WAT IS ER TE DOEN IN CHRYTSANTHEMUM?
KORTE WANDELTOCHT VOOR SENIOREN
ER WERD GEBRIDGED...
UITSLAG KONINGINNERIT GOUWE RIJDERS
Hart van Holland: dé krant voor de Zuidpias 6 mei 2009
pagina 27
Door Elly van Gelderen
Adriaan BUtterswijk uit Moordrecht, geboren1922, vertelt:
"Mijn jeugd bracht ik in Moordrecht door. Ik had op de Kon.Ver.Tapijt-
fabriek gewerkt, ook mijn vader, maar dat was in de oorlog gevorderd
door de Duitsers. Mijn collega's moest in Duitsland gaan werken. Ik had
net daarvoor een andere baan in een plateelfabriek in Gouda. Ik was
veertien jaar, werkte 48 uur per week voor 2.75 gulden waarvan ik een
kwartje zakgeld kreeg. Ik moest me melden voor de arbeidsdienst om in
Duitsland te gaan werken. Met een triplexkoffer gingen we met opont
houd met de trein, één dag en één nacht naar een plaatsje bij Berlijn,
in Berlijn zag ik voor het eerst een metro, voor mij een wereldwonder.
Ik kende niemand, verstond geen Duits, was nooit verder geweest dan
Moordrecht en zo groen als gras, dus dacht ik dat het de andere kant van
de wereld was. Ondergebracht in barakken met wandluizen die prikten
en iedere ochtend ons behoefte doen naast elkaar op een balk met een
geul. Ik kon niet op bevel dus ging ik 's nachts uit mijn bed, wat gestraft
werd, het heel stil boven een putje doen.
De hygiëne was ver te zoeken. Met
anderen werkte ik in vierploegen-
dienst bij de spoorwegen als ran
geerder, zonder opleiding maakte
je levensgevaarlijke fouten. We
lieten een trein met tachtig ton
lading voor de gaarkeuken uit
de rails omhoog lopen, door de
klap viel hij om, dus graaiden mijn
maat en ik twee stukjes spek eruit
waarmee we een pannenkoek wil
den bakken want de wekenlange
gaarkeukensoep kwam je neus uit.
We werden gegrepen en beschul
digd van diefstal.
Gevangenis
Zonder proces werd we in de vun
zige gevangenis gegooid, je kop
kaalgeschoren en je kreeg een
blauw pak en werd in een hokje
van 3 bij 2.50 meter opgesloten.
Twee dagen brood en daarna één
dag warm enzovoort. Een keer
mocht ik naar huis schrijven en la
ter kregen ze thuis een brief dat
ik was omgekomen, hoewel mijn
vader dat niet geloofde.
Er werd in Berlijn vreselijk gebom
bardeerd door de Amerikanen en
Engelsen met soms honderden
vliegtuigen, die ook neergehaald
werden, het was november 1943.
Als de sirenes loeiden vluchtte ie
dereen in deschuilkeldersmaarons
lieten ze zitten, je leven was voor
hun geen stuiver waard. In één
nacht lieten 30.000 mensen het le
ven en ze gingen nog steeds door.
Onze getraliede ramen sprongen
kapot en werden dichtgespijkerd
met planken waardoor ons ook
het daglicht werd ontnomen.
De hele dag liep ik rondjes, drie
stappen heen en drie terug, wat
duurde de dag lang. Éénmaal per
dag luchten, met de handen in de
nek, achter elkaar de ganzenmars
rennen en werd er door die kerels
gebruld in snauwerige Duits. Ik
deed het niet goed en kreeg tien
klappen in mijn gezicht.
Krankzinnig
Het werd in Berlijn een chaos, de
helft van de gebouwen lag plat
en steeds gilden de luchtalarmen.
Fluitend kwamen de vliegtuigen
over wat dreunen en een hevige
luchtdruk veroorzaakte. Het was
inmiddels 31 januari 1945, bij
bombardementen stond ik meest
al bij het raam vandaan, maar dit
keer lag ik in bed, hoofd onder de
dekens en de vingers in mijn oren,
een lichtflits, een hevige knal, zo
dat je adem werd afgesneden, val
lend puin, gillen, maar ook vloe
ken en bidden.
Ik zag de muren bij de deur waar
ik altijd stond, instorten met don
derend gekraak en een stofwolk.
Vijftig meter verder was de bom
gevallen. Ik heb de Heer op mijn
blote knietjes bedankt dat ik het
had overleefd. Intussen had ik al
zes maanden gezeten hoewel er
drie maanden was gezegd. Ik be
grijp nog niet dat ik niet krankzin
nig geworden ben. We moesten
naar een ander gebouw, weer
chaos, papieren zoek enzovoort.
We zagen doden en gewonden
weggedragen worden tussen het
puin, een vreselijke aanblik. Daar
gekomen vroeg een nieuwe offi
cier Hoelang zit je hier, wat heb
je gedaan? Twee stukjes spek ge
pikt. Wegwezen dan maar! Daar
stond ik dan buiten en moest met
anderen naar de werkverschaf
fing, weer als rangeerder. Het was
daar zo'n ontredderde ontregelde
rotzooi. Heel veel buitenlandse
mannen die elkaar niet verston
den en moesten werken om de
Duitse arbeiders te vervangen die
aan het front zaten. Ik werkte met
een Pool en gingen weer in de
fout met rangeren zodat een trein
scheef kwam te hangen; daaruit
viel chocolade wat wij opaten.
Stom natuurlijk, maar je was een
beetje murw geworden. Weer de
gevangenis in, maar daar moesten
we werken, puin ruimen, dat was
beter dan zitten. En in die periode
werd ik ziek, ik kreeg keelpijn en
koorts maar werkte gewoon door.
Adriaan voor de barakken.
Difterie
Bij het appél kon ik niet meer pra
ten, er zat een grote pijnlijke gele
prop in mijn keel. De officier riep
me bij hem, en ik wees naar mijn
keel waarop hij mij verwees naar
de arts. Die haalden zijn schou
ders op en zei, het gaat wel over.
Tijdens het puinruimen was er een
voormalig sportmasseur, hij zei, jij
hebt difterie en dat is besmette
lijk. Ik kwam op bed terecht met
stijve benen en armen, bloed in
mijn urine, ik had geen kracht
meer, ze lieten me gewoon liggen
zonder medicijnen en brachten
alleen water en brood. Ik dacht
mijn dagen geteld waren maar
het heeft zo niet mogen zijn, ik
geloofde wel dat er één was die
over mij waakte. Na weken met
koorts en pijn werd de prop zwart
en kon ik hem uitspugen en toen
ging ik iets vooruit. Maar toen ik
weer buiten kwam kon ik niets
meer zien want ik had in het don
ker gelegen, ik kon het daglicht
niet meer verdragen en woog
nog maar veertig kilo, ik schrok:
in de spiegel zag ik de dood van
pierlala. Als er een mug tegen
me aanvloog viel ik om. Daarna
moest ik een bak met door elkaar
geraakte schroeven uitzoeken,
een dagwerk tot je sterretjes zag,
en vervolgens weer omgekeerd
en kon je opnieuw beginnen.
Vrij
Na vier maanden werd ik zoge
naamd berecht, met een tolk,
terwijl ik geboeid was als een mis
dadiger zodat zij mij en anderen
veroordeelde voor anderhalf jaar
tuchthuis in Wittenberg, maar het
was al maart 1945. Het was daar
een haveloze troep, zelf was ik
ook vuil en onder het ongedierte,
dus uitkleden, je stond dan in je
nakie voor een hoopje stinkende
De Moordrechtse Elly van Gelderen gaat
voor Elart van Holland op pad om oude tij
den te doen herleven. Elly is als vrijwilliger
en interviewer actief hij de Moordrechtse
Historische Vereniging. Zij is auteur van
de boeken "Herinneringen rondom de Hol
landse IJssel" en "Leven en werken rond
IJssel en Lek", waarin zij onder andere ver
haalt over de slechte arbeidsomstandigheden
van de steenplaatsen en touwbanen langs de
IJssel, over verdwenen beroepen (rietsnijders
en zalmvissers), verdwenen scheepswerven
en andere bedrijven, oorlog, watersnood
enzovoort.
vuile kleding op de grond met
een vet petje en versleten klomp
schoenen. We werden ontluisd
en onze kleding ontvlooid. Men
wilde wel van al dat tuig af wat
uit die gevangenissen kwam, dus
wegwezen maar. Daarna werd ik
vrijgelaten, en daar stond je. Ik
wilde in Berlijn mijn kleren en kof
fer halen, een beetje gek natuur
lijk, wie hecht daar nu waarde
aan, maar ik had geen geld, geen
kleren, en geen eten dus ging ik
ergens bij een ortscommandant
om eten vragen, hij zei: steel het
maar. Normen en waarden wa
ren er niet meer. De straten ge
deeltelijk platgebombardeerd en
het zwermde er van de Russen
en volk uit Mongolië, waarvoor
velen Berlijners vluchten. Vooral
de Mongoliërs gedroegen zich als
beesten. In iedere oorlog komt
het beest in een mens naar bo
ven, ik heb genoeg gezien daar!
De Duitsers hadden in hun land
ook vreselijke oorlogsmisdaden
begaan zodat zij met haat wa
ren vervuld. Alles wat Duits was
mochten ze doden, verkrachten
en bestelen, het was mensont
erend, je was nog minder dan een
varken. Voor mijn ogen zag ik dat
allemaal gebeuren, vreselijk. Veel
huizen waren leeg, waar je als
vluchteling zo in kon wat ik ook
deed, waar een vlag uit hing was
bewoond, soms in kelders onder
het puin. Ik lag 's nachts in bed
in dat lege huis toen ik wakker
werd van gestommel, het waren
Russische officieren die naar bo
ven kwamen en met een zaklamp
naar mij schenen, daar zagen ze
een bang Adriaantje liggen met
zijn neus boven de dekens. Hij
brulde: Der ausl, maar die ander
zei, ach laat die vent toch liggen
maar ik kon niet meer slapen. De
Duitse kant van de Elbe was nog
bezet, maar die konden wij wel
oversteken in een bootje dat je
aan een kabel kon overtrekken.
Door een watervalletje sloeg de
boot om, er verdronken nog een
paar mensen. Nat, koud, zonder
schoenen en hongerig kwamen
we aan de overkant. We werden
door de Amerikanen opgevangen
en in Leipzig kregen we eten en
werden met veewagens vervoerd,
treinen waren plat geschoten,
mens wat een ontregelde rotzooi
was dat daar, je kan er geen voor
stelling van maken. In Enschede
werden we weer ontluisd en ont-
Adriaan met Belgische
spoorwegwerkers.
vlooid en zo kwamen we in Har
derwijk aan.
Bij moeke in de badkuip
Op een schip met 400 a 500 man
nen gingen we naar Rotterdam.
De luiken waren verbrand dus er
lagen asbestplaten op. Als de zon
er op scheen was het bloedheet
en kwamen er waterdruppels on
der die op ons vielen, je behoefte
deed je op een emmer, zij stalen
het uitgedeelde brood bijna uitje
mond, bijna geen drinken en ga
zo maar door. Onze losse kleren
waren in een hoek gegooid, na
afloop graaiden we in die stin
kende troep onze plunje weer bij
elkaar, intussen was je wel wat
gewend. Nu kan ik er af en toe
hard om lachen, wat is een mens
zonder comfort?
Het stinkende ongeschoren zwer
vertje Adriaan ging per bus na
anderhalf jaar weer naar Moor
drecht, een wonder dat ze me
weer niet oppakten. Thuis was de
blijdschap groot natuurlijk. Einde
lijk bij moeke in de badkuip. De
maanden daarna had ik steeds
nachtmerries over de vijand die
mij wilde doodschieten en mis
handelen, lopen kon ik dan niet,
later ging dat gelukkig over, jaren
later kon ik er pas over praten. Na
de oorlog ben ik getrouwd met
Jennie Macleane uit Moordrecht
en kregen drie kinderen.
De meeste kennen mij omdat ik
jaren met olie en zeepwaren aan
de deur kwam in Moordrecht en
ook in de omliggende plaatsen op
de markt stond.
Nieuwerkerk aan den IJssel - Zorg
centrum Chrysanthemum van
Stichting Zorgbeheer De Zellingen
organiseert voor de maand mei
diverse activiteiten voor 55-plus-
sers.
Elke maandagochtend van 9.45 tot
11.45 uur wordt er geboetseerd en
elke maandagmiddag is er 'beter
bewegen' van 14.00 tot 14.45 uur.
Ook kan men op maandagmiddag
handwerken in Chrysanthemum
van 14.00 tot 16.00 uur.
Om de week op vrijdagmiddag (8
en 22 mei) wordt een inloopmid
dag gehouden. Vanaf 14.30 uur is
iedereen welkom voor een praatje
of spelletje. De toegang is vrij.
Om de week op de donderdag (14
en 28 mei) wordt er een bingo ge
houden; aanvang 14.00 uur.
Adri den Boer geeft donderdag 7
mei een presentatie over de Oude
Kerk en op woensdag 27 mei kan
iedereen meedoen aan de Paper
clip; de paperclipmiddag begint
om 14.30 uur.
De organisatie stelt aanmelding op
prijs: 0180-333777 of even binnen
lopen aan de Boslaan 1 (tijdelijke
locatie).
Waddinxveen - Autoclub De Gou
we Rijders organiseerde voor
Koninginnedag, donderdag 30
april, de zogenaamde 'Koningin-
nerit', met start en finish bij de
Nesse. Over de opkomst, met vijf
auto's meer dan vorig jaar, was
de organisatie zeer tevreden.
De uitslag was als volgt. Eerste
werd A. van Doorn met 141 straf-
punten, gevolgd op een tweede
plaats door S. Attema met 172
strafpunten. Derde werd W. de
Bruin met 180 strafpunten, vier
de S. Horstink met 223 punten en
op een vijfde plaats eindigde de
familie Uitbeijerse met 270 straf
punten. Op de laatste, 26e, plaats
eindigde A. Knoop met 833 straf
punten. Alle deelnemers gingen
met een prijs naar huis.
Nieuwerkerk aan den IJssel - Bij
be Nieuwerkerkse Bridgeclub
werd maandag 27 april de zesde
en laatste ronde gehouden van de
vijfde en laatste competitieronde.
°e eerste vijf in de A- en B-lijn: A:
1- Cor Lageman - Gerda Vissers,
E2.85; 2. Wil Blok - Wil Valk, 60.07;
ü- Michiel de Korver - Rita Krouwel,
57.08 4. Peter Bijsterveld - Maar
ten Goedhart,54.86; 5. Greet Gal
lagher - Ada van der Linde, 53.13;
5. Frithjof Blok - Gerda Goedhart
53.13.
B: 1. Freek Bijlsma - Kees van Win
den, 63.33; 2 RenateTournier - Lucy
Wijnen, 61.67; 3. Selma van den
Berg - Thea Michels, 55.00; 4. Rina
Koolhaas - Riet Overgaag, 53.75; 5.
Ria Bohm - Marja Catsburg, 53.33.
Waddinxveen - Afdeling senioren
van Stichting Vonk organiseert
voor maandag 11 mei een wan
deltocht van ruim zes kilometer
voor senioren. Vooraf opgeven
is niet nodig; op de dag zelf kan
men vanaf 9.30 uur inschrijven in
de foyer van het Anne Frank-ac-
tiviteitencentrum aan het Jan van
Bijnenpad.
Om 10.00 uur vertrekt de groep
per auto naar Woerden. Van
daaruit gaat de wandeling rond
Kasteel Linschoten. De koffiestop
vindt plaats bij café 'Het Wapen
van Linschoten en Snelrewaard'.
De kosten bedragen 3,- euro, in
clusief een consumptie. Aan deel
nemers die meerijden, wordt bo
vendien een kleine bijdrage in de
autokosten gevraagd van maxi
maal 1,- euro. De volgende korte
wandeltocht staat gepland voor 8
juni.
Voor meer informatie:
0182-631932.
