jflSSilSitiSI
Maximiliaan
Maria
Sierbrulcraghtwagencaravaan dook
in historische en verkeersperikelen
s&rss: z.?i.,G;".r.;c:.ur«En w""" h-dd- - -«
Nieuw Russisch protest
bij de Ver. Staten
Warme kleuren en klanken in
de Grote of St Janskerk
Afstammelingen van praehistorisch
Indianenvolk maken bizarre poppen
Bredase waardin op een
zeeroversschip
pk
Schoonhovens raad wil spoedig
badhuis laten bouwen
Goudawat ben je mooioud en... moeilijk
Oudheidkundige kring „Die Goude"
gaf tachtig „poirters" een
lezierige avond
Over de heirbaan van
het ijseren paerd
Oirconde
GOUD
ZILVER
HORLOGES
C.C.dt» VOOYS
ISotf leesboekjes uit 1908
Binnenkort tweede
gymnastieklokaal
■t
Spaanse zevental
naar Gouda
Tegen neerschieten van
transportvliegtuig
Landbouw op Schiphol
Een gelukkig huwelijk:
parel der eenheid
Hopi-kinderen geloven in Kachina's
de onze in Sinterklaas,...
^oals
De kinderen
Kachina
Plechtigheden
Er was eens'een meisje loos....
N°,
DE
en
Bewaarster van
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1053
Advertentie)
(Van onze *ierbrulcrach|wag«nrijd«ra).
]yjET EEN BLOEM IN HUN KNOOPSGAT «n St «on ia hujMrt hebben Meleisej...1
op z(jn programma. En met ere, want dese Vrijdagavond is voor velen de ...si.
geworden in deze feestweek. Tachtig sierbrulcraghtwagonrüdera stortten zich in het^oto
avontuur, met zijn veie geschiedkundige voetangel, en verteer, klemme n
vlot 1,»„ ,11. hindernissen hoon. er w.ren erd'. .JZZl „T T
gleed Kort en goed, het team JahaaiJ-Maaakant kwam ais beste over de eind.treeo en
,.So rap Ghijlieden vanweghe een vooraen-
staend pijpmaeker een contróle-kaart hebt
verkreghen, bestijght Gh\jl. Uw goede
waeghen en beghevet UI. tonder draelen naer
de plaetse ten Oosten van ..De Spil" leggen
de. doch Ridders, daarbij opgepast so Ghij
toch flux ende cloeckmoedig de heirbaan
van het ijseren paerd suit hebben over te
steken".
Daar stonden we dan om halfacht aan het
eind van de Joubertstraat. met die vreemde
opdracht in de hand bij het portier van ónze,
op het laatste nippertje toch nog „goede
wagen" De eigen wagen had het even voor
de grote tour laten afweten, maar een be
vriende „poorter" schoot onmiddellijk toe.
Negen-tien-uur-een-en-veertig (het enige
moderne woord van de avond) ging het polo-
scheidsrechtersvlaggetje omnoog en daar
ging de craghtwagen. In de richting van
de overweg in de Zwarteweg. Dat was zo
uitgedokterd, want daar vind je anders het
„ijseren paerd op de heirbaan". Maar die
piek ten Oosten van De Spil liggende, daar
zat het addertje onder het graa.
Bij De Spil aan de Graaf Florisweg werd
gestopt. Zover waren we al gekomen. Maar
geen contröle of niets te zien. Nu was er
even verder sprake van „Ruymsight". Er
werd gedacht aap een café in Reeuwijk. De
telefoonboeken werden er op nageslagen,
maar Reeuwijk heeft wel café's, maar geen
Ruymaighten. We vroegen de dame in de
herherg nog veel meer, maar het enige ant
woord luidde:
Zijn de heren van de recherche?
En wat was nu die plek ten Oosten? Wel,
het wachthuisje op het Graaf Florisplein bij
de Bodegraafsestraatweg. Daar werden de
eerste vragen afgevuurd.
Hier ia een verkeersbord, maar wat
ontbreekt er aan? Dat was lastig, 't Was het
locomotiefje in de roodomrande driehoek,
er zaten vier rode streepjes op de paal.
't Orgel van Huurman
Hierin gereusseert zijnde vaert dan met
goeden couragie vroolijck langt 't orgel van
eenen Huurman naar 't Huys met naeme
Ruymsight. Aldaer deelt men stempels uyt
en vraegt men vreemde saecken".
Het orgel van Huurman en huize Ruim
zicht? Dat waren die eerste minuten maar
vreemde begrippen. „Huurman, ja, dat was
de voorganger van de gebr. Tom met het
orgel. Er is een paar jaar geleden nog eens
sprake van geweest, toen op het Stations
pleinstop. Dat ia het. Het standbeeld
van de gefbr. Crabeth De craghtwagen liep
wat hij lopen kon. 't Was raak geschoten.
Maar nu Ruimzicht. In Reeuwijk was het in
elk geval niet. In het grote park misschien?
Ja, er kwamen wat genummerde auto's uit.
Dus
Mijnheer, vroegen we aan een bewoner,
Is hier ergens Huize Ruimzicht.
Beslist niet. Ik woon hier al twintig
Jaar en ik heb er nog nooit van gehoord.
Tien meter verder stond zijn echtgenote-
En met de gedachte, „je kunt nooit weten"
klonk het voor de tweede maal in het Van
Bergen IJzendoompark
Weet U huize Ruimzicht.
Jawel, daar schuin over
Daar stond in de vestibule, een tafeltje en
daaraan zaten twee personen, een heer en
een dame. De heer vroeg hoe breed de plaats
Voor een craghtwagenbestuurder moest zijn
«n hoe breed een naastzittende. We kek eft
alkaar eens aan en schatten:
Zestig en veertig centimeter breed.
Maar toen kwam het De vriendelijke
Jongedame zei: „Ik moet direct naar het
station. Kan ik even met U mee, ik kom
wel even op echoot zitten". En toen de aan
voerder had gezegd, „kom maar op kind",
telde zij meteen: „O, het is al droog, ik
loop wel". Maar 'n potlood zette geen winst
punt op het papier. Brigadier Schaap van
de verkeerspolitie lachte. Hij weet wel beter.
In een auto mag je niemand op schoot
nemen
Hij start de motor, we blijven fijn
achter hem, zeide de wagendrijver. Maar
meneer Schaap legde rustig de handen over
het stuur en had. zolang wij op hem wacht
ten, geen haast om weg te komen.
en op de toonbank stonden een fles jenever
en wat flesjes cola. De keus viel op het
laatste natuurlijk en dat was maar goed.
want anders had het de wagenvoerder heel
wat strafpunten gekost, zoals er toch nog
vijf zondaars waren
Natuurlijk krijgen we een stempel op
het hofje, rechttegenover Elk huisje werd
binnengedrongen en we zagen oude moeder
tjes en geraniums voor de ramen, maar geen
contrölepost. Achter een deur stond een
agent, weer met een lijst en hij schreef weer
het nummer op.
Hup, in de wagen, naar de Molenwerf.
Het „vermaerde Willem Vroesenhuys". Of
we daar maar van wilden zeggen welke
spreuk er buiten op de gevel staat
De aanvoerder moest het woord doen.
Het is Latijn, zeide hij en dat was
goed, maar wèt- stond er.
Sparta is toch geen landskampioen
kunnen worden, hielp de wagenvoerder
hulpvaardig, 't Was sneu voor hem, maar het
was niet duidelijk genoeg om er „Spartam
Nacti" van te maken. „En van welke stijl
is het Weeshuis?" We zelden iets met „neo"
er in. Misschien was het wel goed. Maar
dat het gebouw een trapgevel had, wisten
we zeer beslist zeker.
„Papieren a.u.b."
Ghijlieden spoedt Utèlfs over de catha-
ryne brugge naar het huys mn een bekend
letter-constenaar. beoefenaa. der schilder-
conste en seffens bedreven in de Godtge-
keertheijt gaet binnen en vergaart U een
teijcken voor Uwe presentie. Verlaet alsnu
de Stad, de Hollantse IJatel kruysende, en
vaert op Haestrecht aen. Ay houdt in dit
vleck eens everf stille ghedenckt het voor
geslacht. Sa! staet bij 't Huys te Vliet".
De Catharijnebrug, die is vast bij De
Wijk. In de wagen, rrrt, de Molenwerf door
naar de Wijk. O strop: „St Jansbrug".
Ik weet het, juichte een stem. Het Is
het bruggetje in de Molenwerf zelf. Hoera,
per ongeluk eert hindernis genomen. Bijna
alle deelnemers kwamen door goed geluk
langs deze hinderpaal. En het huis van die
„Letterconstenaer"? Natuurlijk het woon
huis van Coomhert aan de Oosthaven.
Wanneer leefde Coomhert ongeveer?
We rekenden, haalden Vondel en Cats er bij
en kwamen op ongeveer 1625. En waar hij-
begraven ligt wisten we ook. In de St Jans
kerk. Mssr stiekem was een controleur nanr
Huyden, den Sisten July 1953 ver-
ilaeren ende confirmeeren Gecommit
teerden der Poirters van der Goude dat
in de voorsz. stede alderhnn l waeghens,
niet door paerden, muylcn ofte ossen
voortgetrocken. sich en hebben voort
beiooghen, welcker voerders hunluyder
voerdersconste treffelijck hebben be-
wesen te sijn, mitsgaders van hunluy
der heemcennisse. verstaat ende cloeck-'
moedhigheit deden blijcken
Also ist dat Gecommitteerden voorsz.
te rade sijn geworden eUTWebben ge-
Consenteert gelijk worde peconsenteert
ende geapprobeert mitsdesen dut aen
voorsz. waeghenvoerders ende IvynUe-
der aenvoerders dees oirconde ter sake
als voorschreven wordt verleent, heb
bende zij zich vertoont te zijn.
Heere in den verckeere
Ende beseghlen dees oirconde met
hunI. handteijcken. In der Goude ten
tijde als hogher gemeld.
Markt fi
Gevonden voorwerpen
Tassen; ceintuurs; zwart kinderschoentje;
ballpoint; vulpen; schakelarmbanden; pa
rel armband; zilveren armband; lap zwarte
zijde; schort; kindersokjes; geld. sleutels;
portemonnaies; bal; kinderschopje, leefnet
met twee simmen; zakje met lint, zwarte
par&pluie; puntenslijper; speelgoedaapje;
butagasflesen; passer in etui.
Broedermoord
Het Westberlynse anti -communistische in
lichtingenbureau West meldt, dat de veer
tienjarige Oost-Duitser George Aricke. uit
Mühlhausen in Thvlringen, die een functie
bekleedt in de communistische jeugdorgani
satie in de Sowjet-zone, zijn zestienjarige
broeder met een bijl heeft vermóórd Zijn
motief was: „Mijn met fascistische neigin
gen behepte broer heeft mij uitgedaagd,
mij een dienaar van de Russen te noemen
De jeugdige moordenaar is, op last van de
(communistische) Vrije Duitse Jeugdbewe
ging, in arrest gesteld.
cost Ghij dit plecksken vinden. Ghij
soeckt alsnu de reghte weghe door een
straet, geheeten naer een teer bekend per-
sonagie, die geschied-boecken schreef over
de Stede van der Goude. waernae het eynde
komt in sught: soeckt onverveerd de. Wal-
vlsfonteijn ende meldt UI. in de Beurs-
klock".
De weg wees zich van zelf. In de Burg.
Martensstraat werd stil gehouden voor een
garage, waar een vriendelijke dame dns
graag het firmaetempel wilde geven, maar
daarom ging het niet. „Het was dichter bij
de Klaver" Het moest het pompstation
zijn. Daar werd het reservewiel voor de dag
gehaald. En ja, die geschiedschrijver, dat
moest óf Lange van Wijngaarden óf Walvis
zijn en daar de eerste straat het dichtst in
de buurt lag. viel dfiarop de keus. Over
Goudas „bergen van de eerste catagorie"
buiten gegaan om te zien of de handrem op hobbelde de wagen door de straat naar de
onze wagen stond, 't Werd een dikke straf- j Karnemelksloot. waar een andere
(Van onze correspondent
SCHOONHOVEN De gemeenteraad
heeft Vrijdagavond onder voorzitterschap
van burgemeester J. Aten vergaderd. In z'n
openingswoord deelde de voorzitter mede.
dat wethouder W ^Groenen (K.V.P.), die
momenteel in een sanatorium verpleegd
wordt, in de nieuVe raad geen zitting zal
nemen. Oorspronkelijk dacht hij spoedig
deze instelling te kunnen verlaten, zodat hij
in September weer deel zou kunnen uitma
ken vap de raad Dit blijkt échter niet.mo-|
gelijk In zijn plaats komt thans de heer A.
L. Ponsioen in de raad
Bij de Urfrijke ingekomen stukken ver
heugde het de voorzitter mededeling te kun
nen doen. dat van Gedeputeerde Staten be
richt is ontvangen, dat de gemeente een
extra bouwvolume voor 25 woningen is toe-i
gewezen.
De raad besloot een crediet toe te staan
van 4310 aan de openbare lagere school.
Op deze school werd nog gebruik gemaakt
deze vërhogmg
De lantaerne Anno 1780
Siet toe. dat Ghij dan 't Rabat vindt niet
vrrsuymende te rijden door de straht dt-
tgelcker naeme de gedachtenisse ipacker
houdt aan een dapper crijghtman uyt de
8C-)aerlghe oorlogh, alomme bekend te
Goudq. en te Oudewater, omdan gaende over
de Pottersbrugge ay, schraept Uw droghe
keelen lafenis te vinden in de Lantaerne
Anno 1788. Aanschouw voirts 't Cincgencf.
breydelt Uw easent ros ende houdt het
seffens stille, nu U op 't kortst naer het
vermaerde Wtllem Vroesenhuys. Ghij en
treedt voorsz. huys binnen en tuit alsdan
wel mercken al wat U daer en overcomt.
Verdaeght standvastigh an scherpelijck van
•innen 't mogelijck tempeest van vroegen
V erentfeste riddets en doirlughtlge jock-
r rouw en, doir poirters of polrtereuen ge
daan.
Dat was wat. Dat Rabat ging nog en toen
we daar waren waa de Potterabrug naar de
Gouwe ook zo ge-bonden. Maar die krijgs
man. Al gauw kom Je ln die buurt op Prine
Hendrik(straat) of Jan Phiüpafwog). Maar
't lag er dik bovenop, dat deze atraten het
niet konden zijn.
De heb het. klonk het achter uit de
wagen. De Van Swietenatraat. Het klonk
hoopvol en dear er op de hoek van die etraat
een agent atond te kijken of we netjea bij
het op de hoek gepUatate «topbord halt
hielden, waren we zeker van het goede punt.
Maar die „Lantaerne Anno 1788". Natuurlijk
Jcijk je dan uit naar een cafeetje, maar laat
het nu een gewone alijterij aan de Nieuwe
Haven zijn. „Wat of we wilden drinken",
punt.
Vlug, Gouda uit naar Haastrecht. Ho. ho.
heren, niet-ze vlug, beduidde de verkeers
politie. „Uw papieren alstublieft" Wat deze
man niet te horen heeft gekregen.
Ook dat nog. Ik heb niet» bij me.
behalve mijn rijbewijs. Je bent lastig van
avond. Dat dacht ik wel, opk dat nog
Huis te Vliet. Dat is natuurlijk het museum
Bisdom van Vliet, dachten we. De «ier-
craghtwagen werd netjes de bepaalde af
stand uit de hoek gezet, je wordt voorzich
tig met zo'n tocht
De huisbewaarster van het museum heeft
nog nooit op een avond zoveel maal voor
niets naar de bel gelopen. Iedereen belde
maar aan, maar het was heus ergens anders,
't Was een boerderij, tegeh Oudewater aan.
Ergens in een weide staat een overblijfsel
van een oud klooater, het is een groot brok
steen. En daar moest de caravaan zijn. Maar
voor we er waren, was er al een hele boe
renfamilie aan te paa gekomen. Klaas wist
het niet precies maar zou het wel aan Teun
vragen. Maar deze zei, dat Margje het wel
zou weten.
Op de weegschaal
"t Werd tijd om de lichten aan te srteken.
En met stralende lichten toeterden we Oude
water binnen, naar de Hekaeirwaag op zoek.
Want dat was uit de opdracht wel duidelijk.
„Rijdt maer weer voort op 't Stedeken
Kijfhoek aan". Vraegt ter marckte naar den
Stadsdienaer, dat hij V 't stempel gheve. Het
tij met schaemt vervult vanweghe Uw pro-
portien, danwel verheught van «innen uit
kraghte van Uw gratie, tijght nu naer
Goverwelle, aenmtrckt de schandpael daer
en laet U t ipaermerck gheven".
't Was allemaal glashelder. Er werd een
wedren gehouden (eigenlijk een strafpunt
verdiend -- Radactie) mat de Inzittenden van
een andere wagen en in de heksenwaag
stonden we twee tellen later op de weeg
schaal. De bronzen klokkentonen jubelden
om negen uur over de IJaselstad uit, dat
gewogen en ln orde had bevonden. Twee
stuiven kostte hat „certificaat van weging
in der stede wage te Oudewster". Nssr
Goverwelle was ook duidelijk. Er werd ge
probeerd een koppel mede-ksmpgenoten dé
verteerde weg op te sturen, maar in Heken
dorp etopten ze vlak achter one bij de
stenen schandpaal. In een cafeetje, onder
aan de dijk, zetelde de examencommissie en
de vragen waren lang niet mis.
Waar is in Gouda ds Bostslbrug? Nu
trof het, dat we daarover dagelijks komen.
Op de Tiendeweg, kruising Zeugatrast
Jerusalemetraat
Maar wat is Boatel?
Afval uit bierbrouwerijen.
Waarvoor wordt het gebruikt?
Voor veevoeder. De boeren kwamen het
vroeger met hun schuitjes holen van de
kade aan de Zeugitraat en de Jeruzalem-
etraat.
't Was een goede beurt. Verder maar over
de Goejanverwelledljk, prachtig geasfal
teerd, pp een «tukje onherbergzaam gebied
Kaarsrecht torende de in floodlight gezette
St Jan boven de stad Gouda uit, toen de
wagen de bocht in de dijk om kwam op
zoek naar de laatste hindernissen.
Pteudo-ntempel
„Dan rijdt ghijlieden naer Ier Gouw en
soekt Uwe waeghens luset: de «oerboek
tretkt hem aan. He bij Succes en Klaverblad
achter ons aan reed. En dat v/as nu juist
iets, wat iemand, die de haven ln zicht heeft,
niet wil. Dus werd er gestopt. De wagen
stopte ook Onze machinist stapte uit en
vroeg doodleuk:
Waar is de Lange van Wijngaarden-
straat. O pardon, U bent ook deelnemer, dan
zien we nog wel.
De reis ging verder, dé andere wagen bleef
achter. Naar de Markt ging het, waar die
„Walvisfontein" aan het stadhuis vastzit
De laatste opdracht volgde Ringrijden voor
de aanvoerder. Een agent nestelde zich in
de wagen. Om erop toe te zien, dat de
chauffeur niet langzamer dan vijftien kilo
meter reed. Maar de wagenvoerder deed
lekker het licht op het daühbord uit en toen
kon de agent niets zien. Maar het hielp niets,
want er werd toch misgestoken. wat geen
schande was, want maar twee van de veertig
volbrachten het kunststukje.
„Heer" geworden
In De Beursklok heeft de voorzitter vsn
de jury, mr J. I. van Doorninck, de uitslag
van de tour bekendgemaakt Hij deed dit in
een leuke toespraak, waarin hij, in het oud-
Hollands, de prestaties van de avond ver
telde. hebt pijnen en moeiten gekend om
Uwe wagen op het goed spoor te houden",
zeide hij, „alzo gaende 'a Heeren Wegen".
In het programmaboekje wordt besproken
over Sieralbrulgrachtvjagentocht. „Grachten
hebben we, en wagens ook, die rijden er
over heen, maar dat is een zaak vsn andere
orde". En toen de uitslag.
Eerste was het team Jabaalj met ^10 pun
ten. tweede het koppel Schrijvers met 109
punten, derde werd het duo Hulsman met
108 punten, 4, 5 en 6 de paren v. d. Boven-
kamp. Bunnik en de Goudsche Courant.
Burgemeester en mevr, James werden
onder bazuingeschal „geslagen" tot eerste
burgers van de goede stad Gouda met de
„oirconde voor Heere ln den Verckeere"
Dr A. Sdheygrond leidde namens „Die
Goude" het ceremonieel.
In een geestig apeechje heeft de burge
meester er voor bedankt. „De Engelse prin
ses kreeg, toen zij klein was van de konfn-
Ïln moeder te horen „Goede morgan, jonge-
ame", waarop het meleke zeide: ,,Ik ben
prinses". Toen zeide de koningin-moeder:
toch nog eens een
„Dan hoop ik, dat
dame wordt". Zo
is het ook met mij, zeide
de burgemeester. „Ik weet dat ik burge
meester ben. Dat lk bovendien nog een heer
ban, valt me erg mee".
Alle deelnemers krijgen de oorkonde.
De avond werd varder in alle vrolijkheid
doorgebracht. Er werd nagekaart over de
puzzles, verteld over de rijder, die na twee
uur nog in de stad reed en over het team,
dat villa Ruimzicht aan het eind van de
toegangsweg en de Ridder van Catsweg
zocht. Op een tafeltje lagen zelfs acht delen
ven de boeken, die Die Goude jaarlijks uit
geeft. De deelnemer had ze niet nodig ge-
bad. Tachtig enthousiaste Gouwenaars
kaartten na. Tot het „Het is ds hoogste tijd"
door de zaal klonk. Als er dan een inschrij
ving zou zijn gehouden voor het komend
jaar, gegarandeerd, er reden weer veertig
auto'e mee. Maar ln 1954 zullan hat er vast
veel meer zijn, sierend, brallend, creght-
wagenrannend., langs pouda's dreven...,»
Predikbeurten voor Zondag
Ned Herv Gemeente: Sint Janskerk
(Achter de Kerk 5) 9, (ieugddienst) en 10 30
uur ds Chr v. d Leeden te Hazerswoude,
5 uur ds P Moerenhout te Katwijk a Zee;
Westerkerk (Emmastraat 33) 10 uur de J.
Haiiema te Woerden. 5 uur ds J. J Poot
le Delft: Kinderkerk (gebouw Calvtjn,
Turfmarkt 142) 10 uur de heer R R.
Mimniks.
Ver. van Vrijz. Ned. Hervormden (Peper
straat 128) 10.30 uur ds P A Stapert te
Moordrecht.
Remonstr. Geref. Gemeente (Keizer
straat 2) 10.30 uur drs W. J. Hubeek te
Leiden.
Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10 uur
ds A K v d Meij te Den Haag.
Oud-Kath. Kerk (Gouwe 107) 1030 uur
Hoogmis. 7 uur Vespers: Maandag 9 uur.
Woensdag 745 uur. Donderdag 9.30 uur en
Mrildag 7 45 uur H Mis.
Geref. Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 3 uur
ds J. A Tiemens te IJmuiden.
Geref Kerk art. 31 (Turfmarkt 54s) 9 45
en 4 30 uur ds J B Weimes te Langeslag
Geref Gemeente (Stationsplein 15) 10 en
5 uur dr C. Steenblok.
Geref Gemeente (in Geref. kerk. Turf
markt 60) 2 x (bediening H Doop) en 7.30 u.
ds A. de Blois te Rotterdam-Z.
Chr Geref Kefk (Gouwe 141) 10 en 5 uur
dr J P Meierink te Delft.
Nederd Geref. Gemeente (Turfmarkt 23
achter) 9 30 en 4 30 uur ds Joh. van Wei-
zen. Donderdag 7.30 uur ds Joh. v Weizen.
Vrije Evang. Gemeente (Turfmarkt 23)
10 en 5 uur ds J I van Wijck (H Avond
maal). Zaterdag 7 30 uur bidstond.
Vrije Gersf. Gemeente (Zeugstraat 88)
10 uur da H. J Grisntgt.
Leger des Heila (Turfmarkt lil) 7 uur
bidstond. 10 u» helligingadlenet. 148 uur
openluchtsamenlromst op de Markt. 7.80
uur verlossingssamenkomst; leiders majoor
en mevr. S. Duvakot.
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur
dienst.
Goudse Stadsevangelisatie (Spieringstraat
2a) 10.30 uur de heer W. F. Kloos «n 7.80
uur dr A. Manussen te Zeist
Bethlehem-kerk. Pinkstergemeente
(Achter de Kerk 6) 7.30 uur openbare
samenkomst.
MARKTBERICHTEN
KAASMARKT GROOT AMMERS.
1 Augustus. Aangevoerd 15 partijen, zijnde
«8 «tuk», wegende 2996 kg. le Kwaliteit
2—2.10, 2e kwaliteit 1.95—1.99. extra
tot 2.18, per kg. Handel matig.
Waterpolo
Ook Cheltenham komt
Als de plannen doorgaan, krijgt Gouda op
Dinsdag 25 Augustus een belangwekkende
polowedstrijd te zien G Z.C. ontvangt dan
ln het bassin aan de Nieuwe Vaart het
Spaanse nationale zevental, één van de acht
beste ploegen ter wereld.
Voorts heeft G.Z.C nog een internationale
wedstrijd op zijn programma staan, op Don
derdag 25 Augustus-tegen Cheltenham, wel
ke Engelse club êen trip. door Nederland
maakt en de dag tevoren in zwem- en polo-
wedstrijden te Schoonhoven uitkomt.
Op Zaterdag 8 Augustus n«?emt G.Z.C. met
Meeuwen. Robben en Het IJ deel aan een
polotoumool yan D.J.K. te Zutphen en op
Zondag 9 Augustus met Haarlem, Meeuwen
en H.V.G B. aan een toumooi te Velsen Ook
zal G.Z.C. uitkomen op polotournooien van
Merwede te Dordrecht op 6 September en op
3 October van het IJ te Amsterdam om de
Harfchoorn-beker. waarvan GZ.C. houder is
en voor welk toumooi ook zijn uitgenodigd
K A.Z.C. te Antwerpen en H Z.P C.
Het Jeugdzevental van O Z C komt op 29
en 30 Augustus uit ln het Internationaal
jeugdwaterpolotoumool van S V H. te Hllle-
gersberg
Polo-programma voor de
komende week
Voor de zomercompetitie van de K.N Z.B.
staan voor de komende week op het pro
gramma Dinsdag ZIAN 3-G.Z C. 3 (heren);
Woensdag Robben 2—G Z.C 2 (heren): Vrij
dag B Z.C Pinguins (dames), H V.G B.—
G-Z C. (heren). Voor de kring Gouda wordt
volgende week Woensdag gespeeld G Z.C. b
—Gouwe (jongens) en Zaterdag Gouwe—
B.Z.P.C. (jongens). Gouwe 2—B.Z.PC. (da
mes), Gouwe 3—B.Z.P.C. 2 (heren).
COMPETITIE-UITSLAGSN
In de gisteren voor de zomercompetitie
van de K.NZ.B. gehouden wedstrijd BZC—
GouWe (dames) won BZC met 1—0. Verder
is gespeeld BZC 2—GZC 4 (heren) 5—4
Voor de Kring Gouda: BZC 2—SZPC 2
(dames) 03.
Voor de wedstrijd BZC—SZPC (jongens)
is SZPC niet opgekomen.
Het is maar 2 cent per inwoner ifteer, die
de Stichting Krimpenerwaard over 1953
vraagt, maar het vormt toch weer een heel
bedrag, aldus de heer Kok. en wanneer gaat
die verhoginR er af? Misschien wel nooit.
Spreker vond, dat wanneer de Stichting be
langrijke uitgaven wil doen, zoals in hét
verleden is gebeurd,, hierin allereerst de
gemeenteraad dient te worden gekend. Wet
houder Peerbolte wees op het vele #terk. dat
de Stichting heeft gedaan. Hij dacht hierbij
in het bijzonder aan het werk op cultureel
gebied. Het voorstel
werd goedgekeurd
Evenzo de aanvrage van een crediet van
8250 voor de aankoop van materiaal en
toestellen in het gemeentelijk gymnastiek
lokaal De gemeente beschikt thans over een
gymnastieklokaal, dat aan de gestelde eisen
voldoet en op korte termijn zal een tweede
zaal verrijzen, aldus de voorzitter. Het is
echter van het grootste belang, dat daarin
rook behoorlijk materiaal aanwezig is Ge
tracht zal worden om de kosten te dekken
door verhoging van de huur. daar het ge
bouw door de scholen »yordt gebruikt. Ook
zullen, indien daartoe de kassen in staat
zijn. de verenigingen, die gebruik van de
zaal maken, hun steentje moeten bijdragen
Vorig Jaar besloot de raad een crediet van
f 225 000 to^ te staan voor verbetefing van
de drinkwatervoorziening- Door de aankoop
van terrein, het slaan van pompputten en
technische verbeteringen, is het noodzake
lijk gebleken dit crediet met 25.000 te
verhogen. Het spijt B. en W dat dit grote
werk niet door aannemers uit de gemeente
zal kunnen worden uitgevoerd daar dit spe
cialistenwerk is. Het Instituut voor Drink
watervoorziening draagt de verantwoorde
lijkheid en daarom zal de aanbesteding op
uitnodiging geschieden Aan de verhoging
van het crediet hechtte de raad zijn goed
keuring.
Uitbreiding school
Gebleken is, dat door het grote aantal
leerlingen, de Willem de Zwijgersehool
dringend uitbreiding behoeft. Er zullen zo
spoedig mogelijk een tweetal leslokalen bij-
zal de Chris-d
spoedig mogelijk een tweetal
gebouwd worden. Voorlopig
tglijke school, met een kleli
Advertentie)
csmim
WOND EN HECHTPLEISTER
A1WASBAAR DROOGt NI» I U.T
VrftKRllGiAAR 811
HM APOTMtKIRS IN DROl.l'.TtN
tglijke school, met een kleine uitbreiding
van haar materiaal, zich in een bestuurska
mer behelpen.
Het ligt in de bedoeling van „Oranje Bo
rn" en de Winkeliersverenigingen om in
de feestweek. welke van 27 Aug —3 S$pt ge
houden zal worden, een braderie te organi
seren. Gedurende deze week zal d# winkel
sluitingsregeling niet van toepassing zijn.
Besloten werd tot toelating van de nieuw
benoemde raadsleden
De heer v. Os v d. Abeelen vroeg bij de
rondvraag of het college van B en W. bij
de bouw van nieuwe woningen ook aan de
ouden van dagen wil denken.
De voorzitter zette uiteen, dat dit onder
werp al meermalen de aandacht heeft ge
had. Spreker betreurde het, dat er geen
vereniging is, die zich bezighoudt met de
belangen van de ouden van dagen, want
deze zou belangrijke bijdrage kunnen le
veren. Gedacht was aan de bouw van du-
plexwoningen, waarvan 'de benedenwoning
ln gebruik zou kunnen worden genomen
door een bejaard echtpaar Deze woningen
kunnen niet te ver uit het centrum wor
den gebouwd, daar de bewoners zich moei
lijker kunnen verplaatsen. Hier ligt een
mooi werk. aldus wethouder Peerbolte,
voor de gezamenlijke vakbonden.
De heer Houtman Informeerde hoe het
staat met de plannen voor de bouw van een
douche-inrichting. De voorzitter deelde
mede, dat deze kwestie was opgehouden
door het feit, dat een particulier xlch voor
de onderneming van een douche-inrichting
interesseerde. In het begin van de bespre
kingen liep dit alles op rolletjes en was een
ander reeds in een stadium van voor
bereiding. Toen edhter deskundigen hun ad
viezen en berekeningen gaven, zag de on
dernemer van het plan af. Nu het echten
noodzakelijk wordft een tweede gymnastiek
lokaal te bouwen, denkt het college aan dc
combinatie gymnaatieklokaal-badhuia. De
plaats, waar net zal moeten verrijzen, vormt
nog een probleem Op de z.g. Berengracht
is het bouwen het goedkoopst, waartegen
over staat, dat het gebouw aan de Spoor
straat beter staat Wethouder Peerbolte wil
de niet wachten op 't gymnastieklokaal Hij
acht het van het grootate belang, dat 't bad-
Ihuis nummer één geplaatst wordt. Thans zal
met de grootst mogelijke spoed aan de plan
nen gewerkt worden, opdat Schoonhoven
spoedig een badhuis zal bezitten.
De Sowjet-Hussische regering heeft by de
V.S. geprotesteerd tegen het neerschieten
van een Sowjet-Russisch t rans port vllegtu'g
in dë nèbijheid van de Chinees-Koreaanse
grens op 27 Juli, waardoor 21 Russen de
dood vonden
Volgens de nota hebben vier Amerikaanse
jagers op 27 Juli een Russisch passagiers
vliegtuig op 10 km van de Chinees-Koreaaft-
se grens aangevallen en neergeschoten, met
het gevolg dat 15 passagiers en de zes leden
van de bemanning het leven verloren. Het
vliegtuig kwam van Port Arthur en onder
hield een geregelde dienst.
Verder wordt in de nota gezegd, dat het
incident boven het gebied van de Chinese
Volksrepubliek geschiedde ln de buurt van
Khoeadjan.
De Sowjet-Ruaaiache regering verwacht,
dat de Amerikaanse regering „de schuldigen
aan deze aanval „streng zal straffen en er
voor zal zorgen dat „een dergelijk misdadig
optreden van de zijde van het Amerikaanse
militaire bevel" voortaan achterwege blijft.
De Russische regering behoudt zich het
recht voor schadevergoeding van de Ame
rikaanse regering te eisen voor het verlies
van levens en eigendom.
Een woordvoerder van het Amerikaanse
departement van buitenlandse zaken heeft
verklaard, dat het Amerikaanse antwoord
de verantwoordelijkheid voor het varlies
van het Russische toestel en de dood van
de 21 inzittenden geheel aan de èowjet-Rus-
sische regering zal toeschrijven.
Het waren niet veel muziekliefhebbers,
die gisteren op de avond ven een wel zeer
koude zomerdag vertroosting hadden ge
zocht ln de blanke gewelven van de Grote
of St. Janskerk. waar het avondlicht warm
door da prachtige ramen viel en de klan
ken van het onvolprezen orgel «11a kilte
deden vergeten. De organiat van de kerk
Willem Goedhart, heeft in een intereseant
programma laten horen, dat hij zijn ko
ninklijke instrument waard Is, al bereikte
hij de hoogste toppen van de kunst nog
niet. Want een improvisatie spelen behoort
tot de moeilijkste opgaven in de muziek
al verrasta organist Goedhart ln zijn
„Improvisatie op een Paalmmelodie" door
friese harmonieën en melodische vondsten,
op den duur kon hij de grote lijnen niet
vasthouden' en viel het stuk in een paar
delen uiteen. In een groots, bewogen slot
wist hij nog veel te goed te maken.
Ook in het laatste nummer van het pro
gramma, het ..Choral I" van Céaar Franek,
één van da drie, waarmee deze grootmees
ter van da Franse orgelkunst ln zijn laatste
levensjaar de kroon op zijn werk zatte, kon
Goedhart da spanning, niet volhouden. Het
kwam ons voor, dat hij geestelijk niet op
de inderdaéd geweldige hoogte ven deze
compositie stond, wat hem op zijn leeftijd
wel te vergeven is
Voor het overige hebben wij van zijn spel
bijzonder genoten. Zijn levendige registratie
maakte de in het mezzo-forte gehouden
.Chaconne in fven Johann Pach^Jbel zeer
boeiend, de Variaties op „Mein junges
Leben hat etn End" van on«e Nederlandse
„Vader van de organisten" Jan Pietersz.
Sw?elinck hielden de aandacht geheel ge
vangen, wat ook van het melodieuze „Be-
nedlctus" van Max Reger gezegd kan wor
den. In het „Piiaeludium en fuga in G" van
Bach (zou deze het oude lied „Den uil vi
vat" gekend hebben, wearvhei de melodie
van de eerste regel het hoofdthema ven de
fuga lijkt te zijn?) klonken de snelle passa
ges voor ons gevoel wat te veel legato,
waardoor ze va*l* aan duidelijkheid verlo
ren, maar de opbouw van de ruga was uit
stekend.
G. M. DEBSJANT.
Nu de oogsttijd weer is aangebroken,
heerst ook in de agrarische sector ven de
luchthaven Schiphol grote bedrijvigheid.
De luchthavendirectie is nJ. dit jeer be-
gonnen om. ter verbetering ven de grond,
55 he van het landingsterrein te laten be
bouwen met lucerne. Ook wordt er vlas
verbouwd. Met de lucerne hoopt de lucht
havendirectie een tweeledig doel te be
reiken, n.l. enerzijds het verkrijgen vsn
veevoeder met een hoog eiwitgehalte en*-
anderzijds structuurverbetering ven de
grond.
Van de totale oppervlakte van 800 ha,
welke d eiuchthaven thans beslaat, wor-
den 400 ha benut voor agrarische doel
einden. Het ligt in de bedoeling om de
voornoemde structuurverbetering ook op
andere gedeelten van deze 400 ha. die tot
nu toe geheel met gras was bedekt, toe
te passen.
De Ton S helpt de Henriea
De Rotterdamse kustvaarder Henriea,
van de Rotterdamse Zee- en. Kuatredert),
kreeg gisternacht ter hoogte ven Vlieland
machlneecbade. Gistermiddag om 1 uur ia°
het schip op sleeptouw genomen door de
Rotterdamse kustvaarder Ton 8 (n in ds
afgelopen nacht in Delfzijl binnengebracht.
De dood van Maria tan Bourgondië
\mmmrn
De rogge-oogst is in volle gang en omdat de boeren met hun
arbeiders geen tijd hebben vdor het eten naar huis te gaan.
wordt 's middags om vier uur op de akker gegeten, hetgeen
met „vesperen noemt.
TTrnstlg. gebogen over z(jn werk. slaan Wfl
Li hem gade. de Indiaan van het oude volk
der Hopi in de staat Nieuw-Mextco. H(j is
beiig. wonderlijke poppen op te sieren en
te beschilderen. Bisarre figuren, die de ver
beelding prikkelen. Poppen, die heden ten
dage gemaakt worden ais vóór 1500 jaren.
Is die Indiaan een kunstenaar, die voor gro
te warenhuizen of speelgoedwinkels werkt?
Wat zijn het voor bizarre poppen, die h(j
vervaardigt? Deze laatste vraag heeft de
blanken bezig gehouden sedert zU in dc 16e
eeuw in contact kwamen met de Indianen in
het Zuidwesten der (huidige) Verenigde Sta
ten. Veel is er over die poppen gepraat en
gefantaseerd, maar eerst in de tweede helft
der vorige eeuw is men begonnen, ze syste
matisch te bestuderen. De eerste geïllus
treerde verhandeling over,die Kachina-pop-
pen verscheen in 1894 van de hand van J.
Walter Fewkes te Washington. De publicatie
van zijn boek richtte niet slechts de belang
stelling der Amerikanen op de Indiaanse
cultuur in het Zuidwesten, hij ontketende) te
vens een poppeh-verzamelwoede. (Hr toi op
de huidige dag is blijven voortbestaan. Fn de
loop der jaren «On belangwekkende collec
ties aangelegd, waarin men vriiwel alle na-
bootsingen-in-popvorm van de bovennatuur
lijke wezens der Hopi's heeft bijeengebracht.
Niettemin ontbreekt nog bij velen een Juist
begrip van het wezen dier poppen.
gen de kachina's rust. want dan wordt de
Nlman Kachina of „Naar Huis Kachina" ge
danst. ten teken, dat de geesten zich terug
trekken in de hoge bergen en pas in Decem
ber zullen terugkeren
De kachina's zijn merendeels goede
geesten, die dol zijn op kinderen. Dit
blijkt duidelijk b(j de kachina-dansen.
die steeds gepaard gaan met het uitrei
ken van geschenken a^n de Hopi-kinde
ren. Soms ook treden in de pauze clowns
en andere komieke figuren op. die de
toeschouwers nabootsen en door hun
glossen en grollen aan het lachen maken.
F-rnst en luim, plechtigheid en een luide
lach gaan ook bil de Hopi's samen.
Als een Hopi-*Indiaan zijn masker opzet,
het juiste costuum aandoet en zich in de
voorgeschreven kleuren beschildert, gelooft
hij. dat hij zijn eigen persoonlijkheid, zijn IK
verliest, en dat de geest van de kachina. die
hij uitbeeldt, in hem is gevaren, ljr zijn man
nelijke en vrouwelijke kachina's, maar ook
de laatsten worden# door mannen „vertolkt"
bij de plechtigheden. De Hopi-Indianen ge'o-
ven. dat een priester, meestal een der oude
mannen, de gebeden des volks doorgeeft aan
de kachina s. die ze op hun beurt aan de
goden brengen. Men heeft daarom de ka
china's wel eens vergeleken met de Heili
gen, zoals die ook door de R K bevolking
van Nieuw-Mexico worden vereerd Temeer,
omdat de kachina s vaak geacht worden te
zijn de geesten of zielen van bijzonder goede
mensen, al zijn er dan ook boosaardige ka
china's (dwergen, demonen)
Behalve door de kachina s is de .bovenna
tuurlijke sfeer" (zoals de Hopi's zich die
voorstellen) nog bevolkt door een dertigtal
wezens, die men als" goden zou kunnen be
stempelen. De belangrijkste hunner 7.ijn de
God van de Hemel, de God van de Aarde en
de Bewaker der Onderwereld (de Hemel of
het Hiernamaals der Hopi's). Slechts
paar dezer goden worden wel eens als ka-
china-dansers uitgebeeld, verreweg het me
rendeel staat zo hoog, dat het de mens ver
boden is. hun „rol" te spelen Ook poppen^
worden niet naar hun voorbeeld gemaakt.
ooms der kinderen druk bezig met de ver
vaardiging der poppen. Op de feestdag krij
gen de kinderen dan de kachina-poppen, die
door hun bloedverwanten zijn gemaakt (zo
als hier vaders en moeders voor Sinterklaas-
en Kerstgeschenken zorgen). Vol trots ne
men de kinderen de poppen mee naar huis,
waar de ouders ze aan de muur hangen, op
dat de kinderen en hun vriendjes ze voort
durend zien en thuis raken in de wereld der
kachina's
Die kachine-poppeu zijn dus geen afgods
beelden. die vereerd worden, maar dienen
oor aanschouwelijk godsdienstonderricht
der'jeugd.
Ook het onderwijs in de vaderlandse ge
schiedenis trekt profijt van de poppenreek-
sen der kinderen. Immers, de kachina's (de
Hopi's kennen er ongeveer 200. en zo nu en
dan wordt dit aantal uitgebreid) zijn deels
geesten of zielen van vooraanstaande
stamgenoten. Zo leeft de geschiedenis der
Hopi's voort in de bovennatuurlijke wezens.
De namen dezer wezens duiden als regel aan,
hoe ze er uit zien, bijvoorbeeld „Links-han
dige Kachina „Lang-harige Kachinater
wijl zij ook wel dierennamen dragen als Be
ver. Arend en Beer j*
Ernstig, ge'bogen over zijn werk, ga£ï de
Hopi poppenmaker voort met zijn werk. Hij
maakt kachuna-poppen, bizarre figuren, die
de verbeelding prikkelen, de kinderen ver
blijden en die elk eéh brok geschiedenis en
een brok metaphysica van het oude pueblö-
volk der Hopi-Indianen uitbeelden.
De kinderen der Hopi-Indianen geloven in
de kachina's, zoals de kinderen der
blanken geloven in Sinterklaas of het Kerst
mannetje Tijdens een kachina-plechtigheid
worden de kinderen geacht, hun vaders,
ooms of vrienden des huizes in de bizarre
gewaden met de vreemde maskers niet te
herkennen. En evenals Sinterklaas en het
Kerstmannetje onze kinderen geschenken
brengen, brengen sommige kachina's de
Hopi-kinderen kachina-poppen, kleine bogen
en pijlen, suikergoed, vluchten en andere
heerlijkheden. Men zou kunnen zeggen, dat
de kinderen der Hopi's van eind December
tot midden Juli voortdurend in blijde Sin
terklaasstemming leven.
De kinderen krijgen de kachina-poppen
niet bij wijze van speelgoed, doch om ze te
bewaren en te bestuderen, zodat ze ver
trouwd raken met het uiterlijk der diverse
kachina's. Zo'n reeks kachina-poppen is dus
voor die Indiaanse kinderen een godsdienst
leerboek In de weken, die aan een kachina-
plechtigheid voorafgaan, zijn de vaders en
'anneer ge uw oor eens te luisteren legt als snoezige oude dametjes zitten te babbelen in een park. zult
ge zo nu en dan de woorden opvangen: „Ja, ja, ze heeft een zéér goede partij gedaan!"
Deze uitspraak wordt dan vaak nog geaccentueerd door een bevestigend knikken van een eerbiedwaardig
rimpelhoofdje, èn dooT een glimlach, omdat ze het over haar eigen kleindochter heeft, die „geborgen" is.
Geborgen, wantzjj heeft een echtvriend gevonden met Feel relaties, met veel hersenen, met veel geld. (Doorhalen
wat niet verlangd wordt).
De liefde is er niet meer by, en dat terwyl mevrouw het boek, waarin ze haar ,eigen jeugdliefde heeft teruggevonden
in haar schoot heeft, het met zich meesleept, zoals een poes, die ook weieens een fluwelen halsbandje draagt, haar jongen.
In onze Vaderlandse Geschiedenis spreken
we ook 'n paar keer van 'n „Geiukkig Huwe
lijk Het huwelijk van de stadhouder Wil
lem III en Maria Stuart, dat, jaren na de
trouwdag, werkelijk gelukkig werd. wordt
hieronder niet begrepen.
De stem der Historie hoeft die huwelijker
gelukkig genoemd, die mogelijkheden open
den tot enorme gebiedsuitbreiding, of
machtsontplooiing.
Het huwelijk van Maximiliaan van Oos
tenrijk met Maria van Bourgondië yas een
Gelukkig Huwelijk. H«t huwelijk van hun
zoon Filips de Schone met Johanna van Ar-
ragon en Casttlië ook, In weerwil van het
feit. dat Filips haar vele malen bedrogen
had. in weerwil van haar ziekelijke jaloers
heid. die zó groot was, dat zij, tóén zij met
de dode gemaal in een kist. bij nacht en on
tij door Spanje reisde, nog niet kan hebben
dat het lijk voor één nacht, in het licht der
flambouwen werd neergezet op het binnen
plein van een nonnenklooster
Johanna de Waanzinnige en een gelukkig
huwelijk!
Men noemt deze beide huwelijken geluk
kig omdat daardoor tenslotte een wereld
rijk ontstond, zo groot, als de wereld tot die nen, sprong nu voor haar in ,de bres. En
tijd nog niet had gezien. In het Rijk van meester Ollvh
Karei V, het kind van Filips en Johanna, zou
de zon nooit ondergaan.
sluiten huwelijk toestemming hebben van
de Staten harer gewesten. Er waren zo
vele csndidaten Maria was immers een
goede partij? De Franse Koning begeerde
haar voor sjjn zoon. Doch voor het eerst
in sijn leven maakte de sluwaard kapitale
fouten. De sluwe heeft te vaak teveel
respect voor sluwheid.
Lodewijk zond de snode Olivier Le Daim
naar Gent. Deze meester Olivier, chirurgijn
en barbier des1 Konings, die geboren was in
de buurt van Gent, zou verdfeeldheid moe
ten zaaien onder het Vlaamse volk. Met een
schitterend gevolg, onder de naam van
Graaf de Meulun. arriveerde hij in Gent.
Twee sluwen is al één te veel. Sluwheid
prikkelt de gezonde mens. omdat zij karak
terloos is, glibberig
Meester Olivier zat in zijn web en vertoon
de zich niet aan het Hof, wat Maria nerveus
maakte Meester Olivier liet weten dat hij
gaarne wilde komen als de Hertogin hem
onder vier ogen wilde ontvangen.
Onder vier ogen: Hun Jonge hertogin, met
deze rijkgeworden Judas!
Het Vlaamse volk, dat dapper had mei
daan om de macht van Maria te veri
zich niet meer bewust van enig kwaad.
Muziekgeschreeuw. Men dringt wa
rempel zijn slaapkamer binnen
Nee, kinderen, ik ben te oud om nog feest
te vieren tot diep in de nacht, laat mij maar
rusten"
HL W-w-w-wat zie ik? Soldaten? Het
slot overrompeld? Hoe kan dat? Wat is er
van mijn zoon geworden? Waar is mijn
zoon?
„Hier vader, volg mij".
„Kitvd, kind wat doe Je?"
„U zult het zien".
In deze nacht wordt de hertog gegrepen,
niet eens behoorlijk gekleed naar buiten
geduwd, over de bevroren gracht gevoerd
en als gevangene van een gewetenloze zoon
naar het slot Lobede gebracht, op vier uur
afstand
Vele jaren heeft Arnout gezucht ln de ker
ker. Tragisch was het dat to goed als
niemand een hand uitstak om hem te be
vrijden Gelre was de twisten moe En Fi
lips van Bourgbndië steunde de zoon
Karei de Stoute is gestorven, en de He-
r»- Hhfr>-«arl en Hugenot. die Maria'
wilden ontvoeren om haar met een ze-
ve ijuiig Kind te laten huwen, lieten huni
leven op het schavot.
Maria moest een beschermheer hebben
tegen de sluwe I.odewiJk XI van Frank
rijk. zelfs tegen haar eigen onderdanen.
Het krioelde van „vrijers" om hsar
deur. doch se mocht niet meer te kust
en te keur gaan. Want haar onderdanen,
de kans schoon siende. hadden haar het
Groot-Priviiegië afgedwongen, waardoor
haar macht wel teer werd geknot. Ze
moest zelfs voor een eventueel te
IHn de staten Arizona en Nieuw-Mexico lig
gen nog heden ten dage een aantal „flat
gebouw-dorpen", pueblo's geheten. De
bouwwerken zijn gemaakt van steen of in de
zon gedroogde aarde (adobe) Zij hebben
platte daken, veelal dikke muren, en vallen
door hun bouwstijl direct op De Indianen,
die in die dorpen wonen, noemt men (naar
hun huizen) de Pueblo-Indianen. Zij zijn de
nazaten van een (naar Amerikaanse maat
staf) praehistorisch volk. dat 15 eeuwen ge
leden in die streken woonde en een tame
lijke hoge beschaving had. Hoewel zij in de
loop der eeuwen eerst de Spaanse en nader
hand de Noordamerikaanse beschaving van
nabij leerden kennen, hebben de Pueblo-In
dianen veel van hun ouae. cultuur tot heden
bewaard. Conservatief in hart en nieren
werden zij weinig beïnvloed door andere
gebruiken, gewoonten en zeden. Hoewel de
meeste Pueblo-Indianen wonen in het dal
van de Rio Grande, nabij de steden Santa Fe
en Nieuw Mexico, strekt zich ook een reeks
dorpen uit tn Westelijke richting tot in
Noordoostelijk Arizona toe. waar de stam
der Hopi's in drie mesa's woont.
De meeste Pueblo-stammen. v°orall—
Hopi's en de Zuna's. kennen godsdienstige
plechtigheden, waarin gemaskerde mannen,
die zij Kachina's'noemen, een grote rol spe-
1C Waar. wie en wat zijn die kachina's? Wel
ke betekenis moet men aan hen toekennen?
De Hopi-Indianen zeggen, dat een kachina
een b-vennatuurl«k wezen is. voorgesteld of
vertolkt door een gemaskerde man. Die bo
vennatuurlijke wezens (menen de Hopi's)
leven op de hoogste toppen der bergen.
Eigenlijk heeft het woord kachina drie bete
kenissen: 1. Het bovennatuurlijke wezen, zo
als dat leeft In de verbeelding der Hopi's: t.
De gemaskerde vertolker van dat wezen, zo
als hU verschijn» In de klya's (vertrekken,
waar de plechtigheden plaats vinden) en op
de pleinen; 3. De kleine poppen die gesne
den en beschilderd zijn als nabootsing, als
portret van de bovennatuurlijke wezens en
hun vertolkers. Deze poopen worden ge
meenlijk ksehina-poppen genoemd.
De godsdienstige kalender der Hopi-India
nen is in twee helften verdeeld. In het
eerste halfjaar (van 21 December tot mid
den Juli) vinden de Kachina-p echtigheden
en -feesten plaats. Vijf grote religieuze fees
ten, waaraan ongeveer dertig „officiële Ka
china's (Mong Kachina's
men, worden dan gehouden. Elk dezer fees
ten duurt negen dagen. De meeste zijn
slechts toegankelijk voor ingewijden die het
recht hebben, de kiva te betredem De ove
rige mogen door iedereen worqpn bijge
woond. zij het in de kiva, zij het op de P?aza
of het dorpsplein. Bovendien zijn er in het
e»rste halfjaar nog eendaagse plechtigheden,
tijdens welke de kachina's op de pleinen
dansen. Het komt vöor. dat twintig tot der-
t\t dansers allen geliike maskers dragen
dus één kachina voorstellen, maar ook. dat
iedere danser een andere kachina voorstelt
Al die plechtigheden zijn feestelijke gebeur
tenissen voor het dorp. Van heinde en verre "ii*(jg~'~~kachlna meisje) waarme'de het
tc nemen'a'an heMecsrTn^uH echter krij- Hopikind, dat ze krijgt, dolgelukkig zal zijn.
41 jaren duurde de Spaanse successie
oorlog. Elke izomer ontbrandde de strijd
opnieuw en ontmoetten de legers elkaar in
de vlakten van Vlaanderen en in het naja^f.
wanneer men terugtrok, kregen de ruiters
de kans van hun leven.
Zij joegen over de heiden en het lage
heuvelland, brandschatten de dorpen, plun
derden de kastelen en trachtten kleine ste
den te overmeesteren.
Zo had baron Van Grovestins met de Hol
landse ruiters een geslaagde tocht onder
nomen en was tot in Elzas en Lotharingen
doorgedrongen: op hun beurt hadden de
Fransen Hilvarenbeek in de aa gelegd en
schrik verspreid verspreid In het land van
Altena.
Vandaar dat er in de grensvestingen Bre
da en Bergen op Zoom. Axel en Hulst, altijd
een behoorlijk garnizoen lag. dat in de
winter aanzienlijk werd versterkt met troe
pen. die de gehele zomer gevochten hadden
en nu voorbereid werden voor de campagne
van de campagne van het volgend jaar
In de avond verschenen de veteranen in
de herbergen om op de gezondheid van hun
aanvoerders te drinken en aan de gretig
luisterende burgers te verhalen van de
bloedige veldslagen, die ze hadden meege
maakt.
Vooral in de „Drie Hoefijzers" op het
Kasteelplein te Breda schuimde het bier
in de tinnen kroezen en reeds van verre kon
men daar de soldaten horen zingen van
Marlbourough. die ten oorlog trok.
In de herberg was het elke avond kermis
en het kon niet missen of de soldaten ont
moetten dair Brédanaars. die een pint weg
gaven aan hen. die hun leven inzetten om
stad en land te verdedigen.
De waard had zelfs ook gevochten en was
heelhuids teruggekeerd. Maar dat was zo
bijzonder niet. In zo vele kroegen in de
garhizoensplaatsen stond een oudgediende,
al of ni«t invalide, achter de toog.
Naast deze waard echter stond zijn vrouw,
en wanneer hij iets vertelde over zijn er
varingen in de oorlog, kon zij hem over
troeven. want zij had nog meer meegemaakt
dan hij.
ln manskleren op avontuur uit
Een fraaie kachina pop. de Polik Mana het
tuur beluste meisjes, die manskleren
hadden aangeschoten, om vrijer en onbe
zorgder door het leven te kunnen gaan.
Korte tijd was zij page geweest bij een
hooggeplaatste dame. maar al die strijkages
en buigingen, die bij dat beroep behoren,
gingen haar niet goed af. Op een goede dag
ging zij er vandoor om te varen als matroos
op een Engels oorlogsschip.
In de harde leerschool van de zee leerde
zij zowel discipline als het hanteren der
wapens en toen de oorlog uitbrak, kreeg de
ervaren zeeman dan ook onmiddellijk een
aanstelling als padet in een infanterie-
regiment. dat naar Vlaanderen vertrok om
onder Marlbourough te strijden.
en als zij niet zo arm als een kerkrat was
ggweest. had zij een officiersplaats kunnen
'kopen en een paard kunnen bestijgen.
Mary was pet marcheren echter op de,
duur zo moe. dat ze een ander wapen koos
en ais cornet werd ingelijfd bij-de Hollandse
gardes te paard.* j
Daar leerde zij eén ruiter kennen m deed
een wopderlijke ervaring op. Zij werd ver
liefd en deelde aan haar rulterainan haar
zorgvuldig bewaarde geheim mee.
In de nazomer trouwde een veldprediker
hen en de officieren van het regiment schon
ken haar een bruidschat, zodat zö met haar
man een herberg te Breda kon beginnen.
In 1713 kwam eindelijk, na jarenlange
onderhandelingen, de vrede van Utrecht tot
stand. Duizenden soldaten werden afgedankt
en het werd stiller en «tiller in de herberg.
Tot overmaat van ramp werd Mary s man
zwaar luek ?n stierf. Hij liet haar zonder
een cent achter Wat bond haar nu nog aan
Breda?
De oude natuur komt boven
kort beraad besloot zij elders haar
fortuin te zoeken. Van het laatste geld
stak zij zich weer in manskleren en'besprak
passage op een schip, dat naar de West voer.
Een rustig leven was niet voorbestemd
voor Mary Read. Eer het schip zijn bestem
ming had bereikt, kwam in volle zee een
brigantijn langszij met de bloedvlag in top.
Engelse zeerovers enterden het schip en
plunderden het uit.- Daar Mary vlot Engels
sprak en niet op haar mondje wars gevallen,
werd ze meteen door de kapitein van het'
roofschip als matroos gangeworven.
Niet lang daarna schonk de Engelse koning
.•ergiffenis aan alle rovers op de zeven
zeeën, die hun vlag streken en aan land
gingen. Ook de nieuwe vrienden van Mary
gebruikten deze gelegenheid om schoon
schip te maken, maar reeds het volgende
jaar kwamen zij op hun beslissing terug.
Er was inmiddels een oorlog met Spattje
uitgebroken en de gouverneurs van de En
gelse eilanden in de West rustten schepen
uit ter kaapvaart. Heel wat zeerovers namen
dienst op deze kapers met de bedoeling, om
naar verloop varfttijd hun oud bedrijf weer
op te vatten. Dat deed ook John Racan. een
oude zeewolf die het bevel over een der
kaperschepen op zich had genomen.
Op de eerste reis ging het al mis. Daar er
geen Spaanse schepen in zicht kwamen en
men de zee bevoer om buit te behalen,
enterde Racan Engelse schepen. Ook Mary,
een pistool in de gordel, een enterbijl in de
ene en een sabel in de andere hand. was
onder de eersten, die voet zetten op het dek
van de koopvaarder, die leeggeplunderd
werd.
Racan was een slecht kaper, maar een
stoutmoedig rover en een uitstekend zee
man. Nu eens landde hij op Cuba. dan
stroopte hij langs de kust van Jamaica,
maar ten slotte ontmoette hij toch een
Engels fregat, dat hem te vlug afwas.
er moest heel hard lopen, wil
de hij niet voor lange tijd rusten op de bo
dem van de Schelde.
Hij vluchtte, doch nam weldra Doojnik
voor de Fransen.
HOE gemakkelijk had Lodewijk, die toch
waarlijk tot ideaal had om alle Bour
gondische erflanden met Frankrijk te ver
enigen, onmiddellijk na Kareis dood zijn doel
kunnen bereiken, indien hij beschikt had
over moed. Geen zakenman is groot kunnen
worden zonder op een bepaald ogenblik in
zijn leven iets te wagen op het juiSte
moment. Geen Koning, noch veldheer heeft
een wereldrijk kunnen stichten zonder ooit
risico genomen te hebben. Meneer Olivier
één van hen oorspronkelijk, heeft de Vla
mingen teveel geprikkeld Zij durfden wel
risico nemen! Weldra bevrijdden ze Adolf
van Gelre. die eens door Karei de Stoute
was gevangen gezet, uit de gevangenis en
vroegen hem tegen de Fransen te strijden
Duidelijk gaven ze hem te kennen, dat zij
hem zeker waardig vonden hun Jonge her-
te huwen
wat vinden wtj van hem?
Het is Kerstmis 1465 Het gezin van Hertog
Arnout van Gelre is in grote vrolijkheid en
schijnbare eensgezindheid, bijeen op het
slot te Grave. Schijnbare eensgezindheid
Wel hebben vader en zoon zich verzoend,
doch de gruwelijke vijandschap die>er ge
weest is tussen de vader Arnout en de zoon
Adolf, is zo groot geweest, dat elke Gelderse
stad zich ermee heeft bemoeit, waardoor de
verzoening van buiten uit toch weer te niet
zal worden gedaan
Ofschoon de vader door een zeer slecht
bewind zijn onderdanen volkomen van zich
had vervreemd, deed hij nu toch zijn uiterste
best. zijn door hem weer in genade aange
nomen zoon als zijn* soon te zien. Adolf
had toch berouw getoond'
Adolf had toch voor hem geknield? Adolf
waa toch ook blij, dat er aan al dat vrese
lijke tussen hen een eind gekomen was?
De oude Hertog dwong zichzelf het goede
in Adolf te zien Doch ergens in zyn achter
hoofd leefde de gedachte ftM^fiU|a^ Van
MAAR Karei de Stoute koos later partij
voor de vader» Hij zette Adolf gevan
gen. en de vader verpandae hem uit „dank-
Adolf ontvangen ha<
van een bedeyaart Tiaar Jeruzalem te-
lourgondie, die Adi
rug was gekeerd Wat hadden die twee be
sproken? Toch niet tegen hem saamgespan
nen? Dit tonen van.- berouw was toch geen
valstrik? Nee. zo moctit hij niet meer den
ken Het was KersHnia. zijn zoon had zich
met hem verzoend.
Het vroor dat het kraakte. De atorren pin
kelden 's nachts vinnig en de maan 'scheen
koud over een roerloze, witte wereld
De Hertog heeft de grachten voortdurend
laten openhakken Adolf heeft gevraagd of
er een stukje van het ijs in de slotgracht in
tact mocht blijven. Hij wilde zich met zijn
vrienden overgeven aan ijsvermaak.
Waarom niet?
ITNIGE dagen later is er feest op het kas-
L teel te Grave. Vrolijke stemmen weer
klinken in de burchtzasa. waarin m«*i aan
,een welvoorziene dia zit.
De muziek begint te spelen. Een man komt
op Adolf af Bij het \icht der kaarsekronen
zien wij dat ze een wijle samen praten
Daarna begeeft Adolf zich rustig naar zijn
grijze vader
.ATader zegt hij vriehdelijk. „het feest
begint pas met de dans De muziek speelt al.
Is het niet beter dat u naar bed gaat?"
Iets in dé stem van Adolf deed de vader
prettig aan en hij ging. Buiten hield de kou
de winternacht de adem in. De vader in
zijn bed liggend, luisterde naar de stilte
van de nacht èn naar de tonen van het
dansrumoer. dte voortdurend zwakker wer
den verder weg gingen. Weldra sliep hij
Zij onderscheidde zich in menig gevecht een salvo, dat het dek schoon veegde, stre
ken de zeerovers hun vlag en werden ge
vangen genomen.
Niet lang daarna werden alle mannen ge
hangen. andere rovers ten exempel! De
vonnissen van Mary Read en een andere
rover. Ann Bonny, die zich ook als vrouw
ontpopt had. werden door de scherprechter
niet voltrokken.
De beide vrouwen werden voorlopig opge
sloten in de gevangenis eit na verloop van
tijd werd Ann maar weer vrij gelaten, want
in de kolonies met hun groot mannenover-
schot, was men zuinig op vrouwen.
Voor de Bredase waardin kwam de be
genadiging echter te laat; zij atlerf in de
gevangenis.
baarheid". Gelderland.
Karei was gestorven. Het Vlaamse volk
bevrijdde Adolf uit de gevangenis. Daar in
de gevangenis was hij langs de lijnen van
zijn leven gegaan Zou hij ooit weer macht
krijgen? Dat Was de1 vraag die hem hoofd
zakelijk bezig gehouden had. En nu plotse
ling. in het volle daglicht, wenkte hem de
fortuin weer toe Trouwen mét de do-hter
van zijn erfvijand! Door de wil des volks.
Was Maria de Rijke, afgezien van de erfenis
ook geen begerenwaardige vrouw? Hij ken
de haar En ofschoon hij wist dat zij ham
minachtte om zijn wangedrag, was hij avon
turier genoeg om te dungen hopen.
Vol moed ging het op Doornik af.
Hoe zou hij straks zijn slagzwaard
zwaaien! De wereld was hem bijna te klein.
„Voorwaarts Met zijn slagzwaard zwaaiend
zich een weg banen naar eer, naar roem.
naar macht, naar een schone Hertogin, de
erfgename van het zo belangrijke Bourgon
dische Huis. Hij had zijn naam te zuiveren,
hij zou in de strijd onweerstaanbaar eijn.
Toen hij zich. voor Doornik, in de strijd
wierp, bezeten door het verlangen te win
nen, bezeten door de roes die den mens e£n
demon is en hem influistert dat hij een god
heid is. onsterfelijk, wenkte plotseling boven
hem de Engel van de Dood.
Toen zijn ogen braken, zag hij licht Hij
zag in één moment hoe verblind hij ge
weest was tijdens zijn leven. Daarna werd
het duister om hem. in hem.
jonge Hertogin zuchtte verlicht,
toen ze hoorde dat Adolf van Gelder
gesneuveld was. Zou nu haar wens
in vervulling gaan? Zouden de Staten goed
vinden dat ze haar hand schonk aan Maxi
miliaan. een ridderlijk mens uit het Duitse
Keizershuis? Haar vader had het gewild.
Vlak voor»zijn dood had hij een nieuwe
overeenkomst gesloten met Frederik III,
opdat deze hem niet zou aanvallen tijden*
zijn Zwitsers avontuur. Maximiliaan wilde
het, zij wilde hetl ook.
En de Staten voriden het goed. Op de 19de
Augustus van het \aar 1477 trouwden zij,
kort nadat de bruidegom zijn intocht had
ïedaan in Gent. Zo rijk en pompeus de
!eesten eens geweest waren aart het Bour
gondische Hof, zo sober was de plechtig
heid nu.
Een gelukkig huwelijk! De bijna verloren
gegane band tussen de Keizer en de Neder
landse lenen werd opnieuw bevestigd.
Zij schonk hem twee kinderen, Filipa en
Margaretha.
In het vi)fde jaar van hun huwelijk,
op de 7e Maart van het jaar 1482, nam
x|j deel aan een relgerjacht bulten Brug
ge. ZU galoppeerde door een bos. Was
■U in'gedachten verdiept? Dacht >U aan
de duiaenden moeiiUkheden die se alleen
had moeten doorworstelen? Haar paatd
schrok eensklaps en steigerde. ZU was ei
niet op verdacht. Hoog Ichtte het r$<liei
sich op en wierp haar af. Het dier snelde
als dol. met verblinde ogen, de wlld/r-
nis in. en sU werd spoedig daarna ge
vonden en weggedragen.
Drie weken later stierf zU-r
Met haar de laatste Hollandse gravin.
Haar korte leven was welbesteed. ZU
toch had. met de zachtheid èn de volhar
ding haar eigen, de erfenis van haar zo
roekeloze vader welbewaard. ondanks de
duizenden moeilUkhcden. die op haar
weg gekomen waren. Z|j had de Neder
landen behoed voor een volkomen uit
eenvallen. Als z|j er niet geweest was.
wat dan? Waren dan de Nederlanden
opgeslokt door de grote buren aan de
grenzen? Of hadden de pietepeuterige
staatjes zich toch nog kunnen handhaven
tegen de grote machten van buiten?
Zij is de bewaarster geweest van de weteld
der eenheid. Zij heeft geleden onder het
egoïstischegekijf van tientallen steden, ge-
westelijke raden.
Haar werd zelfs het Groot-Privilegië af
gedwongen, toen Lodewijk XI sluw lafchend
op de horizon "erscheen om haar op to
eisen als bruid voor zijn zevenjarig kind.
Was ook zij in feite de bewaarster van een
erfenis, zij h^pft dwars tegen alles in een
hoog1 ideaal gediend.
Zy rustte in vrede
S REIN BROUWER.
