Bas
SS*®
*5 F
jirim
J h’
i
li* W
I Het dorp Waddinxveertfjrf
13
benoemd tot Ridder van het Gulden Vlies (Cheva
lier de la Toison d'Or). Een gezelschap van hoge
edelen, waaronder de graaf van Egmond die
later onthoofd zou worden, was getuige van deze
gebeurtenis.
De orde van het Gulden Vlies wordt in 1430 opge
richt door Filips de Goede en bestaat uit 50 ridders
en 4 officieren. Het is een select gezelschap van
mannen met veel macht. Het teken van de orde is
een ram, verwijzend naar de Griekse legende van
Jason en de Argonauten.
In 1548, hij is amper 23 jaar, wordt Jean door Kei
zer Karel V benoemd tot stadhouder van Friesland,
Groningen, Drenthe, Overijssel en Lingen. In 1561
verwerft hij het Huis te Wedde in Groningen, nu
eigendom van de gemeente Bellingwedde.
ruiters op het Spaanse leger. Jan van Ligne wacht
niet op versterking maar laat zich verleiden tot de
achtervolging. Zijn troepen komen in het drassige
gedeelte terecht en worden daar een gemakkelijke
prooi voor de Waalse schutters.
Het verhaal gaat dat het paard van Adolf van
Nassau op hol slaat en midden tussen de Spaanse
troepen komt. Het zou Jan de Ligne zelf zijn die
Adolf en twee ruiters die hem proberen te helpen,
ombrengt. De verliezen aan Staatse kant komen op
50 man, de Spanjaarden verliezen 1500 tot 2500
manschappen.
Glas nummer 6 van de St. Janskerk
in Gouda. Bron: Wikipedia
Opstand
Karel V en na hem Filips II streefde naar centralisa
tie van bestuur en absolute macht, ten koste van de
invloed van de Hoge Adel in de Nederlanden.
In diezelfde Nederlanden worden de calvinisti
sche denkbeelden populair. Filips II zet echter een
strenge vervolging in met als gevolg dat onrust
en verzet ontstaan. Op 10 augustus 1566 breken
er ernstige onlusten uit en de bevolking in de Ne
derlanden vernielt beelden, inventaris en kunst in
kerken en kloosters.
Er komt direct een reactie van Filips II: hij stuurt de
hertog van Alva met een leger van 10.000 man
om de rust af te dwingen. Er breekt echter een
opstand uit tegen de machthebber Filips II. Willem
van Oranje en zijn broer Lodewijk van Nassau lei
den de strijd op het land met een huurlingenleger
en op zee vechten de Geuzen onder leiding van
Blois van Treslong en, jawel, Lumey, Willem II van
der Ma rek.
Heiligerlee
Jan van Ligne behoort tot de Nederlandse edelen
die niet deelnemen aan de opstand. Hij blijft trouw
aan de Spaanse koning.
In 1568, Jan de Ligne is niet thuis, nemen Adolf
van Nassau en zijn broer Lodewijk met de Staatse
huurlingen Huis te Wedde in. Alva geeft Jan de
Ligne opdracht op te trekken tegen de opstandelin
gen. Aan het hoofd van tien vendels rijdt de Heer
van Waddinxveen naar het noorden.
Op 23 mei verkeert het Staatse leger in erbarme
lijke conditie door gebrek aan voedsel en achter
stallige soldi (betaling. Op het moment dat Lodewijk
van Nassau verneemt dat de vijand in aantocht is,
weet hij zijn troepen toch te motiveren. Ze stellen
zich op bij het klooster van Heiligerlee. Er zijn daar
drie heuvels waarachter de troepen zich verschan
sen. Tussen de heuvels zijn door turfwinning ontsta
ne kuilen. Ook daarin stelt zich infanterie op. Het is
drassig land, nu nog bekend als het Tranendal.
Lodewijk van Nassau onderneemt een aanval met
Dood de Ligne
Maar ook Jan de Ligne verliest bij Heiligerlee het
leven. Een boek uitgegeven in 1872 vermeldt daar
over het volgende.
'De Graaf van Aremberg, in volle wapenuitrusting
op een schimmel zittende, waagt een poging om
te paard over een hek te springen. De zwaarte
echter van de uitrusting en de verwonding van het
strijdros belette hem dat; het paard stiet met de
borst tegen het hek, en struikelde. Een Amsterdam
mer, Maarten de Pasmaker, vrijwilliger in Lodewijks
leger, schoot nu den graaf met zijn roer in de hals.
En hoewel deze daarop zijn naam aangaf, en riep
dat men hem gevangen zoude nemen, maar zijn
leven sparen; sloeg hem de ander, roepende dat
hij hem juist hebben moest, met zijn geweer op de
helm, waardoor hij van het paard en de helm van
het hoofd viel. De woeste Amsterdammer gaf hem
toen nog een kolfslag, dat hem het bloed uit neus
en mond liep, en hieuw hem, toen men hem daarop
zijn uitrusting had uitgetrokken, met zijn rapier over
de dij, zodat hij het bestierf. Met zulk een onrid
derlijke dood stierf de ridderlijke Heer Jan de Ligne,
door zijn huwelijk Graaf van Arenberg'.
Maarten de Pasmaker denkt niet anders dan dat hij
een aanvoerder van de Spanjaarden heeft gedood
en samen met zijn krijgsmakkers brengt hij het
lijk naar Graaf Lodewijk. Deze laatste herkent de
edelman onmiddellijk.
Zo sterft de Heer van Waddinxveen, roemloos
tegen een boerenhek. Hij wordt begraven in de Sint
Catharinakerk van Zevenbergen, waar Margaretha
een rijk grafmonument laat bouwen.
Margaretha
Na het overlijden van haar man, wordt Margaretha
de Vrouwe van het Noord- en Zuideinde van Wad
dinxveen. Ze is zeker geen doetje en doet veel om
de economische belangen van het erfgoed Aren
berg te versterken. Vooral de winning van ijzererts
was belangrijk.
Volgens Josef Scheppe in het Heimatsjahrbuch
1966 is Margaretha één van de knapste en edelste
vrouwenfiguren van die eeuw. Daarnaast is zij diep
gelovig en neemt krachtig stelling tegen het volks
geloof over hekserij.
17
