HUIS
Vertegenwoordiger
gedroogde blad
eren
De wereld „ontwonderd
UIT DE OMGEVING
rdienden tOrtUineil III
Geen verbeeldinggeen
cultuur
Kakelwater"
en „cruyt, dat den mensch van
den kramp bevrijdt"
Fekkes redde het programma
van Trekvogels
Conventie van de rechten van de
mens in werking getreden
BIJVERDIENSTE
Leerling-Verkoopster
MEISJE
cO?
Plateelschilder
en enige Jongens
NETTE JONGEN
SOLIDE WOONHUIS
2 Kamers
JONGEDAMES
uiij
De N.V. Verzekeringsbank
„VICTORIA"
Nederlandse en
emigranten verd
Belgische i "*r
Canadese tabakscultuur schoot als een
wonderboom uit de grond
Terugblik
Wat Broeder Odoric zag....
Hoe is het ontstaan
DERDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
Onze bioscopen
Met geheime instructies
Reünie Bioscoop. In de Napoleontische pe
riode, toen de zeilschepen aan de vooravond
stonden van een moderne tijd. die hun wap
perende zeilen van de Oceanen zou verdrij
ven, waren het met hen de piraten, die op
hun laatste b^nen liepen. De koopvaard j
ondervond veel hinder van de kapers en
het was om die reden, dat een Amerikaans
Marinezeilschip werd uitgezonden om deze
ken V8n de ZCe onscha<lelijk te ma
Ontdaan van alle kentekenen van de ma
rine. vaart het schip uit met geheime in
structies. die de bemanning ln volle zee pas
doen beseffen, dat zij nu zelf tegen wil
en dank piraten zijn geworden, die aldus
vermomd, moeten trachten de zeeschuimers
te vinden. Het verhaal ontwikkelt zich dan
wel heel vreemd, omdat de surrogaat-pira
ten van alles ontmoeten behalve de echte
piraten, die onder één hoedje blijken te
•reien met een Soaans gouverneur. Als een
beeldschone jongedame (Suzan Ball), die op
een door Indianen bewoond eiland werd aan
getroffen. ook nog hun plannen in de wai
•tuurt, moet er heel wat verzet worden voor
de zaak in kannen en kruiken is.
♦,"!he.Yankce ®uccaneer" is een roman
tische terugblik in het verleden, die wel
boeit maar die overigens weinig preten
ties heeft.
Dubbel spel
Thalia Theater. - Een Italiaanse loot. ge-
ent op een Hollvwoodse stam. zo zou men
..Dubbel spel" kunnen noemen. Hierin is
sprake van een bendeleider, die tot een
hoger post bij de politie doordringt om op
die manier goed op de hoogte te komen van
grote geldtransporten en het onderzoek naar
de hierop door zijn bende gepleegde aansla
gen. op dood spoor te leiden. De beste
Italiaanse films van de laatste jaren boeiden
steeds door de eenvoud en alledaagsheid
van hun onderwerp en de fel-realistische
uitbeelding.
..Dubbel spel" tracht aan deze traditie
vast te haken, maar de film slaagt daarin
slechts zeer gédeeltelijk. Te duidelijk voelt
men de studiosfeer, te veel ook wordt de
blik op Hollywood gericht. Desondanks ont
breekt het niet aan spanning en zo men wil
sensatie. De figuur van de bendeleider-pol 1-
Ue-inspecteur wordt goed getypeerd door
Haf Vallone, maar zijn einde onder de kogel
regen van zijn eigen bendeleden vermocht
bij ons geen spoor van bewogenheid op te
wekken. Kennelijk des te meer bij zijn
vriendin de ptn-up girl'in de film. die de
makers blijkbaar om zeer bepaalde redenen
meenden niet te kunnen missen.
Maske in Blau
Schouwburg Bioscoop. Juliska Varady is
operette-ster en vanzelfsprekend speelt het
grootste deel van het verhaal van haar be
levenissen. dat de film vertelt zich op en
nabij het toneel af. Het gevolg is. dat oog
en oor volop gestreeld worden met dans
en zang, muziek en show. En op dit terrein
is de film stellig iets bijzonders; scènes voi
pracht en praal, met verrassende over
gangen. frappante balletten, rijke aankledihg
en aantrekkelijke muziek. Daarbij maakt 't
optreden van Marika Rökk, die de heldin van
de geschiedenis voorstelt, de sterkste in
druk. door de charmante bravour, het tem
perament. de kracht en lenigheid die zij
ten toon spreidt. En bulten dat alles toont
ze zich tevens een actrice van formaat,
waarbij het eigenlijk jammer is dat meri
voor het basisverhaaltje niet iets beters
heeft weten te vinden dan dit naar het
vaak gebruikte recept van persoonsverwis
seling vervaardigde, nogal gezochte liefdes-
geschiedenisje. Echter bij al dat kostelijke
neemt men het graag op de koop toe. Paul
Hubschmid acteert eveneens uitstekend
evenals Walter Müller, Helli Servi en Wil-
fried Seyferth. die. omdat 't een operette
is. het er dik opleggen.
Eis van ds T. Wakker uit
IJsselmuiden niet
toegewezen
De president van de Zwolse rechtbank
uitspraak doende in het derde korte geding
in het geschil bij de Vrij Hervormde Ge
meente te IJsselmuiden. heeft de eiser, ds
T Wakker, voorganger van die gemeente,
niet ontvankelijk verklaard. De eis hield in,
dat de ontslagen ouderling J. Boer enkele
kerk-attributen, waaronder de sleutels, die
hij onder zijn beheer had, moest afgeven
aan de nieuwe kerkeraad.
De president overwoog, dat de functie
van zakelijk leider, die het beheren van gel
den en het voeren van de pen inhield, niet
verbonden is aan het lidmaatschap van de
kerkeraad. Sinds 1935 trad de heer Boer al
op als secreta»is van de gemeente. Voorts
heeft de heer Boer verklaard loyaal te wil
len meewerken. De eiser werd veroordeeld
tot betaling van de kosten van Jiet geding.
Aan de processen in de Vrij Hervormde
Gemeente te IJsselmuiden schijnt geen eind
te willen komen. Nu heeft de oude kerke
raad weer hoger beroep aangetekend tegen
de beslissing van de president van de recht
bank te Zwolle d.d. 19 Augustus, waarbij de
schorsing van ds T. Wakker en 35 leden der
gemeente tot onrechtmatige daad werd ver
klaard. De oude kerkeraad heeft ds Wakker
en de 35 leden laten dagvaarden om door
het Hof dit vonnis te laten vernietigen.
Het Hof te Arnhem heeft de zitting hier
voor bepaald op Woensdag 23 September.
Ook in hoger beroep straffen
geëist tegen- twee Leidse
apothekers-assistenten
Het gerechtshof te 's-Gravenha*e heeft
de zaak behandeld tegen de 38-jarige apo
thekersassistent J. B. uit Leiden en zijn 35-
jarige vrouwelijke collega A. M. P.. wonen
de te Sassenheim. die er van, waren be
schuldigd. roekeloos en zeer onverantwoor
delijk en onachtzaam te hebben gehandeld
in de apotheek te Katwijk, waar zij werk
ten, tengevolge waarvan de familie Masten
broek voor haar 20 maanden oude zoontje.
dat4 ziek was. een verkeerde (vergiftige)
poeder tussen de poeders van het dokters
recept zou hebben ontvangen. De moeder
had haar zoontje deze poeder ingegeven en
het kindje was in de loop van de nacht,
eind Januari 1951, gestorven.
De rechtbank te 's-Gravenhage had B.
veroordeeld tot één maand hechtenis en
A. M. P. tot 14 dagen hechtenis, voorwaar
delijk, met een proeftijd van drie jaar en
100 boete subsidiair 25 dagen hechtenis.
Beide apothekersassistenten hadden te
gen dit vonnis beroep aangetekend, omdat
zij meenden dat zij ten onrechte waren
veroordeeld. De procureur-generaal vor
derde vernietiging van het vonnis van de
rechtbank, omdat er enige technische fou
ten aanwezig waren en vorderde tegen, B.
een gevangenisstraf van één maand en te
gen mej. P. een voorwaardelijke gevange
nisstraf van één maand, met een proeftijd
van één jaar en 100 boete, subsidiair 50
dagen hechtenis.
HANDELSBERICHTEN.
Katoen. (Ver. v. d. Katoenhandel). Rotter
dam, 4 Sept. Nominale noteringen loco Rot
terdam. excl. rechten: U.S.A. strict middling
one inch staple ƒ1.21'/» per kg <vor. not.
3.227»)Mexicaanse strict middling one inch
3.13 per kg (vor. not. 3.14).
Rubber. (Bericht v. d makelaars Cantzlaar
A Schalkwijk). Londen. 4 Sept. Termijnnot.:
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1952
Zondagsdienst doktoren
Van Zaterdagmiddag 2 tot Maandagmor
gen 8 uur zijn aanwezig de artsen:
Krimpenerwaard: H. F Adam te Stolwijk
(telefoon O 1824—327), A. Blom te Krimoen
a. d. IJssel (telefoon O 1895—355). J. den
Boon te Lekkerkerk (telefoon O 1805—333),
H. Frese te Bergambacht (telefoon O 1825—
214).
Bodegraven: D Ragay (telefoon 30). wijk.
zuster Nicolaag (Stationsweg 7).
Boskoop: J. Hamburger (telefoon 136).
Haastrecht. Oudewater en Polsbroek
Muhring te Polsbroek (telefoon O 1822—
203).
Moordrecht en Nieuwerkerk a. d. IJssel:
J. H. van Westendorp te Moordrecht (tele
foon O 1827—315).
Reeuwfjk: J. P. Hoeneveld (telefoon
1829—227).
Waddinxveen: E. M. L. Hemminga (tele
foon O 1828—278).
Zevenhuizen en Bleiswijk: J. Tol te Bleis-
•ijk (telefoon'O 1892—500).
Zondagsdienst dierenartsen
De Zondagsdienst voor dierenartsen te
Stolwijk, Ouderkerk a. d. IJssel en Lek
kerkerk wordt dit weekeinde waargeno
men door de heren S. Bant te Stolwijk (te
lefoon O 1824282) en A. Hoogendoorn te
Ouderkerk (telefoon O 1894357).
P+zr.meistol
Na een gezellige avond
Na afloop van een avond te Ammerstol
was een inwoner in gezelschap van zijn
broer nog wat blijven napraten in het
café. Er was echter twist ontstaan, omdat
een bezoeker meende, dat de ander hem
met eet) rijwiel een winkelhaak in zijn
kleding had bezorgd, hoewel later bleek
dat er geen beschadiging aan zijn kleding
viel te constateren. Er was nog al iets ge
dronken en dus werd het misverstand aan
leiding voor een hooglopende twist, waar
bij de broer tegen de vloer terechtkwam.
De andere broer trok partij. Hij ontkende
voor de politierechter te Rotterdam ge
slagen te hebben, doch zowel de mishan
delde als een tweede getuige verklaarde
gezien te hebben dat hij klappen had uit
gedeeld. Wegens mishandeling werd hij
veroordeeld tot ƒ20 boete of 10 dagen
hechtenis.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
10 uur da J. Verdonk te Gouda. Ned.
Herv. Evangelisatie 9.30 en 6.30 uur de heer
van Herk te Gouderak.
Bergambacht
Benoeming. De heer J. van Asaelt, hoofd
van de openbare school voor voortgezet lager
onderwijs te Bergstoep is benoemd tot hoofd
van de nieuwe algemene landbouwschool te
Stad-Hardenberg, uitgaande van de Over-
ijselse Maatschappij van Landbouw
Berkenwoude
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
10 uur ds P. E. C. Blom. Geref. Gemeente
9.30 en 6.30 uur leesdienst. Geref.
meente (in openbare lagere school) 10 en
7.15 uur de heer A. Elshout te Rotterdam
Bodegraven
Maandag een kinderfeest
Uitgaande van de Chr. Oranjevereniging
en de „Vijfjaarlijkse", zal Maandagmiddag
een feest worden gegeven voor de Bode-
graafse jeugd ter gelegenheid van het eerste
regeringslustrum van H. M. de Koningin.
Om twee uur zullen de kinderen in school-
het sportterrein in Oud-Bode
graven gaan. Na aflQop hiervan geeft Jan
Akkermans op hetzelfde terrein een pop-^
penkastvoorstelling. Voor de kinderen van
de vijfde klas af is er die middag een puzzle-
rit op de fiets. Het parcours is 12 km.
Burgerlijke Stand. Geboren: Helena
Sara Johanna, d. van G. J. Blaazer en A. C.
Maarleveld, Petrus Gijsbertus, z. van H. W.
Verhage en W. v, d. Brink. Clasina Gerarda
Wilhelmina, d. van P. H. Bakker en C. Kap-
tein. Cornelia Catharina Theodora, d. van
C. Zwanenburg en M. C. A. v. Vliet,
Jozef Nicolaas, z. van F. C. G. v. Pelt en
D. Stolwijk.
Ondertrouwd: M. P. Filius, 27 jaar en H.
Sterk, 29 jaar.
Getrouwd: G. v. Beek. 26 jaar en G. Blonk,
23 jaar. W. P. Zwaan. 25 jaar en M. Stapper,
21 jaar. W. Bos. 27 jaar en L. W. v. Dam. 24 j.
Overleden: A J. Aehgenent, 75 jaar (wedn.
G. T. M. v. Kan), W. Jansen. 3 dagen (z.
van G. K. Jansen en W. C. Meel).
Schoolarts gaat heen. De schoolarts voor
Bodegraven en omgeving, dr W. de Vries,
is met ingang van 1 November benoemd tot
eider van de schoolartsendienst te Rotter-
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
10 uur ds Joh. Verwelius. 6.30 uur ds Jac.
Vermaas. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 uur ds
Neerken. Geref. Kerk art. 31 10 pn
uur ds Joh. Dam. Geref. Gemeente
10 en 6 uur leesdienst. Evang. Luth. Kerk
ds J. F. ten Rouwelanr te Nijmegen.
Vrije Evang. Gemeente 10 en 7 uur de heer
Sevensma te Amsterdam.
Boskoop
Boskoop sloot voordelige lening
De gemeenteraad kwam gistermorgen in
openbare spoedvergadering bijeen. B. en W.
deelden mede dat zij er in waren geslaagd
een aanbieding te verkrijgen voor een vaste
geldlening, tot een bedrag van 240.230, te
gen een rente van 3 3 8 pCt. Met deze
;eldlenmg zal een schuld-restant per 31
December 1953 kunnen worden afgelost van
een lopende lening tot gelijk bedrag, tegen
een rente van 4 pCt per jaar. De looptijd
en het aflossingsschema van de aangeboden
lening zijn gelijk aan die van de buiten
gewoon af te lossen geldleningen.
Wij hebben berekend, aldus B. en W., dat
de thans aangeboden geldlening ten op
zichte van de lopende lening een totaal ren
te-voordeel biedt van rond 12.850. De kos
ten van sluiten belopen rond 2.150, zodat
een voordeel resteert van rond 10.700. Het
voorstel van B. en W. om van de gelegen
heid gebruik te maken ondervond niet de
minste tegenkanting, integendeel, de nieuwe
raad gaf te kennen voor dergelijke aange
legenheden zonodig elke dag in spoedver
gadering bijeen te willen komen.
Ds P. Glas zeventig Jaar.
Dinsdag hoopt dr P. Glas, emeritus pre
dikant van de Ned. Herv. Gemeente te Wes
terbroek en thans voorganger van de afde
ling 's Gravenhage van de Nederlandse
Protestanten Bond, zijn 70ste verjaardag te
vieren. Dr Glas was van 1920—1932 predi
kant te Boskoop.
Burgerlijke Stand. Geboren: Johanna
Lambertha Maria. d. v. L. W. van Heve
lingen en C. M. Verlaan; Hendrikus Jo
hannes Jacobus Maria, z. v. J. van Rijn en
C. Marcelis.
Ondertrouwd: Pieter Alkema 27 j. en F.
Berg 22 j Anthonius Gerardus Pouw. 26
j. en Anna Maria Mathilda Blom 28 j; Hen-
dricus Johannes Hendriksman 34 j. en
Christina Johanna van der Zon 30 j.
Getrouwd: Johannes Wilhelmus op den
Akker 33 j. en Johanna van Hevelingen 25
j; Stephanus Nicolaas Amroerlaan 27 j. en
Agatha Helena Paulina Klijn 26 j; Jan Ger-
rit van der Hoek, 34 j. en Maria Louisa van
der Wolf 32 j.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
en 10.30 uur d« A. de Leeuw, 6.30 uur ds
S. L. Knotnerus te Sassenheim. Geref.
Kerk 9.30 en 5 uur ds Schipper te Ermelo.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 uur ds P. J.
i£c° wit. Jan.-Mrt »S!' Apri'l-Juni'W' ;«.°Juii de Bruïjn. Remonstr. Kerk 10.30 uur ds
—Sept. 18A- De stemming is prijshoudend. G. Ch. Duinker.
Gouderait
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
9.30 uur cand. Bouter te Groot-Ammers,
6.30 uur ds Jac. Plomp.
Haastrecht
Gevonden voorwerpen. Gevonden
Lederen gevoerde motorhandschoen, vul
pen, portemonnaie met geld, linker gummi
laars. wieldop van auto. bruin lederen
damesportemonnaie met geld, portemon
naie met geld, zonnebril, halsketting met
imitatie parels, portemonnaie, paarlen
armband, parapluie, wielsleutel van auto,
geel geblokte sjaal, grijze alpinomuts,
zwarte dameshandschoen, bril met licht
montuur, muntbiljet van ƒ1.— meisjes-
strik. gebreide handschoen, 2 brillen, bruin
lederen portemonnaie, paar lederen motor
handschoenen, Lipssleutel, bruine hand
schoen met zakdoek, rood geblokte sjaal,
muntbiljet, gekleurd schortje.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
10 uur ds Jac. Plomp te Goyderak. Ned
Herv. Evangelisatie 6.30 uur candidaat Kret
te Leiden. Geref. Kerk 10 en 6.30 uur ds
L van Urk.
Moerkapelle
Voorlichtingsbijeenkomst
over bouwsparen
Wie wil niet graag in het bezit zijn van
een eigenwoning? Vermoedelijk zullen er
weinigen zijn, die een eigen woning niet op
prijs stellen, die niet instemmen met het
devies: eigen haard is goud waard.
En hoe kom je aan een eigen woning?
Eén van de wegen, die men daar voor kan
inslaan is de weg van het bouwsparen.
'Dit bouwsparen wordt de belanghebben-
tegenwoordig gemakkelijk gemaakt.
Want naast de particuliere bouwkassen, die
er bestaan hebben en nu nog bestaan (en
dat zijn er nog maar enkele), is er sedert
een jaar of zeven een bouwkas, die de
spaarder op een zeer verantwoorde wijze
naar het doel van het eigen woningbezit
wil helpen. Dat is de thans in 9 provincies
werkzame N V. Bouwkas Noordnederlandse
Gemeenten. Deze bouwkas ls in het leven
geroepen door samenwerking van ver
scheidene gemeentebesturen, met het doel:
de verbetering van de volkshuisvesting. De
bouwkas werkt alleen in die gemeenten,
elke zich bij haar hebben aangesloten. Bij
die aansluiting verklaren de gemeentebe
sturen zich garant voor betaling van rente
en aflossing van gelden, die de bouwkas in
de betreffende gemeente heeft gestoken in
de woningbouw. Is een gemeente aangeslo
ten bij de Bouwkas, dan kunnen gegadig
den zich via de gevormde plaatselijke com
missie aanmelden. Bij die aanmelding wordt
de draagkracht van de gegadigde in aan
merking genomen in verband met de door
hem kenbaar gemaakte wensen ten aanzien
van de te boüwen woning.
Een bouwplan wordt ontworpen en uit
gerekend wordt hoeveel de bouwkosten en
de bijkomende kosten zullen bedragen. Op
grond daarvan wordt berekend, welk be
drag belanghebbende in de Bouwkas zal
moeten hebben gespaard (of gestort) voor
dat met de bouw kan worden aangevangen.
Tevens wordt dan vastgesteld, welk bedrag
de gegadigde bij het in gebruik nemen van
de woning per week verschuldigd zal zijn
jedurende een periode van ten hoogste 30
aren.
Vele van deze bijzonderheden, aangevuld
met voorbeelden uit de practijk, heeft de
heer R. R. Karsten, inspecteur van de bui
tendienst van deze Bouwkas, verteld in een
vergadering, bijeengeroepen ter voorlich
ting van belanghebbenden. Aan het einde
van deze vergadering, waarin ook aanwe
zig waren burgemeester J. J. Steenbakker
Morilyon Loijsen en gemeente-secretaris C.
J. v. d. Heuvel, bestond gelegenheid tot het
stellen van vragen, waarvan ruim gebruik
werd gemaakt. Daarna vertoonde de heer
Karsten lichtbeelden van gereedgekomen
woningen in vele gemeenten van ons land.
Het waren deels eenvoudige, deels wat min
der eenvoudige typen. Alle hadden echter
wel dit gemeen, dat zij er welverzorgd en
degelijk en vooral vriendelijk uitzagen.
Momenteel heeft deze Bouwkas reeds 2500
woningen gebouwd. Dit jaar hoopt men een
aarproductie te hebben van 1200 woningen,
iet volgend jaar 1500. In de toekomst ver
wacht de heer Karaten een jaarproductie
van 5000 woningen.
Moordrecht
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerjc
10 uur ds P. A. Stapert (doopdienst), 7 uur
heer P. J Ouwerkerk te Boskoop
(jeugddienst). Geref. Kerk 10 en 6.30 uur
ds D. P. TCalkman. Ned. Herv. Evangeli
satie 10 en 6.30 uur de heer G. Mouw.
Oud-Geref. Gemeente 10 en 4 uur le
dienst.
Ouderkerk a. d. IJssel
Burgerlijke Stand. Geboren: Hillegi
j. d. van J. de Rek en G. de Jong; Jan-
nigje, d. van J. Lingen en J. Treure; Jan,
van J. Visser en A. M. Baas; Cornelia,
van H. Terlouw en N. Pols.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
10.15 uur de heer Van Dam te Kinderdijk,
6.30 uur ds A. J. Timmer. Wijkgebouw
Lageweg 9.30 uur ds A. J. Timmer (H.
Avondmaal), 6.30 uur de heer A. de Rede
lijkheid. Geref. Kerk 8.30 en 2 uur ds C.
Vreugdenhil.
Reeuwijk
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
.30 en 6.30 uur (Is G. J. v. d. Heide. Ned.
Herv. Kerk Sluipwijk 9.30 en 6.30 uur ds J.
Enkelaar. Geref. Kerk 10 en 6.30 uur ds
Kapteijn.
Schoonhoven
Werkverdeling door B. en W.
Het college van B. en W. hebben onder
ling de werkzaamheden els volgt verdeeld:
burgemeester: onderwijs, financiën, sociale
zaken en personeelszaken; weth'duder C.
Peerbolte: openbare werken, woningbedrijf
en marktwezen; wethouder D. Slager: gas
bedrijf. electriciteitsbedrijf, waterleiding
bedrijf. badwezen. veedbedrijf. terwijl hij
voorts in het bijzonder is belast met de be
vordering van de industrialisatie. Als waar
nemend burgemeester is aangewezen de
heer Peerbolte. bij diens afwezigheid zal de
heer Slager als zodanig optreden.
Burgerlijke 8t*nd. Geboren: Dirk Jan,
v. D. van Buren en A. Copier; Gerrie NJ-
colina <J. v. H. Kroon en M. Noort; Paulus
Inoins. z. v. J. W. Kommer en A. ten Cate.
Ondertrouwd: B. Vogel, 23 en E. A. C.
van Dijdk.
Eenrichtingverkeer op de Wal./
De verkeersveiligheid op de hoek iJftfctfker-
6traat—Wal laat ernstig te wensen over. Bij
het naderen van deze hoek vanuit de Lo-
pikéretraat heeft men in 't geheel geen uit
zicht op het van links, resp van rechts
komende verkeer. Hetzelfde geldt voor het
van de Wal afkomende verkeer. Dit heeft
reeds meermalen een aanrijding tengevolge
gehad.
Het komt B. en W.. ter voorkoming van
verdere ongelukken, gewenst voor. dat aan
de onveiligheid op die hoek een einde wordt
gemaakt. Dit is mogelijk door de Wal vanaf
de Korte Dijk en de Meent voor het ver
keer met motorrijtuigen op meer dan twee
wielen in de richting van de Lopikerstraat
gesloten te verklaren. B- en W. «tellen de
raad voor daartoe te besluiten.
Verder stellen B. en W. voor de Alg. Poli.
tie-verordening aan te vullen met een be
paling. waarbij fietsen voortaan niet meer
op de Woensdagmarkt zullen worden toege
laten.
Waddinxveen
Burgerlijke Stand. Geboren: Niesje
Jenneke, d. van A. Biesheuvel en A. Bont,
Acaciastraat 55; Bernardus Petrus Hen
drikus, z. van F. M. Dorussen en
Geurts, Bloemendaalseweg 36; Johannes,
z. van C. Tiele en H. de Vlieg, Zuidkade 224.
Ondertrouwd: G. A. Hoogendoorn en J.
L. Rietveld; W. A. van Os en T. Marchand;
B. J. de Graaf en P. M. Groenendaal; F.
Hertog en W. Vink.
Overleden. Andreas Johannes Aenge-
nent, 75 jaar; Johanna van den Akerboom,
60 jaar; Pieter van den Berg, 46 jaar.
Gevonden: Militaire tas; portemonnaie
met inhoud; witte ketting.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
8.45, 10.45 en 6.30 uur ds J. v. d. Haar.
Geref. Kerk 10 en 6.30 uur ds J. Snoeij,
Vereniging Wet en Evangelie 9.30 uur ds A.
Offringa te Scheveningen. Chr. Afgesch.
Gemeente 9.30 en 5 uur leesdienst.
Gespaard. In Augustus werd bij de
Coöperatieve Boerenleenbank ingelegd
145.906 en terugbetaald ƒ92.507. Bij de
Rijkspostspaarbank werd ingelegd 14.993
en terugbetaald 10.254.
Zevenhuizen
Ruzie om de kinderen
Wegens mishandeling van zijn buurman
heeft de politierechter een inwoner van
Zevenhuizen veroordeeld. In dit zaakje
ligt de oorzaak in de aanwezigheid van
een schommel op een hunner erven, waar
mede hun beider kinderen zich vermaken.
De huismoeders zouden zich herhaaldelijk
geërgerd hebben, dat de kinderen het hekje
openlieten dat beide erven scheidt.
Op 29 Juli j.l. had dat herrie gegeven.
Toen een der mannen zijn erf opreed, werd
hij aangsproken door zijn buurman, die hij
verweet, dat hij zijn vrQuw voor leuge
naarster had uitgemaakt. En toen had hij
een klap gegeven.
Een zaakje van weinig betekenis en zo
had het kunnen aflopen met het tientje
boete door het O.M. geëist, maar door
's mans houding werden het twee tientjes.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
10 uur ds W. Bloemendaal, 7 uur ds M. C.
Koole te Den Haag (jeugddienst). Kapel
Rotte 10 uur ds H. M. Cnossen te
Gouda. Geref. Kerk 9.30 uur leesdienst,
30 uur ds D. Roest te Rotterdam. I
Wereldrecordpoging werd een
uitgesproken mislukking
De internationale athletiekwedstrjjden van de Haagse Trekvogels gisteravond op Duin-
horat, «Un op een wel heel matig gebeuren uitgelopen. Van de talrijke buitenlandse ath-
leten. wier namen op de deelnemerslijst prijkten, verscheen slechts een handjevol op de
baan en van Nederlandse zijde liet men zich wat verstek gaan betreft ook niet onbetuigd
Slechts twee nummers brachten de enkele honderden toeschouwers interessante strjjd: de
800 en de 3000 meter. Al het overige, de wereldrecordpoging op de 4 x 200 meter estafette
dames incluis, leverde weinig meer dan een wat vreemd schimmenspel de nieuwe
schijnwerper verlichting: was totaal onvoldoende op, waarbij men vaak maar moest
raden, wie eigenlijk over de sintels gingen.
Van de weinige Belgen, die toch nog de
reis naar Wassenaar hadden ondernomen,
moeten Lucien Theys en De Weer met ere
worden genoemd. Want onder het motto:
„lest best" maakten zij van het laatste num
mer, de 3000 meter, in nauwe samenwerking
met de Rotterdammer Fekkes een buiten
gewoon spannende strijd. Het waren deze
drie man, die zich na 1500 meter al van de
rest van het veld hadden losgemaakt; de
DOS-loper op kop met daarachter De Weer
en Theys. Bij het ingaan van de laatste
ronde had De Weer echter de leiding over
genomen en had Theys kans gezien Fekkes
zelfs naar de derde positie te drukken. In
hoog tempo ging het over de baan. 300 meter
voor de finish zette onze landgenoot de
aanval in en onder het spaafzame licht
van de schijnwerpers was te zien. dat hij
succes had. Eerst ging hij Theys voorbij,
daarna De Weer om vervolgens onder da
verende toejuichingen als eerste het laatste
rechte stuk op te stormen.
In 8 min. 30.6 sec. had Fekkes een magi
strale zege behaald en was hij bovendien
naar een nieuw persoonlijk record gelopen.
En op de 800 meter ging het niet min
der fel toe. Zo gretig werd hier in de eerste
meters het leek wel of men voor een 400
meter vertrok al om de voorste positie
gestreden, dat in de eerste bocht Van der
Wees het slachtoffer van het gedrang werd
en languit voorover op de sintels tuimelde.
Door Nederland nog
niet geratificeerd
De Europese conventie voor de rechten
van de mens is thans in werking getreden,
doordat Donderdag ook Luxemburg de rati
ficatie-oorkonde bij de aeeretaria-generaal
van de Raad van Europa heeft gedetineerd,
en wel als tiende staat. De overige negen
landen, die de conventie al hebben geratifi
ceerd, zUn: Engeland. Zweden. Noorwegen,
West-Duitsland. de Saar. Ierland. Grieken
land. Denemarken en IJsland (volgorde van
ratificatie-data). De vUf landen, die haar
nog niét hebben bekrachtigd. zUn: België,
Frankr«k. Italië. Nederland en Turkije. Op
12 Juni is bU de Tweede Kamer der Neder
landse Staten-Generaal een ontwerp van
wet tot goedkeuring van de conventie inge
diend. Dit ontwerp moet nog worden be
handeld.
De conventie is een van de eerste vruchten
.an Mst werk van de Raad van Europa. De
formulering van de rechten van de mens in
deze conventie komt voor een groot deel
overeen met de tekst van de universele ver
klaring van de rechten van de mens, opge
steld door de algemene vergadering van de
Verenigde Naties (Deze universele verkla
ring is evenwel slechts een verklaring en
geen verdrag, zij heeft dus geen rechts
kracht).
De conventie betreft: recht op leven, vrij-
Boeing bouwt turboprops
in stratofreighters
De luchtmacht van de Verenigde Staten
heeft de Boeing Airplane Company opdracht
gegeven, twee C-97 StretofrMghtere uit te
rusten als proefvliegtuigen voor de nieuwe
Pratt Whitney turbine-propeller T 34 mo
toren. De standaardtypes van de C-97 en
van de kC-97. die nu op grote schaal voor
de Amerikaanse luchtmacht worden gefa
briceerd. zijn uitgeruet met 3500 pk Pratt St
Whitney Wasp Major zuigermotoren. Twee
C-97 zullen nu dus T 34 turbine-propellers
motoren van 5700 pk krijgen.
Door deze wijziging zullen beide C-97 bij
na 63*/» meer vermogen en een vermindering
van het lege gewicht van bijna 5000 pounds
(2270 kg) krijgen. De Boeing verwacht, dat
de eerste C-97 met turboprop in de tweede
helft van het volgende jaar zijn proef
vlucht zal kunnen maken. De gewijzigde
toestellen zullen worden gebruikt voor een
uitgebreid proefprogramma voor het ver
krijgen van gegevens over het vervoer in
het algemeen en dat-jrtn brandstof in het
bijzonder met turbotfops.
Luchtlijn Hollandia-Lae
op Nieuw-Guinea
Dinsdag 8 September wordt in Hollandia
een vliegtuig van de Qantas verwacht met
aan boord enige vertegenwoordigers van
deze AUstralische luchtvaartmaatschappij,
met welk bezoek de nieuwe luchtlijn tusseij
Hollandia en Lae (Australisch Nieuw Gui
nea zal worden geopend.
De nieuwe luchtverbinding biedt via Lae
aansluiting op diverse plaatsen in Austra
lisch Nieuw Guinea en voorts op Sydney
Het gezelschap zal na aankomst in Hollandia
aanzitten aan een feestelijk noenmaal en
's avonds door de gouverneur worden ont
vangen.
De Australische minister voor gezondheid,
heeft bijgewoond, is vannacht van Schiphol
met bestemming Glasgow vertrokken
Amerikaanse torpedobootjagers naar Am
sterdam. De Amerikaanse torpedobootjagers
sterdam een bezoek brengen.
Dodelijke val. Een 50-Jarige zakkenrepara-
teur ls Vrijdag, toen hij aan de achterzijde
i een perceel aan de Wittenburgergracht
Amsterdam uit een hijsluik leunde, naar
beneden gestort. De man moet op slag dood
zijn geweest.
Radlotelefoonverkeer met Bandoeng en
Djakarta. Woensdag 9 September a.s. zal de
radio-telefoonverbinding met Bandoeng en
Djakarta als gevolg van een Mohammedaanse
feestdag gesloten zijn.
AMSTERDAMSE WISSELMARKT.
AMSTERDAM. 4 Sept. Londen contant 105»'/i
■10.60'New York contant 8 W»-3.7S,/«: Pa
rijs contant 10885—1 0905; Brussel contant
7.58'/»—7.57*/»; Frankfort contant 90.50—90.60;
Zürich contant 87.04—07.14; Stockholm contant
73.21—7S.S1; Kopenhagen contant 64 75—54.85:
Braz. dollar contant 3.801/*3.81V».
heid en veiligheid, bescherming tegen mar
teling en andere onmenselijke behandelin
gen. tegen slavernij, tegen dwangarbeid en
tegen willekeurige arrestatie, recht op een
behoorlijk proces, het verbod van terugwer
kende kracht van strafbepalingen, eerbiedi
ging van het particuliere leven, onschend
baarheid van de woning, waarborging van
het briefgeheim van meningsuiting, vrijheid
van vereniging (waaronder begrepen de vrij
heid van vakorganisatie) en het recht ont
te huwen.
Een aanvullend protocol, ondertekend oh
20 Maart 1952 te Parijs, betreft de vrijheid
van eigendom en de vrijheid van opvoeding
en onderwijs; voorts de plicht om op gezette
tijden vrije en geheime verkiezingen te hou
den. Dit protocol behoeft, om in werking
te treden, eveneens tien ratificaties. Dit aan
tal is nog niet bereikt. Van de staten, dié
de conventie hebben bekrachtigd, heeft
West-Duitsland het protocol nog niet ge
ratificeerd.
De hierboven opgesomde rechtenen vrij
heden gelden, zoals dat ook met vrijheids
rechten in de nationale grondwetten het
geval is, uiteraard niet In èlle absoluutheid,
De conventie omschrijft, voor eik recht af
zonderlijk of in het algemeen, uitzonderings
mogelijkheden, bijvoorbeeld ten aanzien van
de doodstraf en voor tijd van oorlog.
Dat was jammer, want met de Te-WerW-
man in de kopgroep had deze race wellicht
nog boelender kunnen zijn. Nu waren het
Seeuwen. Verwey, Meyborg en de Zwitser
Steger, die elkaar geen duimbreed wilden
toegeven. Het werd een strijd, die eerst od
de laatste 30 meter zijn beslissing kreeg in
een alles of niets rush van Seeuwen Het
werd alles, want in een fraaie 1 min. 55 9
sec. (nieuwe pers.record) wierp de AAC'er
zich als eerste over de kalklijn.
De wereldrecordpoging op de 4 x 200 m
estafette dames werd een uitgesproken mis
lukking. Fanny Blankers-Koen, Gré de
Jongh. Dicky van Dijk en Puck Brouwer
brachten het tot 1 min. 42.1 waarmee zil
een behoorlijk stuk van de 1.36.4 van de
Russinnen verwijderd bleven. Gemis aan
overtuiging, bar slechte wissels en het ont
breken van het strUdelement waren wel de
voornaamste oorzaken voor dit falen. Wat
dit laatste betreft, waarom niet de dIocb
van Olympia '48, die naast bet nationale
team als enige in de baan verscheen, niet
met een voorgift laten starten?
Rolde heeft nog geen
wethouders
Roldé is de enige gemeente in de provincie
Drenthe, waar men nog niet met de wethou
dersverkiezingen gereed is. In de op 1 Sep
tember gehouden raadsvergadering werd de
heer Kremer (V.V.D.) tot wethouder geko
zen, doch daarmee kon de fractie van de
P.v.d.A. zich niet verenigen. Sindsdien zijn
er reeds zes stemmingen gehouden, die geen
van alle resultaat hebben opgeleverd. Wel
werden er wethouders gekozen, doch zij be
dankten stuk voor stuk voor de eer onder
dergelijke omstandigheden de benoeming te
aanvaarden. Zij werden n.l. meest met twee
van de elf stémmen gekozen, terwijl er
steeds vijf blanco stemmen werden uitge
bracht (P.v.d.A.), terwijl de overige vier
stemmen op vier verschillende raadsleden
waren uitgebracht.
In de laatste raadsvergadering deelde de
woordvoerder van de P.v.d.A. mee, dat Rol
de belang heeft bij twee wethouders, die
zich ten volle bewust zijn van hun ver
antwoordelijkheid en die voor hun mening
durven uit te komen. Volgens deze woord-
Voerder zou de burgemeester moeilijk zijn
stadse ideeën kunnen prijsgeven en stelde
hij alle middelen in het werk om enige wen
sen in vervulling te doen gaan. Daarom ls
het nodig, aldus deze spr.. dat er naast de
burgemeester wethouders komen te staan,
die hem zo nodig kunnen afremmen, en de
reeds verkozen wethouder, de heer Kremer,
had in het verleden bewezen daartoe niet in
staat te zijn. Door zijn goedig karakter, al
dus de woordvoerder van de P.v.d.A.
De vergadering ging daarna uiteen zon
der vast te stellen, wanneer een nieuwe po
ging z.al worden gedaan om een voltallig
college vim B. en W. te krijgen.
Vertegenwoordiging van Nederland b|J de
V.N". Dr J. Vixseboxse. werkzaam ten departe-
mente van Buitenlandse Zaken, wordt als
tweede Ambag'-ade-secretaris te werk gesteld
bij de permanente vertegenwoordiging van Ne
derland bij de Verenigde Naties te New York
Ge«r.: een flinke man voor
bewaking. 2 Nachten per week
Br. met opg. van leeftijd onder
no. 7108. Bur. v. d. Blad.
.mi in»
een levensmiddelenbedrljf.
onder no 7110, Bur. v. d
Blad
gevraagd, niet beneden 18 jr.
van acht tot half één.
Mevrouw DE BEUN.
Fluwelensingel 88.
Gevraagd:
Loodgieter
en
Halfwas Loodgieter
Aardewerkfabriek „Gouda"
vraagt
Aanmelden: Sophia van
Goudestraat 106 en Koi
Cijzcnsteeg 1.
VI», Schoonmaakartikelen
en petroleum.
Stevensstraat 15, Moordrecht.
omgeving van Bergen Uzen-
doornparic. Br. onder no. 7120,
Bur. van dit Blad.
Gevraagd:
met keuken of gebruik van
keuken door beschaafd echt-
Jaar op middelb. leeftijd, z.
kind. Br. no. 7140, Bur. v. d.
Blad.
ie koop gevraagd, Van
Baerlestraat of naaste
omgeving, evt. beschik
baar herenhuis, omgeving
Burg. Martenssingel.
jBrieven onder no. 7134.
Bureau van dit Blad.
De N.V. Koninklijke
Stearine
Kaarsenfabrieken
„Gouda—Apollo"
te Gouda vraagt voor spoe
dige indiensttreding enkele
voor administratief- en eenvoudig corres-
pondentiewerk.
Verlangd wordt in elk geval MULO-
opleiding en type-diploma, terwijl kennis
van stenografie en handelscorrespondentie
tot aanbeveling strekken. Leeftijd 16 tot
20 jaar.
Sollicitatiebrieven met uitvoerige inlich
tingen richten tot de Personeelsafdeling.
Amsterdam
heeft npdig voor Gouda, een
die belast wordt met incasso en uitbreiding bestaand
rayon. Voor hen, die beschikken over doorzettings
vermogen en handelsgeest is dit een levenspositie.
Geboden wordt prettige, zelfstandige werkkring met
salaris, pro'visie esn premievrij pensioen. Gevraagd
wordt: betrouwbaar, vlot persoon, die zich in alle
standen der bevolking vrij en opgewekt kan be
wegen. Borgstelling vun f500.—.
Sollicitaties met uitvoerige levensbeschrijving en
ouderdom aan Inspecteur G. F. Boor, Kleidijk 37,
Rhoon.
De Directie van de
GOUDSCHE COURANT
behoudt zich het recht voor advertenties zonder opgaaf
van redenen te weigeren.
Bij advertenties onder nummer worden aan de adverteer
der niet doorgegeven: drukwerken, circulaires en derge
lijke stukken afkomstig van tussenpersonen, hetzelfde
geldt voor andere «tukken, welke niet bona fide op de
Inhoud van de advertentie retlecteaen. Stukken, die bij
het blad blijven berusten, worden na één maand na
contrAle van de Inhoud vernietigd.
Voor fouten ln telefonisch opgegeven advertenties ls het
blad niet aansprakelijk. Verzoek om harplaatsing zonder
betaling of restitutie kan derhalve niet worden Ingewilligd.
Met zorg wordt de oogst in de droogschi
T\ertig jaren geleden ver-
J-'bouwde Canada geen siga-
rettentabak. Thans roken
de Canadezen voor 99 si
garetten van eigen bodem.
Denaarde van de tabaks
oogst ljeloopt jaarlijks tien
tallen millioenen dollars. De
tabaksplant toverde een eco.-
noraisch achteruithollend
deel van de provincie On
tario om tot een grond
eigenaarsparadijs.
De tabaksplant stelde enige
Canadese boeren en zeer
veel immigranten vooral
Nederlanders en Belgen
in staat een vermogen van
betekenis te vergaren. De
Canadese schatkist is de ta
baksplant eveneens dank
baarheid verschuldigd, want
jaarlijks brengt zij via de
sigarettenbelasting) twee
honderd millioen dollar in
het laatje en bespaart zij
(wegens vermindering van
import) Canada vijftig mil
lioen US-dollars aan devie
zen.
De werknemers zijn ge
baat bij de bloei van de
tabakscultuur, want er wer
ken ruim elf duizend man
nen en vrouwen in vaste
dienst in deze bedrijfstak,
terwijl in de oogsttijd bo
vendien nog duizenden
seizoenarbeiders naar de
tabaksstreek komen uit alle
delen van Canada, ja, zelfs
uit het Zuiden der Verenig
de Staten. Die seizoenwer
kers verdienen zestig tot
honderd dollar per week.
De werkgevers, de tabaks-
boeren dus, ten getale van
ruim 3500, leven er met hun
gezinnen goed van en ver
garen aanmerkelijke foriui-
nen. Dan is er nóg een
groep mensen, die profiteert
van de opbloei der ta
bakscultuur: De producen
ten en verkopers van stook
olie en benzine. De tabaks
bouw is n.l. tamelijk geme
chaniseerd en heeft boven
dien leder seizoen (voor dro
gen en verdere bewerking)
tientallen millioenen liters
stookolie nodig. Geen won
der, dat voor de Canadezen
„Het Lied van de Tabak"
welhaast een nationaal
feestlied is!
riE Vroede Vaderen van het Canadese
stadje Delhi besloten vijftien jaren
geleden aan hun stadswapen twee
tabaksbladeren toe te voegen. Dit be
sluit symboliseerde de betekenis der i
jonge cultuur. Maar ook het feit. dat
een boerenbedrijf van 50 acres (ca 20
ha) in de streek van Delhi een kwart
eeuw geleden duizend dollar kostte en
thans véertigduizend dollar, spreekt
een onmiskenbare taal.
waar zij kunnen: In parken, op grasvelden,
in garages, in schuren, ja, waar al niet! In
Simcoe worden zelfs enige openbare gebou
wen tijdelijk ingericht als kwartier voor de
tabaksarbeiders. Dagen achtereen flaneren
zij door de straten op zoek naar tabaks-
boeren, die werkkrachten nodig hebben.
Soms ook vooral de Frans-Canadezen ple
gen zulks te doen verhuren zij zich
groepsgewijs, maar als regel geeft de boer er
de voorkeur aan, zijn werkkrachten indi
vidueel aan te stellen. Vaak komt het voor,
dat een arbeider jaar in jaar uit naar „zijn"
(zelfde) boer terugkeert.
Het oogstwerk wordt goed betaald, maar
het is zeer zwaar werk. Een goede plukker
kan honderd dollar in de we^k halen, ande
ren zestig zeventig. Maar zo'n plukker
moet over bijzonder goede rug- en been
spieren beschikken, want vrijwel de gehele
dag lopen zij in gebukte houding over de
akkers. Heeft hij een arm vol blad geplukt,
dan komt de „tabaksboot" (oi!> wielen!) en
brengt het blad naar de bind- en sorteer-
tafels. Weken achtereen duurt de oogst. In
de droogschuren is het dan dag en nacht
volop bedrijf, want de Canadese tabak wordt
in snel tempo (kunstmatig) gedróogd. Dag en
nacht branden de verwarmingsapparaten.
Dag en nacht rijden de tankwagens der olie
maatschappij door de streek om de „tabaks
klanten" te voorzien van de benodigde tien
tallen millioenen liters vloeibare brandstof.
„Ook wij oogsten tabak" is een gezegde, dat
men ietwat gekscherend veelal verneemt uit
de mond van de chauffeurs en olie-leve
ranciers.
De verkoop
ren opgehangen. Wat men hier ziet is ca.
1000 dollars waard.
/^ANADA begon tabak te verbouwen on-
middellijk na de Eerste Wereldoorlog.
De kwaliteit van het product deugde echter
niet voor de vervaardiging van sigaretten.
Het verbruik van deze „rokertjes" steeg
echter in de jaren twintig van jaar tot jaar.
De sigarettenfabrikanten schreeuwden der
halve om bruikbare tabak. Tezelfdertijd zon
John Martin, Ontorio's minister van Land
bouw, op middelen om het deel dier provin
cie dat hollend achteruitging wegens uitput
ting van de bodem, aan een nieuwe bestaans
basis te helpen. Martin probeerde véél, doch
zonder succes. Toen spraken enige deskun
digen het toverwoord tabak! Zij hadden
de grond aan een nauwgezette analyse on
derworpen en waren tot het oordeel geko
men: Bij uitstek geschikt voor de tabakscul-
Viur. En thans verbouwt men ia Norfolk (zo
heet de streek, waar de tabakscultuur als
een wonderboom uit de grond schoot) meer
tabak dan in enige andere even grote streek
op aarde!
In 1923 werd de eerste tabaksoogst (op
commerciële basis) binnengebracht en bleek
een succes. Geleidelijk schakelden tal van
boeren hun bedrijf om op tabak. Thans om
vat het tabaksgebied de graafschappen
Brant, Elgin. Middlesex, Lambton, Norfolk,
Oxford en Simcoe, terwijl er bovendien in
enige andere districten eveneens een hoe
veelheid „flue-cured" (niet aan de buiten
lucht gedroogde) tabak wordt geproduceerd.
De invoer van de tabaksplant betekende een
„economische bloedtransfusie^voor Norfolk
en aangrenzende gebieden. Akkerland, dat
door velen reeds als vrijwel waardeloos
werd beschouwd, steeg sprongsgewijs in
prijs. Een boerenbedrijf met vijftig acres
grond kostte in de jaren twintig duizend
dollar. Nu moet men veertigmaal zoveel
betalen om er eigenaar van te kunnen wor
den. Geen wonder, dat de gemeenteraad van
Delhi ter ere van de tabakscultuur en de met
haar gepaard gegane opbloei van stad en
gewest twee tabaksbladeren aan het stads
wapen toevoegde tegen het einde der jaren
dertig.
Toen de welvaart der jaren twintig plaats
maakte in de wereld (en ook in Canada) voor
de economische moeilijkheden der jaren der
tig, nam het aantal boeren toe. dat een kans
wilde wagen in de tabak. Bovendien vloei
de een stroom Europese immigranten het
tabaksgebied binnen. Zij die Europeanen
werden vrij spoedig de „heren" van het
tabaksland. Wie er zijn oor te luisteren legt,
kan vele, vele verhalen horen over nieuw
komers, die berooid arriveerden, een paar
jaar als arbeider werkten, dan een eigen be
drijf kochten en nu (als „tabakkers") beho
ren tot de welvarende, ja. rijke ingezetenen
van hun nieuwe vaderland.
Vooral Nederlanders en Belgen hadden
succes in de tabak. Zij zijn het sterkst ver
tegenwoordigd onder de „geslaagde" tabaks-
bberen. Na hen komen de Tsjechen en de
Hongaren. Zestig procent der tabaksboeren
zijn thans van Europese herkomst, ongeacht
nog de mannen die uit Engeland naar
Canada togen. Voorts is een aantal „Zonen
van Uncle Sam" eveneens fortuinlijk ge
weest tn da tabak!
Harde cultuur
TTET is geen woJfer. dat het vooral immi-
granten waren, die zich op de tabaks
cultuur wierpen en hierin zo grote fortui
nen verwierven. Immers, zij kwamen naar
het nieuwe land met weinig meer dan de
lust om te werken en te slagen.. en met
weinig om te verliezen Lang niet iedereen
beschikt over de geaardheid, nodig om een
goede „tabakker" te zijn en menige min of
meer gezeten boer bedenkt zich wel twee
maal, alvorens zijn geluk in de tabak te be
proeven. Waarom? Omdat de tabakscultuur
een „harde" cultuur is. Een tabaksplanter
moet een gokje durven wagen. Hij moet wil
len en kunnen werken als een paard. Hij
moet vastbesloten zijn als de commandait
van een reddingsboot. Hij moet geduldig
zijn als Job. Hij moet, net zo goed als een
bokser, het vermogen hebben (tegen)slagen
te incasseren, want de tabakscultuur kan ook
veel teleurstelling bereiden.
Tabak is namelijk kwetsbaarder dan de
meeste andere gewassen. De vorst kan tegen
het einde van het seizoen veel bederven.
Hagelslag kan de oogst geheel vernietigen.
In de droogschuren is de temperatuur zo
hoog, dat het brandgevaar aanmerkelijk is.
Te veel regen maakt de bladeren te vochtig.
Te weinig regen schaadt hun groei. Waait
het wat hard. dan worden de jonge plantjes
ondergestoven. Bovendien loeren er ieder
seizoen weer een kleine twintig ziekten op
het gewas! Ook de mens kan de opbrengst
schaden, want wordt bij voorbeeld de
ituur tijdens het drogen en fermen-
niet nauwgezet geregeld, dan verliest
het blad zijn waarde of het wordt van min
dere kwaliteit. Weinig gewassen vragen een
zo omvangrijke behandeling als de tabak!
Weinig gewassen ook bergen zo grote
risico'scn zo grete winstkansen in zich.
Is de oogst binnen en op de juiste wijze
behandeld, dan is het tijd om te Verko
pen. Tabaksveilingen kent men ln Canada
niet en de vermaarde afslagers spelen geen
rol bij de transacties, die direct dus tus
sen boer en (in)koper worden afgesloten.
Vrijwel alle Canadese tabakkers slechts
75 van de 3500 doen niet mee zijn lid van
een Verkoopsvereniging, die een commissie
samenstelde bestaande uit vijftien planters
en acht afnemers ter regeling van de om
vang van het te bebouwen oppervlak, van
de teelt en van de prijzen. Wie lid is die:
organisatie is er vrijwel zeker van, dat hij
zijn product verkoopt en zulks tegen rede
lijke prijzen. Aan het bestaan dier organi
satie is het toe te schrijven, dat de prijzen
der tabaksboerderijen zo hoog zijn, want de
„tabaksrechten'' worden niet toegekend aan
de boer, maar aan de farm. Verkoopt hij eijn
boerderij, dan verkoopt hij tevens het recht
een bepaald aantal acres te bestemmen voor
de verbouw van tabak.
Reeds als het gewas te velde staat, bezoe
ken de kopers de landerijen om een indruk
te verkrijgen van de kwaliteit der tabak. Is
de oogst binnengehaald, dan bezoeken zij de
boerderijen opnieuw en nemen monsters om
de kwaliteit nog beter te leren kennen.
Tegen het einde van September bepaalt de
Verkoopsorganisatie der Tabaksboeren het
tijdstip voor de verkoop, gewooijJ<jk een
week in October. Dan'zijn de boeren thuis
om hun klanten te ontvangen. Als richtprij
zen dienen de bedragen, die reeds tevoren
door de Verkoopsorganisatie als gemiddelde
zijn vastgesteld.
Toch kunnen boer en koper in de schuren
nog wel uren harrewarren, loven en bie
den en praten, alvorens de transactie is
afgesloten. Als regel koopt een klant de ge
hele oogst van een boer. Is de verkoop een
feit, dan worden de schuren leeggehaald en
verdwijnt de tabak naar de fabriek, waar hij
eerst vochtig wordt gemaakt, dan gestript
en vervolgens als een keurig gerolde, ln een
wit jurkje gestoken sigaret aan de rokers
wordt aangeboden.
Het uitknijpen van bloesems en „dieven"
verschaft vele handen werk.
Nu zit ik te tikken bij kunstlicht. y
Bij een electrische lamp, die haast geen schaduw geeft.
Ik voel me ongelukkig als ik aan voorbije eeuwen denkwaarin nog
levend kunstlicht was en levende schaduw ook. Welk een heerlijke sfeer
moet er in de huizen geweest zijn, eeuwen geleden.
Er hingen tuilampen aan de wand.
Een wever had zijn lampen aangestoken die aan het weefgetouw hin
gen. En.de met water gevulde glazen ballon had hij zo opgehangen, dat
de lichtstralen die er in samenkwamen, een lichtvlek op zijn altijd bezige
handen wierpen. Zijn gezicht en zijn handen in het volte licht, de rest
in schemerige tinten, daarachter levende duisternis. Hoe is het mogelijk
dat het eeuwen moest duren voor er een mens eindelijk de juiste be
lichting vond in zijn schilderijen: Rembrandt.
Men zag immers dit clair-obscur alle dagen.
Het kunstlicht van onze tijd, al is het nog zo efficiënt, en het licht van
onze geest, al werkt het no g zo doeltreffend, speciaal als het gaat om
verderf en vernieling, hebben tezamen de wereld ontwonderd
JN die, voor ons gevoel zo don-
nog maar een gedeelte van de Jk*
aarde was ontdekt en de mens ff-
zijn wetenschappelijke zin nog
niet verworven had, gebeurde J yï'iM
het wonder elke dag.
Een glimlach komt op onze lip- ff 'iMBRj
pen als wij de reisverhalen le- ^lt. It K
zen van vrome monniken, die, jw. ■mf
China doordrongen en in hun 'J
reisverhalen melding maken van *qBB
de meesj vreemdsoortige dingen
Francis&an, een zekere Odoric
/an Pordenone, een afbecl- JÊr> mVi IffiSM
en zijn gaat
de grote
Deze is de
Januari, en broeder Willem van
Solagna meldt ons dat hij alles '.Uu-
getrouwelijk heeft opgeschreven,
het horende uit broeder Oderic's
mond, en dat deze broeder Odoric nog na
zijn dood vele en grote wonderen heeft ver
richt.
Voor ons moderne, Westers gevoel, heeft
alleen maar broeder Willem een
verricht door zijn stofbehandeling.
hannes en hij, de Islamieten kunnen verplet
teren.
Men vond priester Johannes niet. Of is het
Rijk van deze priester het tegenwoordige
Abessynië geweest, waar het Christendom
al vroeg een kans kreeg?
Hoe het xll> et" feit Is, dat wU glimlachen
om het RUk van dexe Johannes, dat al of
niet bestaan heeft. Een feit is. dat wU supe
rieur glimlachen om de zo goedgelovige
middeleeuwse mens. die de duivel op boks
poten bU de kruispunten van wegen zag.
Hebben w(J daartoe het recht?
Hebben wij het recht glimlachend neer te
zien op mensen, die met de meest eenvou
dige hulpmiddelen kathedralen hebben ge
bouwd van zó grote achoonheid, dat wij, die
toch wel volkomen „ontwonderd" zijn, het
„Wonder" nog gevoelen als wij ze betreden?
T~*E mens van onze tijd heeft voor een
groot gedeelte zijn macht tot verbeel
den verloren, en is daardoor geworden tot
een vogel zonder vleugels. Het hoogste
ideaal voor de moderne mens is dus de
struisvogel, tyet diens sterke poten kan hij
zich een weg krabben naar de onderaardse
gangen van het existentialisme. Daarna kan
hij de kop in het zand stekon en zichzelf
verbeelden dat het gevaar geweken is, zo
dat hij ook deze keer geen prooi wordt van
ae vernielende machten.
Hoe kan de wereld eén nieuwe cultuur
tegemoet gaan. nu ze volkomen „ontwon
derd" Is? Nu de wereld geworden is tot een
woestijn? Nu de moderne mens zijn struis
vogelkop in het gloeiend hete zand steekt?
Het wordt tijd dat onderaardse wellen hun
weg naar boven vinden, opdat er oasea kun
nen ontstaan voor de bestoven en dorstige
reiziger.
Het wordt tijd dat het Wonder terugkeert!
REIN BROUWER
Dit woord:
KREGEL
1regel hoort bij krijgen, zoals scha-
mei bij zich schamen en kreupel
bij kruipen. Krijgen hangt samen met
krijg: oorlog en betekende oorspron
kelijk dan ook: iets door de strijd ver
werven. Later kreeg het de meer alge
mene betekenis van: ontvangen en
zelfs: tegen zijn zin ontvangen, bij
voorbeeld in. mazelen krijgen. Maar in
kregel of kriegel, zoals men bijvoor
beeld in Noordholland zegt. leeft de
onde betekenis van: altijd geneigd tot
vechten, nog voort. Kregel immers be
tekent lichtgeraakt, prikkelbaar, knor
rig, humeurig.
broeder Odoric de Grotere Zee over
stak, d.i. de Zwarte Zee, en in een plaats
Trebisonde kwam, oudtijds Pontus genaamd,
zag hij tot zijn grote verbazing een man
over de aarde gaan, die 4000 patrijzen met
zich voerde. De anders zo schuwe vogels
volgden hem al vliegende door de lucht. En
als hij zich te slapen legde, verzamelden zij
zich om hem en dekten hem toe.
Zo bracht hij ze naar de Keizer, nam zo
veel als hij nodig had, en voerde de rest
weer naar het land van waar ze gekomen
waren.
Ook heeft hij de Heilige Berg gezien,
waarop de Arke Noachs rustte. De ark zelf
zag hij niet, want naar het oordeel der men
sen in die streek mishaagde het de Aller
hoogste. wanneer een zondig mensenkind de
berg beklimmen wou.
Hij vertelt ons^van de stad Polumbum,
waar een koe de godheid was, en waar de
Koning'en Koningin zich elke morgen gin
gen wassen met de urine van het heilige
dier.
Hij vertelt ons van de Koning van Zampa.
waar de Koning 200 kinderen had en 14.000
olifanten. En de vissen kwamen op gezette
ti.jden naar de kust. Zij sprongen op het
droge en vertoefden daar enige dagen. De
bewoners hadden ze maar voor het oprapen,
en als de ene soort weer weggetrokken was,
kwam er een andere.
Ieder jaar kwamen ze terug, en als men
de bewoners van Zampa vroeg waarom ze
dit deden, was het diepernstige antwoord
„Om de Keizer te eren".
ITOE moeilijk is hel om de ziel te vinden
van voorbije tijden. Als kind leerden
ij dat Hendrik de Zeevaarder van Portu
gal zijn volk de zee opjoeg tot Kaap de
Goede Hoop.... om handela\^lcrdelen
waarheid deed hij het, zo wij geleerden uit
onze tijd mogen geloven, om het Rijk van
priester Johannes te vinden. Het Rijk van
priester Johannes: „Waar lag het precies?"
Hoe kwamen de geruchten over het bestaan
n dit Rijk toch in de wereld?
Er moest een heel groot en machtig Chris
tenrijk liggen achter het rijk der Muzelman-
en. Daar moest priester Johannes regeren,
waarlijk als een kind van God. Als Hendrik
de Zeevaarder dit Rijk zou vinden, zaten de
Moren in de tang en zouden zij samen, Jo-
Twee eeuwen geleden rustte
Douwe Egberts een koffieschip uit
In het weelderige Friese Und, tussen de wouden van Heerenveen en het gras rond
Sneek, ligt het dorp Joure. Daar werd in de Jaren rond 1750 een koffieschip uitgerust
met het doel een nering bijeen te sparen in koloniale waren, zoals daar zijn dr specerijen,
de tabak, de koffie cn de thee. t
Echter in de wetenschap, dat de wereld er nog lang niet aan gewoon was en dat de
meningen scherp verdeeld waren over het drinken van thee of het suyghen van toeback.
De predikanten trokken heftig van leer tegen het „pestigh cruyt" en de koffie werd wel
spottend „kakelwater" genoemd en als een vrouwendrank versleten, waar geen zinnig
manmens zich mee diende af te geveijl
Als, in Juni, de bladeren op de akkers
staan te rijpen, moeten de velden voort
durend gewied, de bedden losgewoeld en de
plaivten Van insecten gezuiverd worden. Be
gin Juli worden de bloesems uitgeknepen,
maar dan komen er meteen jonge blaadjes
(„dieven"), waar stam en blad samenvloeien,
die eveneens verwijderd moeten worden
om de qualiteit van het blad niet te schaden.
In lange rijen bewegen dan mannen en vrou
wen zich in gestage gang over de akkers om
al dat voorwerk te verrichten. Als een
miniatuur-oerwoud ziet zo'n tabaksveld er
dan uit en dit beeld blijft tot het tijd is voor
de oogst.
Men zou over. de pen van een Stijn Streu-
vels moeten beschikken om de oogsttijd in
hét Canadese tabaksgebied te beschrijven. In
de loop van Juni druppelen reeds van her
en der seizoenarbeiders binnen, maar begin
Juli krijgt de gehele streek een ander aan
zien. Dan wast het aantal seizoenarbeiders
in snel tempo. Uit het Zuiden der Verenigde
Staten komen ruim 1500 mannen om de
werkzaamheden in de droogschuren te ver
richten. Uit alle delen van Canada trekken
mannen en vrouwen naar Delhi, Tillson-
burg en Simcoe. Het zielental dezer stadjes
stijgt in snel tempo tot drie a vier maal het
normale cijfer. Hotels en pensions, kosthui
zen en logementen zijn volgepropt reeds
vóór de eigenlijke oogsttijd begint. De
seizoenarbeiders en -arbeidsters slapen dan
Uit die jaren stamt het bedrijf van Egberts
Douwe in Joure, begonnen als een winkel
en na zijn dood gecontinueerd als een pril
bedrijfje onder de zoons Egbert, Jacob en
Ruurd. De naam Douwes is sinds het mid
den der achttiende eeuw aan Joüre verbon
den gebleven, zelfs al bracht de Napoleon
tische invoering der burgerlijke stand de
naam „De Jon g" in de directie van het
steeds uitbreidende bedrijf. De Jong, om de
grootvader Douwes van de kleinzoons, bei
den in tabak en koffie, uit elkaar te houden.
Het geslacht De Jong, dat tot de huidige dag
de aloude familiezaak beheert, had dus
eigenlijk ook Douwes moeten heten.
Tussen het koffieschip van Egbert en de
vrachtschepen, die ttians uit Nederland de
producten der fabrieken in Joure en Utrecht
over alle wereldzeeën brengen, liggen twee
eeuwen van hard weiken. waarin een win
kel groeide tot een moderne fabriek, die uit
Pakistan haar thee, uit Santos haar koffie
en uit Kentucky haar tabakken ontvangt.
En die deze ruwe grondstoffen brandt en
keurt, mengt en droogt tot een eindproduct,
dal van Friesland weer uitzwerft tot in de
verste wereldhoeken.
Thee met itte puntjes
Hebt ge bij het zetten van een kopje thee
zes minuten trekken, uit snel gekookt vers
water en drinken met suiker en het bekende
wolkje melk. naar de kenners uit den treure
zeggen hebt ge u bij dat klaarmaken van
uw kopje thee wel eens gerealiseerd, hoe de
melange van theesoorten, die uit het busje
in de pot verdwijne met twee of meer
schepjes tegelijk, ontstaan is uit al die soor
ten. welke de theelanden opleveren?
Ge kunt het desgewenst komen zten in
Douwe. Egberts monsterzalen, waar een
lange rij theesoorten van heel grof tot
stof fijn. van donkerbruin tot lichtgroen,
worden voorgeproefd Door een meneer die
de hele dag niets anders doet dan 2.85 gram
thee zetten in een klein bekertje met een
uitgekiend beetje water (snel gekookt na
tuurlijk) en het dan met een luide slurp
naar binnen slaat, klokkend met de wangen,
zoals een theeproever betaamt. Dat is een
vak en een gewaardeerd vak ook. want zo'n
theeproever is tenslotte de basis van de
afzet en hij bepaalt de melanges. Hij weet
ook een heieboel van thee af en vertelt u,
dat de bekende „thee met witte puntjes", die
in het kinderversje als het fijnste van het
fijnste .wordt aangeprezen, niet geheel te
recht die roem gekregen heeft.
Thee met witte puntjes bestaat overigens
wel. maar is nogal duur en dus mengt de
firma, die een dure soort aan de vrouw wil
brengen, een beetje van deze thee met witte
puntjes door haar beste soorten omdat de
huisvrouwen, vooral in het Noorden, om een
of andere duistere reden graag thee met
witte puntjes zien.
Maar de andere thee doet het hem.
Overigens gebruiken wij Nederlanders 1,5
pond per hoofd per jaar aan tnee. wat een
heel pond minder is dan voor de* oorlog,
maar dat zal wel aan de prijs liggwi. Onze
theegewoonten, gaan zich ook wijzigen wat
de soort thee betreft: vroeger was de grove
thee favoriet, maar het publiek vraagt nu
steeds fijnere soorten en het artikel „thee
zakje". dat vroeger Slleen in de restaurants
een debiet vond, komt er in de huisgezinnen
ook steeds meer in.
Kofficgebruik sterk gedaald
Het bakje troost is eveneens door de
duurte in aanzien gedaald. Werden er vóór
de oorlog per Nederlander zeven ponden
koffiebonen per jaar in „kakelwater" om-
He meningen over de voor- of na-
delen van de in de late middel
eeuwen naar ons gekomen genotmid
delen koffie, thee en tabak zijn tot
diep in de achttiende eeuw scherp ver
deeld geweest. Zei niet een kundig ge
neesheer. dat thee het kruid was, „dat
ons van de cramp bevrijdt", maar wist
een pater Jezuïet daar niet onmiddel
lijk op te antwoorden, dat het terugge
jaagd diende te worden tot de wilden?
Werd een chirurgijn niet boos aange
keken. omdat h(j meende dat er thee
gedronken moest worden „opdat de
mens niet ten grave ijlt?" En mocht
er tot in de achttiende eeuw zelfs
volgens de „order op de buitennering"
niet eens thee. koffie en tabak ver
kocht worden buiten de grote steden?
Onder deze vreemde omstandigheden
zijn de fundamenten gelegd voar een
fabriek, die de naam harer stichter
Egberts Douwe nog in het wapen
draagt, een stichting overigens, welke
alleen kon door gaan dank zij de me
ning. dat de „order op de buitennering"
niet gold voor Groningen en Friesland.
Bijgaand artikel vertelt iets over het
verhaal, dat er achter de koloniale
waren" van weleer ligt. een verhaal,
dat begon met een koffieschip en elke
dag voortgezet wordt door een modern
bedrijf in het hart van Friesland, in
Joure.
gezet, nu ziin het er nog maar vier. Overi
gens heeft Douwe Egberts de laatste jaren
haar afdeling koffie In Utrecht, met het
oog op de betere ligging, maar thee en tabak
bjgven midden in de Friese „greiden"
geuren. Ja geuren, want vooral een tabaks
pakhuis is; een lust voor de mannelijke
neus en een weelde voor het oog. De enorme
rollen of balen tabaksblaren uit alle hoeken
der aarde splijten daar open onder het
wakend oog van de tabakskenners, die f:r
onmiddellijk de bestemming van zien. pruim
of shag. sigaretten of baai. Via de kerverij.
waar de hand-kerfbanken al sinds 1880 het
veld ruimden voor de vlijmscherpe mecha
nische messen, gaat de tabak, geurend en
vochtig en in een subtropische atmosfeer
langs de lopende band naar de verpakkings
machines, die de fijne of grove snede, de
herenbaai of de pruimtabak, netjes in de
pakjes doet en er een mooi wikkeltje plus
een banderolle op plakt. Tot twintigduizend
per dag per machine. En er staan er ver
scheidene in Joure.
Een sterke magneet heeft er zowel bij de
thee als bij de tabak voor gezorgd, dat er
noch in het kopje, noch in de pijp een ver
geten spijker terug te vinden is, waarmee
de oogst uit verre landen werd ingetimmerd
in houten rol of triplex kist.
Dit typisch-Nederlandse familiebedrijf, een
der oudste in den lande, viert zijn tweede
eeuwfeest. Acht September is bet feest ln
het Friese dorp en in Utrecht en dan zullen
de namen dergenen, die sinds 1753 ploeter
den achter een toonbank, op een kofschip,
maar ook in een oorlog met surrogaten voor
de drie haast onmisbare levensbehoeften van
de moderne mens, nog wel eens met ere ge
noemd worden. De gemeente Haskerland,
waarin Joure ligt, heeft bovendien nog een
niet gering genoegen van dit tweehonderd
jarig bestaan, want op de „officiële feest
dag bieden Egberts Douwe s nazaten hun
stichtingsplaats een carillon voor de kleint
kerk aan.
