I
1874.
N*. 288. Z0NDA&20DECEMBEK.
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-, ALBLASS>R- EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
BERICHT.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
82»/,
NOOTKNT,
door den
14>/,
en
i* Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,70.
Franco, per post door het geheele rijk ft 0,80.
12
59
245
100
100
"7.
997,
1077,
857,
42
130
967«
9»»/.
100 7.
Gelijk
het vorig
onbeperkte vrijheid te verleeuen
godsdienstige bijeenkomsten.
2e Sectie. 7
1869. 7
3
•69. 5
7
6
6
8
3
3
11IU
72'7»
967,.
897,
867.
17
467u
1W 7.
797,
C T l».
ffi
IV/.
92
58«/<
23»/,
Onder den indruk van
de Onderwijs-Debatten
in de Tweede Kamer.
oogenblik kan ik niet ont-
die herziening weinig ver-
vrees ik niet, dat aan de
groote concessién zullen
SCIOONHÖVÏNSCHE C0IR1NT
ui». .1 - 9$1 4i'
1 hI.
100 7,
1007,
304 7,
294
6171.
617,
65*/,
657,
584 7,
1427,
Tengevolge van het Kersfeest zal de
Schoonhovensche Courant, in plaats van
op Zaterdag 26 December a. s., op-DON
DERDAG 24 December, des avonds
worden verzonden.
Advertentién voor het volgend nom-
mer worden ingewacht vóór of op
Donderdag a. s.tot des namiddags
te 2 uren.
S. to W. N. VAN NOOTEN.
S. W. N. VAjJ
üitgeveni,
de pend’gesproken
voor hen, die
welsprekendheid in Nederland achteruitgaat. Maar
1 moeten
sn van de «gedachten wisseling” tusschen
Regeering en Vertegenwoordiging zij, de
arme hulpbehoevende, die smachtend het oog
1 er
Prijs der Advertentiën Van 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
I
Van hoeveel belang goed onderwijs is voor
toekomst hunner kinderen, zich verbinden de
hunne niet aan de school te onttrekken, wan
neer
voor
opvoeding? Hoeveel gemeenten zijn er
waar J~ 1k~"flJ-1
een
Het proces tegen graaf Harry von Arnim,
laatstelijk vertegenwoordiger van het DllitSOhe
rijk dij de Fransche regeering en vroeger
Pruisisch gezant bij het Vaticaanheeft in het
laatst der vorige week een aanvang genomen
en is thans reeds in zooverre afgeluopen, dat
heden de einduitspraak van de Rechtbank wordt
te gemoet gezien. Het Openbaar Ministerie heeft
eeue gevangenisstraf van twee en een halfjaar
tegen hem geëischt, terwijl de verdedigers van
den beklaagde, drie in getal, zijne vrijspraak
vragen, op grond dat de verschillende punten
van de aanklacht niet bewezen zijn eu dht
hetgeen wel bewezen werd niet op de zaak
betrekking beeft. De graaf werd beschuldigd
van //misdrijf als rijksambtenaar gepleegd.Hem
werd ten laste gelegd verschillende oorkonden,
van zeer veel belang voor Duitschlands buitcn-
landsche politiek, verduisterd en daarvan •«'«-
bruik glmaakt te 1 1
en Verheijen voorgesteld en
overgenomenen die haar evenmin
mms», ucuuciv met m net ucceuc vc wurucu i «ui uaionals wanneer men een teringlijder een
betoogd. Wordt hij, zij het ook slechts voor potje vleesch-extract offreert,
eeniae iarên. heatenilicrd. dan kriitren wii een I En in de naaste toekomst?
Want het laatste woord is nog niet ge
sproken in deze zaakons wacht nog altijd de
beloofde herzieningswet
't Kan wezen dat ikde zaak wat al te don
ker inzie, en, mocht zulks later blijken, nie
mand zou zich daarover meer verheugen dan
schrijver dezes.
Maar voor het
veinzen, dat ik van
wachting heb. Wel
clericale eischen zoo
worden gedaan, dat de neutraliteit der volks
school er door in gevaar zal komen; daarvoor
strekken ons de verklaringen des Ministers en
die van eenige zijner geestverwanten den
heer Wintgeus onder anderenten waarborg.
Doch dat eenmaal de Staat als zoodanig zich
bei„}ager onderwijs meer zal aantrekken, voor
eerst door de bepaling dat ruime subsidiên
zullen toegekend worden aan die gemeenten, die
onmachtig zijn om haar onderwijzers vol
doende te bezoldigendat een Hink cijfer zal
vastgesteld worden als minimum bezoldiging,
als dwangmiddel voor die gemeenten, die on
willig zijn om het te doen, en dat dit zal
geschieden ten gevolge van een wet door dezen I >8> toch
Minister van Binneulandsche Zaken aangeboden,
ik durf, ik kan bet niet gelooven. Vooreerst
aarzelt Z.Exc. nog in de keuze van een wets
voorstel, door een staatscommissie samengesteld,
of een dat rechtstreeks vau zijn departeme.it
uitgaat; hetgeen bewijst dat zijn plannen nog
geen booge mate van rijpheid hebben bekomen,
ondanks al hetgeen er in den laatsten tijd is
gesproken en geschreven over den treurigen
staat Van ons onderwijs. En ten tweede heeft
de Minister, uit de verwerping van de amen-
dementen-Moeus en de berusting in het over
nemen van het amendement-vau Naamen de
ondervinding opgedaan, dat de Heeren in de
Tweede Kamer over het algemeen met een wei
nig reeds tevreden zijn, dat zij terugschrikken
van doortastende maatregelen.
Trouwens, dat is volstrekt geen nieuw ver
schijnsel. De geschiedenis van de wet op deu
arbeid van kinderen, door den heer Van Hou
ten ingediend, heeft ons reeds vroeger die bij
zondere neiging van de Nederlandsche (volks?)
vertegenwoordiging doen opmerken.
Onze Minister vau Binneniandsche Zaken weet
dat ook wel. Ik vrees met zeer groote vreeze,
dat Z.Exc. met die ondervinding zijn voordeel
zal doen. 11c.
ken: lo. stukken, die de Graaf erkent mede
genomen te hebbenmaar die hij later terug
gaf; 2o. stukken, die hij weigert terug te geven,
bewerende dat ze zijn eigendom zij»3o. stuk
ken, waarvan hij verklaart niets te weten. Wat
de eerstgenoemde stukken betreftzal men zich
herinneren dat V. Arnim die, nü zijne in
hechtenisneming, door zijn advocaat deed terug
geven. De stukken, waarvan hij beweert dat
ze hem toebehoorenz jn brieven euz., die het
opschrift vertrouiodfjk, persoonlijk, eigenhandig
droegendoch niettemin uitgingen vau het Mi
nisterie van Buitenlandsche Zakenen een of
ficieel karakter droegen. Deze verklaart de graaf
elders m veiligheid gebracht te hebbfen. Wat
de sub 3o genoemde stukken betreft, een
der getuigen, geattacheerde bij de gezantschap»-
post te Parijs, verklaarde daaromtrent, dat het
mogelijk was dat eenige stukken verlegd waren,
daar hij zeer bijziende was, en de lokalen slecht
ingericht waren.
De graaf heeft, eenigszins in strijd met zijne
vroegere verklaringen, erkend den brief geschre
ven te hebben, die in de Belgische Echo du
Parlement in 1872 is opjen omen en waange
handeld werd over de Duitsch-Fransche politiek;
ook verklaarde hij, op sommatie, schrijver te
zijn van den bekenden brief aan Dollingerop
genomen in de Augiburger Algemeine Êeitung,
en handelende over dj kerkelijk-staatkundige
quaestie. Daarentegen weigerde hij ophelderin
gen. te geveu over do openbaar gemaakte stuk
ken in de IKeener presse, met welke onthul
lingen hij zeide niets te maken te hebben.
Al gaan wij niet zoo ver als de Times,, die
nu reeds meent te mogen verzekeren, dat,
wat ook de uitslag vau het proces wezen moge,
het gedrag der regeering ten opzichte van haren
voormaligen gezant ten volle gerechtvaardigd
1S alie schijn aanwezig voor bet vet-
moeden, dat V. Aruim werkelijk misbruik vau
vertrouwen gemaakt heeft, door stakkenopen-
baar te maken, die hem in betrekking, dus
onder geheimhouding, waren toevertrouwd.
Vooral de bezwarende getuigenis van den graaf
von Holstein, Raad van Legatie te Parijs, geeft
grond tot dit vermoeden. V. Arnim zou nl.
bij zekere gelegenheid gezinspeeld hebben op
papieren, die in zijn bezit waren, waardoor hij
zijne staatkundige tegenstanders in het verderf
kon storten. De omstandigheid, dat er, ten aan
zien der te volgen politiek, groot verschil van
gevoelen bestond tusschen het hoofd van het
Departement en den gezant, moge als verzach
tende omstandigheid worden aangemerkt, zij
rechtvaardigt geenszins ’s Graven handelwijze.
Dat verschil van gevoelen had, gel ij x uit
de bij het proces openbaar gemaakte stukken
duidelijk bleek, vroeger reeds tot allerlei hate
lijkheden aanleiding gegeven.
Eene nieuwe inhechtenisneming van een lid
van den Rijksdag, de redacteur der Germania,
Majunka, die voor eenigen tijd wegens een druk-
pers-delict tot een jaar gevangenisstraf was ver
oordeeld, heeft tot een belangrijk besluit in den
Rijksdag aanleiding gegeven. (Jp voorstel van
de liberale afgevaardigden Lacker en Hoverbeck
heeft de Rijksdag eene motie aangenomen, waarbij
in het belang der waardigheid van den Rijksdag
geëischt wordt, dat door eene bijzondere verkla
ring of door verandering dor Grondwet, het
gevangennemen van afgevaardigden gedurende
de zitting wofde onmogelijk gemaakt.
Hoewel sommige voorstellen, die dezer dagen
in de Fransohe Nationale vergadering behan
deld werden, nog wel eens gelegenheid gaven
om de partij-hartstochten gaande te maken,
schijnen zoowel de regeering als de afgevaar
digden besloten om alle strijd te vermijden lot
na het recès, tot groot genoegen vau den Pa-
ryschen handelstand, die daarin een voordeeltje
ziet. Aangenomen is in derde lezing de zoo
genaamde acrobateuwet, die reeds bij eene vroe
gere zitting in behandeling was, en de strek
king heeft om het bezigen van jeugdige kinderen
voor gevaarlijke kunstvertooningen tegen te gaan.
Thans is nog in behandeling een voorstel vau
den bekenden Protestantscheu afgevaardigde de
verduisterd en daarvan mis- Preosensé, om onbeperkte vrijheid te verlecnen
hebben door openbaarmaking. ten °Pz»cbte van godsdienstige bijeenkomsten.
i Alk Uowltndichi AAwrtent«Bn «««arirMU du
pUaUiog OKIE MAAL wordt opgegovan, worden
■lucht. TWEE MAAL in rekening gebracht.
CBTtN.
er. Hennep, f20,00,
er 50 kilo; goeboter
ct. per half kifo; kaaa
S ct., overloopers f 8 k
alf koeien f 260 a 280,
!e raarzen f SO a 100,
tlveren 80 a 85 ct. per
schapen f 30 i 36,00,
00 a 8,50, peeren f 4.00
J, poters f 1,10 per hec-
atuks.
angevoerd 40 partijen;
en qnaliteit.
of 1,20 a 1,30 per kilo,
gen voor Engeland 21
dito f 5 1<
cember. Aangevoerd-:
iskalveren, 2 nuchtere
eren, 471 varkens, 115
15 ct., 2de quai. 62 ct.;
qual. 80 at.; schapen
root Landen 46 tot
s qual. f 64 en 3de
uaassche f7,00 per 100
sn Vlaamsche f9,00è
Overmaassche f8,50i
iwsohe f 7,80 a 8,30,
n Noord Brabantsche
ohe, Flakkeesche en
30, dito mindere f6,00
dito mindere f 6,00
f 5,00 a 6,00, lange
’6 i 230 per 2100 kilo.
Zeenwache f 8,70 a
Bij een aanvoer van
de handel Weder even
1 f 200 a 265mindere
120 a 200, pinken f 45
kele nuchtere dito f8
50 kilo 48 a 52 ct.,
oh, die v*ü 80 i 90
eu» f4,50 a 8, enkelè
n.
sr f 1,20 i 1,24 p. k.
stuks.
uike jarige Zenuwaehe.
0*9,30. puike nieuwe
1 Vlaamsche f 7,40 i
en Vlaamsbhe zakmaat
50, Overmaassche en
er nieuwe Zocuwsche
*.70, gestort T6,90
!he f 6,00 6,50.
onze lezers zich herinneren, bevatte
nummer dezer Courant een beschou
wing over de anti-revolutionaire partij, gelijk
zij m haar tegenwoordigeu leider als het ware
is verpersoonlijkt. Op zijn gewone kernachtige
en heldere wijze toonde de schrijver aan, dat
tusschen genoemde partij en de liberale zeer
veel punten van overeenkomst bestaan, en dat
beider principieel Verschil voornamelijk zich
openbaart bij de bespreking van twee vraag
stukken: dat van den arbeid en de onderwijs-
quaestie.
De schrijver reserveert zich, op die beide on
derwerpen terug te komenen 't zou dus van
mijn zijde niet fair zijn, wanneer ik thans
gesteld, dat mij dit mogelijk ware, hem het
gras voor de voeten trachtte weg te maaien.
Dat is ook volstrekt mijn plan niet; wanneer
ik heden een woord wil wijden aan de be-
grootings-discussiën in zake het Lager Onder
wijs, dan wensch ik de ddpgenaamde //christelijk-
historische” eischen geheel onaangeroerd te laten,
en mij te bepalen tot de vraag: //Wat heeft
de volksschool van het jongste debat geprofi
teerd, en welke verwachtingen mogen wij daaruit
afleiden voor de naaste toekomst?
Een diep melancholische toon ruischt ons
tegen uit de gansebe beraadslaging. Ons volks
onderwijs voldoet niet aan de behoefte, is be
neden onze nationale waardigheid. Een zeer
groot getal aanstaande burgers en burgeressen
van onzen Staat blijft van alle onderwijs ver
stoken, of geniet het in zoo onbeduidende mate,
dat het van met den minsten invloed kan zijn
op hun leven. De Slaat, die volgens de Grond
wet op zich heeft genomen te zorgen, dat «overal
in het Rijk van overheidswege voldoend open
baat Lager Ouderwijs wordt gegeven,” komt die
verplichting gebrekkig ua. -Het was vooral de
heer Moens, die ijverige en kundige kampioen
voor de belangen der volksschool, die zich ten
taak had gesteld, op den kwijnenden toestand
van dezen voornamen hefboom onzer welvaart
te wijzen.
En, hoeveel verschil van zienswijze er ook
onder de leden der Tweede Kamer moge be
staan, niemand, neen niemand gaf zich moeite
om te beweren, dat ons Lager Onderwijs wèt
goed is. Treffende overeenstemming, die wèl
wat te denken geeftZelfs de heer van Naamen,
die als beschermer van de Wet van 1857 optrad,
kon toch niet onkenneu, dat zij gebrekkig wordt
uitgevoerd; dat vooreerst dc opleiding der on
derwijzers veel te wenschen overlaat, en ver
volgens, dat er door de regeering te weinig wordt
gedaan ten behoeve van die gemeenten, die niet
in staat zijn de kosten van het onderwijs te
dragen.
De ergste kwaal, waaraan op dit ooge.nbhk
de volksschool lijdt, is gebrek aan onderwij
zers. Geen onbeduidende krankheid, waarlijk!
Wat baat het, of ai middelen 111 het werk wor
den gesteld om jonge kiuderen aan den fabrieks
arbeid te onttrekken en naar de scholen te
zenden, wat baat het, of het schoolverbond
ijvert tegen het schoolverzuim, of welgezinde
leden van arbeidersvereeni^ingen, diep gevoelende)
eenige jaren. bestendigd, dan krijgen wij een
geslacht van Nederlanders, die ter nauwernood
werktuigelijk kunnen lezen eu schrijven, maar
wier denkvermogen niet is ontwikkeld, die voort
leven zonder zich rekenschap te kunnen .geven
van de dingen die rondom hen gebeuren, en
dot in een tijd als deu onze!
Den heer Van Houten geef ik volkomen ge
lijk, wanneer hij zegt dal bij verhooging van
de tractementen zich genoeg jongelieden aan
den onderwijzersstand zullen wijden. Het ver-
leenen van ondersteuning, toekennen van beur
zen enz. keurde hij minder doelmatig. In de
regeling der bezoldigingen moet men zijn kracht
zoeken. Daarom richtte hij tot den Minister
de vraag, of de te verwachten wijziging der wet
ook de tractementen der onderwijzers zal be
treffen.
De Minister vau Biuneulaiidscba.Zaken.u .«r
meesterlijk in geslaagd, ieder in het onzekere
te laten omtrent zijn plannen met de beloofde
wetsherziening. Elke aandrang tot het geven
van eenige inlichting werd door Z.Exc. met on
verstoorbare kalmte afgewezen, en ook de heer
Van Houten was in dit opzicht niet gelukkiger
dan eeuig ander kamerlid. Indien zwijgen
de hoogste staatsmanswijsheid is, dan heeft de
heer Heemskerk zich een flinke reputatie ver
worven. Alleen het hij doorschemeren, dat hij
niet geheel vreemd was aan het denkbeeld, een
staats-commissie te benoemen voor de samen
stelling van een concept-herzieningswet, maar zich
ook daaromtrent een beslissing moest voorbe
houden, aangezien staats-commissien langzaam
werken, en het politiek leven gewooulijk kort
is. Met kracht verzette de heer Moens zich
tegen het commissie-plan op zicht: herziening der
wet is dringend noodig, er mag geen langer
uitstel plaats hebben.
De amendementen, door den heer Moens voor
gesteld, hadden ten doel de gelegenheden tot
opleiding, kweekscholen en normaallessen te ver
meerderen. Zij betroffen dus niet het redmid
del bij uitnemendheid, door den heer Van
Houten aangegeven, maar dienden alleen om in
de eerste behoefte voorziening te krijgen. Wan
neer men bedenkt, dat bij het jongste examen
slechts 131 nieuwe hulponderwijzers zijn aan
gekomen, eu dat Zuid-Holland alleen die wel
zou kunnen gebruiken, dan behoeft wel niet
gevraagd te worden of de bedoelde amende
menten ook recht van bestaan hadden. Toch
vonden zij* geen genade in de ooger. der meer
derheid. Ja, waren al de liberalen tegenwoor
dig geweest, dan zou de uitslag misschien an
ders geweest zijn, maar wij weten, dat som
mige heeren er voor bedanken zich moeite te
geven, wanneer //slechts” zulke onbeduidende
zaken ais'Lager Ouderwijs aan de orde zijn.
Weder kan geconstateerd worden dat de heer
Van Houten, ofschoon geen blijvende beterschap
verwachtende van gratis-opleiding, toch zich vóór
de amendementen verklaarde, eu hierdoor een
voorbeeld van opoffering van persoonlijke in
zichten gaf ten Oehoeve van het algemeen be
ginsel. Wij wenschten dat dergelijke opoffering
wat algemeener ware onder dc leden der vrij
zinnige staatspartij. Zonder deze is, bij de
politieke verhoudingen in onze Tweede Kamer,
elke hervorming op wetgevend gebied onmogelijk.
Geven wij ons thans rekenschap van den to
taalindruk, dien de discussiën der Tweede Kamer
in de voorlaatste week op ons hebben gemaakt.
De debatten zijn levendiger geweest dan ooit,
dat is zeker. De toestand der volksschool werd
algemeen onvoldoende geachtdat is ten min
ste iets. Sommige kamerleden hebben schitte-
2*
3
4
3
3
3
3
3
j en 1816. 5
820 5
5
5
1Ö2. 5
ièflOOO. 5
i 1000. 5
1 2e leen.
/69. 4
1. 3
s.100. f
-Nov. 5
Aug. 5
Jun. 5
.—Oct. 5
DO, 1860.
1864. r
5
5
5
6
7
6
6
6
5
4|
3
3
mdeel. f
5
00. 5
5
5
st. 100. 5
It.
't geen zeefr vertroostend is Die oorkonden worden verdeeld in drie rubric*
meenden dat de parlementaire
er geen arbeidskrachten beschikbaar zijn I de volksschool, zij, die de vruchten zou
de jaar op jaar toenemende taak der volks- i plukker 1
niet, P
dc hoofdonderwijzers beurteliugs zich met I arme hulpbehoevende, die smachjtend het
groep leerlingen moeten bezighouden, zich I houdt genebt op het Binnenhof, zij zal
afmatten zonder vrucht, omdat na herhaalde niets van profiteeren dan een kleine verhoo-
oproeping geen sollicitanten naar vacante hulp- ging voor normaallessen, door de heeren Van
onderwijzersbetrekkingen zich aanmelden? Hoe Naamen .ji a ,i_..
nadeelig die toestand werken moet op de toe- I Minister
komst, behoeft niet in het breede te wordeu 1 zal baten
