Thuis bij MISTINGUETT! De gloeilamp 75 jaar Toen t Paradijs nog op aarde was Billy uit Amerika bekeert drie maanden lang Britse zondaars Kunstzinnig BPM-personeel exposeert ~P Minder shoivdan de reclame ons deed verivachten 1 I?en driemastbark als jeugdherberg te Delfzijl New look voor heren Voor bij de radio Arti et Pectini geopend in sporthal WEINIG VRAAG NAAR GROVE TUINBOUWPRODUCTEN Aanhoudende vraag naar bewaarfruit Priesters in conflict met hun bisschoppen Paus verscheen weer in het openbaar Amerika legt Rusland atoomplan voor. De wereld heeft 2,5 milliard inwoners FEL REQUISITOIR TEGEN FRAUDEREND BANKIER Vertrouwenspositie van bankiers aangerand Rijkskastekort over 1953: 52 millioen Visserij dag op 1 April in Den Haag Moskou maakt bezwaar tegen Turks-Pakistaans verdrag Zware straf geëist voor stoeipartij Duitse schadeloosstelling aan vervolgden Woonplaatsen uit bronzen tijdperk ontdekt Brief van een zoon, die men begraven had 'sWerelds beroemdste revue-ster peinst nog niet over een retraite.. W' Altijd nog actief en „bij" Zff Pas op voor het verleden Er waren maar drie werelddelen ei) Cirkel of vierhoek /&P~T. tX BE DERDE BLAD - PAGINA 2 ZATERDAG 20 MAART 1954 (Van onze correspondent) LOKDEN. 19 Mrt. Ergens In het Koor- r den van Londen staat het grote sport paleis Harringay Arena. Een eindeloze slang mensen stroomt in de vroege avond uit het nabij gelegen station der onder grondse naar het hel verlichte gebouw. Dit is een bekend beeld, want altijd is er wel een boksmatch, een (jsrevue of een cir cus of de windhonden ijlen achter de houten baas aan de stalen draad. Van d«ze gokliefhebberjj krijgt men hier nooit ge noeg. Maar nu is het anders. Dè grote magneet is drie maanden lang Billy Gra ham. de 35-jarige Amerikaanse dominee, die evangelist werd en in z(jn land voor mlllioenen vg£ zijn geloof getuigt, in enor me stadioqg, voor radio en televisie en in de pers. ^TAAST MIJ loopt een man. die zijn schou ders ophaalt en laatdunkend opmerkt, dat die Billy toch maar schatrijk wordt m«»t zijn ..Red -uw-ziel"-bedrijf. Inderdaad heeft de luidruchtige reclame voor deze ..kruis tocht ter bekering van Groot-Londen", waarvan de kosten een millioen gulden be dragen. op velen afstotend gewerkt. Al spreken Engelsen en Amerikanen .één taal. géén groter tegenstelling dan tussen de ingetogen Britse en de uitbundige Ameri kaanse levensstijl. De eerste reactie op al die fanfareschettering rond Billy Graham was dan ook irritatie Godsdienst is tenslotte geen handelsartikel. Maar Billy verklaarde, doelbewust van moderne pubüciteitsmiddelen gebruik te ma ken. omdat die het bij het grote publiek nu eenmaal doen. Zodr^ Grahams campagne begonnen was, verstomden de wanklanken. Men besefte, dat hier sprake was van iets anders dan een stunt. Daarmee klopt onze persoonlijke indruk. Het zij verre van ons. om ons een oordeel aan te matigen over de etrikl-theologi^che zijde van het verschijnsel Billy Graham Dt wereld heeft ervaring ge noeg van stuitende monsterbijeenkomsten, waar ipen zich op ondoordachte wijze laat meeslepen. Maar dit is juist het eerste, dat met valt. Zelden hebben tvij een waardiger mi aanschouwd als hier. In dit tot de nok met vijftien duizend mensen gevulde sportge bouw. Zeker, de Engelsen met hun zelftucht gedragen zich doorgaans beter dan welke meniate ook. Zij bezitten een natuurlijk in stinct om zich rustig te voegen in een groter geheel, zonder zichzelf daarbij te verliezen Daarbij komt een perfecte organisatie, want henderden geestelijken en andere personen, die het insigne ..counsellor" (raadsman) dra gen. fungeren als suppoost en zitten op de hoekplaatsen van elke rang of staan tussen de rijen. Dominees dragen in Engeland de Vlrrlcale boord en zijn dus gemakkelijk her- «enbaar. jDeze kerkelijke leiders zijn Grahams „praying partners", deelgenoten in het ge bed. behorende tot de meer dan duizend pro testantse kerkén van alle gezindten, op wier speciale uitnodiging Graham zijn kruistocht onderneemt. Twee jaar geleden kwam hij hier om alles in details voor te bereiden. Het grote aantal jongeren onder het pu bliek is opvallend. De sfeer is geheel anders dan de bombastische aanplakbiljetten met Billy, als een soort filmheld omgeven door steigerende cowboys, suggereren. Op het podium bevindt zich het koor van duizend mannen en vrouwen, de laatsten in witte blouses. Ervoor staat een vrolijke snui ter, de dirigent, die de massazang van psai- men vlot en met hunior leidt De Engelsen zijn de beste psalmzlngers, omdat ze het op school leren. Elke openbare school in Enge land begint immers de dag met gebed en een psalm. van de re- Hij boeit evenmin door een magistraal op gebouwd betoog, door emotionele zeggings kracht of ook maar door originele gedachten. Wat de inhoud betreft kan men betere pre dikaties horen. Hij wil echter, dat men niet zozeer naar hém luistert, als wel naar de Bijbel, welker passages hij op indringende wijze op zijn gehoor overbrengt. Zijn toon is soms geëxal teerd. vooral wanneer hij zijn oproep tot bekering de zaal inslingert. Zo moeten boetpredikers eens geageerd hebben. Maar omdat hier een bij alle uiter lijke vertoon toch gereserveerde moderne jongeman staat, in een ruim zittend grijs confectiepak, die iedereen gemeenzaam Billy noemt, lijkt het of zijn woorden de intensi teit missen, welke zij beogen. Ieder in eigen kerk TJ ET GAAT om zeer grote dihgen. Is deze gestroomlijnde Billy groot genoeg om ze zelf geheel te verwerken. Of is hij een soort religieuze robot? Hoe het ook z{j, honderden komen als hij hen tot zich roept. Het z|jp ontroerende momenten als in de doodstille zaal zich overal personen uit de massa losmaken veel vrouwen en volkskinderen ook om zich haar de open ruimte voor het podium te begeven om daar met gebogen hoofd voor Billy te gaan staan. Het duurt een hele tjjd. voordat de laatsten zich b|j de groep hebben gevoegd. Onderwijl zingt het koor zachtjes, steeds op het refrein na drukkelijk herhalend: ..come. come. come". Billy kijkt toe. verlegen haast, bijtend op zijn nagels, een zwak. dat hjj helaas niet heeft kunnen afleren. De „councellors" ontfermen zich nu over de adspirant-bekeerlingen, die naar een an dere zaal worden geleid, waar geestelijken een gesprek met hen zullen voeren en waar hun litteratuur wordt uitgereikt. Grahams bedoeling is, dat ieder naar zijn eigen kerk gaat, zodat er zijnerzijds van sec- tevorming geen sprake is. Hij kondigde hog aan, dat die nacht in drie verschillende ker ken zijn team om het uur een dienst zou houden. Billy is niet zo naïef om te menen, dat zijn „schoktherapie zoals men. zonder oneerbiedig te zijn. deze bliksemende preken zou kunnen beschouwen, zonder meer de mensen blijvend tot het geloof zouden kun nen brengen. Hij wijdt daarem alle aan dacht aan het zorgvuldig opkweken, van het ln deze bijeenkomsten gestrooide zaad. Bijbel en schuiftrompet "TtE JONGEMAN brengt af en toe een ■U schuiftrompet aan zijn lippen en blaast een gezang mee. dat verder wordt afge wisseld door gebeden en solozang, o.a. van een kwieke blonde Mister Texas in een ietwat opzichtig costuum. die zichzelf be geleidt op de luit. Het stoort allerminst, want zjjn voordracht is hoogst ernstig, evenals zijn inleidend woord, als hU ver klaart door Graham „gered" te zijn. Plotseling, zonder enige aankondiging, staat Billy op de sprrkrrsplaats. Niemand zag hem binnenkomen en zijn verschijnen geschiedt zonder de minste tamtam. Hij is energiek, lijkt jeugdiger dan hij is, het blonde krullende haar naar achteren, diep liggende ogen en een scherpe neus Billy ia niet zo groot van stuk en als hij daar met opgeheven hoofd staat, doet hij mij onwillekeurig even aan Jehudi Menuhin denken, hoe merkwaardig misschien de ver gelijking ook is. Hij spreekt met krachtig geluid, zonder enige aarzeling en met tome loze vaart. Ala hij ooit naar ons land zou komen, dient men hem te verzoeken voor al langzamer te praten, omdat hij anders niet te volgen zal zijn. Billy la uiterst fel; een en al beweeglijk heid. naar alle kanten gesticulerend, de Bij bel al of niet op de handpalm balancerend. Toch voelt men steeds, dat hij een beschei den persoon is. die nooit zichzelf naar vo ren schuift, al zijn alle schijnwerpers op hem DELFZIJL, 20 Mrt Zeer waarschijnlijk zal Delfzijl een bijzondere jeugdherberg krijgen. Een oud-Delfzijler in Amerika heeft ter nagedachtenis van zijn vader, die het vorig jaar bij zijn aankomst in Nederland plotseling overleed, een driemastbark de Seute Deern aangekocht, met het doel deze als jeugdherberg in te richten De Seute Deern, zal naar de overlédene Pieter Alberts Koerts worden genoemd. Hjet schip meet plm 1000 ton. is 62 meter lang, en ruim 11 meter breed. U behoeft er niet aan mee te doen, maar in ieder ge- val had de Berlynse mode ontwerper „Rodde" van de befaamde Kurfürstendamm in de Britse sector van de voormalige Duitse hoofd stad schoon genoeg van de traditionele herenkleding en hg heeft nu een revo- lutietje in de herenmode ontketend door met totaal afwijkende modellen voor de dag te komen. Hij stelt voor om het sportcolberl van de man der schepping een geheel nieuw „gezicht" te geven door het te gaan dragen spet kleurige vesten er bi) en te versieren met vreemd gevormde strikjes. V.l.n.r.: Een rood brocaat vest met ten sterrenpa- troop, een hei-geel flanel len vest en een zwart zij den vest met helderwitte strepen. i Voetbaluitslagen 4VRO I Hilversum Zondag 16.44 uur EERSTE KLASSE S A: DWSZwolse Boys - l HaarlemFlink wijk Be Quick—ECH I OosterparkersHeracles Ensch. Bovs—NEC 1 StormvogelsAjsx j LeeuwardenWagenlngen 2 B: Blauw Wit—Rigtersbleek Vitesse—'VSV s AGOVV—'t Gooi J SneekHeerenveen Go AheadEnschede DOS—De Volewückers 5 EDO—GVAV C: Emma—Longa PSV—BleUerheide s Sittardia—VVV 2 SpartaXerxes 2 NAC—HBS 2 WH '16—SVV 2 Brabant!»—BW D: HDVSDHC A DO—Limburgia g MVVEindhoven ExcelsiorFeUenoord Noad—Willem II JulianaEBOH 2 RBC—Maurits 2 TWEEDE KLASSE 2 A: ONAl'nitas J DCV—HOV Coal—CVV DFC—TEC 2 LeerdamVriendenschaar 2 B: l VS—RFC 2 Quick—HVV s Fortuna—VCC 2 Ooggetuigeverslagen 2 16.32: Hilversum—OVVO 5 16.34: DOS—VolawUckers 2 16.36: Excelsior—FeUenoord 2 16.38: Sparta—Xerxes 2 16 40: Blauw WitRigtersbleek 16.42: NOAD—Willem II 2 16.47: Sneek—Heerenveen 2 16.49: De Quick—RCH f 16 51: Juliana—EBOH (Van een onzer verslaggevers) „Juist in het centrum van lichamelijke ontspanning als deze sporthal wordt nu eens een ander facet van de uitingen-buiten-het-werk van het personeel der Kon. Shellgroep vertoond: de resultaten van een geeste lijke ontspanning. Steeds meer wordt de eis tot ontspanning in alle vormen gebiedend in het moderne bestel en het is dan ook êen ge tuigenis van groot saamhorigheidsgevoel en onderling begrip, dat voor een kunsttentoonstelling deze sporthal een week lartg kon worden afge staan, waardoor verscheidene sportactiviteiten moesten worden opge schort". In deze zin opende Donderdag ir J W Ernste, directeur van de BPM-installaties te Pernis, de tentoonstelling „Arti et Pectini 1954" (voor de kunst en voor de schelp), een expositie van kunstuitingen van het per soneel uit het hele land, die tot Dinsdag a s. voor employé s en ruime introductie is te bezichtigen in de lichte 6porthal van het Sportpark De Vijf Sluizen te Vlaardingen. Ir Ernste zei voorts, dat de directie ge meend heeft deze expositie iedere twee jaar te moeten herhalen om de mensen ln de ge legenheid te stellen ook anderen met hun geestelijke uitingen te laten kennismaken en dit werk nog te stimuleren, „want ook na de pensionnering bestaat er nog een grote dadendrang". Er zijn 207 verschillende Inzendingen van 73 deelnemers uit het gehele land binnen gekomen. waarover de jury. die de vorige week bij de landelijke opening in Den Haag de prijzen uitreikte, het oordeel „zeer rede lijk" uitsprak. Na Vlaardingen reist de ten toonstelling nog naar Amsterdam en Em- men. En dit oordeel is zeker niet ongerechtvaar digd. In meer dan één opzicht was de ten toonstelling een verrassing en dit heua niet DEN HAAG. 19 Mrt. Hét Centraal Bu reau van de Tuinbouwveilingen in Neder land deelt over het verloop van de groenten- en fruitmarkt is de periode van 11 tot en et 17 Maart het volgende mee: Het resultaat betreffende de inventarisa tie der bewaarproducten in Noord-Holland per 6 Maart jl. was niet erg bevredigend. Van de voorraad sluitkoolsoorten. welke op 15 December 1953 aanwezig was. bleek onge veer de helft te zijn afgezet. Van de voor raad uien, welke op genoemde datum nog aanwezig was in Noord-Holland, is thans de LYON, 19 Mrt. (U.P.). Het R.K. episco paat van Frankrijk heeft de arbeider-pries ters, die nog altijd geen gevolg hebben ge geven aan ^e orders van de Kerk om hun activiteiten te staken, gewaarschuwd, dat zij zich blootstellen aan „geestelijke sancties, die oneindig zwaarder zijn dan enige we reldlijke straf". De waarschuwing was ver vat in een communiqué, dal gisteren is uit gegeven door Pièrre kardinaal Gerlier van Lyon en gericht tot recalcitrante Abbé Gouttebarge te Lyon. Deze abbé heeft zich opgeworpen als woordvoerder van een groep arbeider-pries ters in het gebied van Lyon en St Etienne, die de vorige week hebben aangekondigd, dat zij hun werk in de fabrieken en onder de arbeiders niét zullen staken. VATICAANSTAD. 19 Mrt (United Press) Voor het eerst sedert hij 53 dagen gele den door maagcatarrh werd getroffen, is Paus Pius XII vandaag weer in het open baar verschenen. Hij zegende 50.000 eölda- ten van het Italiaanse Alpenleger die op het Sint Pietersplein waren neergeknield. Enkele minuten stond de 78-jarige Paus. die er bleek, doch opgewekt uitzag, voor 'n open venster van de bovenste verdieping van het Pauselijk paleis iri het Vatieaan. De klokken van de Sint Pieter luidden toen de Paus zich even na twaalf uur op een balkon voor het venster van zijn stu deerkamer begaf. Een daverend „Viva il Papa!" steeg uit de reusachtige menigte beneden hem op WASHINGTON, 20 Mrt. (UP) De Ame rikaanse minister van buitenlandse zaken Dulles heeft de Russische ambassadeur Za- roebin gisteren een „concreet plan ter be vordering van de vreedzame ontwikkeling en gebruik van de atoomenergie overhan digd", zp is door het Amerikaanse departe- ït van buitenlandse zaken bekend ge maakt. Dit plan. dat in grote trekken het voor stel volgt dat president EisenhoWer in de VN gedaan heeft, is opgesteld in overleg met andere betrokken bevriende mogendheden. Ook de Russische regering heeft zekere voorstellen aan de Verenigde Staten voor gelegd in verband met het algemene onder werp van atoomkwesties. Deze voorstellen worden op het ogenblik bestudeerd. NEW YORK. 18 Mrt. In de laatste 20 jaar is de we reldbevolking toegenomen met ongeveer een half mil liard mensen, ofwel met een kwart van de wereld bevolking in 1930. Medio 1952 werd het totale aantal wereldbewoners geschat op 2 469 millioen en de bevol kingsdichtheid op 18 inwo ners per vierkante kilome ter. Ruim de helft van de wereldbevolking (1307 mil lioen) leeft in Azië en bijna een zesde (399 millioen) ln Europa. De bevolkingsdicht heid in Europa is met 81 in woners per vierkante kilo meter toegenomen, zo blijkt ait het statistisch jaarboek 1953 van de Verenigde Na ties. De Nederlandse Inlichtin gendienst van de V.N. deelt over de inhoud van dit jaarboek o.m. mede, dat Honkong de dichtstbevolkte plaats ter wereld is met 2221 Inwoners per km2. Daarna volgt de Saar met 376 en dan Nederland met 320 inwoners per km2. Engeland en Wales volgen met 291 en België met 285 De derde Beneluxpartner heeft „slechts" 117 inwo ners per vierkante kilome ter, doch d'<t is altijd nog bijna zes maal zoveel als ie Verenigde Staten met 20 In Nieuw-Guinea met 2 Inwo ners per vierkante kilome ter is de bevolkingsdicht heid toch'nog twee maal zo groot als in de beide be langrijke immigt. tielanden Canada en Australië, waar men slechts één inwoner per vierkante kilometer te genkomt. Naar oppervlakte geme ten is de Sowje Unie met 22 270 600 km2 de grootste staat ter wereld. Daarna komen achtereenvolgens Canada met 9.960 170 km2, het Chr lese vasteland met 9736.288 km2. Brazilië met 8 516 037 km2. de Verenigde Staten met 7.827 680 km2 en Australië met 7.703.667 km2 De kleinste staat ter wereld is Monaco, welks leven zich afspeelt binnen slechts één vlerkante kilometer. DEN HAAG. 20 Mrt. „De verdachte M. is de man van de duistere praktijken van gefailleerde bankiershuis Kuiper Hing' - Smelling te Den Haag. Slechts ten eigen voordele heeft hij de vertrouwenspositie van de bankier volkomen aangerand, relaties van de bank waren er slechts voor en om zichzelf. In geen enkel 'opzicht diende M. het essentiële in het bankiersvak" Zo sprak de procureur-generaal bij het Haagse Gerechtshof tijdens zijn requisitoir in de beroep6zaak van de bankier J. de remisier J. M die wegens verduistering, valsheid in geschrifte en het opzettelijk on juist aangifte doen van de inkomstenbelas ting door de rechtbank veroordeeld weiden tot resp. zeven maanden en twee jaar ge vangenisstraf met aftrek van voorarrest. Het speet de procureur-generaal, dat het Hof geen maatregelen ten aanzien van M.'s functie als bijkomende straf kan nemen. Dit zou, aldus spr„ als ontering van ver dachte en ter waarschuwing van het publiek eigenlijk noodzakelijk zijn. Krachtens de voorwaarden kon de ban kiersfirma effecten belenen en verhandelen, indien de debetposities der cliënten daartoe aanleiding gaven Gezien echter de positie van de firma en de geringe debetposities der cliënten achtte de procureur-generaal dit „subjectieve recht misbruikt, wederrechtelijk en volko men in strijd met de goede trouw". „Zelfs al zou dit belenen en verkopen niet in strijd zijn met de letterlijke tekst der voorwaarden, dan nog was het in strijd met de belangen der cliënten", aldus spr. Tegen J. M. eiste de procureur-generaal DEN HAAG. 20 Mrt. Het z.g. kastekort over het jaar 1953 bedraagt, blijkens een verklaring in de Nederlandse Staats courant, 52 mrillioen. Ter verklaring van het verschil met de in de Millioenennota 1954 gegeven prognose van 350 450 millioen diene, dat deze laatste de resultante was van een uitgavenraming van 5830 millioen en een ontvangstenraming van 5430 mil lioen, terwijl de werkelijke kasuitgaven en -ontvangsten respectievelijk 5774 millioen en 5722 millioen hebben belopen, deelde de minister van Financiën mede in antwoord op schriftelijke vragen van het Tweede Kamerlid Van Leeuwen. Het verschil aan de uitgavenzijde wordt grotendeels veroorzaakt door lagere uit gaven voor defensie en watersnood, terwijl het verschil in de ontvangsten op rekening van de belastingen moet worden gesteld In het bedrag van 52 millioen zijn de vol gende aflossingen op geconsolideerde schuld verwerkt: binnenlandse schuld 107 millioen; buitenlandse schuld 170 millioen. De netto schuldvermindering bedraagt 763 millioen. In bovenstaande opstelling is geen reke ning gehouden met de verplichtingen we gens oorlogsschade. Uit hoofde van deze verplichtingen werd ln 1953 een bedrag van 363 millioen uitbetaald. Post voor Korea-vrijwilligere DEN HAAG, 20 Mrt Post voor de mili tairen van het Nederlands Detachement Verenigde Naties, die op 21 Maart uit Korea naar Nederland vertrekken, dient op 22 en 25 Maart en op 7 en 12 April a.s. ter post te worden bezorgd. Het adres moet de volgende gegevens be vatten: rang, naam en voorletters, leger- nummer, aanvullingsdetachement NDVN op thuisreis naar Nederland. Amsterdam Schip hol militair. De namen van de tussenhavens en-van het •chip mogen niet worden, vermeld. tenslotte drie jaar gevangenisstraf en tegen de hoogbejaarde J. S. zeven maanden met aftrek. Bij de verhoren verweerde M. zich met grote heftigheid tegen reeksen beschuldi gingen. Hij wees iedere verantwoordelijk heid voor onjuiste handelingen van de ban kiersfirma van de hand. De overleden firmant K. had de leiding van de zaak in Londen, beheerde kas en effectenvoorraad, stelde verlies- en winstrekeningen en balansen op en hield daar iedereen buiten Zodoende kon M naar zijn zeggen, nooit de hand hebben gehad in speculaties, be leningen en dergelijke manipulaties met andermans bezit. Aangezien niet alle handelingen, waarover proces-verbaal werd opgemaakt bij de strafvervolging, werden betrokken of be sproken, werd het ter zitting niet duidelijk welke omvang de knoeierijen hadden, waar van de verdachten werden beschuldigd. De verdediger van J. S„ jhr mr A. H. S. Sandberg, bepleitte op juridische gronden vrijspraak voor zijn cliënt. Naar zijn mening was krachtens de voorwaarden van de bank het herbelenen van effecten van cliënten, die voor onverschillig welk bedrag debet stonden, mogelijk en juist. Mej mr J. B Marcus en pir P. van 't Hof j Stolk verdedigden J. M. over het belenen, zo M. er al verantwoordelijk voor Was. werd eenzelfde pleidooi gevoerd en vrijspraak ge vraagd. Ten aanzien van het manipuleren met kwitanties en belasting-aangiften werd verzocht om een lichte straf, indien het Hof M. schuldig zou bevinden. Het Hof wijst op 2 April arrest. grootste helft geruimd. Een en ander is wel teleurstellend voor het Noord-Hollandse productiegebied. Men had over het algemeen verwacht, dat de strenge vorst meer vraag zou doen ontstaan naar kool en andere be waarproducten. De belangstelling voor de grove tuinbouwproducten bleek ook in de af gelopen week beneden de verwachtingen te blijven. De noteringen voor de koolsoorten lagelfi voor de rodekool tot f 10 90, voor de wittekool tot f 9 en voor de gele savoye- kool tot f 17.50 per 100 kg. Rodekool werd in hoofdzaak geëxporteerd naar Duitsland en België, wittekool naar Duitsland, België, Italië en Engeland en gele savoyekool hoofd zakelijk naar Duitsland. De export van kroten is niet van beteke nis. A-sortering f 5—f 5.20 per 100 kg en voor de B-sortering f 4—f 4 30 per 100 kg. Ook voor winterpeen was de belangstel ling matig, de B- en C-«orterlng brachten f 5f 6 per 100 kg op. Waspeen deed f 0.10— f 0.16 per kg. De uienprijzen zijn let» terug gelopen; dit product wordt thans verhandeld tegen f 3.20—f 5.80 per 100 kg. Knolselderij voor export bracht f 0.40—f 0.81 per stuk op, terwijl het binnenland aankocht tegen f 0.20f 0.36 per stuk. Prei was Iets williger en trok in prijs aan. De A-kwaliteit deed f 0.18f 0.24 en de aanbod niet groot ï-kwalltelt f 0.11—f 0.17 per kg. Hoewel het ot meer is, worden nog steeds naar Duitsland bij noteringen van f 0.23—f 0.34 per kg. Spruiten van goede kwaliteit vonden voor export een vlotte markt. De exportkwaliteit bracht tot f 0.75 per kg op, terwijl voor het binnenland werd aangekocht tot f 055 per kg. De geschoonde spruiten deden f 080— f 0.85 per kg. De prijzen voor het witlof kun nen zich nog steeds handhaven De A-kwa liteit deed 69-75 per kg en de B-kwaliteit 60—70 cent per kg. Glasproducten als sla en andijvie blijven tengevolge van het nog beperkte aanbod vrij duur. Sla van exportkwaliteit bracht tot f 0.31 per stuk op, terwijl de sla met een lichter gewicht tot f 0.20 per stuk opbracht. Stoofsla deed f 1.40—f 1.85 per kg. De noteringen voor andijvie bedroegen Ht'ff1 ')er na#r kwa- Bij een beperkt aanbod brachten komkom mers f 1.01—f 1.19 per stuk op voor de A- soort. De B- en ftC-noteringen brachten in verhouding mindir op. Spinazie deed f0 80—f 1 20 per kg en raao- stelen f 0.12—f ƒ.16 per bos. De afzet vatf het fruit blijft, gezien de aanhoudende vraag uit binnen- en buiten land vlot verlopen. Uit de bewaarplaatsen is intussen al een groot deel van het opgesla gen fruit geruimd. (Van onze correspondent) DEN HAAG, 19 Mrt. Naar wij verne men, heeft het bestuur van de Stichting van de Nederlandse Visserij, waarin alle organi saties van de aanvoerders van visserijpro ducten zijn verenigd, besloten, de Visserij dag 1953 1954 te houden op Donderdag 1 April a.s., in het Parkhotel in Den Haag. De minister van Landbouw, Visserij en Voed selvoorziening, de heer S. L. Mansholt, zal op deze Visserijdag het woord voeren. Ver wacht wordt, dat minister Mansholt belang rijke mededelingen zal doen over het toe komstige regeringsbeleid ln zake de Neder landse visserij. De Visserijdag is een jaarlijks weerke rende manifestatie van de Stichting van de Nederlandse Visserij, om de aandacht van de overheid en het publik te vragen voor de vraagstukken van de Nederlandse visse rij. De Visserijdag 1953, welke aanvankelijk enige malen worden uitgesteld, eerst tot zou worden gehouden in Mei 1953, moest enige malen worden uitgesteld, eerst tot September en vervolgens tot December. Door verhindering van minister Mansholt in December kon de Visserijdag 1953 geen doorgang vinden. Thans is besloten de Vis- serijdagen 1953 en 1954 te combineren. Echtpaar Btichlte brand De Zutphense rechtbank heeft het echt- p#ir W. uit Wilp, dat zijn huis in brand stak om daardoor de verzekeringspenningen te kunnen ontvangen, veroordeeld tot resp. een jaar gevangenisstraf met aftrek en een jaar voorwaardelijk met drie jaar .proeftijd en toezicht. De man presteerde als ver zekeringsagent niet veel en liet op zekere dag zijn inboedel flink hoog verzekeren. Daarna stak zijn vrouw, tijdens afwezigheid van een medebewoner, de zaak ln brand, zodat er niets overbleef dan een smeulende puinhoop. De Oostdultse regering heeft toestemming gegeven dit jaar het Congres van de Pro testantse Kerk voor geheel Duitsland te Leip zig te houden. Het duurt van 7 tot 11 Juli. Het feit, dat minister Mansholt zich thans bereid heeft verklaard om op 1 April op de Visserijdag het woord te voeren, wijst er op, dat op of voor deze datum de reeds lang door de regering toegezegde visserij nota zal vtfrschijijen. Deze visserij-nota Is het antwoord van de regering op het in Mei 1952 door de commissie-Tinbergen aan de regering aangeboden rapport, waarin voor stellen werden gedaan voor de verbetering van de toestand van het Nederlandse visse rijbedrijf. De sanering en modernisering van de Nederlandse vissersvloot namen in deze voorstellen een centrale plaats in Hoewel de inhoud van de visserij-nota van de regering nog in duister is gehuld, kan als vaststaand worden aangenomen, dat de regering in deze nota voorstellen aan de Staten-Generaal zal doen, om regerings steun te verlenen bij de sanering en ver nieuwing van de Nederlandse vissersvloot. Het Nederlandse visserijbedrijf ziet deze voorstellen, die van beslissende betekenis kunnen zijn voor de toekomst van de vis serij, met zeer grote belangstelling tege moet. alleen om de sporthal zelf, die als expositie ruimte uitstekend voldoet si was de lichtval uiteraard niet overal even gunsti» maar vooral om het gehalte van vele in zendingen, die vaak getuigden van een wer kelijk artistiek inzicht en beheersing van de techniek. 8 n Het materiaal was ingedeeld ln twee ca tegorieën: olie-, watefverf- en grafische te keningen en ten tweede boetseer-, smeed- en beeldhouwwerk naast kunstniji/ferheids- produeten F.r waren werken bij. die de blik langer boelden dan normale amateurproduc ten. werken, die een zeker talent, feeling en vooral enthousiasme toonden. En dit laatste was misschien wel het belangrijkste van Bij de eervolle vermeldingen bevond zich ook een schilderstuk van de heer J. Lug- tenburg uit Rotterdam ..Bloeiende boom aan de Elbedijk". De rest van de prijzen viel buiten het rayon Rotterdam en omga ving. MOSKOU, 19 Mrt. (Reuter) De Sowiet- russlsche regering heeft de Turkse ambas sadeur te Moskou een nota overhandigd waarin wordt verklaard dat „het streven' om in het Nabije- en Midden-Oosten tot dé vorming van een militair blok te komen, de Sowjetrussisch-Turkse betrekkingen slechts nadelig kan beïnvloeden en dat „Turkije de verantwoordelijkheid voor de gevolgen an een dergelijk pogen moet dragen". De nota slaat op de voorgenomen sluiting van een Turks-Pakistaans verdrag. Ver- klnard wordt dat totstandkoming hiervan ..invloed moet hebben op de nabuurstaten der verdragsluitende partijen" Er werd in de nota op gewezen dat uit het 19 Febr j.l. uitgegeven gemeenschappelijke Turks- Paklstaanse communiqué onder meer is ge bleken dat „het voornemen bestaat tot uit gebreide Turks-Pakistaanse samenwerking, ook op militair gebied". UTRECHT. 20 Mrt. De officier bij de Utrechtse rechtbank heeft tegen de 23- jarige Utrechtse verwarmingsmonteur, A M die op Zondag 3 Mei 1953 het 16-jarige meisje A. T, B. uit Bllthoven te Rijnauwen bij een stoeipartij van het leven beroofde, vijf jaar met aftrek geëist en ter beschik kingstelling van de regering. l Maart. - Op erond van Westduitse regering DEN HAAG. 5 een decreet van kunnen schadeloosstellingen worden uitge keerd aan personen, die in de tijd van 30 Januari 1933 tot 8 Mei 1945 op grond van ras, geloof, politieke overtuiging of wereldbe schouwing als zodanig (zgn. vervolgden) hebben te lijden gehad van vervolgingsmaat regelen, voorzover deze vervolgden althans op 1 Januari 1947 hun vaste woon- of ver blijfplaats hadden in het gebied van de mdsrepubliek Duitsland of van Wcst- erlijn. Bovendien komen in aanmerking voor een schadeloosstelling de vervolgden, die vóór engenoemde datum zijn gestorven of utt Duitsland zijn geëmigreerd, gedeporteerd of itgewezen. mits zij hun laatste vaste woon- of verblijfplaats in Duitsland in het gebied van de huidige bondsrepubliek of West- Berlijn hebben gehad. Als zodanige vaste woon- of verblijfplaats kan niet worden aangemerkt verblijf ln een gevangenis, con centratiekamp of werkkamp. Hoewel Nederlandse Ingezetenen, Slacht offers van het nazi-regiem als boven be doeld, in het algemeen dus niet Ir. aanmer king komen voor enige uitkering krachtens dpze wet, is dit wel het geval ten aanzien van hen die voldoen a&n de hierboven ge noemde voorwaarden. Dr P. J. R. Modderman, medewerker van de Rijksdienst voor oudheidkundig onder zoek te Amersfoort, heeft de resultaten meegedeeld van opgravingen, die geduren de enige weken in de Margijnen-enk te Deventer verricht zijn. Het onderzoek op de Margijnen-enk bracht resten aan het licht van twee woon* plaatsen van mensen die daar ln het bron zen tijdperk, wellicht ongeveer 3000 jaar geleden, moeten hebben gewoond. Deze resten waren goed te reconstrueren. Eén van de woningen is geheel in kaart ge bracht, de andere woning gedeeltelijk. Uit de gevonden woningresten blijkt, dat ln genoemd tijdperk landbouw Is uitgeoefend in de meest primitieve vorm. Eerder waren hier ter plaatse onder meer scherven van urnen gevonden. Een der restanten van de woonplaats toont aan, dat er een houten bouwwerk heeft gestaan ter lengte van ca 15 meter. WENEN. 18 Mrt (U.P.). Mevrouw Ros* Fleischhart ontving dezer dagen een brief van haar zoon, die zij drie jaar ge leden begraven had. Toen de postbode haar de brief overhandigde en zU hem geopend had. barstte zit ln tranen uit, waardoor de buren haastig naar haar toe kwamen. ZU lazen de geopende brief, waarin met een schooljongensachtig handschrift stond geschreven: „Lieve ouders, ik zit In het vreemdelingenle gioen Stuur mU alstublieft wat boe ken". De brief was getekend met „Karl" en gedateerd 18 Januari 1954, Marokko. Men belde onmiddellijk de politie op, want iedereen wist. dat mevrouw Fleiachhaits zoon Karl sinds begin 1981 begraven lag op een kerkhof in een van de buitenwijken van Wenen. Hij raakte op zijn zestiende jaar vermist en enkele weken later werd in ds bergen nabij de Oostenrijks—Italiaanse grens een lijk gevonden met op ongeveer 20 meter afstand daarvan Karls identiteitspa pieren. Het lijk was niet te identificeren, het kon eerder een man van 30 jaar zijn geweest en de kleding kwam ook niet met die van de vermiste overeen, maar de pa pieren klopten en dat was de politie genoeg. Nu niet meer Als de jonge Karl Fleisch hart inderdaad nog ln leven ts. welke reeks van gebeurtenissen hebben hem dan hele maal naar Marokko gevoerd en waarom heeft hij al die tijd niets van zich laten horen? Wiens lichaam werd bijgezet ln het familiegraf van de Fleischharts en had de jongen iets te maken met de dood van die onbekende? De politie wacht bijna even zeer op zijn terugkeer ais zijn moeder, maar de Franse autoriteiten nebben laten weten dat hij niet terug kan komen vóór zijn 5 dienstjaren volbracht zijn. (Van onze correspondent te Parijs) E HADDEN haar eerst opgebeld. Met dat wat nasaal krakende en slepende geluld, waarin we onmiddellUk de stem van Mistinguett herkenden, was ons. zonder een spoor van welwillendheid, te kennen gegeven dat, als 't dan hMl beslist moest, we s middags tegen vijven maar san moesten komen. KIoKslag dat afgesproken uur stapten we op de zesde etage van no. 24 Boulevard des Capucines uit de lift, die daar toen juist werd opgewacht door een dame. nu ja. van een zekere IreftUd. gehuld in een kostolüke bontjas en het gelaat, we zouden bUna zeggen: schuilgaand schter een make-up van een aanzienlijk gamma kleuren. We stonden, oog In oog: met Mistinguett. Ofschoon we in onze carrière zo al wel met enige beroemdheden ge confronteerd wérden, mogen we u toch wel verzekeren, dat er op dat moment Iets omging in onze borst. Mistinguett, symbool van Franse grootheid, van glorierijk verleden, de belle époque, licht der Ville-Lu- tnlère. Mistinguett is meer nog dan een gymbool: een monument, een natio naal instituut, dat ge in één adem poemen moogt met het Panthéon, de Notre Dame. de Tombeau des Inva lides. Heel veel tijd om onze aan doeningen te overmeesteren gunde de illustere dafhe ons echter met. We stamelden, dat we een telefoni sche afspraak met haar hadden ge maakt. Maar afspraken, die had ze ioveel, zo luidde de repliek, waar op geen verder wederwoord geduld met capitulatie en dat woord komt ook in de vocabulaire van de miss niet voor. P E DIENT intussen tijdens een ln- terview toch wel iets te zeggen, en zo hadden wij geïnformeerd of zo'n kalm leven met haar poedeltje en haar twee servantes zo hoog in de lucht hoven de Parijse boule vards haar nog al wel beviel. Het woord levensavond hadden we daarbij zorgvuldig vermeden. Maar het was ondanks die voorzorg al weer misgeschoten. Non fnónsieur, denkt u vooral Er'ko! Er'kon beslist nu niets van ko men) Ze moest naar de pédicure, want haar voeten deden haar pijn. Om kort te gaan: we hebben de miss (oen per taxi naar de voet-special.st vergezeld en na het consult hebben wij haar aan onze bloedeigen arm langs Parijs' drukste •boulevard, te voet, weer naar huis mogen bren gen. Het liep toen tegen zessen en de banken en kantoren gingen net uit. Alle voorbijgangers stonden stil, wesen op ons en zeiden: kijk, daar heb je Mistinguett. De politie-agen- ten hielden het verkeer tegen, wan- peer we wilden oversteken. Nooit begrepen we zo duidelijk wat populariteit en roem betekenen. atoord. Maar trots haar waarlijke vulcanische vitaliteit blijft Mistin guett toch laat ons zeggen een dame van meer rijpe leeftijd. De moeilijkheid is ech ter, dat de geringste opmerking over de verleden tijd en die. van haar in het bijzon der. door-de miss als een persoonlijke toe speling, een belediging zelfs, wordt opgevat. Het terrein voor een conversatie ligt aldus bezaaid met voetangels en klemmen en taboe's en als je het ongeluk hebt ei» eentje aan te roeren, of dicht te be naderen. dan heb je je maar fli.dk te houden. De miss is bepaald niet op haar mondje geval len. Het centrale en car- dinale punt, dat ge, hoe dan ook, vermijden moet. betreft dus haar leeftijd. In de onschuld ons harten hadden we verklaard, dat we ge komen waren om ons aan de bron zelve te documenteren voor een artikel, dat op haar aanstaande verjaardag verschijnen moest. Uit aangeboren hoffelijk heid hadden we het leeftijdscijfer dat ze Mistinpuett i dan. volgens onze In formaties, bereiken moest, in het ■midden gelaten. Desalniettemin vloog ze onmiddellijk op. Ik bén helemaal niet jarig de- ze maand. Ik begrijp niet waarover u spreekt, monsieur! De woorden waren met de venijnigheid van een mitrailleur op ons afgeschoten. De leeftijd van Mistinguett is in derdaad een onderwerp, waarover heel Frankrijk nu al tientallen ja ren (fluisterend) spreekt, een cause cèlèbre bijna. Er zijn talrijke ra mingen in omloop, die variëren tus sen de 76 tot dicht in de omgeving van de honderd jaar. Zeker is, dat de miss drie Frans-Duitse oorlogen heeft beleefd. Ze is vóór de op richting van de derde republiek :n 1870 geboren. Retraite is voor haar synoniem lijke charme, waar men toch moei lijk geheel ongevoelig voor kan blij»- ven. Deze onvervalste volksvrouw, die zo graag als dame doorgaat en daarin zo heel slecht slaagt, is een wonderlijk mengsel van natuur en spektakel. Die volksvrouw Mistinguett, die eigenlijk Jeanne Bourgeois heet, en 'in de buurt van de Bastille werd ge boren, kijkt in zo'n gesprek voort durend om de hoek. Ze verraadt zich bovendien in ze kere parvenue-achtige opmerkingen, als: mijn zoon die dokter is in Zuid- Amerika, mijn zuster, die getrouwd is met een diplomaat, mijn zwager, die een Amerikaanse petroleum- magnaat is, de vier huizen die ik aan de Rivièra bezit lMaar dergelijke zeer nadrukkelijke demon straties van haar vol doening over de hoge sociale graad, die ze nu bereikt heeft, sto ren bij Mistinguett niet alleen niet, ze dragen zelfs bij tot haar be koorlijke totaal-beeld. Zoals vrijlvel alle echte theater-lieden speelt Mistinguett in, het gewone leven na melijk heel slecht to neel: ze verraadt haar gevoelens en ware ge dachten met bijna elk woord of gebaar. We vragen nog of miss nu toch eindelijk besloten is haar me moires te gaan schrij ven. Nee, nooit, of over vijftig jaar, als ik niets beters heb te doen. Ziet u Maurice Chevalier nog regel matig? Maurice stelt zich aan, vindt ze. Hij wil als schrijver en denker poseren. Zijn laatste liedjes zijn niks meer waard. Wat denkt u van de jongere generatie? Ik ken er niet één die wat betekent. (De miss drukte zich in haar antwoord eigen- i haar glorietijd, een zeker aantal jaren terug wej wat kemac),. tiger uit, maar in een nette krant diept men netjes te blijven). Sinds haar intrede 'n beter „verlichte" wereld 1-Jet zou een wat eigenaardige, doch wel boeiende bezigheid z(jn om de onmisbaarheid van verschillende grote uitvindingen tegen elkaar te gaan afwegen. Wie weet tot wat voor conclusies we zouden komen. Niet onmogelijk zou het bijv. zijn. dat we voor de keus gesteld, dingen waarvan we menen er helemaal niet meer buiten te kunnen, b(i zo n vergelijkend onderzoek toch prfjs zouden willen geven voor andere, wellicht minder hoog geschatte zaken, die dan toch echter een grotere onmisbaarheid zouden blijken te bezitten en nauwer verbonden kunnen zfjn met het alge meen belang. Stel eens het zonderlinge geval dat de wereld voor de keuze werd geplaatst om. hetzy de electrische gloeilamp. hetzU de amusements radio, dus niet de radio voor het tot stand brengen van dringend nodige verbindingen en contacten, op te geven. Wat zoudt ge dan kiezen? niet, dat ik niets meer uit zou voe ren. Ik ga binnenkort weer aan het werk. ik heb aanbiedingen van theaters uit alle delen van de we reld. Maar van reizen heb ik mijn maag nu boordevol en ik treed dus alleen nog maar op in Parijs. Men moet zich inmiddels zo'n op treden van Mistinguett bepaaldelijk niet voorstellen als een nummertje van een lieve bejaarde d^me. die wat liedjes doorzingt uit haar oude doos. Dat zeker niet. Zingen doet ze ook nog steeds en als er in haar stem mischien nog 'n paar bhrsten zijn bij gekomen, dan toont ze in haar rad gesproken sketches en conférences toch nog diezelfde autoriteit en présênce. die altijd onbetwistbaar is geweest, en diezelfde ietwat primitieve vrouwe- De miss is overigens van oordeel, dat iedereen en alles in onze dagen in wgarde is gezakt. Parijs? Poehh.... daar is helemaal niets meer van over. Het is hier een dooie boel ge worden. Maar als we vragen of ze dan er gens anders dan in Parijs zou wil len wonen, dan komt eindelijk weer even die fitralende lach vol ironie op haar gezicht: dat niet natuur lijk. Ziet u me er zitten? Ergens an ders dan in Paname? Behielden we de radio, dat laatste grotendeels voor de huiskamer be stemde kipd der techniek, dan zou den we er in hebben toegestemd een retourtje te nemen naar de gas- gloeikous, waarmee de electrische lamp in haar begintijd in ernstige concurrentie heeft „gelegen" en waarmee ze een strijd om de voor rang moest voeren, die ln 1893 be gon. Denkt u zich de gevolgen van deze keuze maar eens in? 's' Avonds laat thuiskomend zouden we auto matisch naar oe schakelaar grijpen. Wat is dat nou? Zit dat ding er niet? Meteen is er mobilisatie van lucifers, maar die hebt u niet in de zak. want die zijn al lang door uw aanstekertje verdrongen en dat was, meer in het privé, ook een groot moment in de historie. Waarschijnlijk zouden we veie malen, letterlijk en figuurlijk, hei hoofd stoten, hetgeen de wraak van de electrische lamp overduidelijk zou aantonen. Na overal „aanstoot" aan genomen te hebben en op dt duur alle door het electrische licht verworven en aangeleerde gemak ken pijnlijk te hebben gemist, zou misschien de gedachte bij ons jp- Mlstinguett in 1948 met Heintje Davids wandelend in Scheve-Hingen. Om ons te bewijzen, dat ze onze diensten toch wel had gewaardeerd, heeft Mistinguett ons bij aankomst bij haar deur voor de volgende dag tóen" een wezenlijk, en zelfs exclu sief interview toegezegd. "TEN REGELMATIG en vlot ge- sprek te voeren met de miss is een opgave, waarover ge niet te licht behoeft te denken. Niet dat ze een kennig is, en haar geest wordt eJlnmin door het lichtste ouder- dbmsgebrekje in zijn vrije loop ge- Werkvoorblinden in vliegtuigfabriek ONGEVEER honderd blinde Ame rikaanse mannen en vrouwen zijn ingeschakeld bij de productie van B-47 straalbommenwerpers in de fabriek van Lockheed in Ma- riëtte, Georgia. In deze fabriek worden elke maand ongeveer vier ton klinknagels, moeren, schroeven en andere kleine metalen delen ge vonden in het afval dat na elke werkdag in de fabriek wordt opge veegd; de blinden hebben nu de taak orti dit materiaal uit te zoeken en te sorteren in een aantal bak ken. Zij moeten daarbij o.sl schroe ven uit elkaar houden, d» onder ling 1/32 inch verschillen fn diame ter. De blinden, die met dit werk de fabriek een besparing van 3000 dollar per maand bezorgen, moesten voor hun aanstelling in deze functie wedijveren met zien de arbeiders en de directie geloof de aanvankelijk niet, dat zij de diverse voorwerpen goed van elkaar zouden kunnen onderschei den, maar de directeur van een werkplaats voor blinden in Georgia, die zelf ook blind is, vroeg de directie van Lockheed om zijn mensen een kans te geven. Men gaf hun als proef een grote bak fabrieksafval om te sorteren en korte tijd later konden zij alles keurig gesorteerd weer aan de fa briek terugzenden. In de practijk is gebleken dat zij dit werk niet «Heen met 100"» nauwkeurigheid kunnen verrichten, maar dat zij met hun gevoelige vingers breuken en materlaalfouten kunnen ontdek ken. die aan het oog van de ziende Controleurs ontgaan. jLTET AARDS PARADIJS heeft eeuwenlang een plaats op de wereld- kaarten gehad. De weldenkende mensen in de tijd van de kerk vader Cosmas en. ook die van lang t'óór en na hem hadden uitge sproken. zij het uiteenlopende voorstellingen van de vorm van de aarde. In elk geval was het een schijf. Het toen al oude denkbeeld van een bolvormige aarde was een heidense dwaling. Maltheus 24 vers 31 spr. k duidelijk van het ene en het andere uiterste der hemelen. De vraag was alleen, of de schijf cirkelvormig was. vierkant of vierhoekig. Uit de tijd van ongeveer 300 tot 1300 zVn ruim 600 kaarten en schetsen be waard gebleven. Dat is geen rijke oogst, maar zy biedt toch aardige bijzonderheden over deze aardrijkskunde op Bijbelse grondslag. Het lag wel enigszins voor dr? hand, dat men zich die schijf dik- J~S wijls rond voorstelde, want wij zien de horizon ook cirkelvormig. Vr V/X< Zo zijn er dan ook wereldkaarten V uit de zevende eeuw. die opper- I) ALT-' 1 vlakkig lijken op de tekening van j\ 1 J j een wagenwiel met drie spaken. 1,^^ Een lange spaak was de horizon- taal getrokken middellijn, die de aardschijf 'in twee helften vei- deelde De benedenhelft was dan weer in twee gelijke delen ge splitst door een straal loodrecht op die middellijn. Zo kreeg men de drie toen bekende werelddelen en daar had men precies genoeg aan. want Noach had drie zonen. De nakomelingen van Japhet leef den in de linkerbenedenmoot, dat was Europa. Daarnaast was Afrika voor de nazaten van Cham en de bovenhelft was het Azië van Sem en zijn zonen. Heel de bewoonbare aardoppei- vlakte was omringd door dc „wereldzee", als gevolg van het Goddelijke gebod, waarop zich vol gens het Boek der Schepping, de wateren verenigden. De uitge strektheid van deze oceaan onder zocht men maar liever niet, door een heilige 6chroom weerhouden. Het gevaar bestond, dat men bij te verre tochten zo van de schijf af zou varen, of hoog boven Azië tegenover de Engelen zou komen te staan, die met vlammende zwaarden het nakroost van Adam buiten de tuin van Eden moesten houden. Het Paradijs veranderde in de loop der tijden nogal eens van plaats. De Ierse monnik St Brem- Zo ongeveer moest de wereld er volgens Ptolomaeus uitzien. Eeu wen later werden kaarten ont worpen die vergeleken hklfby maar zielig waren, tot de zee vaarders de sprookjes platzeilden. danus meende het als»een eiland ergens in de Atlantische Oceaan te hebben gevonden. Op andere kaarten ligt het ter hoogte van Madeira, of bewesten Ierland of tenslotte ergens in West-mdië. Columbus dacht nog, dat Hij in het Paradijs terecht was gekomen, toen hij in het stroomgebied v^n de Orinoco verzeild raakte. Mdar in de tijd van Joan Blaeu had het Paradijs de aarde voorgoed ver laten. T~\E al eerder genoemde kerk- vader Cosmas. overigens een bereisd man. hield de aarde voor een Vierkant of een vierhoek, overeenkomstig de vorm van het tabernakel van Mozes. Hoog boven de aarde was een kristallen koepel als firmament, verlicht door de lampen van de Engelen: de ater- ren. Was het ene uiteinde der aarde het Paradijs, in het uiterste. Westen lagen de Britse eilanden, of ook wel de zuilen van Hercules: de straat van Gibraltar. Het mid delpunt der aarde was voor de Christenen tot de zeelui in «Ie vijftiende eeuw dit beeld verstoor den Jeruzalem, volgens dc Latijnse bijbelvertaling „de navel der aarde". jNaargelang Azië gro ter bleek, liet men voor de goede orde Jeruzalem wat meer naar het Oosten opschuiven. Vergeleken met de wetenschap pelijke aanpak van sommige ge leerden uit de voor-Chrlstelljke tijd en ook nog met het beroemde werk van Claudius Ptolemaeus .n de tweede eeuw, was dit wereld beeld een grote stap terug, maar ook de sterrekundige Arabieren beschouwden hun belangrijkste cultuurcentrum als het middelpunt der aarde ep voor de oude Grie ken was het Delphi geweest, zoals het voor de Papoea's nog het woongebied is van hun stam. ^EHALVE naar het Paradijs is ook lang gezocht $««r h^t koninkrijk van een legendarische priester Johannes. Omstreeks llaO kon men alom ln Europa de blijde mare horen, dat deze priester „ergens in Azië" het Christelijke koninkrijk Kara Kehitat had ge sticht, dat hij op de Mohammeda nen had veroverd. Paus Alexan- der III vaardigde zijn lijfarts m»t een boodschap naar hem af, maar het adres was nogal vaag en van deze gezant is nooit meer iets ver nomen. Latere reizigers door Azië zochten tevergeefs naar het ko ninkrijk, maar het volksgeloof liet zich deze mooie legende niet ont nemen en verplaatste het rijk naar Abessinië, een land waar toch me mand veel van wist. Vier eeuwen nadat dit verhaal in omloop kwam gaf de Nederlander Ortelius nog met een ernstig gezicht een keu rige kaart van dit koninkrijk uit. met een stamboom van Johannes die opliep tot koning David! Er was trouwens ook een eigen handige brief van de priester- koning in omloop, waarin hij een belangrijke militaire inlichting gaf, namelijk waar zich de volke ren van Gog en Magog uit ae Bijbel bevonden. Zij werden nu nog door Alexander de Grote m bedwang gehouden, maar in de dagen van de Antichrist zouden zij komen en met hun legerscharen Rome verwoesten. De Britse ge leerde Roger Bacon nam deze be dreiging hoogst ernstig. Ook toen voelde men een gevaar in het OostenJ Deze walrus met baby nam Joan Blaeu in zijn Atlas Mayor over uit de ..Geschiedenis van het land genaamd Spitsberghe", een Franstalige uitgave uit 1613 van de graveur- en kaartenmaker Hessel Gerritsz, die Willem Blaeu's voorganger was als kaarttekenaar van de V.O.C. komen, om toch die rajfio maar overboord te gooien, en d8 lamp van Elektriek^weer in ere te herstellen. Zo'n daad zou op de verjaardag van de gloeilamp een gepaste uiting van grenzeloze waardering zijn. De tragiek van grote ontdekkin gen is. dat door hun vanzelfspre kendheid niémand er meer aan denkt, hoe groot ze wel zUn ge weest. Dat is ook zo met de gloei lamp. Maar we zullen haar dit jaar. nu ze vjjf en zeventig wordt, toch omhoogsteken, al doen we dat door gaans in de practUk toch wel. om dat het ding zich het liefst aan het plafond of hoog aan de muur pleegt op te houden. Vijf en zeventig Jaar geleden moest dc wereld zich des avonds zichtbaar maken met petro leumlamp of met een vleermuis- gasbrander. Anno 1954 kan zelfs het miserabelste gehucht het niet meer zonder Edisons electrische gloei lamp. die onze tnouwe dienaar en huisvriend is geworden. Al 79 jaar voor de geboorte van deze lamp, die in 1879 het licht zag. dus in 1800, had een zekere Davy Iedereen verbluft mei zijn demon stralie van de electrische lichtboog. Met deze vinding was echter op gro te schaal nog niet veel te beginnen. Te Parijs werd ze in 1879 toegepast als straatverlichting en in Duits land en Amerika voorzag men er enkele fabrieken mee van licht. Doch voor de huiskamer was de lichtboog niet geschikt. Hij had daarvoor een te grote lichtsterkte, welke ook veel'te veel warmte ont wikkelde en bovendien waren er nogal wat ongemakken en ingewik keldheden bij het gebruik. Het verschijnsel, dat een electri sche stroom een metaaldraad kan doen gloeien en licht laten geven, was sinds 1801 bekend. Menigeen heeft zitten pluizen en tobben om te zien, of daar voor regelmatige toepassing iets bruikbaars uit *e .halen viel. Het viel niet mek. Zo heeft men met platina als gloeidraad gewerkt, maar dat was nogal prijzig en men zou het dus maar eens met kooldraad proberen. Tot veel resul taat kwam men erhter niet. Bij de foto: De electriciteitsientoonstelling van 1881 te Pafijs. Y\p 31 DecembM- van datzelfde jaar 1879, nodigjde Edison het ge meentebestuur jen meer dan drie duizend bezoekérs uit tri de tuin van zijn Menlo Park te New Jersey, waar zijn laboratoria waren geves tigd. Daar onderging men het sprookje van de electrische gloei lamp, een poèfeie, dat voor ons in middels het gewoonste dagelijkse proza is geworden. Plotseling wer den de hondenden lampjes, die tus sen de bomen waren opgehangen, ontstoken. Hun licht, dat nog weer kaatst werd door de sneeuw op de grond, maakte een feeërieke indruk en bracht alle aanwezigen in ver rukking'. Een snelle triomftocht door de wereld was op dat moment voor de gloeilamp echter nog niet mogelijk. Eerst moesten er dynarho's komen, die de stroom moesten leve ren, voorts draden en. kabels om oe stroom te geleiden, schakelaars en meters en al het ingewikkelde mate riaal. dat voor de ingewijde toch zo eenvoudig is. Ook op de bijkomende vraagstukken richtte Edison al zijn aandacht. Hij stichtte een fabriek, waarin de nodige hulpmiddelen wer den vervaardfgd en liet een elec trische centrale bouwen, die dc huizen van enkele New Yorkse straten van llch. zou kunnen voor zien Europa volgt Een gelukkige grote mannen wil de geschie denis nog wel eens zitten wach ten. Ditmaal had ze een oogje op een 31-jarige proevennemer, Thomas Alva Edison. Duizenden proeven heeft hij gedaan, met gloeidraden van allerlei soort. Meestal smqlten metaaldraden te vlug door als de electrische stroom er door ging. Draden van verkoold karton, plan- tenvezels of wat voor koolstofvcr- bindfngen ook, waren na het verko len zo bros geworden, dat ze het al opgaven nog voordat ze in de glas ballon waren aangebracht. Toch kwam het moment, dat één soort draad bleek héél te blijven en de stroom gedurende langere tijd kon verdragen. Ademloos keken Edison en zijn helpers toe of de lamp met haar helder, onveranderlijk licht het zou uithouden en ze vroegen zich onder grote emotie af, hoelang ze zou blijven functionneren. Want vai*^ de duur zou toch het succes afhan kelijk zijn. Nauwelijks te dragen was de spanning, waarmee Edison en ae zijnen naar de lamp staarden en niemand dacht eraan naar bed te gaan. Hoe kon men slapen als men niet wist of in die tijd de lamp nog zou branden. De minuten wefden uren, de tijd kroop voort en de lamp zond haar licht gestadig uit. Vijf en veertig uur hield ze het vol. Bijna twee etmaal; het was nog niet alles, maar de overwinning was bereikt. 1879 Werd een lichtend jaar. Nu ging het erom de gloeidraad zo te ver beteren, dat hij een brandduur van enkele dagen zou halen. Vezelsoor ten werden besteld uit alle delen vkn de wereld en op hun houd baarheid onderzocht. Een bepaalde bamboevezel van Japanse origine bleeiNhet beste te voldoen. /"\p dt Parijs, wereldtentoonstel- ling van 1881 bracht de elec trische gloeilamp velen in extase. Ook de oude wereld verlangde naar meer licht en het auurde niet lang. Vof men nam ook rtaa*- de fabricatie van gloeilampen :ei hand. In 1891 ftichtte ir Gerard Philips te Eind hoven zijn gloeilampenfabriek, waarin de eerste jaren ongeveer vierhonderd lampen per dag kon den worden gemaakt. Philips heeft 1 voor zijn gloeidraad in de lampen nooit Edisons bamboedraad ge bruikt, maar steeds de zgn. gespo ten kooldraad, zoals ook nu nog het geval is voor zover men nog kooldraadlampen maakt. De draad wordt daarbij op dezelfde manier gespoten als kunstzijdedraad, vol gens een procédé, dat in princiue afkomstig is van Joseph W Swann, die. naast Edison, aanspraak kan maken op de uitvinding van de electrische lamp Swann heeft emit ter van zijn .vinding niet zoveel profijt weten te trekken als Edison en dat is de reden, waarom het niet zo bekend is, dat hij in het zelfde jaar als Edison een electrische gloeilamp uitvond. Stilstand in de ontwikkeling van de gloeilamp was er intussen nog lang niet. De gloeidraad van het metaal osmium deed, als voort brengsel van Auer von Welsbach, in 1898 zijn intrede. Later kwam de draad van wolfram, die aanvanke lijk gespoten werd. tot het in 1910 de Amerikaan ColÜdge gelukte wolfram ook als draad te trekken. F.en belangrijke verbetering was het, toen men ervoer, dat een met gas gevulde lamp. wèarin de draad niet kan verbranden, veel groter nuttig effect had. Tevens ging men ér toe over om de draad te spiraliseren. Met de gasontladingslamp trad men in een totaal nieuw stadium. Hierin wordt het licht niet voortge bracht door het gloeien van een draad, maar door het lichten van een gas of damp, waarin een elek trische ontlading plaats heeft. De eerste voorbeelden van een derge lijke lamp zijn de natrium en de kwiklamp. Hoewel ze meer nuttig effect hebben dan de gloeilamp, zijn ze voor de huiskamer niet geschikt, omdat ze een gekleurd licht voort brengen. De T.L.-buislamp, een gas- ontladingsbuislamp. kent dit be zwaar echter niet. Op de binnenzijde ervan ia nl. een fluorescerende stof aangebracht, die het licht wit maakt. Het nuttig effect iran de T.L.-buis lamp is ongeveer driemaal zo groot als dat van de gloeilamp. Op haar vijfenzeventigste verjaar dag mogen we dus wel zeggen, dat ons gloeilampje van weleer voor spoedig ia gegroeid en een behoor lijke wasdom heeft bereikt. Uit het kleine lichtje groeide een machtig licht eh voorlopig zullen we het er wel mee kunnen doen. Op èen vol gende verjaardag zullen wé verder zien.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1954 | | pagina 4