i
Churchill begint aan
tachtigste levensjaar
Chambers hact White in 1941 al
aangegeven als Sowjet-spion
Gemakkelijke slachtoffers voor blanke
gladde jongens99
Kraanvogels utm luiüij....
zijn
De koning van Boeganda door
de Britse regering afgezet
Omwisselbaarheid van relatief
harde Europese valuta's
Oemna-partij in Soedan noemt
verkiezingen ongeldig
In dunbevolkt Queensland is de
grond niet voor het grijpen
Benelux-wensen van Bond der
Belgische Nijverheid
Queensland voor landbouwers
Gewoon doorwerken
De hoogte van het
kijkgeld
Moetesa II wilde (lischeiding van he
protectoraat Oeganda
Rede te Stuttgart
Egypte zou niet neutraal
zijn gebleven
Aanbod van Ho Tsji Minh te Parijs
en Washington koel ontvangen
Het wrede weer
Bruggen te klein voor de
veerboot met koplading?
Moordenaar vergiste zich
In 1945 was nog niemand nieuwsgierig
Resolutie aan ministers over arbitrage,
aanbesteding en handelspolitiek
Ook dispariteit der lonen
weer in het geding
Het lijstje ging in een'
DUITSE VERVOERSPOLITIEK
IN DE BRANDING
Controverse over sanering van Bundesbahn
tussen regering en bedrijfsleven
bureaula
O'
BIJ WINNETOU's NAZATEN (III)
Regering beschermt hen tegen zichzelf
Reservatenpolitiek
Prof. Vroom ziet kentering in overheidszorg
voor de kunst
Lange werkdagen
Hun zaakwaarnemer
Panamees schip
vergaan
Vrouwen van voetballers
streden buiten de lijnen
„Pluche en plastic" in de jazzmuziek
DERDE BLAD - PAGINA 2
GOUDSCHE COURANT
DINSDAG 1 DECEMBER 1953
(Van onze correspondent te Londen.)
LONDEN. Maandag
Vandaag wordt Sir Winston Churchill 79
Jaar. Morgen vertrekt h(j naar Bermuda
Daarmede ia deze wonderlijk vitale figuur
getypeerd. Ondanks de korte tegenslag van
sQn gedwongen rust gedurende de somer
set Churchill door. Z|jn ideaal biyft. een
fc«4 ui?*1'" aan de koud® oprlog zoals
L ar *®'cd®n Meehielp een einde te
maken aan een andere oorlog. Hoe groot de
tegenspoeden toen ook geweest z(jn. Chur
chill versaagde nooit. Ook thans is h|j be-
u ï*Let. deïeIfd® onverzettelijke wil en
bezit h|j hetzelfde geduld om het conflict
d*e *ere,d le helpen Pas dan acht hy
zyn taak volbracht.
Hij laat zich door niets en niemand ont
moedigen. Hij gelooft in de overtuigings
kracht van zijn eigen persoonlijkheid. Daar
om wil hij praten, eerst mpt de Amerikanen
en Fransen, en is hij bereid om als het moet
naar Moskou te gaan. Het is geen ovefmoed
of ijdelheid, dat Churchill denkt dat hij kan
•lagen waar anderen falen. Wie beschikt
over groter politieke ervaring dan hij? Uit
de oorlog weet hij, dat persoonlijk contact
vaak wonderen kan verrichten. In zijn beste
ogenblikken spreken door hem Engeland en
de geschiedenis.
Churchills meesterschap ligt nog steeds
op het gebied van de buitenlandse politiek
en strategie. Politiek en strategie zijn één
en hetzelfde volgens hem. tyiet voor niets
Is hij een nazaat van Marlborough.
Churchill is al zo lang ..oud", dat niemand
dat nog iets bijzonders vindt, al slaat meft
hem, sinds zijn ziekte, met iets meer zorg
gade. Maar hij blaakt nog steeds van activi
teit en opgewektheid. In de afgelopen week
was hij weer jong met de leerlingen van
zijn oude school te Harrow en hij zong met
zijn zware stem. zoals hij dat al veertien
jaar lang doet, de aloude liederen met hen
Vandaag is het voor hem een normale
werkdag. In het vragenuur zal hij zo goed
als zeker vanmiddag in het Lagerhuis ver
schijnen. dat hem dan even een ovatie zal
brengen. Dan zal hij weer bij de tafel staan
om vragen te beantwoorden het ene mo
ment ernstig, het volgende vol kwinkslagen.
Vanavond om 10 uur zal de gebruikelijke
stemming in het Lagerhuis achterwege blij
ven omdat men Churchills verjaarspartij
met wil storen Er is een intiém diner in
Downingstreet. waar zijn naaste familie
leden aanwezig zullen zijn, behalve zijn in
Amerika wonende dochter de televisiester
Sarah. Daarna is er een receptie met hon
derd gasten.
Het is typisch voor Churchill dat hij Dins-
dagavond het vertrek van de Canopus. de
stratocruiser waarmee vorige week ook
koningin Elizabeth naar Bermuda vloog,
heeft laten verschuiven omdat hij nog het
debat wil volgen over de huurverhoging en
zelf om 10 uur wil meestemmen. Het toestel
zal daarom pas tegen middernacht vertrek
ken.
De litteratuur over Churchill breidt zich
gestadig uit. Ter gelegeriheid va^zijn ver
jaardag verscheen een boek over hem waar
in allerlei bekende personen schrijven. Er
zijn nok uitlatingen van Hitler over Chur
chill in opgenomen.
De minister van Onderwijs, Kunsten ei
wetenschappen is voornemens te bevorde-
kijkgeld °P f30 jaai
wordt gesteld. Naar zijn mening zal dit
bedrag gedurende een reeks van jaren on-
veranderd blijven. Het bedrag van f 30 voor
het kijkgeld is niet uitsluitend verkregen
r^r. f,r V2.n uit te gaan- dat de televisie
toestellen 2 j maal zo duur zijn als de radio
toestellen, maar is mede vastgesteld na
kennisneming van het bedrag van het kijk
geld in andere landen
De regering meent dat voor vrijstelling
in aanmerking kunnen komen: a) zij, die
van rijkswege in het bezit zijn gesteld van
een televisie-ontvanginrichting; b) zij, dit
naar het oordeel van de televisiezendorgani-
satie ter uitvoering van werkzaamheden ten
behoeve van die organisatie -in het bezit
moetefi zijn van een televisie-ontvangin
richting; c) zij, die naar het oordeel van de
directeur-geijeraal der PTT, kunnen wor
den beschouwd als personen, die proef
nemingen verrichten op het gebied van de
ontvangst van televisie-uitzendingen.
d) Instellingen van weldadigheid; e) de
leden van de Radioraad; f) de hier te lande
hun functie uitoefenende diplomatieke
consulaire ambtenaren van vreemde u-
gendheden .alsmede de aan de hier te lande
gevestigde ambassades, gezantschappen i
consulaten vérbonden kanselarijbeambten.
Haagde gemeenteraad herstelt
fout van stembureau
Met 26 tegen 17 stemmen ïeeft de ge
meenteraad van Den Haag gisteren tot
eerste geneesheer (internist) bij de gemeen
teziekenhuizen benoemd de heer P. C. Blom,
arts voor inwendige ziekten aan de Rijks
universiteit te Leiden. Bij de stemming over
deze benoeming in de raadsvergadering van
16 November had de voorzitter van het
stembureau meegedeeld, dat op de heer
Blom 22 stemmen waren uitgebracht tegen
20 stemmen op de andere candidaat, de
Rotterdamse arts C. K. V. van Dommelen.
B. en W. hebben daarna de raad meege
deeld, dat bU 't na rfe raadsvergadering ge
bruikelijke ordenen en nagaan van de raads
stukken, waaronder ook de stembriefjes,
was gebleken, dat volgens de stembriefjes
op ieder der 'candidaten 21 stemmen waren
uitgebracht. Er moest toen opnieuw een
voordracht Worden ingediend.
VEEMARKT ROTTERDAM.
Dinsdag l December 1953. Aanvoer In totaal
4453 dieren, waarvan naar schatting 825 vette
koeien en ossen. 1188 stuks gebruiksvee. w.o.
501 t.b.c.-vrij, 90 vette kalveren. 246 graskalve
ren, w o. 195 t.b.c.-vrij, 146 nuchtere kalveren,
225 varkens, 443 biggen. 144 paarden, 18 veulens,
596 schapen of lammeren en 32 bokken a- gei
ten. Weekaanvoer: 6501 dieren
De prijzen waren: vette koelen, le kwaliteit
2.52—2.60, 2e kwal. 2.33—2.46, 3e kwal 2.0O-
2-15: vette kalveren 2.60—2.70, 2.50—2.60, 2.30-
2.50; slachtpaarden 1.40. 1.30, 1.10, alles per kg;
graskalveren 400—, 325.—. 240.—nuchtere kal.
veren 56.—, 50.—. 45.—; biggen 42.—. 34.—, 30.—;
schapen 115.—, 100.—. 90.—: lammeren 95.—,
65.—, 75.—; kalf. en melkkoeien 1100.—, 940—,
780.—; vare koelen 700.—. 575.— 500.— vaarzen
830.—, 700 575.—; pinken 575 475.—, 375.—.
alles per stuk. <-
Aanvoer vette koelen: iets kleiner; handel:
redelijk; ruim prijshoudend, prima's boven no
tering. Aanvoer vette kalveren: als vorige
week; handel: willig; prijshoudend. Aanvoer
graskalveren: even minder; handel: goed; prij
zen: beste soorten wat stijver, verder onver
anderd. Aanvoer nuchtere kalveren: groter;
handel: tamelijk; teruglopende prijzen. Aan
voer biggen; l^ts korter; handel: redelijk; prij
zen: iets stijver. Aanvoer slachtpaarden: als
vorige week; handel: traag: prijzen: aanmer
kelijk lager. Aanvoer schapen en lammeren:
veel groter; handel: goed; prijzen oude scha
pen: Iets hoger, lammeren prijshoudend. Aan
voer kalf- enmelkkoeien: Iets kleiner; handel:
kalm; ruim prijshoudend. Aanvoer vare
koelen: gewoon; handel: stil; prijzen: onver
anderd. Aanvoer varazen en pinken: even
minder; handel: stil; prijzen: stabiel. Aanvoer
t.b.c.-vrij vee: kleiner; handel: kalm, prijzen:
Iets hoger.
De referins van Oeganda (Brits Oost-Afrika) heeft gisteren bekendgemaakt,
dat de huidige Kabaka (koning) van Boeganda (de centrale provincie vin
Oeganda) door de Britse regering is afgezet op beschuldiging van schending van
het verdrag, dat in 1900 werd gesloten tussen Groot-Brittannië en de toenmalige
Kabaka. De afgezette Kabaka is per vliegtuig op weg naar Londen. In Boeganda
bestaat een krachtige beweging voor zelfbestuur. Zondag werden troepen gereed-
gehouden met het oog op mogelijke ongeregeldheden.
De gouverneur van Oeganda,
Andrew Cohen, zei dat men tot deze stap
is overgegaan omdat de koning verklaard
heeft, dat hij vastbesloten is zich tegen de
besluiten van fhetHaestuur van het protec
toraat te verietten, en de overeenkomst van
1900, krachtenk, welke Boeganda wordt be
stuurd, te verbreken. Het conflict tussen de
koning en de regering berust op eisen tot
zelfbestuur voor de provincie Boeganda.
In de verklaring van de gouverneur werd
medegedeeld, dat het verzoek om afschei
ding van Boeganda van de rest van Oeganda
gedaan is, vijf maanden nadat de koning
zich in het openbaar aan een tegenoverge
steld beleid gebonden had.
Boeganda is een van de vier provincies
van Oeganda het is gelegeh aan het Vic-
toriameer. Boeganda heeft een oppervlakte
van ongeveer 66.300 vierkante kilometer en
een bevolking van 1.300.000 zielen. De hoofd
stad, Kampala, is de grootste stad in
Oeganda.
De Britse minister van koloniën, Oliver
Lyttelton, heeft gisteren in het Lagerhuis
medegedeeld, dat de gouverneur, van
Oeganda de noodtoestand in Boeganda heeft
afgekondigd. Lyttelton sprak de hoop uit.
dat een nieuwe koning door de Afrikaanse
staatsraad zou worden gekozen en dat de
nieuwe vorst meer medewerking met de
mogendheid die het protectoraat uitoefent
aan de dag zou leggen
Lyttelton zei verder, dat de afgezette
vorst, Moetesa de Tweede, uit Oeganda
verbannen zal worden. Hij zou echter buiten
Oeganda kunnen wonen waar hij wilde. Er
zou ook een geschikte financiële regeling
vobr hem getroffen worden.
Volgens Lyttelton zou er ..groot gevaar
van bloedvergieten" zijn, indien de afge
zette vorst in Oeganda zou blijven wonen.
Onder gejoel en geroep van „aftreden" van
de zijde van de Labour-oppositie, zei Lyttel
ton. dat de afgezette vorst een toelage zou
ontvangen tijdens zijn ballangschap. De
afgezette koning is 29 jaar. Hij ontving zijn
opleiding in Cambridge.
SUGGESTIE VAN UTRECHTS' BURGEMEESTER:
Het terstond omwisselbaar stellen van de
relatief harde Europese muntsoorten zou een
stap kunnen zyn naar het herstel der alge
mene convertibiliteit in Westeuropa, aldus
heeft de burgemeester van Utrecht, jhr dr
C. J. A. de Ranitz, Maandagmiddag in Stutt
gart verklaard. Jhr De Ranitz. die met een
rrezeischap Utrechtse industriëlen een drie
daags bezoek brengt aan Württemberg. het
tweede Westdultse industrieland, sprak voor
de Stuttgartse afdeling van de Nederlandse
Kamer van Koophandel voor Duitsland.
Het herstel van fluctuerende wisselkoer
sen was volgens de heer De Ranitz de enige
mogelijkheid om de internationale handel
voor nieuwe crisis en restricties te bescher
men. „Wanneer men inderdaad de omwissel
baarheid wil verwezenlijken, dan is daar
voor een onmisbare voorwaarde, dat geen
land meer consumeert dan het produceert.
Ik geloof hiermee in wezen de inhoud van
het begrip convertibiliteit te hebben aange
duid". aldus de Nederlandse woordvoerder.
Tot een gesloten convertibiliteitsgroep in
De Oemna-party in Soedan, die onafhan-
keiyk voorstaat, heeft een communiqué uit
gegeven, waarin gezegd wordt, dat de uit
slag der verkiezingen ongeldig is, wegens de
„Egyptische tussenkomst" tydens de ver
kiezingscampagne De voorzitter van de pro-
Egyptische Nationale Eenheidsparty, Ismail
el Azhary, do toekomstige eerste minister
van Soedan, noemde de verklaring van de
Oemna-party belaeheiyk. Hy verklaarde,
dat er niet voor rustverstoringen behoeft
te worden gevreesd en dat.„de Soedanese
regering de orde aal weten te bewaren".
De voorzitter der Oemna-partij, Siddik
el Mahdi, heeft na een langdurige bijeen
komst der partijleiders de volgende ver
klaring uitgegeven: „De Oemna-partij wist,
dat het Soedanese vraagstuk slechts dan zou
kunnen worden opgelost, indien Egypte neu
traal bleef en zich onthield van inmenging
in Soedanese aangelegenheden, totdat de
Soedanezen Jiun recht tot zelfbeschikking
hebben uitgeoefend. De Oemna-partij heeft
daarom verleden jaar een overeenkomst
gesloten, waarbij Egypte zich verplichtte
geen Soedanese partijen te steunen. Egypte
heeft echter deze overeenkomst geschonden.
Het steunde de Soedanese Nationale Een
heidspartij. De Oemna heeft Egypte her
haaldelijk verzocht op te houden met het
uitgeven van geld voor propagandadoelein
den in Soedan. Gedurende de verkiezingen
heeft Egypte lijn propagandistische bedrij
vigheid verdubbeld. De Egyptische staats
radio-omroep en de pers werden gebruikt
voor het steunen van de zaak der Eenheids
partij".
De Soedanese verkiezingsuitslag werd
door de Britse pers algemeen als een „slag
in het gelaat" van Groot Brittannië en een
overwinning voor Egypte beschouwd.
Het indirecte aanbod van de leider der
communistische Vietmlnh, Ho Tsji Minh,
om door onderhandelingen een einde te
maken aan de oorlog in Indo-Cbina, wordt
in Franse diplomatieke kringen interessant,
hoewel nauweiyka aanvaardbaar genoemd.
Men Is te Parys van mening, dat de leider
der opstandelingen Frankryk nog niet eens
halverwege tegemoet is gekomen. Volgens
Ho moeten de Fransen het initiatief nemen
voor vredesonderhandelingen. De Fransen
willen echter dat de andere party de eerste
atap doet. Een ander Frans bezwaar iz, dat
Ho de verbonden staten, Vietnam, Laos en
Cambodja, wil uitsluiten van deelneming
aan eventuele besprekingen. De leider der
Vietmlnh verklaarde Immers, dat bestands
onderhandelingen „in hoofdxask een aan
gelegenheid tussen de regering van Frank
ryk en die van de democratische rajubllek
Vietnam ia".
Ook te Washington is het aanbod van Ho
Tsji Minh koel ontvangen. Het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken wilde
geen commentaar geven. Ambtenaren be
schouwen het aanbod als een poging van
het Kremlin of van Peking om de Franse
vastbeslotenheid, de strijd in Indo-China
voort te zeten, te verzwakken.
Functionarissen, dfe verwachten dat de
toestand in Indo-China een der voornaamste
punten van bespreking op de Bermuda
conferentie zal zijn, verklaarden dat het
aanbod juist op het geschikte tijdstip is
gedaan om de steeds meer toenemende nei
ging in Frankrijk de Indo-Chinese oorlog
door onderhandelingen te beëindigen, te
versterken.
Europa zouden volgens de heer De Ranitz
later andere landen kunnen toetreden, even
tueel na aanpassing van hun wisselkoersen.
Het insluiten van zulk een gesloten groep
in het verband der EBU zou In beginsel geer
moeilijkheden met zich behoeven te bren
gen.,
Centrale punt
Jhr De Ranitz stelde de noodzaak v
economische integratie van Europa in het
centrum van zijn betoog. „Willen wij tot
een politieke integratie komen, dus tot
werkelijke Europese gemeenschap, dan zal
deze hand in hand moeten gaan met een
economische integratie", zo zeide hij. „Poli
tieke integratie zonder economische ge
meenschap is zonder inhoud en daarom
zinloos, want in die mate, waarin de econo
mische integratie voortgaat, zullen de natio
nale materiële belangen op elkaar worden
afgestemd. Dit is een voorlopige voorwaarde
voor het tot stand komen van een politieke
gemeenschap, zo lang namelijk dat deze
afstemming op elkaar nog niet volkomen is.
zullen de landen in geringere mate bereid
zijn hun politieke souvereiniteit of delen
d-arvan af te staan".
Jhr P. Ranitz constateerde, dat, wil men
de strijd om de vrijheid van het Europese
ruilverkeer op principiële wijze voeren, niet
alleen de kwantitatieve beperkingen zullen
moeten verdwijnen, doch evenzeer de tol
muren. Hij keerde zich ook tegen eenzijdige
maatregelen ter bevordering van de export,
die volgens hem in wezen een rem waren
op de verdere uitbreiding van de inter
nationale handel.
Jhr De Ranitz was van mening, dat de we
derzijdse bereidheid tot invoeren tussen
Nederland en Duitsland zeker bestaat. Juist
daarom zag hij mogelijkheden voor een
aanzienlijke uitbreiding van de handel tus
sen beide landen, wanneer eenmaal nog
bestaande beelmmeringen zouden zijn opge
heven.
£e.. van de nog bestaande belemmeringen
was het Duitse landbouw-protectionlsme.
waardoor tot dusverre de Nederlandse land
bouw niet in die mate van de Duitse vrije
import had kunnen profiteren als de indus
trie. Hij betoogde, dat Duitsland als afzet
gebied voor de Nederlandse agrarische
productie van het grootste belang is, ter
wijl omgekeerd de Bondsrepubliek geen
overstroming van haar markt met Neder
landse levensmiddelen tot nadeel van de
inheemse productie behoefde te vrezen.
Terwijl deze export voor' Nederland eep
levensnoodzaak was betekende zij voor
Duitsland nog altijd njet meer dan 9 procent
van de eigen productie van levensmiddelen.
Jhr De Ranitz heeft ten slotte ook nog de
aandacht gevraagd voor de Nederlandse ar
gumenten voor 't herstel van de vrijheid der
Rijnvaart. De diensten, die de Nederlandse
Rijnvaart voor buitenlandse rekening ver
richt, vormen volgens hem een krachtige bij
drage tot het behoud van het evenwicht in
de Nederlands-Duitse betalingsbalans. Jhr
De Ranitz wees er op. dat in deze de be
langen van de Nederlandse Rijnvaart en
van een hoog-ontwikkeld industrieland als
Württemberg parallel lopen. Württemberg
verzocht namelijk niet minder dan dertien
procent van de Duitse export en heeft daar
om het grootste belang bij een goede en
goedkope uitweg naar de Noordzee.
AMSTERDAMSE WISSELMARKT.
AMSTERDAM. 30 Nov. Londen contant 10.63
—10.64; New York contant 3.78'/«—3.78'Parijs
contant 1.0850—1.0870; Brussel contant 7.58'/»—
1.SVU; Frankfort contant 90.73—90.83; Zürich
contant 86.95—67.05; Stockholm contant 73.34—
73.44; Kopenhagen contant 54.64—54.71; Braz.
dollar contant 3.80'/»—34l'/t.
(Van onze correspondent"In Australië.)
Misschien verwacht u, dat de grond in Queensland voor het grijpen
ligt. Dit is niet het geval. Vrijwel alle gronden zijn particulier eigendom
of zijn, „eeuwigdurend" verpacht (99 jaar). Voor zover er gronden op
ontginning liggen te wachten, is de taak voor de emigrant, die de kans
zou krijgen of nemen daarheen te trekken, zeer zwaar, want bossen
moeten geveld worden en omheiningen opgetrokken. De toekomst van
de emigrant ligt dan ook, in het algemeen, niet in het ongecultiveerde
gebied, noch in het verre Westen, waar de groot-grondbezitters hun
reusachtig uitgestrekte „cattle-stations" hebben tenzij men er ge
durende enkele jaren als knecht wil werken om te leren en te sparen
maar in de kuststreken in het Oosten van deze staat, op de gemengde
bedrijven, de ananas- en bafianenplantages en in de suikerrietplantages
in het Noorden.
Het opzetten van een eipen bedrijf, dat
kan variëren tussen 20 en 120 hectaren,
draagt z'n speciale risico's met zich mee.
In één week tijds maakte ik drie stormen
mee. Op de dag van mijn aankomst sloeg
„willy-wllly" (wervelstorm) de daken
van de kippenhokken weg op het bedrijf van
een emigrant, die het kortgeleden voor 1500
pond had gekocht. Enkele dagen later sloeg
een hagelstorm neer, die op een ander
bedrijf 200 kippen doodde. 30.000 ananas
planten vernielde'en 400 citroenbomen zwaar
beschadigde. Op de ochtend van mijn ver
trek veroorzaakte een wervelstorm op weer
een ander bedrijf een schade van 15.000 p
130.000 gulden) aan. de gewassen te velde
t aan de gebouwen.
In elk dier gevallen echter bleek, hoe
'••vaardig de Australiërs zijn, want zij
stonden onmiddellijk gereed onze Nederlan
ders te helpen De waardering voor de
„Dutch settlers" is groot, zowel onder de
gewone Queenslanders als onder de auto
riteiten. Men begrijpt hier heel goed. dat de
welvaart slechts beh uden kan worden in
dien er meer mensen komen wonen, die
zich gemakkelijk aanpassen aan de gel
nieuwe levenswijze.
De totale beyolking» is niet groter dan die
van Amsterdam en Den Haag bij elkaar.
Daarom staat mén versteld over de grote
verkeerswegen, die tot ver in het achter
land doorlonen. over de spoorwegen en het
telegraaf- en telefoonverkeer.
Steden als Bundaberg de goedkoopste
stad van Australië en ook de stad met hui-
In overvloed tegen redelijke huurprij
zen Rockhampton, Mgckay. Cairns.
Townsville, in het Noorden aan de kust,
en Toowoomba naar het Westen, breiden
zich voortdurend uit. Het leven is in de
meeste dezer steden niet minder modern
dan in Brisbane, hoewel het inwonertal yan
elk dezer niet uitkomt boven 40.000. In an
dere steden, die daarmee alleen de naam
gemeen hebben, hangt nog een Wild-West-
sfeer.
Queensland kan tenminste nog vier tot
vijf millioen mensen méér herbergen zonder
de algemene levensstandaard in ongunstige
zin te beïnvloeden. De regering heeft even
wel begrepen, dat om tot deze uitbreiding
te komen, ook de industrie sterk zal moeten
worden ontwikkeld. De industrievestiging
wordt daadwerkelijk geholpen en bevorderd
door de legering. die daartoe leningen ver
strekt. Er zijn thans 4500 fabrieken, bijna
de helft meer dan vóór de oorlog. Nog
steeds zet de uitbreiding zich voort, waar
door vooral gebrek aan bekwame vaklieden
permanent is.
Ook vooi wilskrachtige
beginnelingen
Queensland is niettemin in de allereerste
plaats een land met een sterk uitgesproken
agrarisch karakter en met ontwikkelings-
mogeiykheden zelfs voor hen, die zonder
diepgaande kennis van de landbouw, maar
bereidheid om deze alsnog te verwerven,
physiek krachtig genoeg zyn om lange en
inspannende arbeidsdagen te maken. Daar
van zag ik uitstekende voorbeelden, zoals
een vroegere assistent-resident uit het voor
malige Nederlands-Indië. Hy is bezig een
ananas- en kippenfarm op te bouwen, waar
nu reeds 22.000 ananas-planten staan uitge-
poot en 450 kippen hem 40 pond per week
bruto aan eieren opbrengen.
Elders bezocht ik een Westlandse tuinder,
die een heuvelachtig terrein met 36000
ananasvruchten had beteeld, die in vijf jaar
tijd 30 000 pond bruto opleveren. Eeri ex-
KNIL-officier werkt op een paardenfokkerij,
waar ook tarwe wordt verbouwd en 1.500
schapen en 400 stuks rundvee worden ge
houden. Zijn kennis van de landbouw strekte
niet verder dan die van de amateur-tuinier,
maars hij werd in de gelegenheid gesteld
door de Rotary Club om een opleiding van
14 dagend) aan een landbouwschool te vol
gen. waar hij alle werkzaamheden leerde
verrichten, die op een bedrijf als het hier
genoemde voorkomen.
Natuurlijk schuilt gevaar in de plaatsing
van onervaren arbeidskrachten op het land.
maar Queensland is zo uitgestrekt, dat als
dit land werkelijk tot 'ontwikkeling wil
worden gebracht, de grond met een gerust
hart kan worden vertrouwd aan de „harde"
kerels, die bereid zijn, al werkende van de
vroege ochtend tot laat In de avond, te
leren.
Hoewel de veerboot met koplading ln a.
dienst Zijpe—Anna Jacobapolder nog niet
in gebruik is genomen, voorziet de stick,
ting Nieuw Schouwen en Dulveland th«m
moeilijkheden als gevolg van de gering»
breedte en hoogte van de in aanbouw zijnd»
bruggen, welke toegang tot de boot zulle»
verschaffen. Bij laag water zal de hoogt»
van de bruggen, namelijk 2.80 m. volgeni
de Stichting onvoldoende zijn om in dg
toekomst o.m. vrachtwagens met hou
vrachten vlas door te laten. In een brief
aan de minister van Verkeer en Waterstaat
heeft de Stichting verzocht, hierin alsnog
verbetering te doen aanbrengen, opdat het
door Schouwen en Dulveland zo toege
juichte koplandingsveer volledig aan zijn
doel zal beantwoorden.
De bekende Amerikaanse hartspecialist dr
Edward Spalding, is gisteravond op strait
bij vergissiftg doodgeschoten door iemand
die hem voor een ander hield De 51-jarige
John Sherpack. die later is aangehouden en
bekend heeft de moord te hebben gepleegd;
had een lange lijst met dokters, verpleeg*
sters en ander ziekenhuispersoneel bij zich
die hij besloten had uit de wen te ruimajfi
Dr Spalding stond echter niet op de lij*
Wel een zekere dr McAlonan. die de moor.
denaar heeft behandeld, maar volgens dftè
„zonder dat het hem goed gedaan had".
Dr McAlonan zelf heeft gezegd dat hij
Sherpack tien jaar geleden wegens een
geestelijke afwijking heeft behandeld en het
geval daarna naar een ziekenhuis heeft
verwezen.
Paardenmarkt te Utrecht
Op de Utrechtse paardenmarkt werden
Maandag 384 stuks aangevoerd. Prijzen; luxe
paarden 900—1150; werkpaarden f 500^.
f 850; oude paarden 450675: paarden I
jaar 550—/ 800: paarden 2 jaar 400— IM;
veulens 2503a0; hitten 450675; slacht-
paarden 1.40—1.70 per kg slachtgewlcht
Handel: matig.
DINSDAG 1 DECEMBER 1953
TWEEDE BLAD - PAGINA 3
De minister van Verkeer, dr Seebohm. is
voor enige tijd met ziekteverlof gegaan. Hij
wordt vervangen door de minister van Fi
nanciën, dr SchBeffer, die van dit interreg
num gebruik heeft gemaakt om de slechte
financiële kaarten van de Duitse spoorwe
gen op tafel bloot te leggen. Schaeffer ont
hulde, dat de „Bundesbahn" zowel in 1952
als in 1953 een verlies van een half milliard
heeft geleden en dat het met de rendabili
teit van het bedrijf nog altijd snel berg
afwaarts gaat. De spoorwegen drijven op
het ogenblik voor wat hun lopende betalin
gen aangaat ln hoofdzaak op de millioenen
transportbelasting, die dr Schaeffer
niet heeft willen innen om de liquiditeit
van het bedrijf niet aan te tasten. Er moet
drastisch worden ingegrepen en reeds ver
luidt, dat de spoorwegen volgend jaar nog
slechts 145 millioen zullen kunnen uittrek
ken voor h rstel en aanschaffing van ma
teriaal. Dit jaar stond daarvoor nog 950 mil
lioen op de begroting en het is dan ook be
grijpelijk, dat vele staalverwerkende be
drijven een ernstige terugslag vrezen ten
gevolge van de financiële moeilijkheden,
waarin hun grootste afnemer is komen te
verkeren.
(Van onze correspondent te Brussel)
In het vooruitzicht van de ministeriële Benelux-conferentie van 9 December a.a. heeft
het Verbond der Belgische Nijverheid aan de Belgische eerste minister alsmede aan de
ministers van Buitenlandse Zaken. Financiën. Economische Zaken. Openbare Werken
en Buitenlandse Handel, een resolutie gezonden, die door de Raad van Beheer van het
verbond eenstemmig is goedgekeurd.
H andehaccoorden
In deze resolutie wordt gezegd, dat, hoe
wel het in toepassing brengen van het pro
tocol van 's-Gravenhage alsmede de recht
streekse onderhandelingen tussen sectoren
het mogelijk hebben gemaakt, bepaalde
accoorden af te sluiten, talrijke gevallen,
waaronder vele ernstige, tot dusver onop
gelost blijven. Zo werd bijvoorbeeld bijna
vier maandën geleden in een bepaalde sector
tot arbitrage besloten en hadden andere
sectoren sindsdien hun toevlucht hiertoe
moeten kunnen nemen; de uitslagen van
deze procedure zouden op zich doen wachten
na de op basis van het protocol van 's-Gra-
venhage normaal te voorziene termijnen
Het Verbond der Belgische Nijverheid dringt
er bij de Belgische regering op aan, dat, in
dien in de komende dagen geen enkel resul
taat wordt bereikt, de ministeriële ontmoe
ting van 9 December zal worden gebruikt
om de dringend noodzakelijke maatregelen
doen nemen.
Wij tekenen hierbij aan, dat in de con-
fectie-industrie de Nederlandse en Belgi
sche arbiter blijkbaar nu wel iFaangewezen
De derde arbiter, die waarschijnlijk een
Zwitser zal zijn, is echter nog niet aange
wezen.
Aönbesteding gelijk
Het Verbond der Belgische Nijverheid
ijst er verder op, dat het opgepast is, zo
lang de zeer belangrijke verschillen in de
lonen blijven bestaan, het. inzake aanbeste
ding heersende regime ten nadele van Bel
gië te wijzigen.
Onafhankelijk van deze pripaipiële hou
ding wijst het Verbond nogmaals op het
verschil tussen de in de B.L.E.U. en in Ne
derland toegepaste stelsels inzake aanbe
stedingen. Het meent, dat onlogisch zou zijn,
een volkomen gelijke bel\jSindeling te willen
invoeren tussen nationale en vreemde In
schrijvers in beide landen, als de Belgische
en Nederlandse procedures vooraf niet ge
lijk zijn gemaakt. Een der voornaamste
hinderpalen op dit gebied is de regel van
niet-bekendmaking welke ln Nederland ten
aanzien der resultaten van de aanbestedin
gen wordt in acht genomen. 1).
lappelijke
worden
i
Het Verbond der Belgische Nijverheid
verklaart zich voorstander van een initia
tief ten gunste van de normale evolutie naai'
een Economische Unie, die aan de partners
een hoger gezag in de internationale handel
zou verlenen. Het zou nochtans noodzake
lijk zijn, dat een voldoende coördinatie va
de economische, sociale en financiële pol.
tiek zou worden tot stand gebracht op hei
ogenblik, dat met de onderhandeling over de
handelsaccoorden, die gemeenschai
contingentenlijsten bevatten, zou
aangevangen.
Het Verbond der Belgische Nijverheid
meent nog steeds dat het hoofdprobleem, ge
steld door de dispariteit der lonen, algeheel
biyft bestaan en de essentiële hinderpaal
vormt voor elke vordering op het gebied
van de Benelax. 1
Het beveelt allereerst aan een experiment
te wagen met gemeenschappeiyke onder
handelingen met een beperkt aantal landen,
welk elk in een verschillende monetaire
zone zouden worden gekosen. Het protocol,
dat de voorwaarden zou vastleggen binnen
aan welke deze onderhandelingen zouden
zyn gebonden, zou in eik geval yrywarings-
clausules moeten bevatten, die het mogeiyk
zouden maken, afzonderiyke contingenten
vast te stellen, daar waar aulks vanwege de
dispariteit der lonen wenseiyk zou hiyken
te syn.
Fonds van aanpassing
Het Verbond der Belgische Nijverheid
brengt in herinnering, dat de oprichting van
het Fonds van Wederaanpassing in over
weging werd genomen ter oplossing van de
onder de Benelux-landen bestaande dispa
riteit der lonen. Zou men hiertoe nog over
gaan, dan dringt het Verbond der Belgische
Nijverheid erop aan, dat deze instelling uil-
sluitend ten doel moet hebben, hulp te ver
lenen aan de sectoren, waarin de moeilijk
heden aan de loonverschillen toe te schrij
ven zijn.
1) Er zou wel een klachtencommissie
komen, maar wat geeft dat, aldus de Belgi
sche zienswijze, als men niet eens weet op
welke voorwaarden de toewijxing plaats
vindt (corr.)
In de wei bijzonder geruchtmakende en hoogst onverkwikkelijke ^ffaire
tassen de sub-commissie voor binnenlandse veiligheid van de Amerikaan
se renaat, voorgezeten door de republikeinse senator William E. J(enner,
uit Indiana, en oud-president Harry S. Truman, hebben van meet ,af aan
rapporten, opgesteld door het F.B.I. (Federal Bureau of Investigation
federale veiligheidsdienst), een alles overheersende rol gespeeld. Boven
dien heeft in een later stadium van deze strijd tussen republikeinen en
democraten het hoofd van het F.B.I., J. Edgar Hoover, ten overstaan van
genoemde commissie nog een voor Truman zeer onaangename getuigenis
afgelegd. Het enige, wat de ex-president naar aanleiding van Hoovers
woorden overigens meende te moeten opmerken, was: „Geen commen
taar".
De geschiedenis is eigenlijk al lang begonnen, vóórdat de procurelur-ge-
neraal op 6 November j.l. te Chicago bekend maakte, dat Harry Dexter
White een Russische spion zou zijn geweest en dat twee F.B.I.-rapporten
naar het Witte Huis gezonden waren, toen White, onder-minister van
Financiën, nog niet door Truman bevorderd was tot een hoge functie bij
Aa, het Internationale Monetaire Fonds.
De volgende dag vlei J. Edgar Hoover in
de Senaats-sub-eommluie voor binnenland
se veiligheid Trumans stelling aan. |De chef
van het F.B.I. verklaarde toen immers, dst
benoeming van White het ondersoek
door het F.B.I. eerder „gehinderd" had dan
geholpen, omdat het de mannen yan het
F.B.I. niet mogeiyk was. White tot in de
gebouwen vsn het Internationale Mone-
0P Düils-Ru
n,
De Duitse vervoerspolitiek vormt thans het object van de heftigste critieken van de kant
der pers en der industriële organisaties. De critiek richt zich op het spoorwegbeleid. dat
in twee jaren tyds een verlies van een milliard mark heeft veroorzaakt, en op de ack*
teriykheid van een groot deel van het wegennet, tengevolge waarvan thans jaariyki
400 006 mensen door een verkeersongeval worden getroffen.
Saneringsplan
Minister Schaeffer is een doortastend man
en h(| heeft beloofd, dat 'hy nog in het
eerste kwartaal van het volgende jaar met
ren saneringsplan zal komen, dat niet alleen
de spoorwegen zal raken, doch ook hét
wegverkeer. Want als een van de voornaam
ste oorzaken van de Duitse spoorwegdebacla
wordt het afvloeien van het goederenver
keer naar de weg beschouwd. Zien de
spoorwegen Hun inkomsten uit personen
verkeer langzaam stijgen. liet goederenver
voer vertoont een scherp dalende lijn.
Men kan in Duitsland horen zeggen,
fhet wegvervoer met zijn zware vrachtwa
gens daar de oorzaak van is. Zij verstop»
pen vaak de voor hun omvang in het ge
heel niet berekende wegen.
Het aantal verkeersongevallen neemt lp
schrikbarende mate toe. Veertig mensen
worden nu gemiddeld per dag het slacht
offer van het verkeer en onlangs schreef
een der bladen, dat het verkeer thans meer
slachtoffers gaat eisen dan voor twaalf ja
ren de beginnende luchtoorlog.
De motorisering is, gerekend per hoofd
der bevolking, in Duitsland weliswaar nog
lang niet zover als in andere Europese lan
den, in dichtheid van het verkeer speelt
Duitsland echter volgens minister Schaef
fer de kroon.
Daarbij dient in aanmerking te worden
genomen, dat de helft van de in Duitsland
aanwezige automobielen vrachtwagens zijn;
elders overweegt het percentage der perso
nenwagens.
Kennelijk wil minister Schaeffer de op
lossing van het probleem dan ook zoeken
ln een beperkirig van het zware vracht
autoverkeer. Hij wil door een verhoging
der belasting voor vrachtauto's en autobus
sen de spoorwegen weer betere concurrent
tiekansen bieden. Hij wil daardoor onder
meer ook voorkomen, dat grote onderne
mingen hun belastbare winsten verminde
ren door het aanleggen van eigen vracht
autoparken. waarmee zij zelf hun vervoer
verzorgen, dat eens aan de spoorwegen toe
viel.
Verzet
Het Is dan ook begrijpelijk, dat de Bond
der Industriëlen zich terstond tegen zulke
plannen heeft verzet. In Westduitsland moet
naar hun oordeel deze vrijheid ook op ver»
keersgebied gehandhaafd blijven.
Tegen een terugkeer naar monopolistische
strevingen van de spoorwegen willen de
industriëlen en ook het wegverkeer zteb
met hand en tand verzetten Zij schrijven
het bahkroet der spoorwegen veeleer toe
de talloze reducties, die de spoorwe
gen in het personenverkeer moeten toe
staan. Slechts tachtig procent der reizenden
betaalt in de Bondsrepubliek de volle orijl
Bovendien wordt de personeelssterkte v«n
de spoorwegen veel te hoog genoemd
De Bond der Duitse Industrie heeft de
spoorwegen aanbevolen een .Igehele her
ziening der tarieven door te voeren ten
einde het vervoer per spoor weer aantref
keiijker te maken Daarbij zouden de spoor
wegen zich geheel en al op de lange «f*
standtransporten moeten concentreren en
het kleine verkeer afstaan aan de vracht
auto's. Voorts zouden volgens de bond de
speciale tarieven zoveel mogelijk aan de
werkelijke kosten moeten worden aange
past. Deze speciale tarieven dienen onder
meer om het verkeer naar de Duitse Noord
zeehavens te trekken
Wegvervoer in het gedrang
Het wegvervoer, dat al weer nieuwe ia«»
ten aan voelt komen, weert zich op zijd
beurt geducht. Het vecht voor een ingrij
pende verbetering van het Duitse wegennet
onder het motto, dat de automobilisten niat
voor niets de twee milliard mark wensen
te betalen, die zij per jaar in allerlei vop
men aan de fiscus afdragen. Minister See
bohm is in deze volgens de weggebruikers
veel te kort geschofcn. Het vorig jaar door
hen- opgestelde tienjarenplan voor de aan
leg van nieuwe autowegen word' thans al
volkomen ontoereikend geacht om aan de
gestage groei van het verkeer het hoofd t*
bieden Volgens Seebohms plan zouden in
de,e tien jaren 882 kilometer aan de be«
sUande autowegen worden toegevoegd
Duitsland zou dan 3000 kilometer goede
autoweg hebben, hetgeen nog slechts een
klein deel is van het 127.000 kilometer lange
wegennet. Er gaan thans vele stemmen op
om dit werk ln veel sneller tempo te gaan
RiivMim
SEPTEMBER 1939 verbrak Hitier het
ts-Russische verdrag en viel Polen
binnen, Wgeen de vonk was. welks de
tweede wereldoorlog deed ontvlammen Een
dag later vond te Washington een ontmoe
ting plaats, waarvan de consequenties toen
nog niet overzien konden worden, maar
welke voor het verloop der historie, van
even ingrijpende betekenis zijn geweest als
Hitiers onbezonnen daad lfl,.
Op die eerste Maandag ln September 1939,
kreeg namelijk de toenmalige onder-minls-
ïer vw Buitenlandse Zaken. Adolf A. Berl.
jr bezoek van een man. die pas vele jaren
later zichzelf in het centrum der belang
stelling plaatste: Whittaker Chambers. Deze
overhandigde zUn gastheer een lijstje "iet
namen van personen, die volgens h«n
voor de Sowjet-Unie zouden spionneren.
(Zoals men weet, is Chambers in vroeger
- Rusland geweest, maar
jaren spion voor ----- -
brak hU in April 1948 met de P«}U).
Deze lijst bevatte «en twaalftal namen,
o.m. die van Algar Hiss en zijn broer. Do
nald Hls». De naam van Harry Dexter
White kwam echter niet op dit lijstje voor.
wel, r.„r Ch.mber. l.ter v.rkl.erd heeft
omdat hl) in September IK» de ™n™«
koesterde, dat hij White j6 b«Wvloed rou
hebben, dat deze. evenals hij, zijn banden
met het communistische regiem verbroken
kou hebben.
Twee Jaar moest het echter duren, voor
dat de autoriteiten te Washington de gege
vens van Chambers serieus gingen opvat
ten. Hy kreeg t°en twee F.B.I.-agenten op
besoek. die van hem hetielfde ïystje ont
vingen, echter aangevuld met de naam:
„Harry Dexter White".
Door Pearl Harbour en de gemeensohap-
peiyke strëd van Amerika en Rusland te
gen de ae-m ogend heden werd de kwestie
echter ten tweeden male naar het vergeet
boekje verwezen.
"Elizabeth Bcntley is het geweest, die de
affaire nieuw leven heeft ingeblazen. Zu
had Chambers" subversieve werk ten bate
van de Russen overgenomen, maar na een
rostal laren „bekeerde" zij zich. evenais
Chambers dat vóór haar had «edaan
In de zomer van 1M5 nam ze e N.w H«
ven. Connecticut, contact op met het r s
maar men toonde bitter weinig Wtangatel
ling voor haar mededelingen.
echter opgemerkt, dat in de zomer van 19»
zoals onze Amerikasnse correspondent
nog zeer onlangs aangestiot heeft toen de
oorlog nog niet heSindigd was
niemand bevangen was ven vrees
„communistische spionnage
Teleurgesteld ging ze toen naar New-York
en vertelde de F.B.I. aldaar nogmaals net
zelfde verhaal dat toen sneller geloofd
werd daar ze als „bewijs" een bedrag van
tweeduizend dollar overhandigde. haa^do^
een Russische agent in biljetten v^ twlntlg
dollar gegeven. Het was intussen November
geworden Het F.B.I. toog dit keer koorts
achtig aan het werk om de mededelingen
van Elizabeth Bentley te controleren en
samen te voegen met die van Ch**"b?r";
Rspporten werden opgesteld en naar net
Witte Huis gestuurd via Trumani m»1*ai[®
adviseur, generaal Harry Vaughan. En
deze rapporten stond de naam van Harry
Dexter White.
Hoover sprak Truman legen
,P DE AVOND van de ÏW® November
1953 antwoordde Trumgn op Brownell»
beschuldigingen van 6 November, die wier
nog eens herhaald waren, in een radio- en
televisie-rede, welke t« Kansas-City werd
Uitgesproken en over het gehele land uitge
zonden. Truman «telde hierin, dat <je De-
vordering op 23 Januari 1946 van White
toen nog onder-minister van Financiën, tot
lid van de uitvoerende raad van directeuren
van her Internationale Monetaire Fonds,
doorgezet was om het onderzoek van net
F.B.I. inzake een vrü uitgebreide spionnage-
affaire niet te „hinderen". En het WM op
bijzonder felle toon. dat de ex-president van
leer trok. niet alleen tegen Brownell. die
hij van een „schaamteloze demagogie be
schuldigde, maar ook tegen de republikeinse
regering, welke hy verweet uit politieke
oogmerken het „McCarthyi«me te om
armen".
taire Fonds te volgen, daar deze als inter
nationaal gebied worden beschouwd. Met
dese verklaring van Hoover was dua Tru-
mans belangrijkste felteiyke argument uit
handen geslagen.
Het F.B.I. is. om begrhpeiyke rede
nen, niet gehouden haar bronnen bekend te
maken. Hoover refereerde in zijn getuige
nis echter wèl aan Elizabeth Bentley. wier
verklaringen, naar hy mededeelde, langs
velerlei wegen onderzocht en juist waren
bevonden. Toen echter senator McClellan.
lid der sub-commissie. Hoover vroeg:
„Zoudt u kunnen zeggen, of de conclusies,
zoals hier in getuigenis afgelegd, gemoti
veerd waren door dat memorandum?"
(waarby vragensteller doelde op een 28 pa
gina's tellend rapport over de kwestie-
White, overhandigd aan generaal Vaughan
en bestemd voor Truman) antwoordde deze:
„Senator, u vraagt my nu juist de traditie,
welke ik door de jaren heen angstvallig
getrouw ben gebleven, te verbreken, name-
ïyk die. dat ik steeds weiger iets te zeggen
over de inhoud van welk rapport dan ook".
En met deze woorden illustreerde Hoo
ver duldeiyk zijn recht en plicht als hoofd
van het F.B.I.Beweringen van de kant
van het F.B.I. behoeven niet bewezen te
worden, rapporten wordqn door de F.B.X.
niet openbaar gemaakt.
Korte tijd later publiceerde de procureur-
generaal, Brownell. echter F.B.I.-brieven,
die betrekking hadden op de affaire-White.
In Canada is men hierover nogal ont
stemd geraakt, terwUl tevens Gouzenko,
de „atoom-spion", bU' de zaak werd betrok
ken. Dé procureur-generaal had dus gespro
ken. waar het hoofd van de F.B.I. had ge
zwegen.
Dit is een zogenaamde boxcoateen op
volger van de swagger, een jas, die de aan
dacht vraagt. Vooral dit exemplaar is op
vallend, want zij is nota bene vervaardigd
van zalmrose zibeline. Lempereur, de Pa
rdee couturier die dit model ontwierp, is
in de leer gegaan bij de militaire kapotjas-
sen. Evenals voor de legerjassen is voor
deze mantel een onverwoestbare stof ge
bruikt van de beste kwaliteit wollen garens.
(Van een onzer medewerkers)
VAN DE VROEGSTE TIJDEN AF hebben de Indianen geen begrip gehad van
privé-bezit. De verkoop van Manhattan aan de Nederlanders, die in ruil voor een
hoeveelheid kralen en sieraden dit eiland, waarop nu New Yorks wolkenkrabbers
oprijzen, kochten, is daarvan een bewijs. En ofschoon er Indianenstammen zyn, die
op het ogenblik op grootscheepse wijze zaken doen en belangrijke inkomsten
genieten door het verlenen van concessies voor myn-exploitatie enz., kan men in
het algemeen zeggen dat het vermogen om privé-bezit te vormen enerzijds weinig
ontwikkeld is, anderzyds aan beperking onderhevig is, als gevolg van het leven in
stamverband. De regering der verenigde Staten is bovendien gedwongen geweest
om de Indianen in bescherming te nemen tegen de praktijken van blanken, dié hen
vaak op gewetenloze wyze van hun bezit of bestaansmogelijkheden hebben beroofd.
Dit is er ook de oorzaak van, dat zy, wat de verkoop van grond betreft, aan
bepaalde wetten zijn gebonden, zodat zij in dit opzicht in een.afhankelijke toestand
leven.
met konden bolwerken, verkochten zü de
grond om tijdelijk van de zorg van het be
staan te zijn verlost. Maar toen het geld
oo was werden zij opnieuw een zorgenkind
van de regering. De federale regering heeft
later vele gronden, die de Indianen hadden
verkocht, van de blanken gekocht en aan
de stammen teruggegeven.
De rol. die de blanke Amerikaan heeft ge
speeld In het Indianenvraagstuk, is niet al-
tijd even fraai geweest. In het gebied van
de Great Plains kochten >y van de stammen
belangryke «troker, bUvoorbeeld die, welke
r(jk aan water >yn. Zodra de Indianen de
contrAle over het water hadden verloren,
konden de kopert de omringende gebieden
ten prooi maken van de droogte. De blanken
konden deze waardeloze omringende gebie
den dan voor een zacht prijsje horen en zo
dra het contract wai gemaakt, stroomde het
water er weer alt voorheen naar toe.
Niet ólle reservaten waren verkaveld -
de reservaten van de Navajo's, de Hopi's er
de Indianen van het Rode Meer bleven ge-
Toen de regering van de Verenigde Staten
in de vorige eeuw van de Indianen uitge
strekt* gebieden kocht ten behoeve van de
blanke bevolking, werden hun bepaalde
streken toegewezen waar zy konden wonen.
Vaak waren dat gebieden, waar de Indianen
sedert eeuwen waren gevestigd. ZU werden
voor altyddurend gebruik gereeerveerd en
kregen de naam reservaat. Zo n reservaat
moet men zich niet voorstellen sis een met
prikkeldraad omheinde streek en evenmin
kunnen altyd natuuriyke begrenzingen wor
den aangewezen. De enige aanwyzihg, dat
men een Indjffnenreservaat nadert, is een
bord. dat aangeeft by welke stam men te
recht komt en het is beRrilpelijk, dat de
Amerikaanse jeugd ln de wolken is als va
der op een Zondagmiddag besluit kinde
ren mee te nemen naar de nazaten van de
hoofdpersoon van iedere jongensdroom. In
de souvenirwinkels, die ln de omgeving zijn,
kan de «feer dan nog verlevendigd worden.
Aanvankelijk behoorde het '.and tot
de stam. Aan ae leden werden stro
ken toegewezen, waarop zij de land
bouw konden beoefenen en wanneer
daarvan een onvoldoende gebruik
wemsKinaakt vele Indianen sto~-
den in den beginne vreema tegen
over deze werkzaamheden kon
hélt ituk worden toegewezen aan
een ander, ijveriger stamlid. Er ont-
storiden allerhande moeiliikheden en
in 1887 nam het Amerikaanse Con
gres een wet aan. de zogenaamde
Toewljzingswet. waarbij de lande
rijen welke tot het reservaat be
hoorden, werden opgemeten en ver
kaveld tuasen de stamleden, die
eigenaar werden.
De enige restrictie, welke nog be
stond, was, dat de regering toezicht
uitoefende, maar daaraan kwam na
dertig jaar een eind. Indien nog
stukken grond In het reservaat wa
ren overgebleven, mochten deze
worden gebruikt door niet-Indiaanse
landbouwers. Toen de tormyn van
dertig jaar, gedurende welke de re- i
gering toezicht hield, was geein- i
diglfl, rezen grote moeiiykheden.
Duizenden Indianen verkochten hun
grond voor een fractie vsn de waar- f
de. Het wanbegrip ten aanzien van
privé-bezit wreekte zich en de zgn.
Toewyzingswet^bleek een misstap te zUn
^De^ndisnen hadden geen ervaring wat de
landbouw betreft en toen bleek, dat xy het
waarbil de federale regering optreedt als
bankier. In sommige gevallen moeten de
Indianen toestemming hebben van het stam
hoofd om grotere sommen van hun rekening
af te schryven. Deze regeling is gemaakt
om de Indianen te beschermen tegen gewe
tenloze lieden. Uitgaven, waarvan dp nood
zaak kan worden aangetoond, krijgen otv-
mdddellUk goedkeuring voor uitbetaling.
De levensstandaard der onderscheidene
stammen is zeer verschillend. De Menomi-
nee-Indianen in Wisconsin beschikken in
hun reservaat over grote hoeveelheden uit
stekend timmerhout. Zij exploiteren zelf een
irij en genieten uit een en ander be-
jrijke Inkomsten. De Jicarula's in Nieuw
Mexico beschikken over grote kudden scha
pen, die wol en vlees leveren. De Kerr-dam
in de Flathead-rivier in MoRtam verschaft
de Flathead-lndianen jaarlijks een som van
200 000 dollar als winstaandeel van de elec-
trische centrales, die in de stuwdam zijn ge
bouwd.
Op het ogenblik wonen twee derden van
de Indianen in de V.S. In reservaten. Er
zyn wel eens stemmen opgegaan om deze
reservaten af te schaffen en de Indianen te
leren, in de blanke maatschappij op eigen
benen te staan. Een der motieven daarvoor
is. dat de stammen groter worden en dat
de grond, die ter beschikking staat, niet vol
doende is om voor alle leden een bestaan
te waarborgen. Vandaar dat 6r ook naar ge
streefd wordt om jonge Indianen buiten de
reservaten te brengen en hen daar te be
kwamen voor een vak.
Prof. dr N. R. A. Vroom, hoogleraar-
directeur van de Rykeacademie te Amster
dam. heeft in de kunsthandel Martlnus Lier-
nur te Gravenhage Zaterdag een tentoon
stelling geopend van een 37-tal werken van
de Nederlandse schilder-diplomaat Casper
van Breugel Douglas, die o.m. Nederlands
ambassadeur was te Moskou. Een klein ge
zelschap genodigden was by de plechtige
opening aanwezig.
Het was evenwel niet uitsluitend om ae
debuterende schilder met enkele compli
menteuze beschouwingen een riem onder net
hart te steken, dst prof. Vroom een inlei
dend woord sprak. De combinatie ambtenaar
en kunstenaar leidde er ale vanzelf toe.
enige problemen, die overheid en kunst van
daag meer dan ooit met elkaar verbinden, te
beschouwen. Zo stelde apr. met angst ln zyn
hart vast. dat hy een kentering ziet komen
1n de belangstelling, die van overheldazijde
voor de bevordering der kunsten aan de dag
wordt gelegd. Die kentering ligt begrijpe
lijkerwijze in de nationale politieke constel
latie besloten.
Het is een niet te ontkennen feit, dat tot
voor zeer kort de dienst in politicla ward
uitgemaakt door «en tweetal politieke par
tyen. die niet in de eerste plaats de cultuur,
de bevordering der kunsten in hear wapen
hadden, mifr van nature veeleer op sociaal-
economische doeleinden gericht waren. De
zegen der na-oorlogse arbeidsvrede, die naar
verhouding grote rust op het sociaal-econo
misch vlak. deed de politici uitzien naar
andere mogeiykheden om in het licht der
politieke belangstelling te kunnen blijven.
De cultuur en meer beperkte kunsten boden
hiertoe nog vrywel ongerepte kans. Op de
golven dezer gunstige conjunctuur stegen
de Ryks- sn gemeenteiyke budgetten totdat
or in de sfeer der sociaal economie duide
lijke breuken althans barsten in de ..mar
riage" merkbaar werden. Onenigheid tussen
de twee gelieven in de fiscale, sociale en
economische atmosfeer dwong aller belang
stelling weer in oude en meer vertrouwde,
eigener richting.
Prof. Vroom toonde zich ernstig bevreesd,
dat de gunstige conjunctuur, die ongetwy-
feld voor een belangryk deel door de over
heid werd opgeroepen, verlopen zal voordat
de maatschappeiyke krachten buiten dr
overheid de potentie herwonnen zullen heb
ben om op eigen gelegenheid de bevor
dering der kunsten over te nemen.
ZEKER heb ik dezè zomer, tydens mijn
bezoek aan enige dierenparken ln on«
land, het voorgevoel gehad dat ik me in
de winter nogal zou bezighouden met het
kraanvogelvolk. want wat meer dan bij
bij vorige bezoeken het geval was, werd ik
getrokken naar de vijvers, waar die lang
benige reizigers uit verre landen zyn ge
huisvest. En meer dan vroeger ben ik
geboeid geweest door de
prachtige verschijning van
deze zeldzaam fraaie vogels.
Het is bekend dat het gros
van de bezoekers der dier
gaarden aan de vogelver-
blijven met een onverschillig
gezicht voorbijgaat, omdat,
ze alleen maar getrokken
worden naar de bombarie
van een apenrots of van een
leeuwenkooi tegen voeder-
tyd, maar dat neemt niet
weg, dat juist aan de oevers
van die vogelpoeltjes en vy
vers de schoonheid ln bijna
onbegrensde ï-ykdom en vor
men aanwezig is. Temeer,
daar men tegenwoordig hoe
langer hoe meer door smaak
volle tuinaanleg en zorgvul
dige beplanting een entou
rage weet te verkrijgen,
waarin de schoonheid van
het dier bijzonder tot uiting
komt. Dlt geldt wel in hoge
mate voor de vogelgroep,
waartoe oe kraanvogels be
horen.
Ik heb althans in de groot
ste bewondering genoten van
deze ranke en fraai gekleur
de vogels, zoals zy stonden
tegen een achtergrond van
frisgroene struiken of boven
de spiegeling van. rimpelend
water. Het dier ln kwestie,
heeft daar echter geen weet
van en is ongevoelig voor
begrippen als mooi en leiyk.
Wel zal het een natuuriyk
gevoel hebben voor ruimte
en voor de aard van zijn om
geving. De mens, die be-
sluit dieren in gevangenschap te houden,
zal er dan ook naar moeten streven, het
dierenverblijf zoveel mogelijk ln overeen
stemming te brengen met de omgeving,
waarin het dier thuishoort. VergeUjken we
de moderne dierenparken met die uit onze
kindertijd, wel, dan is er toch wel verbete
ring te bespeuren, al ls het ideaal nog ver
verwijderd. Maar hier raak ik eigenlijk
aan een onderwerp, waarover ik het van
daag nu juist niet wilde hebben. Dat komt
nog weieens ter sprake.
NEEN. vandaag over de kraanvogels, zo
als ik ze gezien heb ja, nu denkt
heel wat van mUn reismogelijkheden en
ziet my misschien al baggeren door de
moerassige toendra's van Noord-Zweden
op de manier, zoals Bengt Berg, de beken
de Zweedse bioloog en de vogelkundige. dat
heeft gedaan. In zyn boek vertelt hij op
buitengewoon onderhoudende wijze van zyn
speurtochten op de Laplandse vlakten, waar
hij zoekt naar de verblijfplaats van de
reuzenvogels, de kranen en die hy daar
dan ook ten slotte vindt. „Met de trek
vogels naar Afrika" heet dat boek, dat
reeds in 1925 werd uitgegeven, maar tot op
de huidige dag nog niets van zUn bekoring
en op bigloglsch gebied, niets van zUn
waarde heeft verloren.
Het ls natuurlijk niet nüjn bedoeling uit
dit boek te vertellen. Wie van een mooie
reisbeschrijving houdt en tevens natuurlief
hebber is, moet het zelf lezen. Hy zal zich
geen betere gids kunnen wensen^
Een gids, die ons niet alleen binnenleidt
de ontoegankeiyke moerassen van Noord-
Europa, waar de kraanvogels hun broedge
bied hebben, waar zc hun -grondnest maken
voor een tweetal grauwgevlekte eieren en
waar ze hun kleine peuters met buiten
gewone zorg omringen maar die bovendien
een reisgenoot is. die ons meeneemt in d«
vlucht der wondervogels en ons neerzet
aan de oevers van de Nijl en zijn honderden
heel intact. Bij de reorganisatiewet van 1934
werd de verdeling stopgezetJOp dat ogen
blik waren 36.5 millioen hectwe aan de re
gering, die een toezdchthoudertie taak heeft,
teruggegeven als zynde surplusgebieden
landerijen dus waarin de Indianen geen be
lang meer stelden. Ook deze gronden wer
den verkocht aan nlet-Indianen Tegenwoor
dig behoort ongeveer 12.5 millioen hectare
land tot de Indianen, waarvan zes pet. on
verdeeld gebied is en tot de stam behoort,
terwijl de rest is verkaveld.
Het bureau voor Indiaanse zakei beheert
deze gebieden, waarvan vooral 'e verkavel
de aanleiding hebben gegeven tot grote
moeiiykheden, vooral wanneer zij onder erf
genamen moeten worden verdeeld. Deze
moeiiykheden zyn dezelfde als die, welke
in ons land aanleiding geven tot ruilverka
veling. want ook hiér ziet men vele India
nen rechten doen gelden op ver van elkaar
gelegen snippers arond.
Het bureau voor Indiaanse zaken, dat een
zeer omvangrijke taak heeft, waakt er voor
dat de gronden van Indianen niet worden
vervreemd of belast met een hypotheek zon
der zyn toestemming. Het bureau zorgt er
teven» voor, dat alle gebieden op verstan
dige wyze worden gebruikt en in goede staat
blijven. Het bureau heeft evenzeer bemoeie
nis met het privé-eigendom van de Indianen,
voornameiyk wat de bedragen betreft, die
de Indianen hebben gekregen op grond ven
het verhuren van land of andere transacties
met hun gronden. Tachtig millioen dollar,
d eigendom zyn van de «tamihen en 50
millioen, die eigendom zyn van Individuele
Indianen, worden door het bureau beheerd.
Er zyn stammen, die hun voornaamste
middel van bestaan vinden ln de hendel,
(Van onze correspondent in Australië)
J^eixen door Queensland is een fascine
rende bezigheid. Wérken In Queens
land betekent een hard bestaan op het
land. waar de Immigranten met de zon op
staan en met de zon naar huis trekken,
naar een eenvoudige, houten woning met
heel weinig comfort. Zeventig tot tachtig
uur per week als arbeidsduur staan er in
tegenstelling tot de 44 uur op het platte
land in de dichter bevolkte staten Victoria
en Nteuw-Zuld-Wales.
Queensland is een land. waar het parti
culiere Initiatief sterk tot uiting komt. In
Brisbane vindt men bruggen, dl» tot stand
zijn gekomen door dit particulier Initiatief
en ln eigendom toebehoren niet aan de
stad, niet aan de staat, maat aan een naam
loze vennootschap van particuliere aan
deelhouders. De Hornibrook-brug. die twee
mijl lang ls. geldt er als voorbeeld van.
Hornibrook is een man en een naam.
die Queensland typeert. De premier van
Queensland heeft daar ongetwijfeld aan
gedacht, toen hy mij zei: Er moet ben or
ganisatie komen, die grote stukken land
opkoopt en deze verdeelt in kleinere stuk
ken om er boeren-emigranten op te
plaatsen
Indien van Nederlandse zijde gewerkt
kon worden aan de oprichting van een
fonds, dat het kapitaal kan leveren om
zulke gronden te kopen en aan onze land
genoten uit te geven op soortgeHjke voor
waarden als overal elders in Australië ge
beurt ten behoeve van de oud-stryderS.
dan zal onze regering er goed aan doen
daartoe toestemming te verlenen Want
zo'n onderneming, gebaseerd op uitsluitend
het particuliere initiatief, is de enige vorm
die tot plaatsing van Nederlanders in
Queensland ln groten getale kan leiden.
Wie denkt dat de overheid in de plaats
hiervan hetzelfde kan doen, bedenke dat
de British Food Corporation, waarin de
Britse regering en de regering van Queens
land na de oprlog samenwerkten om de
vleesproductie té verhogen, een volledig
fiasco heeft geboekt. Queensland is thans
bezig deze gronden aan particulieren uit te
geven 'Maar emigranten zonder kapitaal
komen daar niet aan te pas.
Grond is duur
Van Nederlandse zyde wordt alle moge
lijke moeite gedaan om onze emigran
ten in Queensland een „onmeteiyk"
grote staat, zelfs voor Australische begrip
pen, met nauwelijks Iets meer dan één mill.
Iqwoners op boerenbedrijven te plaatsen.
Hiertoe werken zowel de officiële instan
ties mee als de kerkelijke organisaties,
waarby Nederlanders en Australiërs nauw
samenwerken. Een kerkeiyke organisatie
plaatste reeds 70 Nederlanders op bedry-
ven. waarvan 50 in het beste district van
geheel Queensland, de ..Darling Downs",
waar het gemengde bedryf de boventoon
voert.
De grond is vruchtbaar én duur en daar
om weinig aanlokkelijk om tot aankoop
over te gaan. msér het is nuttig hier een
begin te maken en de eerste ervaringen in
de landbouw van Queensland op te doen.
Later kan men elders een bedrijf kopen.
De Landbouwbank verstrekt leningen tot
7000 pond tegen 4'/» op advies van het
departement van immigratie en de Neder
landse immigratiedienst, die hier onder
leiding staat vhn de landbouwkundige H.
Knottenbelt.
Maarschalk Paulus heeft een
goede kruiwagen
Volgens de Berlynse correspondent van
het regeringsgezinde Westduitse blad G e-
neral Anzeiger is de vroegere Duitse
veldmaarschalk Paulus op uitdrukkelijke
wens van de Sowjet-Unie benoemd tot
staatssecretaris aan het Oostduitse ministe
rie van binnenlandse zaken. Hij zou tot taak
hebben de Oostduitse politie te reorganise
ren. Hetzelfde blad meldt, dat de bevelheb
bers van marine en luchtmacht vorige
maand zyn ontheven uit hun functie
onderminister van binnenlandse zaken
Zaterdagmiddag omstreek* halfvüf sein
de het Panamese s.b. Janklkl, dat het zware
slagzy had gekregen en hulp verlangde.
Het schip bevond zich op 10 myi van de
Burlings, een eilandengroep op de Portu
gese kust. Twee uur later is het «chip ge
zonken. Het Engelse a-s. Pinehill, dat ln de
nabijheid was. pikte in de duisternis acht
overlevenden op; het Zweedse as. Algeria
wist twaalf schipbreukelingen te redden.
Het zoeken naar overlevenden (er zyn tien
vermisten) werd nog geruime tyd voort
gezet. Hieraan werd ook nog deelgenomen
door het Nederlandse ma. Mentor. Eerst
's nachts om 1 uur werd het zoeken ge
staakt.
zijrivieren, kreken, plassep en modderbön-
ken, waar trekvogels van alle soorten by
tienduizenden verbiyven, als wy in ons
werelddeel onze troost moeten zoeken by
een winterjas en een warme kachel.
Als u dan toch gaat lezen, zoekt u dan
ook meteen een bundel op waarin gedichten
van Schiller staan. Daarin zult u vinden
het prachtige gedicht „Die Kraniche des
Ibykus", een niet erg opwekkende gesdlie-
denis van 'n moord, die door toedoep^van
de kraanvogels aan het licht komt.
Merkwaardig, dat deze vogels in verhalen
en vertellingen nog al eens voorkomen.
Blijkbaar hebben ze door hun geheimzin
nige trekken hoog boven de mensen de
fantasie van de aardbewoners geprikkeld
en daardoor aan allerlei verhalen vorm ge-
-geven.
ALS WE bij een vyver een aantal van
deze hooggebeende vogels zien staan
onbeweeglijk op één poot boven hun
schommelend spiegelbeeld dan komt er mis
schien nog wel zo'n verhaal in onze ge
dachten. Het verhaal van de kok Quiquibio
de grapjas en tevens lekkerbek, die zyn
heer wou wijsmaken, dat kraanvogels maar
een poot hebben! Ook hier zorgen de vogels
voqr de correctie.
En soms kunnen we het zeldzame geluk
hebben iets van de kraanvcgèldans te zien.
Iets. een vleugje slechts van wat in wer
kelijkheid, dat wil zeggen in het broedge
bied van deze vogels, een wondermooi
schouwspel moet zyn. Selma Lagerlöf be
schrijft !n haar (veel te weinig bekende!)
boek „Niels Holgersons wonderbare reis" Si
dans van de kraanvogels zo boeiend en zo
uitstekend. Maar daar, in haar geboorte
land 'Zweden zijn het dan ook honderden,
duizenden van deze parelgrijze- en roest-
bruingetinte vogels, die op een uitgestrekt
stuk land hun onbegrypeiyke en mysterieu
ze passen, hun vleugelbewegingen en hou
dingen demonstreren, terwyi wij het in een
dierentuin moeten doen met hoogstens een
tiental van deze merkwaardige dieren.
Maar ondanks dit alles ondanks de be
perktheid van hun omgeving, zyn ze zelfs
daar nog prachtig mooi in hun rankheid en
hun onnavolgbare gratie, die nog geaccen
tueerd wordt doordat deze dans, die we
moeten beschouwen als een inleiding tot
de nestbouw en de paring in volkomen stilte
geschiedt. Een stilte die plotseling wordt
verbroken door het bekende trompetten
dat een typisch verschynsel is by deze in
Irektyd sterk sociaal levende dieren.
S. VAN DE ZEE.
Er heeft zieh Zondag in het Volkspark
tydens de voetbalwedstrijd D.H.S.Zuider
ster een onverkwikkelijk toneel afgespeeld.
Plotseling steeg er uit de belangstellenden
een hevig gekrlis op. Dit was niet afkom
stig van een iw«m meeuwen, maar van
enige echtgenoten en verloofden van de
mannen, die elkaar binnen de HJnen vol
gens de regels van de voetbalkunst tracht
ten te bestrijden.
Wie zijn blik door het aqschreeuw en ge
huil liet leiden, zag woest aan elksaV pluk
kende vrouwen, die aan eikaars armen ruk
ten als waren die pompzwengels. Blükbaar
waren de supportsters het niet helemaal
met elkaar eens wat betreft spel en spelers.
De politie heeft met „vaderlUk" vermaan
de gemoederen bil de dames in eerste in
stantie gekalmeerd. Het heeft overigens «le
sterke arm wel moeite gekoot het zwakke
geslacht zwak te maken voor zUn argu
menten.
TIJDELIJK PTT-KANTOOR IN RIDDERZAAL
Tijdens de Europese ministersconferentie te
s Gravenhage ls ln de Riddertaal een tijdelijk
bijkantoor van PTT. gevestigd De door d*t
bijkantoor verzonden correspondentie wordt
van een speciaal stempelafdruk voorzien. Het
Dubliek, dat een dergelijke stempeldruk op
zijn correspondentie wenst, dient zijn poststuk
ken aan de beheerder van dit bijkantoor too
te zenden.
Wat men verstaat onder „pluche en
plastic" in de jazzmuziek, hebben enkele
honderden voornameiyk jonge Hage
naars Zaterdagavond in de Kurzaal ervaren
De „pluche-styi" in de jazzmuziek werd
tydens dit jazzfeest vertegenwoordigd door
het Dutch Swing College orkest van Peter
Schilperoort, het quintet van Rob van Kooy
en de Mlke Daniels Delta Jazzmen uit Enge
land.
De aan de moderne „plastlc"-smaak en
-techniek aangepaste bebop werd gepresen
teerd door Jay Cameron „and his continen
tal all stars" en het trio Frans Eisen.
Het „pluche"-programma vóór de pauze
had een Engels-Nederlands tintje naar aan
leiding van een Dixieland-uRwlsseling tus
sen belde landen. Ons land wordt in deze
uitwisseling vertegenwoordigd door de
Dutch Swing College band. die binnenkort
voor de derde maal een Engelse tournée gaat
maken. Uit Engeland arriveerde Zaterdag
morgen de trompettist Mike Daniels, dié met
zyn Delta Jazzmen een voorname plaats ia
de Engelse jazswereld Inneemt. Het succes.
dat de band in de Kurzaal oogstte, was zeer
groot. De Engelsen verbroederden zich vóór
de pauze nog in een „jam-session" met het
orkest van Peter Schilperoort, dat weer een
belangryk aandeel had in het programma.
Ook het quintet van de jonge Rob van
Kooy. dat kortgeleden een eerste prijs ver
overde in de Avro-jazzcompetitie. ontlokte
een gul applaus. Dlnky Gouürlaan was de
vocaliïte van het quintet, dat „plTch«"-jar.z-
muziek ten gehore bracht m» „plastic"
franje. j a*»
Na de pauze was de beurt aan de moder
nisten. die zich op het eind van de avond
nog in een jam-«eiwrtm vërehlgden. De ln
Europa wonende Amerikaanse alt saxopho
nist Jay Cameron had voor deze avond een
aantal Belgisch-Nederlandse en Franse
leden van de band van Boyd Bachman
samengebracht ln zijn „continental all
atars". De Engelse Linda Ellington verleende
vocale medewerking. Het optreden van het
trio van de jeugdige Frans Eteen, die eérder
op de avond al zijn muzikale vaardigheid op
de vlbraphoon had aangetoond, ontlokte veel
geeatdrift
