OMSTREKEN l)t da# dec tevciidUtty Di avond vóór de bevrijding van Gouda In het Stafkwartier Gouda der Ned. Blnnenl. Strjjdkr h Bevrijding. t eendracht A® ALGEMEEN DAGBLAD VOOR GOUDA EN MAAKT MACHT NUMMER 219 VRIJDAG 3 MEI 1946 Redactie: L. J. A. v. d. Steenhoven Mr. A. A. J. Rijksen Drukker: Drukkerij Verzijl, Gouda Administratie: M. J. van Loon v Bur.: Markt 67, Gouda. Telefoon 3008 Abonn. p. w. 27 c. Losse numm. 10 ct De eerste opname van Burgemeester James na zijn terugkeer in onze stad Burgemeester Mr. Dr. James schrijft: K. F. O. Op 5 Mei 1945 hebben wij de vrij heid ontvangen. De glanzende, onvol prezen vrijheid. Weer waren wij „van eigen land en eigen volk alleen". Eert vrijheid, verkregen bij stralen- den blauwen hemel en een oranjezon erin, en terwijl zilveren vogels ons goed en rijkelijk voedsel brachten. De ketenen waren verbroken, de vlag was in top. Zoo kwam de vrijheid tot ons. Op 4 Mei 1946 herdenken wij deze bevrijding. Ook nu zijn wij vrij. Geen mof kan ons meer deren. En toch. Lijkt het maar zoo, of is de kleur wat verbleekt? De vrijheid wordt niet meer toege- jubeld. Zij is vanzelfsprekend ge worden. Dus is zij ook niet in discussie, want wij denken, hierbij aan een an dere „vrijheid" dan die in de politiek in discussie is met „arbeid". Maar er is wel een zeer wezenlijk verschil in het beleven en in het ge bruikmaken van de vrijheid, naar ge lang men vrij wil zijn .om te doen wat men wil, dan wel om te doen wat men moet. En nu is het maar de vraag, wat ieder van ons met onze vrijheid in dit jaar gedaan heeft en wat wij er ver der mede zullen doen. Wij zullen er dezer dagen maar niet over discussieeren. Op Zaterdag, Mei, gaat de vlag weer in top, tooien wij ons met het dierbare oranje, zijn wij weer innig dankbaar, van de nachtmerrie der bezetting verlost te zijn. Maar daarna wacht ons opnieuw de arbeid en dan zal ons volk zijn vrij heid dienen te gebruiken om te doen, wat het moet: verder op te bouwen, wat verwoest .werd, te vernieuwen, waj vermolmd is, te vermijden al wat geknoei is, en te arbeiden en te sparen voor een niet alleen vrij, maar ook welvarend, gelukkig, gezegend vaderland. Bij het te bedde gaan op 4 Mei 1945, nadat juist de eerste juichkreten over het door Radio-Londen doorgegeveg bericht van de capitulatie van de Duit- sche legergroep in Westelijk-Neder- land door de stad hadden geklonken, gevolgd door revolverschoten in de straat van enkele Duitsche militairen, die nerveus waren geworden doordat een al te,haastig gebakerd bewoner van de Kattensingel de driekleur had uitgestoken, werd ons, die dien avond geruimen tijd samen geweest waren om voor de laatste maal te bespreken of alle voorbereidingen getroffen wa ren, daar wij voorzargen, dat het mo ment, waarop wij zoo lang gewacht hadden, met rassche schreden nader de, d<e order gebracht: „Morgenochtend om 6 uur vergade ring van den Staf op Gouwe 37!' Gouwe 37 was een ouderwetsch* huisje, waar voorheen- een paar oude dames rustig hun laatste levensjaren sleten en dat tot aan September 1944 in gebruik was bij het bijkantoor Gouda van de Algemeene Vereeniging Melkvoorziening (A.V.M.)*en dat door den vertegenwoordiger daarvan, bij zijn benoeming tot Gemachtigde voor het grootë stadsgebied Gouda van den Dróvincialen Voedselcommissaris aan Ie Ondergrondsche" was afgestaan, immer is daarop van vijandelijke jde de aandacht gevallen. Toen de meeste telefoonverbindingen waren af gesneden, functionneerde deze nog lustig. De plaats was langen tijd vol komen safe. - We begaven ons dus, na de wekker op 5 uur te hebben gezet, ter ruste. Echter niet lang. Tegen 121 uur ge rammel aan de brievenbus. Twee lui tenants van de Brandweer n.l. Van der Want en Teekens. „Inplaats van 6 uur om 4 uur op het Stafkwartier aanwezig ..Allright Van slapen kwam niet veel. Tegen 4 uur kwamen uit alle hoeken de leden van de Staf in de nog schemerduistere straten aangewandeld. Echter, de deur was op slot! Met z'n-allen naar den Commandant der Bewakingstroepen, den heer M. A. de Korte, Vlaming straat 20. Deze stond verwonderd, want het was op zijn klok nog lang geen vier uur! Toen hij bemerkte, dat zijn uurwerk hem in de steek had gelaten, ging hij onmiddellijk mede en zoo kwamen we spoedig bijeen. In de kleine ruimte werden de eerste besprekingen van dien dag gevoerd. Daar waren bijeen de mannen, waarvan de meesten ge durende den geheelen duur der Duit sche bezetting alles hadden voorbe reid vaak met inzet van hun leven, om,' als het oogenblik daar zou zijn aan de bevrijders van ons land alle mogelijke hulp te bieden Gespminen raten ze bijeen, wachtend op het pe- riS £t van. Den Haag moest ko- men en waarbij de opdracht zou wor den gegeven aan de B.S. om actief op te treden. Uur na uur verstreek. „Bob", de Chef-Staf Strijdend Ge deelte, die gedurende geruimen tijd in het bezit was van een „clandestiene" telefoonverbinding met Den Haag, reed heen en weer naar zijn huis op den Langen Tiendeweg en steeds keerde hij weer onverrichter zake te rug. „Den Haag wist nog steeds van niets!" Dan maar weer wachten. De eene sigaret na de andere werd ge rold. Het kleine lokaal zag blauw van de rook. De kaarsen raakten opge brand. Aan de overzijde van. de Gou we bij de Garage Oskam stond een Duitsche vrachtauto, die niet op gang kon komen....wachten,als maar wachten1 Om half zes werd besloten voorloo- )ig naar huis te gaan, tot de ordon nans ons nader zou komen berichten. Tegen half afcht kwam er een be richt, luidende als volgt: „Bevelen van hedennacht 12 uur blijven onverkort gehandhaafd. Aan de bevolking dient bekend gemaakt te worden, dat de Duitsche legerleiding ten opzichte van de eenheid in het Westen nog geen bevel tot capitulatie heeft gegeven. Over de wijze van capitulatie wor den door de geallieerden en de Duit- schers heden nadere besprekingen ge voerd. De bevolking moet zich van iedere demonstratie onthouden. Dit moet bekend gemaakt worden behalve door eigen verbindingsmidde len, via de Politie, Brandweer, enz De capitulatie is wel spoedig te ver wachten". De boodschapster deelde mondeling mede, dat inderdaad de capitulatie een feit was geworden! Tegen half negen ging schrijver de zes weer Gouwewaarts! De Pastoor van de St. Jozefskerk kwam uit zijn pastorie- met een oranjecocarde op zijn pij en groette lachend met een welgemeend „Proficat"! Vele lieden hadden zich eveneens met oranje ge tooid en zelfs ontmoetten we twee ondergedoken Joodsche Gouwenaars, die de oranje-cocarde droegen in plaats van de gehate gele ster. We waarschuwden hen; er liepen immer nog leden van de Feldgendarmerie rond en het was onbekend hoe deze zouden reageeren op de berichten. Im mers, op de Markt werd zoo juist nog een jonge man meegenómen, die blijk baar in de oogen der capitulanten zich al te demonstratief met oranje hac getooid! Tegen negen uur 's-morgens komt de Plaatselijke Commandant.Strijdenc Gedeelte binnen en deelt mede, dat de „echte" Burgemeester, die inmid dels weer ten tooneele was versche nen, popelde van verlangen om zijn oude plaats weer in te nemen. De N.S.B.-funcionnaris, die het laatst deze post vervulde, was daar nog steeds en stond vanaf het bordes den gang van zaken gade te slaan. De rnogelijk- heid was niet uitgesloten, dat het sa mentreffen van den Burgemeester en dengene, die als zoodanig had ge tracht te functionneeren, tot onaange naamheden zou leiden. De Staf der B.S. beraadslaagde. Wat te doen? Vanaf het Hoofdkwar tier was bericht ontvangen, dat de B.S. zich niet op straat mocht ver- toonen, alvorens daartoe bevel was gegeven. Hier werd door de Burger lijke Overheid de hulp der B.S. inge roepen Na ernstige samenspreking werd be sloten aan het verzoek van den Bur- meester te voldoen en de gevolgen op ons te nemen. Dit te meer, omdat blijkens de berichten uit het Hoofd kwartier, de Binnenlandsche Strijd krachten als onderdeel van het Ne- derlandsche leger door den overwon nen bezetter waren erkend. Met de Stafleden Van Es, Feith Soet en Zoer, allen met stenguns be wapend en de B.S. armband om, be gaf de Plaatselijke Commandant van de B.S. zich naar het Stadhuis, dat door hen werd doorzocht. Toen bleek, dat dit geheel was gezuiverd (de N S B.-burgemeester was kort tevoren verdwenen), werd Burgemeester James onder het gejuich van het samenge- In no. 714 van De Vrije Pets, het bevrijdingsnmntner van 5 Mei 1945, dat feestelijk en met oranje getooid volgde op de reeks gestencilde nummers uit den begettingatijd. drukten wtj ter herinnering aan de gevallenen enkele vergen van een gedicht uit den illegalen gedichtenbundel, Het .'rij Nederlandsch Ciedboek. Wij laten hier een andere keuge van enkele coupletten daaruit volgen om den geest weer op te roeDen waarin wij een jaar geleden de bevrijding tegemoet getreden gijn. De nacht is over en de kim bevrijd Van schaduw. Algijds ligt het land nu wijd Waar weer de geest gijn moegeworden vlerken Ontplooien kan naar gijn onmeetlijfcheid. Gij riept om redding gij kwam maar niet, Om 's harts verlossing en men hoorde U niet. Uiteindelijk thans begint het te dagetaden En stort jong licht over het oud verschiet. Cief land, goo lang gemarteld en ontwijd, Geknecht, bestolen, om den tuin geleid, Ondragelijk verminkt, stemloos geschonden Dit is de dag dien ge aldoor hebt verbeid. Voor goed en onherroepelijk verloten Zoo velen, die uw hart had uitverkoren In pijn en leed versmachtMaar 't leven gaat Verder, en met uw moed guit gij het schoren. Gedenkt het leed - maar niet om stil te staan; Gedenkt de schande - maar om voort te gaan Waar de weg open ligt naar een nieuw teven: De waardigheid van een bevrijd bestaan. Omdat wij nooit vergeten, blijft tegamen 1 Van de bloedoffers eert altijd de namen. Eerst als wij nooit vergeten dege hel Zijn wij haar ganschelijk ontkomen. Amen. stroomde publiek door deze leiders van de B.S. het Stadhuis binnenge leid en in zijn kamer door den Plaat selijken Commandant een hartelijk welkom toegeroepen. De Burgemeester antwoordde.dankbaar te zijn voor dit moment, waaraan hij toevoegde, dat de B.S. baan gemaakt had voor zijn terugkeer ên dat hij ip haar leden de strijders en voorvechters voor onze vrijheid zag. Om half elf ontving Bur gemeester James den Staf der B.SI in zijn kamer en ontkurkte hij een flesch van de bekende Fransche weduwe, die door hem voor dit moment zeer lang was bewaard. (De flesch wel te we ten!) Dit alles geschiedde, terwijl de Wehrmachtskommandantur nog func tionneerde, althans de houding aan nam, dit te doen. De Staf der B.S. was echter van meening, dat klare wijn moest worden geschonken en zond tegen tien uur het volgende schrijven aan den commandant, Ma joor Schmidt. N.B.S. Gewest 13 Gouda, den 5. Mai 1945. Herrn Wehrmachtskommandanten in 0ouda. Ihnen ist bekannt, dass die Ka- pitulation der deutschen Wehr- macht in unsren Handen heute Mor- gen urn 8 Uhr stattgefunden hat. Zur Besprechung mehrerer Ange- legenheiten bitten wir Sie um 11.30 Uhr mit uns zusammenzukommen in Hotel „de Zalm", Markt. Nederlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten, Distrikts-Kommandant Herr Schmidt gaf zonder meer ge volg aan de uitnoodiging, stelde bij de besprekingen de, macht in handen van den Commandant der Binnenland sche Strijdkrachten en de bevrijding van Gouda was een feit! Dat dit het geval was en dat het geschiedde zonder eenig incident, is te danken aan het tactvol optreden van de leiding dezer strijdkrachten! Toen des avonds de eerste afdee- lingen van de Royal Air Force op door tocht naar Den Haag in Gouda arri-, veerden en vroegen, of de weg daar heen veilig was, kon van Gouda uit een met oranje getooide motor-ordon nans worden meegegeven. Toen deze Den Haag binnenreed, ontdekte de Residentie, dat Nederland nu in wer kelijkheid weer vrij was! Eerst op Zondagmiddag 6 Mei te 16.00 uur kwam uit Den Haag het be richt, dat de B.S. naar buiten mocht optreden. Gouda was toen reeds meer dan 24 uur als eerste stad in Zuid- Hollanfl bevrijd! C. H.H. VOORZICHTIGHEID GEBODEN. Hedenmorgen 5 uur was, naar men ons van bevoegde zijde mededeelt, bij de lagere Duit sche instanties de capitulatie nog niet bekend. Reeds zijn er in verschillen de plaatsen in het bezette ge bied ongelukken veroorzaakt door het vroegtijdig vreugde betoon van de bevolking. In verband hiermede waar schuwen wij de bevolking nog maals uitdrukkelijk zich van démonstraties te onthouden. Indien het moment daar is, zal dit te Uwer kennis' worden gebracht. (Uit het laatste illegale nummer van „De Vrije Pers") W GROOT GOUDA

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Groot Gouda | 1946 | | pagina 1