Eerste Kamer kwam bijeen
MEI IN KOPENHAGEN
DE TAALZEEF
Leest Groot Gouda
BINNENLAND
Mevrouw Churchill bezocht
Gelderland
Mevrouw Churchill en haar dochter
hebben op haar reis door Nederland
gisteren een kort bezoek gebracht aan
het Oosten van het land. fOm onge
veer half een arriveerden zij in Óos-
terbeek in gezelschap van den Brit-
schen Ambassadeur bij het voorloo
pige Airborn-monument dat daar is
opgericht in het park voor hotel Har-
tenstein, dat in de Septemberdagen
van 1944 als hoofdkwartier heeft ge
diend voor de actié van de luchtlan
dingstroepen. De hooge gasten wer
den ontvangen door den Commissaris
der Koningin van de prov. Gelderland.
Verder waren verschillende burgerlijke
en militaire autoriteiten aanwezig.
Nadat Mrs. Churchill een bloemen
krans voor het monument had gelegd
en kennis tiad genomen van het ont
werp voor het definitieve gedenktee-
ken dat op dezelfde plaats zal her
rijzen begaf het gezelschap zien naar
het Airborii-kerkhof, waar Mrs. Chur
chill eveneens een prachtige bloemen-,
krans legde en geruimen tijd in eer
biedige aandacht tusschen de helden
van Arnhem vertoefden. Bij het ver
laten van het kerkhof dankte Mrs.
Churchill de daar verzamelde Ooster-
beeksche schoolkinderen in eenvoudige
hartelijke woorden voor de goede zor
gen welke zij voor de Britsche graven
aan den dag legden. Vervolgens reed
het gezelschap naar Arnhem waar
burgemeester en wethouders de gasten
ontvingen bij de gedenksteen voor de
Rijnbrug. Dichte drommen Arnhem
mers hebben Mevrouw Churchill en
haar dochter luidde toegejuicht. Ook
nu bracht Mrs. Churchill een bloemen
hulde aan de gesneuvelden, waarna
het gezelschap zich naar de Betuwe
begaf, met name naar Elden en Eist,
omdat Mrs. Churchill den wensch te
kennen had gegeven met eigen oogen
te zien welke schade de oorlog daar
heeft aangericht. Na den terugkeer uit
Arnhem werd op Sonsbeek een lunch
gebruikt, waarna het gezelschap in
de middaguren naar Zutphen vertrok
Autoverkeer met België
Naar aanleiding van het bericht dat
voor België geen internationale rij- en
wagenbewiizen meer noodig zijn, deelt
de K.N.A.C; mede, dat deze bepaling
reeds sedert 1935 van kracht is. Men
houde er echter rekening mede, dat dit
alleen voor personenauto's geldt, en
dus NIET voor vrachtautomobielen en
touringcars.
Een lezer van „Groot Gouda" klaagt
zijn nood, dat men er tegenwoordig
een gewoonte van maakt noodeloos
vreemde woorden te gebruiken. Nu
wil ik in het midden laten of dat nu
juist een gewoonte van den laatsten
tijd is: zoolang Nederlanders geschre
ven hebben, hebben ze, vrees ik, hun
taal met vreemde woorden doorspekt.
De oorzaak? Bij menschen die veel
moeten schrijven zal het vaak een
pogen zijn hun woordenschat uit te
breiden en zich zoo telkens op een
andere manier uit te drukken.
Eveneens komt het voor, dat iemand
gewend andere talen te lezen, daaruit
woorden overneemt met de gedachte,
dat die een andere gevoelswaarde
hebben dan de letterlijke vertaling.
Wie op dezen grond vreemde woorden
gebruikt men mag zijn standpunt
juist of onjuist achten doet het in
ieder geval in de meening onze taal
daarmee te verrijken.
Maar erger is dat zeer veel men
schen dergelijke woorden klakkeloos
overnemen uit een soort deftigdoenerij
of vaker nog uit gemakzucht. Het is
vermakelijk te zien hoe sommige
vreemde uitdrukkingen plotseling in
de mode raken en eindeloos worden
herhaald. Bovengenoemde lezer zou
graag een grootscheepsche beweging
op touw zetten:,, Tegen het vreerhde
woord". Het is de vraag, of liever ge
zegd het is geen vraag, of er op het
oogenblik al geen bewegingen genoeg
zijn, bijna evenveel als vreemde woor
den. Maar in wezen heeft deze heer
gelijk en we kunnen ons ook best
voofnemen om zooveel mogelijk onze
eigen Nederlandsche termen te gebrui
ken en ons bij ieder vreemd woord
af te vragen of we het eigenlijk kun-
vertalen. Op die manier raken we mis
schien weer verlost van het mode
woord „progressief" als tegenstelling
tot „conservatief", waar wij vooruit
strevend voor hebben. En dan zouden
we ookmaar dat moet ik tot een
andere keer uitstellen, anders vindt
de redactie dit stukje te lang.
Onrechtmatig een woning
gevorderd
Vrijdag j.l. heeft de Can. Krijgs
raad te Amsterdam het proces voort
gezet tegen den Brigade-Generaal
I. F. A. Lister van het Canadeesche
Repatriation Depot, die ervan beschul
digd wordt een door het Canadeesche
leger, gerequireerde woning te Am
sterdam misbruikt te hebben voor zui
ver particuliere doeleinden. Als ge
tuige charge verscheen de vroegere
bevelhebber der Can. Strijdkrachten
in Ned. Gen. Guy Simonds, voor den
Krijgsraad. Hij verklaarde niets te
hebben afgeweten van de verblijf
plaats van den beschuldigde, wanneer
deze naar Amsterdam ging na afloop
van zijn werkzaamheden in Apel
doorn aan het Hoofdkwartier. Hij
achtte het niet noodzakelijk, dat Bri
gade-Generaal Lister hier in Amster
dam een eigen huis op nahield, temeer
daar voor hem ih het Amstel-Hotel
altijd kamers beschikbaar waren. De
openbare aanklager was van meening,
dat de Brigade-Generaal een .slecht
voorbeeld aan zijn ondergeschikten
had gegeven. Hij yroeg den Krijgs
raad Brigade-Generaal Lister schuldig
te verklaren* aan de ten laste gelegde
punten. Het proces wordt vandaag
voortgezet.
Jubileum van de grootste
Coöperatieve Zuivelfabriek
Dezer dagen was het 25 jaar ge
leden, dat de Coöperatieve Fabriek
van Melkproduchten te Bedum haar
eerste melk verwerkte. Met de Coöpe
ratieve Condensfabriek te Leeuwarden
behoort zij tot de grootste condens-
fabrieken in Nederland. Behalve ge
condenseerde melk worden in Bedum
melkpoeder en boter geproduceerd,
zoodat zij als de grootste zuivelfabriek
in ons land kan worden beschouwd.
In 1893 werd door een aantal boeren
een zuivelfabriek te Middqlstum op
gericht, die de nog geringe melkpro
ductie van de akkerbouwbedrijven in
haar omgeving verwerkte.
In April 1921 werd de eerste melk
verwerkt. Na eenige teleurstellingen
in het begin, heeft deze groote coöpe
ratie, die ruim 13Ö0 leden telt, zich
voorspoedig ontplooid. De melkaan-
voer steeg van 18 itiillioen kg. in '22
tot 47 millioen kg. in '39..- In 1939
was de omzet ongeveer 5' millioen
gulden, het aantal werknemers 240.
e gebouwen, terreinen en machines
die in 1922 voor 2.000.000 op de
balans stonden, staan thans te boek
voor ongeveer 450.000, terwijl de
reserves ruim 600.000 bedragen.
Het is te hopen dat dit bedrijf, een
voorbeeld van wat door eendrachtige
samenwerking, deskundige leiding en
ondernemingsgeest ten bate van de
boeren kan worden bereikt, weer spoe
dig zijn producten over onze grenzen
zal kunnen zenden.
Beslissing inzake
Mijnwerkerspensloefien
De Minister van Verkeer en Ener
gie deeft mede, dat de regeerhig, aan
vankelijk bezwaar gemaakt heeft de
door haar genomen beslissing inzake
de Mijnwerkerspensioenen bekend te
maken, zoolang in de mijnstreek, zij
het ook slechts door een gedeelte van
de mijnwerkers, gestaakt wordt
Bovendien zal een ieder, die op 15
Mei het werk niet hervat heeft, voor
ontslag in aanmerking komen.
Aangezien daarmede de staking ge
ëindigd is, heeft de regeering de be
slissing inzake de pensioenen aan den
Beheerder der mijnen toegezonden
met verzoek deze zoo spoedig moge-
lijk te publiceeren.
Inlevering en verkoop
van Zakken
In verband met de verminderde
omzetten van importbloem is de ter
mijn van inlevering van ledige balen,
afkomstig van partijen importbloem,
welke door het Aan- en Verkoopbu
reau van Akkerbouwproducten voor
1 April j.l. onder berekening vv sta
tiegeld werden afgeleverd, van 31 Mei
tot 31 Juli 1946 verlengd. Na laatst
genoemden datum worden geen balen
meer geaccepteerd, terwijl het recht
op terugvergoeding van het betaalde
statiegeld voor per 31 Juli 1946 nog
niet ingeleverde balen komt te ver
vallen.
Ingevolge de bepalingen van de
Textielbeschikking 1944, art. 6 lid 3
en 4 en de op grond daarvan door
den directeur van het Rijksbureau voor
Textiel gegeven voorschriften, zijn
zakkenverbruikers verplicht alle niet
voor direct gebruik noodige geweven
zakken ten verkoop aan te bieden aan
door genoemd bureau aangewezen
handelaren of combinaties van hande
laren. Onder deze verplichting vallen
dus ook de balen, afkomstig van im
portbloem, welke van 1 April af in
clusief fust wordt verkocht.
Nationale Hulp^egelcampagne
ten bate van de Oorlogsslacht
offers en ter voorziening in de
Oorlogsnooden
Ter gelegenheid van de eerste her
denking onzer gelukkig herwon
nen Vrijheid heeft- het Hoofdbestuur
der P.T.T. een te loven vorm gegeven
aan het denkbeeld* het geheele Neder
landsche Volk uit vrijen wil de hel
pende hand te laten bieden aan de
door den onbarmhartigen oorlog ge
troffenen.
De P.T.T. geeft een ieder de ge
legenheid van 1 Mei tot en met 30
Augustus e.k. de postzegels van haar
serie Nationale Hulpzegels te.koopen.
De toeslag-opbrengst der zegels
komt ten bate van de oorlogsslacht
offers en ter voorziening in de oor
logsnooden.
Op alle zegels komt naar een ont
werp van Levigne een symbolische
figuur voor. De zegels zijn geldig tot
minstens 1948.
E.V.C. protesteert
Het Hoofdbestuur der Eenheids Vak
centrale heeft den minister van On
derwijs te 's-Gravenhage het volgende
telegram gezonden:
Protesteeren met kracht tegen te
werkstelling studeerende jeugd in Am-
sterdamsche en Rotterdamsche haven-,
Jeugdige niet-werknemers mogen
niet op deze wijze onvolkomen en
verkeerd voorgelicht in conflicten van
ouderen betrokken en tot arbeiders-
vijandige daden gebracht worden;
Dit is op psychologische en paeda-
In de gistermiddag gehouden ver
gadering van de Eerste Kamer zijn de
volgende wetsontwerpen aan de orde
gesteld: J
Voorstel tot verandering in de
Grondwet, strekkende tot wijziging
van de bepalingen betreffende veran
deringen.
Voorzieningen met het oog op de
mogelijkheid van een ontbinding van
de voorloopige Staten-Generaal en de
alsdan te houden verkiezingen.
Voorstel tot verandering van artikel
192 van de Grondwet.
De heer Anema (a.r.) merkt op,
dat de wijze van behandeling zoo snel
iis geweest, dat hij er toch wijl eenig
bezwaar tegen heeft.
Spr. ontwikkelt vervolgens bezwaren
tegen het ontwerp inzake Grondwets
herziening; als zoolanig noerpt hij
overhaasting, ohvasthejden ongesta
digheid van beleid.
'hjoofdstuk XIII van de Grondwet is
naar spr. inzicht het hart van onze
constitutie. Elke poging om het te ver
zwakken is 'n zaak van grooten ernst.
De minister zegt wel er niets aan te
willen veranderen, maar hij doet het
toch. Spr. zou het betreuren als door
wijziging van hoofdstuk XIII de in
vloed van de Kamer zou aangetast
worden.
Dat de regeering de grondgedachte
van hoofdtuk XIII aantast blijkt ook
uit het feit, dat de gequalificeerde
meerderheid gebracht wordt van twee
derden op drie vijfden.
De heer Anema concludeert dat het
ontwerp niet te aanvaarden is door
hen, die een stabiele Grondwet wen-
schen.
De heer Blom jou s (r.k.) ver
klaarde, dat er in zijn fractie verschil
van meening was, zoodat hij hier
thans uitsluitend zijn eigen meening te
kennen zou geven.
Naar zijn meening is er reden voor
groote voorzichtigheid als het gaat om
wijzigingen in de constitutie neerge
legd in onze Grondwet. Spr. verklaar
de niet genegen te zijn, steun te ver-
leenen aan incidenteele wijzigingen
van Hoofdstuk XIII tot vergemakke
lijking van een procedure.
De regeering, radicaal links ge
oriënteerd, wenscht z.i. de Eerste
Kamer ter zijde te stellen.
De Grondwetsherziening zal t.z.t.
niet te vermijden zijn in verband met
de toekomstige onderlinge constitutie
met het Indië. Spr. kan echter niet
meewerken aan een inderhaast ineen
gezette wijziging.
De heer Blomjous verklaart zijn
stem niet aan het ontwerp te kunnen
geven.
De heer Kropman (r.k.) betoogt,
dat de Grondwet nog steeds het fun
dament is van het Staatsbestel.
De regeering doet een poging om
Hoofdstuk VIII te wijzigen. Daarop
doet spr. critiek hooren.
De regeering is in de Tweede Ka
mer met zwaar geschut begonnen.
Niet aanvaarding van de voorstel
gogiscjie gronden onverantwoordelijk,
werkt het ontstaan van onnoodige te
genstellingen in de 'hand en is der
halve moreel ontoelaatbaar.
Onze correspondente schrijft:
Eigenlijk heeft Kopenhagen sinds
de eerste Mei onafgebroken feest ge
vierd.
De eerste Mei wordt als overal el
ders gevierd met optochten, zang,
redevoeringen enz. Helaas was de
toon wat scherper dit jaar door de
voortdurende staking.
Maar ook „Dyrehaosbakken" werd
geopend en een groot aantal mensen
trotseerden de regen om erbij te zijn
en in feeststemming te geraken. „Bak
ken" zoals de afkorting luidt, is een
soprt kermis, geopend van Mei tot
September en ligt even buiten de stad
in de bossen.
De volgende dag opende „Tivoli',
ditmaal met zon en frisse wind, die
de vlaggen liet wapperen. .Tivoli" is
het grote park, dat met z'n oude bo
men, zijn bloemen en vijvers een
prachtige omlijsting vormt voor alle
mogelijke genoegens.
Helaas hebben.de Duitsers en hun
handlangers een groot deel verwoest
als wraak voor de steeds toenemende
sabotages in de laatsfe oorlogsjaren.
Maar de Kopenhagenaars zijn onver
moeid, waar het hun goede oude
„Tiypli" betreft en een groot deel is
reeds opgebouwd of goed gecamou
fleerd. O.a. is de in Oosterse stijl ge
bouwde concertzaal, die uitbrandde,
herschapen in een soort Perzische
markt en hier vindt men ook het meer
kermisachtige deel van het ontspan
ningsoord. Verder kan men in „Tivoli"
genieten van ballet, concert, variété,
vuurwerke dans en er zijn talrijke
grote en kleine café-restaurants.
De 3e Mei vonden de voorbereid
selen plaats voor het grote bevrij
dingsfeest op de volgende dag; dit
feest overtrof alle verwachtingen. Om
14 uur sloten alle winkels kantoren
en werkplaatsen en de mensen sta
ken zich in feestdos en gingen hun
stad bewonderen. Op het plein voor
het stadhuis was een reusachtige Mei
boom opgesteld en van alle daken,
vensters en palen wapperden „vlaggen
en wimpels. Bijna alle bomen waren
uitgesprongen en op straat werden
groene takken en bloemen en vlag
getjes verkocht ten bate van de na
gelaten betrekkingen der oorlogs
slachtoffers. Zelfs voor 't vrolijke Ko
penhagen was de afmeting van dit
feest iets bijzonders. Naar schatting
waren er een half millioen mensen in
de binnenstad, toen de mededeling
„van de capitulatie, die in de radio
herhaald werd, door de luidsprekers
weerklonk. Plaats om te klappen was
er niet, dus stampte en juichte men
en toch presteerde de" kern der massa
het om om de Meiboom te dansen.
En daarna begon het feest van het
licht Neonreclames, verlichte étalages,
fakkeloptochten en het mooiste van
alles, duizenden kaarsen, die tussen de
planten en vlaggetjes in de venster
kozijnen geplaatst werden en brand
den, tot de stad eindelijk in de vroege
morgen tot rust kwam.
De 5e Mei. werden overal de doden
herdacht en een ernstige stemming lag
over de stad. De mensen legden hun
bloemen bij de 595 kleine kruisen, ge
bonden van jenevertakken, die de
plaatsen aangaven waar Denen vielen
door Duitse kogels. Bij de ingang van
een park stond een prachtig monument
van hetzelfde materiaal ter ere van de
gevallen Geallieerde soldaten en hier
wapperde onze driekleur te midden
van de 20 andere vlaggen. Bij cle
kruisen brandden fakkels en er was
een erewacht in drie etmalen. Hier
gingen de vrolijke en uitgelaten men
sen van de vorige dag. stil en aandach
tig voorbij.
Maar de 7e Mei kwam het vrolijke
humeur weer terug en werd de „Kin
derhulpdag" gevierd met al het spek
takel, -dat er bij hoort. Snoepkramen,
tombola^s, schiettenten en muziek door
de gehele stad.
En nu wordt er gesproken over een
rijksdagfeest de 14e Mei. Is het een
wonder, dat een Hollander, die Kopen
hagen niet gekend heeft voor de oor
log, er een beetje verbijsterd van is?
(Nieuwe spelling).
len zou aanleiding geven tot ernst»,
consequenties. Spr. zou gaarne wV
nemen welke deze zijn.
De heer Parmant jak
loos) meent, dat er blijkbaar voord,
regeering noodzakelijkheid bestaat Z
troepen naar Indië te zenden
De regeering zegt, dat de' troepen
met gebruikt zullen worden om oorloJ
te voeren tegen de Indonesiërs fö
minister verklaart, dat zij taken' van
de Geallieerden zullen overnemen
maar dit gaat z.i. niet op. De mede-
deelingen van de ministers zijn intul
schen al door de feiten achterhaald.
Als er troepen naar Indië moeten
worden overgebracht als stok achter de
deur, vindt spr. dat niet juist, dan is
er van n vrijwilligheid geen sprak*
meer.
De heer Koejemans (c.pn
herinnert aan de wijze van behande
ling van de ontwerpen in de Tweede
Kamer. Dat was z.i, een unicum en
een monstrum. Het ontwerp tot wijzj.
ging van. art. 192, heeft in de Tweede
Kamer niet de voorbereiding gehad
welke noodzakelijk is. Spr. is be^
vreesd, dat wanneer nu'soldaten naai
Indië gestuurd kunnen worden, straks
een ander burgerrecht om hals ge
bracht kan worden.
Minister Beel ontneemt thans met 'n
handomdraai het volk een recht. Hij is
van oordeel, dat het ontwerp, als zijn
de te'weinig voorbereid, naar de 2e
Kamer moet worden teruggezonden.
De heer Donkersloot (p.v.d.a.)
herinnert aan de behandeling van het
ontwerp inzake wijziging in art. 192.
Hij kan zich niet onttrekken aan den
indruk, dat de zaak maar provisorisch
is behandeld. Daarvoor is de zaak
te belangrijk. Als spr. als dienstplich
tige hiertegenover stond zou hij zich
toch niet bevredigd gevoelen.
De heer Witte man (r.k.) be
toogt op verschillendf gronden, dat
hij het zou betreuren als de Eerste
Kamer de voorstellen zou verwerpen.
De heer Gelederm (liberaal)
verklaart, vooralsnog niet de nood
zakelijkheid in te zien om Hoofdstuk
VIII te wijzigen, zijn politieke vrien
den en hij zullen hun stem niet aan
het ontwerp kunnen geven.
Spr. is van meening, da er in de
Indische aangelegenheid een oplossing
zal komen. Wanneer er dan maatrege
len noodig zijn, zal sp/. die gaarne
steunen.
De heer P o 11 e m a (c.h.) betoogt,
dat het Koninkrijk der Nederlanden
en de Grondwet onafscheidelijk ver
bonden zijh. Hij sluit zich aan bij den
heer Anema. Voorts merkt hij op, dat
de Londensche regeering is terugge
keerd met een eigen opvatting omtrent
het Staatsnoodrecht. Zij was niet anb-
revolutionnair, maar contra-revolu-
tionnair. Het standpunt van spr. -frac
tie is: geen in overweging nemen van
een wijziging in de Grondwet voor de
Grondwet volledig is hersteld. Deze
Eerste Kamer en de Staten-Generaal
zijn niet de Eerste Kamer en de Sta
ten-Generaal volgens de opvatting van
de Grondwet. De fractie is van mee
ning, dat deze vergadering niet de
Grondwettelijke vergadering is, welke
de Grondwetsherziening kan behan
delen. Sprekers fractie zal consequent
ook het voorstel tot wijziging van art.
192 der Grondwet niet kunnen aan
vaarden. Onze dienstplichtigen behoo-
ren te weten waarvoor zij vechten in
Indië, n.l. voor niets anders dan ne
Koninkrijk der Nederlanden.
Tenslotte vraagt hij herstel der
Grondwet. Is dat gebeurd, dan kan u
regeering met herzieningen komen.
De heer R e i nja 1 d a (P-Vf'aj!
merkt op dat het '•ontwerp, dat o
meerderheid der Staatscommissie
voorstelde aantrekkelijker was na
wat de regeering heeft ingediend, t
behandeling in gemeenschappen]
vergadering van Eerste en Tweee
Kamer zou z.i. sterker tot het vo
hebben gesproken dan de behana
ling welke thans in het ontwerp
neergelegd.
Daarna wordt tot stemming overg
gaan.
Het ontwerp „In overweging nemen
van een voorstel tot verandering m
Grondwet strekkende tot wijziging
de bepalingen betreffende verander
gen" wordt aangenomen met
tegen 20 stemmen. gt
Het ontwerp voorzieningen met
oog op de mogelijkheid van een o
binding van de voorloopige ^tai
Generaal en de alsdan te houden v
kiezingen wordt aangenom
met 34 tegen 9 stemmen. n
Het ontwerp „In overweging nem
van een" voorstel tot verandering
art. 192 van de Grondwet" w
aangenomen met 34 tegen
stemmen.
De voorzitter sluit daarna de ver
gadering.
v
