SCHOONHOVEN» COURANT.
WEEKBLAD
P. 17.
ZONDAG 24 OCTOBER
VOOR DE KRIMPENER-, ALBUSSER- EN LOPIKERWAARD.
BUITENLAND.
PRIJS REZER COURAHT
Voor Schoonhoven per drie maanden 0,60.
Franco per post - 0,76.
8. W. N. van NOOTÉN te Schoonhoven,
PRIJS KR AOVERTENtlClI
Van tot 5 regel.WO,,
Iedere regel meer- 0,10.
Groote letter, naar plaatsruimte, lnrendigg franco
INDISCHE POLITIEK.
1 III.
in ons vorig opstel hebben we gezién, datde
ipagnie, na geruimen tijd uitsluitend koop-
malt geweest te zijnin tót midden der vorige
eeuiten gevolge van het door, haar met den
keizer van Mataram gesloten tractaatsouvereia
was Vwmdni en alzoo niet alleen geheel an
dere rechten, maar ook andere verplichtingen
ter vervulling had gekregendat zij eohter met
van (nar handelssysteem afgeweken is, maar bij
voortduring hare inkomsten afhankelijk beeft,
blijveji stellen van het verschil der door haar
voor den inkoop van. Indische voortbrengselen
op JaVa bestede inkoopsprijzen en der op yfc
Europeesche markt, werwaarls die producten
vervoerd werden, behaalde verkoopsprijzen.
We zijn nu gekomen tot de beantwoording
der vraag, welke de oorzaken zijn, dat de Com
pagnie, die het begerenswaardigste voor eiken
koopman, n.l. een uitsluitend handelsrecht, be
zat, waarbij Zij de -inkoopsprijzen harer artike
len naar willaenr kon bepalen en zulks ook
trouwens deed, die uitkeeringen deed aan
de aandeelhouders dikwerf van 40% en nooit
minder dan 12V„, en in den tijd, van eene
eeuw zoodanig achteruit giug, dat zij m IJ98
onder een schuldenlast van rnim 134 millioen
gulden bezwemu De oplossing dezer vrang vin
den we juist in de betrekkingén van koopman
en souverein, die zij in zich vereenigde.
Toen de Comp. gedurende de eerste eeuw van
haar bestaan alleen de rol van koopman te ver-
vullen had, en uit de door haar behaalde ban-
delswinsten niets anders te bestrijden had dan
de bezoldiging harer dienarende oprichting en
het onderhond" harer aan de kusten gelegen
magazijnen, ter bewaking waarvan zij slechts
een betrekkelijk geringe land- en zeemacht noo-
dig had, kon zij, bovendien nog in aanmerking
genomen dat zij een geruimen tijd lang de
eenige verkooper van indisohe producten in Eu
ropa was en mitsdien ook daar bijna willekeu
rig de verkoopsprijzen kon bepalenaanzienlijke
winsten maken en aan de aandeelhouders in
het maatschappelijk kapitaal, waarmede zij hare
operaties begonnen wasna aftrek van alle mo
gelijke uitgaven, nog groote dividenden uit-
keeren.
Doch toen zij allengs over een groot grond
bezit souverein wérd en voor deszelfs verdedi
ging eene groote en kostbare vloot, eene tal
rijke land- en zeeidacht noodig had, en- ook
haar civiel beheermet betrekking tot hare die
naren, pakhuizen, forten enz. enz. moest uit
breiden en bdvenöien op de Eur. markt vreemde
maatschappijen met haar kwamen mededingen,
waardoor cfe prijzen harer handelsartikelen hoe
langer zoo meer daaldenen alzoo, otn kort te
gaande uitgaven ongeloofelijk vermeerderden en
aan den anderen kant hare handelswinsten of
inkomsten krachtig afnamen, was haar onder
gang onvermijdelijk.
Eenige cijfers zullen ons den verbazenden
achteruitgang der Comp. aantoonen
Hare handelswinsten overtroffen de kosten
van beheer enz. enz. in 1698 met eene söë
van 48.819.606. Van deze soin was nog
overig in 1708. f 81.674.645, in 1718
16.805.598en in 1728 ƒ4.838.925. In 1725
was er reeds in hare kas een tekort, hetwelk in
1730 reeds 7.737.610 in 1783/ 54.577.525,
in 1779 f 84.985.428 en eindelijk, blijkens
den op 29 Febr. 1796 opgemaakten generalen
staat, eene som van f 184.701.868 bedroeg,
liet geheele bedrag van haren achteruitgang sinds
1693 waade kolossale som van f 183.021,374.
Waren de staten van Holland, waarin de
Ctste aandeelhouders in het oorspronkelijk
vt taal der Comp. geseten warenen 'die na
tuurlijk bij' het in stand blijven van dat han
delslichaam het grootste belang hadden, niet
jaren achtereen de Comp. tmet groote geldelijke
Bubsidiën te gemoet gekomenen wate de voort-
dureidie achteruitgang bij een grooter aantel
personen bekend geweest, dan was zij zekerlijk
minstens een halve eeuw vroeger ten gronde
gegaan.
Nadat de Bataafsche Bepubliek bij art. 247
der staatsregeling van 1798 alle bezittingen en
eigendommen der geweaet O. I. C. sbsusvms
al derzclver schulden' overgenomen had, kwam
van zelve de vraag ter sprakewelk stelsel van
bestuur in het vervolg in Indië zoude gevolgd
worden. Er waren drie richtingen die deze vraag
in verschillenden zin beantwoorddent. w.'
1°. Al die personen, die met het oude be
wind der Comp. in betrekking hadden gestaan,
wenschten herstelling vau den ouden staat van
zaken.
2°. Eene andere partij steldewoor dat de han
del in het vervolg zoude blijven geschieden uit
sluitend door den staat, en wel voor diens re
kening.
8°. De derde richting nu, die door de edelste
meest rechtschapen en outwikkelde mannen ver
tegenwoordigd werd, wilde eene geheele hervor
ming, gegrond op een stelsel, waarbij de staat
zich van allen landbouw, handel'en nijverheid
onthoudt en zich bepérkt tot de ware functies
van den Soeverein, wiens eenige plicht het is
recht,- orde en veiligheid te handhaven, en die,
teneinde hiertoe in staat te zijn, gerechtigd is
tot het heffen van billijke en zooveel mogelijk
gelijk drukkende Jïelastingen
De feitelijke toestand tot het jaar 1811toen
de Engelschen zich meester maakten van Java,
was die van de voormalige Comp.
Onder he(t Engelsche tusschenbestuur onder
ging Java eene geheele hervorming. De stelsels
van coutingenteu en verplichte leverantiënwaar
over we in ons vorig opstel hebben gesproken,
alsmede dat van de Heerendiensten, moesten plaats
maken voor een geregeld belasting-stelsel en dat
van een vrijen arbeid. En ofschoon Raffles, de
Britsche Gouverneur van Java, veel liet bestaan
wat niet met den nieuweii staat van zaken strookte,
om welke reden hij meermalen van inconsequentie
beschuldigd is geworden, zoo moeten we niet
vergetendat .hij te strijden had met den geest
der Comp., die hog in de meeste ambtenaren
voortleefde, en met geldelijke ongelegenheden
welke hem dwongen veel goeds na te laten.
Waarin bestond bet nieuwe belastingstelsel
van Raffles Met het oog pp hetgeen we ons
voorgesteld hebben te betpogen, zijn we verplicht
hierbij eenige oogenblikken stil te staau.
Raffles ging, alvorens tot regelen over te gaan
den raaatschappelijken toestand van Java, zoo
wel door eigen onderzoek als door voorlichting
van deskundige wetenschappelijke mannen, na,
met het doel om een daarmede strookend stelsel
van belasting in te voeren. Zijn onderzoek bracht
hem tot de volgende resultaten:
Eigenaar van den grond op Java in den strik
ten zin des 'iwootds is niemand. Ej; zijn echter
twee personen, die onvervreemdbare rechten op
dien grond hebben, als 1°. de Souverein, tot het
heffen van een zeker gedeelte van de opbrengst
en 2°. de landbouwertot het bezitten en ge
nieten van de voortbrengselen van den groqjl,
zoolang bij dat zeker gedeelte aan den Souve
rein opbrengt.
JVanneer Ne dit beginsel .door alle onderzoek
na Raffles omtrent de rechten op den grond
bevestigd zien en, zonder te schtermen met een
ijdel spel van woorden (zooals bezitrecht, recht
van eigendomhour, enz.)ook tot het reeele
van' de zaak doordringen, dan komt het ons
voor dat die toestand inderdaad gelijkvormig is
aan dien in Europa. Want ook hier blijft de
eigenaar van grÖnd in het bezit en geuot daSt-
van zoolang hij zijue belasting aan den staat
voldoet; is hij hierin nalatig, dan houdt hij
op eigenaar te zijn. L.
(Wordt vervolgd.)
Zondag heeft weder eene groote staatkun
dige vergadering te Parijs plaats gehadwaar
aan ongeveer 1500 personen deelnamen. Het
ging er kalm en rustig toe. De heer Pelletah
sprak over de voorgenomen manifestatie op den
26stcn. Hij keurde die sterk af en ried aan
zich bedaard te houden. Men vreest dari ook
geene wanordelijkheden meer op dien dag.
Dinsdag avond is het water in de steen
kolenmijn Gauffre te Chatelineau gedrongen.
13 werklieden zijn verdronken; 17 anderen
worden nog vermist. t r
De Cortes te Madrid hebben eenparig
beslotenaan leger vloot en vrijwilligere hun
nen dank te betuigen wegens de betoonde trouw.
Prim zeide te wenschen, dat men spoedig
tot bet kiezen van een koning mocht overgaan
en dat daarbij eenstemmigheid zou heerschen.
De heer Gladstone heeft een brief aan
de dagbladen gericht, waarin hij zegt, dat de
Regeering weigert de in hechtenis genomen tfe*
nians in vrijheid te stellenomdat daardoor de
handhaving van de openbare rust in gevaar zou
worden gebracht.
Zaterdag namiddag had in den omtrek
van Cambridge een zonderling feit plaats. Het
rijtuig namelijk van zekere mevrouw PerkibA
werd op den weg van Tri plow naaé eeteïgè-
noemde stad aangehouden door een vermomd
man van een vnobel" voorkomen diegelaarsd
en gespoord, gezeten was op een groot zwart
paard, en de stoutmoedigheid had den koet
sier de pistool op de borst te zetten, onder
hpt uitspreken der bedreiging: #de beurs of
het leven." Gelukkig stelde hij zich tevre
den met een guinea, die mevr. Perkins hem
