De D onderdam
4.1 - - W
.1"
ilHd M
W. Paul
7 I Het dorp Waddinxveen
Zuinigheid is van alle tijden. Daarom zochten bestuurders en kooplieden al
in de zestiende eeuw naar een alternatieve vaarroute tussen Dordrecht en
Amsterdam om zo de tol bij Gouda te kunnen mijden. De overtoom over de
donderdam vormde een essentiële schakel in die alternatieve route.
De traditionele vaarweg door Holland liep van
Dordrecht over de Hollandse IJssel naar Gouda en
dan via de Gouwe verder noordwaarts. In Gouda
werden de schippers op hinderlijke wijze opge
houden. Zij moesten met hangen en wurgen door
de nauwe sluizen van Gouda in de Gouwe zien te
komen en bovendien tol betalen. Het landheer
lijke bestuur van Holland had er belang bij deze
vaarweg niet te veranderen omdat in Gouda een
tolhuis was gevestigd.
Vooral van de zijde van de steden Delft en Rotter
dam werden verschillende mogelijkheden onder
zocht om een andere vaarverbinding door Holland
te scheppen.
Eerste poging
Tot grote verwondering van de hoogheemraad
schappen in het betreffende gebied, kreeg de
ambachtsheer van Benthuizen omstreeks 1490
van hogerhand toestemming om bij de Hildam
(het 'drielandenpunt' van Zegwaard, Bleiswijk en
Benthuizen) een verlaat (sluis) te maken. Rotterdam
en Delft zullen hierbij wel een rol hebben gespeeld.
Men kon zo vanuit de Rotte via dit verlaat verder
naar het noorden varen.
Vooral in Gouda was de verontwaardiging groot
om zo "de arme gemeente deser stede hoer
brootwinninge te niet te doen". Omdat protesten
aanvankelijk niets uithaalden, besloot Gouda het
In het tijdschrift Verleden
Tijdschrift van de Stichting Oud
Zevenhuizen-Moer-kapelle heb
ben drie artikelen gestaan over de
Donderdam. In VT106 schreef
W. Paul over de Donderdam als
zodanig en de rol die de dam had
voor de binnenscheepvaart. Daar
is dit artikel een bewerking van.
In de nummers VT 110 en VT
113 zijn respectievelijk P. van der
Zalm en J. S. Bakker dieper in ge
gaan op de precieze plaats van de
overtoom en het hoe en wat van
de bebouwing en de bewoners.
De redactie dankt de schrijvers
voor hun medewerking.
Deze kaart van rond 1770 (Groene Hart Archieven) biedt een overzicht van de traditionele voorweg (op de kaart rechts:
Hollandse IJssel via Gouda en over de Gouwe naar het noorden) en het gezochte alternatief, beginnend op de kaart links bij
de Rotte en dan halverwege bij Moerkopelle afbuigend naar rechts om dan bij Waddinxveen weer op de Gouwe uit te komen.
Huybertsverlaat J
Donderdam
Ki/ Holvoeterverlaat
