MONDE,
ZONDAG 15 FEBRUARI.
N’. 243.
1874.
|D.
RKOOPING.
UURSTROOP
WEEKBLAD VÖOR DE KRIMPENER-. AL BLAESER EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
renscAe
u werij.
van Zessen.
LM) EREN.
Een noodige arbeid.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
SCHOOlïHOVENSCflE COURANT
IX
I*
arbeid
't flut,
Bismarck.,
van Nootea, ScUooahonn,
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per driemaanden ƒ0,70.
Franco per post door het geheele rgk f 0,80.
er aan
gemis
MER der STATEN-
RUARI e. k., wordt
i divene soorten,
0, f 4,en f 5,
letje. (5136)
aan 71,20 per Mud.
S. W. N. VAN NOOTEN,
VilgSvara.
.ran BLARICUM,
zal op Di.ngsdag den
es morgens ten 10 ure,
m” aldaar, om contant
der Afdeeling.
pis»)
Christelijk Onienrijs
enig min hunn. .tam
WILGEN- en ander
EKEN STAMMEN,
TUINRIJS, onder
buiten de IJsselpoort,
H STAMMEN 5» de»
ave opgaande
OOIÏIEN,
.ZEN SLIETEN en
elre waard, op de
NEL!» van ECK eu
in den Dijk 6 WIL-
1EELEN in den tuin
ater.
en nitgenummerd te
(5137
Alk bian.nlandtohe Advcrtantiln waarvan de
plaatsing DRIE MAAL wordt opgegeven, worden
•lasbta TWEE MAAL in rekening gebracht.
iter op de Noor-
te, toen hij den wissel
rein moeit verzetten
0 meter afstand tus-
s hoorde hij den trein
atuurlijk herhaaldelijk
ren. Maar het meisje
aar en bleef tusschen
sen. Het kind weg
te laat. Daar schoot
hoofd om den wissel
trein dus eene andere
r daaruit kon groot
ontstaan. Bij dien
dit en liefde voor zijn
overhand. Hij stelde
g even den tijd zijn
den grond liggen!”
en hij weder bijkwam,
m. Zij had den raad
over haar heengesnekl,
wijnt aan *t zuur, maag-
en ingewanden, en dui-
liiervan: dit Btroopje
middel dat onmiddelijk
meer dan 80 jaren ah
n 30 Cents.
chrijven bij voorkomende
mets anders voor, dan
RECHE’S ARCANLUM,
MEESMIDDEL
.inkhoest,
als eenig zeker werkend
KHOEST bekend staat
sndige middelen altijd on-
’evolg wordt aangewend
kste getuigschriften alom
rzegelde Flacons met Ge-
leen echt verkrijgbaar -.
?F f ZOON;
htK. W. Stsbm, Vree
ft Co.; Vianen, Wid.
G. GELAUFF.
indigete Nieuwer Amstel
het Genootschap ter Be-
leel-, Verlos-, Schei- en
(5097)
Ufwtydingen.
n der Heim heeft
s in het district Gouda
staatkundige gevoelens
der vorsten en hoofdenen de Compagnie kon
het best haar belangen bevorderendoor het be
staande gebruik te handhavenen het alleen naar
gelang der veranderde omstandigheden eenigszins
wijzigen. Zoo werden de hoofden aangemaand om
voortaan tegen een bepaalden, lagen prijs de
productenin *t eerst specerijenlater voorna
melijk rijsten ook indigo en katoen te leveren.
Van die geringe belooning namen dan nog de
hoofden het hunne, zoodat er vaak voor de ar
beiders bitter weinig overschoot. Dat was het
stelsel van de Compagnie, dat is ook in
boofdzaak het thans nog heerschende, ofschoon
zeer gewijzigde cultuurstelsel.
In ’t begin der achttiende eeuw werd de
koffieteelt op Java ingevoerd en de druk der
bevolking vermeerderde er door. Immersde
arbeid iu de koffietuinen eischte veel inspanning,
waardoor zelfs de bebouwing der onmisbare rijst
velden niet op zijn tijd kon plaats hebben,
hetgeen vaak buitensporige rijzing der prijzen
van dit boofdbestanddeel der Indische volksvoe
ding veroorzaakte. Doch de Compagnie be
kreunde zich daar niet om. Voor haar lagen
de vette jaren reeds lang in ’t verleden en waren
de magere gekomenreden te meer om er nog
van te halen wat er te halen viel. Reeds had
het staatsbestuur haar geld moeten leenen eer
lang zou zij geheel ineenstorten.
Dit geschiedde in de laatste dagen der acht
tiende eeuw. De Bataafsche republiek aanvaardde
haar nalatenschap haar eigendommen en vorde
ringen maar ook haar schulden ten bedrage
van 134 millioen.
’t Ontbrak de Republiek niet aan den wil
om in de Indische bezittingen te verbeteren wat
verbeterd moest worden. In 1802 benoemde zij
een Commissie, die advies moest uitbrengen
omtreut de regeling van den handel en het
bestuur aldaar in dier voege, dat //aan dezelve
de hoogst mogelijke trap van welvaartaan den
koophandel der republiek het meeste nut eu aan
’s lands financiën het meeste voordeel werd aan
gebracht.”
Doch eer
gen te zien
missie, was
van de O.
kouing Lodewijk
’t er toe kwampractische gevol-
van het rapport van bedoelde com-
de Bataaische Republiek den weg
I. Compagnie gegaanen regeerde
"k over ons land. Deze stelde veel
belang in de koloniën, en wenschte ze vooral
tegen Engeland verdedigd te zien. Hij zond er,
met onbeperkte volmacht schier, een man naar
toewiens naam in onze koloniale geschiedenis
een ruime plaats inneemt, generaal Daendels.
Hoewel Daendels het oude stelsel behield,
toog hij toch met kracht aan het werk om een
aantal misbruiken tegen te gaan. Met ijzeren
band belette hij de knevelarijenwaaraan de
inlanders van de zyde hunner hoofden bloot
stonden ofschoon zijn bestuur nut in alle
opzichten van willekeur is vrij te pleiten.
lu 1810 hield .Nederland op een staat te zijn
en kwam Indië oni^r het beleid van generaal
Janssen. Etn jaar later moest deze Java,
't laatste wat wij behouden hadden, aan Enge
land afslaan. De Engelsche luitenant gouver
neur, bir Stamford Raffles, voerde een geheel
ander stelsel van beheer in, veel meer overeen
komstig de vrijzinnige beginselendie in Br tscli-
Indië gehuldigd werden. Slechts in de Preanger-
regentschappen liet bijeu dau nog maar als
lijdelijke» maatregelde gedwongen levermgen
bestaanoveral elders voerde hij het stelsel van
landrente in, een bepaalde belasting, afhan
kelijk van de hoedanigheid van den grond, en
betaalbaar in geld ot in productennaar om
standigheden.
Nadat wij onze koloniën terug hadden gekre
gen bleet hel nieuwe stelseldat zonder eenig
verzet van de z.jde der bevolking was ingevoerd,
nog eeuigeu tijd beslaan. Dat duurde zoo tol 1829.
In dat ja.ir was de tinauciëele toestand van ons
land zeer gespannen. De begrooting, die destijds
Dat woord heeft dus geen betrekking op de
w y z e van bebouwing het beteekeut de regeling
van het aandeel, dat het gouvernement, (of voorheen
de O. i. Compagnie) vordert van de waarde der pro
ducten.
belangstelling in Neerlandsch Indië in de laatste
vijf en twintig jaren is toegenomen(wat
evenwel nog zoo heel veel niet zegtzij voegt
nstonds bij, dat «scheeve voorstellingen en
M van feitenkennis nog bij velen een zelf
standig en juist oordeel over vroegere en latere
Indische toestanden maar al te dikwijls in den
weg staan.” Zij heelt daarom aan Nederland
zoowel ais aan Indië een goeden dienst bewezen
met de uitgave van een geschrift, dat een van
de gewichtigste punten, het //Cultuuraielsel”,
behandelt. In 1867 besloot zij tot de uitgave
van dat werken thans hebben wij het voor
ons liggenmet het doelom er de aigemeene
aandacht op te vestigen.
Wij noemden dat geschrift, vervaardigd door
den Heer Piccardt, predikant te Goes, een
«noodigen arbeid,” en na hetgeen wij beboen
doen voorafgaan, zal wel niemand die aanduiding
wraken. Het cultuurstelsel heelt gedurende een
lange reeks van laren schatten aan onze financiën
toegevoegd, en 5t is juist de vraag, oi dat stel
sel, als bij uitnemendheid winstgevend, zal be
houden blijven, dan of het, als op een
onrechtvaardig beginsel rustendzal worden prijs
gegeven die in de laatste jaren de scheiding
tusschen. conservatieven eu liberalen grooter
maakte.
In het begin der 17e eeuw werden door onze
vaderen de eerste handelsbetrekkingeu jiauge,
knoopt met de bevolking van Java. Een menigte
maatschappijen werden er gevormd om de voor
deelen te genieten die de pas aaugekuoopte ver
binding met den Indischen Archipel beloofde
doch al dadelijk openbaarde zich de vrees, dat
die onbeperkte mededinging de winsten aan
merkelijk zou vermindeien. Toen smolten, vooral
door toedoe.i van Oidenbarneveldde verschil
lende hand. Isvereenigingen hun belan.en samen,
en zou ontstond de Oosl-Indische Compagnie,
die zoo groote» invloed heeft uitgeoefend op de
geschiedenis van ons volk. Zij toch is h< tdie
zoowel op directe als op indirecte wijze de Repu
bliek der Vereenigde Nederlanden heeft verrijkt
en voor een groot deel is men ook aan haar
die geestkracht verschuldigdwaardoor onze va
deren zich tegen machtige vijanden voelden op
gewassen. Zij deed do zeevaart bloeienen
maakte een volk van kooplieden en visschers
tot waterleeuwendie uit koperen mond Enge
land en Frankrijk hun zegelied toe donderden.
De Compagnie kon het eenvoudig standpunt
van haudelsfirma niet behouden. Want de con
tracten, met de volken van Indië geslotenwerden
niet altijd trouw nageleefddaarom moest ei
vaak gestreden worden om zich te handhaven,
en werd die vereeniging van handelaars er van
lieverlede toe gebracht om in Indië als heer-
sclieres op te treden. Zy werd een staatslichaam,
moest door eigen middelen haar bande) bescher
men, en te gelijk de teugels in handen houden
over de vorsten en volken, die zij aan zich ver
bonden of onderworpen had.
Vour Indie was haar bestuur echter niet wel
dadig. Het was haar hooidzakelijk te do.n om
hooge winsten te maken, en weinig bekommerde
zij zich om het welzijn der volken aau haar gezag
ondergeschikt. Dat voornaamste doel werd in den
aauvang volkomen bereikt, want de ailkecringeu
aan haai aandeelhouders stegen zelfs tot 7ö"/0.
Doch spoedig begrepen haar dienaren, wier be
zoldiging alles behalve ruim was, dat zij wei
eenigszins voor zichzelven konden zorgen, zoodat
er van de voordeelen niet zeideu een goed ge
deelte, zooals men dat noemt, r aan maat eu
strijkstok” bleef hangen.
Persoonlijk grondbezit was op Java niet be
kend. De vorsten waren als het ware eigenaars
van deu bodem, en gaven de gronden in leen
aan de gemeeuten, de dessawelker ingezete
nen gezamenlijk de werkzaamheden verrichtten,
voor de verkrijging van den oogst noodig, bij
afwisseling arbeidden zij dau ook voor deu vorst
of dieus beambten, eu deden zij wat in *t algt-
meeu aan wegeuaan bossebenaan bewalenngs-
werken gedaan"moest wordeu. Nu kwam even
wel het gezag der Compagnie in plaats vau dat
«Indië is de kurk, waarop Nederland drijft.”
Meer dan eens is deze stelling uitgesproken
toegelicht, verdedigd of bestrek». Wanneer
wij nagaanwelk een gewichtige rol het batig
slot, het batig verschil tusschen inkomsten en
uitgaven in Indiëten opzichte van onze finan
ciën jaren achtereen te vervullen heeft gehad,
boe iu ons vaderland gewichtige openbare wer
ken tot stand zijn gebracht met het gelddoor
die baten verkregen, dan ligt er «enige waar
heid in dat beweren.
Maar dan moet tevens getuigd worden, dat
het gros der Nederlanders al heel weinig notitie
neemt van die kurk. Wij willen zelfs de
onderste la $en van ons volk buiten aanmerking
laten: ’t spreekt van zelf, dat mannen en vrou
wen, wien 't ontbreekt aan de eenvoudigste
begrippen omtrent zaken die dagelijks onder de
aandacht komen, die zelfs niet Nederlandsche
toestanden en belangen nog met eens opper
vlakkig zijn bekend en zu ken zyn er, helaas 1
nog bij duizenden aan te wijzen, zeker met
geacht kunnen worden met een blik van belang
stelling uit te zien naar dat verre land, onder
den evenaar; ’t kan van hen niet gevergd worden
dat zij nadenken over en kennis uetnen van de
betrekkingen tusschen het nauw begrensd Ne
derland en de uitgebreide bezittingen in //de
Oost.”
Doch ook bij de meer beschaafdenwieu het
niet mangelt aan de ontwikkeling die er noodig
>s om op de hoogte te komen van Indische zaken,
laat de belangstelling daaromtrent nog zeer veel
te wenscheu over. Zy berusten inde bekentenis,
dat «die dingen hun veel te hoog zijn” en
buiten hun kring hggen; en er zijn er met
veel die bij wijze van liefhebberijstudie Neer-
landsch Indië en zijn bewoners, en de wijze
waarop het wordt be-tuurdeens flink onder
handen nemen. Natuurlijk zonderen wij ben uit
die door den aard hunner betrekking genood
zaakt zijn er hun aandacht aau te wijden.
En toch zijn het diezelfde aangelegen lieden,
die bij de discussiën onzer volksvertegenwoor
digers zulk een ruime plaats beslaan. De gron-
denwaarop de betrekking tusschen het moe
derland en de koloniën moet rustenzijn het
voorname terrein, waarop de verschillende po-
litieke partijen in ons land elkander bestrijden.
Onze dag- en weekbladen beijveren zich om
hetzij in den vorm van hoofdartikelen, hetzij
bij uittreksels uit de kamerdebatten over Hoofd*
stuk Kolomen, den lezer te nopen tot kennis
neming, en daarna lot zelfstandig oordeel. Doch
taliooze lezers slaan stelselmatig in hun courant
B ,over, wat tot dit gewichtig ondeiwerp be
hoort, zoodra hun oog de woorden cultures,
vrije arbeid, consignat iesteiselen
wal dies meer zij, ontmoet, laten zij al die
wijsheid over aan hun buurman, die gewoonlijk
niet nalaat desgelijks te doen. En zoo komen
wij niet verder.
Dat moest zoo met zij/Voor een groot aan
tal jeugdige en bejaarde laudgenooteu van studie
eu bekwaamheid is Indië het ooid, dat hun
de gelegenheid schenkt hun geestesgaven aan
te wenden en te vergrooten tailooze families
hebben een of meer hater leden derwaarts zien
vertrekken. Als er algemeen meer bekendheid
bestond met dat heerlijk gebied, dat toch ook
een deel van bet vaderland uitmaakt, dan zou
zulks Indië gewis ten goede komen. Vooral in
deze dagennu ons nog de woorden in de ooren
klinken, waarmee generaal van Swieten zijn over-
winmngsbericht aanving«De kraton is
onsl” kunnen wij niet nalaten het levendig
te betreuren, dat «het prachtig rqk vau Insu-
linde” voor zoo velen onzer even weinig bekend
is als bet brynnengebied vau den Nijl.
De Maatschappij lot flut van 't Algemeen
heeft dat ook ingezien. Al erkent zijdat de
Prijs der Advertentiën Van 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiteriyk tQt Zalerdags-voormiddags ten 10 ure.
gffBWWBReg
om de tien jaren werd vastgesteldwas aan de
orde, en koning Willem I vreesde zeer, dat zij
zou worden verworpen. Dat deed hem uitzien
naar een man die kans zag de Indische goud-
bronnén weer rijkelijk te doen vloeien. Die man
werd gevonden het was graaf van den Bosch
de vader van het nieuwe, maar op de oude grond
slagen opgebouwde cultuurstelsel. Van den Bosch
kwam in 't begin van 1830 op Java aanen begon
dadelijk gronden af te zonderen voor de gouver*
nements-productendie door de inlanders moesten
worden geteelddie arbeid zou dan de vroegere
belasting, de landrente, vervangen. Hij begon
zijn stelsel met de suiker- en indigoteelt; later
werd de regeling vastgesteld van de koffiecultuur,
die bestemd was de andere geheel te overvleugelen.
En nu kwam de gouden oogst. Ofschoon toen
reeds het aantal der bestrijders van hetbultuur-
stelsel niet gering was, werd het behouden om
de voordeelen, en graaf van den Bosch was er de
man niet naar, om zich te verdiepen in lange
discussiën met zijn tegenstanders; het was zijn
overtuigingzooals hij aan den raad van Indië
schreef: //dat twisten over beginselen zelden tot
een beslissend resultaat leiden en veel meer de
strekking hebben om ieder der partijen nog meer
iu de eenmaal aangenomen gevoelens te be
vestigen.”
Dit en nog veel meer vertelt ons het boek van
Dr. Piccardt in breedt trekkenmet de noodige
uitvoerigheid. De geschiedenis van bet cultuur
stelsel wordt vervolgens behandeld tot op onze
dagenen er wordt aangetoondwat het gewor
den is in den strijd der meeningen, en door op
volgende wettelijke bepalingen.
Wij voor onswij breken hier onze vluchtige
schets af. 't Was ons slechts te c^i n om onzen
lezers, voor zoover zij leden zijp, van
te nopen het bedoelde werk niet ongelezen neder
te leggen tbij de andere boeken van 't Nut”; en,
voor zoo verre zij geen leden zijn dier Maat
schappij hen uit te noodigen zich dat werk teu
spoedigste aan te schaffen.
De eersten zullen zich hun moeite, de laatste»
hun kosten en moeite, gewis niet beklagen.
H—e.
De zittingen van den Duitsohdll Rijksdag
werden den 5den dezer door prins vou Bismarck,
namens den Keizer, die nog altijd door onge
steldheid verhinderd wordt deel te nemen aan bet
openbare Staatslevenmet eene troonrede ge
opend. Nadat daarin gewezen is op het verblij
dende feit, dat voor ’t eerst wederom afgevaar
digden uit de //herwonnen” Duitsche gewesten
(Elzas en Lotharingen) tegenwoordig zijn, wor
den verschillende wetsontwerpen aangekondigd
waaronder leger- en drukperswetten de eerste
plaats innemen. De buiteulandsche betrekkingen
zijn van dien aard dat zij «de overtuiging wet
tigen, dat alle regeermgen er met kracht naar
streven de weldaden des vredes te bewaren, eu
zich van dezen weg geenszins zullen laten af
brengen door het drijven vau deze of gene party.”
De herhaalde ontmoetingen tusschen machtige en
vredelievende vorsten worden eindelijk een waar
borg genoemd voor het behoud van den vrede.
De eerste zittingen, die gewijd waren aan de
keuze van een nieuwen president, van vice-presi
denten en secretarissen waren weinig belangrijk.
De titularissen werden natuurlijk allen mt de
liberale meerderheid gekozendie ooknadat
Elzas en Lothaiingen de centrumpartij belangrijk
versterkt heb iennog altijd 125 stemman meer
telt, dan de oppositie kan bijeenbrengen.
Belangriiker waren de beraadslagingen m deu
Pruislsohon Landdag, waar de clericaal Rei-
chenspergerDij de behandeling der supplemen
taire wet, betreffende de opleiding van geestelij
ken gelegenheid vond tegen de regeenug te velde
te trekken. In een heilige redevoering, die meer
dan twee uren duurde, bestreed bij de voorge*
stelde bepalingen en beschuldigde de ministers de
schoonste eerezuilgodsdienstvrijheid, te hebben
omvergehaald, ecu misdaad, die zy slechts kon-
