IGHOONHOVENSUHBCOURANT.
WEEKBLAD
VOOR DE KRIMPENER-, ALRLASSER- EN LOPIKERWAARD.
If. 4.
1869.
BUITENLAND.
ZONDAG 65 JULI.
NMt DEZER COURANT
Voor Schoonhoven per drie maanden 0,60.
Franco per poet- 0,76.
.&W. N. VAN
PRIJS DER ADVERTENTIËN
[an 1 tot 5 regels X, J 6,00.
Iedere regel meer v - 0,10.
Gtoote letters naar plaatsruimte. Inzending franco.
MAAKT MEN DE „JAVAANTJES
TE WUST
- Wij lazen dezer dagen in particuliere be
richten uit Indië at De Javaantjes maken zij
te wijs/' Deze woorden stonden in verband
met eene uitweiding over het oproer te Be-
kassie. Men is nog altijd vervuld met de
herinnering aan de bloedige tooneelen, die al
daar plaats grepen. Het zou overbodig zijn
den inhoud van dat schrijven in zijn geheel
weêr te geven, omdat èr eigenlijk niets in
voorkomt, wat onderscheiden dagbladen niet
reeds hebben medegedeeld. Dat ook van
Bahden Saleh in genoemden brief melding
gemaakt wordt, zal men natuurlijk vinden,
wanneer men bedenkt, dat die vorst onder
verdenking heeft gelegen van de ziel tc zijn
geweest van het oproer. Dal men hem in
verhoor heeft genomendat hij zich heeft
weten te rechtvaardigen, dat een der opstan
delingen,. zoo als later gebleken is, als een
acteur in dat bloedig dramaoptrad in de
gedaante van Bahden Salehhet zijn allen
bekende zaken.
Mogelijk trekken in de feiten, die U hier
in herinnering gebracht worden, twee zaken
uwe aandacht. Vooreerst dat men een Bahden
zoo openlijk ter verantwoording riep. Toen
de resident vanLebak, onder den Gouverneur-
Generaal Duytnaer van Twist, den inland-
schen vorst aanklaagde wegens verregaande
knevelarij van de inlanders, toen heeft de
regeering het noodig geoordeeld, aan die zoo
teedere zaak geen gevolg te geven. De regent
werd niet ter verantwoording geroepen, de re
sident werd verplaatst.
Bahden Saleh nu, heeft zijn alibi kunnen
bewijzen. Hij werd van alle verdenking, im
mers openlijk, ontheven.*) Het zou toch ook
ondankbaar van bem zijn in opstand te ko-
meu tegen de regeering van den Toewan
Bezar, aen Gröoten Heer, die de plaats ver
vangt van zijn' weldoener, den Koning der
Nederlanden. Hét is toch bekend dat Bahden
Saleh, die een ontwikkeld man is, en veel
talent toonde te bezitten voor de schilderkunst,
gedurende zijn verblijf in Europa vele gunsten
heeft genoten van onzen Koning.
In de tweede plaats treft het zeker uwe
aandachtdat een der belhamels, wiens ge
stalte veel overeenkomst had met die van den
Vorst, van die omstandigheid gebruik heeft
willen maken, om des te eerder het misdadig
plan te doen gelukken. Ik vestig uwe aan
dacht op de beteekenis van dat feit. De bel-
Het Degbl. ven Z. H. vernam echter, ,<lat Rahden
Salehop vermoeden van deelneming aan de voorberei
ding tot de onlusten van Bekaaaie, in hechteni» ia ge-
Boinan." ti*d.
hamel moet de Redelijk
hebben, dat de verschij
leh op het tooneel van
gunstig moest werken t
derneming. Welke red
tpiging wortel doen g
//De Javaantjes mi
Of men een Javaan i
overtuiging gehad
ring van Bahden Sa-
let oproerniet dan
hunne bloedige on-
len hebben die over
lieten?
sn zij te wijs."
st voor vol aanziet, of
men hem beschouwt als een mensch in minia
tuur, ik weet het niet; maar Zeker is het,
dat men in het moederland altijd spreekt van
•-Javaantjes.'4 Houdt, men h$n misschien
vo^r kinderen I Dat Iaat ?ich frooren. Zij
hebben iets kinderlijks; zoo werden zij ten
minste altijd besclup-en. Dè Javaan <is
zachtzinnig en oofcikmderdanig van aard.
Maar ménranllèmnfi&kwetsen en dan wordt
hij wraakzuchtig.*
vZij maken hen te wijs." Wié zijn rzij"?
vragen wij in de eerste plaats. Twijfelt gij
er aan? Well de liberalen. Maar hoe dan?
Boor welke middelen maakt men hen te wijs?
Door het licht der wetenschap? door nijver
heid industrie P Dwingt men hen om een
vijfjarigen cursus door te loopen op hoogere
Burgerscholen Of wordt er te veel werk
gemaakt van het lager onderwijs? Krijgen
zij onderricht in natuur- en scheikunde,Wordt
hunne denkkracht geoefend, en maakt dat al
les hen te wij»?
Wanneer gij bevreesd mocht zijü voor #te
veel licht" door het lager onderlijs ver
spreid, stel u dan gerust. Ik heb, u alleen
te wijzen op de omstandigheid dat op eene
bevolking van 14 millioen Javanen omstreeks
zevenduizend kinderen en jongelingen in
scholen, van gouvernementswege opgericht,
eenig gebrekkig onderwijs ontvangen. Zijt
gij nu niet volkomen gerust gesteld? En
wanneer ik er bijvoeg, dat het onderwijs
niet wordt gegeven in het Maleischmaar
in een taal, die zij niet verstaan, in het Hol-
landschdan zal er welkeen zweem van on
gerustheid meer overblijven.
Maar hoe, vraagt gij, worden de Javaantjes
dan toch zoo wijs? Hoe leggen de liberalen
dat aan Zijn ze wijsdie Javaantjes Ont
spruiten een gróót deel huniier gebreken niet
juist uit gebrek aan wijsheid, aan ontwikke
ling? Staan de «Javaantjes" in [dat opzicht niet
gelijk met veel van onze inlandsche kinderen?
En zoudt gij- niet roeenen, dat juist door het
licht van een goed onderwijs in de toekomst
veel' heilzaams zal worden te weeg gebracht,
ook voor Nederland?
Het ontbreekt ook hier niet aan partijen
die, met het oog op onze volksklasse, spreken»
van te veel licht. Met een groot misbaar
roepen ook zij uit: //Gij maakt het volk
te wijs." Wij bespeuren het tegendeel van
wijdheidwanneer wij onze arbeidende klakse,
die der werklieden, tot eèn speelbal zien ge
maakt vaji laaghartige opruiers. Deze ziju
juist daarom gevaarlijk foor de arbeiders,
(pndat zij hun opruiende taal richten tot eene
klasse, die door te gebrekkige ontwikkeling
van het verstand dei) ^schijn van het wezen
niet weten te scheiden, het valsche der drog
redenen niet doorzien, en zich daardoor ten
laatste niet dan ellende op den hals halen.
Om tot de //Javaantjfes" terug te keereh,
wanneer het al vyaar mocht zijndat. zij te
wijs worden gemaakt, dan doen zij die wijs
heid op de volksscholen; gelijk wij aantoonden,
niét op. Maar toat zeker is, Indië kwijnt;
deJajuwu wwt meer ea meet, hij wordt
jvreden.
ontevreden. Ook zonder onderwijs schijnt
de tijdgeest zijne denkbeelden over te plantjen,
die als rondzweven inden atmosfeer die ons
omringt. Het aantal inlanders, dat ontwik
keld genoeg is om iets te begrijpen van den
strijd, dien wij over hunne t
neemt van lieverlede toe.
Een vorst als Bahden Saleh zou
vraagbaak kunnen zijn; hij ontvangt gere
geld de bladen uit Holland, en is dus val
komen op de hoogte van ons gehaspel. 1
Er zijn meer inlandsche vorsten, die Hol-
landsche couranten lezen.
Of en wat ze er den inlanders van
mededeelen, weet ik niet; zoodat het nog niét
uitgemaakt is, wie eigenlijk ude Javaantjet
yoo wijs maken."
Mogelijk komen wij op een eu ander late)
terug.
'J2 Juli 1869. Sinoerufi.
—r Het nieuwe ministerie in Frankrijk isl
nu hekend en men hoopt, dat het wetgevend
lichaam weldra bijeengeroepen zah/worden.
Het is bij uitnemendheid een ministerie van
overgang. Het ministerie van het huis des kei-
zers is afgeschaft en aan den maarschalk Vail-
lant is opgedragenom een ontwerp van reor
ganisatie uit te werken. Woigens sommigen 1
zal het wetg. liohaatn spoediger weder bijeen
geroepen worden, dan men oorspronkelijk I
meende. Dit zou zijn om aan de ontevre
denheid dier leden toe te geven, wier geloofs-
brieven nog niet onderzocht zijn.
De Fransche transatlantische telegraaf
kabel iB thans zoo goed als iu orde.
Uit berichten, aangaande den brand te
Oefle (Zweden) ontvangen, blijkt dat de
schade veel grdoter is dan aanvankelijk werd
