Wegwijs met de
monumentenman:
Tour Den Boer
O
pafte
Q ZUIDPLAS GRENZELOOS MONUMENTAAL
y,
^1
1
'f
14
HART VAN HOLLAND Dt PAR ELS VANZUIDPl 25 JUNI 2014
LI
Met 59 rijksmonumenten en 28 gemeentelijke monumenten heeft Zuidpias veel cultuurhistorie binnen haar grenzen. De Molenviergang en de dorpskerken zijn usual
suspects, maar er zijn meer bezienswaardigheden met mooie verhalen. Adri den Boer - voorzitter van de monumentencommissie, secretaris van de
Historische Vereniging Nieuwerkerk en schrijver van de rubriek Oud+heden - licht minder bekende bezienswaardigheden uit.
U kent het wel: musea die een audiotour aanbieden waarin een stem de bezoeker met verhalen meevoert
langs museumstukken. Hart van Holland komt niet uit op mp3, dus wat dan? Een ochtend zitten met Adri den
Boer, aandachtig luisteren en zijn verhalen verwerken in een rondleiding langs minder bekende'monumenten'
op papier: de Tour Den Boer.
De molens zijn misschien wel de
a bekendste monumenten van Zuidpias.
Toch beginnen we deze Onbekende
Monumenten Tour met een molen: de molen-
stomp aan de West Ringdijk in Moordrecht. "De
stomp van de molen uit 1835 is de enige die nog
over is en daarom zo bijzonder", vertelt Den Boer.
"Vroeger stonden er 21 molens tussen Korten-
oord en wat nu de Moordrechtse Kerklaan is.
Zuidpias had een eigen Kinderdijk gehad als die
molens er nog hadden gestaan."
Van de waarde die nu wordt toegedicht aan
molengangen had men in de late negentiende
en de vroege twintigste eeuw niet de flauwste
notie. Den Boer: "Molens waren een middel om
iets gedaan te krijgen - in dit geval bemalen -
en toen de stoomgemalen oprukten, werden
de meeste molens verplaatst of afgeknot. Nee,
molens waren toen niet de knuffelmonumenten
die ze nu zijn."
De molenstomp aan de West Ringdijk, tegen
woordig een woonhuis, is kandidaat om gemeen
telijk monument te worden bij de harmonisatie
van de monumentenlijst - in de voormalige
gemeenten Nieuwerkerk en Moordrecht is nooit
sprake geweest van gemeentelijk monumenten.
v/p'
dri den Boer
O Ook in Nieuwerkerk zijn lenstomp. Tussen het riet in Hitland,
molenresten te vinden, bij de molenwetering naast de 's
restanten die nog minder Gravenweg, liggen de restanten van
opvallen dan de Moordrechtse mo- de Essemolen verscholen.
{•jfiWlXiUïïtli
O Net als de begraafplaats bij
de kruising van de Prinses
Beatrixstraat en de Kerklaan
in Nieuwerkerk. "Die begraaf
plaats kwam op de eerste droge plek
van de Prins Alexanderpolder. Dat was
in de tijd dat het hygiënebewustzijn
oprukte en men de doden nadrukkelijk
buiten de dorpskern wilde begraven."
Tot dan werden mensen begraven
bij de Dorpskerk. "Men was bang dat
het grondwater vervuilde. Niet ges
als je nagaat dat mensen die aan pest
stierven in de grond werden begra
ven waaruit water werd gehaald voor
huishoudelijk gebruik." Een moei detai
van de algemene begraafplaats vindt
Den Boer het hek, met gevleugelde
zandlopers. "Symbool van het vervlo
gen leven.'
O Aan de Groenendijk, vlakbij het standbeeld
voor de watersnoodramp, is het fundament
van de herplaatste Blaardorpsemolen te
zien - als terras voor het woonhuis dat er staat.
Delen van die molen kwamen na de afbraak in 1925
in het Gelderse Neede terecht, tot het halve wieken-
kruis (de roede) met een lengte van 27 meter in 2000
werd teruggehaald naar de Oudheidkamer. Deze
twee molenfundamenten zijn eveneens kandidaat
om op de gemeentelijke monumentenlijst te komen.
O Net als bij de Nieu-
werkerkse begraaf
plaats staat er een
mooi hek bij 't Land Kanaan in
Zevenhuizen. Het hek is een
rijksmonument. "Tegenwoordig
wordt dat soort hekken veel
gerepliceerd, maar vergis je
niet in de waarde van een giet
ijzeren hek uit de negentiende
eeuw." Door de verplaatsing
van het hek op het perceel
van de boerderij, gebouwd
als een Zwitsers chalet, is de
'ensemblewaarde'weggeno
men: het rijksmonument is uit
de context getrokken. Zonde,
vindt Den Boer.
