Engelands stormhoek Jan van Leiden In 1572 de Kleiweg het eerst bevrijd «et GEDICHT Mode-Advies-middag Waar Napoleon en Hitier. wilden landen Zal fiet vritóèn of dooien? Zo was het vroeger Geen lippenstift en nagellak op school! Brandje in het vroegere weeshuis Uit vroeger tijden Prinsessenkalender 1954 van de wWk ACHTER 'T GORDIJN.... Chr. Besturenbond hield propaganda-avond Onze bioscopen „GOUDSCHE COl/RANT" Over de planten in de huiskamer Commerciële televisie in Engeland De viering van de vijfde Mei Stadsbestuur van Triës wil Y-N-onderzoek En het gebeurde in de dagen van Karei de Vijfde: Opgehangen in een ijzeren hooi Een verloren zoon: Hij doorstond alle pijnen.... Aloud zevental i- Smokkelkust Invasiekust D Volkswèervoorspelling en weerrijmen TWEEDE BLAD - PAGINA 2 GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 14 NOVEMBER 1953 T)£ OUDE FOTOdie deze wetjk over Gouda's ge- f tchiedenis vertelt, geeft een beeld van de Kleiweg, aan het eind by de Kleiwegbrug, zoals de straat er vijftig jaar gele- yL den uitzag. De vrouwen gin- gen gèkleed in lange zwarte rokken en zij droegen hoge zwarte mutsen. De zijden pet was de hoofdbedekking voor de man, die ook al in het zwart was gestoken. Het ver voer ging nog met hand- en door paarden getrokken wa gens. En de koetsjes waren veel talrijker dan tegenwoor dig het geval is. Een kinder hoofdjes-bestrating had de Kleiweg nog. Van een modern trottoir was geen sprake. En ziet u op de foto ook de rails van het trammetje naar Oudewater? Aan de rechterkant wijkt de rooilijn wel sterk af naar rechts. Daardoor is een plein tje ontstaan. U hebt zich mis schien wel eens Torren aan de andere kant, eeuw het „Cleywechsport- ten en enige anderen op 21 met de trap voor de ingang, huus" In 1601 werd dit herr Juni 1572, nadat zij Den Briel Een gedeelte van het huis schapen in een poortgebouw, en Oudewater hadden geno- afaQvraaad uu,i net huis scnapen in een poongeoouw, en uuaewater naaae1 hot het daar is opkomen Wei' ,n\ u op de foto zien. Najlat dat eigenlijk uit een binnen- men, binnen kwamen om ook in vroeaer tiid werd dnnr dè in gebouw veel was ver- en een buitenpoort bestond. Gouda voor de prins in bezit anderd en het was verbouwd. De buitenpoort was geflan- te nemen. Eenmaal binnen, trok Van Swieten met de zij nen naar het stadhuis. Inmid dels werd de alarmklok ge luid. De schutterij, bestaande uit vier vendels, in allerijl op geroepen, stond op de Markt aangetreden, maar weigerde werd het ingericht tot het keerd door twee natuurstenen Z* \Thaha Theater. leeuwen, ieder met een Gouds wapenschild en rustend op ^n. zodat deze al spoedig een OORSPRONKELIJK had een stenen beer. Toen de ^rd^TLd^^dTvroTd'- iujv niti waren, /ineen stona Gouda een aarden wal of poort werd afgebroken, ver- ch d d' d trouw er een molen, die hoog boven palisadermg, soms beide tege- huisden de leeuwen naar de bnninn Ap nri«t Ap de wallen oprees en zijn lijk, om zich tegen mogelijke ingang van het Van Bergen Shourferoeef.t Ook werd zwaaiende wieken door de aanvallen te beschermen. De IJzendoompark, waar u ze nu arhuttprii lucht sloeg. Later .is de mo- hoofdingangen werden af ge- nog kunt zien. verlanad Zo werd Alva met lep verdwenen ei werd het sloten door z.g. „porthusen". De binnenpoort zelf was Z° werd Aimmet térrein bebouwd, jfcals het nu Dat waren uitgespaarde opè- een kasteelachtig bouwwerk V rtnu^a1nerworen is. T nlngen, gewoonlijk van steen met vier hoektorens, verle- mn° in Goua* mezworen. Ouderen herinneren zich en afgesloten met zware deu- vendigd met natuurstenen rriEP horinnprinn aan dit feit misschien wel het statige he- ren of hekken. Zo kende men banden. Het was door deze 1 werd in een nis boven de renhuis van de heer Van der in de veertiende en vijftiende poort, dat Adriaan van Swie- doorgang van poort een beeld, Jozua voorstellend varkenmarkt gehouden. Toen het aantal krulstaarten, dat wekelijks op de Turfmarkt tussen Kleiweg en Vrouwe- steeg werd aangevoerd en verhandeld, toenam, zag het stadsbestuur uit naar een be tere plaats en die werd datir op het pleintje gevonden. De ruimte was groter dan tegen woordig, doordat enkele ge bouwen aan de linkerkant er nog niet waren. Alleen stond De Kleiwegbrug; zoals u haar wellicht niet meer kunt voorstellen: als spoorbrug. Het stoom trammetje naar Oudewater pptte er over. Een locomotiefje, twee rijtuigen en een goederenwagon. ..Pas op. daar komt de tram" werd vroeger op de Kleiweg geroepen. (Foto rechts boveh) Deze foto ls ruim een halve eeuw oud. Een voetpad was er al. maar voor de 'Vest alleen een klinkerbe strating, wel een hob- belweg. vooral de rei zigers in £e koetsje*, waarvan Gouda er nog vele had. (Foto links onder) de man, die Kana&n voor Is raël veroverde aange bracht. Behalve dit beeld prijkte er ook het'wapen van Gouda. In het museum uHet Cathartna Gasthuis" hebben deze merkwaardige stenen een veilige plaats gevonden. Onder kerktijd werden de stadsvoorten gesloten. Alle verkeler lag dan stil. In 1803 werd bepaald, dat dit alleen gold dp Zon- en feestdagen vay zkven tot halftwaalf en van hfilftwee tot vieyWur. De brug was vraeger een valbrug, zoals ofnoude teke ningen duidelijk is te zien. In 1871 werd de overgang ver vangen door een dracubrug. Tegelijk kwam de brugT huidige plaats, want vóo\ tijd lag ze, evenals de die in 1843 al afgebroken i iets oostelijker. Brandweer kon de brand niet vinden In het voormalig Weeshuis aan de Spie ringstraat ls gisteravond een brand uitge broken, die nog goed is afgelopen. In de keuken, waarin de ouden van dagen het materiaal opbergen, dat rij in hun „so ciëteit" gebruiken, laaiden de vlammen op tot aan de zolder. Padvinders, die in het gebouw hun clublokalen hebben en hun bijeenkomsten hielden, hebben het vuur met emmers water geblust. De brandweer heeft met een straal voor de nablussing gezorgd. De schade bleef beperkt tot het verlies van enkele tafels en geblakerde kasten, muren en plafond. De brand is waarschijnlijk ontstaan, door dat een peukje smeulde in een van de zaagselbakken, die de ouden van dagen voor allerlei doeleinden gebruiken. pe brandweer kon de brand aanvankelijk niet vinden. Door een misverstand in de melding reed de spuit naar het Weeserf, in het verlengde van de Geuzenatraat. Ook de tweede wagen, die werd opgeroepen, toen men bemerkte, dat de eerste verdwaalde, reed naar de verkeerde plaats. Kinderbewaarplaats in de korte Akkeren Dat de kinderbewaarplaats in de Korte Akkeren al een levend begrip is gewordep, blijkt uit het feit, dat sinds een paar dagen bijna vijftig huisbezoeksters bezig zijn, alle moeders van kinderen van 0—4 jaar in die wijk te bezoeken. Gevraagd wordt als bewijs van instemming een visitekaartje met naam en adres te geven. Met deze kaartjes, die enthousiast door de jonge moedefs worden ingeleverd, wil het bestuur van de Stichting „Kinderbewaarplaats'' zijn verzoek om medewerking tot oprichting van een kinder bewaarplaats aan het Gemeentebestuur dersteunen. De Goudsclie Courant meldde: 75 Jaar geleden: v Uit een advertentie: J. J. C. van Woer den, doctor in de geneeskunde, zal elke Donderdag van 9.30 tot 2 uur over mond- 'en tandzlekten, tevens over het plaatsen van celluloid-kunsttanden, te consulteren zijn ten huize van de Gez. Rijken op de Markt 154 te Gouda. 50 Jaar geleden: Te Gouda hebben in de infanteriekazerne de laatste tijd telkens kleine diefstallen plaats; voornamelijk uit de cantine worden geregeld pakjes tabak en sigaren Vermist. Daar deze echter 's avonds om tlfein/ uur wordt afgesloten, t de dief in heti bezit zijn van een valse yeutel. Het nacHtelijk toezicht is thans verscherpt. 25 Jaar geleden: Uit Boskoop: Een der plaatselijke vereni gingen heeft een oommissie in het leven ge roepen, die plannen zal beramen om te komen tot krachtige bevordering der licha melijke opvoeding in deze gemeente. Eenmaal in het jaar geeft de vereniging „Pro Juventute" een kalender uit, waarvan de netto-opbrengst ten goede komt aan het werk van de vereniging voor kinderbescher ming. Het is de Prinsessenkalender. die een vertrouwde en gewaardeerde verschijning is geworden. KoninginvTuliaia 6telt leder jaar dertien nog niet etfhjgr'gepubliceerde foto's van de prinsessen beschikbaar voor een kalender, die „Pro Juventute" mag ver kopen ten bate van de kinderen in moeilijk heden van alle gezindten. Ook ditmaal ie het een prachtige uitgave, die een fris beeld geeft van het dagelijkse doen en laten van onze prinsesjes. Men ziet op de foto's de prinsessen roeien en fietsen, zware boeken tassen toreend naar school gaan, ih één woord, de kalender tekent voor ons het leven dier vier meisjes, die ook een beetje ónze meisjes zijn. Van de dertien fatoVzijn er tien uit particulier bezit van Hare Ma jesteit. drie zijn er' gemaakt door Cas Oort- huys. De prijs van deze aantrekkelijke ka lender voor een sympathiek doel i? 2,75. Bestelling kan geschieden bij „Kalenden- actie Pro Juventute", Gooiersgracht 145, Laren (N.-H.), postgiro 517400. L "V TI/TEN. KAN NIET ZEGGEN, dat het werk van P. N. van Eyck een «ven ruime' kring van bewonderaars gevonden heeft als dat van zijn generatiegenoten Greshoff en Bloem. Voor een deel vindt dit verschijnsel zijn verklaring in het feit, dat men Van Eyck steeds maar weer heeft willen zien in verband met Albert Verwey, wieru jongere vriend en leerling hij aanvankelijk was, wiens opvolger als hoogleraar te Leiden hij ten slotte wefd. Een eikje eigenlijk, opgroeiend in de schaduw van een grote eik, ziedaar de suggestie die geheel ten onrechte door deze beschouwingswijze gewekt werd. Er moge dan al verwantschap zijn tussen beide persoonlijkheden, er zijn aanmerkelijke verschillen, verschillen bovendien, die beslissend bleken voor de aard van hun dichter schap. Overweegt bij Veiwvey de gedachte, zodat hij menigmaal gevaarlijk genoeg voor een dichter van ien verstandelijke conceptie ultgadt, Van Eyck stelt zich opei} ituïtie. Vond Verwey uit een aanvankelijk individualisme de weg naar de mens- lde hij het ideaal van een leidend en profetisch dichterschap, bij Van Eyck i beweging in tegengestelde richting: een terugtrekken uit de wereld, niet rensd erf afgesloten Ik, maar op-de ziel ,die zich in mystieke aandacht opent eft hij het vermogen, om uitgaande van zulke welhaast ongrijpbare mystieke en vers te schrijven, dat volkomen helder is, doorzichtig, glanzend als een vormd vanuit een geheime kern. - t dat hieronder volgt, zou ook „Stilte" kunnen heten. Doch bedoeld is hier gatieve, het ontbreken van lawaai, dat gewoonlijk onder „stilte" verstaan is een zwijgen Waarin voor de luisterende ziel een onvermoede aanwezigheid "die rich-niet los kan maken van het luide leven, wie, die in deze zin althans germate verstefvfhg en inkeer kent, zal de stilte vinden als openbaring van k? waarschijnlijk, da,t het beeld van het najaar, waarmee dit gedicht opent, zulk nende kracht verkrijgt. In de stervende natuur voltrekt ziel» hetzelfde proces mens, die zich afwendt van de wereld uiterlljkheren vallen weg in eem stilte ruisen van de eeuwigheid is. Achter 't gordijn de oranje najaarsbomen. De hulst, en 't huis, en fie éne donkre spar. Dit roerloos beeld van ondoorgronde dromen Aarde zo stil. hemel zo wit en'star. En door de goot de erlnnring óan de repei» *~v Een lange sprake dat niet gins het Al Zo roerloos ligt als deze dorpse wegen, Maar tocht hoe' stil haar stage druppelvall 'ijTk V' Ook mijn ziel tot dit diep geheim gewijd, Want klank vergaat, maar 't leven, droom-doorzonken, Bezit zijn stilte tot in eeuwigheid. P. N. VAN EYCK (ge)), 1887). De poorten gingen niet open Het is een goede gewoonte van de Goudse Chr. Besturenbond eens in het jaafeen pro- pagandavergadering te houden, zei de heer P. B. Bedeker. secretarie van de Chr. Bond van arbeiders in de Voeding en Genotmid delenindustrie, op zo'n bijeenkomst, welke gisteren in de Beursklok werd gehouden. Er zijn vele maajgchappelijk-gjiciale problemen In het bonrfgïeven die gezamenlijk onder de ogen gezien moeten worden, zo'n bijeen komst geeft gelegenheid tot bedenken en bezinnen op het werk van de organisatie. Na de oorlog is er een reden tot bezorgd heid ontstaan, die samengevat ka'h worden in de vraag, „hebben "de leden het doel van de organisatie wel door?" aldus spreker. En wordt niet te veel vertrouwd op het werk van de hoofdbesturen van de organisaties? Er wordt zo gemakkelijk geaccepteerd, als rfe besturen, iets hebben gedaan. Als er een lqonsverhoging op sjapel staat, dan accep teert men wat er uit de bus komt Tot op zekere hoogte is dat precies hetzelfde, als toen 50 jaar geleden de werkgever het loon vaststelde als een genadegift zonder dat re kening gehouden werd met de wensen van de werknemer. De werknemers hebben toen gevochten voor hun recht, wat vele offers heeft gekost, maér waardoor zij van de slaafsheid zijn verlost. Vandatfg hanteren de werkgevers weer de dode cijfers van de statistiek, die nu zus en morgen zo wopden bekeken, waardoor de werknemer wfdt 'overgeleverd aan de willekeur. Hdgas be seffen vele jongeren niet, welke/offers er gebracht zijn en nog gebracht wdfden. Het is daarom nodig, zo besloot de heer Bedeker, dat de georganlseerden studie manen van hun christelijk organisatiebeginsel en de on georganiseerden daardoor trekken tot de ge zamenlijke strijd voor arbeidsrecht. De Igden van de jeugdclub van de Goudse Chr. BÏ&turenbond .zouden het toneelstuk ,,Als df poorten opengaan" opvoeren, doch doordat enkele leden, wegens werkzaamhe den verhinderd waren, werd hef toneelstuk je „De witte vrouw" opgevoerd. Hoewel dit stuk geen propagandistische waarde had, is het toch wel in de geest gevallen, evenals de declamatie door mej. Renie Hopman en door Kees Sloter. Qe traditionele collecte voor het fonds „Draagt Elkanders Lasten" bracht ruim 40 op. De lokkende wildernis Schouwburg Bioscoop. In.de Ameri- Jpaanse staat Georgia «trekken zich over een grote oppervlakte de gevreesde Okefenokee- moerassen uit. die zelfs door ondernemende ontdekkingsreizigers gemeden worden we- gens hun ontoegankelijkheid. Regisseur Jean Negulesco. die onder meer ..Johnny Belinda'' maakte, situeerde hier „Lure of the Wilderness" („De lokkende wildernis') en el was hij aan een nogal onwaarschijn lijke Intrige gebonden, hij slaagde er tooh in. vooral in de scènes, waar de natuur een eigeh rol speelt, deze film een bijzonder cachet te geven. Het begin, waarin een jon geman er op uittrekt om zijn bond, die In de moerassen is verdwaald, terug te vinden, is een prachtig staaltje film. De mysterieuze geluiden van het oerwoud en de |ilepe tin ten van het volmaakte technicolor geven aan de beginscènes een beklemming, welke later volkomen wegvalt, wanneer de jonge man een grijsaard aantreft, die jaren ge leden. ten onrechte van moord beticht, maar ternauwernood aan een lynchpartij kon ont snappen en zich nu met zijn dochter schuil houdt in de wildernis. De aantreikkelijkheid van dit meisje (Jean Peters) garandeert eigenlijk al direct een goede afloop», waar van de jongeman (Jeffrey Hunter) in de vader (Walter Brennan in een goed gespeel de rol) beiden profiteren. {S.O.S. - Held in nood ittnit Bioscoop. Roy Rogers rit op zijn beroemd paard. Trigger en het verstandige beest groet het publiek fen afscheid met eek melodieus gehinnik, waarbij het sierlijk steigert. Bob Hope, alias Fetefece junior! zoon van de gevreesde Indianendoder, top/ punt van de alleronhandigste onhandigheid, zit in een vuurrood autootje, dat even braaf en gehoorzaam ten afscheid toetert en stei gert. Zo eindigt deze aaneenschakeling van ■allerplezierigste nonsens. Naast Bob Hope zit Jane Russell Maar eer ze da£r in dat onmogelijke autootje, dat knallen "geeft als een zestienponder, is te recht gekomen is er een serie allerijeelljk- ste dingen gebeurd, is er geschoten, zijn er overvallen gepleegd en is er zottigheid ver toond. Dikwijls is het nog geestig ook. In 't begin ziet men heel evén Bing Cros by. „Nee", zegt Bob Hope „hij speelt niet meer mee. Paramount onderhoudt maar. maar dat ls. omdat hij zo' zin heeft. De ouwe sukkel". Een film vol met geestige verrassingen en truc-o pmémen. ij speelt niet udt hefn wel, o'n groot ge- Biechtgeheim Thaitm Theater, De eigenlijke'titel van deze film luidt: „De kapelaan van San Lo renzo". De laapelaan is een nog jonge man van goeden huize, die wat laat en niet uit roeping, maar als gevolg van een gelofte tot de geestelijke stand is overgegaan. Hij ls, ^oordat hij lang in het gewone leven is geweest, vatbaar voor prikkels en invloe den, uitgaande van de andere sexe en als er een mooi jong meisje, dat door de oorlog familll en bezittingen is kwijtgeraakt, -tij delijk in de pastorie wordt opgenomen, wordt hij verliefd. Zo lang het meisje in de pastorie verblijft gaat hij veel met haar om en in hun infantiele en betrekkelijk on schuldige verliefdheid spelen ze een keer Romeo en Julia, compleet met balkon en roos. Als het meisje later bij een familie is ondergebracht stuurt hij haar e|ce dag een roos ter herinnering aan die idylle. De gast vrouw van het meisje verdenkt haar man van die dagelijkse bloemenhulde, wordt ja loers, maakt echter scènes en de man die dat zat wordt en bovendien pok verliefd ls op het meisje, zoekts in een gewelddaad naar een oplossing. Het meisje wordt verdachten' op 't moment dat de Techter de veroorde ling zal uitspreken, treedt de kapelaan naar voren, verklarende dat hij de dader is. De iustitie gelooft hem niet, al neemt ze hem in bewaring en van dat moment af wor4t de film, een spannende speurdersfilm. Een goede film, voortreffelijk gespeeld in 't bij zonder door Dieter Borsche, Willy Birgel, Gertrud "Kuckelmann, Else Steppart e.a. van da TEN BEHOEVE VAN de abónné's van de „Goudsche Courant" zal onze mode-adviseuse a.s. JMaandag van 2 tot 4 uur wederom zitting houden In „De Beursklok", ingang Sint Antho-' niestraat. Zij verleent gratis hulp bij knip-, na%i- en pasmoeilijkheden en vervaardigt tegen vergoeding patronen naar maat 1 Onze maatpatronenv worden steeds met veel succes gebruikt. Thans wor den de japonnen indien gewenst op maat pasklaar, gemaakt. Men laat een patroon aanmeten en veertien dagen later hangt uw jaign -pasklaar. De nadeh worden zo geknipt, dat deze ineens zijn afgewerkt. Een japon maken levert nu geen moeilijkheden meer op. Alleen het in elkaar stikken blijft voor over. iKbetaalt voor tot aan meten var een nmpon, pasklaar ma ken, passen en afwlrken: Japonnenft.— Mantels en mantelpakken 8.50 Avond- en bruidsjaponnen 8^- Deux-pièces /w Advies over onze goedkope patronen kunt u eveneens Maandagmiddag bij onze mode-adviseuse inwinnen. I later hangt uw Japj^pasklaar. De onze mode-adviseuse inwinnen. Achteruitgang in beschaving bij leerlingen van middelbare scholen (Van onze correspondent) De heer Ch. Kok. inspecteur van het gym nasiaal en middelbaar onderwijs in Gelder land en Overtjsel. heeft deser dagen eeu alarmerend rondschrijven gestuurd aan de directeuren en rectoren van de middelbare scholen, waarin hij de alarmklok luidt over de ontstellende achteruitgang van de be schaving van de leerlingen der genoemde scholen en waarin hij tevena de aandacht veatigt op de opvoedende taak, welke het personeel van het middelbaar onderwijs tegenwoordig noodsakelQk heeft te ver vullen. De heer Kok wijst er allereerst op, dat de school tegenwoordig een deel van de opvoe dende taak van de ouders heeft overgeno men, waarbij hij de vraag, of zulks juist i«, in het midden iaat. Vervolgens merkt hij op, dat de uiterlijke beschaving van de school jeugd op de eerste plaats al veel te wensen overlaat. Tientallen leerlingen verschijnen met te lang of met ongekamd haar, met smerige nagels en ongewassen handen en het zou zo moeten zijn, dat de leerlingen, die er zo onverzorgd uitzien, niet tot de lessen worden toegelaten. Maar men kan iets dergelijks niet doen, wanneer op de school zelf het voorbeeld niet wordt gegeven. Op talrijke scholen ont breekt een spiegel, zeep en een handdoek bij de wastafel en zelfs ontbreekt de wastafel ook nog. De toiletten kunnen dikwijls de toets der critlek allerminst doorstaan. Ook de kleding verdient alle aandacht. Een kind kan in degelijke kleding op school komen en het is van belang, dat ook de ouder» daarop wordt gewezen. Zijn deze ouders fi nancieel niet bij machte voor behoorlijke kleding te zorgen, dan zou het schoolfonds desnoods voor het benodigde kunnen zorgen. De heer Kok merkt vervolgen» op, dat nagellak en lippenstift niet op de school passen. Hij heeft er ln het geheel geen be swaar tegen, dat een meisje haar uiterlijk op deze manier verfraait, wanneer zjj uit gaat. doch op school «ijn dese middelen uit den boze. Dikwijls ontbreekt het het per soneel of de schoolleiding aan de juiste toon om op deze zaken te wijzen. Er zal in de toekomst-echter op moeten worden gelet. Hortulanus vertelde over de behandeling Voor de leden van de afdeling Gouda van de Koninklijke Ned. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde hield gisteravond in „Central" de heer D. J. Romeyn, hortu- lanus te Utrecht, een lezing. Onderwerp wras het behandelen van kamer- en han delsplanten en hierover heeft de heer Ro meyn een interessant betoog gehouden. Iedere kamerplant is ook een handels- plant, zei spreker, maar het ortigekeerde is lang niet altijd waar. De planten, die door de liefhebber alskamerplant worden op gekweekt, eisen een dusdanige zorg, dat do plant meestal wel enjge jaren meegaat. De handelskweker echter moet tewerkgaan naar de modegrillen van het publiek en zal dus uiteraard zeer voorzichtig moeten zijn met zijn kweekvoorraad. Vroeger zag men in nageéoeg elke huiskamer cactuaaen. Deze planten zijn er de laatste Jaren min of meer „uitgegaan". Zo zijn er legio han- delsplanten van tijdelijk karakter. Eigenlijk moest men, aldus de heer Ro meyn, bij de inrichting van huizen advies van experts op plan ten-decoratief gebied inwinnen, zodat een goede gelegenheid kon worden gemaakt voor het kweken van plan ten. Als voorbeeld van onoordeelkundige bouw ncjpmde hij de veelte smalle ven sterbanken, zoals men die in moderne hul zen aantreft. Na de pauze ging de heer Romeyn dieper in op een bepaald soort planten en wel op de begonia, waarvan hij een veertigtal va riëteiten had jneegebracht. Veel wetens waardigs wist hij daarover te vertellen •predikbeurten voor Zondag Ned. Herv: ""•4*£«eente: sint Janskerk (Achter de Kerk 9) Aen 10.30 uur de H. M. Cnosaen, 5 uur dr 8. Huls; Westerkerk (Emma6traat 33) 9 en 10.30 uur ds G. Boer, 5 uur ds J. J. Koning. Kinderkerk (ge bouw Calvijn, Turfmarkt 142) 10.3C^ uur de heer A. den Held. Ver. van Vrljz. Ned. Hervormden (Peper straat 128) 10.30 uur de heer E. van Loenen, Bilthoven. Remonstr. Qeref. Gemeente (Keizerstraat 2) 10.30 uur ds H. J. de Wijs. J Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 1311)40 uur kW. F. Schröder. )ud-Kath. Kerk (Gouwe 107) 10.30 uur ogmis, 7 uur Vespers; Dinsdag 9 uur, Woensdag 7.45 uur en Donderdag 9.30 uur H. Mis. Geref. Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur ds A. Nijhula. Geref. Kerk art. 31 K.O. (Turfmarkt 54a) geen opgave ontvangen. y Geref. Gemeente (Stationsplein 15) 10 eft 5 uur de heer T. Cabaret, Rotterdam. Geref. Gemeente (Turfmarkt 142) 8.30 en 5 uur dr C. Steenblok. Chr. Geref. Kerk (Gouwe 141) 10 en 5 uur ds J. M. Velema, Zwolle. Presb. Herv. Gemeente (Turfmarkt 23 achter) 9.30 en 4.30 uur ds Joh. van Weizen. Donderdag 7.30 uur ds Joh. van Weizen. Vrije Evang. Gemeente (Turfmarkt 23) 10 en 5 uur ds J. I. van Wijck. Zaterdag 7.30 uur bidstond. Vrije Geref. Gemeente (Zeugstraat 38) 10 uur ds H. J. Grisnigt. Leger des Heils (Turfmarkt 111) 7 uur bidstond, 10 uur heiligingsdienst, 6.45 uur openluchtsamenkomst op de Markt. 7.30 uur verlossingssamenkomst, leiders majoor en mevr. S. Duvekot. Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur dienst. V Goudse Stadsevangelisatie (Spieringstraat 2a) 10.30 en 7.30 uur de heer W. F. Kloos. Befhlehem-Kerk, Pinkstergemeente (Zeugstraat 38) 7.30 uur openbare samen komst de heer G. van Polen, 4.30 uur Jeugd dienst. „Geen druppel uit die kraan99 Toeq de drinkwaterleiding „De Tien Gemeenten" 25 jaar geleden met de waterlevering begon werd bepaald dat iedere eigenaar Verplicht was zijn wonind aan de waterleiding te doen aansluiten. Niet iedere eigeAaar was met'tdie bepaling ingenomen. Iemand was zo kwaad, dat hij om de enige waterkraan in de keuken een kastje heeft laten timmeren, zodat niemand de kraan kon opendraaien. Gedurende die 25 jaar heeft hij trouw zijn wa- tergelden betaald, doch tot nu toe heeft hij nimmer van de aansluiting van zijn woning aan fie waterleiding gebruik gemaakt. Gebrek aan omgangsvormen Het ls van het grootste belang, zo merkt de heer Kok vervolgens op, dat de school jeugd omgangsvormen worden bijgebracht Hieraan ontbreekt in het algemeen veel bij de ouderlijke opvoeding en toch zal hun deze beschaving moeten worden bijgebracht Een zekere distantie tussen jongens en meisjes kan de elegantie ven de schoolga, meenschap slechts tea goede komen, want het is opvallend, dat vele meisjes een on- natuurlijke houding aannemen in aanwezig heid van Jongens. Met betrekking tot het meubilair wijst da heer Kok er op, dat het aanbeveling var- dient bij verandering of vernieuwing van meubilair geen banken meer aan te schaf, fen, doch tafels en stoelen. Technisch ea psychologisch ls dit ven groot belang. Voorts is een uitgebreide en veelzijdige schoolbibliotheek van grote waarde om de kinderen te leren genieten van een goed en verantwoord boek. De heer Kok maakt ten slotte nog en kele opmerkingen over het onderwijs zelf, dat naar zijn mening moet zijn van een ou derwetse degelijkheid, waarbij zoveel moge lijk rekening dient te worden gehouden met de moderne opvattingen. Zonder de degelijk heid te schaden, zullen de leraar en de leer ling zoveel mogelijk vrijheid moeten genie ten. Dit kan slechts de ijver en het enthou siasme bevorderen. Schaken. Messemaker nog ongeslagen Doordat A. B oaetaas, P. A arc en A. Riet dijk hun afgebroken partijen wonnen is de uitslag van de wedstrijd Hillegersberg— Messemaker, die voorlopig 4—3 was. een 4—6 overwinning voor Messemaker gewor den. Messemaker, dat nu twee wedstrijden heeft gespeeld, is nog ongeslagen ln de com petitie van de Rotterdamse Schaakbond. Messemaker II heeft van het Rotterdamse Onesimus II de twee overgebleven partijen remise gekregen, waardoor de einduitslag 51/,4«/t voor de Gouwenaars is geworden. Ook dit team is nog niet geslagen. Dammen. DamluHt versloeg Moordrecht In de competitie van de Gouden Dam- distrlcts Bond speelde Damlust tegen Moor drecht. Het won met 14—6, De volgende uit slagen zijn: A. v. d. Berg (Damlust)—P Palsgraaf (Moordrecht) 0—2; M. Zijlstra—G. M. v. Jt- veren 2—0; N. v. d. Wouden R. Overes 2—0; C. Molenaar—N. Bos 2—0; P. Ver sloot—P. Twigt 0—2; J. de Bode H. Admiraal 1—1: A. Blok—J. Verhoef 1—1; A. Beuzekom—J. Blom 2—0; A. de Frankrijker ■J. v. d. Panne 2—0; P. Tom—M. C. ïerlouw I Damlust II won met 1 - drecht II- van Moor- De Britse regering heeft een plan gepubli ceerd om in Engeland commerciële televisie ln te voeren. De kosten van het plan zijn 500.000 pond sterling. Het omvat een aantal voorzorgsmaatregelen om de misstanden te voorkomen, waarvan velen vrezen dat iij zich zullen voordoen als de televisie voor reclamedoeleinden wordt gebruikt. Tot dusverre ls televisie in Engeland esn monopolie, in handen van de niet-commer- dële BBC De regering heeft in een gist*- r»n gepubliceerd witboek de oprichting aan gekondigd van een nieuwe organiaatie dis op de commerciële televisie het toezicht zal uitoefenen. Bij de behandeling van de rijksbegroting 1954 van het departement van Algemene Za ken in de afdelingen, hebben enkele leden van de commissie van rapporteurs uit de Tweede Kamer er met klem bij de regering op aangedrongen de viering van de vijfde Mei te hefstelien Het besef van wat ln de jaren 1940—1945 aan Nederland ls overko ken van de geweldige betekenis, welke aan Me bevrijding moet worden gehecht, moet, «let in de laatste plaats bij de Jeugd, levendig blijven. Voor onze volkskracht is dit van grote betekenis, aldus deze leden. Verscheidene andere leden, hoezeer even eens het belang van de bevrijding erken nende, merkten op, dat een afzonderlijke viering van de vijfde Mei, naast de viering van Koninginnedag, in ons volk ntet ls aan geslagen. Deze leden wilden vooral de na druk leggen op de betekenis van de dodenherdenking aan de vooravond van de vijfde Mei, welke w e 1 in het hart van ons volk ls geworteld en stellig niet meer zal verdwijnen. Enige leden vroegen, waarom de regering een afwijzend standpunt heeft ingenomen tegenover de aanvrage van de verenigmg van ex-politieke gevangenen tot oprichtin» van een herdenkingsteken, zulks nog wei nadat de ter zake door de regering inge stelde van advies, naar verluid* met eenstemmigheid, ten gunste van de op richting heeft geadviseerd. Het overwegend Italiaanse stsdsbestuu van Trlëst heeft een resolutie aangeno men, waarin de verantwoordelijkheid vooi de jongste ongeregeldheden wordt gelegd op het Westelijk geallieerde beétuur en ge- eist Wordt, dat een commissie van onder zoek uit de VJ4. „een dringend onderzoek inktelt naar de endraagüjke toestand in beide zones". Ook" wordt gevraagd „eep onderzoek in te stellen naar het ongerecht vaardigde gebruik van wapens en andere onwettige acties en de verantwoordelijke personen te straffen".' In de resolutie wordt het geallieerde mi litaire bestuur beschyldigd van „tenden tieuze verdraaiing" van de feiten van de wanordelijkheden die vorige week plaats vonden. Getuigenissen van betrouwbare burgers en objectieve buitenlandse waarne mers waren aldus de resolutie, genegeerd. Vóór de resolutie sfemden alle Itallaansge- zinde leden van de raad, de communisten In cluis. Afgevaardigden van de Joegoslavisch- gezinde partijen hebben de bijeenkomst ge boycot. Ook wordt de Verenjgde Naties in "de re- soltttie verzocht, schikkingen te treffen voor een vrije raadpleging van de publieke,opinie ln beide zones over het probleem tot welk land de zones ln toekomst zullen behoren van de Westelijke Grote 1A to De ambasaadeumvi Drie te Belgrado hebben op hun verzoek vanavond eén onderhoud gehad met de Joegoslavische miester van buitenlandse zaken Popovic. Het onderwerp van bespre-» king was Triëst. gevecht te Sydney heeft de AiAtra- Jimmy Caruthers op succesvolle wijze zijn ilër J wereldtitel bantamgewicht verdedigd HU vér-, sloeg zijn uitdager, de Amerikaan Henry py" Ga uit, op punten. Churchill inspecteert troepen tn een der oude forten in Engelands stormhoed. De nood rees hoog èn de honger. De hulp uit de Nederlanden bleef uit. In Amster dam, het middelpunt der dwepers, w^ren in de nacht van 12 op 13 Februari 1535 12 Wederdopers onder luid geweeklaag over de nabije ondergang der wereld door de straten gegaan, nadat zij „hun klederen van zich hadden geworpen Zij hadden immers de waarheid en de waarheid was ook naakt. Spoedig werden zij echter ge grepen en hun geweeklaag verstomde voor altijd. Een aanval van de dopers op Amsterdam, onder leiding van de Mun- sterse bode Jan van Geel, mislukte,. na heftige strijd. Er kwam geen hulp meer voor de Mun- «terse dopers. De volgelingen van koning Jan werden wandelende geraamten. Met grote gestrengheid ging hij rond, tot aan de laatste dag van zijn wan-bestuur. Hij was de koning! Hij was een Godsgezant. Hij had een broederschap der mensen ge sticht zonder priesters, die het volk uit zogen. TN de nacht van de 24e Juni 1535 werd de stad Munster genomen. De koning viel le vend in de handen van zijn vijanden. Men zette hem in een ijzeren kooi en reed hem door Duitsland als een af schrikwekkend voorbeeld. Kinderen staken stokken door de tralies en bespuwden Op de 22ste Januari van het volgende jaar werd h(j met nog enige anderen, op de plaats, waar eens de rechter stoel va*n de nieuwe David had gestaan, op gruwelijke wijze oipgebracht. Tijdens zijn terechtstelling hield hU zich dapper. Er waren dui zenden. die toezagen. Toen men hem met witgloeiende tangen het vlees uit het lichaam kneep, riep hij de Hemelse Vader aan en door stond tot zijn laatste snik dapper alle pijnen. Zijn lichaam hees men, in een Ijzeren kooi. aan de punt van 0e Lambertustoren. tot af chrikwekkehd voorheeft voor hen. die geneigd war< zijn voetsporen te volgen. /IE was dit" mensenkind, dat in zijn jeugd zulke schone dromen had gehad? Was hij werkelijk een profeet, die door een Farizeïsche overheid werd terecht gesteld? Kan een mens. die zoekt een profeet zijn? Wel was hij een Bijbelse figuuri' Hij was de wereld ingegaan op zpek naar zingenot. Hij was de verieren zoon. De verloren zoon, die door de liefdeloze oudste werd terechtgesteld. Door alle tijden zullen er verdoolden zijn, groepen en enkelingen, die het thuis niet konden vinden, omdat de oudsten daar alles wist en de jongere in zijn dwangbuis hield. Als z(j terugkomen, zelfs met beroèw in hun hart, vinden zij het gemeste kalf door de oudste geslacht. Want nooit heeft die kunnen begrijpen waarom deze verdoolde de Vader meer nabU is. REIN BROUWER. <11 e uoo threcht ziphzel TJTjxnston Churchill is een admiraal zonder vloot, want hij bekleedt de erefunctie van Lord Warden and Admiral of the Cinque Ports", van Engelands invasie-hoek en bakermat van de Britse marine. De ..Cinque Ports" omvatten zeven stadjes, die eens vermaarde havens waren, doch thans met uitzonde ring van Dover als zodanig geen betekenis meer hebben, ja, deels zelfs kilometers ver van de zee liggen. YRIJWEL niemand buiten Engeland heeft ooit gehoord van de „Cihque Ports", Engelands stormhoek in het Zuidoosten. Zij vor men Engelands drempel en het is nu eenmaal zo, dat iemand, die wil binnentreden, zelden op de drempel blijft staan. Toch loont zich dit in het geval der Cinque Ports". Waarom? Omdat de namen alleen reeds beelden oproepen vpn eeuwenoude gebeurtenissen, die zich voordeden, toen Engeland nog in 6taat van wording was, gebeurtenissen, die beslissend waren voor Engelands lot op de huidige dag. De geschiedenis der Cinque Ports" gaat terug tot de tijden, toen de geschiedenis voor het eerst enigszins uit voerig te boek werd gesteld. Lang vóór er sprake was van een Britse Marine gaven de Engelse koningen aan de zeelieden dier havensteden veie privilegiën, om te be- réiken, dat die stoere mannen zich bereid verklaarden, een vloot in gereedheid te houden om Engelse troepen naar het Euro pese vasteland te transporteren. Deze vloot /ier Cinque Ports Vocht tegen de Fransen, de Hollanders en de Denen. Zij was de voorgangster van de latere Britse Marine. De havens, waarin die schepen lagen, zijn nog te zien, maar de k^den zijn met gras begroeid. Van de oude-glorie en bedrijvig heid is geen tastbaar spoor meer over. Wel van de traditie, maar hierover later. Die Zeven Stadjes hadden hun gouden eeuw rêeds achter zich, toen komhgin Eliza beth I een meisje was en reeds Jn de 16de eeuw begonnen zij te behoren toïSöe „dode steden", zoals Nederland ze kent langs de kusten van de oude Zuiderzee. ClèëWtrDover is thans nog een havenstad van betekenis. Haar bestaan is afhan kelijk van de technische prestaties van de mens in de eeuwige strijd tegen de zee. Sandwich ligt thans ruim drie kilomieter van de zee verwijderd en in de prgbhtige golf links liggen nu de zandige duinen, die eens zijn handel verstikten. Hythe is een kustplatitsje zonder betekenis. Scheepjes, die niet in de winterse stormen willen vergaan, moeten-met man en macht op het strand worden gesleept. New Rom- ney is een dorpje vrij ver van de kust. Van de rivier, die eens zijn haven vormde, is zo op het oog niets meer te Bfespeuren. Hastings is nu een badplaat^. Van zijn vroegere handelsglorie is vrijwel geen spoor vnper over Rye en Winchelsea, de ,.twee oude-stedekes die in de dertiende eeuw werden opgenomen in de „Confe deratie der Vijf Havens", hebben- in de laatste zes eeuwen het /nipst van hun karakter verloren en er zijn in Europa weinig plekjes, waar de middeleeuwen zo gaaf en mooi bewaard aijn gebleven als ln Winchelsea en Rye Winchelsea is thans (in nieuwe gedaante) een belangrijke wijn haven de oude kelders zijn weer ln ge bruik genomen. De wapens dezer zeven stadjes vertonen alle een halve leeuw en een half schip! Bij New Bomney staat op een hfeuvel een kruis, het Kruis van Shepway. Het verheft zich op de plaats, waar eens het Hof van Shepway stond, dat de belicha ming was van enige der belangrijkste pri vilegiën der Vijf Havens. Als beloning voor hun diensten ter zee den larfde be wezen, verkregen de ingezetenen derfVijf Havens namelijk het recht, geen anöere heer te behoeven te erkennen dan de koning. Zij mochten door geen rechtbank dan door hun eigen rechtbank worden berecht. Het Hof van Shepway benoemde zelf de Lord Warden of Gouverneur der Cinque Pc^rts. Tot op de huidige dag is die functie, die tegen woordig alleen nog traditiafcële waarde heeft, een ere-ambt, 1r— waartoe zeer verdienstelijke Britten wor den benoemd. Sir Winston Churchill is thans Gouver neur en Admiraal der Vijf Havens! Het THof van Shepway waakte bovendien ftiet argusogen en met al zijn bevoegdheden (practisch gesproken vormdrfde Confede ratie der Vijf Havens een autonoom gebipd binnen het koninkrijk!over de handhaving der rechten en voorrechten, die de steden waren geschonken. Hoewel New-Ronwey eens het hart der Confederatie was, hfeld zijn betekenis op in de tijd der Tudors, maar nog worden tal vati historisch uiterst belangrijke documenten in dat dode stadje bewaard. De schapen in het Romney Marsh (Moerasland van Romn^) zijn nu wereltïberoemd, niet omdat zij grazen ter plaatse waar Willem de Veroveraar Enge land binnenvitl, maar ornaat zij van zo goede kwaliteit zijn. In de tijd, toen de Theems nog uitmond de in het Kanaal (thans in de Noordzee), was Sandwich de belangrijkste haven van Londen. Nog ziet men er versterkingen, gebouwd in de dagen van Elizabeth (toen de Mad reeds hard achteruit geboerd was), en in 1014 aldus vermelden oude kro nieken was SandVich „de beroemdste haven van, Engeland". Toen Eduard de Belijder der Confederatie der Vijf Havens voTmde, nam Sandwich op zich, „twintig schepen, elk bemand met 20 man, ge durende vijftien dagen" te zullen leveren! Dat was heel veel voor <jie tijd! Eén der aardigste tradities is ook vijf forten (gastella). die laterauitgroeiden tot dé ..Cinque Ports". Wanf evenals in Nederland de4 keizers van het Heilige Roomse Rijk aan de kuat graven of wach- ters tegen de Noormannen instelden, zo kende Engeland in de na-Romeinse tijd de „Graaf van de Saksische Kust", die de opbloei der havensteden in de hand werk te en zo voorbereidend werk deed voor de totstandkoming van de Confederatie der Vjjf Havens in de dagen van Eduard de Belijder. De opname van de twee oude stedekes (Rye en Winchelsea) bracht het aantal leden op zeven, maar het oude Nor- mandisch-Franse woordje „Cinque" (Vijf) bleef in de naam gehandhaafd. Na de Romeinen kwamen de Saksen aan op dezelfde stranden, waar eens de legioe nen van Rome waren geland. De belde Deense oorlogen vocht Êngelapd uü bij Sandwich. De eerste predikers van bet Christendom en de Normandisc^ie ver overaars kozen ook de weg van de Romei nen *en de Saksen* Napoleon liep met ernstige plannen ronti Engeland binnen te vallen in het gebied der „Cinque Ports". De Britten bouwden toen tal van kleine forten langs de kust^fma'rtelle torens), die thans nog op vele plaatsen te zien zijn. Toen kwam Wereldoorlog Nummer Twee. Zou Hitier een poging doen over te 6teken en Engeland te bezetten? Maanden van koortsachtige spanning verliepen toen in het gebied der „Cinque Ports". En, mijnheer Furber, vroegen wij aan New Romney's >*R)2- jarige en oudste .in gezetene, wat dacht u ,van die Duitse int,al in 1940. William Fur ber, gepensionneerd marine-man, anV woordde met iets,van een vriendelijke snauw: „Ik was toen pas 90 jaar oud geworden. Ik gei; Dat lukt die Duitsers nooit! Als ze Churchill maar het commando geven. Dgn zal hij wel zorgen, dat ze nieUbinnenkomen!" Nu, de Ijyitsers zijn niet binnengevallen en zo heeft dus Willem de Véroversar nog steeds aanspraak op de titel „Laatste Ver- t overaar van Engeland <r De castella der Romeinen, de „Qostwal", die de Saksen bij de „Cinque Ports" langs de'kust bouwden, de forten, uit de Napo- <r leontische tijd en de radarlfistaUaties der twintigste eeuw hadden en hebben alle maal tot taak Engeland te bewaken tegen de vijanden op het continent. Zij zijn tevens stuk voor stuk symbolen van moei lijke en mooie tijden in de Britse geschie denis. Schapen grazen vredig, waar Willem de Veroveraar Engeland binnenviel Port®", 4n vipten d Tijd aai der „dibqui I z\j wijst tevens op de vroegere, betekenis der Vijf Havens dat de burgemeesters der stadjes, die in functie zijn als er een nieuwe souverein wordt gekroond, bij die gelegenheid tot baron werden verheven. Een oud gebruik, waarvan ook in onze tijd gebiéd det „Cinque Ports" is sedert Je dageraaA der historie Engelands stormhoek en invasie-klist glweest. De Romeinen landden bij Sandwich en bleven vier eeuwen lang heersers over Engeland. - Richborough was het Romeinse regerings centrum. zy. de Romeinen, bouwdon de heel erg, dat mannen, dii op de v' Ports". An hun vrije deden? En dfe Engelsen zien oolc graag, door de vingers, dat tal van Instellingen van religieüze of charitatieve aard in vroeger eeuwen in het gebied der ^.Cinque Ports" hun middelen verkregen uit de troebele bron der zeeroverij en smokkelhandel. Wie Romney Marsh ziat,_ begrijpt zeggen velen in Engeland dat daar in de buurt gesmokkeld moest ffogden. En de Engel sen zeggen dit, omdat zij niet uit het oog' willen verliezen, dat die erfTokkelaars en zeerovers degenen^waren, die niet slechts eigen huis en hof bescherfhden, maar ook# hun vaderland Engeland. Die manfien moesten turen over de zee om te zien, of er vipmden hji aantocht waren. En na tuurlijk zageir zij dan ook wel eens een lantaarn op e^n Frahse sójiqlteen lan taarn. die voor hen een winstgevende dag betékende. - V B(j foto rechts bovén: Evenals de - ftomeine*. de Saksers. de Noormannen en de Denen waren ook Napoleon en Hitler van plan Engeland in deze streek binnen te vallen. A HET was in de dagen van Karei de Yjjfde, dat er een man binnen de''muren van Leiden woonde, die had begrepen, dat de mens slechts waarlijk leeft als hij „voelt". Niet had hij echter begrepen, dat dit alles slechts waarheid is, wanneer dit voelen stamt uit de grote bron, waaruit de liefde tot de mens en tot de schepping geboren is. Omdat hij dus toch een blinde was en slechts zichzelf zocht, werd zijn zucht naar gevoel een boos zwart dier, dat hem naar de poel des verderfs zou jagen. Nog klinkt zijn angstgeschreeuw door deze eeuw. Welke heerlijke dromen beleefde de jc^nge Jan Beukelszoon, ook wel Johannes Bbcholt geheten, binnen de veilige muren van Leiden? Terwijl hij op de kleermakers- tafel zat en zijn slanke handen aan het laken werkten, droomde hij, zelfs op klaar lichte dag, de verrukkelijkste dromen. Hij zag zichzelf in de rol van koning. Hij droeg de schitterendste gewaden, die door de allerknapate kleermakers van de wereld waren gemaakt. Sierlijk bewoog hij zich in de prachtige kleren en honderden ogen waren op hem gericht. Duizenden monden verkondigden zijn roem. Vaak bestudeerde hij zijn eigen gezicht in de spiegel. Zijn gezicht was zo schoon, zo regelmatig. Alleen de mond nou ja.... Soms, in een opwelling, begon hij zo maar te spreken vóór de snijdersgezel len, die met open mond luisterden, die zichzelf vergaten en. hun ge voelens lieten wiegen op de golven vap zijn zee. Dat vond Jan heerlijk, dis mee-reagerende monden en ogen Hij had er soms een vreemde lust in die gezich ten in beweging te krijgen, ze te laten huilen en lachen, griezelen en trillen van ont roering. Jan hoort niet bij ons zeiden de snijdersgezellen vaak onder elkaar. „Hij kan schoner spreken dan de beste prediker, en hij is knapper van lijf en leden dan de edel ste ridder. Wat zal er nog eens van hem worden? Stellig een beroemd rederijker! Jan hoorde deze verhalen gaarne engek.... hij vond ten slotte, dat hij aan al deze mensen verplicht was iets te worden waarvan de wereld zou opzien. T 7LAK na het optreden -van Maarten Luther kwapien «r al weer nieuwe ideeën over de godsdienst in de Neder landen. Luther had de deur naar het vrije onderzoek opengezet, doch was waak zaam daarbij blijven staan en had alleen aan die mensen toegang verleend, die net dachten als hij. - Een nieuwe overtuiging brak zich baan, die der Wederdopers of Anabaptisten. Zö verwachtten weldra het Godsrijk op aarde. ZU. tüe sich. als zU tot de Jaren des onderscheids waren gekomen, opnieuw lieten dopen vandaar -de naam Weder dopers beschikten ov?r een grote fan tasie en een nog groter gevoel van „uit verkoren" te si)n. Zij organiseerden sich op coiijmnnlstlsch-religicuze grondslag en gprakén weldra met vreemde tongen Een van hen was Jan Beukelssoon. Met een stem als een bazuin sprak hU tot sön medegezellen en het spreken was hem een vreemde lust. HU toverde hen .taferelen voor de ogen die hen tot diep Tn de nacht vervolgden. Nu eens sprak hU over de hel, waarin de verdoemden wer den geslingerd, waar zU zouden branden In lekkende zwavellonten, dan weer sprak hU over de uitverkorenen, die waarlUk broeders en zusters waren. Welnu, als dit zo was. hadden zU zich dan zelfs niet vrU- gemaakt van de huwelUksband. Waren zU dan in wezen niet even na aan de zuster die met hun broeder getrouwd was als aan de zustermet wie sU zelf eens in de echt waren verbonden? JE overheden in de Nederlanden ver volgden de gevaarlijke sekte met kracht. Doch naarmate de vervolgingen toenamen groeide de extase onder de nieuwe belijders van dit wondergeloof: Jan Matthijsz. van Haarlem, een broodbakken- de profeet, die in hoog aanzien stond, en Jan Bèukelszoon vdn Leiden, zijn trouwe toten de fiolen van hun toorn over -e en profeteerden met donderende teldra zou bet nieuwe Jerêzalem v Wat Johannes! had geschreven in zijn Opèhbaring. zoq wèldra aan de wedeld worden Voltrokken. ]N de stad Munster kwam de reformatie in ana-baptistisch vaarwater;. De uit verkorenen vermeden daar de ongelovigen. Pas als het-donker werd, kwamen zij in de straten. In het duister voelden zij zich wonderlijk thuis. Het daglidK was zo fe!, doch in de avond konden. duq|den zij zich zelf zijn. .'Dan konden zij huh gezicht de uitdrukking geven, die zij wensten, dan konden zij door de straten schreeuwen op heel vreemde toon: „Bekeert u, do^t boete. God wil u straffen. Vader, roei hen uit. de goddelózen Dit schreeuwen deed hen zo goed. Zij kregen dan pas waarlijk het gevoel dat zij uitvéritoren waren! Jan Beukelszoon was een apostel vaft Jan Matthijsz. Hij werd naar Munster ge zonden om daar mee te bouwen^aan het Nieuwe Jeruzalem. Op de 9dë^ebruarl van het jaar 1534 vatten de Wederdopers Munster de wapenen op. yO>e Luthersen verbonden zich in het uur van de nood met de I-.oomsen en hadden de opstand gemakkelijk kunnen neerslaan. Doch zij onderschatten de vreemde, blinde razernij en waren tevreden met gods dienstvrijheid voor allen. „Toen werden de aangezichten der ware Christenen, (Wederdopers) weer schoon van kleur! Allen profeteerden en spraken met vreemde tongen, tot zelfs kinderen van zeven jaar". En de vrouwen deden wonderlijke sn-ongen, alsof zij wilden wegvliegep. „Overal, in elke vezel, was gevoel En de r Helozen spraken dat zij vol zoetenVijns wren". On de 27ste Februari hieven ie dopers de dürlogskreet aanrA.Er uit met de god- de:'ozen">Dle dag sneeuwde het en een koode, harde wind biies door de straCen. Op de markt stonden de predikers met emmers water om de doop aan velen te voltrekken. En wie zijn geloof met ver zaken wilde werd uitgedreven. De doperse burgemeester Knipperdollinck stond naar de hemel kijkend, voortdurend te schreeu wen: „Vader, geef'. De ongelovigen waren de poort uit ge bannen, slechts gelukzaligen bleven over. Eén nieuwe gemeenschap der Heiligen, die het nieuwe Jeruzalem zouden stichten, voordat het zover kwam waren zij al soldaat. De bisschop kwam natuurlijk met een leger om zijn stad op te eisen. jtjET grote doodsverachting streden de 1 A dopers, en de profeet Jan Matthijsz die met een heel kléine schare dapperen JAN VAN LEIDEN een uitval deed, omdat „de Hemel zulks bevolen had", werd door zijn vijanden aan stukken gehouwen. Wie zou zUn opvolger worden? Daar w»as in Munster een Jan van Leiden. Eens was hU kleermaker geweest binnen haar veilige muren, èn koopman, èn herbergier, èn rederUker. Eens had hU de rol van koning gespeeld. HIJ. de knappe, de welsprekende en honderden hadden hel# toegejuicht. HU werd de opperste profeet. En sie, In de tUd toen HU opperste profeet was, kreeg de profeet Dusentschur uit Waren- dorf een vreemde openbaring, die onge- twUfeld Gods Wil inhield: „de opperste profeet sou koning moeten worden! Jan de Rechtvaardige op het gestoelte Davids, zou niet alleen over Munster, doch voor de ganse aardbol heersen, als een koning der gerechtigheid". Toen de opperste profeet deze profetie vernam „keerde hU zogenaamd tot zich zelf in", "hm zUn zonden te belUden. ZUn zonden waren zo groot. Daarom trad hU voor het volk en zei, dat hU een te nietig mens was voor deze taak. doch het volk brulde: „JU bent de koning. Jan". En men gat hem alle macht! Zo werd een eenvoudig mensenkind uit Leiden een koning. Met kennis van zaken, hU was immers snUder geweest, ontwierp hU voor zich de pracH|j|pte mantels en onder de hand kondigde hU af, dat in het nieuwe Sion geen zuster tonder broeder leven zou. Er waren veel meer zus^rs dan broeders in het nieuwe Jerusalem. Duizen den vrouwen hadden zich mee laten'drUven op die vreemde golven van gevoel en hon derden raanpen sneuvelden in de strUd vobr het Godsr(|k. HET domplein van Munster werd de „berg Sion" Daar predikten en zwij melden de profeten, daar reed de nieuwe .Ironing David" in volle wapenuitrusting en met een kroon als een toren op het hoofd, omringd door een tot de tanden gewapende lijfwacht langs de in vervoe ring jubelende communistische schare. Bazuinen schetterden, de koning steeg af. De koning beklom een zeer hoge troop en kondigde daarna met tranen in zUn stem af, dat God hem had afgezlt, waan^ de profeet Dusentschur hem krachtens een nieuwe openbaring l^et koningschap weer opdroeg. Hier voelde de Jcjtoiing zijn grootheid. Nadat hen) de héérlijke spijzen wareA opgediend bij het klinken der bazuinen,' ontwaakte plotseling de machtswellust in hem. In de roes die hem bevangen had, liet hij een gevangene bij zich brengen, om die te onthoofden ten aanschoifwe van de duizenden. Hij, de snijder en herbergier, had het altijd wel gevoeld, dat hij in wezen een koning was. Dat hij echter voorbesttmd was de nieuwe korting van Sion te zijn, dat hij eens op het gestoelte Davids zou zitten, overtrof zijn stoutste verwachtingen. Nu was hij nog hoger dan een gewone vorst! Was het wonder dat bij zich een kroon liet maken als een toren? En dat hij en briefje aan de Evangelische land graaf Filips van Hessen schreef dat begon met de aanhef: „Beste Lips?? Van alle kantei) ruktemde vijanden aan. Roomsen en Luthersen verbonden zich Zal het vriezen of dooien? Zal de winter hard of zacht zijn? Wordt het kwa&- kelwinter m^t een vet kerkhof of een ouderwetse wintec, waarbij dé stenen splij ten en de vorstbarstèn ic de bomen sprin gen, met knallen als geweerschoten? Op 11 November (Sint Maarten) kon men zich al aan een voorspelling wagen. Als 't nevelig is met Sint Martin, Dan zdl de winter niet jpoud zijn; Maar heeft de Sint een witte^baara, ||H|Kêijft ons snëeuw noch. ijs bespaard. AU 't blad niet valt voor Sint Mhrtijn, 3ol rtet een strenge, 1ointer zijn. - Is de lucht op Sint Maarten helder. Dan dringt <je vorst in menige kelder. Als op Sint Merten de ganzen op 't ijs Staan, oetemze met Kerstmis door het slijk gaan. Nevels in Sint Maartensnacht. Maken de winter kort en zacht.' In «de maand November vallen nbg nteer dagen, waarop het Weer beslisend moet zijn-* voor de komende winter. In de oude almanakken'vindt men dlze dageh ge- t rode krui- een spreuk zijn Sint Elifibêth doet verstaan, Hoe de winter zal vergaan. Dat wil zeggen, dat het weer op die dag (19 No-'emberVde gq||»le,'Winter wl ken merken. Vriest het met Sint Katrie'n. (25 rtov.) Dan vriest het npg zes weken sadiéri. Vjaak sneèuwt het ook op die dag: „Sint Katrien gaat nooit uit zonder haaV witte mantel", zegt men dan., v Sint Andries (30 November) Brengt de vries. Men behöéft niet enkel ln de almarihk te - filaderen, omv te weten of men zijn schaatsen van zolder kan halen: de natuur» spreekt ook een duirfelijke t.aal, voor, wie haar verstaan kan. Als ef in de kraaiappels (galnoten) een wormpje zit, krijgt men een strenge Win- Ter, yant dan kruipen wq er door; zit er echter een vliegje in, dan wordt het een zwakkë winta), want dan vliegen we ar door. om de eigenaardige gemeenschap van Munster, bij wie alle bezit gemeengoed was geworden en bij wie in de nacht de deuren niet meer gegrendeld mochten worden, daar stelen immers niet meer kon, bestaan, grondig uit te roeien.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1953 | | pagina 3