ZOOAG 19 APRIL
li KEUEN,
OKTE ELFT,
i prijs, en ook
lein en groot,
diening.
UWERIJ.
EN, 1 PINK,
lets over hooger onderwijs.
ENIV! AR KT
EI DE.
UYPER
E JONG Ik.
BINNENLAND.
)VENSCHE
i van Zessen.
'koeijeu
WWffLAi) VOOR de krimpener-, aiMasser- en lopikerwaard en omstreken.
RSTELLINGj
BUITENLAND.
OVIRZICHT.
WMTVMa^
Deze Couraht wordt gerégeld iederen Zaterdag-middag
verzonde^, Prys; vqot Schoonhoven per drie maanden ƒ0,70.
Franco per post door het geheele rijk ƒ0,80.
>ril aanstaande.
I 1874.
DE KLEUN.
flflqrx L.
S. A W, N. VAN KOOTEX
üit<evera.
HUE
Ameide maakt bekend,
RS-BEESTEN MARKT
,b in.
2de Rang 49 Cte.
Èk 10 Cents extra voor
(6418)
en de
de be-
HOOGENBOOM.
niet Ivjip godsdienstigen,
hnppelijk-Staatkundigen
ng van misverstand niet
1. (5395)
re Verkooping.
MAHLSTEDE, te
lemens, op Vrijiho 24
niddags ten negen ure,
ng van den Heer A.
zijne lezinj over //het
rong en Waarborg
neele Vrijheden
houden.
MAANDAG 13 APRIL
uur, in de Zaal tNUT
laven.
zijn il f 1,— verkrijg-
ire Verkoop iny
ASTRECni\
?r 1874, doch koopen
oomptant, van:
PLOEG, EEG DEN,
■IREEDSCHAPPKN en
waa ron derK A BIN ET
ERSTOL.
maakt aan het publiek
e bekomen is
ige HEKKEN uil het
I i '-|
Ook het hooger onder .vijs is in hooge mate
een volksbelang.
Niet overal is die overtuiging genoeg doorge
drongen. Anders zouden ook zeker in Nederland
niet jaar op jaar zijn verloopen zonder dat nog
de zoo lang gevraagde en zoo lang beloofde wet
op het hooger onderwijs is lot stand gekomen.
Het hooger onderwijs is volksbelang, zeiden
wijen wy wenechen dit thans met bijzonderen
nadruk te zeggen. Dit doen wij, omdat er twee
gebeurtenissen op handen zijn, waarbij dat boo
ger onderwijs een groote rol speelt, en waarbij
eene krachtige volksovertuiging omtrent zijn be
langrijkheid veel waard zal zijn. Eene van die
gebeurtenissen is de behandeling van een wets
ontwerp, het andere is een feest.
De Minister Geertsema heeft een wetsontwerp
tot regeling van het hooger onderwijs ingediend
en, indieu den Minister de teugels van het be
wind worden gelaten (wij schrijven vóór den
afloop der interpellatie over Atchin)dan is de
behandeling van dat ontwerp misschien binnen
kort te verwachten.
Dit is de ééne gebeurtenis en op haar kan de
openbare meening van grooten invloed wezen.
Natuurlijk zal over de bijzondere bepalingen van
het ontwerp onder de leden der Staten Generaal
veel verschil van inzicht bestaan. Dat is na
tuurlijk en dat zijn wij ook in den laatsten tijd
gewend. Maar wij zijn helaas meer gewend.
Wij hebben te dikwijls reeds ervaren, dat onder
dat verschil van inzicht over de bijzondere pun
ten het geheel werd gesmoord. Daartegen nu
kan de openbare meeniug veel doen. Wanneer
zij toont belang te stellen in het tot stand komen
der wet, wanneer zij hooldbeginselen van bet
ontwerp krachtig toejuicht, dan zal zij menig
lid der Kamer er wellicht toe brengenom uit
liefde voor de groote dingendie kunnen en
moeten worden tot stand gebrachtde scherpe
hoeken der kleinere verschilpunten af te ronden.
De andere gebeurtenisdie wij wachtenis
een feest, bet groote feest van het 300-jarig
bestaan der Leidsche Hoogeschool, dat in 1875
zal wbrden gevierd.
Maardat is immers in de eerste plaats een
academiefeest en in de tweede plaats een stedelijk
feest voor de Leidsche burgerij. Met dat feest
hebben echter de Nederlanders buiten die aca
demie en buiten die stad toch wel mets te maken,
voor zoover zij er zelven niet gestudeerd hebben
en hunne zonen er tegenwoordig niet studeerenl
Zooredeneereu velen, maarzij redeneeren ver
keerd. Wel neemt niet ieder deel aan de feeste
lijkheden van dien herinueringsdag, maarzeker
kanen moet ieder Nederlander, wiens blikken
verder reiken dan zijne eigen omgeving, de hooge
beteekenj» van dien dag gevoelen. Want het
300-jarig feest der Leidsche hoogeschool is een
nationaal feest»
Immers wij herhalen het hpoger onderwijs is
een volksbelang. Dat spreekt van zelf, zal men
zeggen. Bekwame overheidspersonen, bekwame
geneesheerenleeraren der middelbare scholen
predikanten e. z. ui,, die allen hebben wij hoog
noodig en die worden aan de hoogescholen ge
vormd.
Ja, dat is zoo, maar in dien zin bedoelen
wij het nu niet. De bekwaamheid is veelmaar
de bekwaamheid is niet alles. Al die mannen,
rechtsgeleerden, geneeskundigen, godgeleerden,
natuurkundigen en letterkundigen, al die per
sonen bekleeden in het maatschappelijk leven
eene zeer belangrijke plaats, oefenen iu aile maat
schappelijke betrekkingen op den gang van za
ken, oefenen ook op deu geheelen gang der
volksontwikkeling een grooten, een zeer grooten
ipvjoed. Het komt er niet alleen op aan, dat
die m*nnen bekwaam ziju, dat ze iets weten,
het komt er niet mwder op aan met welken
geelt zij bezield zijn. Vooral is dit van belang
ju een land met vrijzinnige instellingen, gelijk
het ome. Lj .1 i. -ü :-iu u.
Welnu, er ia bijna geen betere school voor
de vmmmg qm den w#rtp,
.pril 1874, om 9 uur,
te Rbzendaal"bewoond
ERT ZWANENBURG,
ans J. G. BROU-
,e Haastrecht. (5394)
rijk aan interpellaties. Op de vraag, waaiom
ie Algiers de aUat van beleg waa aMeMM,
antwoordde de regeering, dat de buitensporig
heden der drukpers dien maatregel hadden noodig
gemaakt. Zij weigerde inlichting te geven omtrent
de redenen, die tot ontbinding van den gemeen
teraad te Marseille hadden geleid en antwoordde
ontkennend op de vraag of de Paus bet ver
trek van het oorlogschip de Oréaoqae dat bij
gelegenheid van het jubileum van den Koning
van Italië de Italiaansche vlag heesch beeft
verlangd.
Het Oostenrijksoh Heerenhuis heeft het
eerste der confessioneele ontwerpen onveranderd
aangenomennadat alvorens een voorstel der
bisschoppenom ten aanzien dier ontwerpen over
te gaan tot de orde van den dag was verworpen.
Deze hebben daarop de vergadering verlaten. Vol
gens de mededeelingen van een Italiaansch blad
heeft de keizer in een antwoord aan den Paus
dezen in beleefde vormen het recht ontzegd, om
zich te mengen in zaken de Oostenryksche wet
geving betreffende.
De herhaalde vertoogen der vreemde regeeringen
over de vervolging der Israëlieten in Rumeule
hebben niet kunnen verhoeden, dat dezer dagen
daar te lande ren wet in werking is getreden, waar
door op nieuw aan die gezindheid groot nadeel
wordt toegebracht. De Kamer beeft namelijk
bepaalddat voortaan alleen kiesgerechtigden het
tappersbedrijf mogen uitoefenen. Op dit oogen-
bhk zijn de meeste tapperijen in handen der Isra
ëlieten die zich dpor deze bepaling genoodzaakt
zien hunne zaken met groot nadeel aan anderen
over te doen en eene nieuwe kostwinning te
zoeken. H
In Spanje zijn de zaken onveranderd geble
ven. Tot een ernstigen aanval is het nog niet
gekomen, ’t welk, volgens berichten uit hét
republikeinsche hoofd kwartier, moet geweten wor
den aan het .gure en ongunstige weder, doch
volgens andere berichten uit verschillende bron
nen eene andere oorzaak heeft. Tijdens den wa
penstilstand zijn namelijk tusschen Serrano en
Don Carlos onderhandehngen geopendmet het
doelom tot een vergelijk te geraken. De cor
respondent van het Fransche dagblad La Patrie
deelt daaromtrent het volgende mede
Serrano zou aan Don Carlos hebben voorgesteld
het Spaansche volk binnen 20 dagen te doen be
slissen over diens rechten op den troon. Onver
schillig den uitslag, zonden zoowel de republikein
sche al» Carlistische officieren in hun rang beves
tigd blijven. Aan Don Carlos zou, indien hij bij
die volksstemming iu de minderheid bleef, een
jaargeld worden toegekend, mits hij in het bui
tenland verblijf hield.
Don Carlos stelde daartegenover deze eischen
Het gouvernement, vertegenwöördigd door Sérrano,
zou ’s Konings recht erkennen op de reeds ver
overde Baskische provinciën, Navarre, Catalonië,
Arragon en een gedeelte van Valentia. Deze
provinciën zouden aldus een afzonderlijk konink
rijk vormen, terwijl het overige gedeelte van
Spanje de vrijheid behield eene eigen regeering
te kiezen. Al kwam er nu ook mets van eene
dergelijke overeenkomst, het voeren der onder-
handehngen alleen bewijst reeds genoeg, hoe
moeielijk de positie van Serrano is eu hoe weinig
hoop er bestaat, dat de regeeringstroepen er in
slagen zullen de Carlisten uit hunne verster
kingen te verdrijven. Nog hopeloozfer zal die
toestand worden, als weldra Bilbao, dat nu
reeds 92 dagen mgesloteu en 48 dagen gebom
bardeerd wordt, genoodzaakt zal zijn zich over
te geven.
Blijkens een Dinsdag-ochtend
bij het Departement van Koloniën ontvangen
telegram van den Gouverneur-Geueraal van Ne-
derlaudsoh-ludiêheeft luitenant-generaal van
Swieten aan dien landvoogd bet volgende getelti-
grapheerd
Da Staten ter Westkust, van Troemon af
tot en met Waylah, erkennen de Nederlandecbe
oppermacht; aldaar is de blokkade opgeheven.
Op Donderdag 7 Mei e. k. zullen
de verkiezingen plaats hebben van ledeu dér
Provinciale Staten. Aan de beurt van aftreding
zijn o. a. m Zuid-Holland voor Gouda J.
Droogleever Fortuijn, Mr. L. Siingeiaud (die
BELEGEN, OUD,
.NJE-BIER uitmun-
erheid, tegen concur-
(5396)
re Verkooping.
’.P.MAHUtEDE
oornemeus, op Woi^vs-
74$ des voormiddag» ten
van den lieer W. GRA-
nedenkerk te
WIJK,.
knopen
1 KAR, 2SCHOI -
- en MELKGEREIS!'-
•re KOERENDE GOH-
(6409)
«KERK,
oopen
ELK GEREEDSCHAP,
HOOI en verderen ge-
INBOEDEL. (5387)
I
’scti-iW ÖRÖ?”1''1’ r" 'i°
mJOi 1 l"',
-Hqr!
k. I.. .-.L-4«l/. r r
smimnrai cmiir
j IhilI JU I' -1 ,.l .X U. I x, U >!i. - 1 I uab T.J1I' iJ 1
ralen geest dan eene goede lnQqgpsclipoi,
de vrije wetenschap geëerd en beoefend wordt.
Deze gedachte vervulde ook oplangs den hoog-
leeraar Dr. M. de Vries, toen deze, als
rector magnificus der Leidsche hoogeschool voor
18731874, den 9en Februari 11. zijne waar
digheid aan zijnen opvolger overdroeg, onder
het houden, naar het gebruik der voorvaderen,
van eene Latijiische //rectorale oratie”. Immers
tot onderwerp dier oratie had hij een denkbeeld
gekozen, hetwelk hij aldus omschreef: de Leid
sche hoogeschoolde wachter der vrijheid.
Daarom juist, omdat hij die Leidsche booge-
school ook uit dat oogpunt beschouwen konde,
gevoelde de vrijheidlievende hoogleeraar zich zoo
opgewekt gestemd voor de feestviering op den
schoonen herinneringsdag, die in het volgend
jaar te herdenken zal ziju.
Zeer terecht herinnerde de spreker er aan
hoe onze vaderen midden in den taebtigjarigen
oorlog, na het ontzet van Leiden, eene hooge
school hadden opgerichtomdat zij er van over
tuigd waren, dat, indien eenmaal de vrijheid
in den langdurigen strijd zoude zijn veroverd,
de grootste taak nog komen zoude, de taak
om de vrijheid te bewaren, omdat zij wisten,
dat voor het vervullen van die taak het be
zitten van een tempel voor den dienst der vrije
wetenschap uoodzakelijk was.
Onze vaderen zagen de zaak goed iu
instelling, die zij in het leven riepen,
roemde Leidsche hoogeschool, heeft hunne ver
wachtingen niet beschaamd.
En waardoor? Daardoor bovenal, zeide de
hoogleeraar de Vries, is de Leidsche hoogeschool
een wachter der vrijheid geweest, omdat zij tot
de bevordering der vrijheid h^eft medegewerkt
door hare eigen vrije instellingendoor de me
thode van studie en onderwijs en door de hand
having van de rechten der vrije wetenschap.
De academische instellingen waren reeds dade
lijk zeer vrij en als het ware ten bewijze daarvan
heetten zij, die van regeeringswege met het toe
zicht opnde hoogeschoolwerden belast, niet, zooals
eldersinspecteurs of regeerdersmaar curatoren,
verzorgers, en zelfs tegenover de Staten van
Holland hebben die curatoren de rechten hunner
hoogeschool steeds gehandhaafd. Daarbij werd
de berechting van alles wat binnen den academi-
schen kring voorviel overgelaten aan den rector
de assessoren en den academischen senaat. Aan
de studenten werd het volkomen vrij gelaten
om hunne academische vereeniging op te rich
ten welke ook als zoodanig door de hoogleeraren
is erkend.
Meer nog heeft de methode aan onderwijs en
studie gedaan, De toepassing dier methode, de
methode der kritiek, de methode van het vrije
onderzoek en de vrije beoordeeling is begonnen
bij de studie der letteren en vandaar heeft zij
zich op alle andere deelen der wetenschap uit
gebreid. De kritiek is de groote baanbreekster
geweest, die de verouderde tradition heeft opge
ruimd en het blind autoriteitsgeloof heeft gebroken.
Doch voor die overwinniug was meer noodig
dan een methode van onderzoek en studie. Daar
moest bijkomen de erkenning van de rechteu
der vrije ^veteuschap. De mannen der weten
schap spraken hunne meeningen vrijelijk mt,
tegen wie ook. De mannen der wetenschap dwon
gen evenmin de studenten om ben na te praten,
als zij zelve» door iemand ter wereld gedwongen
wilden ziju. Euom ons te bepalen bij eenen
naam, dien allen zich herinnereu, is niet de
groote grondlegger onzer vrije staatsinstellingen,
de onvergetelijke Thorbecke, zijnen arbeid reeds
begonnen op deistatheder der Leidsche hoogeschool.
De Leidsche academie handhaaft haren roem
der vrijheid tegenwoordig niet minder dan voorheen
en het is belachelijk, jr het is ergerlijk, wan
neer meu in onze Tweede Kamer een lid hoort
klagendat een hoogleeraar iu een der natuur
historische vakken zijne meening vrij uitspreekt,
zonder zich er om te bekommeren, of hij m<-t
die uitspraak in strijd komt met de yooroordeelen
of gemoedsovertuigingen van anderen.
hen volk, dat vry wil blijven, moet de rechten
der vrije wetenschap in eere houden.
Een bewijs dat het dit doet en wil doeu
moge h$t Nederlaudsche volk geven door het
iu dit opzicht uitstekend ontwerp van den mi
nister Geertsema met zijne sympathie te steunen
ap „THALIA”,
l APRIL 1874,
ten 8 ure,
er I>. vanZESSEM.
IN aan het Lokaal te
Prijs der Advertentiën Van 1 |öt 5 regels ƒ0,50: Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding francq, fn uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags tea 10 ure.
i Aoor bij het SOOjatig feest der Leidsche
hoogeschool iets v«n de stemming, dhr dan zoo‘
velen bezielen zal, mede te gevoelen.
Wederomgelijk reeds zoo menigmaal vroe
ger, is Bismarck’s tactiek proefhoudend gebleken.
Hoe sterk de tegenzin ook was van de meer
derheid der Duitscha rijksvertegenwoordiging
om de regeering te volgen waar deze voorstel le
om de legerorganisatie voor goed aan de controle
der vertegenwoordiging te onttrekkenslechts
eene geringe concessie, meer schijn dan wezen,
was er noodig, om dien af keer te overwinnen,
of- liever voor het oogenblik onschadelijk te
maken. De Paaschvacantie was eene welkdme
gelegenheid om dit succès voor te bereiden. Dank
zij den dreigenden toon derofficieuse pers, en de
zeer duidelijke wenken door den Keizer en den
Rijkskaneelier ten beste gegeven, ontstond er
eene beweging onder de kiezers, die zeker niet
zonder invloed is gebleven op het verkregen
resultaat.
De eerste zitting na het recès, welke aan de
behandeling der legerwet was gewijd, gaf daarvan
het bewijs.
Bij de behandeling van het eerste artikel dat
de getalsterkte van het leger op den voet van
vrede vaststelile op een cijfer van 401.000 man,
*tot dienaangaande anders zal besloten worden
j stelde von Benuigseu, in overleg met de nationaal
4/beraIe partij en gesteund ook door een deel
der Fortschritts-partijeen amendement voor,
waarbij dat cijfer slechts voor een tijdvak van
zeven jaren werd vastgesteld. Al dadelijk ver
klaarde de Minister van Oorlog, von Kameke,
namens de verschillende regeeringen, genoegen
te nemen met die wijziging, ’t Lag, zeide hij,
geenszins in het plan der regeeringeninbreuk
te maken op de rechten van den Rijksdag, maar
het was noodigmet het oog op den tegenwoor-
digen toestand van Europa, de sterkte van het
leger vooreerst op dat cijfer te houden. Zelfs
meende hij, dat na verloop van die zeven jaren
de ondervinding de noodzakelijkheid zou bewe
zen hebben, om dat cijfer voortdurend te be
houden.
In weerwil der heftige oppositie van de aan
hun beginsel getrouw gebleven leden der Fort-
schritts-partijdie iu Eugen Richter een uitne-
menden ^oordvoerder vonden, werd het amen
dement en het dienovereenkomstig gewijzigde
eerste artikel met eene meerderheid van 78 stem
men aangenomen en zegevierde dus het beginsel
van gewapenden vrede. Zeer geruststellend is het
voorzeker niet, dat vooreerst uog in wapening
van top tot teen de beste waarborg moet ge
zocht worden tot behoud van den vrede.
Het is niet te hopen dat in Duitschland die
zevenjarige volmacht der regelating tot zooveel
gehaspel aanleiding zal geven als dit bet geval
is in Frankrijk met de zevenjarige volmacht
van Mac-Mahon. Die quaestie is voor de legiti
misten zoowel als voor de Bonapartisten en repu
blikeinen daar te lande nog altijd een steen des
aanstoots. Eerstgenoemden houden vol, dat het
leptennium niet aan de herstelling van het legi
tieme koningschap mag in den weg staan en
gaan voort dit bij elke gelegenheid op nieuw
aan de orde te stellen eu voor te bereiden;
laatstgenoemden blijven aandringeu op eene be
slissing door het volk, hetzij door een ple-
besciet, hetzij door ontbinding der tegenwoor
dige vergadering. De regeering heeft handen vol
werKs om dien strijd tegen te gaan eu de bestrij
ders terecht te zetten. De Liberté en de Union
ontvingen dezer dagen aanmaningen om zich te
matigen, terwijl de Minister van Justitie eene
circulaire heeft uitgevaardigd, waarin hij de auto
riteiten aanspoort maatregelen te nemen tegen de
bladen, die voortgaan het Septennium te bestrijden.
Ook de beweging tegen de burgerlijke begrafe
nissen neemt toe. Zoo bepaalde de maire' van
Le Mans, dat voor zoodanige plechtigheid 24
uren te voreu op het raadhuisjjèrftif moet wor
den gevraagd. De stoet“taKvoorte den kortslen
weg naar het kerkhof moeten volgen en mag uit
niet meer dan 20(1 personen bestaan. Ook moeten
de te houden redevoeringen vooraf worden goed
gekeurd 1
De eerste zitting der permanente commissie was
