HOE VERDER?
r
indien daarvoor het noodige papiergeld
aanwezig was voor uitbetaling vrij te
geven. Het onderzoek naar het besmette
geld, dat naar ik u verzekeren kan met
groote nauwkeurigheid zal geschieden, ver-
eischt echter een zekeren tijd. Dit pleit er
zeer voor om met betrekking tot deze saldi
slechts een overschrijving van de eene reke
ning op de andere toe te laten, waardoor
elk bedrag wordt vastgelegd en te allen tijde
is na te speuren, wie er op het moment van
de deblokkeering ide houder van was. Deze
houder kan, al heeft hij over bedoe)d be
drag van zijn saldo beschikt, te allen tijde
aan een onderzoek worden onderworpen.
De rest van zijn saldo blijft in ieder geval
staan als onderpand en ook voor het ont
staan van het eerste gedeelte waarover hij
giraal kan beschikken, blijft hij aansprake
lijk' in dezen zin dat, indien komt vast té
staan, dat dit besmet geld was, hij voor
een overeenkomstig bedrag zal kunnen wor
den aangesproken te betalen uit andere
vermogensb'estanddeelen of eventueel nieuw
te verdienen inkomen. Van een oogpunt van
gemakkelijke invordering voor den staa;
heeft deze regeling ongetwijfeld bezwaar,
maar dit bezwaar weegt stellig niet op
tegen het groote voordeel, dat aan een spoe
dige zij het gedeeltelijke deblokkee
ring van een passend gedeelte der bank- en
girosaldi verbonden is, in verbaiid met de
wenschelijkheid om ten behoeve van de
hervatting van het handels- en betalings
verkeer daaraan een zekeren armslag te
geven.
Het doel, dat met de geldvemieuwing
wordt beoogd, mag niet op zoodanige wijze
worden bereikt, dat daardoor het bedrijfs
leven wordt onthand. De geldvemieuwing
zelf toch is er juist op gericht om het be
drijfsleven weer gezond te maken en dit
moet, als het er op aankomt, den voorrang
hebben boven een, overigens volmaakt ver-'
dedigbaar, streven naar een perfect systeem.
Als sluitstuk zal de belastinginspectie be
voegd zijn om in elk geval, waarin zij reden
heeft om te veronderstellen, dat een saldo
besmet is, een aanwijzing te geven, die er
toe leidt, dat dit saldo voor de volle 100 pet.
geblokkeerd blijft.
Ooclogsgedupeerden' hebben
voorrang.
Een tweede correctie, die zal worden
toegepast, is er op gericht om voor hen, die
door de oorlogsomstandigheden schade heb
ben geleden in hun goederen, de mogelijk
heid te openen tot herstel en aanvulling van
het geroofde, beschadigde of vernietigde
over te gaan. Met betrekking tot bedrijven
zal dit moeten worden uitgebreid tot het
geen noodig is voor herstel van vooraden
en inventarissen. De uitkeeringen wegens
geleden materieele oorlogschade zullen dus,
voorzoover daarvoor een directe bestedings
mogelijkheid is, op basis van de toelaatbare
besteding in vrij, nieuw geld worden be
schikbaar gesteld, terwijl het overige bij ge
brek aan directe bestedingsmogelijkheid aan
vankelijk op geblokkeerde rekening zal wor
den bijgeschreven en in de toekomst zal
worden bijgeschreven en in de toekomst zal
worden geblokkeerd naarmate ér zich be
stedingsmogelijkheden voordoen.
„Zwarte" bouwers hebben duur
betaald.
Hetzelfde geldt voor kassaldi gekweekt uit
afschrijvingen en besparingen, die men in
reserve heeft gehouden om mettertijd daar
mede de uitgestelde aankoopen te betalen
om kapitaalbezit in den vorm van duurzame
gebruiksgoederen, vooraden, inventarissen
en gebouwen aan te vullen, te vernieuwen
en op het gewenschte peil te brengen.
Intusschen zal wel moeten worden voor
komen, dat langs dezen weg de geldstroom
sterker aanwast dan in overeenstemming is
dan met hetgeen noodig is voor de finan
ciering van den omzet, die bereikbaar
is bij een volledige inschakeling der
beschikbare arbeidskrachten bij toelaat
bare prijzen en loopen. Voorshands bestaat
daarvoor geen gevaar, maar op den duur
ligt hier een grens, die als men het prijs- en
loonpeil in'de hand wil houden, niet mag
worden overschreden.
Saldi van liefdadige instellingen.
zuivere Spaarpotten en kleine
luyden NIET getroffen.
De correctie, waarover ik hier sprak, zal
ook moeten worden toegepast t.a.v. de uit
keeringen uit de aanwezige saldi door lief
dadige instellingen en door de diensten der
charitas, voorzoover deze mede behulpzaam
zijn om het oorlogsleed te verzachten.
Een derde correctie, die tot op zekere
hoogte bij de vorige aansluit, is gewenscht
met betrekkiig tot spaargelden van particu
lieren, die in de voorafgaande periode zijn
gekweekt' voor het doen van grootere be
talingen ineens bij gelegenheid van belang
rijke levensgebeurtenisen, zooals geboorten,
huwelijken en sterfgevallen, en dergdlijke
bijzondere uitgaven.
Een vierde correctie komt in aanmerking
voor die gevallen, waarin personen bij ge
mis dafh looninkomen aangewezen zijn voor
levensonderhoud op de hoofdsom van hun
kapitaal. Voorzoover dit in den geldvorm
aanwezig was en door de blokkade is ge
troffen, zal het in een mate, die in verband
met de levensomstandigheden van den be
trokkene redelijk is te achten, worden vrij
gegeven.
Tenslotte zal er plaats moeten zijn voor
een vijfde correctie: in die gevallen, die
door het .voorafgaande niet zijn gedekt, doch
waarin een strikt handhaven van de grond
gedachte tot ongewenschté individueele
hardheden zou leiden.
Heb ik hiermede de hoofdlijnen bespro
ken, die bij de deblokkeering zullen worden
gevolgd, thans vraag ik nog enkele oogen-
blikken uw aandacht voor een tweetal vra
gen, die u stellig zéér ter harte gaan en
waarop ik u een onomwonden antwoord
schuldig ben, n.l.:
Hoe gaat het nu verder met het gedeblok
keerde geld, en
welke verwachtingen mogen wij koeste
ren met betrekking tot het geld dat geblok
keerd blijft?
betwisten dat zoolang t.a.v. het meerendeel
der goederen nog zulk een pijnlijke
schaarschte bestaat, het handhaven van een
veel omvattend distributiestelsel onvermijde
lijk is. Ook voor de bedrijven zal vooralsnog
de aanschaf van voorraden, hulpstoffen en
machines aan een stelsel van toewijzingen
moeten blijven gebonden. Deze maatregelen
zijn noodig om te zorgen, dat zij, die over
meer koopkracht beschikken dan anderen,
niet door prijsoverbiedingen een 'grooter deel
van de beschikbare goederen in handen zou
den krijgen dan met de billijkheid in over
eenstemming is. Tevens moeten de noodige
waarborgen blijven bestaan dat minder drie
gende behoeften van enkelen niet zullen
voorgaan bij meer dringende behoeften van
velen. Bovendien is ons land voor tal van
goederen, vooral voor voedingsmiddelen en
grondstoffen aangewezen op import uit het
buitenland. De schaarschte aan buitenland-
sche betalingsmiddelen, die er toe leidt, dat
wij op groo'te schaal bij andere landen
moeten leenen, v.ereischt bovendien een
DAAROM
HOE HET WAS
Auteursrecht CBD Beeldpersdienst
De financieele maatregelen der regering beoogen in het kort:
1. Herstal van het evenwicht tusschen goederenvoorraad en geldhoeveelheid. Tijdens
de beitet|ingsjaren werd dit evenwicht grondig verstoord dooreen sterke inkrimping
van de hoeveelheid goederen (o.a. door de export" naar Duitsland) en een enorme
uitbreiding van de geldhoeveelheid (o.a. door zeer groote overheidsuitgaven, gefi
nancierd met behulp van de bankbiljettenpers).
Inventariseering van het nationale vermogen en vervolgens herstel van 's Rijks
financiën, o.a. door confiscatie van Zwart geld, achterhaling van niet betaalde
belastingpenningen en doorvoering van algemeene belastingmaatregelen.
2.
ik stel er prijs op dat bij u allen t.a.v.
het antwoord op deze vragen geen enkel
misverstand ontstaat.
Hoewel de welvaart van een volk ten
slotte niet bepaald wordt door de hoeveel
heid geld, die in omloop is maar door de
hoeveelheid en hoedanigheid van de goede
ren en diensten, die het tot bevrediging
zijner behoeften kan aanwenden, is het in
een maatschappij, die op geldverkeer steunt
nu eenmaal zoo, dat voor ieder persoon,
elk gezin en elk bedrijf afzonderlijk de
mogelijkheid om in die goederen en dien
sten te deelen, van de beschikking over geld
afhankelijk is. Ik begrijp dus dat gij allen
verlangend zijt om te weten waar gij aan
toe zijt. Dat is met een enkel woord gezegd.
Aan hen, die hun geld op onoirbare wijze
hebben verkregen, laat ik niet de minste
illusie. Voor die genen echter onder u, die
zich t.a.v. de wijze waarop zij hun bezit
hebben verkregen, niets hebben te verwijten,
die eerlijk hebben gewerkt en zuinig hebben
gespaard, die ondanks tegenwind er in zijn
geslaagd om een zeker bezit aan geld te
redden, of die de wind hebben mee gehad
en daaruit op volkomen toelaatbare wijze
voordeel hebben getrokken, voor hen kan
het antwoord geruststellend zijn, uw aan
spraken op hetgeen u inleverde, blijven
erkend. Dit neemt niet weg, dat ook tzij
moeten beseffen, dat in dit leeggeplunderde
en voor een deel verwoeste land, waarin
vele honderdduizendén weinig meer bezitten
dan hun schamele plunje, vrijwel geen huis
raad onder een lekkend dak, van allen die
in een meer bevoorrechte positie verkeeren
offers, ja zelfs groote offers zullen moeten
worden gevraagd. En dit te meer, omdat
met de uiterste middelen moet worden voor
komen, dat de rouw, de armoede en de kom
mer, die door den oorlog zijn veroorzaakt,"1
op den voet zullen worden gevolgd door
de ramp van een geldontwaarding, waar
door de basis van het stoffelijk bestaan van
vele verdere honderdduizenden zou worden
ondermijnd en de sociale rechtvaardigheid
nog meer in het gedrang zou komen.
Alleen geld voor zuiverehanden.
Ik zal thans mijn antwoord iets verder
verduidelijken:
Wat het gedeblokkeerde geld betreft, dit
blijft geheel ter vrije beschikking van hem
of haar die het in handen krijgt. Uiteraard
voorzoover die handen zuiver blijken. De
vrees, die bij sommige uwer, naar mij ter
oore is gekomen, heeft postgevat, dat de
besteding der inkomens geheel aan banden
zou worden gelegd, zoodat de vrijheid van
verbruik en bedrijfsuitoefening volkomen
zou worden opgeheven, is volmaakt onge
grond. Niemand zal intuschen de noodzaak
scherpe controle op al datgene wat wordt
ingevoerd.
Scherpe contróle op den invoer.
Het is een groot algemeen belang, dat
deze dikwijls duur gekochte invoer een, van
een maatschappelijk oogpunt uit doelmatige
en verantwoorde bestemming krijgt. Ver
sterking van het nationale productievermo
gen staat daarbij volstrekt op den voor
grond. Dit alles maakt het vooralsnog nood
zakelijk dat de regeering aan het econo
mische leven een krachtige en v r-gaande
leiding geeft. De overgang van een oorlogs
economie naar een vredeseconomie kan zon
der een zoodanige leiding niet zonder on
recht en ontsporingen tot stand worden ge
bracht. Ik meen dat een ieder, die zich pp
de basis der feiten stelt en zich de bestaande
problemen indenkt, deze slotsom zal kunnen
beamen.
De toekomst van het geblokkeerde
geld.
Wat de tweede vraag aangaat, die be
trekking heeft op de toekomst van het geld,
dat geblokkeerd blijft, moet een onderscheid
worden gemaakt tusschen geld dat tijde
lijk en geld dat blijvend aan de circulatie
zal worden onttrokken. Terstond na het
einde van de inleveringsweek, komt de
eerste 100.van de geldkaart vrij. Het
ligt in het voornemen om hetgeep daarna
op uw geldkaart blijft staan, resp. een over
eenkomstig bedrag uit hetgeen uw banksaldo
aanwijst op latere tijdstippen en tot ronde
bedragen iqden vrijen geldomloop toe te
laten. Het tenïpp. waarin dit zal geschieden,
hangt eenerzijds ^af van den aanvoer van
het bank- en mujitpapier, dat nog in aan
maak is, anderzijas van de verkeersbehoefte,
die wij regelmatig zullen peilen. Ook met
betrekking tot de bij de banken en andere
mleveringskantoren gestorte bedragen, naast
die van de geldkaart, zal op den duur ver
dere deblokkeering kunnen volgen, indien
en voorzoover daaraan reëele behoefte be
staat.
Voor datgene, waaraan blijvend de toe-
gang tot de circulatie moet worden ontzegd,
staan in hoofdzaak een viertal bestemminazn
open:
1. betaling van achterstallige belastingen,
2. betaling van bijzondere heffingen
ineens,
3. inschrijving op staatsleeningen,
4. een omzetting in spaardeposito's bij
spaarbanken en banken.
Een deel van dit geld zal derhalve uit
eindelijk naar de schatkist worden overge
bracht, waarbij het voorzoover hét voor het
doen van inschrijvingen op staatsleeningen
wordt gebruikt, aan den bezitter een rente-
inkomen zal schenken. Dit laatste dat hei
een rente afwerpt i% ook toepasselijk op d
spaardeposito's.
Op de vraag of het zoo verkregen staats-'
papier en spaartegoed overdraagbaar zal
worden gesteld kan ik u op dit moment nog
gpeij definitief uitsluitsel geven. Deze over-
draagbaarstelling zal t.z.t. moeten worden
beoordeeld, wanneer wordt overgegaan tot
een hervatting van het vermogensverkeer, in
het licht der dan heerschende omstandig-'
heden.
Op een beleenbaarstelling van dit
staatspapier is voorloopig weinig kans, aan
gezien zoodoende de geldomloop weer zou
kunnen vermeerderen boven het toelaatbare
maximum.
Blijvend uit circulatie.
Nu ik over de toegelaten bestemmingen
van het vrije geld en van het geld dat tijde
lijk of permanent geblokkeerd zal blijven,
zoo goed mogelijk heb ingelicht, wil ik tot
slot nog een paar opmerkingen maken over
een onderwerp van wijdere strekking, dat
niettemin met het voorafgaande ten nauwste
in verband staat. -
Ik merkte reeds op, dat een deel van het
geld, dat door u is ingeleverd, zijn bestem
ming zal vinden in de schatkist, die daaraan
een meer dan normale behoefte heeft, maar
als het daar is, wat zal er dan mee ge
beuren?
Qgze-yraag is inderdaad van het grootste
belang vanuit een geldpolitek pogpunt. Im
mers, zou dit geld in de naaste toekomst
door den staat opnieuw geheel worden uit
gegeven en op die wijze weder in omloop
worden gebracht, dan is het gevaar zeer
reëel, dat wij na eenigen tijd voor een her
haling komen te staan van het vraagstuk,
waarvoor de operatie, die thans geschiedt,
juist een oplossing tracht te geven. Na een
zekeren tijd toch zou dan opnieuw een
wanverhouding ontstaan tusschen de goede-
renhoeveelheid en de geldhoeveelheid bjj
het door de regeering toelaatbaar .geachte
prijsniveau. Het mooiste zou natuurlijk zijn
indien de Staat, en ook de lagere publiek
rechtelijke lichamen -waarbij vooral aan de
gemeenten te denken valt van nu aan
voortaan van de loopende inkomsten zouden
kunnen leven, d.w.z. van de opbrengsten
der normale belastingen. De omstandigheden
zijn echter van dien aard, dat de Staat
om mij hiertoe te bepalen gedurende
den ewstkomenden tijd wegens de noodzaak
om op groote schaal hulp te bieden "aan
getroffenen, mede te werken aan -het herstel
en een krachtig apparaat te formeeren tot
handhaving der interne en externe veilig
heid, hier en in de overzeesche gewesten,
zeer groote uitgaven moet doen, dié onmoge
lijk geheel uit de inkomsten der belastingen
kunnen worden bestreden. Alleen reeds' de
maatregel, waartoe de regeering besloten
heeft ter overbrugging van het tijdelijk vé^
schil tusschen de buitenlandsche en de bin-
nenlandsche prijzen van een aantal goede
ren, die tot de middelen ter bevrediging van
eerste levensbehóeften behooren, vordert een
bedrag ten lastj?o van het Rijk, dat overeen-
s komt met de totale 'Staatsinkomsten in de
laatste voóroorlogsche jaren.
Belastingherziening in het
vooruitzicht.
Aan de opvoering der belastingen, die
weliswaar met de verwachte toeneming der
geldinkomens rijkelijker zullen gaan vloeien,
zijn bepaalde grenzen gesteld. Zij mogen
niet van een zoodanige zwaarte zijn, dat
zij den prikkel tot arbeid en den onder
nemingslust dooden. Voorts moet men reke
ning houden met de helaas geldende psycho
logische wet volgens welke bij verzwaring
met name van directe belastingen en accijn
zen, de belastingfraude toeneemt. Deze fac
tor maakt het zeer gewenscht, dat Z09 snel
mogelijk een Belastingherziening tot stand
komt, die in sommige buitensporige hef
fingen, welke d,e bezetter heeft ingesteld,
een zoodahige wijziging brengt dat deze
niet alleen van on-Nederlandsche bestand-
deelen worden ontdaan, maar dat zij daaren
boven geen belemmering meer vormen voor
de zoo gewenschte ontplooiing voor het her
stel. Al zal hier voor in andere onderdeden
va n het belastingstelsel een compensatie
moeten worden gevonden, toch ziet het er
zelfs voor den meest optimistischen beschou
wer naar uit, dat ,de Staatsbegrooting voor
loopig niét zal zijn slüitend te maken.
Onder deze omstandigheden bestaat er
slechts één aanvaardbare uitweg. De staat
mag zich de benoodigde middelen, boven
hetgeen de belastingen aan inkomsten op
leveren, niet gaan verschaffen door het
te laten draaien van de bankbiljettenpers.
Deze methode, die op ruime schaal door
den bezetter is toegepast en. die ons in
de armoede, waarin zijn schandelijke roof-
en vernielzucht ons heeft gestort, ook nog
niet een enorm teveel aan geld heeft 'opge
scheept, is on-Nederlandschen wij mogen
er trotsch op zijn, dat wij haar zoo mogen
noemen. Van mij, landgenooten, is niet te
verwachten, dat ik dezen weg vrijwillig zal
betreden zonder het uiterste te hebben ver-
richt om het inslaan van dit spoor te ver-*
mijden.
(Zie vervplg pagina 3, 1ste kolom, onderaan)
VERSTORING, van, EVENWICHT
REGEERING
