Thuis bij MISTINGUETT!
De gloeilamp 75 jaar
Toen t Paradijs nog op aarde was
Billy uit Amerika bekeert drie
maanden lang Britse zondaars
Kunstzinnig BPM-personeel
exposeert
~P
Minder shoivdan de reclame
ons deed verivachten
1 I?en driemastbark als
jeugdherberg te Delfzijl
New look
voor heren
Voor bij de radio
Arti et Pectini geopend in sporthal
WEINIG VRAAG NAAR GROVE
TUINBOUWPRODUCTEN
Aanhoudende vraag naar
bewaarfruit
Priesters in conflict met
hun bisschoppen
Paus verscheen weer
in het openbaar
Amerika legt Rusland
atoomplan voor.
De wereld heeft 2,5 milliard inwoners
FEL REQUISITOIR TEGEN
FRAUDEREND BANKIER
Vertrouwenspositie van
bankiers aangerand
Rijkskastekort over
1953: 52 millioen
Visserij dag op 1 April in Den Haag
Moskou maakt bezwaar
tegen Turks-Pakistaans
verdrag
Zware straf geëist
voor stoeipartij
Duitse schadeloosstelling
aan vervolgden
Woonplaatsen uit bronzen
tijdperk ontdekt
Brief van een zoon, die men begraven had
'sWerelds beroemdste revue-ster
peinst nog niet over een retraite..
W'
Altijd nog actief
en „bij"
Zff
Pas op voor het verleden
Er waren maar drie werelddelen
ei)
Cirkel of vierhoek /&P~T. tX
BE
DERDE BLAD - PAGINA 2
ZATERDAG 20 MAART 1954
(Van onze correspondent)
LOKDEN. 19 Mrt. Ergens In het Koor-
r den van Londen staat het grote sport
paleis Harringay Arena. Een eindeloze
slang mensen stroomt in de vroege avond
uit het nabij gelegen station der onder
grondse naar het hel verlichte gebouw.
Dit is een bekend beeld, want altijd is er
wel een boksmatch, een (jsrevue of een cir
cus of de windhonden ijlen achter de
houten baas aan de stalen draad. Van d«ze
gokliefhebberjj krijgt men hier nooit ge
noeg. Maar nu is het anders. Dè grote
magneet is drie maanden lang Billy Gra
ham. de 35-jarige Amerikaanse dominee,
die evangelist werd en in z(jn land voor
mlllioenen vg£ zijn geloof getuigt, in enor
me stadioqg, voor radio en televisie en
in de pers.
^TAAST MIJ loopt een man. die zijn schou
ders ophaalt en laatdunkend opmerkt,
dat die Billy toch maar schatrijk wordt m«»t
zijn ..Red -uw-ziel"-bedrijf. Inderdaad heeft
de luidruchtige reclame voor deze ..kruis
tocht ter bekering van Groot-Londen",
waarvan de kosten een millioen gulden be
dragen. op velen afstotend gewerkt.
Al spreken Engelsen en Amerikanen .één
taal. géén groter tegenstelling dan tussen de
ingetogen Britse en de uitbundige Ameri
kaanse levensstijl. De eerste reactie op al die
fanfareschettering rond Billy Graham was
dan ook irritatie Godsdienst is tenslotte
geen handelsartikel.
Maar Billy verklaarde, doelbewust van
moderne pubüciteitsmiddelen gebruik te ma
ken. omdat die het bij het grote publiek nu
eenmaal doen. Zodr^ Grahams campagne
begonnen was, verstomden de wanklanken.
Men besefte, dat hier sprake was van iets
anders dan een stunt. Daarmee klopt onze
persoonlijke indruk. Het zij verre van ons.
om ons een oordeel aan te matigen over de
etrikl-theologi^che zijde van het verschijnsel
Billy Graham Dt wereld heeft ervaring ge
noeg van stuitende monsterbijeenkomsten,
waar ipen zich op ondoordachte wijze laat
meeslepen. Maar dit is juist het eerste, dat
met valt.
Zelden hebben tvij een waardiger mi
aanschouwd als hier. In dit tot de nok met
vijftien duizend mensen gevulde sportge
bouw. Zeker, de Engelsen met hun zelftucht
gedragen zich doorgaans beter dan welke
meniate ook. Zij bezitten een natuurlijk in
stinct om zich rustig te voegen in een groter
geheel, zonder zichzelf daarbij te verliezen
Daarbij komt een perfecte organisatie, want
henderden geestelijken en andere personen,
die het insigne ..counsellor" (raadsman) dra
gen. fungeren als suppoost en zitten op de
hoekplaatsen van elke rang of staan tussen
de rijen. Dominees dragen in Engeland de
Vlrrlcale boord en zijn dus gemakkelijk her-
«enbaar.
jDeze kerkelijke leiders zijn Grahams
„praying partners", deelgenoten in het ge
bed. behorende tot de meer dan duizend pro
testantse kerkén van alle gezindten, op wier
speciale uitnodiging Graham zijn kruistocht
onderneemt. Twee jaar geleden kwam hij
hier om alles in details voor te bereiden.
Het grote aantal jongeren onder het pu
bliek is opvallend. De sfeer is geheel anders
dan de bombastische aanplakbiljetten met
Billy, als een soort filmheld omgeven door
steigerende cowboys, suggereren.
Op het podium bevindt zich het koor van
duizend mannen en vrouwen, de laatsten in
witte blouses. Ervoor staat een vrolijke snui
ter, de dirigent, die de massazang van psai-
men vlot en met hunior leidt De Engelsen
zijn de beste psalmzlngers, omdat ze het op
school leren. Elke openbare school in Enge
land begint immers de dag met gebed en
een psalm.
van de re-
Hij boeit evenmin door een magistraal op
gebouwd betoog, door emotionele zeggings
kracht of ook maar door originele gedachten.
Wat de inhoud betreft kan men betere pre
dikaties horen.
Hij wil echter, dat men niet zozeer naar
hém luistert, als wel naar de Bijbel, welker
passages hij op indringende wijze op zijn
gehoor overbrengt. Zijn toon is soms geëxal
teerd. vooral wanneer hij zijn oproep tot
bekering de zaal inslingert.
Zo moeten boetpredikers eens geageerd
hebben. Maar omdat hier een bij alle uiter
lijke vertoon toch gereserveerde moderne
jongeman staat, in een ruim zittend grijs
confectiepak, die iedereen gemeenzaam Billy
noemt, lijkt het of zijn woorden de intensi
teit missen, welke zij beogen.
Ieder in eigen kerk
TJ ET GAAT om zeer grote dihgen. Is deze
gestroomlijnde Billy groot genoeg om ze
zelf geheel te verwerken. Of is hij een soort
religieuze robot?
Hoe het ook z{j, honderden komen als hij
hen tot zich roept. Het z|jp ontroerende
momenten als in de doodstille zaal zich
overal personen uit de massa losmaken
veel vrouwen en volkskinderen ook om
zich haar de open ruimte voor het podium
te begeven om daar met gebogen hoofd
voor Billy te gaan staan. Het duurt een
hele tjjd. voordat de laatsten zich b|j de
groep hebben gevoegd. Onderwijl zingt het
koor zachtjes, steeds op het refrein na
drukkelijk herhalend: ..come. come. come".
Billy kijkt toe. verlegen haast, bijtend op
zijn nagels, een zwak. dat hjj helaas niet
heeft kunnen afleren.
De „councellors" ontfermen zich nu over
de adspirant-bekeerlingen, die naar een an
dere zaal worden geleid, waar geestelijken
een gesprek met hen zullen voeren en waar
hun litteratuur wordt uitgereikt.
Grahams bedoeling is, dat ieder naar zijn
eigen kerk gaat, zodat er zijnerzijds van sec-
tevorming geen sprake is. Hij kondigde hog
aan, dat die nacht in drie verschillende ker
ken zijn team om het uur een dienst zou
houden. Billy is niet zo naïef om te menen,
dat zijn „schoktherapie zoals men. zonder
oneerbiedig te zijn. deze bliksemende preken
zou kunnen beschouwen, zonder meer de
mensen blijvend tot het geloof zouden kun
nen brengen. Hij wijdt daarem alle aan
dacht aan het zorgvuldig opkweken, van het
ln deze bijeenkomsten gestrooide zaad.
Bijbel en schuiftrompet
"TtE JONGEMAN brengt af en toe een
■U schuiftrompet aan zijn lippen en blaast
een gezang mee. dat verder wordt afge
wisseld door gebeden en solozang, o.a. van
een kwieke blonde Mister Texas in een
ietwat opzichtig costuum. die zichzelf be
geleidt op de luit. Het stoort allerminst,
want zjjn voordracht is hoogst ernstig,
evenals zijn inleidend woord, als hU ver
klaart door Graham „gered" te zijn.
Plotseling, zonder enige aankondiging,
staat Billy op de sprrkrrsplaats. Niemand
zag hem binnenkomen en zijn verschijnen
geschiedt zonder de minste tamtam.
Hij is energiek, lijkt jeugdiger dan hij is,
het blonde krullende haar naar achteren,
diep liggende ogen en een scherpe neus
Billy ia niet zo groot van stuk en als hij
daar met opgeheven hoofd staat, doet hij mij
onwillekeurig even aan Jehudi Menuhin
denken, hoe merkwaardig misschien de ver
gelijking ook is. Hij spreekt met krachtig
geluid, zonder enige aarzeling en met tome
loze vaart. Ala hij ooit naar ons land zou
komen, dient men hem te verzoeken voor
al langzamer te praten, omdat hij anders
niet te volgen zal zijn.
Billy la uiterst fel; een en al beweeglijk
heid. naar alle kanten gesticulerend, de Bij
bel al of niet op de handpalm balancerend.
Toch voelt men steeds, dat hij een beschei
den persoon is. die nooit zichzelf naar vo
ren schuift, al zijn alle schijnwerpers op hem
DELFZIJL, 20 Mrt Zeer waarschijnlijk
zal Delfzijl een bijzondere jeugdherberg
krijgen. Een oud-Delfzijler in Amerika heeft
ter nagedachtenis van zijn vader, die het
vorig jaar bij zijn aankomst in Nederland
plotseling overleed, een driemastbark de
Seute Deern aangekocht, met het doel deze
als jeugdherberg in te richten
De Seute Deern, zal naar de overlédene
Pieter Alberts Koerts worden genoemd. Hjet
schip meet plm 1000 ton. is 62 meter lang,
en ruim 11 meter breed.
U behoeft er niet aan mee
te doen, maar in ieder ge-
val had de Berlynse mode
ontwerper „Rodde" van de
befaamde Kurfürstendamm
in de Britse sector van de
voormalige Duitse hoofd
stad schoon genoeg van de
traditionele herenkleding
en hg heeft nu een revo-
lutietje in de herenmode
ontketend door met totaal
afwijkende modellen voor
de dag te komen. Hij stelt
voor om het sportcolberl
van de man der schepping
een geheel nieuw „gezicht"
te geven door het te gaan
dragen spet kleurige vesten
er bi) en te versieren met
vreemd gevormde strikjes.
V.l.n.r.: Een rood brocaat
vest met ten sterrenpa-
troop, een hei-geel flanel
len vest en een zwart zij
den vest met helderwitte
strepen.
i Voetbaluitslagen 4VRO
I Hilversum Zondag
16.44 uur
EERSTE KLASSE
S A: DWSZwolse Boys -
l HaarlemFlink wijk
Be Quick—ECH
I OosterparkersHeracles
Ensch. Bovs—NEC
1 StormvogelsAjsx
j LeeuwardenWagenlngen
2 B: Blauw Wit—Rigtersbleek
Vitesse—'VSV
s AGOVV—'t Gooi
J SneekHeerenveen
Go AheadEnschede
DOS—De Volewückers
5 EDO—GVAV
C: Emma—Longa
PSV—BleUerheide
s Sittardia—VVV
2 SpartaXerxes
2 NAC—HBS
2 WH '16—SVV
2 Brabant!»—BW
D: HDVSDHC
A DO—Limburgia
g MVVEindhoven
ExcelsiorFeUenoord
Noad—Willem II
JulianaEBOH
2 RBC—Maurits
2 TWEEDE KLASSE
2 A: ONAl'nitas
J DCV—HOV
Coal—CVV
DFC—TEC
2 LeerdamVriendenschaar
2 B: l VS—RFC
2 Quick—HVV
s Fortuna—VCC
2 Ooggetuigeverslagen
2 16.32: Hilversum—OVVO
5 16.34: DOS—VolawUckers
2 16.36: Excelsior—FeUenoord
2 16.38: Sparta—Xerxes
2 16 40: Blauw WitRigtersbleek
16.42: NOAD—Willem II
2 16.47: Sneek—Heerenveen
2 16.49: De Quick—RCH
f 16 51: Juliana—EBOH
(Van een onzer verslaggevers)
„Juist in het centrum van lichamelijke ontspanning als deze sporthal
wordt nu eens een ander facet van de uitingen-buiten-het-werk van het
personeel der Kon. Shellgroep vertoond: de resultaten van een geeste
lijke ontspanning. Steeds meer wordt de eis tot ontspanning in alle
vormen gebiedend in het moderne bestel en het is dan ook êen ge
tuigenis van groot saamhorigheidsgevoel en onderling begrip, dat voor
een kunsttentoonstelling deze sporthal een week lartg kon worden afge
staan, waardoor verscheidene sportactiviteiten moesten worden opge
schort".
In deze zin opende Donderdag ir J W
Ernste, directeur van de BPM-installaties te
Pernis, de tentoonstelling „Arti et Pectini
1954" (voor de kunst en voor de schelp), een
expositie van kunstuitingen van het per
soneel uit het hele land, die tot Dinsdag a s.
voor employé s en ruime introductie is te
bezichtigen in de lichte 6porthal van het
Sportpark De Vijf Sluizen te Vlaardingen.
Ir Ernste zei voorts, dat de directie ge
meend heeft deze expositie iedere twee jaar
te moeten herhalen om de mensen ln de ge
legenheid te stellen ook anderen met hun
geestelijke uitingen te laten kennismaken
en dit werk nog te stimuleren, „want ook
na de pensionnering bestaat er nog een
grote dadendrang".
Er zijn 207 verschillende Inzendingen van
73 deelnemers uit het gehele land binnen
gekomen. waarover de jury. die de vorige
week bij de landelijke opening in Den Haag
de prijzen uitreikte, het oordeel „zeer rede
lijk" uitsprak. Na Vlaardingen reist de ten
toonstelling nog naar Amsterdam en Em-
men.
En dit oordeel is zeker niet ongerechtvaar
digd. In meer dan één opzicht was de ten
toonstelling een verrassing en dit heua niet
DEN HAAG. 19 Mrt. Hét Centraal Bu
reau van de Tuinbouwveilingen in Neder
land deelt over het verloop van de groenten-
en fruitmarkt is de periode van 11 tot en
et 17 Maart het volgende mee:
Het resultaat betreffende de inventarisa
tie der bewaarproducten in Noord-Holland
per 6 Maart jl. was niet erg bevredigend.
Van de voorraad sluitkoolsoorten. welke op
15 December 1953 aanwezig was. bleek onge
veer de helft te zijn afgezet. Van de voor
raad uien, welke op genoemde datum nog
aanwezig was in Noord-Holland, is thans de
LYON, 19 Mrt. (U.P.). Het R.K. episco
paat van Frankrijk heeft de arbeider-pries
ters, die nog altijd geen gevolg hebben ge
geven aan ^e orders van de Kerk om hun
activiteiten te staken, gewaarschuwd, dat zij
zich blootstellen aan „geestelijke sancties,
die oneindig zwaarder zijn dan enige we
reldlijke straf". De waarschuwing was ver
vat in een communiqué, dal gisteren is uit
gegeven door Pièrre kardinaal Gerlier van
Lyon en gericht tot recalcitrante Abbé
Gouttebarge te Lyon.
Deze abbé heeft zich opgeworpen als
woordvoerder van een groep arbeider-pries
ters in het gebied van Lyon en St Etienne,
die de vorige week hebben aangekondigd,
dat zij hun werk in de fabrieken en onder de
arbeiders niét zullen staken.
VATICAANSTAD. 19 Mrt (United Press)
Voor het eerst sedert hij 53 dagen gele
den door maagcatarrh werd getroffen, is
Paus Pius XII vandaag weer in het open
baar verschenen. Hij zegende 50.000 eölda-
ten van het Italiaanse Alpenleger die op
het Sint Pietersplein waren neergeknield.
Enkele minuten stond de 78-jarige Paus.
die er bleek, doch opgewekt uitzag, voor 'n
open venster van de bovenste verdieping
van het Pauselijk paleis iri het Vatieaan.
De klokken van de Sint Pieter luidden
toen de Paus zich even na twaalf uur op
een balkon voor het venster van zijn stu
deerkamer begaf. Een daverend „Viva il
Papa!" steeg uit de reusachtige menigte
beneden hem op
WASHINGTON, 20 Mrt. (UP) De Ame
rikaanse minister van buitenlandse zaken
Dulles heeft de Russische ambassadeur Za-
roebin gisteren een „concreet plan ter be
vordering van de vreedzame ontwikkeling
en gebruik van de atoomenergie overhan
digd", zp is door het Amerikaanse departe-
ït van buitenlandse zaken bekend ge
maakt.
Dit plan. dat in grote trekken het voor
stel volgt dat president EisenhoWer in de
VN gedaan heeft, is opgesteld in overleg met
andere betrokken bevriende mogendheden.
Ook de Russische regering heeft zekere
voorstellen aan de Verenigde Staten voor
gelegd in verband met het algemene onder
werp van atoomkwesties. Deze voorstellen
worden op het ogenblik bestudeerd.
NEW YORK. 18 Mrt. In
de laatste 20 jaar is de we
reldbevolking toegenomen
met ongeveer een half mil
liard mensen, ofwel met
een kwart van de wereld
bevolking in 1930. Medio
1952 werd het totale aantal
wereldbewoners geschat op
2 469 millioen en de bevol
kingsdichtheid op 18 inwo
ners per vierkante kilome
ter. Ruim de helft van de
wereldbevolking (1307 mil
lioen) leeft in Azië en bijna
een zesde (399 millioen) ln
Europa. De bevolkingsdicht
heid in Europa is met 81 in
woners per vierkante kilo
meter toegenomen, zo blijkt
ait het statistisch jaarboek
1953 van de Verenigde Na
ties.
De Nederlandse Inlichtin
gendienst van de V.N. deelt
over de inhoud van dit
jaarboek o.m. mede, dat
Honkong de dichtstbevolkte
plaats ter wereld is met
2221 Inwoners per km2.
Daarna volgt de Saar met
376 en dan Nederland
met 320 inwoners per km2.
Engeland en Wales volgen
met 291 en België met 285
De derde Beneluxpartner
heeft „slechts" 117 inwo
ners per vierkante kilome
ter, doch d'<t is altijd nog
bijna zes maal zoveel als ie
Verenigde Staten met 20 In
Nieuw-Guinea met 2 Inwo
ners per vierkante kilome
ter is de bevolkingsdicht
heid toch'nog twee maal zo
groot als in de beide be
langrijke immigt. tielanden
Canada en Australië, waar
men slechts één inwoner
per vierkante kilometer te
genkomt.
Naar oppervlakte geme
ten is de Sowje Unie met
22 270 600 km2 de grootste
staat ter wereld. Daarna
komen achtereenvolgens
Canada met 9.960 170 km2,
het Chr lese vasteland met
9736.288 km2. Brazilië met
8 516 037 km2. de Verenigde
Staten met 7.827 680 km2 en
Australië met 7.703.667 km2
De kleinste staat ter wereld
is Monaco, welks leven zich
afspeelt binnen slechts één
vlerkante kilometer.
DEN HAAG. 20 Mrt. „De verdachte M.
is de man van de duistere praktijken van
gefailleerde bankiershuis Kuiper
Hing' -
Smelling te Den Haag. Slechts ten eigen
voordele heeft hij de vertrouwenspositie
van de bankier volkomen aangerand,
relaties van de bank waren er slechts voor
en om zichzelf. In geen enkel 'opzicht diende
M. het essentiële in het bankiersvak"
Zo sprak de procureur-generaal bij het
Haagse Gerechtshof tijdens zijn requisitoir
in de beroep6zaak van de bankier J.
de remisier J. M die wegens verduistering,
valsheid in geschrifte en het opzettelijk on
juist aangifte doen van de inkomstenbelas
ting door de rechtbank veroordeeld weiden
tot resp. zeven maanden en twee jaar ge
vangenisstraf met aftrek van voorarrest.
Het speet de procureur-generaal, dat het
Hof geen maatregelen ten aanzien van M.'s
functie als bijkomende straf kan nemen.
Dit zou, aldus spr„ als ontering van ver
dachte en ter waarschuwing van het publiek
eigenlijk noodzakelijk zijn.
Krachtens de voorwaarden kon de ban
kiersfirma effecten belenen en verhandelen,
indien de debetposities der cliënten daartoe
aanleiding gaven
Gezien echter de positie van de firma en
de geringe debetposities der cliënten achtte
de procureur-generaal dit „subjectieve
recht misbruikt, wederrechtelijk en volko
men in strijd met de goede trouw".
„Zelfs al zou dit belenen en verkopen niet
in strijd zijn met de letterlijke tekst der
voorwaarden, dan nog was het in strijd met
de belangen der cliënten", aldus spr.
Tegen J. M. eiste de procureur-generaal
DEN HAAG. 20 Mrt. Het z.g. kastekort
over het jaar 1953 bedraagt, blijkens een
verklaring in de Nederlandse Staats
courant, 52 mrillioen. Ter verklaring van het
verschil met de in de Millioenennota 1954
gegeven prognose van 350 450 millioen
diene, dat deze laatste de resultante was
van een uitgavenraming van 5830 millioen
en een ontvangstenraming van 5430 mil
lioen, terwijl de werkelijke kasuitgaven en
-ontvangsten respectievelijk 5774 millioen
en 5722 millioen hebben belopen, deelde de
minister van Financiën mede in antwoord
op schriftelijke vragen van het Tweede
Kamerlid Van Leeuwen.
Het verschil aan de uitgavenzijde wordt
grotendeels veroorzaakt door lagere uit
gaven voor defensie en watersnood, terwijl
het verschil in de ontvangsten op rekening
van de belastingen moet worden gesteld
In het bedrag van 52 millioen zijn de vol
gende aflossingen op geconsolideerde schuld
verwerkt: binnenlandse schuld 107 millioen;
buitenlandse schuld 170 millioen. De netto
schuldvermindering bedraagt 763 millioen.
In bovenstaande opstelling is geen reke
ning gehouden met de verplichtingen we
gens oorlogsschade. Uit hoofde van deze
verplichtingen werd ln 1953 een bedrag van
363 millioen uitbetaald.
Post voor Korea-vrijwilligere
DEN HAAG, 20 Mrt Post voor de mili
tairen van het Nederlands Detachement
Verenigde Naties, die op 21 Maart uit
Korea naar Nederland vertrekken, dient op
22 en 25 Maart en op 7 en 12 April a.s. ter
post te worden bezorgd.
Het adres moet de volgende gegevens be
vatten: rang, naam en voorletters, leger-
nummer, aanvullingsdetachement NDVN op
thuisreis naar Nederland. Amsterdam Schip
hol militair.
De namen van de tussenhavens en-van het
•chip mogen niet worden, vermeld.
tenslotte drie jaar gevangenisstraf en tegen
de hoogbejaarde J. S. zeven maanden met
aftrek.
Bij de verhoren verweerde M. zich met
grote heftigheid tegen reeksen beschuldi
gingen. Hij wees iedere verantwoordelijk
heid voor onjuiste handelingen van de ban
kiersfirma van de hand. De overleden
firmant K. had de leiding van de zaak in
Londen, beheerde kas en effectenvoorraad,
stelde verlies- en winstrekeningen en
balansen op en hield daar iedereen buiten
Zodoende kon M naar zijn zeggen, nooit
de hand hebben gehad in speculaties, be
leningen en dergelijke manipulaties met
andermans bezit.
Aangezien niet alle handelingen, waarover
proces-verbaal werd opgemaakt bij de
strafvervolging, werden betrokken of be
sproken, werd het ter zitting niet duidelijk
welke omvang de knoeierijen hadden, waar
van de verdachten werden beschuldigd.
De verdediger van J. S„ jhr mr A. H. S.
Sandberg, bepleitte op juridische gronden
vrijspraak voor zijn cliënt. Naar zijn mening
was krachtens de voorwaarden van de bank
het herbelenen van effecten van cliënten,
die voor onverschillig welk bedrag debet
stonden, mogelijk en juist.
Mej mr J. B Marcus en pir P. van 't Hof j
Stolk verdedigden J. M. over het belenen,
zo M. er al verantwoordelijk voor Was. werd
eenzelfde pleidooi gevoerd en vrijspraak ge
vraagd. Ten aanzien van het manipuleren
met kwitanties en belasting-aangiften werd
verzocht om een lichte straf, indien het Hof
M. schuldig zou bevinden.
Het Hof wijst op 2 April arrest.
grootste helft geruimd. Een en ander is
wel teleurstellend voor het Noord-Hollandse
productiegebied. Men had over het algemeen
verwacht, dat de strenge vorst meer vraag
zou doen ontstaan naar kool en andere be
waarproducten. De belangstelling voor de
grove tuinbouwproducten bleek ook in de af
gelopen week beneden de verwachtingen te
blijven. De noteringen voor de koolsoorten
lagelfi voor de rodekool tot f 10 90, voor de
wittekool tot f 9 en voor de gele savoye-
kool tot f 17.50 per 100 kg. Rodekool werd
in hoofdzaak geëxporteerd naar Duitsland
en België, wittekool naar Duitsland, België,
Italië en Engeland en gele savoyekool hoofd
zakelijk naar Duitsland.
De export van kroten is niet van beteke
nis. A-sortering f 5—f 5.20 per 100 kg en voor
de B-sortering f 4—f 4 30 per 100 kg.
Ook voor winterpeen was de belangstel
ling matig, de B- en C-«orterlng brachten
f 5f 6 per 100 kg op. Waspeen deed f 0.10—
f 0.16 per kg. De uienprijzen zijn let» terug
gelopen; dit product wordt thans verhandeld
tegen f 3.20—f 5.80 per 100 kg. Knolselderij
voor export bracht f 0.40—f 0.81 per stuk
op, terwijl het binnenland aankocht tegen
f 0.20f 0.36 per stuk.
Prei was Iets williger en trok in prijs
aan. De A-kwaliteit deed f 0.18f 0.24 en de
aanbod niet groot
ï-kwalltelt f 0.11—f 0.17 per kg. Hoewel het
ot meer is, worden nog steeds
naar Duitsland bij
noteringen van f 0.23—f 0.34 per kg.
Spruiten van goede kwaliteit vonden voor
export een vlotte markt. De exportkwaliteit
bracht tot f 0.75 per kg op, terwijl voor het
binnenland werd aangekocht tot f 055 per
kg. De geschoonde spruiten deden f 080—
f 0.85 per kg. De prijzen voor het witlof kun
nen zich nog steeds handhaven De A-kwa
liteit deed 69-75 per kg en de B-kwaliteit
60—70 cent per kg.
Glasproducten als sla en andijvie blijven
tengevolge van het nog beperkte aanbod vrij
duur. Sla van exportkwaliteit bracht tot
f 0.31 per stuk op, terwijl de sla met een
lichter gewicht tot f 0.20 per stuk opbracht.
Stoofsla deed f 1.40—f 1.85 per kg.
De noteringen voor andijvie bedroegen
Ht'ff1 ')er na#r kwa-
Bij een beperkt aanbod brachten komkom
mers f 1.01—f 1.19 per stuk op voor de A-
soort. De B- en ftC-noteringen brachten in
verhouding mindir op.
Spinazie deed f0 80—f 1 20 per kg en raao-
stelen f 0.12—f ƒ.16 per bos.
De afzet vatf het fruit blijft, gezien de
aanhoudende vraag uit binnen- en buiten
land vlot verlopen. Uit de bewaarplaatsen is
intussen al een groot deel van het opgesla
gen fruit geruimd.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG, 19 Mrt. Naar wij verne
men, heeft het bestuur van de Stichting van
de Nederlandse Visserij, waarin alle organi
saties van de aanvoerders van visserijpro
ducten zijn verenigd, besloten, de Visserij
dag 1953 1954 te houden op Donderdag 1
April a.s., in het Parkhotel in Den Haag. De
minister van Landbouw, Visserij en Voed
selvoorziening, de heer S. L. Mansholt, zal
op deze Visserijdag het woord voeren. Ver
wacht wordt, dat minister Mansholt belang
rijke mededelingen zal doen over het toe
komstige regeringsbeleid ln zake de Neder
landse visserij.
De Visserijdag is een jaarlijks weerke
rende manifestatie van de Stichting van de
Nederlandse Visserij, om de aandacht van
de overheid en het publik te vragen voor
de vraagstukken van de Nederlandse visse
rij. De Visserijdag 1953, welke aanvankelijk
enige malen worden uitgesteld, eerst tot
zou worden gehouden in Mei 1953, moest
enige malen worden uitgesteld, eerst tot
September en vervolgens tot December.
Door verhindering van minister Mansholt
in December kon de Visserijdag 1953 geen
doorgang vinden. Thans is besloten de Vis-
serijdagen 1953 en 1954 te combineren.
Echtpaar Btichlte brand
De Zutphense rechtbank heeft het echt-
p#ir W. uit Wilp, dat zijn huis in brand stak
om daardoor de verzekeringspenningen te
kunnen ontvangen, veroordeeld tot resp.
een jaar gevangenisstraf met aftrek en een
jaar voorwaardelijk met drie jaar .proeftijd
en toezicht. De man presteerde als ver
zekeringsagent niet veel en liet op zekere
dag zijn inboedel flink hoog verzekeren.
Daarna stak zijn vrouw, tijdens afwezigheid
van een medebewoner, de zaak ln brand,
zodat er niets overbleef dan een smeulende
puinhoop.
De Oostdultse regering heeft toestemming
gegeven dit jaar het Congres van de Pro
testantse Kerk voor geheel Duitsland te Leip
zig te houden. Het duurt van 7 tot 11 Juli.
Het feit, dat minister Mansholt zich thans
bereid heeft verklaard om op 1 April op de
Visserijdag het woord te voeren, wijst er
op, dat op of voor deze datum de reeds
lang door de regering toegezegde visserij
nota zal vtfrschijijen. Deze visserij-nota Is
het antwoord van de regering op het in Mei
1952 door de commissie-Tinbergen aan de
regering aangeboden rapport, waarin voor
stellen werden gedaan voor de verbetering
van de toestand van het Nederlandse visse
rijbedrijf. De sanering en modernisering
van de Nederlandse vissersvloot namen in
deze voorstellen een centrale plaats in
Hoewel de inhoud van de visserij-nota van
de regering nog in duister is gehuld, kan
als vaststaand worden aangenomen, dat de
regering in deze nota voorstellen aan de
Staten-Generaal zal doen, om regerings
steun te verlenen bij de sanering en ver
nieuwing van de Nederlandse vissersvloot.
Het Nederlandse visserijbedrijf ziet deze
voorstellen, die van beslissende betekenis
kunnen zijn voor de toekomst van de vis
serij, met zeer grote belangstelling tege
moet.
alleen om de sporthal zelf, die als expositie
ruimte uitstekend voldoet si was de
lichtval uiteraard niet overal even gunsti»
maar vooral om het gehalte van vele in
zendingen, die vaak getuigden van een wer
kelijk artistiek inzicht en beheersing van
de techniek. 8 n
Het materiaal was ingedeeld ln twee ca
tegorieën: olie-, watefverf- en grafische te
keningen en ten tweede boetseer-, smeed-
en beeldhouwwerk naast kunstniji/ferheids-
produeten F.r waren werken bij. die de blik
langer boelden dan normale amateurproduc
ten. werken, die een zeker talent, feeling en
vooral enthousiasme toonden. En dit laatste
was misschien wel het belangrijkste van
Bij de eervolle vermeldingen bevond zich
ook een schilderstuk van de heer J. Lug-
tenburg uit Rotterdam ..Bloeiende boom
aan de Elbedijk". De rest van de prijzen
viel buiten het rayon Rotterdam en omga
ving.
MOSKOU, 19 Mrt. (Reuter) De Sowiet-
russlsche regering heeft de Turkse ambas
sadeur te Moskou een nota overhandigd
waarin wordt verklaard dat „het streven'
om in het Nabije- en Midden-Oosten tot dé
vorming van een militair blok te komen, de
Sowjetrussisch-Turkse betrekkingen slechts
nadelig kan beïnvloeden en dat „Turkije
de verantwoordelijkheid voor de gevolgen
an een dergelijk pogen moet dragen".
De nota slaat op de voorgenomen sluiting
van een Turks-Pakistaans verdrag. Ver-
klnard wordt dat totstandkoming hiervan
..invloed moet hebben op de nabuurstaten
der verdragsluitende partijen" Er werd
in de nota op gewezen dat uit het 19 Febr
j.l. uitgegeven gemeenschappelijke Turks-
Paklstaanse communiqué onder meer is ge
bleken dat „het voornemen bestaat tot uit
gebreide Turks-Pakistaanse samenwerking,
ook op militair gebied".
UTRECHT. 20 Mrt. De officier bij de
Utrechtse rechtbank heeft tegen de 23-
jarige Utrechtse verwarmingsmonteur, A
M die op Zondag 3 Mei 1953 het 16-jarige
meisje A. T, B. uit Bllthoven te Rijnauwen
bij een stoeipartij van het leven beroofde,
vijf jaar met aftrek geëist en ter beschik
kingstelling van de regering.
l Maart. - Op erond van
Westduitse regering
DEN HAAG. 5
een decreet van
kunnen schadeloosstellingen worden uitge
keerd aan personen, die in de tijd van 30
Januari 1933 tot 8 Mei 1945 op grond van ras,
geloof, politieke overtuiging of wereldbe
schouwing als zodanig (zgn. vervolgden)
hebben te lijden gehad van vervolgingsmaat
regelen, voorzover deze vervolgden althans
op 1 Januari 1947 hun vaste woon- of ver
blijfplaats hadden in het gebied van de
mdsrepubliek Duitsland of van Wcst-
erlijn.
Bovendien komen in aanmerking voor een
schadeloosstelling de vervolgden, die vóór
engenoemde datum zijn gestorven of utt
Duitsland zijn geëmigreerd, gedeporteerd of
itgewezen. mits zij hun laatste vaste woon-
of verblijfplaats in Duitsland in het gebied
van de huidige bondsrepubliek of West-
Berlijn hebben gehad. Als zodanige vaste
woon- of verblijfplaats kan niet worden
aangemerkt verblijf ln een gevangenis, con
centratiekamp of werkkamp.
Hoewel Nederlandse Ingezetenen, Slacht
offers van het nazi-regiem als boven be
doeld, in het algemeen dus niet Ir. aanmer
king komen voor enige uitkering krachtens
dpze wet, is dit wel het geval ten aanzien
van hen die voldoen a&n de hierboven ge
noemde voorwaarden.
Dr P. J. R. Modderman, medewerker van
de Rijksdienst voor oudheidkundig onder
zoek te Amersfoort, heeft de resultaten
meegedeeld van opgravingen, die geduren
de enige weken in de Margijnen-enk te
Deventer verricht zijn.
Het onderzoek op de Margijnen-enk
bracht resten aan het licht van twee woon*
plaatsen van mensen die daar ln het bron
zen tijdperk, wellicht ongeveer 3000 jaar
geleden, moeten hebben gewoond. Deze
resten waren goed te reconstrueren. Eén
van de woningen is geheel in kaart ge
bracht, de andere woning gedeeltelijk. Uit
de gevonden woningresten blijkt, dat ln
genoemd tijdperk landbouw Is uitgeoefend
in de meest primitieve vorm. Eerder waren
hier ter plaatse onder meer scherven van
urnen gevonden.
Een der restanten van de woonplaats
toont aan, dat er een houten bouwwerk
heeft gestaan ter lengte van ca 15 meter.
WENEN. 18 Mrt (U.P.). Mevrouw
Ros* Fleischhart ontving dezer dagen een
brief van haar zoon, die zij drie jaar ge
leden begraven had. Toen de postbode
haar de brief overhandigde en zU hem
geopend had. barstte zit ln tranen uit,
waardoor de buren haastig naar haar toe
kwamen. ZU lazen de geopende brief,
waarin met een schooljongensachtig
handschrift stond geschreven: „Lieve
ouders, ik zit In het vreemdelingenle
gioen Stuur mU alstublieft wat boe
ken". De brief was getekend met „Karl"
en gedateerd 18 Januari 1954, Marokko.
Men belde onmiddellijk de politie op, want
iedereen wist. dat mevrouw Fleiachhaits
zoon Karl sinds begin 1981 begraven lag op
een kerkhof in een van de buitenwijken
van Wenen. Hij raakte op zijn zestiende jaar
vermist en enkele weken later werd in ds
bergen nabij de Oostenrijks—Italiaanse
grens een lijk gevonden met op ongeveer 20
meter afstand daarvan Karls identiteitspa
pieren. Het lijk was niet te identificeren,
het kon eerder een man van 30 jaar zijn
geweest en de kleding kwam ook niet met
die van de vermiste overeen, maar de pa
pieren klopten en dat was de politie genoeg.
Nu niet meer Als de jonge Karl Fleisch
hart inderdaad nog ln leven ts. welke reeks
van gebeurtenissen hebben hem dan hele
maal naar Marokko gevoerd en waarom
heeft hij al die tijd niets van zich laten
horen? Wiens lichaam werd bijgezet ln het
familiegraf van de Fleischharts en had de
jongen iets te maken met de dood van die
onbekende? De politie wacht bijna even
zeer op zijn terugkeer ais zijn moeder, maar
de Franse autoriteiten nebben laten weten
dat hij niet terug kan komen vóór zijn 5
dienstjaren volbracht zijn.
(Van onze correspondent te Parijs)
E HADDEN haar eerst opgebeld. Met dat wat nasaal krakende en
slepende geluld, waarin we onmiddellUk de stem van Mistinguett
herkenden, was ons. zonder een spoor van welwillendheid, te kennen
gegeven dat, als 't dan hMl beslist moest, we s middags tegen vijven maar
san moesten komen. KIoKslag dat afgesproken uur stapten we op de zesde
etage van no. 24 Boulevard des Capucines uit de lift, die daar toen juist
werd opgewacht door een dame. nu ja. van een zekere IreftUd. gehuld in
een kostolüke bontjas en het gelaat, we zouden bUna zeggen: schuilgaand
schter een make-up van een aanzienlijk gamma kleuren. We stonden, oog
In oog: met Mistinguett.
Ofschoon we in onze carrière zo
al wel met enige beroemdheden ge
confronteerd wérden, mogen we u
toch wel verzekeren, dat er op dat
moment Iets omging in onze borst.
Mistinguett, symbool van Franse
grootheid, van glorierijk verleden,
de belle époque, licht der Ville-Lu-
tnlère.
Mistinguett is meer nog dan een
gymbool: een monument, een natio
naal instituut, dat ge in één adem
poemen moogt met het Panthéon, de
Notre Dame. de Tombeau des Inva
lides. Heel veel tijd om onze aan
doeningen te overmeesteren gunde
de illustere dafhe ons echter met.
We stamelden, dat we een telefoni
sche afspraak met haar hadden ge
maakt. Maar afspraken, die had ze
ioveel, zo luidde de repliek, waar
op geen verder wederwoord geduld
met capitulatie en dat woord komt
ook in de vocabulaire van de miss
niet voor.
P E DIENT intussen tijdens een ln-
terview toch wel iets te zeggen,
en zo hadden wij geïnformeerd of
zo'n kalm leven met haar poedeltje
en haar twee servantes zo hoog in
de lucht hoven de Parijse boule
vards haar nog al wel beviel. Het
woord levensavond hadden we
daarbij zorgvuldig vermeden. Maar
het was ondanks die voorzorg al
weer misgeschoten.
Non fnónsieur, denkt u vooral
Er'ko!
Er'kon beslist nu niets van ko
men) Ze moest naar de pédicure,
want haar voeten deden haar pijn.
Om kort te gaan: we hebben de miss
(oen per taxi naar de voet-special.st
vergezeld en na het consult hebben
wij haar aan onze bloedeigen arm
langs Parijs' drukste •boulevard, te
voet, weer naar huis mogen bren
gen.
Het liep toen tegen zessen en de
banken en kantoren gingen net uit.
Alle voorbijgangers stonden stil,
wesen op ons en zeiden: kijk, daar
heb je Mistinguett. De politie-agen-
ten hielden het verkeer tegen, wan-
peer we wilden oversteken.
Nooit begrepen we zo duidelijk
wat populariteit en roem betekenen.
atoord. Maar trots haar
waarlijke vulcanische
vitaliteit blijft Mistin
guett toch laat ons
zeggen een dame
van meer rijpe leeftijd.
De moeilijkheid is ech
ter, dat de geringste
opmerking over de
verleden tijd en die.
van haar in het bijzon
der. door-de miss als
een persoonlijke toe
speling, een belediging
zelfs, wordt opgevat.
Het terrein voor een
conversatie ligt aldus
bezaaid met voetangels
en klemmen en taboe's
en als je het ongeluk
hebt ei» eentje aan te
roeren, of dicht te be
naderen. dan heb je je
maar fli.dk te houden.
De miss is bepaald niet
op haar mondje geval
len.
Het centrale en car-
dinale punt, dat ge, hoe
dan ook, vermijden
moet. betreft dus haar
leeftijd. In de onschuld
ons harten hadden we
verklaard, dat we ge
komen waren om ons
aan de bron zelve te
documenteren voor een
artikel, dat op haar
aanstaande verjaardag
verschijnen moest. Uit
aangeboren hoffelijk
heid hadden we het
leeftijdscijfer dat ze Mistinpuett i
dan. volgens onze In
formaties, bereiken moest, in het
■midden gelaten. Desalniettemin
vloog ze onmiddellijk op.
Ik bén helemaal niet jarig de-
ze maand. Ik begrijp niet waarover
u spreekt, monsieur! De woorden
waren met de venijnigheid van een
mitrailleur op ons afgeschoten.
De leeftijd van Mistinguett is in
derdaad een onderwerp, waarover
heel Frankrijk nu al tientallen ja
ren (fluisterend) spreekt, een cause
cèlèbre bijna. Er zijn talrijke ra
mingen in omloop, die variëren tus
sen de 76 tot dicht in de omgeving
van de honderd jaar. Zeker is, dat
de miss drie Frans-Duitse oorlogen
heeft beleefd. Ze is vóór de op
richting van de derde republiek :n
1870 geboren.
Retraite is voor haar synoniem
lijke charme, waar men toch moei
lijk geheel ongevoelig voor kan blij»-
ven. Deze onvervalste volksvrouw,
die zo graag als dame doorgaat en
daarin zo heel slecht slaagt, is een
wonderlijk mengsel van natuur en
spektakel.
Die volksvrouw Mistinguett, die
eigenlijk Jeanne Bourgeois heet, en
'in de buurt van de Bastille werd ge
boren, kijkt in zo'n gesprek voort
durend om de hoek.
Ze verraadt zich bovendien in ze
kere parvenue-achtige opmerkingen,
als: mijn zoon die dokter is in Zuid-
Amerika, mijn zuster, die getrouwd
is met een diplomaat, mijn zwager,
die een Amerikaanse petroleum-
magnaat is, de vier huizen die ik
aan de Rivièra bezit
lMaar dergelijke zeer
nadrukkelijke demon
straties van haar vol
doening over de hoge
sociale graad, die ze
nu bereikt heeft, sto
ren bij Mistinguett niet
alleen niet, ze dragen
zelfs bij tot haar be
koorlijke totaal-beeld.
Zoals vrijlvel alle
echte theater-lieden
speelt Mistinguett in,
het gewone leven na
melijk heel slecht to
neel: ze verraadt haar
gevoelens en ware ge
dachten met bijna elk
woord of gebaar.
We vragen nog of
miss nu toch eindelijk
besloten is haar me
moires te gaan schrij
ven.
Nee, nooit, of over
vijftig jaar, als ik niets
beters heb te doen.
Ziet u Maurice
Chevalier nog regel
matig?
Maurice stelt zich
aan, vindt ze. Hij wil
als schrijver en denker
poseren. Zijn laatste
liedjes zijn niks meer
waard.
Wat denkt u van
de jongere generatie?
Ik ken er niet één
die wat betekent. (De
miss drukte zich in
haar antwoord eigen-
i haar glorietijd, een zeker aantal jaren terug wej wat kemac),.
tiger uit, maar in een
nette krant diept men netjes te
blijven).
Sinds haar intrede 'n beter „verlichte" wereld
1-Jet zou een wat eigenaardige, doch wel boeiende bezigheid z(jn om de
onmisbaarheid van verschillende grote uitvindingen tegen elkaar
te gaan afwegen. Wie weet tot wat voor conclusies we zouden komen. Niet
onmogelijk zou het bijv. zijn. dat we voor de keus gesteld, dingen waarvan
we menen er helemaal niet meer buiten te kunnen, b(i zo n vergelijkend
onderzoek toch prfjs zouden willen geven voor andere, wellicht minder
hoog geschatte zaken, die dan toch echter een grotere onmisbaarheid
zouden blijken te bezitten en nauwer verbonden kunnen zfjn met het alge
meen belang. Stel eens het zonderlinge geval dat de wereld voor de keuze
werd geplaatst om. hetzy de electrische gloeilamp. hetzU de amusements
radio, dus niet de radio voor het tot stand brengen van dringend nodige
verbindingen en contacten, op te geven. Wat zoudt ge dan kiezen?
niet, dat ik niets meer uit zou voe
ren. Ik ga binnenkort weer aan het
werk. ik heb aanbiedingen van
theaters uit alle delen van de we
reld. Maar van reizen heb ik mijn
maag nu boordevol en ik treed dus
alleen nog maar op in Parijs.
Men moet zich inmiddels zo'n op
treden van Mistinguett bepaaldelijk
niet voorstellen als een nummertje
van een lieve bejaarde d^me. die
wat liedjes doorzingt uit haar oude
doos. Dat zeker niet.
Zingen doet ze ook nog steeds en
als er in haar stem mischien nog 'n
paar bhrsten zijn bij gekomen, dan
toont ze in haar rad gesproken
sketches en conférences toch nog
diezelfde autoriteit en présênce. die
altijd onbetwistbaar is geweest, en
diezelfde ietwat primitieve vrouwe-
De miss is overigens van oordeel,
dat iedereen en alles in onze dagen
in wgarde is gezakt. Parijs? Poehh....
daar is helemaal niets meer van
over. Het is hier een dooie boel ge
worden.
Maar als we vragen of ze dan er
gens anders dan in Parijs zou wil
len wonen, dan komt eindelijk weer
even die fitralende lach vol ironie
op haar gezicht: dat niet natuur
lijk. Ziet u me er zitten? Ergens an
ders dan in Paname?
Behielden we de radio, dat laatste
grotendeels voor de huiskamer be
stemde kipd der techniek, dan zou
den we er in hebben toegestemd een
retourtje te nemen naar de gas-
gloeikous, waarmee de electrische
lamp in haar begintijd in ernstige
concurrentie heeft „gelegen" en
waarmee ze een strijd om de voor
rang moest voeren, die ln 1893 be
gon. Denkt u zich de gevolgen van
deze keuze maar eens in? 's' Avonds
laat thuiskomend zouden we auto
matisch naar oe schakelaar grijpen.
Wat is dat nou? Zit dat ding er
niet? Meteen is er mobilisatie van
lucifers, maar die hebt u niet in de
zak. want die zijn al lang door uw
aanstekertje verdrongen en dat was,
meer in het privé, ook een groot
moment in de historie.
Waarschijnlijk zouden we veie
malen, letterlijk en figuurlijk, hei
hoofd stoten, hetgeen de wraak van
de electrische lamp overduidelijk
zou aantonen. Na overal „aanstoot"
aan genomen te hebben en op dt
duur alle door het electrische licht
verworven en aangeleerde gemak
ken pijnlijk te hebben gemist, zou
misschien de gedachte bij ons jp-
Mlstinguett in 1948 met Heintje
Davids wandelend in Scheve-Hingen.
Om ons te bewijzen, dat ze onze
diensten toch wel had gewaardeerd,
heeft Mistinguett ons bij aankomst
bij haar deur voor de volgende dag
tóen" een wezenlijk, en zelfs exclu
sief interview toegezegd.
"TEN REGELMATIG en vlot ge-
sprek te voeren met de miss is
een opgave, waarover ge niet te licht
behoeft te denken. Niet dat ze een
kennig is, en haar geest wordt
eJlnmin door het lichtste ouder-
dbmsgebrekje in zijn vrije loop ge-
Werkvoorblinden
in vliegtuigfabriek
ONGEVEER honderd blinde Ame
rikaanse mannen en vrouwen
zijn ingeschakeld bij de productie
van B-47 straalbommenwerpers in
de fabriek van Lockheed in Ma-
riëtte, Georgia. In deze fabriek
worden elke maand ongeveer vier
ton klinknagels, moeren, schroeven
en andere kleine metalen delen ge
vonden in het afval dat na elke
werkdag in de fabriek wordt opge
veegd; de blinden hebben nu de
taak orti dit materiaal uit te zoeken
en te sorteren in een aantal bak
ken. Zij moeten daarbij o.sl schroe
ven uit elkaar houden, d» onder
ling 1/32 inch verschillen fn diame
ter.
De blinden, die met dit werk de
fabriek een besparing van 3000
dollar per maand bezorgen,
moesten voor hun aanstelling in
deze functie wedijveren met zien
de arbeiders en de directie geloof
de aanvankelijk niet, dat zij de
diverse voorwerpen goed van
elkaar zouden kunnen onderschei
den, maar de directeur van een
werkplaats voor blinden in Georgia,
die zelf ook blind is, vroeg de
directie van Lockheed om zijn
mensen een kans te geven. Men
gaf hun als proef een grote bak
fabrieksafval om te sorteren en
korte tijd later konden zij alles
keurig gesorteerd weer aan de fa
briek terugzenden. In de practijk
is gebleken dat zij dit werk niet
«Heen met 100"» nauwkeurigheid
kunnen verrichten, maar dat zij
met hun gevoelige vingers breuken
en materlaalfouten kunnen ontdek
ken. die aan het oog van de ziende
Controleurs ontgaan.
jLTET AARDS PARADIJS heeft eeuwenlang een plaats op de wereld-
kaarten gehad. De weldenkende mensen in de tijd van de kerk
vader Cosmas en. ook die van lang t'óór en na hem hadden uitge
sproken. zij het uiteenlopende voorstellingen van de vorm van de aarde.
In elk geval was het een schijf. Het toen al oude denkbeeld van een
bolvormige aarde was een heidense dwaling. Maltheus 24 vers 31 spr. k
duidelijk van het ene en het andere uiterste der hemelen. De vraag
was alleen, of de schijf cirkelvormig was. vierkant of vierhoekig. Uit
de tijd van ongeveer 300 tot 1300 zVn ruim 600 kaarten en schetsen be
waard gebleven. Dat is geen rijke oogst, maar zy biedt toch aardige
bijzonderheden over deze aardrijkskunde op Bijbelse grondslag.
Het lag wel enigszins voor dr?
hand, dat men zich die schijf dik- J~S
wijls rond voorstelde, want wij
zien de horizon ook cirkelvormig. Vr V/X<
Zo zijn er dan ook wereldkaarten V
uit de zevende eeuw. die opper- I) ALT-' 1
vlakkig lijken op de tekening van j\ 1 J j
een wagenwiel met drie spaken. 1,^^
Een lange spaak was de horizon-
taal getrokken middellijn, die de
aardschijf 'in twee helften vei-
deelde De benedenhelft was dan
weer in twee gelijke delen ge
splitst door een straal loodrecht
op die middellijn. Zo kreeg men
de drie toen bekende werelddelen
en daar had men precies genoeg
aan. want Noach had drie zonen.
De nakomelingen van Japhet leef
den in de linkerbenedenmoot, dat
was Europa. Daarnaast was Afrika
voor de nazaten van Cham en de
bovenhelft was het Azië van Sem
en zijn zonen.
Heel de bewoonbare aardoppei-
vlakte was omringd door dc
„wereldzee", als gevolg van het
Goddelijke gebod, waarop zich vol
gens het Boek der Schepping, de
wateren verenigden. De uitge
strektheid van deze oceaan onder
zocht men maar liever niet, door
een heilige 6chroom weerhouden.
Het gevaar bestond, dat men bij te
verre tochten zo van de schijf af
zou varen, of hoog boven Azië
tegenover de Engelen zou komen
te staan, die met vlammende
zwaarden het nakroost van Adam
buiten de tuin van Eden moesten
houden.
Het Paradijs veranderde in de
loop der tijden nogal eens van
plaats. De Ierse monnik St Brem-
Zo ongeveer moest de wereld er
volgens Ptolomaeus uitzien. Eeu
wen later werden kaarten ont
worpen die vergeleken hklfby
maar zielig waren, tot de zee
vaarders de sprookjes platzeilden.
danus meende het als»een eiland
ergens in de Atlantische Oceaan
te hebben gevonden. Op andere
kaarten ligt het ter hoogte van
Madeira, of bewesten Ierland of
tenslotte ergens in West-mdië.
Columbus dacht nog, dat Hij in het
Paradijs terecht was gekomen,
toen hij in het stroomgebied v^n
de Orinoco verzeild raakte. Mdar
in de tijd van Joan Blaeu had het
Paradijs de aarde voorgoed ver
laten.
T~\E al eerder genoemde kerk-
vader Cosmas. overigens een
bereisd man. hield de aarde voor
een Vierkant of een vierhoek,
overeenkomstig de vorm van het
tabernakel van Mozes. Hoog boven
de aarde was een kristallen koepel
als firmament, verlicht door de
lampen van de Engelen: de ater-
ren. Was het ene uiteinde der
aarde het Paradijs, in het uiterste.
Westen lagen de Britse eilanden,
of ook wel de zuilen van Hercules:
de straat van Gibraltar. Het mid
delpunt der aarde was voor de
Christenen tot de zeelui in «Ie
vijftiende eeuw dit beeld verstoor
den Jeruzalem, volgens dc
Latijnse bijbelvertaling „de navel
der aarde". jNaargelang Azië gro
ter bleek, liet men voor de goede
orde Jeruzalem wat meer naar het
Oosten opschuiven.
Vergeleken met de wetenschap
pelijke aanpak van sommige ge
leerden uit de voor-Chrlstelljke
tijd en ook nog met het beroemde
werk van Claudius Ptolemaeus .n
de tweede eeuw, was dit wereld
beeld een grote stap terug, maar
ook de sterrekundige Arabieren
beschouwden hun belangrijkste
cultuurcentrum als het middelpunt
der aarde ep voor de oude Grie
ken was het Delphi geweest, zoals
het voor de Papoea's nog het
woongebied is van hun stam.
^EHALVE naar het Paradijs is
ook lang gezocht $««r h^t
koninkrijk van een legendarische
priester Johannes. Omstreeks llaO
kon men alom ln Europa de blijde
mare horen, dat deze priester
„ergens in Azië" het Christelijke
koninkrijk Kara Kehitat had ge
sticht, dat hij op de Mohammeda
nen had veroverd. Paus Alexan-
der III vaardigde zijn lijfarts m»t
een boodschap naar hem af, maar
het adres was nogal vaag en van
deze gezant is nooit meer iets ver
nomen. Latere reizigers door Azië
zochten tevergeefs naar het ko
ninkrijk, maar het volksgeloof liet
zich deze mooie legende niet ont
nemen en verplaatste het rijk naar
Abessinië, een land waar toch me
mand veel van wist. Vier eeuwen
nadat dit verhaal in omloop kwam
gaf de Nederlander Ortelius nog
met een ernstig gezicht een keu
rige kaart van dit koninkrijk uit.
met een stamboom van Johannes
die opliep tot koning David!
Er was trouwens ook een eigen
handige brief van de priester-
koning in omloop, waarin hij een
belangrijke militaire inlichting
gaf, namelijk waar zich de volke
ren van Gog en Magog uit ae
Bijbel bevonden. Zij werden nu
nog door Alexander de Grote m
bedwang gehouden, maar in de
dagen van de Antichrist zouden zij
komen en met hun legerscharen
Rome verwoesten. De Britse ge
leerde Roger Bacon nam deze be
dreiging hoogst ernstig. Ook toen
voelde men een gevaar in het
OostenJ
Deze walrus met baby nam Joan Blaeu in zijn Atlas Mayor over uit
de ..Geschiedenis van het land genaamd Spitsberghe", een Franstalige
uitgave uit 1613 van de graveur- en kaartenmaker Hessel Gerritsz, die
Willem Blaeu's voorganger was als kaarttekenaar van de V.O.C.
komen, om toch die rajfio maar
overboord te gooien, en d8 lamp van
Elektriek^weer in ere te herstellen.
Zo'n daad zou op de verjaardag van
de gloeilamp een gepaste uiting van
grenzeloze waardering zijn.
De tragiek van grote ontdekkin
gen is. dat door hun vanzelfspre
kendheid niémand er meer aan
denkt, hoe groot ze wel zUn ge
weest. Dat is ook zo met de gloei
lamp. Maar we zullen haar dit jaar.
nu ze vjjf en zeventig wordt, toch
omhoogsteken, al doen we dat door
gaans in de practUk toch wel. om
dat het ding zich het liefst aan het
plafond of hoog aan de muur pleegt
op te houden. Vijf en zeventig Jaar
geleden moest dc wereld zich des
avonds zichtbaar maken met petro
leumlamp of met een vleermuis-
gasbrander. Anno 1954 kan zelfs het
miserabelste gehucht het niet meer
zonder Edisons electrische gloei
lamp. die onze tnouwe dienaar en
huisvriend is geworden.
Al 79 jaar voor de geboorte van
deze lamp, die in 1879 het licht zag.
dus in 1800, had een zekere Davy
Iedereen verbluft mei zijn demon
stralie van de electrische lichtboog.
Met deze vinding was echter op gro
te schaal nog niet veel te beginnen.
Te Parijs werd ze in 1879 toegepast
als straatverlichting en in Duits
land en Amerika voorzag men er
enkele fabrieken mee van licht.
Doch voor de huiskamer was de
lichtboog niet geschikt. Hij had
daarvoor een te grote lichtsterkte,
welke ook veel'te veel warmte ont
wikkelde en bovendien waren er
nogal wat ongemakken en ingewik
keldheden bij het gebruik.
Het verschijnsel, dat een electri
sche stroom een metaaldraad kan
doen gloeien en licht laten geven,
was sinds 1801 bekend. Menigeen
heeft zitten pluizen en tobben om
te zien, of daar voor regelmatige
toepassing iets bruikbaars uit *e
.halen viel. Het viel niet mek. Zo
heeft men met platina als gloeidraad
gewerkt, maar dat was nogal prijzig
en men zou het dus maar eens met
kooldraad proberen. Tot veel resul
taat kwam men erhter niet.
Bij de foto:
De electriciteitsientoonstelling
van 1881 te Pafijs.
Y\p 31 DecembM- van datzelfde jaar
1879, nodigjde Edison het ge
meentebestuur jen meer dan drie
duizend bezoekérs uit tri de tuin van
zijn Menlo Park te New Jersey,
waar zijn laboratoria waren geves
tigd. Daar onderging men het
sprookje van de electrische gloei
lamp, een poèfeie, dat voor ons in
middels het gewoonste dagelijkse
proza is geworden. Plotseling wer
den de hondenden lampjes, die tus
sen de bomen waren opgehangen,
ontstoken. Hun licht, dat nog weer
kaatst werd door de sneeuw op de
grond, maakte een feeërieke indruk
en bracht alle aanwezigen in ver
rukking'. Een snelle triomftocht
door de wereld was op dat moment
voor de gloeilamp echter nog niet
mogelijk. Eerst moesten er dynarho's
komen, die de stroom moesten leve
ren, voorts draden en. kabels om oe
stroom te geleiden, schakelaars en
meters en al het ingewikkelde mate
riaal. dat voor de ingewijde toch zo
eenvoudig is. Ook op de bijkomende
vraagstukken richtte Edison al zijn
aandacht. Hij stichtte een fabriek,
waarin de nodige hulpmiddelen wer
den vervaardfgd en liet een elec
trische centrale bouwen, die dc
huizen van enkele New Yorkse
straten van llch. zou kunnen voor
zien
Europa volgt
Een gelukkige
grote mannen wil de geschie
denis nog wel eens zitten wach
ten. Ditmaal had ze een oogje op
een 31-jarige proevennemer, Thomas
Alva Edison. Duizenden proeven
heeft hij gedaan, met gloeidraden
van allerlei soort. Meestal smqlten
metaaldraden te vlug door als de
electrische stroom er door ging.
Draden van verkoold karton, plan-
tenvezels of wat voor koolstofvcr-
bindfngen ook, waren na het verko
len zo bros geworden, dat ze het al
opgaven nog voordat ze in de glas
ballon waren aangebracht. Toch
kwam het moment, dat één soort
draad bleek héél te blijven en de
stroom gedurende langere tijd kon
verdragen. Ademloos keken Edison
en zijn helpers toe of de lamp met
haar helder, onveranderlijk licht het
zou uithouden en ze vroegen zich
onder grote emotie af, hoelang ze
zou blijven functionneren. Want vai*^
de duur zou toch het succes afhan
kelijk zijn. Nauwelijks te dragen was
de spanning, waarmee Edison en ae
zijnen naar de lamp staarden en
niemand dacht eraan naar bed te
gaan. Hoe kon men slapen als men
niet wist of in die tijd de lamp nog
zou branden. De minuten wefden
uren, de tijd kroop voort en de lamp
zond haar licht gestadig uit. Vijf en
veertig uur hield ze het vol. Bijna
twee etmaal; het was nog niet alles,
maar de overwinning was bereikt.
1879 Werd een lichtend jaar. Nu ging
het erom de gloeidraad zo te ver
beteren, dat hij een brandduur van
enkele dagen zou halen. Vezelsoor
ten werden besteld uit alle delen
vkn de wereld en op hun houd
baarheid onderzocht. Een bepaalde
bamboevezel van Japanse origine
bleeiNhet beste te voldoen.
/"\p dt Parijs, wereldtentoonstel-
ling van 1881 bracht de elec
trische gloeilamp velen in extase.
Ook de oude wereld verlangde naar
meer licht en het auurde niet lang.
Vof men nam ook rtaa*- de fabricatie
van gloeilampen :ei hand. In 1891
ftichtte ir Gerard Philips te Eind
hoven zijn gloeilampenfabriek,
waarin de eerste jaren ongeveer
vierhonderd lampen per dag kon
den worden gemaakt. Philips heeft
1 voor zijn gloeidraad in de lampen
nooit Edisons bamboedraad ge
bruikt, maar steeds de zgn. gespo
ten kooldraad, zoals ook nu nog
het geval is voor zover men nog
kooldraadlampen maakt. De draad
wordt daarbij op dezelfde manier
gespoten als kunstzijdedraad, vol
gens een procédé, dat in princiue
afkomstig is van Joseph W Swann,
die. naast Edison, aanspraak kan
maken op de uitvinding van de
electrische lamp Swann heeft emit
ter van zijn .vinding niet zoveel
profijt weten te trekken als Edison
en dat is de reden, waarom het niet
zo bekend is, dat hij in het zelfde
jaar als Edison een electrische
gloeilamp uitvond.
Stilstand in de ontwikkeling van
de gloeilamp was er intussen nog
lang niet. De gloeidraad van het
metaal osmium deed, als voort
brengsel van Auer von Welsbach, in
1898 zijn intrede. Later kwam de
draad van wolfram, die aanvanke
lijk gespoten werd. tot het in 1910
de Amerikaan ColÜdge gelukte
wolfram ook als draad te trekken.
F.en belangrijke verbetering was het,
toen men ervoer, dat een met gas
gevulde lamp. wèarin de draad niet
kan verbranden, veel groter nuttig
effect had. Tevens ging men ér toe
over om de draad te spiraliseren.
Met de gasontladingslamp trad
men in een totaal nieuw stadium.
Hierin wordt het licht niet voortge
bracht door het gloeien van een
draad, maar door het lichten van
een gas of damp, waarin een elek
trische ontlading plaats heeft. De
eerste voorbeelden van een derge
lijke lamp zijn de natrium en de
kwiklamp. Hoewel ze meer nuttig
effect hebben dan de gloeilamp, zijn
ze voor de huiskamer niet geschikt,
omdat ze een gekleurd licht voort
brengen. De T.L.-buislamp, een gas-
ontladingsbuislamp. kent dit be
zwaar echter niet. Op de binnenzijde
ervan ia nl. een fluorescerende stof
aangebracht, die het licht wit maakt.
Het nuttig effect iran de T.L.-buis
lamp is ongeveer driemaal zo groot
als dat van de gloeilamp.
Op haar vijfenzeventigste verjaar
dag mogen we dus wel zeggen, dat
ons gloeilampje van weleer voor
spoedig ia gegroeid en een behoor
lijke wasdom heeft bereikt. Uit het
kleine lichtje groeide een machtig
licht eh voorlopig zullen we het er
wel mee kunnen doen. Op èen vol
gende verjaardag zullen wé verder
zien.