote, en volgens de kronieken ook
zeer aangename, rol in het leven van voor
name edellieden en burgers. Zij begeleid
den het spel van haar mannen met zang
en dans en ontvingen daarvoor een be
hoorlijk handgeld. Het was dan ook heel-
wat dat zij boden. 'Heinrlch van Veldecke
bezingt het als volgt:
Da uiar Sptet und Gesang,
Turnier und Gedrang,
Pfeifen und singen.
Tanzen und springen.
Trommel und Saitenspiel
Mancherlei Freuden viel
Muziek en poezie in de hogere betekenis
vsn het woord waren dezei „8pielleute"
vreemd. Zij waren bovendien meesters in
het goochelen, koorddansen en dresseren
van dieren Op bruiloften miste men hen
nooit, zelfs niet in het armste gezin.
F DE LOOP DER EEUWEN veranderde
echter de positie van het trekkende
zwerversvolkje. Enigw vorsten bleken zo'n
behoefte aan permanente verstrooiing te
hebben, dat zij enige van de beste muzi
kanten in vaste dienst namen en zodoende
te allen tijde de beschikking hadden over
de nóte gaie in hun hofhouding.
eviel hen dit, dat zij zelfs enkele daarvoor een extra;
e steden toestonden eveneens zamenlijke fooitnr
Zó goed beviel hen dit, dat zij zelfs enkele
bevoorrechte steden toestonden eveneens
muzikanten aan te stellen. Wij spreken
than« over de 14de eeuw Een eeuw later,
toen het contact tussen de steden door de
grotere ontwikkeling van handel en ver
keer aanmerkelijk nauwer was geworden
en daarmede ook de concurrentie, zij het
in nog tamelijk onschuldige vorm, haar
intrede had gedaan, wilde iedere stad de
beste groep „Stadtpfeifer" hebben. Zwer
vende muzikanten werden niet meer ge
duld. Men had eigen mensen. Onder de
Rijkssteden was vooral Augsburg trots op
zijn ..óffentliche Zinkenblfiser", dit tot grote
ergernis van de adel, die het allesbehalve
op prijs stelde, dat ook de bevolking der
steden de beschikking kreeg over muzi
kanten met een vaste aanstelling. Zij na
men het Keizer Sigismund zeer kwalijk,
dat hij in de jaren 1432 tot 1434 zo kwistig
met „Stadtpfeifer"-vergunningen strooide.
In de gedichtenverzameling van Clara
HStzlerin (1471) vindt de adellijke woede in
de volgende poëtische bewoordingen een
uitweg:
König Sigmund war der ij/nn öeraubt^
Da er trummet und pfeifen «rlaubt
Den Stettn zo pemaine.
Das hat Inn pracht gross ubertnut,
Es gehort naeh recht, gewohnhait put
Den Fiirsten zu allaine".
De steden stoorden zich echter uiteraard
niet in bet minst aan deze protesten. Hun
muzikanten bliezen onverstoorbaar en met
des te groter enthousiasme. Maar zowel
letterlijk als figuurlijk niet op eigen
houtje. Er was weliswaar in iedere stad
een nieuw gilde gevestigd, het „Stadtmusi-
ker"-gilde, waarvan de leden een zeker
aantal rechten hadden, het dienstverband
met de stadsbesturen was aan de andere
kant allesbehalve soepel. Zo had het gilde
o.a. de volgende verplichtingen:
Op bepaalde feestdagen moesten de
meester en zijn gezellen (de „Stadtmusiker"
of „Thürmer' zo genoemd naar zijn woon
huis, de stadstoren) van de toren af zingen
en blazen. Dit mocht uitsluitend met
blaasinstrumenten geschieden en heette
„abblasen" of ,,vom Thilrm-blasen". Het
staat niel vast dat onze uitdrukking „hoog
van de toren blazen" hiervan is afgeleid.
Het „abblasen" is een oeroude gewoonte,
f' e nog in zijn oorspronkelijke vorm voort
leeft in het dorpje Reutlingen in Wttten-
daarvoor een extraatje kregen. Van de ge
zamenlijke fooienpot wérd een vrolijke
„Adjutantenschmauss" aangericht.
Een andere voorname plicht van het ste
delijk muziekcollege was het blazen bij
passiespelen en processies. Voor een Goede
Vrijdag processie werd in de 16de eeuw in
verschillende steden de volgende samen
stelling van het blazerscorps vereist: „2
Thürmgesellen auf Pferde, wëlche mit
Sortindlen in den Trompeten mitleidigs
b lasen".
Tot diep in de 18de eeuw stond het aan
tal muzikanten van een stad onomstotelijk
vast. Wanneer een van de burgers het
waagde bij een bruiloft meer muzikanten
te laten spelen dan geoorloofd was, werd
hij met een behoorlijke geldboete gestraft.
Behalve het aantal, was ook net loon en de
keuze van instrumenten van overheids
wege zorgvuldig vastgesteld. Zo mochten
de muzikanten in verscheidene Rijkssteden
geen trompetten en peuken gebruiken: al-
berg. Wanneer daar een van de burgers is
gestorven, speelt een blazerskwartet ter
ere van de dode een gelegenheidskoraal.
In de loop der jaren echter moest de to
ren plaats maken voor het bordes van het
stadhuis.
De muzikanten moesten er voor het mor
gen- middag- en "avondgebed en op dë?i
heilige avonden voor de grote Christelijke
feestdagen bepaalde koralen blazen. Het
salaris werd door het stadsbestuur bepaald.
Fooien mochten de leden van het gilde
nimmer aannemen. Een uitzondering maak
te hierop de nieuwjaarsdag, wanneer zij de
burgemeester een aubade brachten en
leen de vorsten hadden trompettisten en
paukenisten in dienst. Zij Vormden een
bijzonder geprivilegeerd gilde en bekleed
den de officiersrang Aan het hof waren
zij geziene en geëerde gasten. Bij de keuze
van hun levensgezellin behoefden zij ook
niet hun beroep te verloochenen, zoals de
stedelijke muzikanten, die geen serieuze
vrijage met een burgerdochter konden be
ginnen zonder hun instrument aan de
muur te hangen. In 1483 verpandde
Augsburg de oogappel van een rijke bakker
haar hart aan een charmante jongeman.
Blauch genaamd. De schoonvader in
was zeer met hem ingenomen, maar
Blauch was hoornblazer in het stedelijk
muziekgilde, hetgeen een onoverkomelijk
bezwaar was voor een huwelijk.
De bakker stelde de beminde van zijn
dochter ronduit de vraag:
Wat ligt je nader aan het hart, Je
hoorn of mijn dochter?
Blauch wai een vurig minnaar en het
werd dus de dochter, maar daarmee was
hij hoornblazer af en voortaan wijnhande
laar.
Een paar eeuwen later was de stadsmuzi
kant al heel wat in eer en aanzien geste
gen. In de 19de eeuw verdween langzamer
hand geheel het vooroordeel tegen
roepsmusici. Uit het stedelijk muziekgilde
groeide het collegium musicum, de basis
van ons tegenwoordig concertleven
En de musicus een buitenbeentje? De al
gehele nivellering van het maatschappelijk
leven heeft ook hem gelijkgeschakeld, het
geen goed beschouwd toch wel jammer is.
Schooleuraua 'Si—1'S3eerste schooldag.spoel ik het bord, waar hij even later van
Vrienden en klasgenoten hokken samen zal eten, en onder mijn oog formeert de kok
r j w-t wil Ka-
Op het plein. Verhalen over trektochten,
liftavonturen en blauwe bergen gaan rond
Plotseling word ik er ook in betrokken
„Waar ben jij geweest1
Wdt heb gedaan?
Ja, wat en waar? 4
Donker hangt de nacht boven het dal,
waarin het kleine Luxemburgse dorp zich
aan de vlakheid van 't omliggend plateau,
sehijnt te onttrekken. Van de rechtse heu
vel hebben de abdijklokken hun roep voor
de laatste vesper reeds lang over de vel
den gebeierd; en waar de zwartheid van
de nacht die der heuvelen raakt, is het
moeilijk te wéten wat sterren en wat de
vage lichten van eenzame boerderijen zijn.
Van tijd tot tijd glijdt een auto snel de
heuvel af, zodat een schelle lichtbundel als
in vogelvlucht het dal beschijnt.
Ik huiver: de naphten zijn koud in dit
dal. Ik trek mijn schouders hog.'rop en
versnël mijn pas. Boven me barst het
kerkcarillon plotseling uit in de melo
die. die ik maar niet kan onthouden, om
dat hij op een Hollands wijsje lijkt, maar
net iets anders ls. Tien slagen volgen. Tien
uurl M'n werkdag van veertien uur zit er
weer op en tegelijk merk ik. hoe moe ik
eigenlijk ben. Veertien uur bijna onafge
broken arbeid. Zwijgend draai ik me om.
Kijk, daar waar de straat zich verbreedt
om over te gaan in het marktplein, daar
óp die hoek, waar alle lichten nog volop
brandenden vanwaar nog zacht de tonen
van een radio me bereiken, daar in dat
hotel, daar ben ik, Francis, de chasseur.
Het is een goed hotel, een hotel waar
je zou willen zijn om de dagen van je
vacantie rustig door te brengen, één waar
door een vingerknip de ober en door een
vervolgens zacht -gefluisterd woord je
aperitief onmiddellijk voor Je zou staan. Zo
één is het.
En in zo'n hotël is de matglazen deur, die
toegang geeft tot het heilige der heiligen,
de keuken, voor mij ontsloten. Waar een
gast soms een verbaasde blik door de jialf
geopende deur naar binnen werpt, daar
in razend tempo het russisch ei, dat hij be
stelde. En „razend" is de term, die bij dit
leven past, waftt alles draait hier om snel
heid. een waanzinnige snelheid
„Francis, haal wat kolen", en nauw'lijks
terug: „Francis, klop die room even"...', en
heel de staf werkt koortsachtig om 't me
neer de gast vooral naar de zin te maken-
Dat 't tempo te hoog is, dat merk ik,
zodra er een kleine fout begaan is: dan
vallen hier alle maskers af, dan hoor ik de
patroon hardgrondig vloeken tegen de
kellner. die uiteindelijk ook gevoel blijkt te
hebben, dan voel ik hoe de kok zich verbijt
van machteloze woede, omdat er te veel van
hem geëist wordt.
Maar bij de matglazen deur zet de kellner
z'n masker van correctheid weer op, en
niemand, die iets aan hem merkt, en de
patroon strijkt z'n haar weer glad en laat
de vertrekkende gast naar behoren betalen,
en men zou 't bepaald profaan vinden
iemand te horen zeggen, dat diezelfde
patroon kon vloeken als een ketter. In de
keuken werkt de kok stug door en ik spoel
m'n vijfhonderdste bordje die dagOch,
ten slotte went alles.
„Maar waarom heb je dat nou eigenlek
gedaanf" vraagt een vriend als we naar
huis fietsen. ..Wel", leg ik hem uit. ,,'t is
een stap op weg naar m'n doel mensen te
begrijpen in hun uierk en de dingen van
twee kanten te bezien. Nooit zal ik meer
dineren in een hotel zonder daarbij te be
denken, wat ik nu gezien en geleerd heb.
en nooit zat ik de kellner als bedienauto-
maat beschouwen, maar altijd zal ik in hem
de kameraad voelen uit de tgd. dat ik zelf
bordjes spoelde".
Wat ik hem niet met zoveel woorden zeg.
is dat 't me ook een gevoel van innerlijke
vreugde geeft, dat ik me opgenomen kan
voeten ook in zo'n gemeenschap, vrij van
elk snobisme, en joviaal wuif ik naar ie
buschauffeur, die me bijna omver rijdt, en
hij doet 't terug, want verleden jaar hebben
we samen ruiten gewassen.
FRANCIS.
(Van onze correspondent in Australië)
ware toneelspelers Zelfs van het weer
bericht maken zij iets bijzonders. Qr^s geen
copyright en geen De Bilt, dat de woorden
in de juiste volgorde dwingend voorschrijft
De omroeper lacht of ztngt en spreekt
nataal, fluit of fluistert, al naar zijn stem
ming ls. die het weerbericht bij voorbaat
op hemzelf heeft uitgeoefend Hij is geen
ambtenaar. Hij is geen dienaar van een ortv-
roepvereniging. Hij behoeft zich niet te
richten naar religieuze of politieke begin
selen. Hij is niet anders dan een verkoper,
vertegenwoordiger van een commerciële
onderneming. De zenders, de omroepsta-
tlons. zijn eigendom van particulieren, die
hun „luchtruimte" verhuren aan iedere
zakenman, die er reclame mee wil maken.
Hij kan de artisten huren of de omroep er
voor laten zorgen, gramofoonplaten laten
afmaaien of een toneelgroep huren, of de
gehele mierofoonverzor'ging in handen geven
van het omroepstation. Daarbij wordt dan
natuurlijk de reclame ingelast.
Naast de particuliere zenders er zijn
er honderden zijn er ook stations, die
officieel genoeg zijn om regeringszender te
heten Er zijn er meer dan veertig. Rege
ringen zijn altijd deftig. Daarom is zo'n zen
der serieus, du» weinig of geen grapjes,
geen advertenties en naar men zegt
meer „cultuur" dan bij de commerciëlë sta
tion*. Toch is er één grappige uitzending,
namelijk die van de vergaderingen van het
federale parlement. Hierin zijn de laatste
tijd zoveel onheuse woorden de aether in
geslingerd leugenaar en ophitser, en zo
dat de luisteraars klachten hebben inge
diend Bij onderzoek bleek dat sommige
Kamerleden het niet alleen leuk vinden
zulke woorden in hun redevoeringen te
gebruiken, maar ook als gefluisterde inter
ruptie tijdens een rede van een politieke
tegenstander, wetende dat de microfoon
haar verder zal dragen tot ln de huiskamer,
en de aandacht voor de redevoeringen af
leiden.
Bij de commerciële zenders vormt de
„hersengymnastiek" een grote attractie De
Australische omroepers Jack Davey en Bob
Dyer hebben in deze hersengymnastiek een
bedrevenheid verkregen, die elke andere,
soortgelijke, uitzending in Europa in de
schaduw stelt. Zij zijn nationale figuren
geworden. Elke week luisteren honderddui
zenden Australiërs. Aussies (oude) zowel
als Nauesies (nieuwe), naar hun capriolen
met het woord en naar de altijd weer
hysterische opwinding, die zich Van de lijis-
teraars-medespelers in de studiozaal
ister maakt. Zulke „quizzies" zijn bij uit
stek geschikt voor réclame.
Iedere keer worden er grote sommen
gelds en verrassingen uitgedeeld, als stof
zuigers. radio-toestellen, camera's, was
machines, polshorloges, soms zelfs auto's
of een compleet gemeubileerd huis. EJke
week worden bedragen tot zesduizend, en
soms tienduizend gulden uitgekeerd, alleen
maar omdat enkele personen een reeks
vragen goed beantwoorden Dikwijls kan
het luisterpubliek in de huiskamers aan de
wedstrijd deelnemen.
Kan een rechtgeaard visser nog iets be
ters wensen dan het gezicht, dat boven
staand plaatje hem biedt? Het is haast niet
te geloven, want alles werkt mee. om zelfs
de meest pessimistische hengelaar enthou
siast te maken: de wijde uitgestrektheid
van de grote rivier de oneindige rust,
die je haast alle zorgen van de jachtige
hedendaagse tijd doet vergeten een fles
warme koffie en een mild najaarszonnetje.
Het zal óns tenminste niet verwonderen
als de jager met hengel en snoer, straks
wanneer het thuis gekomen is, Jianden te
kort heeft om de maat van de wissen ta
demonstreren, welke hij ving of bijna
had gevangen
STELT u
uitgekc
Hooglopende gok
T?INDEUJK
vacantie.
was 't dan
Ik was be
vorderd van de derde naar
de vierde klas van 't R K.
Lyceum voor meisjes. Maar
wat nu? Twee maanden
vacantie/ Wat moest ik met
m'n vrije tijd beginnen?
Geld voor er op uit te trek
ken bezat ik niet.
Ik liep al lang met het
plan rond in m'n vacantie
werk te zoeken en wat te
verdienen, om zodoende
'iets te vergoeden aan mijn
pleegouders, die mij tien
jaar geleden zo liefderijk
als hun eigen kind aange
nomen hebben toen ik
mijn eigen ouders verloor.
Ik trok de stoute schoenen
aan en solliciteerde bij een
kledingmagazijn. Eerst
vond men mij wel wat
jong, maar 't mocht toch
nog net. Men moet vijftien
jaar zijn om te mogen wer
ken, van tevoren wist ik
dit niet. Ik werd aangeno
men om enige weken ad
ministratief werk te ver
richten.
Blij ging lk naar huls en
vertelde aan mijn ouders
dat ik gesolliciteerd had en
aangenomen was. Eerst
waren zij er niet zo mee
ingenomen, maar later kon
den zij er zich toch wel
mee verenigen.
's Maandags vertrok ik
voor- 't eerst naar het
„kantoor", 't Werk was
prettig en afwisselend. Ik
mocht op de telmachines
en op de vermenigvuldig-
machine werken- 'k Ver
zorgde de facturen en een
deel van de materiaalsta-
ten, kortom, ik was een
factotum. Wat vond lk het
jammer toen de tijd om
was, ofschoon het innen
van mijn salaris natuurlijk
weer prettig was.
Trots stapte lk met een
dikke portemonnaie naar
huis en wilda het geld aan
mijn ouders geven. Doch
hiervan wilden ze nieti
weten. Een deel mocht ik
naar de spaarbank brengen
en van het andere kocht
ik voor moeder een mooi
boek en voor vader ook
or dat Bob Dyer ij heeft
u nu op hpt toneel staat.
Hij spreekt u toe: „Hi$r hebt u drie pond
(een pond is f 8.50). Daarvan mag u er net
Zoveel van verwedden als u wilt. Hoeveel
zet u Twee pond Goed. Daar góat ie: Hoe
spelt u het woord „systematisch" Natuur
lijk geeft u het goede antwoord en u krijgt
het dubbele van uw inzet er bij. Nu heeft
u dus vijf pond. Va^r elk der volgende vier
of vijf vragen fcunt u weer net zoveel inzet
ten als u wenst en bij elk goed antwoord
krijgt u de inzet dubbel terug. Dan komt er
een ogenblik, waarop u bijvoorbeeld een
bedrag vanf 500 in uw handen hebt. De
ng is tot het uiterste gestegen, want
nu wordt u voor een keus gesteld en komt
de laagste vraag:
„Wat kièst u. de vijfhonderd gulden of de
oos (waarvan u de inhoud niet kent) De
zaal brult: „een box (een doos). Mannen,
vrouwen, jong en oud, gestiouleren en roe
pen om het hardst. In hun ogen schitteren
de lichtjes van verrassing en verwachting,
van pret en van spanning. Want de box
kan de grootste, zowel als de kleinste prijzen
Inhouden: een wasmachine, radio, camera,
auto. nylonkousen, kam. lucifers, gouden
horloge, wie zal het zeggen Ik kies de box.
segt het slachtoffer op het toneel. „Weet u
het zeker vraagt Dyer, „Ik maak er
f 600 van 6f de box".
De box, brult het publiek. De box, zegt
de man. „Ik maak er f 700 van 6f de box.
segt Dyer". De box. brult hét publiek nog
harder. De spanning is niet gewoon meer.
En in de huiskamers van de luisteraars tril
len de wanden van de flbro-huizen van het
gedaver. De box, zegt de man-die-alle-ant-
woorden wist. De box?, vraagt Dyer, of
f 750. Het wordt de box. De box wordt ge
opend: een pakje hoofdpijnpoeders De win- I
naar heeft ze weken nodig-
De zaal kan dan het lawaai niet houden.
De wanden buigen- onder de druk van de
atoomlach. Maar dezer dagen won een 22- 1
jarige arbeider, die van ver gekomen was,
om ook eens die pret te hebben, met zijn
halsstarrigheid een auto. Een monteur, dia
kon kiezen tussen f 250 en een box, koos j
de box: een complete radiogramofooninstal-
latie. ter waarde van duizend gulden.
De firma, die zo'n „quizzie" organiseert, 1
of de firma s, die er gezamenlijk hun prij- I
zen in gestoken hebben, zowel als hun geld,
varen er wel bij. Haar namen, genoemd!
voor een duizendkoppig luisterpubliek, be- 1
zorgen haar een reclame, meer waard dan J
zelfs tienduizend gulden. Wekelijks wordt e* 1
femiddeld duizend gulden uitgekeerd door!
én station. Jack Davi
uit dan f 850. Waarlijk,
iets leuks Bovendien enkele
schoolboekjes voor mijzelf
Wat ik nog ovar heb zal
lk gebruiken voor het aan
schaffen van aan kleding
stukje, wat lk zonder dit
geld niet had kunnen ko
pen, en natuurlijk kon ik
alles wat royaler doen, toen
ik met vacantie was in
Nijmegen.
Ik hoop van harte, dat ik
volgend Jaar weer in de
gelegenheid zal zijn om
voor enkele weken gen
baantje te bemachtigen.
A. V.
AAN DE HOLLANDSE IJSEL tussen
Gouda en Rotterdam ligt het landelijke
dorpje Moordrecht. In wezen la 't een dijk-
dorp, met aflopende wegen de polder in,
waar in de laatste jaren, dank zij de vesti
ging van een industrie op het grondgebied
der gemeente, een heel nieuwe moderne
wijk is ontstaan. Men ziet het ook te Moor
drecht heeft de tijd niet stilgestaan! En
men mag de ijverige burgemeester der ge
meente de heer K. H. Brand, gelukkig prij
zen ala hij, daartoe gedwongen door het
bereiken van de pensioengerechtigde leef
tijd. zijn functie, die hem zo lief is. in No
vember van dit jaar overgeven moet aan
een jongere, dat hij kan laten zien hoe in de
jaren van zijn burgemeesterschap de ge
meente ia gegroeid.
Benedendijks. in de kom der gemleote.
h«ft de Ned Herv. kerk fier haar torenspits
omhoog en in die kerk heeft bij alle moge
lijke diensten en wat die» meer zij o.a.
Zondagaschoolhoogtijdagep. de thans ruim
75-jarige heer P. W. Vrijlandt het orRel
bespeeld. Officieel 58 jaar achtereen, maar
in feite wel een h«ve eeuw lang. heeft hij
met zijn orgelspel Jde kerkgangers gesticht
of. hun lofzang begeleid. Daartoe gedwon
gen 'door zijn gezondheidstoestand heeft hij
25 September 1.1. afscheid genomen van de
hem zo vertrouwde dierbare plaats achter
het klavier. En zijn slotaccoord was een
diepgevoeld Te Deunt Laudamus: Wij loven
U. o Godl
rpOEN WIJ EEN DEZER DAGEN de heer
Vrijlandt in zijn mooie woning, die ach
ter uitzicht geeft op de IJsel, waar het
fraaie wisselende beeld van de riviqr met
de nog steeda vrij drukke vaart, voortdu
rend het oog boeit, opzochten, was hij nog
maar kort tevoren hersteld van een ern
stige ziekte.
Maar het duurde niet lang of hij del
man, die voorheen graanhandelaar was holpijp, fluit praestant en viola.
getuigde ons van zijn liefde voor de kunst: i
Het orgelspel. En met trots toonde hij ons 1
het fraaie 18de eeuwse pijporgel, dat ln een
der wanden van de achterkamer van zijn I
huis is ingebouwd.
Dit orgel, een unicum, is in 1779 gebouwd 1
door de orgelbouwer Mittenreiter, die enige 1
jaren later te Leiden is overleden, doch te-l
voren meesterknecht geweest was bij del
Goudse orgelmaker Bats. Honderd jaar 1
reeds is dit orgel in het bezit geweest van J
de familie Vrijlandt De tegenwoordige be
zitter heeft er een pedaal bij laten maken I
en het tevens laten voorzien van een eleé- i
trische windgeving.
Het orgel is niet slechts zeldzaam mooL
gemaakt volgens deskundigen, het vertoorip
aan de bovenzijde van het front een ster.
door de windganvoering in draaiende bewe
ging wordt gebracht. Voorzover bekend bes
staat er nog slechts één ander orgel, dat
een dergelijke merkwaardigheid heeft, dëï
bevindt zich in Gorlitz in Rusland.
De pijpen die het front vormen, zijn ln
drie groepen verdeeld. Kunstig snijwerk
van verguld eikenhout sluit ze aan de t)d- 1
ven- en onderzijde af.
De in wortelnotenheut uitgevoerde onder- I
kfnt doet denken aan een ouderwetse la- t
tafel.
Maar het uiterlijke mag nog zo mooi zijn.1
van een orgel is het belangrijkste de klank, j
de mogelijkheden van klankvorming,
wanneer de nog montere, bejaarde heerl
Vrijlandt op de bank voor het klavier!
plaats 'neemj. zijn handen de toetsen
roeren en de registers in werking stellei
terwijl zijn voeten het pedaal bewerki
rulst er door de stille kamer een vloed 3
klanken, die het oor streelt en waarvai
men onder de Indruk raakt, men wordt i
stille van. Hier speelt een man. die zijn dlep-1
ste gedachten uit in klanken vla het instru- 1
ment dat hij bespeelt die uiting geeft aan j
zijn gejoof en aan zijn godsvertrouwen.
Wat de Inrichting van dit fraaie orgel be- I
treft, nog het volgende: het front laat 2f rf
pijpen zien. het heeft de volgende registeiM:!