Mr. Schrieke voor zijn rechters
DAMRUBRlÈiT
DE TAALZEEF ™1'N HET K0RT
Senear P"
regeeringsverklaring
buitenland
MOGEN ZIJ STEMMEN?
Er blijkt eenige onrust te bestaan
over het uitoefenen van stemrecht door
voorwaardelijk ontslagen zijn is deze
linquenten. Voorzoover deze echter
voorwaadelijk ontslagen zijn is deze
ongegrond omdat zij blijkens Besluit
F 244 geen stemrecht blijken te heb
ben.
Een aantal politiek-verdachten is
echter niet voorwaardelijk buiten ver
volging gesteld krachtens evenge
noemd besluit, maar reeds vóór de af
kondiging daarvan, in afwachting van
verdere maatregelen, in vrijheid ge
steld. Deze laatste zouden hun kies
recht behouden wanneer deze invrij-
heidsstellingen niet worden herzien
conform F 244.
Nu spruit de ongerustheid hieruit
voort dat men mag twijfelen of van de
ontzetting uit het kiesrecht nog wel
iets zal komen, dan wel of de controle
efficiënt zal zijn. Het wordt mogelijk
geacht dat alle gevallen op de tot dus
ver gevolgde wijze tijdig kunnen wor
den doorgegeven. Inplaats van het be
kende boekdeel van den Minister van
Justitie lijkt het ons beter dat de
Tribunalen en Off.fiscaal, c.q. FRD,
hier zelf voor gaan zorgen, en hun
beslissingen tot ontzegging uit het
kiesrecht rechtstreeks aan de betrok
ken gemeentebesturen doorgeven.
Er zouden reeds stappen zijn gedaan
om het bekende boekdeel door een
kaarten-uitgave te vervangen, doch
deze uitgave schijnt nog maar aan
haar begin te zijn. Versnelling of ver
betering kan wellicht geen kwaad. De
weg over den Min. van Justitie kan
wellicht onder diens zorg worden be
kort, teneinde tijdnood te voorkomen.
Onze financieele positie
Min. Lieftinck heeft tijdens een bij
eenkomst van de Ned. Studiegroep te
New-York verklaard, dat de Ned. Re
geering zich reeds verzekerd heeft van
leeningen tot een bedrag van 800 mil-
üoen gulden, van de 2.000 millioen
waartoe zij de Ned. vertegenwoordi
gers gemachtigd had. Met betrekking
tot zijn verklaring over de liquidaties,
zeide (te Minister: „Wanneer wij geen
of slecljts' onvoldoende leeningen kun
nen krfgen, is onze eenige toevlucht
een liquidatie van particuliere tegoe
den". Hij voegde eraan toe, dat de
Regeering meer dan bereid is,' de li
quidatie zoo rustig mogelijk uit te
voeren en zeide, dat het zeker waar
devol zou zijn, wanneer er gedurende
de overbruggingsperiode credieten ge
geven konden worden door het voor
deel trekken van de fluctuatie van de
New-Yorksche beurs. De Min. ver
klaarde dat constellatie op de Amster-
damsche beurs over het nieuws der
liquidatie zeer begrijpelijk is. Maar dat
men klaarblijkelijk de ernstige finan-
tieele positie van Nederland nog niet
geheel onderkent en hij zeide ten
slotte, dat wanneer er drastische
maatregelen noodzakelijk waren, de
V.S. even bereid, zouden zijn credieten
te verleenenen, wanner die maatrege-
De Nederlandsche zwemploeg
te Londen
De tweede wedstrijdavond van de Ne
derlandsche zwemploeg die in het verre
oosten van Londen werd gehouden is een
zelfde triomftocht geworden. Het zeven
tal van Zian verpletterde een waterpolo-
team van de^lalstow s.c. met 11-2
(rust 5-1) waêivbij Smol vijf, Brasem vier
en Tissen twee doelpunten scoorden te
gen een ploeg waarbij zich drie Engelsche
internationaals bevonden, waarvan er 2
ookreeds Zaterdagavond in Marshallstreet
Baths waren opgetreden. Ook Maandag
avond werden alle wedstrijden op één na,
gewonnen door de Nederlanders.
Generaal van Oyen en Olga
Olasen in het huwelijk getreden
Lt.-Generaal L. H. van Oyen, de vroe
gere opperbevelhebber van de Nederl.-
Indlsche strijdkrachten en Mej. Olga Ols-
sen zijn gisterenmiddag in de Schotsche
kerk in het huwelijk getreden. Generaal-
Majoor van Straten was getuige.
De mogelijkheden tot terugkeer
naar Ned.-Indië van
geëvacneerden.
Aan een rondschrijven van het hoofd
kantoor „displaced persons" van den Ned.
ladischen regeerings-voorlichtiagsdienst
wordt het volgende ontleend
Het geheel van de bepalingen, krach
tens welke gewezen krijgsgevangenen en
geïnterneerden door de zorg der over
heid naar Nederland worden overgebracht
is een evacuatieregeling in den letterlijken
zin des woords. Daaraan mag dus niet
bet karakter van een verlofsregeling
worden toegekend. Het lag n.l. in de
bedoeling van de overheid den geëvacu-
eerden gelegenheid te verschaffen naar
Nederland terug te keeren, doch nimmer
om dit tot een ziekte- of htf-stelUngsverlof
te maken, waarbij zij zich garant zou
stellen voor hun terugkeet naar Neder-
landsch-Indië.
Uit het voorafgaande blijkt, dat zoo
wel betreffende overheidsdienaren als
particuliere werkremers de arbeidskracht
en de personeelsbehoeften in Nederlandsch-
Indië zullen beslissen over de vraag, wie
voor wederuitzending naar deze gewesten
in aanmerking komen. Hoewel verwacht
mag worden, dat aan ervaren werkkrach
ten binnen afzienbaren tijd groote behoefte
zal bestaan en men dus door middel van
bepaalde credieten deze werkkrachten in
de gelegenheid zal willenstellen tot terug
keer, zullen definitieve plannen eerst
kunnen worden opgemaakt, wanneer de
algemeene toestand in Nederlandsch-Indië
zal zijn opgeklaard.
Gerepatrieerde landgenoot
ten te. Amsterdam
ontvangen.
De afdeeling Pers en Publiciteit van
den dienst der repatrieering deelt mede.
Bij de aankomst van de Oxfordshire
I en de Sibajak, waarmee de repatrieeren-
den van het m.s. Oranje uit Southampton
naar Amsterdam gebracht zijn, werden
alle repatrieerenden verrast met een rijke
bloemenhulde, een geschenk van de
kweekers en bloemenhandelaren in Noord-
Holland en elders. Marva's en leden van
het vrouwelijk hulpkorps hebben spon
taan de taak op zich genomen, om deze
geurige en,frissche gaven van Holland-
TCIb,°;ei' ond" d« ziekelandgeaooten
uit Indië te verdeelen. Voorwaar een
prachtige geste, welke door iedereen op
hoogen prijs werd gesteld.
Voor het Bijzonder Gerechtshof heeft zich gisteren te verant
woorden gehad mr. J. J. Schrieke, die in bezettingstijd
secretaris-generaal van het Departement van Justitie is geweest.
Verscheidene feiten werden hem ten laste gelegd, o.a. inschake
ling der Nederlandsche marechaussee in den strijd tegen Rusland,
medewerking aan het tot stand komen van de zoogenaamde
vrederechtspraak, het medewerken aan tenuitvoerlegging van
strafvonnissen van den Nederlandschen rechter in Duitsche kam
pen te Ommen en Heerle, het trachten sollicitanten over te halen,
zich bij de „Nieuwe Orde" aan te sluiten, het ter gelegenheid van
de ontslagaanvrage van mr. J. Donner als lid van den Hoogen
Raad bij den Rijkscommissaris aandringen op diens evacuatie
uit het gebied rondom 's-Gravenhage.
DE BELGISCHE
De regeeringsverklaring is door <u
rechterzijde zeer koel ontvangen in
politieke kringen is men van oordei
dat de katholieke fractie zal tracht*,'
het ministerie zoo spoedig mogeliik
laten vallen, zoodat het kabinet slecht,
een levensduur van 24 uur zou hebben
Red. H. Tenwolde
ia
Koningin bezoekt verzetsten-
toonstelling in Nieuwe Kerk.
Gistermorgen herft H.M. dc Koningin
een bezoek gebracht aan de verzetsten
toonstelling te Amsterdam.
Lti i'8elulcht door een groote menigte.
Idle zich inmiddels voor het postkantoor
verzameld had, vertrok de Koningin om
streeks half twaalf aan den uitgang van
Wij vernemen nog, dat de expositie
twee maanden geopend zal blijvenendan
naar Rotterdam, Londen en andere steden
In het binnen- en buitenland zal verhuizen
Over een eventueel blijvende vorm van
de schilderingen is nog geen beslissing
genomen.
17.
Dat nu zelfs Mr. Habberton, de
vriend van Brammetje Flapoor, zich
aan een Germanisme schuldig maakt,
heeft me pijnlijk getroffen. Hoe komt
die man met zijn Engelsche naam tot
zoo iets? „Handen hoog", roept hij
n.b. tegen den hoofdman van de Be-
doeïnen. Als hij werkelijk Nederlandsch
had willen spreken, had hij moeten
zeggen: „Handen omhoog". Zou hij.
gedacht hebben, dat het op deze wijze
meer indruk maakte? Of dat 't defti
ger was?
Op deftigheid zijn veel menschen erg
gesteld: ze gebruiken dan graag lange
en omslachtige woorden, opdat ook
anderen kunnen zien hoe gewichtig en
voornaam ze zich voelen. In plaats van
ons bondige: „het spreekt vanzelf",
schrijft men tegenwoordig graag: „het
is vanzelfsprekend" of nog fraaier:
„het is een vanzelfsprekendheid". Wat
een mondvol! En waf leelijk! Zoo las
Ik kort geleden ook inplaats van „het
is noodzakelijk" de uitdrukking „het is
een noodzakelijkheid". Hoe kan
iemand in een tijd van nood ih zaken
zakelijkheid zoo van noode is, zoö'n
noodige omhaal gebruiken.
400° Arbeiders van de Humberfabrie-
ken te Coventry zullen na een staking
van meer dan 8 weken. Donderdag wee?
aan hel werk gaan. De oorzaak van de
staking, het vaststellen van een nieuwe
prijsregeling voor stukwerk, zal grondig
worden onderzocht.
Uit Londen wordt vernomen, dat Lt,
Generaal Sir Richard M. C. Creery Veld
maarschalk Viscount Montgomery als
opperbevelhebber van het Britsche Rim-
leger zal opvolgen.
Radio Moskou maakt bekend, dat de
oowjet-Ruisische olieproductie, die in '40
31 millioen ton bedroeg met 14 pCt. ver
hoogd zal worden teneinde 35.400.000
top in 1950 te bereiKen.
Generaal Wedemeyer heeft tegenover
de pers verklaard, dat de aanwezigheid
van Amerikaansche militaire adviseurs of
Amerikaansche troepen onder de Chi-
neesche strijdkrachten, die gebieden van
Mansjoerije. welke door de owjettroepen
ontruimd zijn, bezetten, hem momenteel
niet noodzakelijk voorkomt. Een commis
sie van onderzoek die belast is met de
kwestie van het beëindigen van den Chi-
neeschen burgeroorlog en iq de nabije
toekomst naar Mandsjoerije zal gaan, be
staat evenwel gedeeltelijk uit Amerikanen.
Dit is echter nog niet alles, wat
Schrieke ten laste is gelegd. De dag
vaarding noemt nog de volgende fei
ten: mr. Schrieke heeft in de vergade
ringen van het college van secretaris
sen-generaal tegengegaan dé verzen
ding van een brief, waarin den rijks
commissaris zou worden medegedeeld,
dat de. inbeslagneming van het vermo
gen van de levende leden van het Huis
van Oranje Nassau de verhouding
tuschen het Ned. volk en de Duittsche
bezetting zeer zou verslechteren.
Voorts heeft hij tegengegaan een col-
lecfieven stap van dat college ten gun
ste van de Joden en heeft hij misnoe-
gens uitgesproken over het achterwege
blijven van een gelukwensch van het
college aan den rijkscommissaris ter
gelegenheid van de jaarwisseling.
Verdachte ontkende, dat hij een sa
mengaan met Duitschland voorstond.
Als getuige werd gehoord mej. M.
C. Cusman, secretaresse van den Mjn.
van Justitie. Zij was daar ook werk
zaam gedurende de bezetting. Zij deed
verklaringen omtrent door* haar ver
schafte gegevens, welke'zij géput heeft
uit notulen e.d. Op verzoek van den
verdediger verklaarde zij, dat op de
kamer van Schrieke nimmer een por
tret van HitJér hing. Wel was er een
nationaal-socialistische spreuk aanwe
zig.
Wat de beschuldiging met betrek
king tot de marechaussee betreft, be
toogde verdachte, dat er alleen sprake
was van politiedienst achter het front
en op voet van vrijwilligheid. Daartoe
heeft hij zijn medewerking verleend
Zijn medewerking aan de vrederecht-
spraak erkende verd. volledig. De on
afhankelijkheid van den rechter is ech
ter niet in gevaar geweest.
Voorts werd gehoord als getuige mr.
J. P. Hooykaas, raad-adviseur bij het
Dep. van Justitie. Hij deed eenige
mededeelingen over de totstandkoming
van de Vrederechtspraak.
De president wijst er op, dat mr.
Schrieke herhaaldelijk heeft aange
drongen op strafverzwaring voor hen,
die met de vrederechters in aanraking
kwamen. Hij deed dit in vergaderingen
van de procureurs-generaal.
De president zeide daarna: De pro
cureurs-generaal drongen nimmer op
strafverzwaring aan. U was de eenige,
die dat deed. Het kamp te Ommen,
waarnaar Nederlandsche gevangenen
werden gezonden, stond onder Duit-
scheJeiding. Dat U dit bevorderde was
wel onverantwoordelijk.
De" president vervolgt: U heeft
Himmler toegesproken bij diens bezoek
aan. Nederland. Daarbij zei u o.a. dat
u zichzelf in hem weerspiegeld zag en
zijn beleid zou nemen als richtlijn voor
het uwe. Dat zei u tegen een figuur
als Himmler. Ook heeft u Duitsche
generaals toegesproken waarbij u niets
minder dan annexionistische wenschen
naar voren bracht.
Dan heeft u nog een brief geschre
ven aan Rauter, toen die gewond was
na den op hem gepleegden aanslag
Daarin put u zich uit in vriendelijkhe
den en zegt u dat u hem zoo vlug mo
gelijk zal bezoeken. De brief eindigt
met „es lebe das reich, heil Hitier"
Verdachte beweert, dat deze brief
hem afgeperst is door een S.D.-man.
Mr. Zaayer, de procureur-fiscaal,
eischte de doodstraf.
deeld. Hij heeft gewerkt onder verplet
terend zwaren druk en verantwoorde
lijkheid .Hulpverleening aan den vij
and is een zeer rekbaar begrip en men
kan alles daaronder brengen.
Ten slotte legde pleiter een schrijven
over van oud-minister v. Dijk, die als
vertegenwoordiger van het interkerke
lijk overleg met prof. Schrieke te ma
ken had. Daarin verklaart de heer v.
Dijk overtuigd te zijn, dat de heer
Schrieke de bedoeling had ten bate
van het Ned. volk werkzaam te zijn.
Mr. Schrieke aan het woord
Mr. Schrieke heeft daarna nog uit
voerig 't woord gevoerd en zijn beleid
toegelicht. Nooit is zijn streven uitge
gaan naar samenwerking met de be
zettende macht op zichzelf, maar die
samenwerking is steeds middel ge
weest om toezicht te houden. Zoo is
zijn behandeling van de gratiegevallen
een beveiliging van de NederiandVche
strafrechtspraak geweest. Hij kon ech
ter tegenover de bezettende macht niet
altijd „neen" verkoopen en daarom
moest hij bepaalde maatregelen goed
keuren.
De aanstelling van Duitsche rech
ters in Nederlandsche rechtscolleges,
waartoe Seyss Inquart reeds voor zijn
komst hier besloten had, heeft verd.
weten te voorkomen. Verd. zette uit
een, hoe zijn harde arbeid van 13 uren
per dag gedurende vier jaren hem niets
dan moeiten en verdriet gebracht heb
ben, terwijl hij alleen ten bate van
het Nederlandsche volk werkzaam is
geweest. Ondanks alle Duitsche wille
keur is hij er in geslaagd een beperkte
rechtsorde te handhaven. Zoo dit niet
gelukt was, zou het aantal slachtoffers
van den voedselnood vele malen groo-
ter geweest zijn.
Verdachte riep de clementie van het
Hof in. Zooals aan alle menschenwerk
hebben ook aan zijn ambtsperiode fou
ten gekleefd. Nog heden moest ver
dachte het uitspreken; „Hier sta ik,
ik kan niet anders."
Mr. Zaayer repliceerde. Hij merkte
op, dat wanneer verdachte in 1941 dat
ambt niet aanvaard had, er niets bij
zonders gebeurd zou zijn omdat de
Duitschers er toen nog belang bij had
den, dat er hier orde zou zijn. Deze
verdachte is daar geplaatst omdat de
Duitschers iemand zochten en vonden
die in hun geest wilde werken.
De president bepaalde de uitspraak
op over vier weken.
De verdediging
Hierna was het woord aan den ver
dediger mr. C. B. Reinhold, die aller
eerst uiteenzette, dat mr. S. geen ge
vaar was voor zijn omgeving. Mén
kon voor eigen meening uitkomen.
De buitenstaanders hebben een vol
komen verkeerd beeld van mr. Schrie
ke. Zij weten niet wat er in zijn ambt
voorviel, wat voor voorstellen er'kwa-
men van de Duitschers. Men weet al
leen de maatregelen, die ten slotte
werden getroffen maar niet, dat hij 60
van het door de Duitschers gewilde
heeft weten te redden.
Pleiter besprak voorts de dagvaar-
ding en geloofde niet, dat de ver-
dachte daarop kan worden veroor-
Verzoenende toon van Churchill
Maandagavond heeft Winston Chur
chill het woord gevoerd in de be
roemde Universiteit Columbia te New-
York, alwaar hem een eere-doctoraat
werd verleend. De Oud-Premier maak
te geen gewag van Sovjet-Rusland of
van zijn denkbeeld eener Engelsch-
Amenkaansche Eenheid. Churchill
zeide: Jegens geen enkel groot ras
op aarde ben ik van haatgevoelens ver
vuld. Ik hoop oprecht, dat er, wan
neer de schuldigen gestraft zijn, geen
paria-volken zullen zijn. Wij moeten
uitzien naar een ruimer en oprechter
wereld. In elk opzicht rijker en vrucht-
dragendér onder de hoede en het ge
zag^ van de Wereldorganisatie, ten
einde nieuwe verschrikkingen en nieu
we onderdrukking te voorkomen.
Indien Engeland en Amerika samen
optrekken, zullen zij den menschen
diensten bewijzen zooals geen ander
land ooit in staat is geweest. De En
gelsche taal is een middel van con
tact tusschen de invloedrijkste deelen
van het. over de wereld verspreide
menschdom. Churchill drong aan op
het leeren van de Engelsche taal en
geschiedenis. Ook onze Communisti
sche Vrienden moeten zulks doen zoo
zeide Churchill.
Buiten het Universiteitsgebouw
stonden studenten te roepen „Winnie
go home!"
De 10e partij gespeeld door de hee-
ren Roozenburg (wit). Keiler (zwart)
11 o,~27 18~23; 2> 38-32. 12—j8:
3) 31—27 Hier wijkt wit van
de gewone zetten-reeks af en hoont
zwart tot het zelfde te verleiden 3
17-21; 4) 37-31. 21-26. Op
7—12 kan wit 3126 spelen; 5) 41—
37. 7-12; 6) 43-38 Vult de
open vakken nu aan. 620-24-
7) 49 43. 1420? Dit is de zet waar
wit op gespeculeerd heeft. -1 of 2—7
is sterker; 8) 27—22! Zet di
rect den aanval in. 8. 18x27-
31x22. i7 Op 1218 speelt wit
37—31; 10) 34—29! 23x34; 11) 39x30!
Belet nu 1218. door 30—25
1120—25; 12) 36—31! 25x34
13) 40x20. 15x24; 14) 31-27!
Wit heeft de vrije zetten, welke zwart
geboden heeft uitgebuit met twee zeer
sterke zetten. 1412—18 Nu
komt uit dat 2—7. als 9e zet sterker
was; 15) 27—21! 16x27. Wordt ge
dwongen immers op 18x27 dam voor
wit door 44—39; 16) 22x31. 8—12-
17) 46—41. 10—14; 18) 41—46. 18-^
23; 19) 3127! Belet 1218
door 35—30, 33—29 en 27—21. 28—22
^m-J9. 5-10; 20. 44-39,
10—15; 21) 50—44. 13—18. Moet de
dam-dreiging wel opheffen doch nu
blijven de schijven 6.7.11. en 12 ach
ter; 22) 37—31! Nu 13—18
gespeeld is, heeft sch. 26. voor wit als
combinatie-schijf geen waarde meer en
moet opgeruimd worden. Ook kan
11—16 nu niet. 2226x37; 23)
42x31. 9—13; 24) 47—41 Ge
speeld om bij eventueele uitruil met
sch. 22. deze te ondersteunen. 24.
4—9; 25) 41—37. 14—20; 26) 44—40.
11—16; 27) 39—34. 7—11; 28 34-
^9! Trekt profijt, nu de vakken
7. en 8. met bezet zijn en ruilt een
centrum schijf van zwart, sterk uit. 28.
23x34 29) 40x29. 20—25. De
eenige om tenminste met den langen
vleugel nog eenigszins aanvallend op
te kunnen,treden; 30) 29x20. 15x24;
31) 27—22. 18x27; 32) 31x22. Belet
1823 waardoor zw. zich weer zou
herstellen, ook 1621 wordt nu belet
door 33—29 2—8; 33) 43—39."
'117; 34) 22x11. 16x7. moet weer
terug; 35) 39—34. 13—18; 36) 34—29.
8—13. Op de 2 om 2 door 19—23
wordt schijf 35 zeer sterk in het spel
door wit gebracht, en komt schijf 23
door het .opspelen vah sch 45 in ge
vaar; 37) 29x20. 25x14; 38) 45—40.
14 20; 39) 2822. Een opmerkelijke
zet. Wit moet de positie wel goed be
keken hebben voor hij hier toe over
ig18x27; 40) 32x21. 9—14;
41) 48—43. 20—24; 42) 37—32. 6—
'11; 43) 36—31. 11—17; 44) 31—26.
13—18; 45) 40—34. 14—20.A Hier
was direct remise mogelijk door 711
men werke deze variant zelf maar na;
46) 32—28. 18—23; 47) 38—32. 20—
25; 48) 43—39. 3—8; 49) 32—27
Komt tempo te kort en moet nu terug.
Men kan aannemen dat wit dit met de
39e zet al wist en de overblijvende
stand getuigt hiervan23x32;
50) 27x38. 19x23! Dreigt met 23—28;
51) 3832. 1722. Beperkt wit's zet
ten tot het uiterste; 52) 2117!
De clou van wit's spel brengt een bril-
lant offer22x11; 53) 33—28!
Vraagt de geofferde schijf nu
met den beteren stand terug
23—29. De beste; 54) 34x23. 8—13.
7—11 is niet beter; 55) 39—33!
Belet zwart 13—18 door 23—19. 35—
30. en 33—29. Op 12—17. volgt 26—21
en 23x18. Op 25—30. Wit 23.—18.
Zwarfs 55e zet. 5511—17 is
dus gedwongen; 56) 26—21. 17x26;
57) 23—18. X; 58) 28x8. 7—12. Ook
dit is verplicht; 59) 8x17. 26—31; 60)
17—12. 31—36; 61) 12—7. 24—29;
62) 33x24. Hier geeft de schrijver van
de partij 1015 van zwart aan. Dit
moet een vergissing zijn: op 10 staat
geen zwarte schijf meer zoodat de laat
ste zetten mij niet bekend zijn. De
partij werd echter remise.
Een onbevredigend slot. Roozenburg
is de geheele partij in het offensief ge
weest en ofschoon zwart zich prima
VPrdedigd heeft, zou een overwinning,
zoo deze behaald ware, wit zeker toe
komen.
Intusschen heeft deze jonge
tie^P'
ie-
ler
Ier onzen besten Nederl. positte^--
het vuur na aan de schenen gelegd en
zullen we nog veel van dezen jortgen
meester hooren. H.T.
V «VI.V