Welke spelling wenscht U?
DAMRUBRIEK
IIB N_B
DE TAALZ
Is er voldoende textie op de uitgereikte punten?
mm
BINNENLAND
AMERIKA'S omschakeling
naar den vredestoestand.
Een winkelier antwoordt Min. Vos
Voor de Hlragsche Federatie van de
Partij van den Arbeid hield Minister
Vos' onlangs een betoog, waarin hij
o.m. zeide, dat wanneer winkeliers de
geldige texielpunten niet honoreeren
dit meer een kwestie is van niet wil-
f <»>len, clan van niet kunnen. De Minis-
ter dreigde er mede, in uiterste nood
zaak over te zullen gaan tot hét 'in
richten van een Centraal Magdzijn,
waar jongegehuwden alles op hun
vergunningen kunnen krijgen.
De heer J. J. Korft, Middenweg,
Amsterdam, heeft hierop in een. open
briefgeantwoord. Hij behoort tot de
neen-verkoopende winkeliers, althans
voor zoover het eenigermate behoor
lijk textieigo,ed betreft. In zijn brief
wijst de heer Korff er verder»op, dat
het. de inkoopcombinatie, waarvan hij
bestuurslid is, niet kon gelukken, on
danks alle moeite, iets van beteekenis
bij de fabrikanten los 'te krijgen.
Wanneer de Minister zijn mededee-
ling baseert op de ter beschikking
staande productiecijfers, is er dan
rekening gehouden met de voorziening
van de Mijnstreek, de gerepatrieerden
en het leger? Zoo vraagt de heer
Korff.
Winkeliers stóan nu eenmaal niet
achter de toonbank om „neen" te ver-
koopen,' maar de woorden van den
Minister zouden licht een verkeerde
-conclusie bij het publiek opwekken.
0ok de overheid moet er van over
tuigd zijn,' dat ero hetisch nog wel
winkeliers zijn, die willen meewerken,
maar dan moet ook in hun beleid ver
trouwen worden gesteld.
De Koopvaardij in oorlogstijd*
De Koopvaardij heeft gevoelige ver
liezen geledem. In Mei 1940 waren er
1112 Nederlandsche schepen; daarvan
zijn 315 verloren gegaan. De verlie
zen der bemanning worden geschat op
ongeveer 15%, aldus begon overste
J. H. Hoogendijk, overste Kon. Ma
rine-reserve en gezagvoerder bij de
Mij. Nederland, gisteravond zijn cau
serie voor de afdeeling Den'Haag der
Vereeniging „Nederlandsch Fabrikaat".
Dat deze verliezen niet veel grooter
zijn, hebben wij voor een groot deel
te danken aan de Britsche marine,
waarbij ook Nederlandsche eenheden
waren ingedeeld. Immers, de schepen
die minder dan 15 mijl liepen, waren
verplicht in convooien te varen.
Noorsche order voor Ned.
Scheepsbouw en Industrie
Naar wij vernemen is aan de Ned.
Scheepsbouw-Mij. te Amsterdam op
dracht gegeven tot den bouw van het
vlaggeschip der Noorsche Koopvaar
dijvloot.
De dubbelschroef motorinstallatie, die
een totaal vermogen van 203)00 P.K.
moet hebben, zal geleverd worden
door de machinefabriek van de Gebrs.
Stork Co. te Hengelo. Bovendien
znOen bij deze fabriek de motorinstal
laties van 2 Noorsche vrachtschepen,
elk met een capaciteit van 6500 P.K.,
worden vervaardigd.
Na-inlevering buiten omloop
gesteld bankpapier
De Nederl. Bank N.V. vestigt «r de
aandacht op, dat de gelegenheid tot na-
Inlevering van buiten omloop gesteld
baakpapier nog slechts korten tijd ge
opend zal blijven. De inlevering moet
geschieden met formulieren, welke bij de
kantoren van de Ned. Bank N.V. ver
krijgbaar zijn, tegen betaling van f 0.50.
Het eerste Nederl. vliegtuig
op de lijn A'dpm-New York
zal „Tweute" heeteti,
Donderdag 28 Maart a s. zal op het
vliegveld „Twente" het eerste door de
K.L.M. uit Amerika ontvangen vliegtuig
van het type DC 4 gedoopt worden.
Het vliegtuig zal genoemd worden naar
het vliegveld n.l. „Twente".
9.
Hebt U wel eens gehoord van den
Romein Cato? Een man van den
ouden stempel, fel en streng in zijn
principes en hardnekkig vasthoudend
aan dat, wat hij goed dacht. In zijn
handboek over den landbouw maak.
hij allerlei karakteristieke opmerkin
gen, o.a. „Een boer moet altijd ver-
koopen en zoomin mogelijk koopen;
als je iets koopt wat je niet noodig
hebt is het met e'en paar cepten nog
te duur betaald." Maar dat doet hier
niets ter zake; ëen ander gezegde van
hem is veel bekender. Hij was er na
melijk van overtuigd, dat Carthago,
hoewel het door de Romeinen versla
gen was, toch een gevaarlijke concur
rent zou blijven, zoolang het niet to
taal vernietigd was..En daarom vroeg
hij in iedere senaatsvergadering het
woord en- zei te pas en te onpas, na
«en discussie over 'n nieuw stadsplan
öf over een priesterbenoeming: „Bo
vendien, heeren senatoren, ben ik van
oordeel dat Carthago verwoest moet
worden."
En zoo zou ik vandaag willen ein
digen: „bovendien, goede vaderlan
ders, ben ik van oordeel? dat het Ger
manisme meerdereuit onze taal
gedelgd moet worden.
Meer (dus niet meerdere) woorden
ik daar niet aan besteden.
BINNENKORT MEER TEXTIEL
ENZ. ENZ.
Dé Directeur-Generaal van de prij
zen, prof. G. Brouwer, heeft gister
avond voor de radio gesproken over
de ontwikkeling van de prijspolitiek.
Spreker noemde de arbeidsproductie
in ons land te laag, waardoor verhoo
ging van den kostprijs noodzakelijk
was. Hoe meer wij produceerén, des
te lager is ons levensonderhoud: De
broodprijs zal niet worden verhoogd,
die van vleesch echter wel.
Textiel, schoenen, meubelen, glas
en aardewerk, potten en partnen, kort
om huishoudelijke artikelen van alle
mogelijke soort, zullen binnenkort in
iets ruimere mate beschikbaar komen.
Er zal voor gezorgd moeten worden,
dat deze goederen gekocht kunnen
worden.
Eén dezer dagen wordt een aantal
beschikkingen gepubliceerd, waarbij
voor het confectioneeren van goede
ren, in tegenstelling tot vroeger, vaste
jedragen zijn vastgesteld. Dit zal de
rrijzen van japonnen, mantels en cos-<
uums niet onbelangrijk naar beneden
rrengen.
Voor meubelen is een zeer belang
rijke maatregel getroffen. Er is na
overleg met de meubelindustrie een
viertal typen van ameublementen ont
worpen, die tegen belangrijk lagere
jrijzen dan tot dusver aan de markt
zullen komen.
Er zijn nog teveel prullaria en.z.g.n.
luxe producten aan de markt, waarbij
grondstoffen en arbeid wordt ver
spild. Deze artikelen worden door
gaans tegen hooge prijzen verkocht,
waartegen zich dan de critiek van het
publiek richt. Ten onrechte. Het pu
bliek behoort in dit opzicht de hand
in eigen boezem te steken.
Bij een vorige gelegenheid is al ge
zegd, dat wanneer het publiek zelf
niet voldoende meewerkt de prijspoli
tiek niet tot een succes kan worden
Daarvoor moet het publiek de prijzen
echter kennen. Het is U. bekend, dat
wij met deze voorlichting reeds be
gonnen zijn, door de uitgifte van een
prijzenblad, dat door de distributie
diensten wordt uitgereikt. Deze week
komt een tweede exemplaar, dat weer
een reeks nieuwe artikelen bevat. Het
ligt in de bedoeling over twee'maan-
den met een derde exemplaar te ko
men, dat voorzoover mogelijk een
overzicht zal baatten van de prijzen,
van alle goederen en diensten, die
voor het levensonderhoud van belang
zijn. Daaronder zuilen ook vallen de
prijzen voor allerlei diensten door
ambtsbeden gevraagd. Weliswaar zijn
voor zoo goed als alle beroepen cal
culatievoorschriften vastgesteld, doch
het is voor een buitenstaander uiterst
moeilijk te controlèeren hoeveel een
schilder, een timmermap of een lood
gieter voor bepaalde karweitjes had
mogen berekenen. Binnenkort ia\ nu
een voorschrift worden afgekondigd
op grond waarvan op' de rekening het
bedrag aan verbruikt materiaal en het
aantal uren, dat tegen het vastgestelde
uurtarief is n gewerkt, moet worden
vermeld, de klant kan dangemakke
lijker oordeelen of hem te veel is 6e-
rekend.
Herijk van maten en gewichten
De Burgemeester heeft bekend ge
maakt, dat het goedkeuringsmerk voor
het jaar 1946 te bezigén, zal zijn:
de letter q in den kleijien staanden
vorm en dat dit jaar voor de herkeu
ring van paten en gewichten zitting
zal worden gehouden te Reeuwijk op:
Donderdag 4 April voor A t.m. H van
912 en j 13151/-» uur; Vrijdag 5
April voor I t.m. Z van 9—12 en 13
15!/2 uur in het café van den heer N.
J. van Dam aan de Not. d'Aumerie-
laan.
(De maten en meetwerktuigen moe-
Jen schoon, droog en roestvrij worden
aangeboden om onderzocht te kunnen
worden; ijzeren maten moeten van
binnen en van buiten geverfd zijn,
koperen gewichten mogen niet gepot
lood zijn, doch moeten,roestvrij wor
den gemaakt en met gekookte lijn
olie ingewreven worden.
Alle maten en gewichten en meet
werktuigen moeten vóór 1 October
1946 gestempeld zijn met de letter q.
Bij verzuim of verhindering-om van
de zitting gebruik te maken, bestaat
nog gelegenheid maten en gewichten
te laten herkeuren aan het ijkkantoor
te Roterdam, 's-Gravendijkwal 66,
iederen Din.sdag en Vrijdag (behalve
Goeden Vrijdag) telkens van 912
en 1417 uur. Voor het justeeren
van maten en gewichten moet keur
loon worden betaald.
De herdenking onzer bevrijding
Naar het A.N.P. verneemt, heeft de
regéering besloten de plechtige herdenking'
van de totale bevrijding van Nederland
te doen plaats hebben op Vrijdagavond
3 Mei. Óp Zaterdag 4 Mei, wanneer het
bevrijdingsfeest gevierd wordt, zal des
ochtends te 11 uur een minuut stilte in
acht genomen worden. Gedurende dien
tijd zal dus overal het werk en het ver
keer stilgelegd zijn.
Nu momenteel in de bladen nogal
het een .en ander geschreven wordt
over invoering van een nieuwe spel
ling, lijkt het ons wel interessant, de
aandacht te vestigen op het resultaat
van een door het Centraal Bureau voor
Documentatie gehouden enquête over
de spelling.
Ondervraagd zijn 11.000 personen,
waarvan ruim 9.1W0 een meening te
kennetj, gaven. De te ondervragen per
sonen waren zoodanig uitgezocht, dat
zij tezamen een zuivere doorsnede
door het Nederlandsche volk vormen,
zoodat de enquête dus beschouwd kan
worden als een z.g. representatieve
steekproef. Het resultaat kan dan opk
beschouwd worden als een zoo goed
Beroepsgroep
Vrije beroepen
Studenten
Ambtenaren, onderwijzers
Zakenmenschen
Handel:- en Kantoorpersoneel
Landbouw en Veeteelt
Arbeiders
Huisvrouwen
als zuiver beeld van de publieke opinie
in ons land ten aanzien van het spel-
lingsvraagstuk.
De vraag luidde: Welke spelling zou
vólgens U in de toekomst door ons
gehee.lé volk gebruikt moeten worden?
Het resultaat was: 5% van de on
dervraagden had geen meening over
dit vraagstuk.
Van degenen, die wel een meening
hadden, wenschtgn 30,5% de oude
spelling; 69,5% een nieuwe spelling,
en wel 45,5% de spelling Marchant,'
24% een- andere nieuwe spelling.
Bij de diverse beroepsgroepen wa
ren de percentages van degenen, die
Hun meening te kennen gaven, als
volgt:
Oude spellitzsg
29
9
26
38
32
44
30
34%
Marchant
39
68
46
41
44
43
49
47%
andere
nieuwe spell,
32
27
28
21
24
13
21%
19%
De sombere voorspellingen, dat
Amerika dezen winter met buitenge
woon groote werkeloosheid te kam
pen zou hebben, zijn niet bewaarheid.
In Augustus 1945, 'toen de oorlog met
de Japansche capitulatie pletseling af-
b ra katoen de groote wapenfabrieken
in een nacht hun poorten sloten en de
repatrïeerenden vanuit de overzeesche
oorlogsgebieden naar hun vaderland
begonnen terug te stroomen, profe
teerden officieele U.S.A.-instanties, dat
het aantal werkeloozen aan het einde
van het jaar minstens 6 mitlioen zou
bedragen en dat dit getal tot het voor
jaar wél tot 8 of misschien 10 millioen
zou worden verhoogd. Industrieelen,
bezeten door een lichtzinnig optimisme^
rekenden op 3.5 tot 4 millioen werke
loozen, maar zelfs zij onderschatten de
prestaties van het land, want een al-
gemeene werkeloosheid trad tot op
heden heelemaal nog niet aan den
dag.
In New-York zijn er momenteel dui
zenden vacatures; de aangeboden be
trekkingen vullen vele kolommen van
het advertentie-gedeelte van de „New
York Times" en andere bladen en in
de straten der City maken talrijke
firma's door uithangborden bekend,
dat zij voor onmiddellijke indiensttre
ding werkkrachten noodig hebben. Be
gin Januari 1946 waren er in de U.S.A.
„slechts 2.000.000 menschen zonder
werk", doch waren er tevens enkele
honderdduizenden vacatures (natuur
lijk worden stakers niet als werke
loozen en door,? staking stilgelegde
fabrieken niet als vacatures be
schouwd). Dit cijfer komt overeen
met de „normale" zoogenaamde „zwe
vende" werkeloosheid, die zelfs in de
jaren, dat alles op volle toeren draai
de, niet verdween, zulks ten gevolge
van het bestaande staathuishoudkun
dig systeem. Het betreft 1.5 tot 2 mil
lioen werkeloozen, die öf van werk
kring aan het veranderen zijn, öf om
de een of andere persoonlijke reden
voor korteren of langeren tijd uit het
arbeidsproces zijn uitgeschakeld. Deze
gunstige ontwikkeling op de Ameri
kaansche arbeidsmarkt is ongetwijfeld
verheugend te noemen in deze eerste
periode na d^n oorlog. Een zorgvul
dige voorbereiding maakte het moge
lijk, elk bedrijf op zichzelf dusdanig
•öm te schakelen, dat het zbnder al te
veel moeite met de vredesproductie
kon beginnen en in de meeste gevallen
hun personeel niet voor een bepaalde
periode op straat behoefde te zetten.
Reeds aan het einde van het afgeloo-
pen jaar stegen de resultaten der om
schakeling reeds ver boven de ge
maakte plannen uit en werd deze om
schakeling in vele deelen van het land
voor 90% voltrokken.
Toen in de tweede hejft van Januari
de staalarbeiders in opstand kwamen,
onderging dienovereenkomstig de pro-'
ductie den invloed daarvan. De auto-
mdrbielprodiictie bleef ten gevolge van
de maandenlange stakingen bij enkele
belangrijke firma's ver onder de ge
stelde norm. De loon- en prijzenkwes-
tie blijft 6ok verder nog het hoofd
probleem vormen van het Amerikaan-
sche na-oorlogsche staathuishouden,
terwijl de tewerkstelling der beschik
bare werkkrachten geen moeilijkheden
oplevert. Het spreekt vanzelf, dat de
Amerikaansche arbeider, die zoo on
eindig veel goed en bloed voor de
zaak der democratie heeft opgeofferd,
nu rechtvaardige eischen aan de loon-
en prijspolitiek kan stellen. Bij de
groote oppervlakte van het Ameri
kaansche continent zijn de locale toe
standen zeer verschillend: een werke
loosheid van voorbijgaanden aard in
één deel van het land staat weer te
genover een uitgesproken gebrek aan
werkkrachten in een ander gebied.
Zelfs indien alle stakingen opgeheven
zullen zijn, zullen vooral in de Staat
New York, in het gebied van Chicago
en Texas nog honderdduizenden van
industrie-arbeiders noodig "zijn, terwijl
de Staten in het Midden-Westen ge
brek hebben aan landbouwkrachten.
Heel anders staat de arbeidsmarkt aan
de Westkust, alwaar in- de oorlogs
jaren groote bewapeningsindustrieën
wérden opgericht b.v. vliegtuig-
fabricatie waarvan de ondernemers
thans niet meer hun vooroorlogsche
industrie kunnen teruggrijpen. Califor-
nië kreeg tijdens den oorlog en ook
onmiddellijk daarna een enorme be
volkingsaanwas, daar de arbeiders in
de wapenindustrie aan de Westkust
daarheen verhuisden en ook duizenden
soldaten wier operatiegebied in de Pa
cific lag en aan de Westkust gedemo
biliseerd werden, Californië wegens
het aangename klimaat als woonplaats
uitkozen en het niet meer willen ver
laten. Een drukkende werkeloosheid-
trad echter ook hier tot nu toe niet
op.#Een successievelijke, hoewel lang
zame afvloeiing wordt overigens door
de gedeeltelijke hoogere loonen in de
Oostelijke staten bewerkstelligd.
Volgens opinie der meeste Ameri
kaansche vaklieden biedt de buiten
gemeen groote aanvraag naar goede
ren en verbruiksartikelen, zoowel in
het binnen- als in het buitenland, de
zekerheid, dat Amerika voorloopig
niet op groote werkeloosheid behoeft
te rekenen. Industrie en landbouw zijn
met opdrachten overstelpt zooals nog
nooit te voren in de geschiedenis van
het land en hebben een leveringsach
terstand voor vele milliarden dollars.
Sedert het einde van den oorlog en
de opheffing der meeste distributie
bepalingen, valt een regelmatig hooge
omzet in levensmiddelen en goederen
voor dagelijksch gebruik waar te ne
men en nog heden ten dage kunnen
de, eischen ^an dat deel van de 'be
volking, dat rijkelijk van geld is voor
zien, nauwelijks worden ingewilligd.
De kleinhandelaren verdienen goed en
worden niet althans niet tot nu
toe door de groote bedrijven ver
stikt. Alleen de Staat New-York al
heeft nog ongeveer 125.000 nieuwe
kleine bedrijven noodig voor de goe-
derenverdeeling. Onder de gegeven
omstandigheden ontwikkelt er zich
een inflatie-gevaar, hetwelk door de
regeering en openbare meening als
een ernstige bedreiging voor het na-
oorlogsche staathuishouden wordt be
schouwd en energiek wordt bestreden.
President -Truman was verplicht een
nieuwe officieele prijspolitiek door te
voeren, die voor de komende 12 maan
den een maximale vérhooging der
kosten van levensonderhoud van 6—7
toelaat. Gedurende déze periode
zullen de prijzen langzame/hand weer
omlaag gaan, terwijl de loonen op
hetzelfde niveau blijven, en de geste
gen massa-consumptie voortdurend
zeer veel werk verzekert.
Kenmerkend voor de houding van
Amerika is wel, dat de Truman-regee-
ring in haar politiek, om.ieder te werk
te stellen, weliswaar door het Congres
wordt ondersteund, dat het Congres
haar echter geen onbegrensde vol
machten verleent en jaloers er over
waakt, dat het ingrijpen van den staat
in het staatshuishouden hiet het sy
steem der privé-ondernemingen op
hun grondvesten doet wankelen.
Nieuwe stratosfeer-exploraties
van Prof. Picard
„Le .Peuple" deelt mede, dat prof.
Picard het voornemen heeft 'n nieuwe
tocht naar de stratosfeer te onder
nemen. Hij hoopt dan een hoogte
van twee en dertig kilometer te zullen
bereiken. De cabine zal gedragen
worden door een stelsel van 100 bal
lonnen, uit plastische stof. Iedere bal
lon zal, in de stratosfeer, een volume
hebben van 2700 kubieke meter.
Red. H. Tenwolde
Hier-volgen de eerste 4 oplossingen
respect. Thuisdammers, Clubdammers
(beginners) en Clubdammers (gevor
derden).
Opg. 1. wit. 16-27. en 45x4.
Opg. 2. wit. 29-24. 39-34. 32-28.
Opg. 4. wit. 15-10. 24-20. 32-27.
42-38.
Opg. 3. veryalt, wegens verkeerde
opgave.
In deze klasse leiden hier met twee
punten P. Blok en H. L. Luinenburg.
Opg. 1. wit. 33-28. 24-20. 31-27.
42-38.
Opg. 2. wit. 31-26. 38-33. 48-43.
42-38. 36x7.
Opg. 3. wjt. 31-27. 32-27. 26-21.
38-32
Opg. 4. wit. 33-29. 30-24. 32-27.
42-37.
Hier leidt J. de Groot met 4 punten.
Opg. 1. 35-30. 17-22. 13x2. 26x46.
Opg. 2. 35-30. 42-38. 44-39. 22-17.
Opg. 3. 24-20. 26-21. 43-38. 34-30.
De extra prijs wordt verloot onder
de heeren J. de Jong, Th. v. d. Veer
en J. K. Heetland.
Opg. 4. 40-34. 33-29. 21-27. 22-28.
47-18. 39-34. 30-24. 35x2.
In deze klasse leidt Th. v. d. Veer
met 4 punten.
Wij zullen probeeren de volgende
opgave met diagrammen te plaatsen
en beginnen daar volgende week
mede.
Voor dez week. een opgave waar
mede ieder mee kan doen. Extra prijs
voor goedé „oplossers van 2.50. At.
H. T.
ZWART
14. 18. 22. 23. 24.
5
1. 11.
35
49 50
25. 31. 33. 34. 41. .43 48.
WIT
Wit zet en wint.
Opl. binnen J4 dagen na plaatsing
aan het bur. Groot Gouda, Markt
Op de linkerbovenhoek „Damrubnek
vermelden.
Voor persoonlijk antwoord PoSt"
zegel insluiten s.v.p. T
H.
M-K-a
