Na 5l\2 jaar in veili
ge haven
De haren ran
Amsterdam
Het was te Roterdam op 5 Mei 1940,
dat de heer Schoots, als hoofdmachinist
op een der schepen van de R.damsche
Lloyd de Vaderlandschen bodem verliet
en Vrijdag na ruim 66 maanden van
omzwervingen en jaren van gevangen
schap en ellende mocht hij de vreugde
smaken gezond terug te keeren.
Toen de fatale 10de Mei aanbrak lag
hij te Antwerpen, vanuit' welke haven
toen onmiddellijk werd opgestoomd en
eenige reizen EngelandNederl.-Indië
zonder ongelukken werden volbracht. Met
de „Kotaraaja", werd vanuit New-York
meermalen den Oceaan overgestoken en
in Soerabaja geankerd, maar na een der
reizen werd een verblijf op Java tot een
lange en smartelijke gevangenschap. Zoo
als ook hier in 't Vaderland de bezetter
beweerde 't zoo goed met ons te meenen,
zoo floten ook de spleetoogen datzelfde
wijsje: als ieder zich rustig hield zoo
zeiden ze, in '42 bij de bezetting van Soe
rabaja zou geen burger een haar ge
krenkt worden. Echter moest iedereen
even komen en twee foto's en 150 Hol-
jandsche guldens deponeeren voor regi
stratie. Het was in November '42, toen
hij werd gearresteerd en na 6 maanden
in de gevangenis te Soerabaja naar een
landbouwkolonie in Kesilir, in de Oost
hoek van Java, overgebracht. Na enkele
maanden daar gewerkt te hebben stopte
men allen in gesloten wagens, dichtopeen-
gepakt en in tropische hitte begon een
transport van 4 dagen en vier nachten
naar een kamp bij Ambarawa op midden
Java. De verzorging was slecht, ieder had
een ruimte van 70x180 c.M. waar men
zijn slaapmatje op het beton kon uitrol
len, dat was alles. Van Ambarawa ver
voerde men hen weer naar een kamp bij
Bandoeng van 11.000 man, blanken en in-
heemschen, waar Jhr. van Karnebeek, de
zoon van onzen vroegeren minister, de
kampcommandant was.
Na een verblijf van 6 maanden, gin
gen de Jappen de bewoners van dit kamp
schiften en haalden er o.a. de zeevarenden
uit, die zij toen als krijgsgevangenen be
stempelden en stelden hen op transport.
Ditmaal ging het per schip met 1050 man
in een vaartuig van 800 ton en dat voor
een reis van 4 dagen en 4 nachten, als
stukgoederen opgestapeld in de ruimen.
Zoo ging dit vreeselijk transport naar
Poèloe-Damar, een eilandje bij Singapore,
waar voor den bezetter een groot droog
dok gegraven moest worden. Tot minder
dan de helft was heti lichaamsgewicht van
den eens forschen man geslonken en Beri
beri, zenuwstoringen en algemeene zwakte
en uitputting' traden op tengevolge van
alle doorstane ellende. De kwellingen,
aan het ziekelijk brein der verdierlijkte
Jappen ontsproten, leidden tot allerlei
menschonwaardige strafuitvoeringen en
behandelingen. Het nummeren van de ge
vangenen bij de appèls moest in 't Ja-
pansch geschieden of men^ de taal machtig
was of niet. Als men 'tlongeluk had te
haperen sprongen ze er als bezetenen op
los. Hét was voorjaar '45 geworden en
de nederlaag naderde en men besloot de
concentraties van de menschen in de
kampen te verkleinen en zoo brachten ze
de gevangenen in groepen van slechts
enkele honderden bij elkaar in verschil-
Lammetjes voor de Prinsesjes
Het stoomschip Orestes" van de
K.N.S.M., dat Woensdagavond uit Dublin
is vertrokken met een lading van 624
lersche runderen en 24 paarden, heeft bo
vendien drie lammeren aan boord.
Deze diertjes zullen als geschenk van de
welpen der padvinderij te Dublin worden
aangeboden aan de prinsesjes Beatrix,
Irene en Margriet. H.K.H. Prinses Juliana
heeft reeds te kennen gegeven, dit ge
schenk voor haar kinderen op prijs te
stellen.
De „Orestes kwam in den nacht van
Zaterdag, op Zondag in Amsterdam aan.
De speelgenootjes der prinsessen zullen
na quarantaine naar. Soesdijk worden ge-
Gelijke rantsoenen in
Zuid en Noord
Met Ingang van 9 December zijn de rant
soenen voor geheel Nederland dezelfde. De
tot dusver nog bestaande ongelijkheid in
de melkrutsotnen in de provincies ten
Noorden ten opzichte van die ten Zuiden
der groote rivieren komt dan te vervallen.
Benzinepositie een weinig
verbeterd.
Moest in de laatste dagen van November
.worden bericht, dat de benzinepositie voor
December vrij sombere voqruitzichten bood,
thans deelt men ons van offideele zijde mede,
dat er een bescheiden verbetering is te mel
den, zoodat de rijksverkeersinspecties nog
een kleine aanvulling zullen kunnen geven.
Dit geschiedt echter automatisch, zoodat men
-piet om een aanvulling behoeft te vragen.
lende kampen op Mallakka, alwaar zij na
aankomst groote kuilen van 10 bij 2 M.
en 2 M. diep moesten graven.
Men vroeg elkaar naar de bestemming
en bedoeling hiervan, maar eerst later
vernam men de onthulling, dat ze hun
eigen graf hadden gedolven en de Jappen
slechts op 't sein wachtten om de men-
schelijke wrakken neer te schieten en dan
te doen verdwijnen. De vreeselijke uitwer
king der atoombommen bracht een pplot-
seling en onverwacht einde aan den oor
log. Inmiddels was de heer S. in een hos
pitaal te Djohor terecht gekomen, daar
zijn gezondheidstoestand steeds slechter
was geworden^-èn hij niet meer loopen
kon. Daar nla.&kte hij de bevrijding mee
en de RA^WI bracht verlichting in den
eersten éS ergsten nood.
De jongste zoon van den heer S. van
nog geen 10 jaar kende zijn vader dan
ook nauwelijks terug, maar zelfs weet hij
het des te meer te waardeeren wat het
zeggen wil weer gaaf en goed bij de zij
nen te mogen terugkeeren. 't Was op den
derden verjaardag vah den Jap. over
val op Pearl Harbour, dat de heer S.
thuis kwam. Met.een serenade gaven de
buurtbewoners van de Krugerlaan uiting
van hun medeleven met de vreugde van
dit hereenigde gezin. Na een" verdiende
vacantie wenschen wij de heer S.: behou
den va^rt en weer spoedig welkom thuis.
DE HEER W. N. VAN ELK
GAAT MET PENSIOEN
Een behoeder van Gouda's plantsoenen
Op 31 December a.s. gaat de heer W.
N. van Elk, de opzichter van den Goud-
schen plantsoendienst met pensioen, na
hier ruim 43 jaar werkzaam geweest te
zijn.
Jarenlang kennen wij hem reeds, speu
rend langs Gouda's straten, perken en
plantsoenen en zijn taak was geen ge
makkelijke. Veel heeft de heer Van Elk
in deze jaren gedaan aan het verfraaien
van het aanzien van onze stad. Zijn
plantsoenwerkzaamheden begonnen in
1902 met de beplanting van het Van Ber
gen IJzendoornpark, enkele jaren later
evolgd door den aanleg van het Nieu\ve
ark, waarna het geregelde onderhoud
der beide parken aan hem werd over
gedragen.
Na den vorigen wereldoorlog werden
onder zijn leiding verschillende nieuwe
plantsoenen in de nieuwe stadswijken
aangelegd. Deze aanleg begon met het
smaakvolle gedeelte bij den vijver aan
de Cronjéstraat en het Pretoriaplein, ge
volgd door den aanleg van den Burg.
Martenssingel, Zoutmansplein en het
plantsoen aan de P. C. Hooftstraat.
Het plantsoen aan de Vossiusstraat,
met haar mooie groene gordel, waardoor
de begraafplaats geheel aan het oog
wordt onttrokken, de tuin bij de wonin
gen voor Ouden van Dagen, het plant
soen voor Huize Juliana, de beplanting
aan den Graaf Florisweg, Jan van Renes-
seplein, het ruime Koekoeksplein (waar
geen boom is blijven staan) en ten slotte
den aanleg van de Nieuwehaven, ont
stonden allen onder zijn leiding.
Door het optreden van de iepziekte
moesten bijna alle singel-, gracht- en
Zuiveringsraad
De Minister van Handel en Nijverheid
heeft bij besluit d.d. 24 November 1945
een zuiveringsraad voor den groothandel
en de tusschenpersonen in chemische pro
ducten, foto artikelen, medisch pharma-
ceutische artikelen, minerale olieproduc
ten, auto- en motorbanden, rubber, rub
ber artikelen, diamant- en edelmetaal,
tabak en tabaksfabricaten ingesteld,
welke -zijn zetel heeft te 's-Gravenhage.
Bij dezen Raad is benoemd tot voorzitter
Mr. Dr. A. Fontein, Kantonrechter te
's-Gravenhage en secretaris Mr. G. A.
Fijn van Draat, Advocaat en Procureur
te 's-Gravenhage.
Aangiften van collaboratie en onvadei-
landsche handelingen door leidende per
soonlijkheden in de opgemelde branche
gepleegd, moeten zoo spoedig mogelijk
worden ingediend bij den secretaris,
kantoor houdende te 's-Gravenhage aan
het Noordeinde 35.
De Vloot van de Koninklijke
Pakketvaart
De directie van de Koninklijke Pakket
vaartmaatschappij deelt mede, dat 49 van
de grootste schepen der 'vroegere 135
schepen tellende vloot der K.P.M. zijn
overgebleven, de meeste vereenigd in de
scheepspool, doch zonder te zijn terug
gekeerd van Australië, Britsch-lndië en in
gebruik voor het transport van reliefgoe-
deren voor de Rapwi en het Roode Kruis.
straatbeplantingen door andere sóórten
worden vervangen en ging een vertrouwd
stadsgedeelte verloren. Doch nu weten
wij al niet meer beter en overige eenige
jaren zullen ook de nu nog kleine boo-
men, die als plaatsvervangers optreden,
weer even lommerrijk als de iepen onze
stad sieren.
Bovendien werd Jbor den heer Van
Elk op een geheel verwaarloosd terrein
op het einde van den .Fluweelengel een
kweekerij aangelegd, waar nu jaarlijks
de duizenden bloèmen en struiken voor
on2e plantsoenen worden aangekweekt.
Bij al deze werkzaamheden moesten
heel wat moeilijkheden en teleurstellingen
van plaatselijken aard en den bodem be
treffende, worden overwonnen. Daarbij
kwam dan ook nog, dat het juiste begrip
en de juiste waardeering voor hetgeen
werd gedaan of bereikt, zeer dikwijls
ontbrak.
Veel is er de laatste jaren door den
oorlogstoestand in onze parken en plant
soenen vernield en verwaarloosd, en het
zal zeker eenigen tijd duren, alvorens
alles weer is hersteld.
De nieuw-benoemde opzichter, de heer
F. Barmentloo, hoewel reeds vele jaren
bij den Goudscchen Plantsoendienst
werkzaam en dus geheel met de plaatse
lijke toestanden bekend, wordt voor een
niet ^gemakkelijke taak gesteld.
De scheidende plantsoenopzichter werd
gedurende de laatste jaren bovendien be
last met de ondankbare taak van het
toezicht op de bestrating. Dit zeer nood
zakelijke werk, dat ook nu met tallooze
moeilijkheden heeft te kampen, zooals
gebrek aan materiaal en vervoergelegep-
heden, eischte een groot deel van zijn
dagelijksch werk op.
Ondanks alles heeft de heer Van Elk
steeds alles 'n het werk gesteld voor de
verfraaiing van onze stad en zijn groote
liefde voor de natuur is hier niet geheel
vreemd aan. Wij wenschen den vertrek-
kenden opzichter dan ook nog vele jaren
van gezondheid toe, die hij in de volle
natuur kan slijten.
Nu Handel en Scheepvaart
wedereenige opleving vertoonen
leek het ons gewenscht in eenige
artikelen de haven van Amsterdam
te behandelen, zooals het was en
zooals het thans is. Tot slot van
deze serie zullen wij U een beeld
geven van de sociale problemen
van de haven en haar toekomst
mogelijkheden.
DE KOEL- EN VRIESHUIZEN
„Schepen met bevroren vleesch komen
in Amsterdam aan. De kostbare lading
wordt opgeslagen in het koelhuis".
Ongetwijfeld zult U zich dit bericht
herinneren. Waf wil dat eigenlijk zeggen?
Wat gebeurt er in zoo'n koelhuis?
Amsterdam telt eenige koelhuizen,
waarvan het grootste dat van de N.V.
Blaauwhoedenveem-Vriesseveem is. Ge
wone pakhuizen met ruime zolders zijn
deze panden nieA Iedere verdieping is
verdeeld in cellejjjfcnet zware hermetisch
sluitende deuren, j^ings deze cellen loopt
een gang.
Wanneer de zware grendels losgescho-
ven zijn, betreedt U een donkere ruimte.
Het licht knipt op en een zonderling
schouwspel doet zich aan U voor. Langs
Je wanden op regelmatige afstanden zijn
dikke sneeuwklompen, bij de deur, die
juist achter U is dichtgeslagen, vormt
zich een keine nevel. Geen wonder: het
vriest hier 20 graden Celsius!
En daar liggen Je stapels vleesch. Om
een vakterm te gebruiken, voor- en ach
tervoeten. Alles is netjes in linnen en jute
ingenaaid. Hoe intens bevroren of dit
vleesch is, zal U blijken, wanneer U er
met een hamer op zou slaan. U slaat er
een splinter af! Op deze wijze, tot in het
hart bevroren, blijft het vleesch jaren
goed, terwijl de kwaliteit er niet van ach
teruit gaat. De techniek is hier wel op
bijzondere wijze dienstbaar gemaakt aan
de levensmid delenvoorziening.
Ook binnenlandsch vleesch wordt hier
ingevroren. Daartoe wordt het eerst in
speciale cellen opgehangen, waarbij de
temperatuur tot 20 graden wordt ge
bracht. Is het vrijhangende vleesch door
en door bevroren, dan kan het zonder
Jjezwaar opgestapeld worden, hetgeen na
tuurlijk een aanmerkelijke ruimtebespa
ring met zich brengt.
In het koelhuis „Amerika-Australie"
van .bovppgenoemde vennootschap kan op
deze wijze 7000 ton vleesch worden op
geslagen.
Doch niet alleen vleesch kunt U hier
De extra Pensioenuitreiking
In de tweede helft van de maand De
cember 1945 zal een aanvang worden ge
maakt met de uitbetaling van een uitkee-
ring ineens to^ een bedrag van een vier
de gedeelte van het jaarbedrag van het
.pensioen van personen, die op of na 5
Mei 1945 een pensioen genieten, toege
kend ingevolge de Pensioenwet 1922,
Staatsblad 240, het reglement voorloo-
pige pensioneering onderwijzers, de wet
van 21 November 1924, Staatblad 522 of
een van de pesjoenregelingen, welke door
eerstgenoemde wet zijn vervangen.
Deze uitkeering overschrijdt niet een
bedrag vafi 500,noch ook een vier
de van het bedrag van het pensioen,
waarop over 1945 aanspraak bestaat.
Het laatste nummer van het
Tijdschrift „Kijk"
Miss Eileen Bloch, de redactrice van
het Amerikaansche tijdschrift „Kijk",
heeft ter gelegenheid van het verschijnen
van het laatste nummer van dit tijdschrift
Vrijdag aan den Miniser van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, Prof. Dr. G.
van der Leeuw in zijn bureau een bood
schap van President Truman overhan
digd.
Verkoop van Amerikaansche
Surplus voorraden
De Minister van Buitenlandsche Zaken,
Byrnes, deelde gisteren mede, dat men
bezig is een plan uit te werken, waar
door Amerikaansche surplusvoorraden in
liet buitenland, wanneer men daar niet
de beschikking zou hebben over voldoen
de dollarsaldi, geruild zouden kunnen
worden voor onroerende goederen. Men
zou deze dan kunnen gebruiken voor het
inrichten van ambassades en consulaire
bureaux. Deze onroerende goederen zou
den verkoopbaar moeten zijn, zoodat het
congres ze desge^enscht zou kunnen
verkoopen.
vinden. Ook boter vindt er een veilige op
slagplaats. Hierbij wordt onderscheid ge
maakt tusschen de boter, die na enkele
weken in consumptie gebracht moet wor
den en die op een temperatuur van 5 gra
den onder nul bewaard wordt, en de bo
ter, welke bestemd is voor den winter
voorraad. Deze wordt, evenals het vleesch
op 20 graden vorst gehouden.
Het voordeel van de vele cellen, boven
een enkele groote ruimte blijkt U hieruit
al. Elk artikel vereischt zijn eigen tempe
ratuur. Ujt' economische overwegingen
maakt men dus de speciale ruimten niet
te groot, zooda het geheele oppervlak
van de panden toch voordeelig belegd kan
worden.
Een product dat zeer bijzondere be
handeling vereischt is fruit. Druiven, ap
pels en peren zijn in het koelhuis seizoen-
gasten. Zij worden op eenige graden bo
ven het vriespunt gehouden. Bij de eerste
proefnemingen kwam het voor, dat in de
druivencel de temperatuur tot onder het
nulpunt was gedaald, waardoor de drui
ven van den tros vielen. Er is welhaast
geeri mooier gezicht dan onze Westland-
sche druiven, met de dauwkleur, netjes in
kistjes. Om vermindering van kwaliteit te
voorkomen, worden deze kistjes regelma
tig nagekeken en de slechte druiven ver
wijderd. Dat verpischt een groote handig
heid en veel vakkennis.
Vooral de wintersoorten appelen kun
nen het lang in het koelhuis uithouden.
Peren zijn weer iets kwetsbaarder.
Vooral in normalpn tijd, vormden koel
huiseieren een voornaam product. Ook
deze worden even boven het nulpunt ge
houden. Deze eieren waren destijds hoofd
zakelijk voor export bestemd. Enkele da
gen voor de verscheping worden zij naar
speciale ontkoelirigsceHen overgebracht,
waar de temperatuur geleidelijk weer
wordt opgevoerd. Hier ziet U dan ook
naast de zoogenaamde serpentines de
buizen in spiraalvorm, waardoor de am
moniak loopt TT- electrische kachels staan.
Met dit proces voorkomt men, dat de
koude eieren in de vochige buitenlucht
beslaan, wat een snel bederf in de hand
werkt. Zijn de eieren eenmaal ontkoeld,
dan kunnen zij niet opnieuw in het koel
huis worden opgenomen.
Een vernuftig instrument in de groote
machinekamer maakt het mogelijk, op
ieder moment de temperatuur in de cellen
af te lezen. Daarenboven wordt op regel
matige tijden, zoowel overdag als
's nachs, controle in de cellen gehouden.
Het werken in deze panden stelt zware
eischen aan de arbeiders. Als poolreizi
gers in dikke kleeren verrichten zij in de
kou hun werk.
Een werk in dienst van de* gemeen
schap.
