Huishoudboekje voor 15 miljoen mensen
Het leven na Prinsjesdag
Belasting betalen, waarom eigenlijk?
Gratis samenvatting
Miljoenennota 1994
Discussies
Voorstel wordt 'wet'
Keuzes maken
Eindelijk klaar?
De grote dag
Waar gaat ons
belastinggeld heen?
Duizelingwekkende
bedragen
Een paar voorbeelden
uit 1993:
I SAMENVATTING MILJOENENNOTA 1994
Ll^«ééii
pagina 18
Hart van Holland/15 september 1993
ijp|w^giv SV'
I Naam:
I
Prinsjesdag. De Derde Dinsdag in september. Half Nederland
zit aan de buis gekluisterd. De Koningin rijdt per Gouden
Koets naar de Ridderzaal om de Troonrede voor te lezen,
's Middags gaat de minister van Financiën met het beroemde
koffertje naar de Tweede Kamer.
Die dag maakt de regering haar plannen voor 1994 bekend.
Dat gaat ons allemaal aan. Want het gaat om het huishoud
boekje van 15 miljoen Nederlanders. Maar wat gebeurt er
allemaal achter de schermen voor het zover is?
In oktober 1992 startten de voorbe
reidingen voor de Rijksbegroting
1994 al. De begroting die nu net
klaar is.
leder ministerie heeft zijn eigen be
groting. Al die begrotingen samen
vormen de Rijksbegroting. Het zijn
in feite wetsvoorstellen die stap
K 8£JU t.Lü Dm lie
AJ Mifuisre»?
OA>0 FiWAkJCi'e^
K'UOWéMNöT^o
Prinsjesdag is weer achter de rug. De plannen van de regering
voor 1994 zijn bekend. Nu lijkt het net of die plannen meteen
kunnen worden uitgevoerd en de voorgestelde maatregelen de
volgende dag al ingaan. Zo simpel ligt het niet. Al deze
voorstellen moeten nog worden goedgekeurd door de Tweede
en Eerste Kamer. Eigenlijk begint het hele verhaal pas na
Prinsjesdag.
In feite zijn de begrotingen van de
ministeries, die samen de Rijksbe
groting vormen, gewone wetsvoor
stellen die stap voor stap door de
kamerleden worden behandeld. En
als we de inhoud van het koffertje
bekijken, hebben de kamerleden
heel wat huiswerk te doen.
Pas als beide Kamers akkoord zijn,
kan zo'n voorstel worden uitge
voerd. Omdat het om de inkomsten
en uitgaven van de hele overheid
gaat, wordt er speciale aandacht
aan de Rijksbegroting besteed.
Direct na Prinsjesdag vergadert de
Tweede Kamer over de grote lijnen
van de Miljoenennota en de Rijksbe
groting.
Soms gaat het er heftig aan toe. De
kamerleden zijn het niet altijd eens
met de keuzes van de regering en
willen aan het ene plan meer uitge
ven en aan het andere plan minder.
Of zien een bepaald voorstel hele
maal niet zitten.
Deze discussies, die de 'Algemene
Politieke Beschouwingen' heten, ge
ven alvast aan waarover men het
wel en niet eens is. Via televisie en
kranten kunnen we er volop van
meegenieten.
Het is geen wonder dat er zo uitge
breid over de Rijksbegroting wordt
gediscussieerd. De regering moet
altijd (ver) vooruit kijken en keuzes
maken. Er is nu eenmaal te weinig
geld om alle politieke wensen te
vervullen. Dan kan kiezen moeilijk
en pijnlijk zijn.
In november en december worden
voor stap in de Tweede en Eerste
Kamer behandeld gaan worden.
Vanaf het allereerste begin is er
steeds overleg tussen de ministe
ries. Eerst overleggen de ambtena
ren met elkaar. Zij proberen er al zo
veel mogelijk uit te komen. Later
overleggen de ministers over de
voorstellen en over de problemen
die er nog liggen. In zo'n voorberei
dingsjaar doen zich allerlei onver
wachte gebeurtenissen voor. Bij
voorbeeld als er tegenvallers of
meevallers bij de belastingontvang
sten zijn of als er zich in het buiten
land onverwachte ontwikkelingen
voordoen.
Het maken van de Rijksbegroting is
meer dan alleen proberen om de
cijfers te laten kloppen. In de Minis
terraad wordt vaak lang en soms
ook moeizaam vergaderd. Het is
immers het huishoudboekje van 15
miljoen mensen; dan ga je niet over
één nacht ijs. Er wordt gewikt en
gewogen: waaraan kunnen we wel
geld uitgeven en waaraan niet. Want
er is nu eenmaal niet genoeg geld
om alles te kunnen betalen. Sterker
nog: tussen de inkomsten en de
uitgaven van de overheid zit een
behoorlijk gat. Er gaat meer geld uit
dan er binnenkomt. Dit maakt het er
niet makkelijker op en betekent dat
er - vaak moeilijke - keuzes moeten
worden gemaakt.
Elke minister is verantwoordelijk
voor zijn inkomsten en uitgaven. En
iedere minister heeft wensen. Lo
gisch, maar niet alles kan.
Eind augustus moet alles klaar zijn.
Voor die tijd heerst er hoogspan
ning. Alle ministeries moeten hun
hoofdstuk van de Rijksbegroting op
tijd af hebben. De cijfers moeten
dan natuurlijk wel kloppen!
Ondertussen wordt op het ministerie
van Financiën zo ongeveer dag en
nacht gewerkt aan de Miljoenenno
ta. Dit is een algemene toelichting
op de Rijksbegroting. Er staat in wat
de regering volgend jaar allemaal
van plan is en waarom ze daarvoor
gekozen heeft. Ook worden belang
rijke, vaak nieuwe, activiteiten van
verschillende ministeries vermeld.
Verder staat erin hoe het met de
economie is gesteld en komt de
situatie in het buitenland aan bod.
Want ook buitenlandse ontwikkelin
gen, denk maar aan Europa, zijn erg
belangrijk voor een land als Neder
land met veel internationale contac
ten. De uiteindelijke tekst van de
Miljoenennota wordt in heel korte
tijd geschreven. Allerlei belangrijke
besluiten worden pas op het laatste
moment genomen. Daar is het
wachten op.
Dan is het zover. Het resultaat van
een jaar rekenen, wikken en wegen
wordt op Prinsjesdag gepresen
teerd. De Koningin vertelt in de
Troonrede wat de plannen zijn van
de regering voor het komende jaar.
Later op de middag gaat de minister
van Financiën naar de Tweede Ka
mer met 'het' koffertje, de Miljoe
nennota en de Rijksbegroting. De
hele Rijksbegroting beslaat wel een
meter papier. Slechts een deel daar
van past in het koffertje, 's Avonds
en de volgende dag staan de kran
ten en televisie bol van cijfers en
(belasting)maatregelen. Ook staan
de kranten natuurlijk vol van wat
iedereen vindt van de voorstellen
van de ministers!
de afzonderlijke begrotingen van de
ministeries behandeld. Nu komen
vooral de specialisten van de poli
tieke partijen en de vakministers aan
het woord. Zo gaan de landbouw-
specialisten in discussie met de mi
nister van Landbouw en de onder-
wijsspecialisten met de minister van
Onderwijs. Kleine politieke partijen
hebben het vaak moeilijk. Ze heb
ben weinig kamerleden en zo'n ka
merlid moet dan wel van allerlei
onderwerpen tegelijk iets afweten.
Omdat de kamerleden het lang niet
altijd eens zijn met de voorstellen
van de regering, proberen ze die
voorstellen vaak te veranderen. Dat
mogen ze doen, want de Tweede
Kamer heeft het recht van amende
ment wijziging). Tot slot wordt er
in de Tweede Kamer over de (even
tueel gewijzigde) begroting ge
stemd. Als er een meerderheid is,
gaat de begroting door naar de
Eerste Kamer. Daar begint het alle
maal weer van voren af aan. Alleen
mag de Eerste Kamer geen wijzigin
gen aanbrengen. Ze kan een begro
ting dus alleen aannemen of verwer
pen. Pas als de Eerste Kamer 'ja'
heeft gezegd, kunnen de plannen
worden uitgevoerd. Zo'n regerings
voorstel wordt dan 'wet'.
Konden we van de presentatie van
de plannen en de Algemene Be
schouwingen volop meegenieten,
als de afzonderlijke begrotingen
worden behandeld, horen en zien
we er vaak weinig meer over. Dat is
jammer, want zo is het moeilijk bij te
houden welk plan nu wel en welk
plan niet of in een gewijzigde vorm
wordt uitgevoerd. Toch is dit waar
het eigenlijk om gaat. Want zodra
een voorstel 'wet' is, krijgt iedereen
er mee te maken.
Belasting betalen we bijna allemaal. Loonbelasting, inkom
stenbelasting, btw, accijnzen, motorrijtuigbelasting en ga zo
maar door. Dat zorgt jaar in jaar uit voor het nodige gemop
per. Waarom betalen we eigenlijk belasting? En wat gebeurt er
met onze belastingcenten?
Sommige mensen zeggen weieens
dat ze zo en zoveel 'kwijt zijn' aan
belastingen. Echter, het geld dat we
aan belasting betalen, is geen weg
gegooid geld. De overheid betaalt
met het geld dat de Belastingdienst
heeft geïnd de algemene uitgaven
die nodig zijn om onze samenleving
draaiende te houden. Uitgaven voor
voorzieningen die wij als vanzelf
sprekend beschouwen, maar die
wel veel geld kosten.
Belastinggeld is de belangrijkste in
komensbron van de overheid. In to
taal komt er jaarlijks ongeveer 160
miljard gulden aan belastinggeld
binnen.
De overheid gebruikt haar inkom
sten, voor het grootste deel belas
tinggeld, voor de collectieve uitga
ven. De overheid financiert scholen,
ziekenhuizen, wegen en sociale
voorzieningen met belastinggeld.
Ook enkele uitkeringen zoals de kin
derbijslag en de bijstand worden
met belastinggeld betaald. De over
heid geeft veel geld uit aan subsi
dies. Bijvoorbeeld om de huren of
de kaartjes voor het openbaar ver
voer betaalbaar te houden. De
werkelijke kosten van een
15-strippenkaart bijvoorbeeld bedra
gen ongeveer 45,-. U betaalt daar
slechts een kwart van, ongeveer een
tientje. Of neem een treinkaartje:
voor een retourtje tweede klas
Leeuwarden-Zwolle betaalt u
36,50. De kostprijs is veel hoger:
ongeveer 65,-. Ook deze subsidies
worden met belastinggeld betaald.
En als een kind naar de middelbare
school gaat, betalen de ouders
schoolgeld. Een hoog bedrag mis
schien; vergeleken met de werkelij
ke kosten kan een kind echter voor
relatief weinig geld naar school.
De overheid zorgt ook voor politie
op straat, het afgraven van gifgrond,
aanleg en onderhoud van dijken,
subsidies op woningen en ga maar
door. Dat kost per jaar honderden
miljoenen, vaak zelfs miljarden. De
minister van Financiën geeft elk jaar
in de Miljoenennota die hij op Prins
jesdag aan de Tweede Kamer aan
biedt, precies aan hoeveel geld de
ministeries van plan zijn uit te geven
en waaraan.
Milieubeheer: 1 miljard gulden, Ou
derenbeleid: 3 miljard gulden, On
derwijs: 33 miljard gulden, Huursub
sidies: 2 miljard gulden.
Alles bij elkaar gaat het om duize
lingwekkende bedragen, die de
overheid moet uitgeven om Neder
land draaiende te houden. Natuur
lijk, niemand vindt belasting betalen
leuk, maar als we kijken wat we er
voor terugkrijgen....
k SfAiieuuD ulfn
£R ifco* Oili OilÊRWyPT
Wat zijn de plannen van het kabinet voor 1994?
Bent u na het lezen van deze krant nieuwsgierig geworden
naar de plannen voor 1994? Geen nood, want daarover kunt u
alles lezen in de speciale samenvatting van de Miljoenennota.
Daarin staan de belangrijkste voorstellen voor 1994 op een rij.
U kunt de gratis samenvatting als service van deze krant
bestellen met onderstaande bon.
Dit is een publicatie van het ^3 MINISTERIE VAN FINANCIËN
Straat:
Postcode en plaats:
Opsturen naar:
Ministerie van Financiën
CDV/0403
Antwoordnummer 10587
2501 WB DEN HAAG
Postzegel niet nodig