IÉ
Kerkdiensten
Voorlichting over het bevolkingsondereoek
naar borstkanker
Versterking van natuur en landschap
in de Rijnstreek
Pastoor E.A.M. Lau
o.f.m. 40 jaar priester
Vakantie Bijbelclub
Start fietsseizoen Toer-
vereniging Zoetermeer'77
New Age bij De Schutse
Hart van Holland/24 februari 1993
pagina 17
A
Delen polder Groenendijk en
Westgeer reservaatsgebied
Reservaat
Samenhang
Relatienota
Medische weekeinddienst
Belangrijke telefoonnummers:
Jubileumviering met Eucharistie op 14 maart
Zaterdagavond 13 maart om 19.00 uur is er een H. Mis
met kinderkoor en jongerenkoor. Daarbij zijn vooral
alle kinderen en ouders uitgenodigd.
Te paard de binnenlanden in
Sticht een school
efllSal
r S i.
Basisgemeenschappen
katholieke Brazilianen
Van paard naar jeep
Maria moeder van de kerk
Naar Nederland
Hazerswoude-dorp
Benthuizen- Voor vrouwen van 50-70
jaar is er in Benthuizen een voorlich
tingsbijeenkomst over het bevolkings
onderzoek naar borstkanker op woens
dag 3 maart om 11.00 uur in gebouw De
Tas, De Dam 3 in Benthuizen. Ook vrou
wen in Hazerswoude-Rijndijk en Kou
dekerk ad Rijn is er een voorlichtings
bijeenkomst op 3 maart, maar dan om
14.00 uur in vrijetijdscentrum De Rid
derhof, Arie Hogenespad 1 in Koude
kerk ad Rijn. De bijeenkomsten duren
ca. een uur. Daarnaast is er elke werk
dag van 9.00-10.00 uur een informatie
lijn geopend bij de GGD Rijnstreek(tel.
01720-90250).
Doel van het bevolkingsonderzoek. In
februari is het bevolkingsonderzoek in
de Rijnstreek naar borstkanker van
start gegaan. Borstkanker is in ons land
de meest voorkomende vorm van kan
ker bij vrouwen. Landelijk wordt de
ziekte bij ongeveer 7500 vrouwen per
jaar vastgesteld. Van alle vrouwen die
worden behandeld voor borstkanker
geneest momenteel de helft. Door het
bevolkingsonderzoek kunnen afwijkin
gen echter worden ontdekt nog voor
dat ze voelbaar zijn. Hierdoor zijn de
kansen op genezing groter en is vaker
een borstsparende operatie mogelijk.
De genezingskans kan bij zeer vroege
ontdekking oplopen tot zelfs 80 a 90%.
Uitnodiging voor het onderzoek: De
vrouwen ontvangen ongeveer 2 weken
voor het onderzoek een uitnodigings
brief om aan het bevolkingsonderzoek
deel te nemen. Hieraan zijn geen kosten
verbonden. Door gebruik te maken van
de.postcode kunnen uitnodigingen per
straat en wijk worden verstuurd. In de
uitnodigingsbrief staan de plaats, da
tum en het tijdstip waarop de vrouw bij
de onderzoeksruimte wordt verwacht.
Vrouwen hoeven dus niet zelf een af
spraak te maken. De onderzoeksruimte
staat t/m 22 maart in Hazerswoude-
Dorp. Ook de vrouwen uit Benthuizen
kunnen hier terecht. Daarna wordt de
onderzoeksruimte verplaatst naar
Koudekerk a/d Rijn voor de vrouwen in
dit deel van de gemeente, samen met
Hazerswoude-Rijndijk.
Rijnwoude - Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland hebben een voorstel ge
daan voor een deel van de begrenzing
van het relatienota-gebied Rijnstreek-
Zuid. Het voorstel omvat ca. 200 ha re
servaatsgebied ten zuiden van rijksweg
All, globaal tussen Zoeterwoude en
Hazerswoude. Het plan beslaat delen
van de Polder Groenendijk en de Polder
Westgeer.
In de polder Groenendijk wordt het
reeds bestaande weidevogelreservaat
'De Wilck' (120ha) formeel als relatie-
nota-gebied begrensd. Dit reservaat is
reeds in eigendom en beheer bij Staats
bosbeheer. In de Polder "Westgeer" is
voorlopig 80 ha als reservaat begrensd
In de toekomst kunnen, na verwerving
door het Rijk, de gronden beheerd wor
den door een natuurbeschermingsor
ganisatie. GS stellen zich ten doel om
actuele en potentiële natuur-en land
schapswaarden van deze gebieden te
behouden en te versterken.
Er is een duidelijke ecologische samen
hang tussen de gebieden "De Wilck" en
"Westgeer" en aangrenzende grasland-
engebieden. De begrensde reservaten
zijn dan ook onderdeel van de ecologi
sche verbindingszone tussen de weste
lijk gelegen graslanden (bij Duiven
voorde) en oostelijk gelegen graslan
den (bij Bodegraven en Reeuwijk). Sa
men vormen zij een gebied met veel
weidevogels, waaronder soorten als
grutto, tureluur en slobeend.
De modernisering in de landbouw heeft
geleid tot wijzigingen in het grondge
bruik, met als gevolg op veel plaatsen
aantasting of bedreiging van natuur- en
landschapswaarden. Om dit probleem
het hoofd te kunnen bieden heeft het
rijk in 1975 een nota uitgebracht over
de relatie tussen landbouw en natuur-
en landschapsbehoud. Maatregelen uit
die Relatienota zijn onder meer reser
vaatsvorming en de aanwijzing van be
heersgebieden. In de begrensde gebie
den kunnen boeren een beheersover
eenkomst afsluiten met het Rijk, waarin
zij afspreken rekening te houden met
de natuur in hun agrarische bedrijfs
voering, bijvoorbeeld minder mest uit
rijden of later maaien tijdens het broed-
seizoen. Op basis van dit voorstel vra
gen GS de provinciale Commissie Be
heer Landbouwgronden (PCBL) om
een beheersplan op te stellen.
Benthuizen- Bijna is het weer zover.,
vakantie! En vakantie betekent ook Va-
Benthuizen- Bijna is het weer zover,
vakantie! En vakantie betekent ook Va
kantie Bijbelweek. Deze wordt voor de
10e keer georganiseerd voor kinderen
van 5-12 jaar. Het thema "De dag van je
leven" komt steeds weer terug in verha
len, knutselwerk en in het zingen. Op
dinsdag 2 en woensdag 3 maart begin
nen we een programma van 9.45 tot ca.
14.15 uur en dat het wat langer duurt
heeft alles te maken met 2 grote verras
singen. Voor de kinderen in de leeftijd
van 10,11 en 12 jaar is er deze week een
apart programma. De plaats van hande
ling is de school met de Bijbel te Bent
huizen. Voor inl. :079-313856.
,1,
zondag 28 februari
Benthuizen
Herv. kerk 9.30 uur ds. W. van Gorsel
Schoonhoven 18.00 uur ds. J. Boer
Herv/Geref.De Hoeksteen 10.00 uur
ds. D. van Arkel H.A.
Geref.Gem. 9.30 en 18.00 uur lees-
dienst
Hazerswoude-dorp
Geref.kerk 10.00 uur ds. A.C. Poley
17.00 uur idem
R.K.27 febr. 19.00 uur H. Mis zondag 28
febr. 10.00 H.Mis en 11.30 uur Thema
viering met jongerenkoor
Rijndijk
Geref.kerk 10.00 uur mevr. ds. P.
Kwast 19.00 uur ds. W.A. van der Lugt
oecumensiche dienst in de herv.kerk
Boskoop en Benthuizen
27 en 28 februari: dokter R.J.M.P. van
Wiechen Voorofscheweg 182 Bos
koop tel. 01727-14450.
Apotheek Meerburg: voor spoedgevallen: 01714-15555.
Kruisvereniging Hart van Holland:
spoedgevallen, weekend- en bereikbaarheidsdienst: via tel. nr. 071-122445;
Bereikbaarheid Rijnwoude en Zoeterwoude Divisie Thuiszorg: spreekuur dagelijks 13.00 - 14.00 uur. tel.
01728-9322.; Divisie ouder-en kindzorg: spreekuur dagelijks 13.00-14.00 uur. tel. 01715-1463; Openingstijden
uitleenmagazijn Koudekerk ad Rijn maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag 13.00 - 14.00 uur.; Hazerswoude-
dorp maandag, woensdag, vrijdag 18.30 - 19.30 uur.; Benthuizen dinsdag, donderdag, vrijdag 13.00 -14.00
uur.
Stichting Algemene Burenhulp Hazersw.-Dorp: aanvragen: tel. 01728-9408 (tussen 8.00-9.00 uur en 12.00-
13.00 uur).
Stichting Algemene Burenhulp Hazersw.-Rijndijk/Koudekerk ad Rijn: aanvragen ma t/m vrij 8.30-9.30
uur. tel. 01714-15051/13782.
Stichting Maatschappelijke Dienstverlening "Midden-Rijnland": spreekuren algemeen maatschappelijk
werk: Hazerswoude-Rijndijk: tel. 01714-13208 dinsdagmorgen 9.00-10.00 uur; Hazerswoude-dorp: tel. 01728-
8146 do^vrij 9.00-10.00 uur; Koudekerk ad Rijn: 01714-12020, elke woensdagmiddag 15.00-16.00 uur;
SPOEDHULP 06-8212141
Algemene Alarmnummers In deze regio geldt een alarmnummer voor politie, brandweer, ambulance
06-11 (als elke seconde telt!)
Politie/Kantoor: 01714-15300
Centrale melddienst milieuklachten: 01720-91231
Storing kabeltelevisie: storingsnummer 01720-86868
Bejaarden alarmering, aanvragen: 01714-19015
Stichting Open Bejaardenwerk Hazerswoude Alarmering voor Ouderen: Mevr. G. Drost 01714-13253
(Rijndijk); Tafeltje-de k-je: Mevr. G. v. Zwieten 01714-12405 (Rd) b.g.g. 01714-13253; Alarmering voor ouderen:
Mevr. H. Fraanje tel. 01728-9531 (Dorp); Tafeltje-de k-je Mevr. M. Verhage 01728-9569 (Dorp) b.g.g. 01728-
9531
Hazerswoude-dorp- Pastoor Emil A.M. Lau (65), sinds 6 jaar ziele-
herder van de parochie van de Heilige Elgelbewaarderskerk Ha
zerswoude-dorp, is 15 maart 1953-40 jaar geleden dus-tot priester
gewijd. Dit jubileum zal op 14 maart tijdens de Eucharistieviering
die om 10.30 uur begint, in de parochiekerk te Hazerswoude-dorp
herdacht worden. Een afscheid is het zeker niet, omdat pastoor
Lau zich nog te vitaal voelt om op z'n lauweren te gaan rusten. Hij
is weer voor 2 jaar benoemd en zou, als z'n gezondheid het toelaat,
nog eenmaal een tweejaarlijkse en vervolgens een jaarlijkse ver
lenging kunnen krijgen tot z'n 75 ste jaar. Het parochiewerk noch
het leiden van de Eucharistievieringen door de week en op zater
dagavond en zondag, vallen hem zwaar. Integendeel: pastoor Lau
geniet van z'n bezigheden in voor hem uitermate gunstige omstan
digheden, zo verschillend van die in Brazilië, waar hij 33 jaar
missionaris is geweest. Over z'n besluit om missionaris te worden,
de periode Brazilië en de r.k. parochie in Hazerswoude-dorp, had
de redactie van "Hart van Holland" met hem een gesprek.
Emil Lau, geboren en getogen Hagenaar, was als 10-jarige al
gefascineerd door de missie. Hij zag zich al te paard door de
binnenlanden van een missieland rijden. Op 11-jarige leeftijd, toen
hij een keus voor voortgezet onderwijs moest maken, wist hij ze
ker dat hij een missie-opleiding wilde volgen. Dientengevolge be-
Zoetermeer- Op 6 maart start het fiets
seizoen bij toervereniging Zoetermeer
'77. Inlichtingen tel. 079 - 311 132.
Hazerswoude-dorp - Bij koffiebar "De
Schutse" komt a.s. zaterdagavond een
spreker vertellen over "New Age", aan
vang 20.00 uur: Breitnerlaan 1.
landde hij op het missiecollege St. Wil-
lebrord in Katwijk a.d. Rijn. Dat hij be
wust voor de orde van de Franciscaner
monniken koos, had destijds te maken
met het feit dat er enkele familieleden
een kerkelijke functie hadden in die
orde en omdat de Franciscaner Paro
chie in Den Haag hem bijzonder aan
sprak.
Terugziend zegt hij er geen spijt van te
hebben omdat de Franciscanen een een
voudige levensstijl hebben die hem bij
zonder aanspreekt. De pastoor Lau van
nu, die terugkijkt op vele tropenjaren in
Brazilië, heeft nog diezelfde eenvoud en
geen enkele aardse bezitting. Geloofs-
zending betekent: geen salaris en samen
voedseldelen. Voor hem geldt 'we
hebben niets op deze aarde meege
bracht en zullen niets ervan meenemen
Z'n middelbare schoolstudie, waar
voor hij intern op het seminarie ver
bleef, werd medio 1942 onderbroken
omdat de Duitsers de school vorder
den. In Den Haag heeft hij toen aan het
seminarie aan de Lange Lombard-
school nog enkele jaren gestudeerd om
na de oorlog de zesde klas te voltooien
aan het Watersleijden bij Sittard. Eind
augustus 1946 is hij vervolgens ingetre
den in her klooster, het Noviciaat van
de Franciscanen te Vlodrop; vervol
gens eind 1947 in een klooster in Ven-
ray en tenslotte rondde hij z'n theolo-
gie-studie af in het oudste klooster van
Nederland, in Weert.
Op 15 maart 1953 werd Emil Lau tot
priester gewijd en zeven maanden later
verliet hij als missionaris Nederland.
Op 7 oktober 1953 voer z'n boot de
haven van Antwerpen uit om op 23
oktober in Rio de Janeiro te arriveren.
De eerste lokatie waar missionaris Lau
20 jaar verbleef was Nanugue, wat net
een wildweststadje was. De voertaal in
Brazilië is Portugees; de weersomstan
digheden waren uitermate heet en de
omstandigheden allerbelabberst. Er
was stromend water, noch electriciteit
en geen geplaveide straat. De opdracht
voor die missiepost, een half jaar daar
voor door de Nederlandse monseig
neur J. de Haas o.f.m. gegeven luidde:
"Sticht een middelbare school".
Missionaris Lau rolde er gelijk in.
"M'n voorganger keerde terug naar Ne
derland. Gelukkig bleven er nog wel en
kele andere broeders met wie we sa
men de schouders eronder konden zet
ten, want er was geen geld, er waren
geen leraren, geen terrein en geen ge
bouw. We hadden letterlijk niks. Stukje
bij beetje zijn we begonnen met lesge
ven. 95% van de bevolking daar is
straatarm. 5% is schatrijk. De school
kwam er, al vergde het ontzettend veel
inspanning en het leerlingenaantal nam
jaarlijks enorm toe. Het is een wonder
dat we met hele beperkte middelen,
met af en toe wat missiegeld uit Neder
land, een dergelijke school op hebben
kunnen bouwen. Zelf ben ik 16 jaar di
recteur van de school geweest. Deze
had de laatste jaren 1000 leerlingen. Ik
had niet alleen de leiding van de school
en de zorg voor het reilen en zeilen, ook
stond ik de hele dag voor de klas. 's
Morgens de middelbare scholieren,
maar liefst 50 leerlingen in de klas. Dan
was ik al drijfnat van de transpiratie,
omdat het erg heet was. Bovendien
droeg ik de eerste jaren m'n habijt nog,
maar dat hoefde gelukkig later niet
meer. Net zomin het in Nederland nog
voorkomt dat je pastoors nog in toga
over straat ziet lopen. Ook zonder die
pij (de bekende bruine met capuchon
red.) was het nodig om me tussen de
middag te verfrissen en te verkleden,
want 's middags moesten we weer les
geven aan lagere schoolkinderen, 's
Avonds kwamen volwassenen voor
onderwijs. Een druk dagprogramma"
....En dat allemaal in het Portugees, een
taal die pastoor Lau net zo 'meester' is
als het Nederlands.
Na 22 jaren werd hij in diezelfde arme
streek, pastoor in het stadje Jequitin-
honha met een oppervlakte van 3200
km2! en 25.000 inwoners. "Mijn taak
was de bevolking het Evangelie bekend
te maken en er op te wijzen dat het rijk
van God al begonnen is. Bovendien for
meerden we Bijbelgroepen en onder
richten we de gelovigen in de theologie
van de 'bevrijding' door te wijzen op de
reis van Mozes door de woestijn op weg
naar een betere toekomst. In Mozes
gaat Christus voorop. Juist daar werd
door gelovigen erg veel in de Bijbel
gelezen en was het duidelijk dat de
Bijbel leeft. We zeggen "Circulos bibli-
cos'. Onze taak bestond vooral in het
opzetten van basisgemeenschappen.
Gelovigen leefden nog teveel als indivi
duen en moesten leren het geloof sa
men te beleven. Overigens geldt dat
ook nu voor Nederland, waar je een toe
nemende ontkerkelijking ontwaart. Bij
de katholieke kerk zitten we er volop in,
bij de hervormden is dat actueel ge
weest en bij de gereformeerden is dat
thans ook een proces. Het geloof is ech
ter geen aflopende zaak. Onze kerk is af
geslankt maar blijft wel levend. In mis
sielanden zie je het tegenovergestelde.
Toen ik in 1986 wegging waren er 47
basisgemeenschappen overal in het
binnenland van Jequitinhonha ver
spreid en 11 in het stadje. In het binnen
land kon ik gelovigen aanspreken sa
men met andere gelovigen te gaan bid
den en het geloof te beleven. We had
den daar een eigen radiostation waar
door we de Evangelieboodschap ver
kondigden. Op zondag kwamen de gelo
vigen bij elkaar om die radio-uitzen
ding, aan de hand van de Bijbel, te be
spreken, zongen ze samen liederen, ba
den samen en kregen een band met el
kaar. Door hen te leren samen te komen
werd hen ook geleerd verantwoorde
lijkheid voor elkaar te hebben. Zorgen
voor de school, het leren iemand te hel
pen met een karwei, ouderen bij te
staan en ga zo maar door. Overigens
bestond ons werk ook uit het mondig
maken van de bevolking. Er werden
schooltjes gesticht, de gezondheids
zorg werd verbeterd en structurele
hulp geboden om de bevolking te leren
overleven en strijdbaar op te stellen
voor hun rechten. Zodoende konden ze
een rechtvaardig loon ontvangen en de
grootgrondbezitters wijzen op de men
senrechten bij de landhervorming".
In die periode was de jongensdroom
van Emil Lau: te paard de binnenlanden
in, uigekomen, maar bleek praktisch
niet zo goed te functioneren, vanwege
de afstanden. Vanuit Nederland via de
M1VA werd voor een jeep gezorgd en
via de MEM1SA kwamen geneesmidde
len. Op 58-jarige leeftijd gaf missionaris
Lau te kennen definitief naar Nederland
terug te willen. Van zijn vaderland was
hij gelukkig niet vervreemd: de taal was
de missionaris blijven spreken met en
kele mede-broeders Franciscanen die
met hem de missiepost bevolkten en tij
dens de vijf verlofperiodes in die 33
jaar, werd hij goed geïnformeerd over
het reilen en zeilen in Nederland. Ver
anderingen op kerkelijk en maatschap
pelijk terrein, waren - mede door cor
respondentie - niet aan zijn aandacht
ontsnapt. De kerkelijke veranderingen
waar het de betrokkenheid van de pa
rochianen betreft en de veranderde li
turgie van Latijn naar Nederlands,
juicht hij toe. "Echter is het Latijn, hoe
wel het een dode taal is, dus nergens
een voertaal, wel iets gemeenschappe
lijks dat katholieken delen. Ik hoorde
onlangs van een katholieke geestelijke
die de Paasmis in het Vaticaan had
bijgewoond, dat hij een "kick" kreeg
van het gemeenschapsgevoel van zo
vel verschillende volken. Hoewel er in
onze diensten tegenwoordig voorna
melijk in het Nederlands gesproken en
gezongen wordt, vinden vooral oude
ren het mooi als we in het Latijn zingen.
Bij de oecumenische dienst met de ge
reformeerden van Hazerswoude klon
ken er complimenten van protestantse
zijde over het Veni Creator (Kom Heili
ge Geest kom). Overigens wordt er
door protestantse koren ook steeds
meer het Credo, de geloofsbelijdenis,
in het Latijn gezongen".
De jubilaris wijst er op dat er verder
inhoudelijk niet zoveel veranderd is. De
zeven sacramenten hebben hun waar
de gehouden, al zijn vormen van 'boete
doen en biechten', wel wat veranderd
en onder ons wat vervaagd. Maria als
moeder van de Here Jezus en van de
kerk en een aantal heiligen worden nog
net zo vereerd als vroeger; het celibaat
voor priesters en kerkelijk leiders is in
ere gebleven en het rooms-katholiek-
kerkelijk-wereldleiderschap van de
Paus als leider van de r.k. kerk is nog
onbetwist.
Pastoor Lau is na 33 tropenjaren, tij
dens deze 6 jaar Hazerswoude, weer
goed ingeburgerd in Nederland. Het
waren jaren die niet in een krante-arti-
kel samen zijn te vatten. Het verslag
ervan is dan ook bedoeld als algemene
indruk. De inwoners van Hazerswoude-
dorp en zeker de parochianen, zijn op
de hoogte van de zendingsarbeid die
pastoor Lau verrichtte, maar dat hij er
echt breedsprakig over is, valt te be
twijfelen. Hij heeft immers geen dia's
die hij kan vertonen en er uitgebreid
over vertellen gebeurt slechts inciden
teel. In Wageningen is de jubilerende
pastoor een keer door studenten uitge
nodigd om wat over de teeltwijze van
gewassen in Brazilië te vertellen, waar
hij niet in details kon treden, omdat hij
daarvan minder 'kaas' gegeten had.
De r.k. parochie Hazerswoude-dorp is
blij met z'n pastoor, die met zijn zuster
in de pastorie naast de kerk woont.
Omgekeerd is deze goed te spreken
over zijn parochianen. Eigenlijk komt
het door het priestertekort dat hij in dit
dorp belandde. De parochie van de
Heilige Engelbewaarders, was in 1986
vakant na het vertrek naar Delft van
pastoor Gerard de Jong, eveneens een
Franciscaan.
Als Franciscaan moest pastoor Lau ge
hoorzamen aan de Orde en toen de
overste van de Franciscanen hem op de
vakature in Hazerswoude wees, maak
te hij een afspraak met het parochiebe
stuur. Dit resulteerde er in dat Emil Lau
op 31 augustus 1986 pastoor werd in
Hazerswoude -dorp. Een plaats die vol
gens pastoor Lau, 1/3 katholieke; 1/3
gereformeerde en 1/3 hervormde inwo
ners heeft. "Onze r.k. kerk heeft een
actieve kern die veel activiteiten ont
plooit. Ook hebben we drie koren, jon
geren-, volwassen- en kinderkoor".
Zijn parochie bestaat uit 1750 mensen,
waarvan een gemiddelde van 400 op
zaterdagavond of zondagmorgen (2
diensten op zondag) de kerk bezoekt.
(Tweemaal per week op dinsdagavond
en donderdagmorgen wordt er een H.
Mis gehouden. Vroeger was die dage
lijks) Hoewel vrijwel elke dienst een
Eucharistieviering is, dwz een 'avond
maalsviering' die volgens liturgie ver
loopt, vindt pastoor Lau de diensten
waarin het Woord centraal staat, ook
bijzonder fijn. Minstens eenmaal per
maand is er een samenkomst die door
parochianen is voorbereid rond het
Woord van God. "Ik hoop nog eens dat
dit minstens tweemaal per maand
wordt. De mensen worden bij de Bijbel
betrokken, die gelukkig meer dan vroe
ger gelezen wordt. Het belangrijkste is
het innerlijke, persoonlijke geloof.
Daarbij kun je elkaar inspireren. Ik ben
bang dat, als dat niet het geval is, het
geloof in God opdroogt".
