Saterdag n October issj
'Ptif de shag/
Het GEDICHT
DE NOORDPOOL
Een beetje tovenarij op school
Op ploegen raak je nooit
uitgestudeerd
Duizendmaal ontdekt in
de loop van onze eeuw
Nieuw gemaal in Laag-Boskoop
Er is geen tweededie er meer van
weet dan Piet Heij uit Zevenhuizen
Het begon bij
John Deere
Rol een
verse clgarof
Douwe Egbajts'Zilver-shag
znve"
en ook U zegt voortaan
BRUIDSTRANEN
Loop der bevolking
I van de week
HERFST
Goudse Spetters
Wenken
Klaas de Vriesschool
op herfstreis
Verhuizingen binnen
de gemeente
Onze bioscopen
Sinds 1915 had water 126 m
hoog kunnen staan
STRATEGISCH
BELANGRIJK
EN DUS FEL
OMSTREDEN
GEBIED
Waarom?
Vliegtuigbases
op reusachtige
ijsschotsen
Geboortebewijs en leeftijd van de meisjes
als regel onvindbaar
Tovenarij
Meisjes
Amerikaanse haast
Slotaccoord
Miss West Afrika
Hoe is het ontstaan?
Dit woord: BOKBIER
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COUBANT
99
'99
ER WAREN eens twee mannen, die ergens in de Zy.idplaspold.er op een
stuk land stonden. De boer was aan 't ploegen, op de vettig glimmende
aarde scharrelden een langgerek/te troep meeuwen, de horizon versmoor
de tot een blauw-grijs waas, in de zachtblauwe herfstlucht plekten wat
witte wolkjes, de struiken aan de slootkant vertoonden hun eerste geel.
Terwijl de ene man aan Weremeus Buning dacht en zijn gedicht: Ei%
de boer, hij ploegde voort, zei hij: ,,'t Is een mooi gezicht".
Toen zei de ander: „De voren liggen niet zuiver recht en hij verkrui
melt het niet goed. Voor stoppelploegen moet je een kort rister gebrui
ken. Dat verkruimelt beter en geeft een grotere door eenmenging. Ten
minstemeestal", voegde hij er voorzichtig bij.
En zo ziet men weer: men kan een zaak
op allerlei manieren bekijken. Degene, die
in de Zuidplaspolder het ploegen het beste
bekijkt en daar zijn boer en ambachtsman
het wel over eena, ia Piet Hey, de smidszoon
van Zevenhuizen.
Het is begonnen bij John Deere. Die
kwam niet uit de Zuidplaa. 't Was een Ame
rikaan en zo omstreeks 1860 begon die over
de ploeg na te denken. Toen waa een ploeg
nog een houten instrument, een houten ris
ter met blik bespijkerd en voorzien van een
stalen schaar. Ze werdr gemaakt door de
wagenmaker. John Ddlfe bracht de ijzeren
ploeg met de geheel stalen rister op de
markt en de klandizie verhuisde van de
Wagenmaker naar de dorpssmid. Vandaar
dat Piet Hey bij zijn vader tussen de ploe
gen is grootgebracht.
Over ploegen zijn boeken volgeschreven,
waaruit men een heleboel kan leren. Maar
men kan ook Piet Hey even opbellen en
dan leer je nog veel meer.
„Kijk", zegt hij, „een ploeg bestaat voor
namelijk uit een rister een een schaar. Dit
gebogen stuk staal, dat zo mooi blinkt, is
het rister. En daar gaat het om. Je hebt
korte, steile, dwarsstaande risters, die ge
schikt zijn voor stoppelen en schroefvor
mige, grote, lange risters, die men gebrui
ken moet voor diepploegen op de winter-
voor. Natuurlijk zijn er nog vele tussenvor
men."
Dat is dat en 't is nog gemakkelijk te
onthouden ook. Maar dan komt er een stuk
je krijt bij te pas en dat zet ergens op
het rister een cirkeltje. Daar ligt het druk-
punt van het rister en om de bepaling van
dat drukpunt, daar gaat het nou om. Ligt
dat te hoog of ligt dat te laag, dan gaat de
ploeg lichten, al zou hij duizend kilo wegen,
want de druk op het rister is enorm. Op
de duur slijt er zelfs een gat in, 't is haast
niet te geloven. Daarover heeft Piet Hey
zijn gedachten eens laten gaan. In de loop
van de jaren heeft hij heel wat ploegen
door zijn vader zien maken en hij heeft er
vele boeren mee aan het werk gezien.
„Een moeilijk vak"
Hij zag, dat de grootte van het rister van
belang is voor de ploegdiepte en hij zag de
invloed van de ploegsnelheid. Hij zag boe
ren ploegen op lichte grond en op zware,
taaie „gemene" klei, soms zag hij ple voren
als broden naast elkaar staan, hij zag open
en wijde voren, hij sprak met de ploegers
en de boeren, hij ging aan 't rekenen en
meten en aan het onderzoeken en als men
ze in de Zuidplaa geloven mag en waarom
zou men dat niet, dan is er geen tweede te
vinden die zoveel af weet van ploegscharen,
risters, zooiijzers, krommingen, kouters en
schijven. Zelf zegt hij: „Ik ben nog lang
niet uitgestudeerd. Telkens leer ik er weer
wat bij, want ploegen is een-mpeirijk vak".
Deze ploegdeskundige heeft zijn kennis
niet tot de Zuidpias beperkt. HU heeft zich
zelfs in het hol van de leeuw gewaagd. Want
waar kUkt men critischer naar zulke dingen
als in Wageningen, het Mekka voor ieder
een, die in de grond wroet. HU gaf er de
monstraties met ploegen van eigen con
structie en ze hebben hem niet zo maar
naar huis laten gaan. Die ploegen zUn zijn
eigen ontwerp, maar ze worden gemaakt
bu Mulder in Terihunten. Dat ligt aan de
rand van wat eens de Dollart was; aan de
ene kant kijken ze er over de Westereems
en aan de andere kant over de Groningse
klei. Zodoepde weten ze daar ook iets van
ploegen af. Met de Mulderploegen trekt Piet
Hey nou door het land: Zeeuws-Vlaande-
ren, WestelUk Noord-Brabant, de Zuidhol
landse eilanden of de Haarlemmermeer, het
is hem om het even, als er maar klei is. HU
zit op de trekker, hU goochelt met het stuur
en met hef- en atelinrichting, en hU kUkt
meer achterom dan vooruit. Want achter
de trekker, daar gebeurt het. Daar moet
de grond komen te liggen zoals de boer dat
wil: verkruimelt of gesloten, diep door
werkt of afgeschild.
Door heel Nederland
Dat hangt allemaal samen met de bodem
gesteldheid, de vochtigheidstoestand, de on-
kruldbegroeiing, de kromming van het ris
ter, de vorm en de stand van de schaar en
hefis nooit precies te voorspellen hoe het
resultaat zal zijn. Het is nu juist de kunst
om al die factoren te kennen en te bereke
nen. En dat doen ze daar op Zevenhdisen.
Vroeger had vader Hey te maken met
paardenploegen, maar de tijden veranderen.
Een paard kost aan onderhoud bjjna ze-
Reddend zwemmen om
diploma's
Da Goudse en Bodegraafse Reddingsbri
gade hielden gezamenlijk in het Spaarders-
bad examens tot het behalen van de
diploma's van de KoninklUke Nederlandse
Bond voor het redden van drenkelingen.
Het medisch gedeelte werd afgenomen door
de artsen R Rombach te Gouda en S. j.
Beijen te Bodegraven. De geslaagden zUn:
Voor 't voorbereidend diploma (beneden
16 Jaar), de dames: C. van der Laan. G.
Straver en de heer H. Lamfers.
Voor practlsch B: mej. M. Straver.
Voor diploma A: de dames M. Sterk, C.
Kooi, C. Sanders, J. van 't Hoog, J. den Hol
lander, A. Batelaan en T. Blom. Voor het
zelfde diploma de heren: A. J. Akkermans,
M. van Rossum en C. van der Berg. 4
Burgemesster mr J. J. Croles woonde de
examens bU.
Handbal
Programma voor Zondag
Zondag worden gespeeld /ires—Donar
(heren) om 12 uur en Vires—Donar (dames)
om 1 uur.
(Advertentie)
venhonderd gulden per jaar. Daarom kruipt
de boer liever op een trekker en maakt er
zUn ploeg aan vast: precies in de middellijn
of treklijn, want dan is de trekker Eet best
bestuurbaar en loopt h|j regelmatiger.
„De ploegen moeten aangepast worden
aan de omstandigheden, en: het halve ploe
gen is het stellen." Daar is uren oVfer te
prakkizeren. Men moet er soms kilometers
voor ploegen. Maar men kan er daarnaast
ook over praten. Praten met de boeren en
praten met een ervaren oude dorpssmid.
Als dan die smid je vader is, dan kom je
in de ploegen terecht, omdat het ploegpro-
bleem je aantrekt. Dan trek je met de
ploeg door heel Nederland.
Zo kan het gebeuren, dat een ploeg, die
gemaakt wordt in Termunten zUn meester
heeft gevonden in Zevenhuizen.
Gevonden voorwerpen
Gevonden: badartikelen; tassen; ceintuurs;
schoenen; vulpen; handschoenen, hond; ge
reedschap; sleutels; kinderjack; hoofddoek;
kinderstrik; zakje met drop; schooletui;
mesje; pakje met vlees; kinderschaartje,
sleutelring; RK. kindergebedenboekje; ro
zenkrans in étui; vulpotlood; pendel van
lamp; kammetje in étui; portegnonnaies; hals
kettinkjes; verpleegsterskruisje; armband;
horloge.
BURGERIJKE STAND
Geboren: Pieter, z. van P. Kersseboom
en E. M. D. Blok, SteUnkade 6; Margaretha
Hermanna, d. van C. W. J. van Vught en
J. M. Abbink, Keizerstraat 25; Gerrit Hen
drik, z. van G. Elings en A. van Soest,
Vossiusstfaat 02; Mechtilde Johanna GU«-
berta, d. van L. F. van Kersbergen en C.
J. van Schalk, Kon. Wilhelminaweg 178;
Robeïtus Franciscus Wilhelmus, z. van F.
E. J. Zaal en G. C. van der Veer, Ridder
van Catsweg 61.
Ondertrouwd: M. Danens en J. M. Sna-
terse; G. W. J. KeUmel en Cl JA Schouten;
S. van Hyffelen en E. E. Rosman; J. P.
•van Schoonhoven en H. Rodenburg; L.
Boom en A. E. Baas; T.' van den Heuvel €h
J. van Breukelen; L. Bol en A. Koerts.
Gewetenggeld
Ten behoeve van 's RUks schatkist zUn
bU de ontvanger der directe belastingen te
dezer stede aan gewetensgeld ontvangen
bedragen van 1500 en 1000 wegens te
weinig betaalde vermogensaanwasbelas-
ting.
„Nieuwe Koers" vergaderde
In de jaarvergadering, die Nieuwe Koers",
de jongerenorganisatie van de PartU v. d.
Arbeid, in Ons Huis hield, bleek uifr het
jaarverslag van de secretaresse, dat de af
deling Gouda een niet onbevredigend jaar
achter de rug heeft. Zo was de afdeling in
staat naast haar wekelUkse bijeenkomsten
o.a. 'een week-end te organiseren op de
ReeuwUkse Plassen waartoe de toen pas op
gerichte afdeling Eindhoven in het bUzonder
was uitgenodigd. Uit het verslag kwam ook
naar voren, dat de bijeenkomsten vrij re
gelmatig werden bezocht.
Ook de penningmeester kon. in vergelij
king met het voorafgaande jaar, een opti
mistischer geluid laten horen. BU de be
stuursverkiezing werden de voorzitter en
de penningmeester herkozen. Het secreta
riaat ging over in handen van de heer A.
M. Stolk, 2e Hieronymus van Alphenstraat 3.
APOTHEKERS-ASSISTENTE.
Te Leiden le geslaagd voor het examen
apothekers-assistente mej. J. Verschut,
alhier.
(Advertentie)
GOUDLIKEUR, grote fles 43.»8
W. A. DE BRUIJN
Goederen uit vele landen. ZEUGSTRAAT SI
Geveitigd: E. A. Buitenhuis—Brinkman,
van Den Haag naar Herzogstraat 6; G. E. H.
Buitenhuis, van Utrecht naar Herzogstr. 6;
J. P. Terlouw. van Waddinxveen naar Prins
Hendrikstraat 39; H. A. Rozemeijer, van Meer
sen naar Graaf Florisweg 77: E. A. Mathot,
van Boskoop naar Burg. Martensaingel 106;
J. Möhle, van Waddinxveen naar Westhaven
no. 11; G. J. Ploeg, van Ridderkerk naar
Kruidenierstraat 2; J. G. Pors, van Arnhem
naar Krugerlaan 137: F. P. Spijkerman, van
Rotterdam naar St Josephstraat 50; K. Wil
ting. van Bocholtz naar Jan Luykenstraat 48;
J. A. Tijbout, van Amsterdam naar Tweede
Hieronymus van Alphen*traat 9; H A. van
Rinsum, van Polsbroek naar Tweede School
straat 11; A. M. T. v. Treijen. van Engeland
naar Wachtelstraat 50; M. H. J. Oskamp, van
Maarssen naar Regentesseplantsoen 23; L
Olde (5 pers.), van Haastrecht naar Lazarus-
kade 27a.
Vertrokken: E. J. M. v. d. Spek—Backers,
van Koster Gljzenateeg 8 naar Waddlnxvaei
Noordeinde 64; C. A. van Houweling^h-
Wolswljk, van P. C. Bothstraat 104 naar Reeu-
wljk. Platteweg H 241; T. C. Scheffers. van
Vossiusstraat 69 naar Utrecht. CatharJjne-
singel 72; A. H- Bosman, van Walvisstraat 92
naar Den Helder, Buitenhaven 3; L. P. M.
van Kersbergen, van Bockenbergstr. 81 naar
Ede. Nieuwe Kazernelaan 3; J. W. J. Treub,
van Burg. Martensslngel 67 naar Leiden, Zoe-
terwoudsesingel 94; E. M. C. v. d. Goes, van
Herenstraat 16 naar Bodegraven, Prins Bem-
hardstraat 42; Mk H. Mouthaan, van Reiger-
straat 38 haar jniversum, Kleine Thrift 41; L.
de Beij (2v^fc.). vap Vierde Kadi 31 naar
Amersfoort,-tfeviweswaat M. H. Langen-
berg. van Vest 107 naar Amsterdam. Vossius
straat 56; T. A. Kemp, van Coornhertstraat 24
naar Reeuwljk. Oud Reeuwljk C 89; H. van
Lith, van Nieuwe Gouwe O.Z. 13 naar Noord-
wijk, Zwarteweg 20: P. A. van Lith, van
Nieuwe Gouwe O.Z. 13 naar Noordwljk,
Zwarteweg 20; S. Broekhulzen (2 pers.), van
Burg. Gaarlandtslngel 24 naar Leiden. Akker
hof 88; A. M. T. van Treijen. van Wachtel
straat 80 naar Rotterdam. Schiekade 80; H. T.
de Vries—Verwelj. van Graaf Florisweg 74d
naar Den Haag, Stuyvesandestraat 12; J. M.
I vï??,.ïIVlzen' v*n Markt 5 naar Den Bosch.
De Willeboissingel 5; l. j. Hulstkamp (2
«n ^an Swletenstraat l naar Laren
(N.H.), Steenbergen 1; C. Hermenet—Noorde-
2Sr,.)' van Klelwe* 12 Reeu-
wijk, Raadhuisweg E 60.
Geref. Kerken art. 31 K.O. Beroepen te
Arum en te Grootegaat—Gerkesklooster-
Stroobos A. G. Vereteeg. cand. te Amers
foort. Te Loenen a. d. Vecht J. v. d. Wie
len te Warffum.
ÏÏÏSS?".c"one''ÏZiïtoZ""*''"™''''' 6°"k°" t0ne" en d' h""
Ala Max Denderraonde schilderen kon, zou hU de kastanjes zeker zo niet uitheeiden
Hem treft het eerst het stekelige, het hatelijke van de bolsters, het glanzend bruin vari
de vruchten is alleen maar een verlokking voor kinderen, die er nog geen begrip voor
"i d«n een vermomming van het Jaar dat als een dier,
„schurftig en doodmoe'te stprven ligt.
HU ziet dus in de herfst in de eerste plaats het grote sterven, en het enige dat hem
nog enigszins met dit sterven verzhent, is het besef dat overal en altUd leven een
afscheid nemen is. Dit „verdrietigste der vier seizoenen" laat nog eens duidehjk zien
welke tendenz in alle leven verborgen zit, en zo, in deze onthullende functie is het
voor hem nog wel aanvaardbaar.
Van Verster naar Dendermonde, het bUjkt een grote stap. Want behalve het verschil
in persoonlijkheid, ei^ talent is er ook nog het tUdsvergchll: Verster wortelt in een
periodp van «tfgnJQk nog ongeschokte zekerheden, Max Dendermonde in de onze
waarin het beser*i)(*p^levens heerhjkheid teruggedrongen werd door de dreiging van
dood en ondergangTft^
Het jaar gaat liggen ah een hytvrig beest,
schurftig, doodmoe, maar nog met vorstlijk grommen,
Slechts voor de jeugd tracht hij zich te vermommen,
in de kastanjelanen wel het meest.
Hoe hatelijk, hoe stekelig die vruchten.
Met hun roomzachte wit, hun glanzend bruin
lokken ze drommen kinders om de tuin,
feestlijk geschreeuw doorbreekt de regenluchten.
Maar wij, die ouder zijn, met scha en schande,
die gretig dag en nacht hebben geplukt,
zoals een dief aan appelbomen rukt,
zien kale gaarden meer dan volle manden.
Want nergens kunnen wij de herfst ontlopen,
elk jaargetij brengt bitter afscheid mee:
adieu, goodbye, leb'wohl, vaarwel, tabé,
altijd opnieuw ploffen kastanjes open,
barsten palnoten in een roodbruin vuur.
En dit te weten kan ons vaag verzoenen
met het verdrietigste der vier seizoenen:
verrotting, weemoed, altijd, ieder uur.
Uit: „Eiland van Circe", MAX DENDERMONDE (geb. 1919).
Ik weet natuurlijk niet of u tot dit soort
van burgers behoort. Er zijn mensen, die
vinden, dat een puiden honderd cent is om
ze alle honderd in d'r eigen zak te houden.
Voor dezulken heb ik de volgende regelen
niet aan het blanke papier toevertrouwd.
Maar wellicht behoort u tot dat soort
mensen, dat op zekere dag zegt: „Kom, laten
we nou eens een lekker bazarretje in elkaar
frutselen. Een verlotinkje d'r bij, de dames
breien wat sokken en wanten en al die
dingen meer en dan gaan we eens zien of
we wat genten bij mekaar krijgen".
Als Vi()| zo met u is gesteld, wel, dan
moet U deze spetter maar uitknippen. U
behoeft aeen auteursrechten te betalen, want
ik wil fhijn kant ook niet krenterig
zijn. Opgepast dus:
1. Speldjesverkoop. Wanneer de zaken zo
marcheren, dat er een tekort aan materiaal
dreigt te ontstaan, dan vraagt u eenvoudig
aan iemand, wiens linkerrever al blijk geeft,
dat hij heeft geofferd, zijn speldje terug. U
kunt het er ook met een snelle grijpbeweging
afrukken, doch daar is enige oefening voor
nodig. Deze handelwijze is buitengewoon
economisch en efficient. Wanneer u het goed
aanlegt, drukt u de post onkosten enorm en
u verdubbelt het aantal klanten door uw
thans speldjesloze slachtoffers wederom tot
geven over te halen.
2. Verkoop van loten. V voorziet u van
een liefst manlijke partner, die sportief is
aangelegd. U laat hem een oud pak aan
trekken en gooit hem voor een naderende
auto. Daarvoor is enige oefening wel nodia,
anders moet u een reservefonds van helpers
ter beschikking hebben. De remmende, hevig
geschrokken chauffeur houdt u dan uw
loterijboekje onder de neus en de man, blij
dat er geen ongeluk is gebeurd, koopt het
helemaal leeg. Allemaal staartnummers na
tuurlijk. Deze methode is gegarandeerd suc
cesvol.
3. Rad van avontuur. Dit wordt natuur-
IHk gedraaid als de drukte het hevigst is.
Het komt er hierbij op aan om zich zo on
opvallend mogelijk door de menigte te be
wegen. Het moet voor iemand met een eer
lijk gezicht en vlugge vingers een koud
kunstje zijn om zich meester te maken van
alle voorwerpen, die het rad al gepasseerd
zijn. Deze voorwerpen kunnen dan opnieuw
gedraaid worden.
Bovenstaande drie manteren tpt het op
voeren van het batig saldo zijn in'de practijk
getoetst «n ze zijn alleszins deugdelijk ge
bleken.
Ik wens u er veel succes mee.
JAN TERGOUW.
Jeugd zocht paddeatoelen
Als de kinderen na afloop van de achool-
rels zeggen; We hebben nog nooit zo'n fUne
dag gehad, dan kunnen de onderwUzer» te
vreden zUn. Zo was het gisteren na de
herfsttocht, die de leerlingen van de 5de en
6de klas der Klaaa de Vriesschool naar de
bossen bU Doorn en Amersfoort hebben ge
maakt. Het was een schoolreis met een be
paald doel, nl. paddestoelen te verzamelen
voor de tentoonstelling, die vandaag en
morgen in de school wordt gehouden.
Even voor tienen waren de jongens en
meisjes al in Doorn. Onderweg had al me
nige verrukte uitroep geklonken over de
1 prachtige herfsttinten van beuken, es
doorns en kastanjes en toen de kinderen
uit de bussen stapten, stonden ze zó voor
de vlammende Amerikaanse eiken. In een
oogwenk was de hele troep verspreid en
snuffelde de naaste omgeving af naar paddo-
stoelen. Overal klonken verrukte kinder
stemmen. De één vond een rode koolzwam.
I de ander een gele ringboleet en weldra
kwam een jongen triomfantelUk aandragen
met de eerste vliegenzwam. Als scMjnwer-
Ipers gledêff de blikken over de bruine bla
deren van de bosbodem. Ook de neuzen
kwamen er aan te pas, want dè vondst van
elke herfstreis is altUd de stinkzwam ge
weest. Binnen een kwartier was er al een
ontdekt. Het leek, of hy zUn gewicht in
goud waard was, zo voorzichtig werd hU
opgeborgen in een goed sluitende doos.
Langs leuke slingerpaadjes wandelde de
troep In de richting Maarsbergen. Het was I
een hele tocht. Een mooie onderbreking
vormde de beklimming van een hoge uit-,
zichttoren. Die bood een prachtig pano
rama over de bronsbruine beuken- en
eikenbossen.
I Na deze wandeling reden de kinderen in
de bussen naar de speeltuin Bergzicht bU
de Leusderhei en na het eten naar het
prachtige landgoed „De Treek". De middag
begon al aardig te verstrijken toen dit pa
radijsje verlaten werd. BU de Pyramide werd
Inog een keer uitgestapt. In uitgelaten stem
ming redende kinderen naar Gouda, waar
ze om ze9 uur aankwamen.
De tentoonstelling van hetgeen op deze
dag verzameld werd, is hedenavond ge
opend van 7—10 uur en morgen van 2.30—5
yjavan 7—10 uur.
L. de Jong—Hoogendoorn, v»n Vierde Kade
no. 33 naar Karnemeltcaloot 32; D. de Jong,
van Parkstraat 22 naar Karnemelksloot 32;
A. N. Verbeek—Oosterwijk, van Zoutman-
plein 22 naar Groenendaal 92; M. Verbeek,
van P. C. Bothstraat 41 naar Groenendaal 92;
A. M. F. de Wit—Jungk (2 pers van Groe
nendaal 57 naar Herenstraat 7; H. SmJnia
(4 pers.), van Krugerlaan 31 naar Hoogstr. 2;
A. C. Mangert (2 pers.), van Karekietstr. 50
naar Oosthaven 56; J. M. Burger, van Karne
melksloot 181 naar Westerkade IS; C. t. E.
In -t Hout—Burger, van Graaf van Bloisstr. 52
naar Westerkade 15; w. E. van Tilburg (2
persj van Herenstraat 130 naar Keizerstraat
15: C. v. d. Nat (3 pers.), van Jaagpad 14 nsér
Van Strijenatraat 4; c. v. Tongerloo (3 pers
van Wijdatraat 39 naar Joubertstraat 1666; H.
van Wljdstraat 39 naar Joubertstraat 166; H.
naar Wljdstraat 39; M. E. Lubbers-Rtreef-
land, van Vierde Kade 99 naar Busken Huet-
straat 22; M. Lubbers, van P. C. Bothstr. 52
naar Busken Huetstraat 22; T. v. Loon—van
Vliet, van Nieuwe Markt 15 naar Nieuwe
Markt 27; H. Boot—-Duiverman, van Karne
melksloot 96 naar Kattenslngel 51; H. Struijk
(4 pers.), van Bogen 44 naar Groeneweg 50;
C. J. Kok (2 pers.), van Kleiweg 98 naar Rid
der van Catsweg 76; J. Spee—v. d. Star, van
Blekerssingal 24 naar Turfslngel 22;, J. A. de
Jong (3 pert.), van Wielewaalstraat 41 naar
Relgerstraat 36; B. Begeer (2 pers.), van Kon.
Wilhelminaweg 358 naar Krugerlaan 119; H.
de Waal (2 pers.), van Karnemelksloot 40 naar
Kattenslngel 34; K. van DiJk (4 pers.), van
Vondelstraat 15 naar onder de Boompjes 69.
Predikbeurten voor Zondag
Ned. Herv. Gemeente: Sint Janskerk
(Achter de Kerk 5) 9 en 10.30 uur ds J. J.
Koning (H. Avondmaal), 5 uur ds H. M.
Cnosaen (H. Avondmaal); Westerkerk
(Emfnastraat 33) 10 uur ds H. v. d Akker
(H. Avodnmaal), 3 uur ds G. Boer (H.
Avondmaal); Kinderkerk (gebouw Calvijn,
Turfmarkt 142) 10 uur de heer A. den Held.
Ver. van Vrijz. Ned. Hervormden (Peper
straat 128) 10.30 uur ds J. Van Rossum,
Winterswijk.
Remonstr. Geref. Gemeente (Keizerstraat
2) 10.30 uur ds J. Spijker, Schiedam.
Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10 uur
ds W. F. Scbröder.
Oud-Kath. Kerk (Öouwa 107) 10.30 uur
Hoogmis (installatie pastoor T. Horstman),
7 uur Vespers. Dinsdag 9 uur, Woensdag
7.45 uur en Donderdag 9.90 uur H. Mis.
Geref. Kerk (Turfmarkt CO) 10 en 5 uur
ds A. Nijhuis.
Geref. Kerk art. 31 K.Q. (Turfmarkt Ma)
8.45 uur ds Joh. Dam, Bodegraven, 4.80 ttur
Jeaedienet.
Geref. Gemeente (Stationsplein 15) 10 en
5 uur leesdiénst.
Geref. Gemeente (Peperstraat 128) 8.30
en 5 uur leesdienst.
Chr, Geref. Kerk (Gouwe 141) 10 en 5 uur
ds L. Kraan.
Presb. Herv. Gemeente (Turfmarkt 23
achter) 0 30 en 4.30 uur ds Joh. van Weizen.
Donderdag 7.30 uur ds Joh. van Weizen.
Vrij® Evang. Gemeente (Turfmarkt 23) 10
en 5 uur cand. K. Troost, Rotterdam. Za
terdag 7.30 uur bidstond.
Vrije Geref. Gemeente (Zeugstraat 38)
10 uur ds H. J. Grtsnigt.
Leger des Heils (Turfmarkt 111) 7 uur
bidstond. 10 uur heiligingsdienst, 6.45 uur
openluchtsamenkomst op de Markt, 7.30
verlossingssamenkomit, leiders majoor en
mevr. S. Duvekot.
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur
dienst.
Goudse Stadsevangelisatie (Spieringstraat
2a) 10.30 en 7.30 uur de heer W. F. Kloos.
Bethlehem-Kerk, Pinkstergemeente
(Zeugetraat 38) 7.30 uur openbare samen
komst, 4.30 uur jeugddienst. 1
IJsseldijk lussen Moordrecht en
Nieuwerkerk afgesloten
Daar de pas opgehoo,^ IJsseldijk tussen
Moordrecht en Nieuwerkerk a. d. IJssel her-
bestraat wordt, is de weg, vermoedelijk voor
drie weken, voor het verkeer afgesloten.
De Dief van Damascus
Reünie Bioseoop. Heel wat bekende fi
guren uit de Duizend-en-één-nacht ver-
schUnen in kleuren op het witte doek in da
film De Dief van Damascus. Paul Henreid,
die de hoofdrol vervult, gebruikt zUn Da
mascener kling alsof het een sigarenaan
steker is, want bU het beleg van Damas
cus in 684 gaat het er rauw toe. Dit is in
de film een interessant tafereel geworden,
dat hoge eisen heeft gesteld aan de mon
tage. Elena Verdugo als Neela en Helen
Gilbert als Zafir houden de aandacht ge
spannen, evenals All Bab, die een heel re
giment gevangen neemt en de bevrUding
van de prinse», die binnen de muren van
Damascus naar het schavot wordt gevoerd.
Vrouwen in de oertijd
Schouwburg Bioscoop. Het programma
laat zien hoe de man in twee perioden van
pantoffelheld tot baas in huis kan worden.
Het aardigste doet het dat wel in het voor
programma, in een film die in lengte niet
veel voor de hoofdfilm onder doet en in de
moderne tUd speelt. Daarin heeft de man
echter de leiding van een sprekende, wUze
hond, die zelfs bUjk geeft met de wet op de
echtscheiding bekend te zUn, nodig om 't zo
ver te brengen.
In de hoofdfilm, die in het stenen tUdperk
speelt, waarin de dames, gezien haar
wenkbrauwen, het met «tenen al tot de kunst
van épilerén hadden gebracht en ook het
swingen reeds beoefenden, doen de man
nen het door middel van eigen kracht en
met het Mj toeval ontdekte vur.
Beide geschiedenissen zUn onwaarschUn-
Ujk, maar met dit verschil, dat de eerste het
wil zUn en de tweede niet. Spel en regie
schieten in dit wat kinderlUke fantasiever
haal echter te veel tekort om de suggestie,
dat het een reconstructie van werkelUk ge
beurde dingen zou zUn, ook maar een
ogenblik te brengen.
Overigens zitten er wel enige aardige mo
menten en vondsten in. De hoofdrollen heb
ben Laurette Luez, Allan Nixon en Janat
Scott.
Het huis aan de rivier
Thalia Theater. In dit huia wordt per
ongeluk een moord gepleegd. De dader pro
beert de gevolgen te ontlopen met behulp
van zUn broer. En met hulp van de rivier.
„Ik haat die rivier", wordt ergens gezegd.
Er drijft namelijk van alles in en tweemaal
per dag komt 't voorbU- Bij eb en bU vloed.
Die rivier speelt in dit drama de functie van
stille getuige en Fritz Lang, de regisseur
heeft het water als achtergrond gebruikt
voor een beklemmende sfeerwerking.
De dader maakt zUn medeplichtige broer,
die alleen uit broederliefde zUn ziel be
zwaard heeft, 't leven zuur. Hij ia auteur van
zUn broep en benut deze misdaad om er pu-
bliciteitswaarde uit te slaan.
Zoals men merkt: spanning volop. Uit fil
misch oogpunt bekeken is er veel te bewon-
deren. De hele aanloop tot het drama wordt
gegeven zonder één woord dialoog. Verder
wordt de toeschouwer niets onthouden, maar
dan ook niets. De spanning wordt op de duur
even abnormaal als de dader zelf. Met ver
rassende beeldovergangen en scherp accen
tuerende muziekbegeleiding, donkere achter
gronden begrensd door helle vlakken met
veel tegenlichtopnamen wordt de nodige
sfeer gesuggereerd. Het spel van Lee Boer
man, Jane Walt en Louis Hayward is direct
en zonder enige adempauze.
Een film, die het schrijnende verhaal geeft
van een man, die ten gevolge van een mis-
daad-bü-ongluk komt tot een aan krankzin
nigheid grenzend sadisme.
Puzzle-'
Ie-Wtffnaars
er/het mlddelba
Tussen leeuwin er/het middelbaar onder-
wUs lag de oplossing van de krulswoord-
puzzle van vorige week. De oplossing was
niet moellUk te 'vinden, gezien het grote
aantal goede oplossingen.
Winaars zUn: Mevr. P. C. Blonk-de Jong,
Groeneweg 55 te Gouda (prijs van ƒ5) en
J. Bouters, 's Gravenbroekseweg F 20a te
ReeuwUk en W. van Es. Doelestraat 13 te
Gouda (leder ƒ2.50).
De prijzen künnen aan ons bureau wor
den afgehaald of worden op verzoek toe
gezonden,
(Van onze correspondent)
Boskoop Het was gistermiddag voor het
bestuur en de ingelanden van de polder
Laag-Boskoop, een groot moment, toen het
nieuwe electrische gemaal in bedrijf werd
gesteld. De belangstelling beperkte zich niet
alleen tot hen die direct bU de nieuwe
bemalings-mathode geïntéresseerd zUn, ook
uit de omgeving van Boskoop waren velen
gekomen.
De voorzitter van de polder, de heer Adr.
van Nes, zeide: Nu de polder over een mo
dern electrische bemalings-installatie be
schikt, moet ik onwillekeurig terugdenken
aan hef oud® gemaal. Het was een groot ge
vaarte en h®t heeft vanaf 1915 de polder op
peil kunnen houden. Dit gemaal heeft heel
wat water verplaatst, in de 17.290 maaluren
heeft het 88.200.000 kub. meter overtollig
„nat" uit de polder gemalen. Wellicht
spreekt dit getal niet in volle omvang tot
u, maar als ik vertel dat dit wil zeggen dat
dit over de oppervlakte van de polder een
hoogte van 128 meter zou betekenen, is u
wel duidelUk wat dit wil zeggen. De laatste
jaren zUn veel reparaties nodig geweest.
Was de mogelUkheid van stroomlevering
eerder voorhanden geweest, dan zou een
electrische bemaling al vroeger zUn toege
past.
Toen de Lichtfabrieken te Leiden een
kabel langs de «poorlUn Alphen—Boskoop
aanlegden, besloot het polderbestuur een be
groting te laten maken om de bemaling
electrisch te laten geschieden. Na vele be
sprekingen en rekeningen besloot het be
stuur hiertoe over te gaan, het benodigde
bedrag zou 50.000 bedragen. BU inschrijving
werd de verbouwing van het gemaal ge
gund aan de fa Groen en Bregtman, terwUi
de levering van de machinerieën werd op
gedragen aan de fa Pannevis te Utrecht.
Het reaujtaat staat bier om aanstonds in be
drijf te worden gesteld en met trots kunnen
wU constateren dat de polder Laag-Boskoop
een prachtig gemaal heeft verkregen. Het
hart van de polder klopt ln dit gemaal,
wat zouden wij moeten beginnen met onze
voor de export zo belangrijke en kostbare
culturen wanneer de waterstand niet op be-
hoorlUk peil zou kunnen worden gehouden.
Ten slotte, aldus de heer Van Nes, richt
ik dankwoorden tot onze machinist, de heer
Bakhuizen, die tijdens de verbouwing ge
holpen heeft waar dit nodig was. De naam
Bakhuizen is voor de polder Laag-Boskoop
traditie geworden, het waren sinds meer
dan een eeuw altUd Bakhuizens die de polder
van het overtollige water verlosten.
Even later deed de 92 p k. sterke motor
zUn plicht, met 960 omwentelingen per mi
nuut voerde zU 85 kub. .m. water per minuut
uit de polder.
MARKTBERICHTEN
KAASMARKT GROOT-AMMERS
17 October. Aangevoerd 13 partUen, zijn
de 292 stuks, wegende 2054 kg. le Kwaliteit
2,112,16, 2e kwaliteit ƒ2,06—ƒ3,10 per
kg. Handej kalm.
moeder, breng
dan op het ond
tegen één, dat 1
lachen, als u zt
ren recht 1
derwijs. Merkt
een meisje de i
te bezoeken, d
verbaasd aanzii
denken, dat er
Lettie Stuart, een
lerares, vertelde,
in enkele oudere
EHEIMZINNIG, nevelig en koud Is de gevoerd. Vandaar, dat de Russische en de lucht is, hetgeen mogelUk is, omdat de
I-F atmosfeer in het Noordpoolgebied. En Amerikaanse staven reeds nu zoveel moge- zomernachten in faat hoogite Noorddn niet
met alleen in weerkundig opzicht. Ook het lijk kennis en ervaring betreffende de pool- donker zUn.
internationaal-politieke klimaat is er Be- streken willen vergaren. Er ia veel voor hen Ont/lfihhen
heimzinnig en ijskoud. Eeuwenlang voerde gelegen aan kennis omtrent, bijv. de vlieg- KJmaCI(I(CTS
de mens strijd tegen de elementen in dat omstandigheden, de reacties der manschap
verre, allerhoogste Noorden. Sedert enige pen in die koude gebieden en de mogelUk- TT moogt het geloven of niet, toch la de
jaren evenwel is een nieuwe, veel vervaar- heid van vestiging van bases (voor of- en U Noordpool in de loop van onze eeuw
lijker strijd ontstaan in en om het Noord- defensieve doeleinden). Kortom, het Noord- minstens 1000 maal ontdekt. Hoe vaak
poolgebied, de strijd van Mens tegen Mens; poolgebied is door de ontwikkeling der precies weet niemand, want aedert enige tUd
beter: van Mogendheid tegen Mogendheid; luchtvaart geworden tot een strategisch be- er niemand meer, die zich de moeite
in concreto: van Rusland tegen de Verenigde langrijk gebied van dé eerste orde. En daar geeft, iedere „ontdekking" te registreren.
Staten. Inzet van deze strijd is: De beheer- militairen overwegingen en belangen aan de immers, toestellen van het 3?5ate Verken-
sinp van het luchtruim boven de Poolgebie- moderne Roolvorsing ten grondslag liggen, is ningseskader der Amerikaanse luchtmacht,
den en de (daarvoor nodige) verwerving van het begrUpelijk, dat Russen en Amerikanen gestationneerd bij Fairbanks, vliegen dage
steunpunten om de „positie in de lucht" zo slechts en dan nog terdege gezeefd „on- iyit8 Van hun basis naar de Pool en terug.
sterk mogelijk te maken. schuldig" nieuws over de „Pool-oorlog"
De strijd in hit poolgebied van Mens tegen publiceren.
Natuur bracht steeds weer pennen en tongen TItUrflhpre
in beweging. De lotgevallen en de namen der J
dappere pooistrijders werden met ere ge- npoCH komen zo nu en dan (wetenschappe-
noemd ongeacht tot luelk uolfc zu behoorde^ 1 resultaten aan het licht, al zUnde
Internationale samenwerking (^'tede mn de Rusg^n letg minder scheutlg in dit 0
huidige internationale strVd) zicht dan de Amerikanen. Het is Mjv. be-
voorbve jaren de oorlog m JVoord^l. kend beide natieg beschikken over een
Sedert de afloop van de laat9t' ,1" aantal hypermodern gebouwde en uitgerust»
oorlog speelt zich, goeddeels in *ult*- Usbrekers, die in de NoordelUke wateren
andere gigantische ™Yr patrouilleren, wetenschappehjke waarnemin-
«x gen doen, ijs en weer bestuderen en verder
Nansen
De eerste grote Pool-
ontdekkingsexpeditie
vertrok in 1845 onder
leiding van Franklin,
Alle deelnemers ver
loren het leven. D«
uitgezonden hulpexpe*
ditiea verzamelden
evenwel belangrUk
Pool-materiaal. In de
jaren 1893—1896 maakte
Nansen een beroemd
geworden tocht (met do
„Fram") naar het hoog
ste Noordèn, maar pas
in 1909 bereikte admi-
lUTUpUUl UJ. uucsvs.., s/s-,
ta-oorlogse titanenworsteling (tussen
Rusland en de Verenigde Statenj om de yaakpiJntenT,an de Russische en de Ameri-
sneeutö- en ijsvelden niet of nauwelyks. ka#nse p00i_sfeer ligt bU de Diomedes-
Russische of Amerikaanse namen worden tn eilanden in de Behring Straat. Het grootste faal Robart E. Peary als eerste de Noord-
dit poolstTUdverband slechts ze}aen dezer eilanden is Russisch, het kleinste pool. Dit was een wereldschokkend feit en
noemd. Hoe fel de stryd was (en is), zuiie Amerikaans gebied. IJsbrekers van beide nieuws van de bovenste plank. In alle
wij pas ervaren, als in laterjaren de arente- landen vtren daar rond en wisselen wel eens landen werden uitvoerige artikelen gewUd
ren opengaan en de (tot dusver) genetme groet, maar natuurHjk nooit gege- aan en discussies gehouden over Peary's
,„OHm„nor,rdinh0Hen der na- prestatie. Dit waa ook het geval, toen in
1926 admiraal Richard E. Byrd per vlieg
tuig over de Pool vloog. Drie dagen later,
op 12 Mei 1926, combineerden de Noor
Amundsen, de Italiaan Nobile en de Ame
rikaan Ellsworth hün krachten en vlogen
per luchtschip over de Pool. In 1928 her
haalde Nobile (met de „Italia")
vlucht alleenen
weer sprak de wereld
over hem. Thans vlie
gen dagelUks jonge
mannen naar en over
de Pool, en niemand
•pfeekt over hen, ja, er
zijn millioenen mensen,
die van het bestaan
Een beetje ironisch ia het wel, dat de dezer vluchten nog
C dan Amerikanen de RuWhe „ijsbrekerij" aan- nooit hebben gehoord.
vw Na Peary werd de
TW7AAROM schenken de Russen en de
Amerikanen zoveel aandacht aan de
Noordpoolgebieden? Waarom concentreren
zU hun militaire en wetenschappelijke in
spanningen zozeer op dië koude «treken?
Stellig liggen daar onder sneeuw en Us be
langrijke delfstoffen verborgen, die op den
duur ontglnbaar zullen zUn. Maar hun op
sporing is niet veel meer dan een „nevenbe-
drUf' der huidige poolvorsers. Evenmin zoe
ken deze pioniers daar in sneeuw en Us af
zetgebieden voor hun vaderlandse industrie.
Er wonen immers slechts weinig mensen in
het hoogste Noorden. Maar waarom dan "*"k* VT.Trr;* "J be voteerden want'in het
wet? Waarom deze verbeten en lelie etnjd
rijn
t eens gemoedelijk met
ft Westafrikaanse vader,
grootvader of groot
breng het gesprek
onderwijs en tien
dat u wordt uitge-
u zegt, dat kindc-
t hebben op 011-
u op, dat ook
de school behoort
dan zal men u
aanzien en in stil'e
dat er iets aan uw
ner mankeert. Miss
Afrikaanse
dat behalve
families in
Freetown algemeen de opvat
ting bestond, dat het nog
maar zeer te betwijfelen valt,
of het wel goed is meisjes
onderwijs te geven, ook in die
gevallen, waarin het geld
geen rol speelt. En Miss Lettie
Stuart, nu 34 jaar oud. was
het tweede Afrikaanse meisje,
dat eindexamen deed aan het
Fourah Bay College, en is
sedert 1947 aan deze onder
wijsinstelling verbonden als
directrice van de meisjes
afdeling. Zij is Afrikaanse, ztj
kent West-Afrika en zij weet,
wat de onderwijsproblemen
daar zijn. Zij kent ook
Europa, want zij werkte in
Londen en Cambridge, zodat
z\j werkelijk recht van spre
ken heeft en met gezag kan
spreken.
n Europa bezoeken velen de scholen en Om de leeftijd der leerlingen te bepalen,
later meer geld te laat men de kinderen de arm over het hoofd
is dus niet zo ver- buigen. Slagen zij er in met de rechterhand
fei.
bazlngwekkend, dat, als een Westafrikaanse het \in1
familie - na gehouden familieraad - be- nemen dat zy minstens 5jaar zyn. Vóór dte
leeftijd kunnen kinderen dit met.
ring. Loopt het hem mee, dan wordt hU een
steeds overvloediger bron van verzorging en
weldaden voor de oudere leden van zijn
familie; is zUn loopbaan normaal, dan be
leeft de rest van de familie toch ook nog
voldoende vreugde en voordelen van hem.
Zozeer verlangen de bloedverwanten naar
tastbare resultaten van het onderwUs aan
„hun" jongen, zozeer leven zU mede in zyn
wel en wee op de schoolbanken, dat zU
gaarne min of meer grote bedragen uit
geven of offers brengen, om hem door mid
del van tovenarU steun en bescherming te
geven, vooral- in examentijd. Nierhand in
West-Afrika vindt deze wjjze van hulpver
lening aan een leerling vreemd.
Twi? kader van de leen-en pachtovereenkomsten p0ol voor de tweede
wat aniwnnrH luidt* leverde Washington aa» Moskou in de oor- roaaj door mensenvoe-
Het antwoord luidt. drje yibreker, vanlptfma kwaliteit. Elk tm betreden in Mei
Omdat in een fve°'ue,.e "'e"Mt "oów'en hunner had een waJerVarplaatsing van 1837 Een RUMlaChe /imU7mse"
waarin, naar het zich Jhans aat voor«e #8M ton In 1950 gaverj de Ht«sen «n dier poolexpeditie lfet haar vliegtuigen dalen op
Rusland en de d der schepen terug. De bejde andere (vernam een reusachtige ijsschots. Vier leden bleven
zullcn «Un N^rdpoolgebied een der Waghington) w#ren iergfns in het poolUa" maanden lang op het U» achter. ZU sloegen
belangrijkste oorlogsw g lucht) on hlUven steken. De Amerikanen keken wat er bun tenten op en verrichten belangrijke
belde partUen. Aanvallen (door de lucht) op gceptigch toen zij dlt lazen, want zelf hadden wetenschapp«lUk« onderzoekingen, die zij
eikaars grondgebied snllezU nooit moeiUjkheden van die aard met dit radiografisch aan Moskou en andere weten-
worden geleid via de'Noor_P®® --huilt de soort Usbrekers ondervonden. schappehjke centra (ook buiten Rusland)
zende gebieden. In dit vo De Usbrekers zUn als het ware de „pio- bekend maakten. Toen zij na negen maanden
verklaring van de,5,5* t een nier» té water" in de huidige poolooriog. door een Usbreker uit hun isolement wer-
de Pool, die eigenlek als voorspel tot een plelzlerrel8jes zyn hun tochten niet. Tot op den veriost, bleek hun „basis" een kleine
oorlog is aan to merken. een paar honderd kilometer naderen zU de joqq km van de Noordpool te zijn afgedreven.
Generale staven hébben nu eenmaal tot p00i Door meters-dikke ijslagen moeten zij
taak, in vredestUd te beramen en te voor- zJch een weg banen. Veelal bevindt zich aan
tien, hoe de oorlog der toekomst zal worden boord een helicoptère, die dienst doet al»
..verkenner' om de «tand van het U« op te
nemen, Wekenlang leeft de bemanning van tn da jaren dertig deelden de Russen hun
zo'n pionier bij temperaturen, die tot enige J. „pool-resultaten" nog met anderen. Toen
tientallen graden beneden het nulpunt lig- achter na 1045 ingevolge de Russisch-Ame-
gen. En de kosten van zo'n poolverkennlngs- j-lkaanse controversen de Poolzee tot strijd-
vaartuig zijn per ton heel wat hoger dan die g«bied en de Noordpool zelf een soort wrijf-
van de meest luxueus ingerichte passagiers- pati Werd, kwamen de Amerikanen tot het
boot. inzicht, dat zU minder Pool-kennis hadden
1 nrhtfninorafie dan d® Russen, die in d« jaren twintig en
LvUCfllJVlUfjruj IC ijverig gevaren en gestudeerd hadden
IN 1948 doemde aan de horizon een donker in het hoogste Noorden. De mogelUkheid van
na moaeliikheid van een ge- een „Pool-oorlog" deed de Amerikaanse
wolkje op. D g u conflict Vrli- generale staf be»luiten, Algska tot oefen-
WaiP«mktHdezetbT de Amerikaanse'gene- terrein te maken voor deze oorlog. De lucht
wel gelUktijdjf zette aeA^enKaanses«me poolgebieden werd tot „gevechts-
fal« ataf rffite". Met de mogelUkheid van een ge-
in de Noordp^lgebieden oP tou^* kapend Pool-conflict voor ogen kwam te
niet Sr sSihTs ge- Birch Hill (Alaaka) «en Arctic Aero-Medical
IrokiaT kaJrt ^braSt. Maar goS. Laboratory tot .tand, waar „Pool-rantsoe-
brekkig in xaa t g - waarop nen" worden geprobeerd, waar mensen en
kaarten rijn een de Russen dieren worden getest op hun uithoudingsver-
iedere «taf Jmuwem WK d.^K^en reacUeg op de kou<lei en
J hatend omtrent hun ®ctl- waar veel andere (min of meer gehelmzln-
maakten weinig bekend omtrent nun «u w p^even op mensen en materialen
V D\,SLk"^lnnh«^^^ WTM™nfeSr.xp«lm. v.n 1937 d.
V A-n tebled van ruim driekwart Kussen ervaringen op betreffende wonen en
km? lanaa fotografische weg in «ven op Usvelden. De Amerikanen gingen
?im?'T.hSm aSu. wEd een ovïrïlcK na 1945 eveneens op zoek naar „bewoon-
SreMn"»nd«P»>»irel,°den-MenlMrde «'ei"n4™' JJ" ttvT f'SSfSS?
en geomorphologische ge- konden lungeren. De eerite, in 19S0 geno-
te'riiu^ert "oegeuiko'"*!^*—'0' temnïnetè wiTloTjÜFleter'Vchter on(dektm>lie-
-i VumMV gjgogn gen fltfiffMI da
Miss Lettie Stuart, die zich het lot van de
vrouwelijke bevolking van West-Afrika
aantrekt.
sluit een „knappe" jongen naar een middel
bare school te sturen, financiële overwegin
gen daarbij een rol spelen. Ja, in West-
Afrika is het eigenlUk zo, dat zo n besluit
louter en alleen een vorm van kapitaals
belegging betekent. Het onderwU» wordt
daar gezien als een middel om hoger op te
komen. Maar tevens als een soort ouder
domsvoorziening voor de ouders, groot
oudera, ooms en tantes. Gaat het om een
jongen, dan zijn de risico's betrekkelijk ge-
2UESPEri'FOW® pr°ef een groepje mannen op zo'n
steidhe d (bekw) kennen, uaooy^n.nd te laten wonen, mislukte. In de
Base bU Fairba (Amerikaanse) luchtkar- haaat was «en „verkeerd" eiland iiltgeko-
lMl. .r" .'r A_ laar- 7>t«r *,nhUr nnMpfelffl vllt-
aeen noomaent heerst!) «tegen en «Üjgen de
machine» van Uncle Sam op. Duizenden
foto's zUn gemaakt. Bestaande kaarten kon
den hierdoor worden aangevuld en verbe
terd Nooit betreden landen en nooit be
varen wateren kwamen in kaart. Moordend
koude stormen, ijzige temperaturen trotseer
den de Amerikaanse militairen. Thana
in echter kennen ZU de meren bergen, riv^ren,
r d. rivüncn tn gl.tgch.ti v.n Alukg .n .nd.r.
I «ra bU de P°p' H»tl *,n toestel
ontmoet daarbij meermalen hoge ijsbergen, rinfevluchten^kfl^h»^^,
die in de vaargeulen draven, som» meer dan «en etmaal achtereen in de
De Amerikaanse ijsbreker tfo 1
actie. Het «chip baant rich ten weg
enorme ijsvlakten, die de zee bedt
BIJ FOTO LINKS BOVEN:
Een Amerikaans kustwachtschip, tevens
ijsbreker, patrouillerend in de wateren
in de buurt van Alaska. Het schip, de
Northwind, is bezig het pakijs te bre
ken. Na elke aanval op het ijs vaart tiet
schip een paar honderd meter achteruit
om don met volle kracht vooruitvarend
óp het U* te beu ken.
gers van het 375ste verkenningseskader
tijdens hun poolvluchten drie enorme drij
vende ijs-eilanden, met een dikte van zowat
60 meter en een oppervlakte van honderden
km2. Op deze en dergelijke „eilanden" zijn
nu Amerikaanse luchtbases aangelegd met
een landingsterein, kampementen, labora
toria en wat al niet. Het zUn geen gewone
grote ijsschotsen, doch (vermoedelijk) pak-
Usformaties, die door wind en getU van de
kusten der polaire gebiéden worden afge
dreven. Men wist vroeger niet, dat deze
soort „U«-eilanden" bestond, zodat men ze
eerst betrekkelUk kort geleden ging op
sporen.
De vierde Mei 1952 w»» een historische
da» in de geschiedenis der Poolvorsingwant
toen landde voor het eerst in de »eschie-
denis eeti met ski's uitgerust (Amerikaans
transport- vliegtuig op de Pool. De beman
ning en aan boord zijnde geleerden brach
ten ruim drie uur door op en om dc Pool
en keerden nadien, na waarnemingen te
hebben gedaan, terug naar hun bafels Flet-
chera Island, een der drijvende pakUsfor
maties, die de Amerlkaanie luchtmacht (in
Maart 1962) betrokken heeft als basis in de
Pool-oorlog. Fletchers Island ligt ongeveer
165 km van de Pool verwijderd.
Ook op kleinere „Usvlotten" bevinden zich
echter Amerikaanse (en Russische) eenhe
den. Ook daar wordt reeds nu geoefend voor
een eventuële Pool-oorlog. Daar worden de
mannen getraind voor het gevecht in en
tegen de koude. Een der mannen, die in de
„Uskoude" (zU het Hnog niet gewapende)
strijd tussen Russen en Amerikanen een
leidende rol speelt, ia kolonel Balchen, die in
de oorlogsjaren zowel voor de Amerikaanae,
als voor de Noorse luchtmacht bijzondere
prestaties leverde, en die het gebied van
Spitsbergen, Groenland, de Poolzee en
Noord-Amerika tot Alaska toe kent als zUn
vestzak. 4
HET Noordpool-Spel U in volls Jang.
Russen en Amen kan en tasten de „Top
der Aarde" af naar oorlogsmogeUjkheden.
Zullen de drUvende ijsvliegvelden en de
blanke oneindigheid der poolgebieden
lang met mensenbloed gekleurd en met
wrakstukken bezaaid worden? Zullen atoom-
en waterstofbommen de Poolzee kokend
doen kolken en de schaarse fauna der Us-
vlakten om de Pool uitroeien? WU weten
het niet, maar wel weten wU, dat de „oor-
logaweg" om de Noord, de „oorlogsweg"
over de Pool ontdekt en bevliegbaar ie be
vonden. Degelijk» toch vliegen onbekende
piloten hem.
Dit alles geldt voor jongens. En hoe is het
nu met meisjes gesteld? In Sierra Leone
i— vertelde Miss Stuart zUn ongeveer 180
lagere scholen, waarvan de meeste zowel
jongens als meisjes als leerlingen aanvaar
den. Weinig meisjes bhjven echter langer
dan twee of drie jaar op school, zo ze er
althans heen gaan. Om een jongen onderwijs
te doen genieten, spant een hele familie zich
als regel graag in en brengt zij offers, maar
voor onderwijs aan meisjes is men allesbe
halve enthousiast. De middelbare scholen ln
het protectoraat van Sierra Leone zyn, met
uitzondering van één school, derhalve uit
sluitend bestemd voor jongens.
Toch zUn er de laatste jaren tekenen, die
op een enigszins gewijzigde instelling bij de
Westafrikanen kunnen wijzen. Zegswijzen
als „Wie een jongen laat leren, laat een
individu leren; wie een meisje onderwUs
geeft, brengt een gezin op hoger niveau",
beginnen ook begrip te vinden in andere
kringen dan die der „upper ten" van het
land. Pater Gossons. onderwijs-secretans
van de R.K. Missies in Sierra L.eone, ver
telde, dat hij hier en daar reeds de meolng
hoorde, dat mannen, die de school hebben
bezocht, niet gaarne analphabeten tot vrouw
zouden nemen. Er is inderdaad de laatste
Een groep Westafrikaanse kinderen verlaat
vrolijk lachend na afloop der lessen het
schoolgebouw te Bo in Sierra Leone.
tijd iets meer neiging ook de meisjes naar de
lagere school te zenden. Maar hierdoor J»
een nieuw probleem ontstaan: Hoe oud zUn
de kinderen?
Tal van moeders beschouwen de school
namelijk ook als een klnderbcwaarplaats.
Daarom zenden zU de meisjes er heen zo
dra ze maar even lopen kunnen. Geboorte-
uewUzen hebben slechts weinigen in West-
Afrika, zodat het moeilUk is va3t te stellen
of een kind reeds oud genoeg is om toege
laten te worden tot het onderwUs. Een op
pervlakkige test wordt daarom toegepast.
Het meisje moet de arm over het hoofd
leggen en het linker-oor met de rechterhand
of het rechter-oor met de linkerhand aan
raken. Lukt dit, dan neemt men aan, dat het
kind inderdaad vijf jaar oud is. BU jongere
kinderen is die hand-oor-proef namelUk ge
doemd te falen.
Toch staan volgens MiAs Stuart en Pater
Gossons nog zeer veel Afrikaanse ouders op
het standpunt, dat onderwUs op school de
vrouw onbruikbaar maakt voor naar levens
plichten, te weten werk op het land, kinde
ren verzorgen en een kleine winkel houden.
Eén der factoren, die remmend werken op
de ontplooiing van het onderwUs aan vrou
wen is, dat er zo weinig betrekkingen open
staan voor geschoolde meisjes. OnderwUs en
ziekenverpleging trekken vrijwel alle meis
jes tot zich, die langere rijd de school heb
ben bezocht. Zeker, vrouwen mogen ook
ambtelijke betrekkingen bekleden, maar in
ieder stadje van betekenis zijn veel gediplo
meerde jonge mannen, die begerig zUn naar
die functies en die liever werkeloos zijn dan
een betrekking te aanvaarden, waaraan geen
bureau en bureau-stoel zUn verbonden. En
juist die groep jonge mannen maakt (met
hun bloedverwanten) veel misbaar, telkens
weer als er sprake van is, meer betrekkin
gen voor vrouwen open te stellen.
V/Tise Stuart was niettemin vol vertrouwen
in de toekomst. Als de verandering in
opvattingen en geestesgesteldheid door
breekt, zeide zU, zal dat gebeuren onder de
druk der vrouwen zelf. Miss West-Afrika is
zeer energiek en ziet reeds nu verder dan
de dorpjes of stadjes, waar zU woont. Nog
is het waar, dat de rUkdom van een man in
dit land ge^jfoonlljk wordt afgemeten aan het
aantal vrouwen, die voor hem werken, en
aan het aantal kinderen, die voor hem kun
nen zorgen als hU oud is geworden. Maar
deze toestand is niet meer in overeenstem
ming met de groeiende wens der Westafri
kaanse jonge vrouw naar emancipatie.
En wat denkt u van verplicht onderwijs?
Daar zou wel iets voor te zeggen zUn, ant
woordde Miss Stuart, maar dan zou het kos
teloos moeten worden gegeven. En boven
dien zou hef sociaal-economische stelsel hier
ingrijpende wijzigingen moeten ondergaan.
De voor haar man werkende vrouw is hier
in West-Afrika nu eenmaal een der funda
menten van de maatschappelijke orde en
economische organisatie. Van mijn kamer op
Fourah Bay overschouw ik het land, dat ik
zo door en door ken. En telkens weer besef
ik dan, dat het nog lang zal duren alvorens
alle kinderen, en vooral de meisjes, zullen
zijn ontheven van de talloze kleine plichten,
die zU in het Afrikaanse gezinsverband
sedert eeuwen hebben te vervullen. Er is
tijd voor nodig, veel tUd zelfs, besloot zU.
Op affiches die bokbier Aanprijzen,
wordt altijd een bok afgebeeld.
Maar met dit dier heeft de biersoort
niemendal te maken. Het is overgeno
men uit het Duits, waar men van
Bockbier spreekt. Reeds sedert de zes
tiende eeuw kent men dit bier, dat
oorspronkelijk Einbeckbier heette,
naar het plaatsje Einbeck in de staat
Hannover, waar beroemde bierbrour
werijen. waren, gevestigd. In de loop
der tijden viel de eerste lettergreep af
en werd Beek tot Bock verbasterd.
Ook in andere talen vindt men het
woord terug. De Denen bijvoorbeeld
kennen: boköl. Het Deense öl betekent:
+1
