I
1873.
ZONDA& 30 IAART.
r 196.
p‘
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-. ALBLASgER- EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
Over Leerdwang.
S. W. N. VAN NOOTEN,
»W.
»«’V»
06’/,.
580
160 7,
BU1TENLAND.
OVERZICHT.
iJlMrt.
SI
SCIOONHOVENSCHE C0IR1NT
00.
dee).
19.
volk
H— e.
-
Pryfl der Advertentiën Van 1 tot 5 regels f 0/X). Ieder»
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inten
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 or».
dost en-
.1 zijn
van verplicht
van
ons
ip te lossen, is voor .Nederland een
irde. Mettle koloniale quaestie moge
4
3
3
8
3
■DG 6. 5
9£»/4
93»/,
1076
113
107 7,
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per driemaanden /0,70,
Fmm» par poet door het gelwele rijk /OJ».
Jov. 5
■Aug. 5
Juli. 6
Oct. 5
1860. f
564. r
6
5
5
6
7
6
6
6
5
4i
8
3
5
5
5
100. 5
5
3
75
927.
97’/,
97’/.
,767.
67>/’
887/,,
38-/.
22-/,
17'7i<
897,
00*/.
Bl</,
977,
!M‘/«
557,
88»/.
30
12
“7.
85»/,
240
«7.
187.
537,
160
»S7i.
9971.
96»/.
867.
17’/,
87.
22» 7,
2217,
947',
200 rtik. ra
eu f240 2 330, mindm
f ISO *230, glut, dito
10 4 20.
0; OTerlooiurtjn 1241
10 19 per .tok.
■tolu.
Iwwe. Nin*. puik.
’’"?“»“1" 111,20 4
Vlaamtcbe Winter «ak-
'0 4 7,40Overnaaasche
‘ge f5 90 46,90, nieave
tak maat f6.2046,70,
assclw en Hakkeeacbe
gestort f6,20 a 6,40.
■a Nmub, 8ebaoüluV«a^
Dat te beproeven
onderwijzersvan c’
Hooge Regeering
behartiging van
zich hebben genomen.
Mocht dat gelukkendan bereikt ons
een hooger standpunt, dan waarop het ooit
door leerdwang te brengen zou zijn.
dat land evrrwel niet te ver ging, met daarin
een waarber» A zien ook voor de duurzaamheid
der Spaanserepubliek, is wel waarsclyjplijk,
als men let op de zwakheitfh^egeer^Bdaar
te lande, die nu teruzdeinsSHBé forking
der beginselen, vroeger door InfflBReden. Nau
welijks toch is de vergidering niteengegaan, of
nieuwe militaire benoemingen, die aan de orde
van den dag zijn en waarmede men den opstand
schijnt Je willen bezweren, veroorzaakten we
derom oneenigheid tusschen de leden van het
Kabinet, terwijl de Carlisten intusschen al stou
ter en stouter zich van een paar plaatsjes heb
ben meestergemaakt, en, gebruik makende van
het volslagen gemis aan tucht bij de regeerings-
troepen, steeds verder vooruitdringen.
Terwijl in Portugal die toestand van een
naburig land verlammend werkt op den staat
van zaken de hervormingen in de constitu
tie reeds sedert eenigen tijd aanhangigzijn
ten gevolge van de jongste staatkundige ge
beurtenissen in Spaqje, voorloopig ter zijde ge
steld ziet men in Frankrijk een» alga-
meene volksbeweging tot bevestiging der repu
bliek ontstaan.
De talrijke adressen van gelukwenschingen
die Thiers ontvangt, nu de vervroegde ontrui
ming van het grondgebied met Duitechland ge
regeld is wijzen allen zonder uitzondering op
de wcnschelijkheid eener spoedige kamerontbin
ding en de definitieve instelling der republiek.
Hoewel de president zich niet bepaald uitliet
schijnt men uit den toon der officieuse bladen
te mogen opmaken, dat de ontbinding der ver
gadering spoedig na de/ontruiming, nog onder
den indruk der bevrijdihg kan worden te ge-
moet gezien. Van langer uitstel verwacht de
regeering niets dan nadeel voor de conser
vatieve republiek. Zij zou daardoor, meent
men, een meer radicaal karakter verkrijgen.
De rechterzijde en hare organen doen daaren
tegen hun best het oogenmik der ontbinding
zoo lang mogelijk uit te stellen uit zelfbehoud.
Ook in den DuitlOhen Rijksdag is bet met
Frankrijk gesloten tractaat zeer gunstig ontvan
gen. Bij acclamatie betuigde de vergadering hare
ingenomenheid met het beleid van den rijkskanse-
lier in deze zaak, kindergoed schijnt de verhouding
van den Rijksdag en de regeering te wezen ten
opzichte van het bekende wetsontwerp op de
drukpers. Terwijl de meerderheid gunstig voor
de aanneming gestemd is, wil de regeering èr
vooralsnog mets van weten.
Al de kerkelyke wetten, dus ook die op de
kerkelijke tucht en het uittreden uit de kerk,
zijn vóór het uiteengaan van den Prulaiiohan
Landdag nog behandeld en aangenomenzonder
noemenswaardigen tegenstand. Zoodra dus het
Heerenbuis dat votum van bet huis van •fp-
gevaardigden zal bevestigd hebbenziet de re-
geenug haren wensch vervuld, om die wetten
nog in deze zitting tot stand te zien komen,
een feit dat voorzeker niet zonder invloed zal
blijven op de verhouding tusschen Kerk en Staat.
De geestelijken in Posen zulleu voor het meer-
endeel olijven volharden in hunne weigering om
zich bij het onderwijs in den godsdienst van de
Duitsche taal te bedienen, zooals de regeering
bevolen heeft. Deze zal zich daardoor evenwel
met laten afschrikken, doch de weerspannigen
in hunne betrekking schorsen en door anderen
doen lervangen.
Diezelfde strijd duurt ook in Zwitserland
nog steeds voort en neemt dagelijks in omvang
toe. De afzetting van den bisschop Lm kat is
door den cantonraad van Solothurn goedgekeurd,
zoodat langer verzet onmogelijk wordt. Eene
andere gewichtige beslissing is, dat de bevojjpng
van Genève Zien met eene vrij aanzienlijke meer
derheid vereenigd heeft, met de door den raad
van dat canton ontworpen wet op de regeling
van den Katholieken eeredienst.
De zittingen van het Engelsohe parlement
zijn nu weer geregeld Ixwvatnadat Gladstone
had medegedeeld dat bet gebeele kabinet on-
Nadat nog eenmaal de Spaansohe regee-
„,„l. i»
crisis, alweer het gevolg van de slechte verhou
ding tusschen Republikeinen en Radicalen, zijn
in de nationale vergadering van dat land twee
belangrijke besluiten genomen. De wet tot af
schaffing der slavernij op Porto-Rico, reeds onder
de regeering van Amedeus ingediend en door
de nieuwe regeering overgenomen, is, beduidend
gewijzigd, aangenomen. Niet na verloop van
zekeren tijd, zooals voorgesteld was, maar on-
middellijk na de afkondiging zullen de slaven
vrijgemaakt zijndoch met de verplichting om
nog drie jaren tegen loon te dienen. Na ver
loop van vijf jaren zullen zij echter eerst in
het genot vau staatkundige rechten treden. Na
de aanneming van dat wetsontwerp is de ver
gadering, op voorstel van een harer leden, waar
mede de ministers zich later vereenigden, uit
eengegaan, na' benoeming van eene permanente
commissie, bestaande uit leden van alle par
tijen, die der regeering tol na de verkiezingen
zal ter zijde staan.
De aanneming der wet tot afschaffing der
slavernij heeft in Amerika een zeer gun-
stigen indruk teweeggebracht. Of de senaat van
5
5
■10(V s
100C 6
leen. 4.
f
e Sectie. 7
1869. 7
3
6
7
6
6
8
8
8
HTEN.
ennep, schil, prijs f24 4
r 60 kilo; hennepzaad
ct., weiboter 66 4 57
14; vette varkens 27 4
rette kalveren 60 4 C5
i f6, f 8 4 12aard-
f 1,40 per hectoliter;
vruohtboomen.
f30,00 4 34,00 naar
kilo.
per half kilo; magers
geland 24 4 26 ot. per
16; nuchtere kalveren
Aangevoerd: 907 run-
ren, 68 nuchtere dito,
varkens, 122 biggenen
96 ct., 2dequa!. 75 ot.;
i qual. 90 et.; schapeu
één van 435 kilo's,
5 ot., voor Londen 48
de qual. f 62 en 3de
teeuwsebe, Fiakkeesche
1,75, mindere f 9,75 4
uwsche f 6,70 4 7,10,
en Noord-Brabantschs
10,243 4 249per 2100 k.
e, Flakkeescne en Over-
mindere f 6,20 4 6,80
f5,704 6,20.
maasache zware f4,70
>.60.
Overmaassche f 7,104
geleden, op het schitterend idéé, een wet uit
te vaardigen tegen het stelen. Dat wil zeggen,
het wegkapen van andermans goeddat tot nog
toe straffeloos geschiedde, werd verboden, op
poene van kennismaking met den kerker. Ont
zettend was de indrukdien de tijding der ge
projecteerde maatregelen op de dievfn maakte.
Doch ook de eerlijke lui staken de hoofden bijeen.
/rWat,” riepen zij rwil men ons aan boord
komen met wetsbepalingen die voor ons niet
noodig zijn? Dat kan niet, dat mag niet, dat
zal niet I”
Het uiten van dergelijke gevoelens zal u waar
schijnlijk wat vreemd voorkomen. Toch wordt
er, door vele tegenstanders van den leerdwang,
volstrekt niet anders geargumenteerd.
De Staat heeft het recht, tot het goede te
dwingen.
De Staat is volkomen bevoegd den ouders
het exploiteeren hunner kinderen te belet
ten. Hoe afgezaagd ook’t kan niet vaak
genoeg herhaald worden Ouders, die hun kin
deren het onderwijs onthouden, zijn even goed
strafschuldigals zijdie *t hun aan levenson
derhoud doen ontbreken. De Staatdie alle
burgers gelijkelijk moet beschermen mag bet
oog niet sluiten voor de belangen der jeugd.
En wanneer een wet beveeltdat alle kinderen
de school moeten bezoeken behoeven zij
voor wie die wet overbodig is, zich daaraan
niet te ergeren.
De vraag: vis leerdwang te rechtvaardi
gen?” meenen wij volmondig met Ja temogen
beantwoorden.
Doch dat is niet genoeg.
vis leerdwang uitvoerbaar?*' Deze vraag
is van met minder belang.
Gesteld, de Staat heeft verplicht schoolgaan
gedecreteerd, 't Spreekt van zelf, dat dan overal
goede scholen moeten zijn, veel meer dan wij
er nu tellen, en veel beter, ook met betrekking
tot de eischen der gezondheidsleer, dan wij er
nu nog verscheidene aantreffen. Dan moet ook
de Staat de gemeentenwelker financiëele krach
ten te kort schieten, in de zorg voor onder
wijs te hulp komen. Dan moet» Art. 191
van de Grondwet in al zijn omvang ten uitvoer
gelegd worden.
Maar dan nog zou de leerdwang stuiten op
twee groote hinderpalen.
Vooreerst: de bekende grieven van de tegen
standen van het neutraal onderwijs. Immers,
ofschoon die grieven door ons in de verste verte
niet worden gedeeld, wij kunnen ze niet uit
den weg cijferenwij moeten er rekening mede
houden, teneinde niet bedrogen uit te komen,
't Bijzonder onderwijs kan zich ten onzent vrij
ontwikkelenen in de groote gemeenten van ons
vaderland heeft dan ook bijna elke godsdienst- .„o
secte haar eigen school. Anders is dit in de -ring dreigde onder te gaan in eene miniateriéele
kleinere gemeenten van ons land. *t Gebeurt
niet zeldendat daar deze of gene godsdienstige
belijdenis slechts weinige aanhangers telt, die
niet in staat zijn een school te stichten over
eenkomstig hun begrippen. Kunnen die lieden
het niet voor hun geweten verantwoorden, Kun
kinderen de neutrale school te doen bezoeken,
wat dan?
Al zouden wij van meening zyndat iil *t
ergste geval niet-dogmatisch onderriebt te ver
kiezen is boven in 't geheel geenttj deelen
dat gevoelen nietzij onthouden zich van een
naar hun inzien verderfelijk onderwijs. De Staat
kan toch niet voor elke secte, die in een ge
meente vertegenwoordigd iseen bijzondere
school oprichten of subsidieeren.
Dezulken tot het bezoeken van onze neutrale
school te dwingen zou hoogst bedenkelyk zijn.
*t Gaat niet aan leerdwang op dezelfde lijn
te plaatsen als vaccine-dwang.
In *t laatste geval stond een algemeen belang
op *t spel. In *t eerste zijn het individueele
belangen. Of men zou dus moeten redeneeren
I De onwetendheid van enkelen ia schadelijk voor
’t welzijn van allen-, derhalve moet de Staat
die bij allen bestrijden.
*t Komt ons voor, dat die stelling al te ge
waagd is.
Een tweede bezwaar is v^n stoffelijken aard.
De ouders zijn verplicht hun kinderen te voor
zien van alles, wat voor hun levensonderhoud
noodig is. Maar als zij nu niet kunnen P
Zoo is *t ook gelegen met het lager onder
wijs. Hoe veel ouders zijn er niet, die zeer
gaarne hun kinderen tot het veertiende jaar de
school zouden doen bezoekenals zij maar de
geringe vermeerdering van inkomsten konden
ontberen die de arbeid der jongens oplevert.
Hoe veel moeders zijner niet, die haar meisjes
wel moeten thuis houdenom op kleiner kin
deren te passen gedurenden den tijd dat moeder
afwezig moet zijn om iets te verdienen.
Wie, zoo als schrijver dezesgelegenheid ge
had heeft, de lagere volksklasse in haar wor
stelen tegen de zorgen des levens gade te s’aan
zal het bezwaarwaarvan wij sprekenniet
licht achten. Leerdwang zon voor de arbeidende
klasse een zware druk zijn.
Wel zouwanneer de arbeid van kinderen
verboden werd, na verloop van eenige jaren de
loonstandaard rijzen zoodat eenmaal bet ver
broken evenwicht zich herstelde maar jaren
zouden daartoe noodig zijn. En de slachtoffers
nijjer overgangsperiode zouden een niet onaan
zienlijk getal uitmaken.
De leerdwang staat in nauw verband met het
arbeiders-vraagstuk.
Indien het laatste nog niet is opgeh
wie zal zeggen wanneer dat geschied zal
dan is de tijd voor de invoering
schoolbezoek nog niet gekomen.
Onze conclusie is deze
Leerdwang is niet in strijd met de vrijheid
waarop wij aanspraak makendoch onbillijk
met het oog op den maatschappelijke^toestand
van ons land.
Wenschehjk ware het, dat de belangstelling
in het onderwijs door het onderwijs zelf zooda
nig werd verlevendigddat schoolverzuim eerlang
tot de zeldzaamheden behoorde.
suis de aeboone taak van
de gemeentebesturen van de
van alle vereenigingen die de
dat gewichtig volksbelang op
Er is een vraagstuk aan de orde, dat
zeer veel gewicht is voor de toekomst van
volk. Het op te lossenis voor Nederland een
levensvoorwaarde. MeMe koloniale quaestie moge
men transigeerenmet de defensie-aangelegen
heden sukkelen; de beide genoemde belangen,
hoe overwegend ook, zijn en blijven onderge
schikt aan de groote vraag
wZullen alle Nederlanders een voldoend lager
onderwijs ontvangen?”
*t Zou ons niet moeielijk vallen aan te too-
nendat op dat woord rvoldoend” nog al iets
is af te wijzen. Op eenige voorname leemten
wezen wij reeds in een der laatste nommers van
den vorigen jaargang.
Het groote kwaad, waarmede ons onderwijs
te kampen heeft, is, het niet- of gebrekkig
schoolgaananders gezegdhet volstrekt en het
betrekkelijk schoolverzuim. Daartegen werd het
schoolverbond in *t leven geroepenwelks talrijke
afdeelingenhier met goedendaar met minder
goeden uitslag, maar altijd met loffelijken ijver,
zich inspanden om de schoollokalen te bevolken.
Toch was, in veler schattingde oogst schraal, te
schraal, en moest er omgezien worden naar andere
middelen, dan den soogenaamd aedelijken dwang
om bet schoolverzuim uit de wereld te helpen.
Het denkbeeld tleerplichtigheiddat reeds bij
de oprichting van gemelden boud getracht had,
bet leidend beginsel der nieuwe vereeniging te
worden, maar toen door de meerderheid was
verworpen, trad weder meer op den voorgrond.
Of het schoolverbond het in zijn statuten zal
opnemenen daardoor geheel terugkomen op den
tot hiertoe bewandelden wegmoet de toekomst
leeren. Alleen is gebleken, dat de rleerphch-
.tigheid” niet meer zulk een schrikbeeld is voor
velen, als een drietal jaren geleden.
Hoe zou het toch komendat men steeds een
wanluidend germanisme gebruikt, als men de
zaak, waarvan hier sprake is, wd aanduiden Is
dat een poging tot bemanteling van hetgeen er
stuitends gelegen is in bet denkbeeld dwang?
Waarom toch bezigt men niet liever de qualifi-
catie, die aan 't hoofd van dit opstel staat?
’t Is toch te verkiezendat ieder woord zoo
nauwkeurig en zoo krachtig mogelijk het denk
beeld aanduidt, tot welks uitdrukking het be
stemd is. Dan weet men dadelijk, waaraan zich
te houden.
Want dat er van dwang sprake is, beseft
elk. Tegenover het betreurenswaardig verwaar-
loozen van de belangen der jeugd, door bijzon
dere persoon, wordt de hulp ingeroepen van
den Staat, die met zijn gezag inbreuk maakt
op het individueel welbehagen.
En, al verheft zich het vrijhsid-geschreeuw
dan ook huizenhoog, de staat is doof voor dien
roep, en ontrukt de kinderen voor een tijd aan 1
het egoïsme van zekere soort van ouders om
te zorgen, dat zijlater op hun beurt geen
schooldwang meer noodig zullen heb
ben,waar het hvn kinderen gelden zal.
Wij weten, dat sommige lui aangaande vrij
heid tamelijk vreemde denkbeelden koesteren.
Enals het bekende spreekwoorddat doelt op
de bekwaamheid van den spijsbereider in verhou
ding tot de lengte van zijn voornaamste werk
tuig waarheid behelst, dan kunnen wij met
evenveel juistheid zeggen Niet allen die om
vryheid roepen, kennen en waardeeren de vrijheid.
Want, 't klinkt misschien heel mooi, te zeg
gen: «Ons, vrijen Nederlanders, stuit dwang
tegen de borst,” doch wanneer wij dat woord
niet tot een holklinkende fanfaronade willen ver
lagen, dan D)oeten wij vrijheid op elk gebied
waard zijn, dan moet voor geen enkelen onzer
landgenooten dwang, in welk opzicht ook,noo-
d*%Vker land kwam de regeering ,fvele jaren
