SCHOONHOVENSCHE COURANT.
WEEKBLAD
I
1
VOOR DE KRIMPENER-, ALBLMSSER- EN LOPIKERWAARO.
iONDAG 20 ALG UN irS.
1869.
N*. 9.
h
300
kVs
b
5
5
.0,
'7«
i
!8A
1
I
J
Schoonhoven.
'Ir
K.
G. Knottngrus
fee: F. A. van
hayum: G. M.
naar Eng-
.ar Jmvm.- L.
Vierden: W. J.
a.: L. Kan de
'an der Meulen
Langenberg te
IV H. J. Baart
door A. Keers
al door F. H.
ing tot pred. in
ilijn U Hc/ioon-
Joer te Onder-
Kranenbelt te
C. Eik man te
M. Langenberg
A. van Griet-
itend: N. Osti
teOoêngac.a.,
ikkum, voor
Mtwenpolder.
PRIJS DER ADVEBTENTIEM
Van 1 tot 5 regelsj 0,50.
Iedere regel meer- 0,10.
GroOte letters naar plaatsruimte. Inzending franco.
enteraad te
;us 1869.
e Hr. Santman.
ering en deelt
legd', ter zake
jk de aanbeste-
ergaderipg van
de. stelt voor,
eding, ten be
laad is goedge-
tedoen maken,
joting van
niet te boven
;eheei overeen-
jestek. Dit
in, in omvraag
ogenomen,
fadering.
20 Aug.
«S'/,
86
é9‘/8
2D
25
36>/,
85’/,
78>/,
83
67»/„
«’Vi,
501/,,
57’/.
57
ƒ120,
436/i«
88V,
«V,
«40,»/,
«11
8418/i.
81’71.
SO’/,
88»/,
----
S.&W.N. VAN NOOTH| TE SCHOONHOVEN,
Vitgevtrs.
1
T E l
PRIJS DEZER COURANT
Voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,60.
Franco per post0,75.
Derhalve is de waarschijnlijkheid, dat een kind
den rijperen leeftijd zal bereiken, aldaar in
300 jaren vijfmalen grooter geworden, I De
gemiddelde levensduur bedroeg drie eeuwen
geleden in Europa in het algemeen 18 jaren,
in de vorige eeuw nauwelijks 22 jarendoch
is thans in die landen, waar de meeste bescha
ving heerscht, tot 38 40 jaren geklom
men. In Londen en te Parijsmaar nften,
genoeg om te d^en zien dat, naarmate de les
sen der gezondheidsleer meer en meer werden
ter harte genomen, hoe beter de voorwaarden
der gezondheid erkend werden, hoe meer men
rees in beschaving en in kennis, gezondheid
en levensduur steeds toenamen.
Voornemens zijnde zoo nu en dan eenjge
wenken op het gebied der gezondheidsleer i te
gevenmeenen wij voor [ditmaal gendeg
gezegd te hebben. Bij al onze verdere be
schouwingen zal de ervaring onze getrouwe t
gids en de geschiedenis onze leermeestereHse
zijn. Wèl/hem, die hare lessen ter harte
fieemt en op hare rechte waarde weet te
schatten.
En wij, die immers allen geroepen zijn de
belangen van stad en gewest te behartigen en
dit ook met ijver willen volbrengen, die wel
vaart om ons henen trachten te verspreiden,
die het welzijn en het geluk onzer medebur
gers zoozeer ter harte nemen, die wegen bin
nen onze gemeente trachten te verbeteren en
nieuwe wegen van gemeenschap met andere
plaatsen in ons vaderland zoo gaarne willen
openen, en daartoe geene moeite noch losten
zouden willên ontzien, wij zullen aan het ne
men van maatregelen in het belang van het le
ven en de volksgezondheid volgaarne ook al
on ze k rach ten wijden
Van meer dan eene zijde verneemt men, dat
de gemeente Schoonhoven bij heerschende
ziekten zoo zwaar geteisterd wordt en er als
dan zoovele offers geëischt wordendoch be
denken wij ten allen tijde dat,' wanneer
hetgeen echter de Hemel verhoede weder
om epidemiën in ons midden mochten uit
breken, de wrekende Nemesis langs onze
straten ronddoolt, den killen adem des doods
verspreidt in zoovele woningen onzer mede
burgers en dezen ontruktwat hun lief en
dierbaar wasdat dan te midden van die
stilte, die gewoonlijk epidemiën kenmerkt
en die gelijk is aan eene stilte des doods,
de stem van den gezondheidsl^e^aar zich met
heiligen ernst verheft, en tot'onskomt met
de vraag: uHebt gij datgene, wat ervaring
en geschiedenis u leerden, ten allen 'tijde
in acht genomen, en hadden wellicht niet
velen door wijze maatregelen nog behouden
kunnen worden
Wee 1 wanneer alsdan ginds op onzen
stemmen wordt I.
el af te staan, I
e makenvoor
smaakt. -
at in Verg. I
i moftogedeeld
van? 5 «t.per f
emeentegrond, I
it verklaard.
Ie wenschelijk-
jhoonhoven op
st, die tot dat
ting pro memo
ir ket volgend
voorstel wordt,
erLazonder,
i, door staking
irdtdevergade-
IETS OVER DE GEZONDHEIDSLEER.
keu, I.
den
Gezondheid en leven, zij behoorenitot de
dierbaarste kleinodiëndie de mensch bezit.
De mensch is omgeven door een tal vian in
vloeden, die menigmalen die gezondheid en
dat leven bedreigenterwijl voeding en. dran
ken, kleeding en leefwijze, woning en beroep
vele schadelijke momenten kunnen daftrstel-
len. Kan hij enkelen dier invloeden njet ge
heel bebeerschenomdat hij daarop geêne ge
noegzame macht kan uitoefenen^ tevend moet
het gezegd worden, dat verreweg de moesten
door hem afgeweerd kunnen worden, en daar-
door is hij derhalve in staat gesteld óm ge
zondheid en leven op meer hechte grondslagen
te doen rusten. In weerwil wij ons verheu
gen mogen, dat deze waarheid meer en meer
algemeen erkend wordt en dat de lessen der
gezondheidsleerdie dat gedeelte van het
menschelijk weten omvatten, dat zich ten doel
stelt om ’s menschen gezondheid te bewaren
en te bevorderen, in de laatste jaren meer en
meer ïn het maatschappelijk leven der be
schaafde natiën van Europa oeg nn<*n gewaar
deerd te worden, zoo moeten wij tich erken
nen, dat er, helaas! in onze dagen, zelfs on
der menschen, die aanspraak op Ijes^having
mogen maken nog bij som.nigen het’geloof
gevonden wordt, dat gezondheid een willekeu
rig geluk of èen toevallig geschenk is, en dat
ziekte en vroegtijdige dood alleen de gevolgen
van toeval of van,.eene onvermijdelijke voor
beschikking zijn. Van eene onverinijdelijke-
voorbeschikking, die menigmalen den zoon
of het volijverig hoofd van een gezindat
steeds alles voor de zijnen was, neêrvelt,
terwijl het den nietswaardige, die als het ware
de geesel en de vloek der maatschappij was,
de zegeningen eener ongestoorde gezondheid
en het geluk des levens doet ten deel vallen
Zij, die alzoo de gezondheid als een toevallig
iets en de levensduur alleen als het gevolg van
zulk eerie voorbeschikking besebouwfen, moe
ten, indien zij ten minste consequent willen
blijven, van oordeel zijn, dat geene ijnensche-
lijke macht daarop invloed kan uitoefenen, en
deze gedachte voert noodwendig tot óene ver
lammende werKeloosheid en onverschilligheid.
Voor hen worden deze regelen niet, neêrge-
schreveuwant zij gelijken in zekere mate aan
die bestuurders en vorsten, die in tijden van
zware ziekte en hongersnoodhoe prijselijk
dit ook zijn moge, algemeene bidstonden uit-
schry ven, doch tevens op eene on vergeeflijke
wijze nalaten om dopr goede en wijze staats
instellingen hun volk gezonder en gelukkiger
te maken; zij gelijken in zeker opzicht aan hen
onder de portugeesche matrozen, die, wanneer
It gij een paar voorbeelden? Wij wij-
dan benen naar Genève; want’uit de
teregisters der 16e eeuw blijkt, dat des
tijds aldaar de helft der geborenen vóór het
zesde jaar stierf, in de 17e eeuw niet vóór het
12e en iq de 18e niet vóór het 27e levensjaar.
zij op den oceaan door stormen beloopen wor
den, zich in d£n gefeede gaan begeven en aller
lei geloften afleggen, terwijl zij op hetzelfde
oogenblik niets in het werk stellen om hunnen
bodem te behouden, en tiet schip aan de brui-
scheude golven prijs geve».,
Is het den menschechter gegëven oorzaken
op te sporen, het wezen der natuur te ontsluie
ren, de sluimerende krachten daarin aan het
licht te brengen, dan ook is hij geroepen om
alles wat ervaring en geschiedenis hem als
schadelijk- deden kennenmet al de kracht,
die in hem is, af te weren.
Is de toestand van het gansche heelal in
een bepaald oogenblik slechts een gevolgtoe-
stand van het voorgaand^ en sden wij daarin
derhalve- eene onafzicnbmru keten van oorza
ken en gevolgen, dit ook is op den mensch als
individu van toepassing, en de toestand, waarin
zijn organisme op een gegeven oogenblik ver
keert, is een zuiver gevolg van den toestand,
die hieraan voorafging.
Waar eene oorzaak bestaat, kan ook het
uitwerksel niet wegblijven, waaij, schadelijke
invloeden op den mensch werken, laten zich
ook de gevolgen niet wachten ai al mogen
dekc zich langzaam of laat ontwikkelen, de
natuur, die ook in dit opzicht een eigen straf
wetboek bezitmoge laugmoedig zijn doch
het uur der vergelding slaat eenmaal zeker.
In overeenstemming met dit alles toont de
sociale statistiek van alle tijden en volkeren
het aan, dat gezondheid en levensduur afhan
kelijk zijn van bepaalde oorzaken en vaste
wetten, en hoe meer men toenam in bescha
ving en in kennis, hoe meer men luisterde
naar de eischen en regelen der gezondheids
leer, des te beter werd ook de gezondheids
toestand en des te langer de levensduur. Om
dit duidelijk in te zien, vergelijke men slechts
liet tegenwoordige Duitschland en Frankrijk
met 'diezelfde landen vóór drie eeuwen of met
Rusland; het vrije, Noord-zkmerjka met de
provinóiën der nieuwe wereld, toen zij nog on
der den scepter van Spanje en Portugal ge
bogen gingen. Laten sommigen derhalve zich
verlustigen in den dichterdie »den goeden
oudën tijd” der laatste eeuwen bezingt, waarin
de menschen' zoo gezond waren en zoo oud
werden, doch deze verantwoorde zelf de voor
stelling, die hij ten koste der waarheid ons
daarvan gaf. Tegenover die dichterlijke fan
tasie plaatsen wij slechts prozaïsche feiten en
cijfers.
Wilt gij
zen u
sterftei
Is a
