Nota van den Minister van Overzeesche gebieden
De voorgestelde wijzigingen van de kieswet,
prow. en gemeentewet met het oog op de
voorgenomen verkiezingen.
NIEUWS IN HET KORT
Deze komen hierop neer dat de kiesge- overigens naar de meening van 't Kabinet
reehtigde leeftijd wordt gebracht on 23
jaar, d.w.z. dat men deze op 31-12-'45
moet hebben bereikt. Zij, die in 1923 ge
boren zijn, kunnen dus niet aan de ver
kiezingen deelnemen. De gemeente van
inwoning wordt beoordeeld naar den toe
stand op 5 April 1946. Om evenwel in 'n
bepaalde gemeente aan de verkiezingen en
stemmingen deel te kunnne hebben moet
men er voor zorgen in het bevolkings
register voor te komen. Bewijs van het
tegendeel, met betrekking tot een andere
gemeente, hoewel toegelaten, geeft im
mers altijd moeilijkheden en teleurstel
lingen.
Opgemerkt wordt dat hij, die buiten
zijn gemeenten van inwoning, dus in een
„andere gemeente wil stemmen, volgens
de gehandhaafde regeling, dit, uiterlijk
14 dagen vóór den voor de stemming be
paalden dag, persoonlijk moet doen
weten. Deze verklaring wordt, volgens de
gewijzigde regeling, voortaan „onver
wijld" naar de bedoelde gemeente opge
bonden.
Zij, die den wensch te kennen geven
om in hun „vroegere" gemeente te stem
men, kunnen daartoe in de gelegenheid
worden gesteld uiterlijk dertig dagen vóór
den voor de stemming bepaalden dag. Zij
kunnen zelfs in hun oorspronkelijke ge
meente of provincie tot leden van den
raad of provinciale staten worden geko
zen. (De stemming wordt gehouden bin
nen 45 dagen na de candidaatstelling).
Aangezien de reconstructie Of de
(her)contróle van het bevolkingsregister
in alle gemeenten nog niet voldoende ver
gevorderd is, wordt de vaststelling van
de kiezerslijst verschoven van 22 Febr.
naar 5 April 1946. De termijn tot welken
men een verzoekschrift om bij volmacht te
mogen stemmen kan indienen is verlengd
tot 15 Maart. De vrouw van een niet-
kiezer za dit recht nu ook verkrijgen,
'.mits ze zelf kiesgerechtigd is.
Militairen bij de zee- en landmacht en
bemanningen van zeeschepen, die op 10
Mei 1940 in Nederland woonden, worden
in de gelegenheid gesteld aan de verkie
zing voor de 2e Kamer deel te nemen.
De candidaatstelling voot de 2e Kamer
en de provinciale staten geschiedt, op 9
April a.s., die voor den gemeenteraad op
11 Juni d.a.v.
Het ligt ia de bedoeling om te bevor
deren dat de stemmingen voor kamer en
staten ook op denzelfden dag kunnen
worden gehouden. Men denkt verwarring
te kunnen voorkomen door het bezigen
van stembiljetten vqn verschillende kleur,
gelijke nummering der candidatenlijsten,
enz. Let wel dit is nog slechts een moge
lijkheid, die geopperd wordt, meer niet.
Het is b.v. de vraag of de gemeenten
meer stembureaux dart ónder normale
omstandigheden kunnen of moeten inrich
ten opdat de stemdistricten minder kiezers
bevatten,
Op den dag der stemmingen zullen de
scholen voor zooveel noodig gesloten wor
den om de beschikking te verkrijgen over
de voor de inrichting van stemlokalen ge
schikte schoolgebouwen. Deze beschik
baarstelling geschiedt kosteloos (aan B.
en W.).
De oproepingskaarten worden vereen
voudigd. De candidatenlijsten kunnen des
noods afzonderlijk worden gedrukt en
b.v. door huis en huisbezorging in het
bezit der kiezers komen.
De gemeenteraad (de prov. staten wel
licht ook) zal voor 3 jaren worden geko
zen, evenals een bepaald deel der Eerste
Kamer, terwijl de 2e Kamer als voorheen
4 jaar zitting zal' hebben'.
De Minist&r van Justitie draagt zorg,
dat de burgemeester op de hoogte ge
bracht wordt van alle uitspraken of von
nissen, waarbij de betrokkenen van het
kiesrecht worden uitgesloten.
Uittreksels van de kiezerslijst zullen
voortaan niet meer beschikbaar gesteld
behoeven te worden, behalve dan voor de
stembureaux. Alleen deze worden genum
merd. voor de kiezerslijst is het geen ver
eischte.
De aanwijzing van de stemlokalen, zoo
mede de daarvoor noodige ambtenaren
en de verdeeling der gemeente in stern-
districten (terwijl die in kieskringen voor
de gemeenten boven 20.000 zielen voor
den raad gehandhaafd blijkt te worden
(waarom geen afschaffing, of aanzien
Iijke verhooging van het inwonertal, tot
b.v '100.000 voorgesteld?) geschiedt voor
taan door B. en W., welk college in het
vervolg tevens de leden en-plaatsvervan
gers "voor de hoofd)-stembureaux be
noemt, evenwel niet voor 4 jaren doch
voor één jaar.
De stemplicht vervalt, hetgeen voor de
gemeentebesturen en den kantonrechter
een groote werkbesparing betèekent en
zonder bezwaar kan geschieden aangezien
eenerzijds de gestelde sanctie niet het
daarvan verwachte effect heeft gehad, an
derzijds met grond vertrouwd mag wor
den dat onder de huidige omstandigheden
het politieke verantwoordelijksheidbesef in
het Nederlandsche Volk van dien aard is,
dat ook zonder dwang aan de verkiezin
gen zal worden deelgenomen. Inderdaad.
Eveneens overbodig wordt het trans-
pprtvan de verzegelde pakketten der stem
bureaux van de z.g. buitengemeenten naar
het centraal of hoofdstembureau; deze
worden zoo noodig opgevraagd. Het over
brengen van het proces-verbaal der stem
mingen kan op veel eenvoudiger wijze
geschieden dan het transport der pakket
ten; in dezen tijd alleszins begrijpelijk,
al was deze afstand voor onze omgeving
dan ook beperkt tot Leiden en Gouda,
reso. voor Kamer en Staten.
De vej^er aan te brengen wijzigingen
hebben- fouter betrekking op de techniek,
het f^epdlen van de uitslagen der verkie
zingen en hetgeen daarna van intern be
lang is voor de samenstelling of function-
neering der veregenwoordigende licha
men, termijnen, enz.
Ten slotte zij nadrukkelijk opgemerkt
dat deze wijzigingen nog niet den weg
naar het Staatsblad hebben gevonden en
dus nog voor allerlei veranderingen vat
baar zijn. De strékking van het wetsont
werp, ingediend bij Koninklijke Bood
schap van 21 December 1945 no. 125
'(verkrijgbaar bij de Landsdrukkerij of ter
inzage bij de Openbare Leeszalen) is
tweeërlei. Het ontwerp bevat een „blij
vend" gedeelte en een „bijzonder" gedeel
te dat alleen voor 1946 geldt.
Het „blijvend" gedeelte voorziet in
eenige in de praktijk naar voren gekomen
leemten en een aantal vereenvoudigingen.
Het „bijzondere" gedeelte beoogt de voor
zieningen te treffen die uitsluitend gelden
voor de in 1946 te houden verkiezingen,
waarbij rekening is gehouden met de
buitengewone omstandigheden, waaronder
deze verkiezingen geschieden.
Geen kinderen, die nog geen
mazelen gehad hebben, aan
boord der evacuatieschepen.
Alle kinderen onder de 15 jaar, die nog
geen mazelen gehad hebben, moesten in
opdracht van den medischen dienst van
de afdeeling „evacuatie" van de Rapwi,
weer van boord van de ,",johah van Olden-
barneveldt" die binnenkort uit Tandjong
Priok zal vertrekken. Als reden van dezen
maatregel wordt opgegeven, dat het drin
gend noodzakelijk is het aantal gevallen
van mazelen, dat aan boord van de
„Nieuw Amsterdam" zeer hoog was, op
drastische wijze te verminderen.
Het schijnt, dat de klimatologische
overgang van de tropen naar Europa een
zeer gevaarlijke vórm van mazelen in de
hand werkt, met ernstige complicates. Aan
boord van de „Nieuw Amsterdam" zijn
een aantal ziektegevallen met doodelijken
afloop voorgekomen. In de toekomst zul
len kinderen, die nog geen mazelen gehad
hebben, niet aan boord van de evacuatie
schepen worden toegelaten. De evacué's
zijn van deze maatregel op de hoogte
gesteld in een circulaire, die o.m. zegt:
„Hoewel deze regeling hard mag schijnen,
heeft de bittere ervaring er de noodzaak
en de juistheid van geleerd, daar de mo
gelijkheid op gevallen met doodelijken
afloop tijdenk de reis veel grooter is dan
hier in Nederlandsch Indië".
DE AANSLAG IN DORDECHT
Rechtzitting
(A.N.P.) In tegenstelling tot ons
bericht van 2 Januari 1946 met betrek
king tot den moord op J. van Dijk te
Dordrecht, deelen wij mede, dat in Dor
drecht door geen enkelen vooraanstaan
den oud-illegalen werker, met name niet
door den illegalen raad, ingestemd wordt
met den moord op J. van Dijk. Deze aan
slag wordt door bedoelde oud-illegale
werkers ten scherpste afgekeurd. Ons
bericht van 2 Januari jX, afkomstig van
een jong verslaggever, buiten voorkennis
der hoofdredactie doorgegeven, was op
dit punt ondoordacht en ongegrond.
Wij nemen het hiermede gaarne terug.
Stretcher's boerderij thans
Joodsche Jeugdkolonie
Temiden van het zacht glooiende
heuvellandschap in de omgeving van
Furth, in het dorpje Pleikérshof, ligt de
kolossale modelboerderij van Julius Strei-
clicr. Aan de vlaggestok op het binnen
hof, dat de grootte heeft van een plein,
is de hakenkruisvlag neergehaald en ver
vangen door de blauwwitte Zionistische
kleuren. Toen ik in den maanlichten
avond daar een bezoek bracht, hoorde
ik van verre gezang en gelach van jonge
menschen. Ik vond honderden jongens en
meisjes van 17 tot 25 jaar aan lange
tafels door feestelijk kaarslicht beschenen.
Na een dag hard werken op het land,
waar zij opleiding ontvangen voor Pale
stina, waren zij om den avondmaaltijd ge
schaard. Zij zagen er allen prachtig en
gezond uit. Men zou niet zéggen, dat' zij
6 jaren lang in ghetto's en vernietigings-
s ^géraakt in interne politieke moeilijk-
leden, die het wettig gez^g in Ned.-lndië
Nauwkeurig volgt de regeering de ont
wikkeling der verhoudingen in de Natio
nalistische beweging. Een nauwer con
tact schijnt gegroeid tusschen de leiders,
die te Batavia zetelden e.n die, welke in
de centra van Midden-Java hun invloed
uitoefenden. Daarmede-gepaard gaat een
wederzijdsche beinvloeding van de groep
rond Sjahrir en de Tentara Kaamanan
Rakjat, alsmede een splitsing tusschen
cieze zeer geregelde formaties en onge
regelde benden c.q. roovers.
Van de aanwezigheid hier te lande»Van
Dr. van Mook is gebruik gemaakt om
met de Britsche regeering overleg te
plegen over een aantal problemen, die
veroorzaakt werden door omstandigheid,
dat de geallieerde taak tot ontwikkeling
van den oorlog tegen Japan verwikkeld
is
he
thans ontmoet'. In dit verband heeft de
regeering een volledig inzicht te geven
in het beleid, dat zij voornemens is te
voeren, aangezien dat vanzelfsprekend
zijn, weerslag op de geallieerde taakver
vulling niet mist.
Wat nu de besprekingen betreft, welke
op 27 December 1945 met de Britsche
regeering hebben plaats gehad, heeft het
gemeenschappelijk communiqué, dat den
volgenden dag te Lonclen is gepubliceerd,
den aard- en den uitslag der discussie
weergegeven.
De regeering acht zich niet gerechtigd
buiten den gezamenlijk vastgestelden
tekst, verdere mededeelingen te doen.
Naar aanleiding van de talrijke muta
ties in hooge burgerlijke en militaire amb
ten, die reeds eerder de aandacht van de'
Kamer trokken, merkt de regeering op,
dat verschillende motieven hiertoe dringen.
In het eene geval moest worden geoor
deeld, dat de betrokkene physiek of psy
chisch niet meer tegen de in de huidige
omstandigheden zoo sterk verzwaarde
eischen van het ambt was opgewassen.
In een andere groep van gevallen was de
aanleiding, dat de betrokkenen ongene
gen of ongeschikt bleken om onder die
veranderde omstandigheden te blijven
werken.
Onder deze groepen .bevingen zich
uiterst verdienstelijke ambtenaren, aan
wier toewijding en karakter volheid, be
toond zoowel voor den oorlog als daarin
en daarna in gevangenschap, Indië blij
vend verplicht is. Nochtans laat het zich
begrijpen, dat de breuk, die in alle so
ciale verhoudingen is ontstaan, voor velen
de arbeid pnder de nieuwe toestanden
een grooter aanpassing zou vergen dan
juist van gerijpte persoonlijkheden mag
worden verwacht of geëischt.
Tenslotte is iW^et bijzonder in het
leger een verjongfng van het officiers
corps om meer dan een reden gewenscht
gebleken.
Buiten de centra, waar geallieerde be
zetting aanwezig is of waar de geinter-
neerden zijn afgevoerd, zijn er op Java
nog verscheidene groepen geïnterneer
den, tot een totaal van naar raming
13.01)0, omtrent wier lot weinig bekend
is. Uit Melang, Jogjakarta en Soerabaja
wordt bericht, dat men voor de levens
der daar aanwezige niet zou behoeven
te vreezen. Ernstige ongerustheid heeft
grond ten aanzieri van dié streken, waar
anarchie heerscht, zooals Bantam en de
streek tusschen Cheribon en Semarang
De overbrenging naar Nederland blijft
onder zulke omstandigheden voor velen
een belang van de eerste orde.
Met betrekkig tot de repatrieering en
evacueering van landgenooten uit Neder-
landsch-lndië kan worden medegedeeld,
daf ruim 7.000 personen in Nederland
aangekomen zijn.
In overleg met de hier te lande werk
zame instanties zijn en worden verschil
lende regelingen getroffen of voorbereid
om den teruggekeerden landgenooten
hijstand te verleenen op sociaal, finan
cieel, medisch en onderwijskundig gebied.
kampen hadden doorgebracht. Velen hun
ner hadden als kinderen met de partis*
nen in de Poolsche landen gestreden. Dit
was onder andere het geval met een be
koorlijk blond meisje van 16 jaar, dat met
een glimlach om de lippen allen bemoe
derde. Onophoudelijk klonken liederen van
hoop en vertrouwen, gewisseld door
prachtige solozang. Het benauwend ver
leden leek eensklaps weggevaagd in onbe
zorgde atmosfeer, waar de Joodsche jeugd
niets meer te vreezen heeft.
De wereld zou deze kinderen moeten
zien. Zij zouden het weerzinwekkend cari.
catuurbeeld van Joden, door de nazi's ge
suggereerd, grondig teniet doen. Deze
nieuwe generatie is frisch en kerngezond.
Hier is een stuk vernieuwing en heropvoe
ding aan den gang, dat verkwikkend en
hoopgevend is. De jongste was een 7 jarig
meisje, dat aile ellende heeft meegemaakt
en nog duidelijk sporen daarvan vertoon
de. Maar onbewust van het goddeloos
bedrijf, dat zich in de afgeloopen jaren
afspeelde, was het roze babytje, dat te
vreden in witte kant op moeders schoot
lag. Het symboliseerde het onverwoest-
baar geloof in de toekomst, dat deze
jeugd, die door den diepsten afgrond
ging, kenmerkt. Dit is dan het zegevierend
antwoord op Streichers duivelschen toe*
leg. Misschien zou hij voldaan zijn over
hetgeen er in zijif boerderij, waar hij de
laatste jaren woonde en den „Stiihrme<-M
drukte thans geschiedt.
Veenhuizen gereed om de
gifhandelaren te ontvangen
Temidden van bouwland, heidevelden
en uitgestrekte bosschen, aan de Friesch?
grens van Drenthe, liggen de Rijkswerk
inrichtingen Veenhuizen. Een moeilijk te
bereiken oord in een der dunstbevolkte
streken van ons land.
Oorspronkëlijk was de inrichting uit
sluitend bedoeld voor bedelaars, landloo-
pers, drpnkaards en souteneurs. De
eigenlijke oorsprong voert ons terug tot
in de tijden na de Napoleontische oor
logen, toen op initiatief van den Generaal
Johannes, Graaf van den Bosch, de latere
Gouverneur-Generaal van Indië, de maat
schappij van weldadigheid werd opge
richt, welke ten dpel had de armen
in die dagen leefde een derde van de
bevolking van Amsterdam van de bedee
ling door kolonisatie op groote schaal
in de veenko^niën tot boeren te maken.
Naast' Frederiksoord, Wilhelminaoord en
Fort Ommerschans, werden toén ook in
Veenhuizen drie groote gestichten ge
plaatst, waar voor bedelaars met hun ge
zinnen een onderkomén was.
De maatschappij van weldadigheid zag
echter geen kans «de inrichtingen rendee-
rend te laten werken, zoodat de regeering
in 1859 Veenhuizen en Ommerschans
overnam en ef Rijkswerkinrichtingen ves
tigde. Nadat in 1886 het nieuwe Wetboek
van Strafrecht was ingevoerd, werden het
een sport strafkolonies, waarvan thans
alleen Veenhuizen als zoodanig over is.
Er staan op het 3200 ha groote terrein
behalve een aantal gebouwen voor de
ambtenaren thans twee groote gestichten
met een capaciteit voor ruim 2000 men-
seheri'en 18 boerderijen. 1200 ha is bouw
en wëiland, 700 ha is boschland én de
rest is nog onontgonnen. 26 ha hiervan,
incl. het goote Esmeer, wordt natuur
reservaat.
De gestichten bevatten aan de voor
zijde de keukens, de administratielokali
teiten, etc. en aan iederen kant- een vleu
gel, elk onderverdeeld in vijf afdeelingen.
waarvan elk ongev. 120 gevangerten kan
bevatten. Zoo'n afdeeling bestaat uit een
groot dagverblijf, tevens eet- en verblijf-
zaal, met daarboven een even groot slaap
vertrek. Daar staan de ijzeren alkoven
opgesteld, waarin de gevartgenen streng
van elkaar gescheiden in een hangmat den
nacht doorbrengen. Een practische, maar
wel wat nauwe slaapplaats.
Een van de adeelingen in het gesticht
no. 1 is voor de gifhandelaren in gereed
heid gebracht en toen wij daar enkele
dagen geleden een bezoek brachten, wa
ren er reeds 23 van deze lieden onderge
bracht. De directie der werkinrichting had
voor heh een* afdeeling met tralies voor
de ramen uitgezocht, opdat de kans op
ontvluchten gering zal zijn.
In een honderdtal Argentijnsche fabrie
ken, welker directie weigert-de voorge
schreven gratificatie uit te keeren, zijn de
werklieden in staking gegaan. Er worden
betoogingen gehouden en er komen wan
ordelijkheden voor.
Polen stelt zijn eventueele leening van
500 mbillioen dollar van de Amerikaan-
sche regeering in de waagschaal:, door
zijn politiek jegens het buitenlandsche, m
het bijzonder Amerikaansche, kapitaa'-
(Reuter). ijl
vau ut
