In
de voorraadkamers
Sint Nicolaas
van
Het GEDICHT
Vlaanderen, zoek contact met Walcheren...!
Scheepsschoorsteen, rheer
dan een „sieraad"
Een vrouw kost 50 a 150 gld
in het land van Bamenda
Ergens in de Sahara staat n
wegwijzer: Kan Kan 3493 kin
Geldlening gesloten voor bouw
van nieuwe openbare sehool
Na twintig jaar terugkeer van
„De blauwe engel"
Mensen in hun werk (95)
Speelgoedfabriek is kinderparadij:
a'om '»n iabn'k'n
Tovenaars met
planken
Loop der bevolking
Reisvereniging met Lode
v. Gent op stap
Kerkdiensten ter gelegenheid
van Hervormingsdag
Ds Koning sprak in
de Sint'Jan
In Baarle-Nassau
gokt men weer
Gemeenteraad van Haastrecht
Nog geen wachthuisjes bij
nieuwe halteplaatsen
Ingezonden Stukken
Flikkerlichtbeveiliging
op Burgvlietoverweg
Onze bioscopen
Emil Jannings in een
klassieke rol
van de week
Toen de Duitse peily/agens de stad doorkruisten, kwam. de opdracht:
Drie mannen en een kleine Franse zender
in een hel van vuur en
staal
D"
D»
De moderne geeft wel eens overlast
ME
Katwijk, historische grond
s aft
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1952
JJD NOVEMBER W HET LAND ,S. wari.n ov.r.l d, „«„J Unmt~» d».
- mogen we hopen. Het magische woord „Sint Nicolaaswotdl weer gebruikt in de
huiskamer en m de klas. Ook de winkels zorgen dat men de nnede h/mf l
Vooral do speelgoedwinkels welen van etauZ en Z etf Te,t en ZurW*"/
dat Sinterklaas Ie .-„oer,,yd rekenmo zal houden met euÏÏl J lau
.peedgoed verandert elk ,mr. b#»a <m,emTktm21Tu
ïn"w'Z°n H" m°d""e speelgoed.dat gemaakt ttordt onder de rook van'c'ondê
De monsterkamer van deze fabriek is de
verwerkelijking yan talloze kinderdromen.
- van verlangens en fantasieën, die des nachts
door vele kinderkopjes op witte kussens
«pelen. Op lange rekken staan ze te glanzen
en te glimmen: houten autos in negen-en-
twintig modellen, drie soorten brandweer
wagens. compleet met ladder, winkeltjes van
heel klerne met vier laadjes en een toon-
bankje tot grote, waar haast een midden
standsdiploma bij hoort. Er zijn kegelspelen
en pakhuizen en massa's schoolborden. ..Een
geweldig artikel zoals de fabrikant zegt.
„Duizenden kunnen we er van kwijt". Iets
nieuws is een klein bouwdoosje met een paar
autootjes en wat leuke kleurige olokken. alles
bij elkaar gepakt in een zakje met een
voorbeeld er aan. „Dat brengen we van
•tjaar voor het eerst in de handel en het
kost nog geen gulden."
Naast de monsterkamer ligt een grote
fabriekszaal de expeditie. „Twee wagbns
vol speelgoed gaan er elke dag de deur uit"
zegt de baas. wiens vader een halve eeuw
geleden begon met een paar kruiwagentjes,
Hij raapt een autootje op. dat van een staoel
van honderd valt en zegt: ..Maar nu is het
druk. nu gaan er soms wel vier wagons".
Hem verwondert de grote vlucht van het
houten speelgoed niet. want als vakman is
hij op de hoogte van alle stromingen, die het
6peelgoedterrein beïnvloeden. ..Op een con
gres van inkopers voor grote warenhuizen
uit de hele wereld is vastgesteld, dat blikken
epeelgoed met een uurwerk, dat opgewon
den moet worden, veel van zijn aantrekke
lijkheid verliest als de veer stuk is en dik
wijls is dat maar een kwestie van een paar
Uur. Voor de kléine eigenaar is het speel
goed dan dood, wgnt het doet niet meer
wat hij er van verwacht. Maar houten speel
goed. dat niet anders vraagt dan getrokken
te worden, blijft levend en doordat het sterk
ls, gaat het lang mee."
Duizenden stukjes
In de montage-afdeling zitten zwijgende
mannen naast een enorme stapel auto's
Vaardig bestrijken zij de bodem met twee
■sti epen lijm en leggen daar de balkjes, die
assen voorstellen, bovenop. Later worden de
wielen er met snelle tikken rangeslagen.
In de voegende zaal, de machinezaal, wor
den de afzbnderlijke stukjes klaargezaagd
Als uw dochtertje soms een winkeltje
.✓krijgt, mbet u het aantal stukjes eens tellen.
Elk laadje telt er om te beginnen al zes:
vijf schotjes en een knopje. Hier liggen ze
In honderd-, misschien wel in duizendvoud:
deeltjes van motorkappen, grondplank je*
voor winkeltjes, blokjes, die bestemd zijn
voor benzinepomp. Een lange plank komt
van de houtopslagplaats buiten en het eind
is duizend voorkanten van winkelaadjes.
Blokjes prachtig beukenhout veranderen in
klosjes, ook al een buitengewoon gevraagd
artikel voor dft jaar. zo zelfs dat de carton-
nagelabriek achter is met de levering van
bijbehorende cartonnen doosjes. Alleen al de
wolvoorraad die nodig is voor het bijleve
ren van de kleine strengetjes wol, die men
in elk doosje vindt!
De blokken voor de mozaïkdozen worden
gemaakt van het mooiste ahornhout, dat
men zich denken kan en de kleuren verruk
ken niet alleen de kinderen. Aan een schijf
met schuurpapier staat iemand winkels te
schuren. wat er voor de leek tamelijk over
bodig uitziet, want de kanten zijn al glad.
m?ar er wordt grote zorg besteed aan de
atwcrking. dus elk randje wordt nog eens
tegen de schijf gedrukt.
Gespoten jasje
De autootjes gaan eerst nog in de grond
verf. Ze staan als in een-echte autospuiterij
in de rode plamuur te wachten en krijgen
da'n op een draaiende schijf met vier tege
lijk efen glanzend gespoten jasje aan.
Een eindje verder zit een jongen met een
massa kegels. Ze zijn wit met een ikuwe
onderkant en nu gaan ze met de kop in een
rood verfbad. Weer wat verder zit iemand
steeds kleine vetertjes vaal te spijkeren aan
benzinepompjes. Zijn buuripan monteert dan
het complete pompje op een grondplaatje.
In een reusachtig lakbad met een prikke
lende geur staat een man complete ezels
voor schoolborden ender te dompelen.
Eindeloos is de verscheidenheid van speel
goed. Wie zou op het wee komen van pop-
peuboxen? Maar ze ziin er en ze zien er
keurig en ijzerster k uit. Maar naast een
dergelijk nieuw artikel vindt men nog
«reeds Je kruiwagentjes in het beproefde
model, waar a! generaties jongetjes mee ge
lukkig gemaakt zijn. Dat lang niet alle arti
kelen, waar de fabriek mee begonnen is,
het zo ling uithouden bij de jeugd, blijkt
uit de oude modellen, die in het privékan-
toor staan opgeste'd: een grote tramwagen,
een paar karretjes met paarden er voor en
een disselwagea door een paar veteranen
uit het personeel gemaakt bij het gouden
jubileum van de fabriek Als voorbeeld
diende een oud modellenboek met vage
foto's, waar men de huidige directeur in een
matrozenpakje temidden van een verzame
ling hobbelpaarden kan zien staan.
Drukte in... de zomer
..De Sint Nicolaaadrukte begint alin
Mei" horen we van deze directeur, die als
het ware groot geworden Is in dit kinder
paradijs en de ontwikkelingsgang van elk
artikel kent en nagaat. „Ze duurt tot 25 No
vember, maar sommige artikelen zijn nu al
uitverkocht, want instellingen en verenigin
gen kopen dikwijls heel vroeg in. Hoe we
altijd weer aan nieuwe ideeën komen' In
Londen en in Neurenberg -zijn elk jaar
speelgoedbeurzen en daar zie je van alles
maar ztlf zitten we ook niet stil. want er
moet toch altijd weer wat nieuws wezen."
Elke bezoeker van dit arsenaal van Sin-
terklaas aal onder de lndrujt komen Wan-
neer hij de ontwikkelingsgahg ziet van de
plank naar de kicpauto, waarvan de bak
zijdelings kantelt. Duizenden voeten hout.
kilo's lijm. spijkertjes worden verwerkt,
maar het zal zeker voor allen, die dag in.
dag uit hun krachten geveili aan de pro-^
ducten. die tensloite glanzend gelakt op
de rekken staan, een goede gedachte zijn.
dat ieder werkstuk vreugde z&l brengen aan
een kind en dat zo'n rek vol een onschat
bare hoeveelheid blijdschap zal uitstrooien
over talloze kleintjes en niet alleen in Ne
derland. In gedaenten ziet men al de onge-
oefendq hgndjes, die zullen tekenen op de
schoolborden en de mollige babyknuistj<
die zich zullen uitstrekken naar de g
kleurde blokjes.
Juist rijdt een wagentje ovter de binnen
plaats met een paar hondertj kleine auto's
er op. De motorkapjes glanzen. „Zand en
grind" staat ef op de zijkant en ze zullen
hun jonge eigenaars verrukken door hun
natuurgetrouwe kiepbeweging. Weer een
schakel in de oneindige keten naar kinder
land
En in de tekenkamers wordt gepeinsd ovtr
nieuwe mogelijkheden, want over een goed
joar is het wéér Sinterklaasavond!
Gevestlgden: N. J. Maas van Centraal Be
volkingsregister naar Burg. Gaarlandtslrt-
giel 22; M M. Otto—v. Holsteijn (5 pers)
van Noordwijk naar Koningin Wilhelmina-
weg 77; J. J. Joosse (5 pers van Zeist naar
Busken Huetstraat 13; F. S. Smit (3 pers.)
va& Sehijndel naar Jacob van Lennepkade
237 G- D. J. Struikenkamp van Wageningen
i«ar Cronjéatraat 4: M. Heij—Venpeulen
van Nieuwerkerk a/d IJsel naar Boelekade
161; D- N. v. Wijk van Bodegraven naar Con-
btantijn Huygensstraat TOO: P M. Spaans
van Den Haag naar De la Reylaan 40; P.
Pfeifer (4 pers.) van Centraal Bevolkings
register naar a'b woonschip Goudkade; J. G.
de Baan—Guchelaar (2 pers.) van Kamerik
naar Vossenburchkade 116; M. J. de Wit van
Brandwijk naar Kleiwegstraat 32; W. A. v.
Loon van Leiden naar Van Heuadestraat 48;
T. Hoenders van Utrecht naar Prfns Hen
drikstraat 96; E. Ros (2 pers.) van Stellendam
naar Kattensingel 54. M. v. Leeuwen van
Boskoop naar Kleiweg 101 b; H. P. Achter
berg van Indonesië naar Joubertstraat 134:
A. D. Neef van Den Bosch naar Dr Schaep-
manstraat 9. L. v. Vliet van Haastrecht naar
Willens-105.
Vertrokken: G. Sinnema van Groenendaal
5 naar Moordrecht, Westeinde 33. C. J D. de
Waard (3 pers.) van Graaf van Blolsstraat
68 naar Vlissingen. Pres. Rooseveltlaan 658
de Rijk van Markt 38 naar Zeist. Telle-
genlaan 16; H. M. W. Kalmeijerv. d. Kaa
van Ridder van Catsweg 126 naar Hontenis-
isterstraat 85; L. Becker van Winter
dijk 15 a naar Rotterdam. Nieuwe Binnenweg
Vane van Achterwillens 22 naar
Amersfoort, Pauwstraat 1; C. Lijster—Ver
kerk van Roerdompstraat 7 naar Nuth. Rey-
melsbekerweg 3 J. M. Schuld van Markt 52
naar Maartensdijk Linnaeuslaan 21; J. Snap
haanZuuring van Tweede Potgieterstraat
75 naar Den Helder, Jan Bijlstraat 28; C. de
Langen—Arents (7 pers van Busken Huet
straat 13 naar Zeist, Ridderschapslaan 29;
M. J. v. Dijk—Koster (4 pers.) van Snoy-
straat 19 naar Zuid-Afrika; A. C. v. d. Oever
—Rietveld (2 pers.) van Goejanverwelledijk
31 naar Zuid-Afrika, W. N. de Wit—Kool
(3 pers.) van Nieuwe Haven 190 naar Zuid-
Afrika; M. C. v. Leest—Gibbon (2 pers.)
van Nieuwe Haven 6 naar Zuid-Afrika; K.
Vermeij van Joubertstraat 159 naar Wad-
dinxveen, Zuidkade 95. H. ten Wolde (2
pers) ven Joubertstraat 182 naar Coevorden,
Benthcimerstraat 43; W. LoosSchotel van
Zoutmanstraat 34 a naar Hilversum, Wezel
laan 18; P. H. Mounier van Krugerlaan 115
naar Stolwijky'Benedenkerkseweg 23; G. v.
Heteren van/Parkstraat 16 naar Canada;
J. W. v. Helleren—Goïis van Parkstraat 14
naar Canadal M. H. Spork (2 pers.) van
Kievitstraat 57 naar Canada; P. M. C. v.
Tend—v. Markesteijn van Zoutmanstraat 66
naar Renkum, Veldheimweg 8; J. de Roon—
Noordegraaf van Achter de Kerk 9 naar
Den Haag. Laan van Nieuw Oost-Indië 234;
G. B. Gijsbertsen van Karnemelksloot 21
naar Heer. Akersteenweg 216; H. F. v. Vliet
3 pers.) van Veerstraat 2 naar Waddinx-
veen, Noordeinde 23; F. Sparenburg (2 pers.)
van Krugerlaan 98 naar Nieuwkoop, aan
ndte
:erkf(Ach
MjCnos
Predikbeurten voor Zoi
Ned. Herv. Gemeente: Sint Janskerl
ter de Kerk 5) 9 en 10.30 uur ds H M
sen. 5 uur ds H. v d. Akker: Zaterdaga~vó~nd
B.30 uur in Koorkerk Avondgebed. Wester-
kerk (Emmastraat 33) 10 uur dr Gerh. Huls
3 uur ds G. Boer. Kmderkerk (in gebouw
Calvijn, Turfmarkt 142) 10 uur de heer C v
Tongerloo.
Ver. van Vrijz. Ned. Hervormden (Peper
straat 128) 10.30 uur dr A. van Biemen
Bentveld.
,„^«monstr Ger«f Gemeente (Keizerstr. 2)
10.30 uur ds H. J. de Wijs.
Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10 u.
ds W. F. Schröder.
Oud-Kath. Kerk (Gouwe 107) 10.30 uur
Hoogmis; 7 uar Vespers. Dinsdag 0.30
Woensdag 7.45 en Donderdag 9 uur H. Mis'
Vrijdag 7.30 uur Vespers.
Geref. Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur
ds A. Nijhuis. Woensdag 8 uur ds A. Nij-
huis, dankstond voor het gewas.
Geref. Kerk art. 31 (Turfmarkt 54a) 9
en 4.30 uur ds G. Koenekoop
Geref. Gemeente (Stationsplein 15) 10 en
5 uur drC. Steenblok. Woensdag 10 2 30
en 7.30 uur dr C. Steenblok (Dankdag).
Chr. Geref. Kerk (Gouwe 141) 10 uur prof.
G. Wisse. Doorn.
Nederd. .Geref Gemeente (Turfmarkt 23
achter) 9.3O en 4.30 uur ds Joh. van Weizen
Donderdag 7.30 uur ds Joh. van Weizen.
Vrije Evang. Gemeente (Turfmarkt 23) 19
en 5 uur ds J. I. van Wijck (5 uur H Avond
maal). Zaterdagavond 7 30 uur bidstond.
Woensdag 7.30 Uur bijbellezing ds J. I. van
Wijck.
Vrije Geref. Gemeente (Zeugstraat 38* 10
ur ds H. J. Grisnigt
Leger des Heils (Turfmarkt 111) 10 uur
heiliglngsdienst, 6 45 uur openluchtsamen
komst Markt, 7.30 uur verlossingssamen
komst, leider majoor H Lahuis.
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur
dienst.
Goudse Stadsevangelisatie (Spieringstr. 2a)
10.30 uur de heer W. F. Kloos. 7.30 uur de
heer A. de Weger, Rotterdam.
WAT ZULLEN WE ETEN
Zondag:
Tomatensoep 2 x
Runderlap 2 x
Stoofperen (restje bewaren)
Aardappelen
Caramelpuddmg met vanillevla
Tomatensoep
Runderlap
Worteltjes
Aardappelen
Custardvla met stoofperen
De leden van de afdeling Gouda van de
Nederlandse Reisvereniging zijn gisteravond
in De Beursklok met de heer Lode van
Gent als gids Noord-Airika ingetrokken. Zij
deden dit op de eerste bijeenkomst van de
Reisvereniging. die, zo zeide de voorzitter,
de heer J. Verschut, in Gouda ruim acht
honderd leden telt, een antal, waarmee de
afdeling een van de grootste verenigingen
in Gouda is geworden. Dit seizoen staan
verder nog op net programma een avond
over Oostenrijk, een rotvdreis door Austra
lië. een bridge-drive en iets nieuws voor
Gouda een kienavond.
Een geheel bezette zaal heeft genoten van
de boeiende reisbeschrijving die Lode van
Gent. een Vlaming, gaf van drie tochten,
die hij naar Noord-Afrik^ en de Sahara
heeft ondefftomen, Het laatst bezocht hij dit
werelddeel enkele weken geleden Toen was
er nog een temperatuur van 46 graden Cel
sius.
Voor de nauze nam hij zijn toehoorders
mee naar Marokko, Algerie en Tunesie. Aan
de hand van lantaarnplaatjes, besprak hij de
zeden en gewoonten van de bewoners. Ber
bers en Arabieren De Berbers zijn een oude
stam, die nog heel primitief leeft. Zo wonen
zij met hun familie in een kamer. En daar
in leeft ook hunvee. De Berbervrouw
geniet meer vrijheid, dan een Arabierse. die
op het land een half uur per dag door een
Arabier, die vier vrouwen mag hebben,
wordt „uitgelaten". In de stad komt de be
zoeker veel gesluierde vrouwen tegen. Deze
gebruiken dezelfde schoonheidsmiddelen al
als een Europese vrouw.
De steden zij alle verdeeld in drie wijken.
Een voor de Europeanen, welke wijken niet
onder doen voor dc Westerse stedeh. een
oor de Arabieren, wijken die geheel zijrr
afgesloten en alleen toegankelijk zijn door
zware poorten, en een wijk voor de Joden.
De foto's lieten een blik zien op de mark
ten. die een sprookjesachtig schouwspel bie
den Handelaren in alle artikelen, kwakzal
vers. notarissen, slangenbezweerders, kort-
■n alles en iedereen ls op zo'n markt te
nden. Vele kijkjes in de steden liet Lode
van Gent zien Hij is geweest in beroemde
moskeeën, hij w*us bij de sultan van Marok-
en nam een foto van hem, gezeten op zijn
troon van blinkend goud. Dok toonde hij een,
foto van een Arabisch jongetje met een kaal
hoofdje, maar midden op toch een vlechtje.
aaraan Mohammed hem eventueel kan op-
ekken naar de hemel van Allah.
Na de pauze vberde'de heer Van Gent de
Gouwenaars in gedachten mee op zijn 173
dagen durende tocht per kameel door de
Sahara. De meesten hebben een verkeerde
vooretelling over dit gebied, dat twee mil-
lioen vierkante kilometer (Europa zonder
HAASTRECHT In de vergadering van
de gemeenteraad heeft de voorzittéi hur-
gemeester L. C. A Lepelaars de leden van
de woningcommissie dank ge/egd voor de
wijze waarop zij hun moeilijke en ondank
bare t.iak vervielen, waarbij hij tot uit
drukking bracht er van overtuigd te zijn,
dat allen naar eer en geweten góed werk
hebben verried De aftredende leden, de
hijheren G. J. Broere. Chr. C. Jansen. C.
was gegrepen door het geloof. J Koöijman. C. A. J. Muidér en W Stolt.
Geloof is geen zaak van het verstand.) werden met algemene stemmen herkozen
maar van de wil en het geeft strijd, omdat De raad verenigde zich met een voorstel
we n'et wiUcn. Er is veel strijd in de wereld van B en W tot vaststelling van een kap-
dr"p" A'vanStempvóór1, oorlogen, concurrentiestrijd, strijd om het i verordening houtopstanden. Als gevolg hier-
tte St Janskerk uitsprak' bestaan, maar de strijd des geloofs is een van z^il het zonder vergunning van B en W
Het was een boeiend woord, dat gister
avond ter gelegenheid van Hervormingsdag
ds J. J, Koning, Ned. Herv. predikant te
slede, bij ontstentenis van de aango-
kondigde Inleider.
een slecht bezette St Janskerk uitsprak
strijd des geloofs zo kunnen we 31 Octo
ber als de geboortedag van de protestantse
kerk beschouwen. Luther heeft niet kunnen
vermoeden, welke gevolgen het aanslaan
van zijn stellingen zou hebben.
Rusland) groot is. Het. ontbreekt er aan al
les. zo zeide hij. behalve aan tijd en ruimte.
Een oase bijvoorbeeld is groter dan men
denkt. Er zijn er. waar 20000 mensen wo
nen en 160.000 dadelpalmen staan, palmen,
waarvan de bevolking leeft. Van één dadel
palm kan een familie een jaar leven Daar
door zun ze zoveel waard. Behalve stoffelij
ke waarde bezitten zij ook geldswaarde De
Afrikaan kan zijn boete of belasting nv t
palmen betalen. Daarom staan alle palmen
er zijn tweehonderd soorten nauwkeu
rig geregistreerd.
Een kameel ls een zeer belangrijk d:er in
de woestijn. Het dfer loopt drie tot vier ki
lometer per uur net kan 200 kg torsen en
daarmee 50 kilometer per dag aflegger Het
dier heeft echter veel drinken nodig. Hee't
het een half jaar gewerkt, dan moet het
een half jaar rusten Daarom heeft de be
woner altijd twee kamelen, een om te wer
ken en een om ,tc rusten. En wat te zeggen
van de wegwijzer Kan Kan 3493 km. die er
gens midden in de woestiin staat.
Ik heb er het gehele woestiinleven meege
maakt. zo besloot Lode van Gent Ik heb er
dorst ?e!eden en ik heh een zandstorm mee-
eemaakt Dan nas leert men de eerbied voor
Gods almacht kennen.
Ned. Gasturbine Mij opgericht
Vooral in het Oosten en Noorden des lands
volgt mep met het oog op het te verwerven
aardgas de ontwikkeling van dc gasturbine
met grote belangstelling Thans is opgericht
de Nederlandse Gasturbine Maatschappij,
waar.n deelnemen de Koninklijke Machine
fabriek Gebr. Stork en Co N V te Hengelo.
N V. Werkspoor te Amsterdam, de Kon.
Maatschappij De Schelde te Vlissingen. Wi'-
ton-Fijenoord te Rotterdam en de Rotter-
damsche Droogdok Maatschappij te Rotter
dam De eerste Nederlandse gasturbine, die
binnenkort waarschijnlijk bij de Rotterdam-
sthe Droogdok Maatschappij zal proef
draaien. is bestamd voor het bedrijf der
BPM te Pernis.
lp heft elf de lokaal waar de Belgische
justitie op 4 October een inval deed. waar
bij attributen en geldswaarden van de Ne
derlandse speelclub Cercle Privé Arcadia
in beslag genomen werden, is gisteravond
dé speelgelegenheid heropend Naar ver
luidt, wcjrdt d'tsluitend gespeeld om kunst
voorwerpen en dergelijke. Niet-leden, pers
inbegrepen, worden absoluut niet toegela
ten. AU een bijzonderheid kan hog worden
meegedeeld, dat gistermiddag bij een vak
man werd getracht fiches, vervaardigd uit
plastic, te laten nummeren.
Dè bezoekers maakten gebruik van.par-
keergelegenheden. dte niet in de omgeving
van het speellokaal waren gelegen.
Tweede Kamerleden wensen
meer vrijheid bij afschrijvingen
Zeer vele Tweede Kamerleden wezen bij
het onderzoek van de begroting van finan
ciën naar de reeds bij de algemene finan
ciële beschouwingen door hen uitgeoefende
aandrang op intrekking van de beschikking
van 10 December 1951. houdende tempo-
risering van de vervroegde afschrijving.
Verscheidene leden, die eveneens van
ooi deel waren, dat de afschrijv ngsmogelijk-
heid te gering is. wezen er dat de wette,
lijke constructie krachtens welke inkomsten
in het algerheen worden belast in het jaar.
waarin zijn wonden ontvangen of betaalbaar
zijn .tot bezwaren leidt. Er zijn beiasting-
plichtigerf. die dientengevolge meer moeteh
betalen, dan indien vah jaar tot jaqr zou
zun afgerekend, in het bijzonder onder de
huidige omstandigheden, waarin herhaal
delijk salarisverhogingen met terugwerken
de kracht worden toegekend of andere in
komsten te léat wordep afgerekend.
Amerikaanse tank verongelukt. Drie Ame-
kaanso militairen zijn gisteren om het leven
en vier ernstig gewond, te Gatldorr
Stuttgait, doordat hun tank door een brug-
ning reed en in dc rivier dc Kocher stortte,
i militair wordt vermist
(Van onze correspondent)
sidie rrtpf 1 90 por leerling té verhogen.
De Onderwtjsslichting „Sint ^ntonius" te
Gouda vei zucht om subiid»e toe te kennen
voor de leerlingen uit deze gemeente, die de
Katholieke H B S. te Gouda bezoeken. B.
en W stelden voor te subsidiëren op basis
van de rijksregeling, welk Voorstel werd
aangenomen.
Al of niet oogkleppen
Ds Koning sprak over „1953, een feestjaar gevecht .waarbij geen ander is betrokken
fBulten verantwoordelijkheid van de redactie)
Met weinig koeten kan op de onbewaakte
overweg in de Burgvlietkade een flikker-
lichtbeveiliging aangebracht worden en wel
door aan te aluiten op de reeds bestaande
installatie aan de Zwarteweg. Alleen zullen
dan de contacten, die tussen de rails lig
gen en die in werking treden, zodra er een
trein over rijdt, Verplaatst moeten worden.
J. G. ARENTZ.
108 naar
woonschip; P. J. Fijn van Krugerlaan
ar Malakka.
Nederland". Hij gaf een uitvoerige utt
eenzetting over aanleiding en aard van d«
Aprilbeweging 1853. Ingaande op het karak
ter van onze natie, zeide ds Koning, dat hé
niet de kwantiteit, doch de kwaliteit i!
geweest, die ons volk hebben groot gemaakt
en het niet de hiassa is, waaruit iets
voorkomt, doch het de enkelingen zijn, die
worstelend en eerlijk denkend de massa
weten te leiden.
De Calvinisten in de 16e eeuw vormden
slechts 10''t van de bevolking, doch zij heb
ben Nederland gemaakt tot een typisch
Protestants land met zijn typische stempel
van de gewetensvrijheid, waardoor door de
eeuwen heen Nederland is beroemd geweest
Spreker deed een positief beroep, vooral
ip de positieve opdracht van God het
Evangelie te verkondigen Christus na te
volgen en het Kruis op ons te nemen.
Verdiep u in uw geloof, besef uw roe
pingen en houd u niet met onbelangrijke
onderlinge zaken bezig.
Draag het lieht, dat in 1517 weer straalde
uit de opengeslagen Bijbel uit op de wijze,
die het Evangelie past en voor deze tijd
het geschikt is.
Maar we zijn amper als Protestanten be
gonnen hierover te denken. Als we de hand
in eigen boezem steken, dan komt zij er
onnut om te doen, wat God ons te
geeft, uit. Maar wanneer wij weer
laak lqren begrijpen, dan zal God zoals bij
Mozes deze hand wellicht genezen
ook de Protestantse Kerk, besloot ds Ko
ning, van wiens rede wij in verband met
de plaatsruimte slechts enkele flitsen heb
ben kunnen vermelden.
In Lutherse Kerk
De Ev. Luth. gemeente herdacht gisteren
in een dienst eveneens het feit, dat 435 jaar
geleden Luther zijn 95 stellingen sloeg aan
de Slotkerk te Wittenberg. Zoals we Pink
steren de geboortedag noemen van de
Christelijke kerk, zei de voorganger ds W. F.
Schröder zijp predikatie houdend over
de tekst in 1 Tim. 6 vs. 12Strijd de goede
en waarin niemand wat kan verlh
Strijd de goede strijd des geloofs. eindigde
ds Schröder, en ge zult zeker zijn van de
overwinning.
Voor en na de predikatie bracht het Kerk
koor enige liederen ten gehore. De gemeente
zong tot slot staande het Lutherlied: Een
vaste burcht is onze God, een toevlucht voor
de zijnen.
De Kring Gduda en omstreken van de
Chr Boeren- en Tulndérsbond had ver-
?orirt om herziening van de bepaling in de
algemene politieverordening, die het ge
bruik van oogkleppen voor paaiden ver
biedt, waarop B. en W voorstelden afwij
zend hierop te beschikken De heer Spruit
zag in het rijden zonder oogkleppen een ge
vaar voor bepaalde paarden, zodat dit tot
Vnoeilijkhedëp aanleiding kan Reven Ook
de heer Smit verwacht moeilijkheden, voor
al omdat dit geen landelijke regeling is. In
sommige streken zijn de paÉrden geheel
zonder oogkleppen gewend tnaar hier on
dervinden vele landbouwers, die Donder
dags naar de markt gaan te StoiwijkersluiR
In verband met de toeneming van het last. omdrft daar mensen uit verschillende
aantal leerlingen had het R K. Kerkbestuur '™n ni®t allen een derge-
lülfo hnnaltno \rt
binnen de grenzen van de kom niet meer
geoorloofd rijn houtopstanden te vellen, an
ders dan behorende tot het normaal on-
verzoqht om toekenning van een toelage
voor ae aanstelling van een kwekeling bij
het kleuteronderwijs. De raad besloot con
form het voorstel van B. en W om de sub-
Schouwburg Bioscoop. Wat bij het weer
zien van Josef van Sternbergs klassiek ge
worden Duitse film „De Blauwe Engel", da
terende van 1930, wel het meest opvalt, is
de nog altijd grote zeggingskracht van een
stijl, die allang niet meer van deze tijd is
Dit geldt zowel voor een filmstijl, die. met
onbewuste Verwaarlozing van de toen nog
zo gloednieuwe geluidsband, voornamelijk
op het beeld gericht was. als voor een speel
stijl, welke als logisch uitvloeisel van het
voorafgaande, individueler en nadrukkelij
ker was dan die Van onze dagen. Het spel
Emil Jannings als de oerdegelijke gym
nasiumleraar, die aan zijn liefde voor een
zangeres ten gronde gaat. doet misschien
TT EN LATE WINTERMIDDAG in de duinen. Van de landzijde achuift de schemering
aan, maar de witte zandplekken der duinpannen schijnen het daglicht nog vast te
houden. Doch ook daar begint de helderheid reeds weg te kwijnen, straks zal ook de
gloeiende wolkenstreep boven de einder gedoofd zijn. Zo geleidelijk voltrekt zich de
avondval, dat we er niet aan denken zouden, die als de dramatische botsing van elkaar
vijandige krachten te schilderen.
Voor de mythescheppende verbeelding van aommlge primitieve volken was dat een
maal anders. Voor hen was de zon een god, in de ochtend geboren, volvoerend zijn
zegetocht over het hemelveld, maar belaagd, als het avond werd, door de krachten der
duisternis, door hen ten slotte overweldigd. Meen niet, dat zo'n voorstelling maar een
beeld was, een soort allegorie voor iets dat ze wel anders en beter wisten, voor hen was
de voorstelling de wijze waarop de ervaring bewust werd.
Met de voor de dichter wezenlijke ervaringen is het al evenzo. Ala»A. Roland Holst in
de beschrijving van een winteravondval de dag „een leeuw van oud licht" noemt, die
ergens in de woeste duinen ligt te zieltogen, dan wordt dit beeld niet gebruikt, omdat
het op een bevredigende wijze alles samenvat wat er van de scheidende dag te zeggen
valt. Neen, hij gebruikt het omdat het onontkoombaar is, omdat het, evenals bij de
mythescheppende mens, de wijze van ervaren zelf is.
Over de inhoud van die ervaring behoeven we niet lang in het onzekere te zijn. Het
duin, het kustgebied, werd «ezien als een strijdtoneel van kosmische krachten. Doch
het gedicht voert ons daar binnen op het ogenblik, dat de strijd al is uitgewoed: in bit
tere eenzaamheid ligt
Leeuw van oud licht, zieltoogt
ergens in het woest duVn de
dag nog: het bitter oog
breekt, en de manen raken
vol zand. Aan den zee-einder
brandt 'nog een wolkgebied,
waar de Eeuwige door vuurdraken
zijn aftocht dekken liet.
A. ROLAND HOLST (geb. 1888).
Uit; „Een Winter aan Zee".
ontluisterd, zieltogend, stervend. Ginds,
in de lucht boven de duisterende duinen
dreigend gloeiende wolken: vuurdraken die
de aftocht van de overwinnaar dekken moe
ten.
Wie die overwinnaar Ia? Waarorn wilt ge ook
nog een naam hebben, als ge weet dat hij
de da| verslaat en dat ge zijn aanwezigheid
voelen kunt in het zwijgend winterduin, als
het licht in de zandplekken begint te ver
bleken?
Raketschip R.X.M.
Reünie-Bioscoop Het verhaal begint even
voor de raket het luchtruim in zal gaan
met een echt-Amerikaanse persconferentie.
Het moment van afvaart is X genoemd. Zo
hoort men telkens de onpersoonlijke «tem
van een omroeper: „Nu is het x min 20" en
een minuut later weer: „nu is het x min
19". Dit is uit het begin van de film wel
de beste vondst*
De tocht wordt ondernomen door vier
mannen \»n een meisje. Dat meisje is doctor
in de een of andere geleerdheid. Later komt
Ionecht en wat toneelmatig aan. maar er
gaat een onloochenbare kracht van uit. Zijn
vgordracht, houding en gebaren zijn uiterst
bestudeerd en tot in de kleinste détails ver
zorgd.
Deze karakterspeler van de oude Berlijnse
schooi levert hier een indrukwekkende
prestatie^ Volkomen in zijn lijn blijft de
goochelaar van Kurt Gerron (die later in
ons land nog Merijn^je Gijzens Jeugd ver
filmde). Ook de „mooie jongen" van Hans
Aibers ls iets te geforceerd, maar het rijn
alle ze-er boeiende creaties.
Iets anders is het met Mariene Dietrich
Dit was haar eerste film. de eerste maal
ook. dflt Josef von Sternberg, die zich later
volkomen in haar zou verliezen, haar aan
zijn publiek -voorzette zoals zij was: een
brutaal „vamp"-type, goed vertolkster van
het toenmalige cabaretlied, met zo'n over
maat aan (grof) sex-appeal. dat zij de we
reld eigenlijk alleen met haar benen al ver
overde. Mariene is misschien de enige in
deze film, die zichzelf is.
Dit feit èn de smetteloosheid van een co-
pie, die het bewijs levert, dat men ook in
die dagen, toen men Heinrich Manns ro
man ..Professor Unrat" verfilmde, zeer wel
wist. wat fotografie is, maken een gang naar
de Schouwburg zeker wa^rd.
long, knap en rijk
Thalia Theater Lizzi Rogers is jong
en knap, ze is van de Texasser prairie
plotseling in Parijs terechtgekomen,
van Parijs plus jong en knap
de liefde nog even om een hoekje kijken. dat is zo klaar als een klontje. Een liefdes-
want ze is toch ook nog gevoelig voor iets
anders dan reageerbuisjes en wiskundige
formules.
Het thema ruimtevaart is al zo oud als
Jules Verne en er zijn al verscheidene fil
aan besteed. Toch. mede dank zij de vlie
gende koppen en schotels, houdt het de be
langstelling gaande. Natuurlijk zit er in zo'n
film een flink stuk documentatie en ieder
een. die belangstelling heeft voor. ruimte
vaart, kan er wellicht nog iets nieuws op
steken. Dit nieuws in deze film is: men
heeft blijkbaar een fout gemaakt in de be
rekening. Het doel is de maan. maar daa'r
arriveert men niet. Men landt op Mars. En
daarmee komt een tweede gegeven te voor
schijn. dat niet onaardig is uitgewerkt. Het
helpt niet of men zich voorhoudt,
dat dit planetaire landschap nagemaakt is
bij de achterdeur van Hollywood, de span
ning dringt zich, dank zij goed spel van Osa
Masse en Noa h Beery jr. onweerstaanbaar
op. Want deze eerste ruimtevaart heeft geen
happy-ending. Integendeel. Na de ontmoe
tingen op Mars volgt' de terugkeer, die in
een verschrikkelijke catastrophe eindigt.
Toch weet de bemanning even daarvoor nog
een boodschap naar de aarde te zenden. Een
waarschuwing: „als de aardbewoners door
gaan met al de resultaten van hun vernuft
te gebruiken als even zovele middelen tot
vernietiging, dan volgt onherroepelijk na bet
atoomtijdperk het stenen tijdperk." Vier
mannen en een meisje hebben het gezien.
geschiedenis zou elke spanning missen
't daarin van een leien dakje ging, dus
liggen er op Lizzl's liefdespad ook voet
angels en klemmen. De bron van de moei
lijkheden spruit voort uit haar vaders
liefdesavontuur.' dat oók in Parijs begon.'
maar geen happy end had. Pa Rogers, een
soort Amerikaanse piraat, is erg bang. dat
de liefde op 't eerste gezicht, tussen Lizzi
en de jonge Franse André. op eenzelfde
teleurstelling zal uitlopen als de romance
van hem en de Parijse cabarettière Marie
Devaron. vandaar diens zorgen» en bezwa
ren. Lizzi zelf echter merkt maar weinig
van pa's zorgen; in gezelschap van André
leert ze van vroeg in de avond tot laat in
de ochtend Parijs van de gezelligste en
meest luxueuze zijde kennen, geniet van
zang en muziek, zingt zelf. alleen of sa
men met haar André. Intussen zijn het
aardige, melodieuze songs, die zij (en de
toeschouwer) te horen krijgt; Danielle Dar-
rieux en Fernando Lamas zingen uitste
kend en Jane Powel en Vic Damone. die
Lizzi en André voorstellen, doen 't al even
goed. Voor de lie/hebbers van cabaret en
show is daarvan volop te genieten, maar
men moet niet gebrand zijn op een snelle
afwikkeling van het verhaal waarin
Wendell Corey en Una Merkel aardige
typeringen geven want die operette
achtige intermezzi houden die afwikkeling
herhaaldelijk op.
Blke bepaling kennen. Z.i wds het beter
geweest te wanh'r-n op een landehike re
geling. In het gebruik van oögkleppen rag
hij geen dierenmishandeling.
De voorzitter wees er op. dat de bepaling
opvoedend zal werken Wanneer sommige
dieren met zonder oogklepoen kunnen rij
den. wordt ontheffing verleend, nadat B.
en W. een deskundig advies hebben inge
wonnen. Dit advies wordt gegeven, nadat
het betreffende dier zonder oogkleppen is
geobserveerd, zodat het advies betrouwbaar
is.
De heer Smit zeide nog, dat er nogal wat
klachten uit de omgeving kwamen. Hij zal
zich ter zake nader oriënteren, terwijl B
en W zich zullen laten voorlichten d^or de
vereniging voor dierenbescherming èn er
kende gaardenfokkprs. Het punt werd tot
de volgende .vergadering aangehohden.
Aan de gëmetme-wei kman J. C. Hogen-
donrfj werd met ingang van i Januari een
vaste aanstelling verleend. Wethouder Stra-
ver zeide zich bij de indienstneming te heb
ben afgevraagd of voor een werkman wel
voldoende werk zou zijn. maar het blijkt,
dat de betrokkene eén meer dan volledige
dagtaak heeft en in rijn proeftijd zijn taak
naar behoren heeft vervuld.
In behandeling kwam het afwijzend prae-
•advies van B. en W. op het verzoek om
subsidie van de „Bond tegen het schenden
door het vloeken van Gods Heiligen Naam".
De héér Stnit betreurde dat B en W geen
vrijheid kunnen vinden het verlenen van
een jcleine subsidie voor te stellen. Hij ga?
B'. en W. in overweging dezg z i. hoogst be
langrijke zaak nader te bezien en bij wijze
van sympathie met het doel een, zij het
gering bedrag beschikbaar te stellen. Na
een korte bespreking deelde de voorzitter
mede, dat het, indien het gaat uit het oog
punt van sympathie met het streven van
de Bond. het college wil voorstellen het
werk met 10 te subsidiëren. De raad ver
enigde zich met dit voorstel.
Monument geschonden
B. en W. werden gemacljtigd om ten be
hoeve van cursussen op het gebied van
landbouw, fruitteelt e.d. desgevraagd een
schoollokaal beschikbaar te stellen. De be
loningen van het brandweerpersoneel wer
den herzien en meer in overeenstemming
gebracht met de tegenwoordige loonnormen.
Besloten, werd tot het aangaan van een
geldlening ad f 100 000 bij de N V. Bank
voor Neder\pndse Gemeenten ten behoeve
van de bouw van een nieuwe openbare
lagere schpol en deze bestëmming nader
afhankelijk te stellen van het aantrekken
van gelden voor woningbouw.
Eveneens werd aangenomen het voorstel
van B. en W. om in principe te besluiten
tot het aangaan van een nieuwe stroom-
leveringsovereenkomst met de gemeente
Gouda.
Bij de rondvraag merkte de heer Faaij op,
dat bij enige regenval een pakhuis aan de
Veerstraat overlast van water heeft, dat
van de straat onder de deur naar binnen
komt. De voorzitter zegde toe dtt te laten
onderzoeken. Voorts had de heer Faaij ver
dat bl| de nieuwe halteplaats voor
iweg geen
wachtlokalen zullen komen. De voorzitter
autobus
antwoordde dat de autobusondernemers niet
willen medewerken, waardoor deze loka'en
nog niet worden gebouwd. De heer Broero
acht het noodzakelijk dat de plaatselijke
mönumentencommissie wordt geïnstalleerd.
Hij heeft geconstateerd dat een antiexe
boerderij onlangs ernstig is verminkt, het
geen voorkomen had kunnen zijn, indien
de commissie ter zake kon optreden. Voorts
brak spreker een lans voor de brandweer
Stolwijkersluls, welker kleding voor
ziening behoeft, hetgeen de voorzitter
zegde te zullen onderzoeken.
TJET FRANSE ZENDERTJE kwam 4 September 1944 bij stukjes en beetjes
11 in Breskens en werd ondergebracht bij Johan. Opdracht van het hoofdkwartie»
in Den Bosch:
Contact zoeken met de zender op Walcheren en dat contact bewaren. Alle berichten
en opdrachten moeten worden doorgegeven naar Middelburg of waar die zender
op het eiland ook mag staanProefuitzending op de avond van 4 September:
Dat waJ de eerste kennismaking van Jbhan en Frans met de radio. Tot nu toe had
hun werk voornamelijk bestaan uit L(et leggen van contacten met betrouwbare
het verzet in West-Zeeuws-Vlaanderen
toegedacht, die nog hogere eisen zou
igen. Twee dagen vóór Dolle Dinsdag
o-peilwagens van de bezetter door Bres-
Zeeuwen. Met zijn tweeën hadden
opgebouwd. Nu was hen een nieuwe
stellen aan hun moed en di
kwamen zij in de aether, terwijl de
imen zy li
s kruisten
jit ia het verhaal van drie mannen
en een kleine Franse sender, die
in de bange maanden van 1944 temid
den van het oorlogsgeweld in West-
Zeeuws-Vlaanderen de besetter weer
stonden en door het senden van be
langrijke berichten het werk van de tal-
lose andere Nederlandse mannen en
vrouwen van het verset steunden. Zfl
swiervcn met hun gebrekkige send-
apparaat van boerdprQ naar boerderij.
„Contact houden met Walcheren",
luidde hun opdracht. En het contact
met Walcheren werd gehouden. Alle
beschietingen, bombardementen en an
dere gevaren ten spijt. Tot de bevrijding
feit wasv
Voor het eerst in de aether Sitilda""
Het lukte! De Duitsers trapten er in. De
»mer van de boer was „verboden
TAE PROEFUITZENDING slaagde volkO-
LJ men. De marconist, Bakker, een vriepd
itffris was te Hp-
enste contact tot
te kort om de
Aan de zender te
van Johan en Frans, die notaris was te H|
„zerswoude, bracht het gewenste
stand. De uitzendt
peilwagens op het spoor van
brengen.
De drie mannen waren echter van oor
deel. dat de zender beter bij Frans onderdak
zou kunnen worden gebracht. Letterlijk
„onderdak", want het apparaat kreeg een
plaatsje op de zolder
Dolle Dinsdag bracht ook de bewoners van
Zeeuws-Vlaanderen in een roes. „De be
vrijding was nabij!", dacht men ook hier.
Het kwam anders uit. Op 11 September, de
eerste avond, waarop de zender een aantal
berichten in code zou doorgeven aan Mid
delburg, werd Breskens gebombardeerd.
In de stad heerste een chaotische toestand.
Na het bombardement werden de bewoners
in allerijl geevacueerd. Het huis van Frans
was gedeeltelijk verwoest, maar wonder
boven wonder was het gedeelte van de zol
derverdieping, waar de zender stond, ge
spaard gebleven. De uitzending kon door
gaan
Te Breskeius konden de drie mannen ech-*
ter niet lange* blijven. De vrouwen en kin
deren werden* in veiligheid gebracht. Maar
toen kwam hét er op aan de zender onder
het wakend en spiedend oog van de bezet
ters, die overal door de straten zwierven en
de wegtrekkennde bewoners scherp in de
gaten hielden, uit het stadje weg te voeren!
Vlucfit met een kinderwagen
EEN KINDERWAGEN bracht uitkomst.
Het was een stevige bakwagen, maar
toen hij was volgeladen met de zender, zes
accu's en andere onderdelen, met daarover
een kinderbedje, dekens en wat huisraad,
kraakten de sterke veren toch bedenkelijk.
Hoe ze er eigenlijk in geslaagd zijn er
veilig tussen uit te trekken, begrijpen de
mannen heden ten dage nog niet. Maar de
ontsnapping lukte en dat was het voor
naamste Een veilig onderkomen meenden
zij eindelijk gevonden te hebben op de boer
derij van J Ramondt. De hofstee was een
waar oord van verzet en boer Ramondt zelf
een felle moffenhater. Nooit klopte de ille
galiteit vergeefs bij hem aan de deur. Nu
zoli de zender, die in weerwil van de bange
uren, die de eigenaren er al mee hadden
doorgemaakt, nog maar twee keer gebruikt
was, op volle toeren kunnen gaan draaien.
Ramondt stelde onmiddellijk een kamer be-
's Avonds luisterden de valschermjagers
naar de radio.
Zij hoorden wel het storend geluld van
morse-tekens door de muziek heen en zelfs
probeerden ze nog te ontcijferen wat er
ogenblik de gevaren, waardoqr zij omringd
waren en wilde de vlieger de militaire eer
bewijzen door-een schot te lossen.
Na deze onbezonnen daad zochten allen
een goed heenkomen. Frans en Johan ble
ven achter, ongewapend en dus in de ogen
van de vijand ongevaarlijk. Slechts luttele
ogenblikken later hoorden zij eèn stem. die
van vrij grote afstand riep:
„Was 1st das....!"
Zij gaven geen antwoord en hoorden of
zagen niets meer tot zij terugkwamen bij de
boerderij.
precies werd gezonden Maar de onsamen
hangende letters zeiden hun niets.
In de „familie-kamer" zaten de radio
mannen met kloppende harten en trillen
de vingers. De berichten gingen-de lucht in.
Een uitzending uit het hol van de leeuw!!
TJET NADEREN van de geallieerde troe-
pen bracht de bewoners van West-
Zeeuws-Vlaanderen in een hel van vuur en
staal. Iedere dag opnieuw, kwamen de vlieg
tuigen, die Duitse colonnes van terugtrek
kende troepen beschoten, 's Avonds werd
de taak van de vliegtuigen overgenomen
door de artillerie. De bevrijding vroeg
Na de bevrijding kreeg Johan, de heer
Antheunisse. de rang van eerste luitenant.
Hij had een groot aandeel de regeling
van de krijgsgevangenendienst.
Wij zijn vrij....
Op een dag stortte een toestel neer op de
boerderij van Ramondt, die er tot nu toe
goed was afgekomen.
De piloot van het neergestorte toestel was
op slag gedood. De mannen van de zender
waren het eerst bij de hand. Zij controleer
den en copieerden de papieren van de over
ledene. Even later arriveerden de Duitsers.
Zij hadden slechts belangstelling voor de
papieren. Die nam*n zij mee De piloot bleef
achter. De verongelukte vlieger was een
Deense prins en Johan en Frans besloten
om hetn in de „vuurpauze" tussen het ver
dwijnen van de vliegtuigen en de vuurope-
ning van de artillerie met de hulp van enige
verzetstrijders te begraven.
BIJ HET INVALLEN van de duisternis be
gaf de kleine groep, dié het stoffelijk
overschot tfön de verongelukte vlieger mee
voerde, zich naar een plaats^op korte af
stand van de boerderij. Daar werd een graf
gedolven. Eén van de mannen sprak bij de
groeve een gebed uit.
Een gewapende verzetstrijder vergat een
BOERDERIJ VAN RAMONDT bood
thans ook geen schuilplaats meer en nu
begon voor de mannen een hachelijke
zwerftocht van bberderij naar boerderij,
midden in het tumult van de oorlog, die
vlak bij woedde.
Te Schoondijke. kwam voor hen de be
vrijding. Kort na het moment, waarop de
kleine Franse zender het had begeven.
October 23. wees de kalender.
Op 26 October konden zij aan Walcheren
seinen: Wij zijn vrij
JOHAN EN FRANS namen na deze ze
nuwslopende maanden geen rust. Ander
werk wachtte. De voedselvoorziening en
voor Johan vooral de organisatie van de
Duitse krijgsgevangenendienst Nu waren zij
echter niet langer Johan en Frans. Beiden
kregen na de bevrijding de rang van res.
Ie luitenant. In 1946 werd Frans, de heer
D. C. Bouwense. benoemd tot burgemeester
van Scherpenisse en St Maartensdijk. Jo
han, de heer J. Antheunisse. keerde terug
naar zijn oude beroep van inkoper bij de
suikerweskfabnek Van Melle te Rotterdam
en ook notaris H. Bakker hervatte zijn prak
tijk te Hazerswoude
In Octoberv 1952. ruim acht jaar na de ge
beurtenissen, welke wij hierboven beschre
ven, is aan de drie mannen voor hun be
toonde moed en volharding in oorlogstijd het
Kruis van Verdienste uitgereikt.
D. C. BOUWENS
Frans
«chikbaer, waar het apparaat zou kunnen
worden opgesteld. Het was de voorkamer,
van waaruit men een overzicht had op de
weg. die langs de boerderij liep.
Vol goede moed werd begpnnen met de
installatie van het zendertje. Het scheen
echter of het noodlot niet gedoogde, dat de
Zeeuwen hun berichten in de aether brach
ten. Nauwelijks bekomen van de schrik van
het bombardement en de- haastige vlucht
uit het vernielde stadje, naderde reeds weer
een andere gevaarlijke tegenslag, die bijna
ontdekking en daarmee het einde van de*
zender en van Johan, Frans en Bakker, zo
wel als van Ramondt betekende.
Een detachement valschermjagers naderde
in volle vaart de boerderij en stopte op het
erf!
Wat volgde was sensationeler dan de
meest geraffineerde thriller. Een paar offi
cieren maakten zich uit de groep los, bons
den op de deur en eistén op hoge toon toe
gang. De boerderij, met alles wat er bij
hoorde werd gevorderd ten behoeve van de
Duitse Wehrmacht..1
In het hol Van de leeuw I
T'E LAAT!" dreunde het in de hoofden
A van ftet drietal, dat in de voorkamer
bij de zender zat. Ontsnappen was niet meer
mogelijk. Het noodlot had zijn slag gesla
gen.
Ramondt, de boer, gaf echter de moed zo
gauw nog niet op.
„Heren, laten we nu eens even rustig
praten", zei hij tegen de Duitse commandan
ten. „Het is helemaal niet nodig, dat u
dreigt. Mijn bezittingen staan tot uw be
schikking. Komt u maar mee, dan zal ik u
alles laten zien".
De officieren, die protesten hadden ver
wacht, kalmeerden Inderdaad. Zij trokken
met Ramondt mee en deze toonde hun zijn
huis. Zij kwamen bij de voorkamer en toen
«peelde de Zeeuw een hoog spel met weinig
troeven.
„Heren", zei hij, „alles wat u hebt gezien
kunt u gebruiken zoals u wilt. Maar het is
toch niet te veel gevraagd, als ik één kamer
T\E TIJD IS RADICAAL VOORBIJ dat de
schoorsteen van een schip, behalve voor
afvoer van rook en gassen, ook nog diende
als bewijs van standing van de scheepvaart-
maatschappy. Hoe meer schoorstenen en
hoe hoger zif waren, met des te meer ont
zag moest men opzien tegen de rederij. Toe
gegeven moet worden, dat de vier schoor
stenen van de grote Engelse mailstomers
van 20 en 30 jaar geleden een imposant ge
zicht vormden. En zij waren in harmonie
met de niet steeds aesthetische vormen van
de toenmalige schepen. En wie herinnert
zich niet de drie schoorstenen van de Sta
tendam van de Holland-Amerika Lijn. het
enige Nederlandse schip met een dergelijk
uiterlijk kenteken van nautische distinctie?
ET DE VOORTSCHRIJDENDE WETEN
SCHAP van gestroomlijnde vormen ter
verhoging van snelheid, ging geleidelijk ook
de schoorsteen een veer laten. Naarmate
de bovenbouw van de schepen meer en meer
gestroomlijnd werd, werden de schoorstenen
ITTc
aanmerkelijk verlaagd en hun aantal terug
gebracht tot het strikt nodige. Want het
was geen zeldzaamheid, dat een of meer
schoorstenen meer voor „versiering" dien
den dan een nuttige functie vervulden.
Bij het verlagen van de schoorstenen werd
de diameter opgevoerd en toen demonstreer
de zich onder bepaalde omstandigheden een
euvel, dat men liever kwijt dan rijk was. Men
kreeg hinder van de rook op de dekken,
rook die meestal vergèzeld ging van roet.
Vlak boven de opbouw werd de luchtstroom
meestal verstoord door luchtwervels, ver
oorzaakt door de scherpe kanten van brug en
dekhuizen. Men kwam al spoedig tot de ont
dekking. dat de vorm van de schoorsteen
grote invloed uitoefende od het gedrag van
de rookpluim. En daar het bij een modern
schip vrijwel onmogelijk is de ideale vorm
voor de schoorsteen te bereiken, was het
logisch, dat men ging zoeken naar midde
len om de rookgassen in de ongestoorde
stroming te laten verdwijnen.
Zo is het nu. De eigen
aardig gevormde schoor
steen van de Rijndam,
geconstrueerd volgens
een Frans patent, dat ten
doel heeft de hinder van
rook en roet aan dek
tegen te gaan.
E BOULEVARD VAN KATWIJK AAN
ZEE heeft een markant aanzicht terug
gekregen. De toren van de Oude Kerk. het
witgepleisterde eeuwenoude Godshuis, door
vele schilders als onderwerp voor een doek
gekozen, gedeeltelijk afgebroken door de
bezetters, toen zij de Atlantic Wal gingen
bouwen, staat er weer in zijn oude glorie.
De langs de kust varende Schepen zullen
het vertrouwde, vooral bij zonlicht zo goed
zichtbare landmerk, weer zien. Enkele
maanden is er aan gebouwd. Toen de stel
lingen werden afgebroken, was een zo met
het vissersdorp verbonden historisch bouw
werk weer compleet.
TJOEyEL DE TEGENWOORDIGE KERK
-"--■•velt eeuwen oud is, is er van het oor
spronkelijke Godshuis weinig overgebleven.
De kerk stond midden in het dorp. Dat zij
nu aan de zeekant staat, betekent, dat de
helft van het toenmalige dorp door het
landinwaarts komen van de zee is ver
dwenen. Dit is geleidelijk gebeurd. Men
moet echter hierbij niet uit het oog ver
liezen. dat de huidige breedte van Katwijk
aan Zee in het geheel niet in overeenstem
ming is met die van het dorp in de 16de
en 17de eeuw. Het dorp. hoewel welvarend,
was slechts enkele honderden meters breed
ide helft hiervan werd door de zee op-
De toren bleef
De oorspronkelijke kerk. in Gothische
ijl opgetrokken, had een toren met een
spits. Enkele raaien is dit kerkje in de loop
der eeuwen dejor brand vernield, maar
daarna steeds weer geheel of gedeeltelijk
opgebouwd.
Een kopergravure ia het boek „Catti of
de beide Katwijken" geschreven door ds
Johannes Pars en uitgegeven in 1745, laat
het kerkje zien in 1643. Het was toen blijk
baar weer gedeeltelijk opgebouwd na een
brand. Maar aansluitend aan het gebouw
ziet men de resten van een kerkgedeelte.
waaruit kan worden geconcludeerd, dat
het voorheen groter is geweest. De toren
heeft later een koepeldak gekregen en dit
is nu, zij het in kleinere vorm, weer op de
nieuwe toren, die bij de herbouw iets hoger
is geworden, aangebracht. Het aanzicht van
de Oude Kerk is daardoor niet noemens
waard veranderd.
een kruiskerk
wijzigd.
Het voortbestaan van dit typische oude
gebouw heeft in 1941 aan een zijden draad
gehangen, toen de bezetters in een enkele
honderden meters brede strook langs de
boulevard alle bebouwing afbraken, ten
einde, zoals zij dat noemden, vrij schoots
veld voor hun artillerie te krijgen. Op een
enkel huis na werd de gehele boulevard
eveneens afgebroken. Men vreesde reeds,
dat de Oude Kerk dit lot zou delen, ook
omdat het gebouw als landverkenning van
zee uit zo goed zichtbaar was. toen de
order afkwam, dat alleen de toren tot de
hoogte van het dak van het kerkgebouw
moest worden afgebroken. De oude uit
1610 daterende vuurtoren liet men onge
moeid. Van 1941 af heeft de Oude Kerk zo
ontluisterd eenzaam op de boulevard ge
staan. Toen in de laatste jaren de weder
opbouw van de boulevard ter hand werd
genomen, kregen ook de plannen voor
wederopbouw van de toren vastere vorm.
In de zomer is het werk uitgevoerd.
1/"ATWIJK BEHOORT tot een van de
"-oudste nederzettingen van de eerste
kvan dna land. Toen een eeuw
vóór Chri%us geboorte de Batavieren zich
in de Betu\e vestigden, trokken de Katten,
Germaanse volksstam.
moedelijk d3Cr een omwenteling in Hes
daartoe gö^Jongen. naar het Westen
vestigden ztrh aan de monding van
Rijn. De plaatsen, waar zij woonden, wa
Katwijk. Noordwijk en het nu
Suidwijk. De plaats lag gunstig voor land
bouw. wat veeteelt, jacht en visserij en de
Romeinen, die een halve eeuw later in de
Katwijkse kerk met de herstelde toren.
Links ziet men nog het beeld, geschonken
door Prinses Juliana, toen zij na beëindiging
van haar studie te Leiden. Katwijk verliet.
Het beeld werd geschonken ter herdenking
van de in de eerste Wereldoorlog
omgekomen vissers
lage landen kwamen, zagen het belang van
deze plaats terdege in en stichtten aan de
Rijnmond een sterkte, de Brittenburg. Met
de Kaninefaten en de Friezen vormden de
Katten eeuwenlang de bevolking van de
kuststreek. Ook in de namen Kattendijke,
Cadzand. Kattendrecht (Katendrecht),
Katswoude, enz. wil men voormalige
nederzettingen van de Katten zien.
Reeds aan het einde van de Middel
eeuwen was Katwijk een belangrijke vis
sersplaats en oude kronieken noemen Kat
wijk aan Zee in het begin van de 17de
eeuw „een heerlijk, welbetimmerd zee
dorp", op 3000 schreden van Leiden ge
legen. Hoe belangrijk de visserij in die
dagen hier reeds was. wordt goed geïl
lustreerd door de mededeling, dat tussen
22 en 28 van Grasmaand aan de Katwijkse
afslag niet minder dan 150.000 schelvissen,
behalve alle andere soorten, werden aan
gevoerd.
Opgravingen in de laatste 50 jaren
verricht langs de zeeweg naar Katwijk
aan de Rijn en in het dorp Valkenburg,
dat op slechts enkele kilometer van Kat-
aan Zee ligt, hebben a# het licht
•acht, dat hier zeer belangrijke Ro
meinse nederzettingen hebben gelegen. En
Brlnio, aanvoerder van de Kaninefaten,
moet volgens de geschiedschrijvers zijn
hoeve in de nabijheid van de aloude Rijn
mond hebben gehad, In het land rond
Katwijk.
Men kan deze pogingen gerealiseerd zien
op de nieuwe mailschepen van de Holland-
Amerika Lijn, de Rijndam en de Maasdam.
Schoorstefenvorm en inrichting, volgens een
Frans patent uitgevoerd; zouden hier de
overlast van rook en roet aan dek doen ver
dwijnen. Bij de eerste reis vaa de Rijndam
is gebleken, dat dit patent het volmaakte
nabijkomt. Men bleef zoeken naar verbete
ring en in dit verband zijn onderzoekingen
gedpan voor de schoorsteen van het nieuwe
mailschip Kungsholm van de Zweden-Ame-
rika Lijn, dat twee weken geleden in Vlis
singen door prinses Sibylle van Zweden te
water werd gelaten.
De Zweden-Amerika Lijn stelde veel prijs
op een schooreteenvorm, die de rook- en
roethinder zou opheffen. Daarom werd aan
het Nationaal Luchtvaartlaboratorium te
Amsterdam opgedragen proeven te nemen
in de windtunnel met een model yan het
«chip. Nodig hiervoor was een model, dat
een getrouwe afspiegeling was van de
scheepsvorm. Dat betekende dat het.model
niet alleen de juiste vorm moest hebben,
maar ook moest zijn voorzien van alle uit
rustingsstukken. zoals sloepen, enz. Ook
moest de verhouding van de rookgassnel
heden en de snelheid van het schip geheel
in overeenstemming zijn met die. welke bij
het model werden opgewekt.
Er werd een houten model van de Kungs-
Zo was het vroeger. De hoge schoorstenen
van de Olympic van de Cunard White
Star Line
holm gemaakt op schaal 1 100. Het werd
geplaatst in een horizontaal vlak. de zee
spiegel. De achterste schoorsteen werd van
hout vervaardigd met een koperen boven
vlak. Hierin bracht men tien kanalen voor
róokgassen aan. die de hoofd- en huljimoto-
ren afvoeren en drie voor de verftilatie van
de machiekamer en de airconditioning. De
uitstromende lucht maakte men zichtbaar
met behulp van talkpoeder. Vijf afzonder
lijke ventilatoren en regelkleppen waren
nodig om dezelfde hoeveelheid rook en ven
tilatielucht uit de schoorsteen te doen stro
men. Men bootste de zijwind na door het
model te draaien ten opzichte van de wind
in de tunnel. Proeven werden genomen met
aanstroomhoeken van 0, 40. 90 en 180 graden
en bij windsnelheden variërend van 11.5,
19 en 26.5 knoop. Hierbij werd de invloed
van de uitstromende ventilatie- en aircon-
ditioninglucht op de rookpluim gefotogra
feerd, evenals de invloed van de uitlaat
gassen van hulpmotoren en ketels, de aan-
zuigopeningen voor de ventilatie, de wind
snelheden en de windrichting.
De resultaten van de proeven bevestigden,
van aero-dynamisch standpunt bezien, wat
de ontwerper van de schoorsteen van zijn
werk verwachtte.
ZOALS boven reeds gezegd zijn d«
van Bamenda bijzonder trots
prestaties. Vraagt men haar: Wat
nen? dan klinkt steevast haar
nietsnutten. Helemaal Juist is dit
de mannen hebben het grootste deel
handel voor hun rekening
kleine provincie, welke
provincie" wordt genoemd
de vruchtbaarste streken van
De mannen menen n.l., dat de vrouwen
niet in staat zijn met grote geldbedragen
om te gaan. Bouendien vrezen ze, dat. ivan-
naar de vrouwen te veel geld in handen
kregen, ze wel eens zouden kunnen gaan
potten om net als de vrouwen in het Wes
ten de spaarpenningen aan kleren te ver
doen.
Dr Kaberry verzekert, dat het vaak veK
oordeelde systeem waarbij de man een
vrouw moet „kopen" toch zijn goede zijd#
heeft. Anders zoüden de mannen helemaal
geen prikkel hebben iets uit te voeren.
Om de benodigde gelden te bemachtigen
moeten ze nu wel goederen produceren en
ze verkopen of daarbij als tussenpersoon
fungeren. Heeft de man zich eenmaal een
vrouw aangeschaft, dan kan hij nog niet
op zijn lauweren gaan rusten, want zijn
prestige vraagt, dat hij er véél vrouwen op
na houdt. Had hij deze prikkel niet, dan
zou het gevaar, dat hij ln volkomen
nietsdoen verviel, werkelijk heel groot zijn,
te meer, daar de vrouwen er wel voor
zorgen, dat hij en dat trouwens de vrouwen
i zelf en ook de kinderen voldoende hebben
te eten en te drinken.
Zeker niet in het minst in deze eeuw
heeft de Oude Kerk een merkwaardige ge
schiedenis achter de rug. Toen het kerk
gebouw te klein werd door de grote uit
breiding. welke het dorp reeds aan het eind
van de vorige eeuw onderging, werd de
grote Nieuwe Kerk aan de Voorstraat ge
bouwd. De ruimte van de Oude Kerk had
men toen niet meer nodig en het gebouw
werd aan de Katwijkse reders verhuurd,
die er een opslagplaats van haringnetten,
tonnen en ander scheepsmateriaal van
maakten. Men kon, tot even na het eind
van de vorige wereldoorlog, de netten-
wagens af en aan zien rijden. Tussen twee
steunberen aan de noordzijde van het
schip was een nettenrol aangebracht, die
zelfs aan de buitenkant bij de vreemdeling
er geen twijfel over liet bestaan, waarvoor
het kerkgebouw werd gebezigd. Deze toe
stand was de Katwijkers een doorn in het
oog, en toen in de twintiger jaren, door
tbreiding van de bcbouwufg. Wfederom
behoefte aan een grotere kerkruimte ont
stond. werd de restauratie en uitbreiding
v#i de Oude Kerk ter hand genomen. Aan
de oostzijde werd een stuk aèngebouwd,
dat het vergrote gebouw het aanzicht van
Een VROUW kost fso f 150. desgewenst
gedeeltelijk te betalen tn schoppen in de
afgelègen provincie Bamenda tn Brits
Kameroen. West-Afrika. De man. die zich
deze uitgave veroorlooft heeft zich dan ech
ter niet alleen een echtgenote aangeschaft,
maar tevens een uitstekendfe werkkracht,
die als een paard werkt op de boerderij en
die het leeuwendeel van de voedselproduc
tie mannen in Bamenda de politiek bepalen,
de vrouwen in feite toch het land besturen,
een recht, dat zij ontlenen aan
digheid, dat zij het
bouwen en zorgen,
zijn,
dat
het land be-
kan worden
tie t
r haar rekening neemt.
Nu moet u echter niet menen, dat op dit
weinig bekende plekje grond de man alles
heeft te zeggen. Integendeel, de Bamendase
vrouwen hebben een gezond gevoel van
eigenwaarde Haar stelregel luidt: De vrouw
is een belangrijk wezen, een goddelijk en
ook een aards wezen. Alle mensen danken
aan haar het levenslicht. Een vrouw is waar
lijk een god'
Een Australische vrouwelijke dokter in de
anthropologic, dr Phyllis Kaberry, heeft
deze dingen onthuld, nadat zij twee en een
half jaar in de provincie Bamenda heeft
vertoefd teneinde een grondige studie van
deze kleine gemeenschap te maken. Zo is
zij tot de conclusie gekomen, dat, hoewel
Oudere leden van de Stamraad, die uit
mannen bestaat, geven, ietwat aarzelend
toe, (daarvoor zijn het per slot toch mannen
„dat een Vrouw aan God gelijk is" Zij haas
ten zich evenwel er aan toe te voegen:
„Evenals God kan zij niet spreken met een
menselijke stem!" Haar stem wordt dan ook
met gehoord in de Stamraad.
Terwijl echter de mannen praten, werken
de vrouwen van Bamenda en zij dragen de
verantwoordelijkheid voor de voeding en de
verzorging van het gezin. In economisch
opzicht neemt zij derhalve een veel belang
rijker plaats in dan de man. hetgeen echter
niet wegneemt, dat zij toch niet het recht
heeft zelf haar levensgezel te kiezen. Ze
moeten maar afwachten aan wie het hoofd
van de stam-afdeling, waartoe z;ij behoren,
haar zal toewijzen, want deze machtige
neer brengt man en vrouw tezamen. Het
bedrag, dat de echtgenoot voor de bruid
moet betalen dient als schadevergoeding aan
haar familie, die immers door het huwelijk
werkkracht verliest. De vrouwen
brengen het grootste deel van de dag in
het boerenbedrijf door, terwijl de mannen
graankorrels zitten tt kauwen, wijn drinken
en wachten, tot zich het een of ander voor-
Behalve op het land werken, leggen de
Bamendase vrouwen zich toe op Zwarte
Magie. Ze beschikken over allerlei tover
formules en ze passen bepaalde riten toe
om dieven onschadelijk te maken. Met haar
toverformules kunnen ze hun slachtoffers
allerlei ziekten en ongelukken toebrengen,
van lepra af tot een gebroken enkel toe.
Een dief, die op deze wijze wordt gestraft,
kan slechts van zijn ziekte genezen, wan
neer hij een volledige bekentenis aflegt
tegenover de bestolene en deze dient hem
dan „tegengif" toe.
