Allemaal vruchten: herfst
Memisa voert actie
Poppen
en berenbeurs
De Alternatieve Elfstedentocht
Oostenrijk/Weissensee
nieuws
Dreigend gevaar v<
ar leprabestrijding
Informatie-ochtend over cursussen en
gespreksgroepen voor mantelzorgers
Evenementenladder
Vrouwenbijbelkring
Bazar
Opbrengst NKGG
Najaarstentoonsteiling
Galerie Laerken
Sluitingstocht
Tuin en groen. Er is altijd wat moois te doen
pagina 15
TBC bedreigender dan aids en alle tropische ziekten tezamen
Pernettya, vol bessen
Opvallende vruchten
Bosbessen in soorten
Klimmer met bessen
Hart van Holland/23 oktober 1996
Oktober? Tuinmaand!
Uittip
Opleving
In oktober hangt de herfst in de lucht. Dat is te zien aan het verkleuren van veel
bladeren en aan de kleurrijke vruchten die menige plant sieren. Met die vruchten
zorgt een plant in de natuur voor z'n voortbestaan. In de tuin zijn ze vooral mooi.
Kleine besplanten zijn geschikt voorpotten, bakken manden. Goed nieuws dus voor
iedereen met een balkon.
Van de kleine struikjes die zich rijk
tooien met bessen, is Pernettya mucro-
nata het meest spectaculair. Hoe be
scheiden van formaat de plant ook is,
opvallen doet hij zeker. De kleine blaad
jes zijn bijna onzichtbaar door de vele
bessen. Die hebben de kleuren purper,
roze of wit en alle nuances daar tussen
in. Koop gerust planten waarvan de
bessen nog gedeeltelijk groen zijn, ze
kleuren binnen een paar weken. Laat in
het seizoen kopen heeft als nadeel dat
de keus beperkt is. Hoewel Pernettya's
meestal op kleur worden verkocht,
worden sommige op naam aangebo
den. Voorbeelden daarvan zijn de
zachtroze 'Parelmoer', de dieprode
'Signaal' en de witte 'Wintertime', die
heel laat is. De bessen blijven mooi
totdat het flink gaat vriezen. Wees voor
zichtig met de wortels en zet de struik
jes in ruime potten, met verse pot
grond. Een stuk of drie bij elkaar staat
leuk, met wat klimop langs de rand voor
de afwerking.
Als tuinplant zijn Pernettya's geschikt
voor een half beschaduwd plekje op
zure, humusrijke grond. Ze behoren
tenslotte tot de heideachtigen (Erica
ceae), die zo hun speciale wensen heb
ben. Pernettya's zijn tweehuizig. Dat
betekent dat ze als tuinplant alleen rij
kelijk bessen dragen, als er een manne
lijk exemplaar in de buurt groeit. De
vrouwelijke (stamper)bloempjes (mei)
kunnen namelijk alleen uitgroeien tot
bessen als er voldoende stuifmeel (van
mannelijke planten) beschikbaar is.
Er zijn nog meer kleine struikjes met
opvallende vruchten. Een goed voor
beeld is Gaultheria procumbens, die
niet hoger wordt dan 15 centimeter. In
25 oktober: Waddinxveen Tsjechisch
zangkoor Zaboj geeft een concert in de
Ontmoetingskerk om 20.00 uur; 26 ok
tober: Waddinxveen Rommelmarkt
van 10.00-16.00 uur Tollenslaan 161; 30
oktober: Zevenhuizen Kindertheater in
Dorpshuis Swanla 14.00 uur; 24 tot en
met 26 oktober: Hazerswoude Vo
geltentoonstelling in de Podiumzaal
van Het Dorpshuis (24 oktober 20.00 -
22.00 uur, 25 oktober 10.00 - 22.00 uur,
26 oktober 10.00 - 16.00 uur); 30 okto
ber: Gouda Antiek-, curiosa- en boeken
markt op de Markt Gouds Montmartre
9-00- 17.00 uur.
Meer informatie: Reisburo De Zwaluw/
yVV-informatiepost Zevenhuizen, tele
foon 632131.
de tuin is het een goede bodembedek
ker, die uitlopers maakt en zo een mooi
tapijt maakt. Maar de planten doen het
alleen goed in humusrijke grond. Die is
meestal aan de zure kant en dan
groeien alle soorten die tot de heidefa-
milie behoren het beste.
In potten en bakken is gewone pot
grond goed. De plantjes sieren zich met
grote rode bessen en zijn maandenlang
mooi. In de winter verkleurt het blad
bronsachtig, een mooie tint.
In ons land is blauwe bosbes (Vaccini-
um myrtillus) het meest bekend. De
smakelijke bessen die aan de struikjes
komen groeien 'in het wild' in bos- en
heidegebieden. Er zijn nog veel meer
Vaccinium-soorten, die mooie en lekke
re bessen geven. Ze zijn allemaal ge
schikt voor zure, humusrijke grond en
bladverliezend. Kruipende soorten zo
als cranberry (V. macrocarpon) en
rode bosbes (V. vitis-idaea) zijn ge
schikt als bodembedekker. Een flinke
struik (tot 2 meter hoog) maakt Ameri
kaanse bosbes (V. corymbosum). Daar
van zijn een groot aantal vruchtrassen
te koop die grote, goed bewaarbare
blauwe bessen geven. Ze zijn zelfs als
fruit te koop. Het blad verkleurt mooi in
de herfst.
De mooiste bes-klimheester is zonder
twijfel boomwurger, Celastrus. Zoals
de naam al aangeeft, is de groeikracht
enorm. Met meterslange windende
scheuten verovert hij alles wat in de
buurt staat. C. scandens is geschikt
voor aan een pergola, C. orbiculatus
wordt nog iets groter (tot 10 meter).
Plant liefst ook een mannelijke plant,
Op zaterdag 26 organiseert Tourclub
De Waardrenner de laatste tourtocht
van dit jaar: de sluitingsrit. De tocht kan
ook verrassingstocht worden ge
noemd. De routes blijven tot de laatste
dag een verrassing.
Er kan worden gestart voor de volgen
de afstanden: 50 km tussen 9.00 en
11.00 uur; 110 km tussen 9.00 en 10.30
uur (de groep met voorrijders vertrekt
om 9.15 uur). De start is bijcafé restau
rant Schippers, Rijsdijk 17 in Krimpen
aan de Lek (vlakbij de veerpont).
Op zaterdag 2 november beginnen de
winterclubritten. Elke zaterdag gaan de
leden fietsend de winter door. De deel
name is vrijVertrek om 9.30 uur vanuit
café restaurant De Loet. Nabij de afslag
Lekkerkerk. Inlichtingen: Adri Boele:
0180-518532.
Pernettya 's, gecombineerd met
zwierige brem: wekenlang een
fleurige blikvanger
alleen dan zullen er veel oranje of geel-
oranje bessen verschijnen.
Om het plezier van tuinieren in de
herfst te onderstrepen is oktober uitge
roepen tot Tuinmaand. Tal van tuin
centra, winkeliers en hoveniers, her
kenbaar door de Oktober? Tuinmaand!
sticker en poster, maken het tuinieren
in oktober met speciale aanbiedingen
extra aantrekkelijk. Vraag er naar!
De tuin als inspiratiebron voor kunste
naars. De verbeelding van de tuin in de
vroege Nederlandse kunst (15e - 18e
eeuw) is het onderwerp van de grote
expositie 'Aardse Paradijzen', die het
Frans Halsmuseum organiseert in ten
toonstellingsdependance De Vleeshal,
GroteMarktl6te Haarlem van 14 tot en
met 24 november, boeiend voor kunst
en tuinliefhebbers.
Bergschenhoek - Op dinsdag 29 okto
ber organiseert de Vrouwenbijbelkring
een koffie-ochtend van 9.00 tot 11.00
uur in de Nederlands Hervormde kerk,
Kerkstraat 1 in Bergschenhoek. Spreek
ster is mevrouw Tonneke Bijker. Er is
kinderoppas aanwezig. Inlichtingen:
mevrouw C. Wolf, telefoon 079-
5933133.
Koudekerkaan den Rijn-Op vrijdag 1 en
zaterdag 2 november wordt de jaarlijk
se bazar gehouden ten behoeve van het
onderhoud van de Nederlands Her
vormde Kerk te Koudekerk/Hazers-
woude-Rijndijk. De bazar wordt gehou
den in "Onder Dak" aan de Dorpsstraat
57 te Koudekerk aan den Rijn. Men is
van harte welkom op vrijdagavond van
19.00 - 22.00 uur en op zaterdagmorgen
van 11.00 -16.00 uur. De oliebollen kun
nen reeds vanaf vrijdagmorgen 10.00
uur afgehaald worden bij "Onder Dak";
11 stuks voor 10,=.
Benthuizen - De nationale collecte voor
mensen met een verstandelijke handi
cap heeft in Benthuizen f2903,05 opge
bracht.
Het geld wordt besteed aan extra bege
leiding en hulpmiddelen, noodopvang,
voorlichting, adviezen bij sociale pro
blemen en vrijetijdsbesteding.
Alle gevers en collectanten worden
hartelijk bedankt voor hun bijdrage.
Hazerswoude-Dorp - Tot 19 december
is in Galerie Laerken, Bent 2 in Hazers-
woude-Dorp een expositie van bronzen
en stenen beelden van Eppe de Haan en
Theo Germann en olie schilderijen van
Jan Ulrik Friïs. Ook zijn er sieraden van
Nicolaas C.J. van Beek, Joeri Dijkman,
Mare Lange, Jos Peperkamp en Mireille
Ponsioen.
Galerie Laerken is geopend op woens
dag van 14.00-17.00 uur en op zater-,
zon- en feestdagen van 1.00-17.00 uur.
Ook op afspraak: 0172-589837.
De ziekte TBC rukt op en eist meer
levens dan aids, malaria en alle andere
tropische ziekten tezamen. Na veertig
jaar komt er een einde aan een periode
waarin het aantal TBC-besmettingen
terugloopt. Momenteel staat een derde
van de wereldbevolking bloot aan be
smettingsgevaar. De Wereldgezond
heidsorganisatie (WHO) schat dat daar
de komende tien jaar nog eens 300 mil
joen mensen zullen bijkomen.
De medische hulporganisatie Memisa
voert dit najaar actie om TBC te bestrij
den. De door Memisa uitgezonden art
sen en verpleegkundigen komen in der
de-wereldlanden steeds meer in aanra
king met TBC. De ziekte neemt daar
dramatisch toe doordat veel mensen
besmet zijn met het HIV-virus waar
door hun weerstand is afgenomen. Een
tweede oorzaak is de toename van het
Regio- Veel mensen doen het zonder te
beseffen: het verlenen van mantelzorg.
Iedereen die in zijn naaste omgeving
zorgt voor een ziek of gehandicapt per
soon is een mantelzorger. Op 31 okto
ber organiseert het Steunpunt Mantel
zorg Gouda in samenwerking met het
cursusbureau van De Vierstroom een
informatie-ochtend voor mantelzor-
gers. Tijdens deze ochtend krijgt men
informatie over cursussen, thema-bij-
eenkomsten en gespreksgroepen die
van belang kunnen zijn.
Zorgen voor een naaste kan veel emo
ties en vragen met zich meebrengen.
Het kan prettig zijn om met andere
mantelzorgers over de situatie te pra
ten en om tips en ervaringen uit te
wisselen. Dit kan steun en vertrouwen
geven. Tijdens de bijeenkomst vertelt
een mantelzorger uit eigen ervaring
wat je aan een gespreksgroep kunt heb
ben. Een bestuurslid van de Landelijke
Organisatie voor Thuisverzorgers
geeft informatie over de waarde van
Zoetermeer-Op zondag 27 oktober is er
weer een poppen- en berenbeurs voor
verzamelaars en liefhebbers in het
Bestwesternhotel aan de Boerhaave-
laan in Zoetermeer (wijk 13). Allerhan
de poppen en beren zijn te bewonde
ren, maar men kan ook terecht voor
reparatie of taxatie. Ook zijn er ver
schillende stands, waar accessoires
worden verkocht of informatie wordt
verstrekt over cursussen en workshops
op poppen- en berengebied. De beurs is
geopend van 10.30-16.30 uur. De toe
gang bedraagt f5,50; 65+-, cjp- of studen
tenkaarten f4,-; jeugd tot en met 16 jaar
aantal vluchtelingen door politieke on
rust en geweld. De ziekte neemt ook toe
in uiteengevallen staten in Afrika, Azië
en Oost-Europa omdat de gezond
heidszorg daar te wensen overlaat. Een
andere reden is het toenemende drug
gebruik, vooral onder mensen die geen
of een slechte toegang hebben tot ge
zondheidszorg. Dat er tegenwoordig
gemakkelijk grote afstanden worden
afgelegd is ook een oorzaak voor de
verspreiding van de tuberkelbacil.
Lange tijd werd er te weinig aandacht
en geld besteed aan TBC-bestrijding.
Nu er een grote epidemie heerst, wordt
versneld een effectieve 'korte-duurbe-
handeling' ingevoerd die aan medicij
nen 40,= per patiënt kost. Memisa zet
zich ervoor in om zoveel mogelijk 'kor-
te-duurbehandelingen' mogelijk te ma
ken.
onderling contact tussen mantelzor
gers.
Tijdens de bijeenkomst krijgt men ook
informatie over thema-bijeenkomsten
en cursussen voor mantelzorgers die in
Gouda worden aangeboden. Onder an
dere zal de inhoud van de cursus "U
zorgt voor een ander" worden bespro
ken. Daarnaast is er tijdens de bijeen
komst ruimte om wensen op het terrein
van cursussen, themabijeenkomsten
en gespreksgroepen voor mantelzor
gers kenbaar te maken. Het Steunpunt
Mantelzorg gebruikt deze wensen bij
het ontwikkelen van nieuwe activitei
ten.
De bijeenkomst op 31 oktober duurt
van 10.00 -12.00 uur en vindt plaats bij
De Vierstroom. Deelname aan de bij
eenkomst is gratis. Men kan zich voor
25 oktober aanmelden voor de informa
tie-ochtend. Aanmeldingen en informa
tie: telefoon 0182-594500.
Binnenkort gaan de ijzers in Nederland
weer uit het vet. De ijsbanen gaan weer
openen en Nederland hoopt traditio
neel op een Elfstedentocht die zelden
£omt. Na de glorieuze overwinning van
nier Paping in 1963 duurde het 22
laar (1985) tot Evert van Benthem de
v°lgende tocht op zijn naam kon schrij
ven. Evert kreeg meteen het jaar daar
op weer een kans die hij heel knap
erzilverde. Sinds 1986 wachten wij nu
weer 10 jaar op de volgende editie
an de tocht der tochten. De kans is er
Tifi ik altijd hoewel het voor het
e tde geld weer 22 jaar of langer kan
ouren. Een ding is zeker, sinds 1989
«naatsen enige duizenden Nederlan-
pn n 0? een han(lie vo', Oostenrijkers
uitsers, een paar Scandinaviërs en
tip0 Vr™waalde Amerikaan de Alterna-
in t op de Weissensee.
hiwordt deze Alternatieve tocht
T,.eer gereden. Op 27 januari voor
vphT! rs en op 1 'ebruari voor de
eaetten en ervaren toerrijders.
vnnH0rste, ^jternaheve Elfstedentocht
1 iiiph 'n 'n ^et Noorse plaatsje
lan □an?n]er P'aats. De legendarische
ana oe'°f Kruithof won deze en nog 9
tarhT6 A'ternatieven". In 1975 viel de
dnni -"VNoorwegen in verband met
in het water" en in 1976 waren er
tw»o t i "««.«-i emu isiowareu er
pp fochten. Een in Lillehammer en
h|f?'n,het f'inse Lahti. Tot en met 1981
ue Alternatieve schaatstocht ir
Finland om daarna op reis te gaan naar
ondermeer U.S.A. en Canada. Jaarlijks
vlogen ca. 6 a 700 Nederlanders naar
New York of Ottawa om van daaruit op
Amerikaans of Canadees ijs te gaan klü-
nen. Na het avontuur op het Ameri
kaanse continent splitsen de organisa
ties zich in twee delen op. Een deel van
de organisatie ging terug naar Finland
waar jaarlijks plm. 100 Nederlanders
bovenin Lapland hun rondjes draai
den. Een ander deel ging eerst naar
Polen en later met veel succes naar de
Oostenrijkse Weissensee dat jaarlijks
een invasie van ruim 6.000 Nederlan
ders moet opvangen tijdens een week
vol met wintersport. De schaatser gaan
tegenwoordig niet uitsluitend voor het
schaatsen. Hoewel de Alternatieve Elf
stedentocht bij iedereen voorop staat
participeren vele sporters ook in de
andere evenementen als Mountainbi-
ken en de triatlon. Terwijl de meege
reisde familieleden vrolijk van de ber
gen rondom de Weissensee skiën, trek
ken duizenden schaatsers dagelijks
hun trainingsronden door een sprook
jesachtig landschap. Deelname is net
als in Friesland voorbehouden aan de
leden. De toeloop is groot en jaarlijks
ontstaan er al in december wachtlijsten
omdat dan meestal het maximum
wordt bereikt.
Inlichtingen Leo van Hees, 030-2660169
of Aart Koopmans 023-5621761.
Het voortbestaan van de leprabestrij
dingsdiensten in de gebieden, die door
lepra geteisterd worden lijkt in gevaar.
In de afgelopen tien jaar is op het ge
bied van de bestrijding van de ziekte
grote vordering gemaakt, vooral door
de introductie van de MDT (Multidrug
therapy, behandeling van lepra met
meer middelen tegelijk toegediend).
Dit betekent echter nog niet dat het
gevaar geweken is. Integendeel. Nog
steeds worden jaarlijks 600.000 nieuwe
gevallen van lepra gevonden, van wie
15% kinderen. Een duidelijke daling van
dit aantal tekent zich nog niet af. Daar
om is het een absolute noodzaak dat
leprabestrijding onderdeel blijft van de
algemene gezondheidszorg in de lan
den waar lepra nog altijd een volksge
zondheidsprobleem vormt.
Tot die conclusie kwam een dertigtal
deskundigen uit de hele wereld, die
vorige week in Amsterdam congress
eerden over de toekomst van de lepra
bestrijding. De bijeenkomst was een
initiatief van de LepraStichting en werd
georganiseerd in samenwerking met
het Koninklijk Instituut voor de Tropen
onder auspiciën van de ILEP (Interna
tionale Federatie van Leprabestrij-
dingsorganisaties).
De doelstelling van de Wereldgezond
heidsorganisatie - één leprapatiënt per
10.000 van de bevolking in het jaar 2000
- lijkt haalbaar in een groot aantal lan
den. Echter, het gevaar bestaat dat de
nationale overheden en gezondheids
diensten, na het bereiken van die doel
stelling, lepra als volksgezondheids
probleem zullen verwaarlozen. Niet al
leen de opsporing van nog onontdekte
leprapatiënten, maar ook de zorg voor
de gehandicapte ex-leprapatiënt zal
daardoor in het gedrang komen. Een
nieuwe opleving van de ziekte zal hier
van het gevolg kunnen zijn. Een vermin
derde belangstelling van de nationale
overheden in de landen waar lepra
voorkomt zal ongetwijfeld ook leiden
tot een aanzienlijk grotere druk op de
particuliere leprabestrijdingsorganisa-
ties in de geïndustrialiseerde landen,
zoals de LepraStichting, om de leprabe
strijdingsdiensten overeind te houden.
Met het naderende jaar 2000 zullen
deze organisaties er dan ook alles aan
moeten doen, om er voor te zorgen dat
lepra op de beleidsagenda van de natio
nale overheden blijft.
De deskundigen bespraken uitvoerig
op welke manier en onder welke voor
waarden de leprabestrijdingsdienst
het best ingepast kan worden in de
bestaande gezondheidszorg. Hun prak
tische aanbevelingen zullen in 1997 ge
presenteerd worden in een handboek,
dat aan leprawerkers wereldwijd zal
worden aangeboden.
In 1997 bestaat de LepraStichting in
Amsterdam dertig jaar. Opgericht van
uit een particulier initiatief begon deze
stichting aan een project in Tanzania,
nu gaat het om meer dan honderd pro
jecten, waaronder divers wetenschap
pelijk onderzoek.
