ZUIVER WATER BESTRIJDT DE PLAGEN VAN EGYPTE SINT BONIFACIUS EN HET STADJE DOKKUM lRSTE HORLOGES DROEG MEN AAN KETTING OM DE HALS DOUWE EGBERTS PIANO Friesche HEERENBAAI rem€l voor alle nieuwe modekleuren AIgeel! 70ctperpak]e£ Paars 60ct. UITNODIGING ,SPREKEN IN HET OPENBAAR" Draverijen te Hilversum JONKERS INSTITUUT GRONINGEN WOONHUIS BUSCH voor a.s. LORIUS VAN DER GRAAFF BEGRAFENISSEN KAPTEIN MOBYLETTE DE LUXE Korfbal NETTE MEISJES EN JONGENS Hockey SUSKE WISKE HET ZINGENDE NIJLPAARD Het jaar 754 voor Christus Twaalfhonderd jaren gingen voorbij Anno 754: Bonifacius bij Dokkum vermoord WÊfÊÊumtÊimmmmmmmiÊsmmm Handel en onderwijs Nog. in 1947 stierven tienduizend Egyptenaren aan cholera Veelomvattend Herdenking Oplossing niet eenvoudig BOEKENKEUR Friesland steil zich voor „Neurenberger eieren" werden als boksbeugels gebruikt TOT IN CHINA Polshorloges: vakwerk Nieuwste nieuwt/e ZATERDAG 21 FEBRUARI 1953 TWEEDE BLAD - PAGINA 4 GOUDSCHE COURANT Voor de vele bewijzen van deelneming, ons betoond bij het overlijden van onze ge liefde man. Vader. Behuwd- cn Grootvader, de Heer PLEUN MUIJS. betuigen wij onze hartelijke dank. Uit aller naam: M. MUIJS—Vink. Gouda, 21 Februari 1953. Agatha Dekenstraat 1. Nu de lente komt met lichte kleuren, trekken nieuwe schoentjes Uw belang, stelling. U kiest, U koopt... U bent gelukkig omdat de fraaie modetinten zo goed behouden blijven. Daarvoor zorgen immers TANA crèmes en dres sings, die Uw schoentjes in elke kleur en leersoort veel langer nieuw houden! Tot onze grote droefheid overleed heden zacht en kalm. onze beste Vader, Behuwd-, Groot-en Over grootvader, MAARTEN BAAS, Weduwnaar van Neeltje Beijeman, in de ouderdom van 81 j Gouda: G. v. d. HEIJBaas G. v. d. HEIJ T. VELDHUYZEN— De superieure TANA crèmes en dressinp zyn uitsluitend ver- krtjgbaar bjj de t ak- man: Uw scheen- leverancier en -her steller. J. VELDHUYZEN Rotterdam C. VAN EISDEN Baas P. VAN EISDEN Gouda: N. SIRRE—Baas W. M. SIRRE Ouderkerk a d. Amstel: W. DAVIDSON— Baas M. DAVIDSON Gouda C. BAAS N. BAAS— Speksnijdei M. C. BAAS G. BAASvan Os Z. GRAAFLAND— Baas W. GRAAFLAND A. WOERLEE—Baas J. WOERLEE Arnhem: H. MASSAAR—Baas D. MASSAAR Gouda: T. BAAS H. BAASBaas D. M. A. AMESZ- Baas Bloemendaal: CHR. BAAS S. W. BAAS—Leeflang Klein- en Achter kleinkinderen. Gouda, 19 Februari 1953. Turfmarkt 17. Het faillissement van G. A jfffl WESSELING te Waddinx- veen is door het verbindend worden der enige uitdelings- lijst geëindigd. De Curatrice: Mr FRIDA HEIJBOER Gouda, 21 Februari 1953. Op Dinsdag 24 Februari a.s. zal de Direc teur van ons Instituut, de Heer Jonkers, schrijver van de bekende boeken: „Ik. de Persoonlijkheid"' en „Waar het op aan komt" in Hotel „Central". Markt te A C KORPERSHOEK Op gemakkelijke betalings voorwaarden. Herenwinterjas sen Windjacks. Dames- en K;ndermantels. wollen en gestikte Dekens, enz., enz C Eikenaar. Turfmarkt 104. Telefoon 2833. Gouda Te koop aangeboden: Gouda een LEZING houden over het beg Maart nieuwe clubs; O Engels Beginners. Engels Handelscorr. Nederlands Handelscorr. Frans Relscursus. Aanmelden bij: Mevr. G. van der LIJN. 1-luwelenslngel 35. Tel. 4059 merk FRITSCH FEISTE. pracht klank. ZIJDE 88. BOSKOOP. Ie Kade 59. Telefoon 4069. en de doelmatige bestriding van bloosangst. examen vrees. verlegenheid, enz. Na deze lezing zal een groep afgestudeerde cursisten' het bewijs leveren, dat practisch iedereen z'n angsten kan leren overwinnen en vrijmoedig voor-de-vuist-weg in het openbaar het woord kan leren voeren, onver schillig of dit voor een groot of voor 'n klein publiek is. Wij nodigen allen, die zich voor de Redekunst en Persoonlijkheidsvorming interesseren, uit. de lezing van de Heer Jonkers en de demonstratie van onze cursisten, te komen bijwonen. Wij garanderen U bij voorbaat een ONVERGETELIJKE avond, van het begin tot het einde INTERE8SANT - BOEIEND - LEERZAAM Aanvang 7.30 uur. Toegang vrij Secr.: Burgemeester Marlenssingel 71. Wekelijks spreekuur op Dinsdagavond van 7.30—8.30 uur in de Openbare Leeszaal, Oosthaven 54. Kosteloos advies aan ouders van kinderen, wier opvoeding moeilijkheden veroorzaakt. Het volmaakte roer voor kat en hond De teraardebestelling zal plaatshebben op Maan dag 23 Februari a.s. te 2.50 uur op de Algemene Begraafplaats „IJsselhof" te Gouda. Vertrek van het sterfhuis plm. 2 uur. Aangeboden op goede stand vrij huls te Gouda Gevraagd woning, liefst gelijkvloers te «otterdam, Schiedam of Vlaar- dlngen. Br. No. 2140. Bureau ven dit Blad. Regentesseplantsocn 6-7. ëlefoon 4188 - Gouda. Neen mijnheer, zó bederft U' Uw ogen. indien U Uw lees bril óók voor veraf wil ge bruiken. hebt U dubbelfocus glazen nodig, waarmede U dus zowel veraf als dichtbij goed kunt zien; in de gangbare sterkten zijn deze glazen in velschillende uitvoeringen voorradig bij Opticlón A. KEMPKES. Lange Tiendeweg 74. Gouda. Klaverjassen, I^eider Klaveren Zeven leed tweede nederlaag DES heeft de leider in de Klaverjascom- petitie van de Afdeling Gouda. Klaveren Zeven zijn tweede nederlaag toegebracht. Groot was het verschil niet. zodat de lijst aanvoerder vast op de eerste plaats blijft. Op de andere plaatsen is nog alles mogelijk. De uitslagen luiden: KMDPlaszicht Vrienden 10849—11724. WWW—Nieuwe Markt 11968—10566'. KJV—St Aspot 10289— 11781, Jttsvoren Zeven—DES 10151—10572, Klavortm Vrouw—DVV 8393—10652 De/stand is nu: 1 Klaveren Zeven 173456. 2 DfeS 168009. 3. Aspot 167532. 4 WWW— 1674B7. 5. DVV 164338. 6. KMD 161405. 7 Plas- zicMt Vrienden 161332. 8. KJV-St 161007, 9 Nieuwe Markt 156923, 10. Klaveren Vrouw 152909 Zondagmiddag, aanvang t.30 uur. Kanarlc-prUi. Afstand 1920—1980 mate. Quick Gregor kan deze course winnen, een tweede plaats is nog zekerder. Outsider Prin ses. Parkiet-prijs. Afstand 1880—1920 meter. Serie draverij. Quinte Holtandia G. moet zowel in de serie als in de finale een voorname rol kun nen spelen. Queenle zal haar kans met succes kunrren verdedigen. Outsiders Opveger en Paulientje. Kollbrl-prtis. Afstand 2340—2380 meter. Ovie- do A. is vooruitgaande Nico the Saint Is een plaatspaard Outsider O Mc Gregor. Vinken-prUs. Afstand 1960—2020 meter. Msrten Vergay zal wel achter een kanspaard plaats nemen Orgnje J. staat op zijn afstand. Out- sider Larrikin. Leeuwerik-prUs. Afstand 2320—2360 meter. Lion Is ln prima vorm. de eerste of tweede prijs kan hem moeilijk ontgaan. Ie Monté-prUs. Afstand 1880—1980 meter. 3. Roodenburg is een uitstekend onder-de-man rijder. Guy Hanover Is In staat bij goede baan de voorgiften ln te lopen. Outsider Meeske I. Tot onze diepe droefheid ia heden in het Diacones- senhuis te Utrecht, na een langdurig en geduldig gedragen lijden van ons heengegaan, onze gelief de Broeder, Zwager en Oom LEENDERT JOHANNES BOERE. in de leeftijd van bijna 53 jaar. Namens de Familie: T. BOERE. Gouda. 19 Februari 1953. Cronjéstraat 2. De bijzetting in het fami liegraf zal plaatshebben Maandag a.s. te twee u. op Ned. Herv. Begraaf plaats te Hillegersberg. GEVRAAGD: De moderne huie vrouw gebruikt geen schuurpoeder meer voor haar sanitair. Zij neemt Lodaline Zonder te schuren verwijdert Lodaline alle vet en vuil. Denk toch aan de mooie glans van uw sanitair. Telefoon 30721. voor Damesconfectie en Stoffen. Sollicitatie: des avonds 7-8 uur. Chr. Gerei. Kerken. Aangenomen naar Amsterdam A. W Drechsler. cand. te Am sterdam. die bedankte voor De Krim en voor Wildervank. CORNELIS KETELSTRAAT 10 Te bevragen: Van Middellandstraat 7 Alkalivry VOOR KUNSTGEBITTEN REPARATIES Binnen één dag gereed. ,.De Uiver". Kleiweg 14. GOl'DA - MARKT 12-13 Tempo '34 II—HDS Aeolus II—Spirit C: DelUse Stud III—VCL HDM III—TOGO III Lelden II-Kleviten HudltoRBC DAMES Eerste Klasse Rood Wit—Be fair Gooi—Hilversum Amsterdam—BDHC TOGO—HHIJC Promotieklasse A: TOGO II-HBS Kampong—BDHC IB B*St rawbè'rries—Kieviten BDHC II—Leonldaa Rood Wit II-Lelden Victoria—Aeolus Tweede Klassa A: Ever Swift—HHIJC IB Asvlon—Groen Geel Zandvoort-HLC HGC-RBC Bi HDM—Ring Pass BNC—Tempo 34 Groen Geel II-MRHC Kieviten II—HHIJC II vh. TAMSE Laten wij zonder enige ver plichting één van onze be kende merken bij U demon streren. Er res v.a120. Ritsema v.a. 12B. Hoover v.a85. Excelsior v.a. 117.50 Ruton v.a135. Holland Electro v.a115. Protos v.a126. Bet. ook op gezinscrediet. Zie etalage. VERFSPUITEN MEUBELVERNIS KAMERLAKKEN KWASTEN Verdien er wat bij met de verkoop van koffie, thee en cacao van een le klas fabriek aan particulieren. Zij. die over veel relaties beschikken, ge lieven te schrijven onder No. 2176. Bureau van dit Blad MARKIEZEN, bekleed met HEBOX- 'innen kunnen er tegen. voorraad enkele WEST MINSTER en Starline toestellen met hoge kor ting. Dit kan echter niet lang riteer duren. Voorts enige ingeruilde toestellen vanaf ƒ90,00 Deze worden, hoewel kort gebruikt, met de zelfde garantie van een half jaar als de nieuwe, aangeboden. Alle toestellen desge wenst in huurkoop. Zegt bet voort. WE8TMIN STER-RADIO Wijdstraat 22. GOUDA. Het oudste adres met jarenlange ervaring en service vaak la minute. Markiezen- en Rollulkenfabriek. T 85 GOUDA TEI Naaierstraat 23, Tel. 2116. voor De bromfiets waar U op wachtte, met telescoopvork. enz. f 485.-. PIET GRAVESTEIN - Westhaven 47, Gouda Neem Mobylette. dan heeft V de beste. (wegens sterfgeval) Notaris D. B. van der Most te Waddinxveen zal op WOENSDAG 4 MAART 1953 des voorm. 11 uur Jn Hotel „De Unie" aan de Kerkweg aldaar, bij inzet en afslag' publiek verkopen, ten ver-j zooke van de Erven van de! Heer M. Hijkoop J.Fzoon: Blauwstraat 19, Gouda Telefoon 2231 SUIKERWERKFABRIEK GEBRS. SCHUTTELAAR vraagt voor direct: enige EcrtU Klam AchilleaHKV Deetos—Spangen Ouick—Gymnasiasten Het ZuidenOns Elbaraaat Tweed* Klas** ARegen boog—Ready Blauw Wit '51—Zwerver* SfVKÏÏS.-D. w Fluks—Olympiaan Derde Klassa A: ODO—Trekvogels Merwede—Schiedam De Spartaan—Unicum Ons HuisTOV USV-Wlon B: Hou Stand—CharlpU Eureka-Paoitugaal Die Haghe-Suece* Phoenix—De Raven Re*, le Klaata HKV 2—Ons Eibernest 1 Achillea 2-Vicua Orient!* 8 Gymnasiasten 2—Deetoa Het Zuiden 2—Spangen 3 Kes. 2e Klasse A: Zwervera 2—Het Zuiden De Overkantera 2—Quick I Deetos 4-Regenboog I Deetos 5—Wion 2 I»; Ons Eibernest 3-HSV 2 Sperwers 2—Spangen! C: HKV 3-O.ymnarieeten» Olympiaan 2-Om «hen*».' Vicua Orient!* 3—Achillea •niks 3-Oic H«fóe»rrf_eh, B: Groen Geel Tl-Dordra«« I* ainïliebericbien Uit andere bladen. Bevallen: Talma—Huber (d.). Apeldoorn: Van dei Loy—He melman. <d.), Adam; Doorman Leyds (2.). Terrace (Canada); Kalmann—Preusa (z.), Adam; v. d. Es—Buurman (d.). Christ- churde (Nw. Zeeland); Berkel— Roes (d.), R'dam. Dlemer— Lange Tiendeweg 96. Biedt zich aan: JUFFROUW 11 jaar. ruime adm. ervaring, gewend geheel zelfstandig te werken, kan goed machine- schrijven. in bezit van dlpl. Pr act. Boekh.. teg. half Maarl of 1 April, van z.g.g.v. Br. on der No. 2178, Bur. v. d. Blad IIEBEN WESTEN Eerste Klassa B Victoria—Delftae Studenten HGC—HOC II Gooi—Kampong Promotieklasse A BMHC III-MRHC Aeolus—TOGO II Asvlon—HHIJC III Leiden—Ring Pass B: Alliance—HBS Strawberries—BNC HGC III—Tempo 34 HDM II—HHIJC II C: Zandvoort—Zuidwijck Ijsvogels— Alkmaar Laren II-BMHC II Amsterdam II—Voordaan D: Hilversum II—Schaerweyda SCHC II-Be Fair II Pinoké—Gooi II Amsterdam III—Amersfoort Tweede Klassa A: HDM IV—Club to Werve Victoria II—Rapid HHIJC IV—SV '38 Leonldaa—BNC II Aanmelden aan het kantoor: ie KADE 29. De Directie van de GOUDSCHE COURANT behoudt zich het recht voor advertentie* zonder opgaaf van redenen te weigeren. Bij advertenties onder nummer worden aan de adverteer der niet doorgegeven: drukwerken, circulaires en derge lijke stukken afkomstig van tussenpersonen, hetzelfde geldt voor andere stukken, welke niet bona «de op de inhoud van de advertentie reflecteren. Stukken, die bij het blad blijven berusten, worden na één maand na contrflle van de Inhoud vernietigd. 65 J.. A'dai Caron. 74 j. Tze Lui. 54 Voor fouten ln telefonisch opgegeven advertenties is het blad niet aansprakelijk. Verzoek om herplaatsing tonder betaling of restitutie kan derhalve niet worden Ingewilligd Rotterdam. Nou, Jal heè/) smaak f,hoor' Htus, goeie. ik zal braaf zjn.hoor' Mei tan rol It maag is dat zo moei- —7 Ivk metiv jffliim/ en Ujk maar Ir whe^en peen-Y Prachtig'^ hes'V/ttt tn sotp en rrarf-/ Water cj- slamppgt. el/es inge - y (peil al uit m n ~*7 bhkl' U(mm 77 mond77* [iJv HET K/IMP VMIT OP DRTZELFDE oor/* Ibl/w EEN GEHEIMZIN \n/G-E s tbr hl op het r SL RPENDE WtSKt In deze fempe/ruine heb-\ ben vroeger ontdekkingsrei zigers gehuisd en ze heb- 4 ben er een voorraad con- 1 TW derven achtergelaten7] Ik weel het'Ik ttvee/ het 'Hom 1 rmaar meefx&i Votq zlt'jd ie goede -ik.Lam- b/ek 'Je zult daar noo/t^m spvt. van hebben /T|H| Ja maar met een le-ML ge maag is dat met zo] eenvoudig 'mmWÊf door WILLY VAN DER SIEEN f Pllll!lllllllllinill!lllllll!ll!!lll1l!!ll!l!!|||lll HET WIJDE LAND in de Noordoosthoek van het Friese gewest ligt in de winterdag als verlaten. De akkers van zware zeeklei wachten op de milde voorjaarswinden om de beloften voor een nieuwe rijke oogst zichv T'Z"gTm, fem" Anno 754: Bonifacius bij Dokkum door de Friezen vermoord. Via ons jaartallenboekje van Vaderlandse Geschiedenis komt het I bestaan van de Friese stad Dokkum l baar te maken. De Harpen met het kenmerk van welvarendheid, huizen groepen rond een stoer en ruig kerkje, dat op een terp gelegen de om geving beheerst, liggen half verstild onder zwiepende regenvlagen. Maar dat regengordijn kan zelfs de wijdheid van het land niet beknotten, want telkens weer duikt boven zo'n donker dorpssilhouet, dat de horizon breekt, een torentje met het typische zadeldak op. Zo komt men langs goed onderhouden, maar dikwijls smalle wegen in Dokkum, het regionale centrum van Nieuw Oostergoo, de Noordoosthoek van Friesland, Dokkum, de derde handelstad van Friesland, geweien zee- m il u x x LJt_LJts Aj, met de kerstening ban het Frtese ge haven, later agrarisch centrum, toen weer handelsstad. Een stedeke, dat west. zal in 1954 tandem worden een schatkamer is van prachtige geveltjes, die juweeltjes van grachten herdacht. En Dokkum, nu nog jaarm* flankeren. In Dokkum zien de eeuwen op de bezoeker neer die, geboeid, telkens weer meer schoon uit vervlogen eeuwen ontdekt. k pant jaartal als: 1296, Floris V door de edelen vermoord en 1600, Slag bij Nieuwpoort. ij I In 1954 zal het dus 1200 jaar geleden f zijn, dat de Angelsaksische kerkvorst, bisschop Bonifacius, met 52 van zijn metgezellen door heidense Friezen werd omgebracht. Er volgde een bloe- dige wraakneming van de Christen- Friezen op. Moord beantwoord met 1 moord. Deze gebeurtenis, zo nauw verweven jedevaartplaats voor duizenden rooms H katholieke gelovigen, zal eveneens zijn f= 1200-jarig besfaan herdenken. bloeiend verenigingsleven. Niet minder dan 30 buurtverenigingen binden vrijwel de ge hele bevolking. Zo was het ook mogelijk na de oorlog een lichtweek in te stellen, die in de avonduren het stadsschoon van Dokkum zeer fraai onderstreepte. Een ora toriumvereniging, toneel- en muziekclubs, enz. ontbreken evenmin. En het jaarlijkse concours hippique is een evenement. Voorts ontvangt Dokkum elk jaar in Juli duizenden bedevaartgangers, die rond de Bonifaciusbron, een kleine wel aan de rand van de stad, de dood van de kerkvorst herdenken. Dokkum zit niet stil en leeft niet in het verleden. Het heeft natuurlijk heel wat wensen, waarop het aanspraak meent te mogen maken in verband met zijn belang rijkheid voor het gewest. Voor een streek- tatiebureaux wordt steeds geijverd, niet in het minst door drs S. van Tuinen, die se dert 1946 burgemeester van Dokkum is en overal op de bres staat voor het stadje, waarvan hij sedert zijn tiende jaar inwo ner is. Dokkum is een protestants stadje, hetgeen zich weerspiegelt in de zetelver- van de ontzette heidenen de heilige eik van Donar te Grelsmar, een daad, die niet ziekenhuis, een leeszaal en enkele consul- nnlnBt _rn,„ ,nHrillr hu „prc^- delmg van de gemeenteraad, waar naast rhpr Srip'; ,,Li; 5 antl-revolutionnairen zitting hebben 2 Friese volk. nlge R.K. lid niet zo groot of men kruist er in lut tele minuten van Noord naar Zuid of van Oost naar West doorheen. Maar men kan er ook uren rondzwerven, als men oog heeft voor de si.hoonheid van de 16de en 17de eeuwse Bouwwerken. Dat is een groot bezit van Dokkum, een oude veste, nog De St Bonifacius-bron b\j Dokkum, de plaats waar, naat de overlevering wil, I Bonifacius in 754 werd vermoord. Op de achtergrond de St Bonifacius- kapel kiesdelerniet^haalde RK Staatsparty de dagTTjuniVan^t jaar 754, toen hijbU Kiesdeler niet naaide. een bron dicnt blj Dokkum verbleef, werd het kamp overvallen door een horde hei- nnnirnril/C dense Friezen. Een dolkstoot maakte een vuru/uiiud eind aan zijn lcvan Afon behoeft er niet een te twijfelen, dat dffloed°Ittwa?Cde'°wraak 1 in de tweede beift van de achtste christen?,,. Maar daarmede gevat in een gesloten ring van wallen en Sastions, maar na 1925 ook buiten deze van de 19de eeuw de economie danig deed wankelen. Met veel energie heeft Dokkum «W "XT omgegooid en zich weer op J - - - IUCII „Cl lUCi UIIIIVKWIU C" niv.1 ncoi "H gegroeid. D,e wallen dragen voor het me- de handel geworpen. De Dokkumer koop- rendeel fraat geboomte en alleen de 19de toonde dat hi) er was. 8cuw, die wel eens meer minachting toon de voor werkelijke schoonheid, heeft en kele gedeelten van deze wallen'ontluisterd door het geboomte te verwijderen en op een der bastions nota bene een gasfabriek te bbuwen Daar bleef het gelukkig bij De nieuwbouw van het stadje werd aange- van de Friese Christenen. Maar daarmede was de moord eeuw van Dokkum uit het Christendom in nlet uitgewist. Het stoffelijk overschot van wijde omtrek is gepredikt onder de Frie- Ronifacius eii ziin mettfezellen werd naar ernstige crisis in het midden zen. De Utrechtse bisschop Willebrord deed Duitsland vervoerd en in de kerk van dit reeds maar moest zich vanwege de Fulda vond Bonifacius een laatste rust- ernstige tegenstand, die hij ondervond, plaats. terugtrekken. Aanvankelijk hield hij ook de 36-jarige Benedictijner monnik Bonifacius en zijn drie metgezellen, die hij te Duur stede ontmoette, toen zij op weg naar Friesland waren, tegen. Bonifacius, apostel van de Duitsers en Friezen, zoals hij later werd genoemd, was Zo is het heden ten dage nog. Wel is het stadje in alle opzichten onbetwist re- gionaal centrum. Het heeft een bloeiende past bij de bestaande bebouwing, die in middenstand, maar daar 30 pCt van de be- vroeger eeuwen zijn ontstaan vond en die, volking van de handel lqjft. moeten de waar nodig, de kundjge restaurerende vleugels verder worden uitgeslagen. En hand vond als tijd en klimaat sterker ble- jat gebeurt ook. Dokkum telt niet minder ken dan het materiaal dan 40 grossiersbedrijven, die hun verbin- Dwalend door Dokkum wordt het oog dingen hebben niet alleen in de gehele telkens weer geboeid door de fraaie door- NoordoQsthoek van Nederland, maar tot kijkjes. Op het bruggetje van het Nauw bij ver in överijsel en de N.O -polder Het het Oosterbolwerk frappeert een praghtig telt tevens niet minder dan 120 streekver- grachtje in hoge mate de schilderachtig j>orgende bedrijen en 100 bedrijven die de door de reeksen oude hiiisjes. die daar plaatselijke verzorging op zich hebben ge- arEescnnKl aoor ae .eieursieiienae erva- als verdroomd staan en in het water weer- „omen Zestig bodediensten zorgen voor de r 7lS rü^B^ri^lnri- snieaelen Men komt voorbij het fraaie verbindineen. Deze betrekkelijk eenzijdige "et Joa_r Jü _lB°n'fa(liU8_-^ omstreeks 680 te Crediton in het Engelse bevindt zich een klein vijvertje dat gevoed graafschap Devonshire geboren. HU stamde wordt door een wel. Jn droge tUden staat uit een adeUijk Angel-Saksisch geslacht, hier alUjd nog water. De overlevering wil Toen hij 7 jaar was stond zijn vader hem dat bij deze bion de apostel der Duitsers toe de kloosterschool te Exeter te bezoe- en Friezen St Bonifacius werd vermoord, ken. Als Benedictijner monnik ging hij 0p een kaart uit de 16de eeuw komt deze naar Nirallng eh in 710 werd hij tot pries- bron voor. die in waterarme tijden Dok ter gewUd. kum alUjd van drinkwater voorzag en Bonifacius nwresseerde zich zeer voor eeuwenlang water leverde voor de berei- het Friese volk e»4ii 716 trok hij naar de ding van het beroemde Dokkumer bier. Elk lage landen met het «el het Chriatendom in Friesland te prediken. Zoals gezegd, Willebrord hield hem vanOiit plan terug, afgeschrikt door de teleurstellende erva- spiegelen. Men komt voorbij het Admiraliteitsgebouw, men ziet de Waag. die de Dokkumse oudheidkamer herbergt, de prachtige Renaissance-geveltjes bij het Raadhuis, dati een juweeltje van de Dok kumer schatkamer is. een voormalige stins idhuis, dati een jui ner schatkamer is, 1608 in de Jaren ie hand Éerestaure een grqfot bezit uit zame hand gerestaureerd en nu geworden tot een grqbt bezit van het stedeke De nauwe straatjes, het Grootdiep. de Zijl en ook de beide molens op de bolwerken, dat alles maakt Dokkum tot misschien wel het schoonste en vooral volledige beeld van een stadje van drie eeuwen geleden verbindingen. Deze betrekkelijk eenzijdige oriëntatie brengt natuurlijk zijn gevaren mee, temeer daar de nUverheid niet de sterkste troef van Dokkum is. Uitbreiding van de industrie is Dokkum dan ook wel kom en er is reeds een begin mee ge- Rome, voor de jonge priester zendt hem na enkele maai brord te Utrecht, die fpfm tot opvolger meekt rie^ Uprk- Dokkum Hoeveel iaren is niet meer na te gaan Het duikt voor het eerst op in de geschiedenis in het beruchte jaar 754, toen de Evangelieverkondiger Bonifa cius er werd vermoord Dokkum moei t°cn een dorpje zijn geweest. Kort daarna werd er een terp opgeworpen, een feit, dat op schrift werd vastgelegd en bewaard is ge bleven. Er werden toen in Dokkum ze kere bestuursfuncties uitgeoefend door de 1938—1941 met zorg- mRakt Een van de oudste industrieën is een 110 jaar tellende suikerwerkfabriek. De be kende ulevellen met de rijmpjes komen uit Dokkum. Een exportslachterijtwee zui- jie bgjangrijke grafische bedrijven en egfj grasdroBewj^maken met enkele kleine fabriekjes hel potentieel van Dokkum uit. EenNyeuwM vestiging,/die belangrijk geacht kwam n/ de oorlog tot stand, toen een fabriek f an landbouwmachines en wielen werd opgericht, die als een goede start "oe,vef' wordt fcfcschouwd voor het opbouwen van Het duikt voor het eerst op groTere indugtrlëie krAht. Een vlan de sterkste pijiers, waarop het bestaan/van Dokkum als regionaal centrum rust, j4 het onderwijs. Naast de nodige 2a- acholen bezit het stadje eerf-.B.L.O.- 1, een werkplaats voor Inval/en, een kschool, een lyceum, een dmbachts- MHÏV Havondnijverheidsscjhool, een randbouwwintersehool en twee Ihuishoud- grafelijke ambtenaar van de Frankische Jcholen i machthebbers. Wanneer Dokkum stadsrechten verkreei waet men niet. In tegenstelling met de landse en Vlaamse steden is van de mL Friese steden niet bekend wanneer zij stad werden verhaven. Uit een oorkonde uit de 13de eeuw dat er toen een stadsbestuur was. In de 11de eeuw was Dokkum reed belangrijk handelscentrum. De stad een zee-arm, die verbinding gaf Noordzee, toen ook wel Friese Z< ten En hoe ver de verbindingen blijkt uit het feit. dat in Polen dinavië te Dokkum geslagen m gevonden. Een dorpje van vlssel en landbouwers was reeds vroeg' tere dingen geroepen. B Tot in de 19dè eeuw dreef Dokkum handel. Tot het begin van de I8de was de Zijl, die voor het Raadhuis is ge legen. zeesluis. De zee kwam tot voor de stad. Later wérden de Nieuwe Zijlen ge graven. toen de inham, het Dokkumer Grootdiep dichtslibde. Alleen door de nauwe geul kon men de open zee bereiken. De •péns ging winnen op de zee. Telkens Werd meer land ingepolderd, in 1729 kwamen de nieuwe sluizen gereed en hiermede was de zee-arm binnenwater ge worden, een geul, die voor de scheepvaart werd verbeterd en nu nog het groot scheeps binnenvaarwater is tussen Leeu warden, Dokkum en de Lauwerszee. Die Nieuwe Zijlen zijn nog heden ten dage een belangrijkste waterwerken van Fries land. Toen de zeenandel begon te tanen, werd het stadje een belangrijk agrarisch centrum De eeuwen mogen dan in Dokkum op de bezoeker neerzien, het^ is geen dood^tadje arbeidzaam bezit het Nijvei —.esseert. Hij 'en naar Wille- voor Fedde Schurer de tekst schrijft en i.B. Smild de muziek componeert, wenst, maar Bonifacius/smeekt dé5 kerk- In een der kerken zal een herdenkings- vorst hem niet aan UtrAcht te binden. Hij plechtigheid worden gehouden en er zal wil het Evangelie prediken onder de hei- een oratorium worden uitgevoerd, denen. Hij trekt naar Hfessen en wordt in In aansluiting hierop zal Dokkum zijn 722 naar Rome ontboden, waar de paus 1200-jarig bestaan herdenken. Er zijn plan- hem tot bisschop wjjtft.. nen voor een grote tentooristelling van Terug in Hessen/neemt hij het zending*- historische- en kerkschatten. Dit alles zal werk weer op. Bonifacius is een dapper ln het midden van het volgende jaar ge- idus'triee! man' velt een b^1 voor °**n schi«den. J]EN eeuw geleden ontdekte de Engelse geleerde dr John Snow, dat cholera veelal ontstaat, waar het drinkwater onzuiver is. Sedertdien is het een der elementaire programmapunten geweest van de volksgezond- heidspolitiek te zoggen voor goed gereinigd drinkwater. Toch zijn er, ruim honderd jaren na dr Snow's opzienbare ontdekking, nog vele gebie den, waar de drinkwatervoorziening niet in orde is en waar, bijgevolg, de besmettelijke ziekten, die door water worden verspreid, een hoge tol aan mensenlevens eisen. P'GYPTE, van oudsher ver- •*-Jmaard om zijn „Tien Plagen", is één der landen, waar de drinkwatervoorzie ning nog wel het één en ander te wensen overlaat. Behalve de cholera heersen daar dan ook vrijwel perma nent twee andere kwalen, de bilhargia en de typhus. Dat di< zo is, komt, omdat grote delen van het land voor hun drinkwater afhankelijk zijn van de Nijl. De Egyptische boer baadt in het Nijiwater, hij drinkt het. hij leidt het door sloten en kanalen naar zijn akkersen inderdaad is het Nijiwater een bron van vruchtbaarheid voor zijn land. Zonder Nijiwater zou de landbouw in Egypte slechts op kleine schaal mo gelijk zijn, maar niettemin is het Nijiwater niet uit sluitend een zegen. Onder omstandigheden, die voor mensen, gewend aan goed drinkwater, dagelijks welhaast noodlottig zouden worden, leeft de Egyptische plattelandsbevolking nu al sedert eeuwen. Voortdurend is zij blootgesteld aan het gevaar, met bilharzia besmet te worden, met een geleide lijk verzwakkende ziekte, die door kleine, in het water zwevende tot de platwormen behorende wezentjes wordt veioorzaakt. Naar schatting zijn twaalf millioen van de ongeveer twintig millioen Egyptenaren besmet met bilharzia en er zijn streken, waar 80 der bevolking ge ïnfecteerd is. Juiste cijfers omtrent de veelvuldigheid van typhus zijn niet te geven, maar recen te onderzoekingen brachten aan het licht, dat deze ziekte in Egypte heel wat meer voorkomt dan men tot voor kort ver moedde. Zowel de bilharsia als de typhus itjn endemische siekten. dat wil zeggen, z(j komen voortdurend voor. De cholera draagt echter een epidemisch karakter. Nog slechts enige jaren geleden woedde er een hevige cholera-epidemie in het land van de Nijl. Blijkens een in 1947 door het Egyptische ministerie van Volksgezondheid afgegeven verklaring waren in de periode van September (toen de ziekte zich begon te manifesteren) tot December (toen hij verdween) ongeveer 20.000 gevallen van cholera geregistreerd, waarvan 10.261 met dodelijke afloop De niet aangemelde ge vallen werden uiteraard in deze statistische opgave niet verwerkt. Maar tienduizend doden in vier maanden tijds is geen kleinigheid HET IS IN DE LOOP der jaren mogelijk geworden al deze kwalen met genees middelen te bestrijden. Veel tijd en geld zijn aan onderzoekingen te dezer zake be steed. De bilharzia bij voorbeeld heeft men thans onder de knie, dat wil zeggen, iemand, die lijdt aan de ziekte, kan ge nezen worden. De laboratoria voor Tropi sche Geneeskunde te Londen en andere medische centra hebben op dit gebied baanbrekend en voortreffelijk werk ver richt Maar helaas is het zo, dat na ee*n genezing fiaar al te vaak een nieuwe be smetting optreedt. Nieuwe geneesmiddelen rijn dan ook geen blijvende oplossing op grote schaal. Om daartoe te geraken, is het nodig, de ziekten aan de bron (in de letterlijke zin des woords aan te pakken. Een waarlijk algehele en olijvende genezing is slechts te vinden door de toepassing van elemen taire hygiënische voorzorgsmaatregelen. De basis van gemeenschaps- en persoonlijke hygiëne is een voldoende hoeveelheid zui ver waterEn de drie plagen van het hedendaagse Egypte komen alle drie voort uit het tekort aan zuiver water. Met deze wetenschap voor ogen was het niet moei lijk, in theorie vaat te'stellen, hoe het Egyptische volk: van zijn Drie Plagen kon worden verlost. dig. Toch kon er in 1946 een begin worden gemaakt met die oploising. Dat kwam zo. In 1940, kort na het uitbreken van de tweede wereldoorlog, waren tal van mark ten voor Egyptische katoen (Egypte's voor naamste exportproduct gesloten. De voor uitzichten voor de Egyptische katoenbouw waren somber. En hierdoor zag het er ook met de welvaart van net volk weinig gun stig uit De Britse regering deed toen het aanbod, alle Egyptische katoen en katoen zaad van de oogst 1940 te kopen tegen vast gestelde prijzen Deze regeling was zowel voor de Egyptenaren als voor de Britten Egyptische vrouwen tappen zuiver water uit de primitieve waterleiding succesvol en lonend, vormden de Britse en ringen vervolgens foor de oogst 1941 le Egyptische rege- Joint Buying Commission". Deze commissie bleef enige jaren bestaan. De tota zowat tachtig millioen partijen kreeg van dit zij kwamen voorts over e winsten beliepen gulden. Elk der bedrag de helft en rèen, dat elk hunner de helft van zijn^ aandtjel zou beschikbaar :he volk. stellen voor het Egyptis Wat de Egyrtische plattelandsbevolking meer dan wat <raik nodig had, was eei hooriyke drinkwatervooi sloot men, de veertig guldens" voor dat doel werd begonnen met de grote drinkwaterplan. i be- torziening. Ergo be- millioen „katoen- te besteden. In 1946 Uitvoering van het T")JT PROJECT is veelojnvattend en groots opgezet. Op sommige plaatsen werden Artesische bronnen geslagen. Elders wer den drinkwaterinstallatieb gebouwd, waarin het (Nijl)water gezuiverd en gefiltreerd wordt en vervolgens opgepompt door wa terleidingen naar de derpen. Slaagt men er in, de plannen alle uit te voeren, dan Egypte- van een overvloe- nalaat grote indruk te maken. Hij verste vigt de Christelijke kerk in de Duitse lan den: Thiirlngen, Hessen en het land der Franken. In 744 sticht hij de abdij te Fulda en trekt dan naar Mainz. Maar de Angel-Saksische bisschop, nu reeds een oud man geworden, heeft nog steeds één onvervulde wens: het bekeren LA. en i V.V.D. raadslid. Hst L?,r7"»"vbij ar vale XX'.» iL'r "f i Zijn volgelingen deel- Bij Dokkum, nu gelegen in het proces siepark, waai in 1934 in Romaanse stijl de St Bonifaciuskapel werd opgericht, jaar in Juli komen hier duizenden R.K. gelovigen bijeen' om de dood van Bonifa cius te herdenken. Het zal op deze plaats zijn de kapel is half overdekt en vormt een zeer gunstig gelegen dpenluchttheater waar paus Gregoriusj II zich zeer dat Dokkum de marteldood van Boni- facius zal herdenken met een spel, waar- zullen tegen 1957 ruim elf millioen I naren in het genot zijn i dige hoeveelheid zuiver water. Behalve voor drinkwater zorgt het pro ject ook nog voor andere dingen om het infectie-gevaar te verkleinen. De huisvrou wen en boerinnen krijgen „collectieve was tobben", dat wil zeggen grote bakken of vijvers, waarin zij klerjen, groenten en gebruiksvoorwerpen kunnen wassen, spoe len en afwassen. Op sommige plaatsen zijn reeds openbare badplaatsen aangelegd. Al deze installaties zijn zo opgesteld (aan de buitenkant der dorpen), dat het besmet tingsgevaar van buiten so klein mogelijk is gehouden. Groot is de populariteit, die de drink water- en andere „walerplaninstallaties" genieten. De resultaten fmerkbaar in een verbetering der volksgezondheid) van deze Anglo-Egyptische simentverking overtrof fen de verwachtingen I verre. Honderd duizenden boeren scheppen niet langer hun water uit sloten of kanalen, doch tap pen het in zuivere en onbesmette vorm uit pompen en kranen. Zelfs het eeuwenoude bijgeloof, dat de wateren van de Njjl niet slechts de akkers, maar ook de mensen vruchtbaar maken, is bezig uit te sterven. De Nijl moge dan misschien het geboorte tal van zuigelingen doen stijgen, zeker is echter, dat zuiver water de zuigelingen kan helpen, op te groeien tot krachtige, ge zonde mannen en vrouwen, die in het Nijldal de vreugden dek levens kunnen genieten. ZUIVER WATER kost echter geld en daarom was de practische oplossing van het Drie Plagen-Probleem niet zo eenvou- VAN Friesland is veel t^ vertellen en ln de royaal opgezette ujtgave „Friesland, toen. nu en straks" vertélt Friesland van zichzelf. Een groot aantal bijdragen van zeer bevoegde auteurs geeft dii boek in alle op zichten gewicht. Er is bijna geen aspect van het Friese leven, van de Fifiese bodem, land aanwinning en de ontginriing tot de Friese literatuur, muziek en schilderkunst, of het vindt in dit lijvig boek zijn weerslag. In dit veelkleurige boek ontwaart de be langstellende lezer een kaleidoscopisch beeld van een in alle opzichten belangrijke provincie, waar niet allee i de zuivelindus trie tot ongekende bloei is gebracht, maar waar ook een eigen geestelijk leven heerst, dat zich afépeelt op een belperkt maar onge meen vruchtbaar taalgebied. Als propagan dageschrift voor de Friejw cultuur heeft deze „rondblik" waarde. En tevens is het een getuigenis van de dranjg naar industrali- satie in Friesland. Dat blijkt uit de adver tenties van de vele gemeenten, die in een nogal eenstemmig koor de industriëlen uit nodigen zich op haar grondgebied te ves tigen. De uitgave wordt ingeleid door een kloek stuk van de Commissaris dér Koningin in de provincie Friesland. Zij wordt verlucht door een groot aantal foto's, I waaronder zeer fraaie. Het Algerpeen Pubjiciteitskantoor te Leeuwarden heeft deze ree^ bijdragen over landbouw, nijverheid, toerisme, cultqur. sport en wetenschappen met een commissie van redactie tot een fraai geheel saamge- voegd en uitgegeven. St Bonifacius, apostel der Duitsers en Friezen Buitenlandse bezoekers kochten Indertijd gretig alle horloges op, welke op een ten toonstelling te Genève prijkten, bekwame vaklieden uit Genève emigreerden boven dien naar Engeland en brachten daar de industrie. Maar ondanks eigen productie is Engeland eén der belangrijkste afnemers van Zwitserland gebleven. De Zwitserse horlogemakers trokken de wijde wereld in en in de zeventiende en $e achttiende eeuw telden zij zelfs Hindoe-prinsen onder hun clientele. In 1867 vervaardigde een horlogemaker t La Chaux-de-Fonds Courvoisier ge- klein genoeg was om een geheel nieuwe naam te krijgen. Men schrijft naamd. voor de Gaikwar van Baroda een TT J lAttnt A TC tn XT U 1 ij J i horloge (versierd met 51 robijnen) in een Peter Henlein, die van 1480 tot 1542 in Neurenberg leefde, de uitvinding kast. welke rijk met diamanten bezet was. van het zakhorloge toe. Dit waren echter zulke zware, onhandige appa- plt"nieke. ?tuk koj?tte Tde Gaikwar hon- i AA- i derdduizend francs. Een Jezuïetenpater nam ratèn, dat men ze mqt iQ.de zak kon dragen, madr aan een ketting om de in l600 voor de aardigheid een paar kiok- hals of aan eern gordel hing. Men noemde deze dingen ..Neurenberger ken mee naar Peking in de achttiende v u i u i :i eeuw bestelden de Chinezen graag twee eieren' en benutte ze eveneens als boksbeugels tegen struikrovers! horloges, die bij eikaar hoorden. J^IEMANt) WEET wie het eerste horloge gemaakt heeft. Het heeft zich langzamerhand ontwikkeld uit de klok. Iemand vond de veer uit, waar door de slingergewichten overbodig werden. Zo ontstond een klok die op Jn lgfl? vervaardig( tafel kon liggen. Omstreeks 1510 vervaardigde men een uurwerk, dat uit"La cha^-de-Fo „bouwde", bestemd voor Marie Antoinette, die echter nooit haar rekening van 30 000 francs betaalde. Genève ait in het Jura-gebergte benoorden het meer van Neufchfttel. De eerste horloge Tegen het einde van de zestiende eeuw begonnen de Hugenoten in de omgeving van Genève horloges te fabriceren. Het oudst bekende horloge werd door Martin Duboule vervaardigd en had de vorm van maker in dle buurt WM «n Jonge slote- een tlenpuntige ster. Dit antieke atuk be- maker. Daniel Jean Richard genaamd, die vindt zich in het museum van Cluny te horloge van een reisiger in één dag Parijs. Andere horloges uit die eerste perio- repareerde en er na anderhalf jaar soe- vorm van tulpenbladeren, ken en knuUelen een voor zichzelf wist te maken. In 1715 vestigde hij sich te Le Locle, waar h(j zjjn broers en zoons *t)n men te Genève „kalender- nieuwe ambacht leerde. Al gauw vervaar- Het is algemeen bekend, dat digde de hele buurt horleges. Le Lecle. keizerin Joséphine een horloge aan haar La Chaux-de-Fonds en Bienne vormen nog Het nieuwste nieuwtje ontsproten aan het brein van de Zwitserse hor logemakers is een floto-electrische klok, die 24 uur achtereen kan lopen als ze één uur lang aa|n het licht is blootgesteld, kunstlicht! of zonlicht, direct of indirect. Vier éren van mid delmatig licht zijn volaoende om de veer geheel op te winden. Plaatst mén de klok daarna in het! donker, dan duurt het vier dagen tptdat de veer geheel afgelopen is. Daar de veer van de klok nagenoeg steeds geheel gespannen is men loopt met dit kleinood toch niet als maar heen en weer van lichte naar pikdonkere kamers loèpt zij met des te groter nauwkeurigheid. Achter de drie 1 uitjes in de voet van het klokje bevinden zich de foto- electrische cellen, die het invallende licht omzetten in eet stroompje. Daar deze c geschakeld zijn, kan dat heel zwak Hen in serie stroompje een motortje van 45 gram, dat via een ingewikkeld overbrengin de veer opwindt, aan gsmechanisme ïrijven. Na het armbandhorloge van keizerin De horlo„-industrle ontwikkelde rich van j„,éphtae hoorde men tot 1 m niet meer Ihadden I honden, doodshoofden, duiven en nog veel meer. Reeds ln de zeventiende eeuw ver-| vaardigde f horloges". keizerin armband droeg en dat de Zwitser** uit vinder Breguet aen automatisch horlof* alttfd indui het middelpunt lustrle. over dit type spreken. In dat jaar leverde een horlogefirraa uit La Chaux-de-Fonds er een aantal aan de Duitse marine. Men trachtte deze horlogez bovendien ook naar Amerika te verkopen, maar de proefzen ding kwam terug met de opmerking: „onhandig". In 19*4 waren polshoriogez nog steeds niet op de markt verschenen, maar tijdens de eerate wereldoorlog werden se populsir. Thans is M pCt vsn alle Zwitserse horloges van dit type. van de horloge- Een polshorloge bestaat uit 160 onder delen en ondergaat 1650 bewerkingen. Dul ls de veer geheel opgewonden, dan wordt het motortje auto schakeld. zend gereedschappen worden hiervoor ge bruikt. van een schroevendraaier af. die zulke kleine schroefjes l»ewerkt, dat er 50.000 in een vingerhoed gaan, tot een machine, die de afmetinj heeft van een kleine locomotief, waarmee men, tot een duizendste millimeter nauwkeurig, metingen kan verrichten. Ondanks deze technische wonderen ts de Zwitserse horloge-industrie een handwerk gebleven. Het is de ervaren vakmari, die het massa product vervaardigt, dat zo nauwkeurig is, dat de absolute tijd benadert. De Zwit sers zijn er zich echter terjiege van bewust, dat zij hun produet steejds beter steeds mooier, steeds accurater I moeten maken, willen zij de eerste plaats op dit gebied in d* wereld behouden.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1953 | | pagina 4